คุยกันเรื่องวิลเลียม ซอมเมอเซท มอห์ม (William Somerset Maugham)

[เทาชมพู]

เขาเคยไปสหรัฐอเมริกามาก่อน   เคยเห็นภูเขาจากหน้าต่างรถไฟเมื่อนั่งข้ามรัฐต่างๆ    จำได้ว่ามันเป็นภูเขาทรงกลม เกลี้ยงเรียบ  ไม่มีหน้าผาหินขรุขระ   มองดูเหมือนรังตุ่นขนาดมหึมาผุดขึ้นจากพื้นราบอย่างกะทันหัน  เขาจำได้ว่าไม่ได้คิดถึงเรื่องศักดิ์สิทธิ์หรือสูงส่งอะไร  แต่กลับไปคิดว่ามันเหมือนนมผู้หญิงอย่างไรพิกล

     อาการเครียดไม่หยุดของสาธึุคุณเดวิดสันเป็นสิ่งที่แม้แต่ตัวเขาเองก็ไม่อาจระงับได้ แต่เขาก็ได้รับการเกื้อหนุนทางใจจากความชุ่มชื่นเบิกบานใจอย่างไม่เคยปรากฎมาก่อน    เนื่องจากกำลังถอนรากถอนโคนเศษบาปหลงเหลืออยู่ในมุมลึกสุดในหัวใจของหญิงผู้นั้น  ยามอ่านพระคัมภีร์และสวดอ้อนวอนกับนาง
     วันหนึ่งเขาเล่า ขณะสี่คนกินอาหารเย็นอยู่ด้วยกันตามเคย
     “ เป็นเรื่องมหัศจรรย์   มิสทอมป์สันบัดนี้มีชีวิตใหม่อย่างแท้จริง จิตวิญญาณของเธอที่เคยดำมืดเหมือนกลางคืน ตอนนี้บริสุทธิ์และขาวราวกับหิมะตกลงมาใหม่ๆ    จนผมรู้สึกตัวเองต้องถ่อมตน ด้วยความยำเกรงเธอขึ้นมา  ความสำนึกผิดของเธอต่อบาปทั้งหมดที่เคยทำมาช่างงดงาม   จนผมรู้สึกว่าไม่คู่ควรแม้แต่จะแตะชายเสื้อของเธอ”

[เทาชมพู]

     นายแพทย์แมคเฟลเดาว่า เมื่อเซดี้กลับตัวกลับใจได้แล้ว   สาธุคุณเดวิดสันก็คงจะถอนคำร้อง ไม่ส่งนางไปรับโทษจำคุกถึง 3 ปีที่ซานฟรานซิสโก   แต่ปรากฏว่าไม่ใช่   เดวิดสันก็คงยังแน่วแน่ต่อการปฏิบัติตนทางศาสนา

     “ งั้นท่านสาธุุคุณก็คงไม่ส่งเธอกลับไปซานฟรานซิสโกแล้วนะครับ” หมอแมคเฟลว่า “สามปีในคุกของอเมริกามันโหดมากไป   ท่านน่าจะช่วยเธอให้รอดจากเรื่องนี้ได้”
     " เรื่องนี้น่ะหรือ?  คุณหมอไม่เห็นหรือว่ามันจำเป็น จะเว้นไม่ได้   หมอคิดหรือว่าใจฉันจะไม่พลอยเจ็บปวดไปด้วยกับเธอ   ฉันเมตตาเธอเหมือนอย่างที่ฉันรักภรรยาและน้องฉัน   ตลอดเวลาที่เธอถูกจำคุก   ฉันก็ทรมานใจไม่น้อยไปกว่าเธอหรอก ”
     “ไร้สาระ” หมอโพล่งออกมา
     " อนิจจา! คุณหมอไม่เข้าใจอยู่ดี   มนุษย์อย่างคุณมักจะตาบอดต่อความผิดบาปเสมอ    มิสธอมป์สันเป็นคนบาป  เพราะฉะนั้นเธอจะต้องรับผลแห่งบาปที่กระทำลงไป    ฉันรู้ว่าผู้หญิงคนนี้จะเจออะไรบ้าง ไม่ใช่ไม่รู้   เธอต้องอดอยากหิวโหย  ต้องทรมานทั้งกายใจ  ต้องอับอายขายหน้าต่อมนุษย์อื่นๆ    แต่โทษทัณฑ์ที่ได้รับนี้คือเครื่องบูชาแด่พระเจ้าที่เธอควรทำด้วยความเต็มใจ    จะมีมนุษย์กี่คนที่มีโอกาสรับทุกข์ทรมานเพื่อถวายเป็นเครื่องพลีแด่พระผู้เป็นเจ้า   เธอมีโอกาสที่พวกเราจำนวนมากไม่มี   สำหรับพระผู้เป็นเจ้าผู้ทรงรักและเมตตาเราทุกคน"

[SILA]

          ไม่นึกว่า ท่านมอห์มจะขีดเขียนให้ถึงตาย, มีเรื่องราวสืบสวน
          คาดคิดว่าจะลงเอยด้วยท่านสาธุคุณต้องอับอาย(ซึ่งก็เหมือนตายทั้งเป็น) เพราะแพ้พ่ายกิเลส(โลภ โกรธ หลง)ตน
เมื่อต้องผจญกับนางบาปผู้ไร้อายท้าทายโลกประณาม
          แต่เมื่อได้อ่านมาถึงแนวคิดเคร่งตรงสุดโต่ง,ตกขอบของท่านสาธุคุณแล้ว ก็น่าจะมาแนวเดียวกับ Javert ใน Les Miserables
ที่ไม่สามาถรับกับความผิดของตน มิอาจทนมีชีวิตอยู่ต่อไปไม่ได้

[เทาชมพู]

   วันเวลาล่วงไปทีละวัน ทีละวัน อย่างช้าๆ   จนใกล้ถึงวันที่เรือไปซานฟรานซิสโก จะมาแวะที่ท่าเรือเมืองนี้
    เซดี้อยู่อย่างซังกะตาย  เหมือนคนกลัวจนสิ้นหวัง   นางเกาะสาธุคุณแจ ได้แต่ยึดเขาเป็นที่พึ่ง
    มอห์มบรรยายไว้ว่า

     เซดี้เอาแต่ร้องไห้   อ่านพระคัมภีร์ และสวดมนตร์อ้อนวอนพระเจ้า   บางครั้งเธอดูเหนื่อยล้าและซังกะตาย   จากนั้นเธอก็เฝ้ารอการทดสอบจากพระเจ้า เพราะดูเหมือนว่าการทดสอบนี้จะให้ทางออกที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรมจากความทุกข์ทรมานที่เธอกำลังเผชิญอยู่    เธอไม่อาจทนกับความคลุมเครือน่าสะพรึงกลัว ที่รุมเร้าอยู่ได้อีกต่อไป
   ด้วยความรู้สึกผิดบาป   เซดี้ละทิ้งความหยิ่งทระนงทั้งหมด  วันๆเอาแต่เดินไปมาในห้องที่รกไม่เป็นระเบียบ  สวมเสื้อคลุมสกปรก และชุดนอนที่ไม่ได้เปลี่ยนมา 4 วันแล้ว  ไม่สวมถุงน่อง  ในขณะเดียวกัน ฝนก็ตกลงกระหน่ำต่อเนื่อง  เหมือนเบื้องบนจงใจเทน้ำลงมาจนเกลี้ยงสวรรค์    ฝนยังคงเทลงมาอย่างหนักหน่วงไม่ขาดสาย   กระทบหลังคาเหล็ก ทุกอย่างเปียกชื้นและเหนียวเหนอะหนะ มีเชื้อราคืบคลานขึ้นมาบนผนังและรองเท้าที่วางไว้บนพื้น    ตลอดคืน ไม่มีใครนอนได้ลง   ยุงก็เอาแต่บินหวู่หวี่รบกวนไม่หยุดยั้ง

[SILA]

   เซดี้อยู่อย่างซังกะตาย  เหมือนคนกลัวจนสิ้นหวัง   นางเกาะสาธุคุณแจ ได้แต่ยึดเขาเป็นที่พึ่ง
  เซดี้เอาแต่ร้องไห้   อ่านพระคัมภีร์ และสวดมนตร์อ้อนวอนพระเจ้า   บางครั้งเธอดูเหนื่อยล้าและซังกะตาย   
จากนั้นเธอก็เฝ้ารอการทดสอบจากพระเจ้า เพราะดูเหมือนว่าการทดสอบนี้จะให้ทางออกที่ชัดเจนและเป็นรูปธรรมจากความทุกข์ทรมาน
ที่เธอกำลังเผชิญอยู่    เธอไม่อาจทนกับความคลุมเครือน่าสะพรึงกลัว ที่รุมเร้าอยู่ได้อีกต่อไป
   ด้วยความรู้สึกผิดบาป   เซดี้ละทิ้งความหยิ่งทระนงทั้งหมด

           คำโปรยหน้าปก หลอก?, นึกว่าเซดี้ จะไร้สำนึก ที่จำทนทำเป็นเข้าขบวนการล้างบาปไปก็เพื่อให้ท่านสาธุคุณเมตตา
ไม่ส่งเธอกลับซานฟราน

[SILA]

         ไม่นึกว่า ท่านมอห์มจะขีดเขียนให้ถึงตาย, มีเรื่องราวสืบสวน

           หรือจะเป็นคดี ราโชมอน เวอร์ชั่น ผู้ชาย 1, ผู้หญิง 2 คน

[เทาชมพู]

  ดูท่าทางคุณหมอสนใจใคร่รู้ตอนจบ  ทีแรกว่าจะค่อยๆบอก แต่ตอนนี้เล่ารวดเดียวหมดดีกว่าค่ะ     แล้วค่อยมาอธิบายถึงวิธีการเขียน และคิด ของมอห์ม ว่าทำไมเรื่องนี้ถึงเป็นเรื่องเด่นของเขา
 

    ในตอนเช้าวันก่อนที่เซดี้ถูกส่งตัวลงเรือไปซานฟรานซิสโก   นายแพทย์แมคเฟลถูกเจ้าของที่พักแรมมาปลุก ให้รีบแต่งตัวออกไปข้างนอกโดยไม่ต้องบอกคุณนายแมคเฟล  เขาไม่ยอมบอกว่าเกิดเหตุอะไรขึ้น  จนกระทั่งไปถึงชายหาด เห็นชาวบ้านมุงดูบางอย่างกันอยู่ 
ณ ริมชายหาด ร่างของสาธุคุณนอนจมอยู่ครึ่งๆในน้ำ    เมื่อพลิกร่างขึ้นมา ก็พบว่าเขาตายมาหลายชั่วโมงแล้ว จนตัวเย็นแข็ง    คอถูกปาดจากหูซ้ายถึงหูขวา และในมือขวายังมีมีดโกนที่ใช้เป็นอาวุธ

นายแพทย์สั่งให้แจ้งตำรวจ เมื่อตำรวจมาถึง ก็ให้ชาวบ้านช่วยกันยกศพไปยังสถานชันสูตรศพ  เมื่อหมอแมคเฟลกลับถึงห้องพัก เขาก็พบว่าภรรยาตื่นนอน แต่งตัวเกือบเสร็จแล้ว

“ ทำไงดีคะ  คุณนายเดวิดสันกลุ้มใจจะตายแล้วเรื่องสามี” เธอบอกเขาทันทีที่เขาเปิดประตูเข้าไปในห้อง “ท่่านสาธุคุณไม่ได้เข้านอนมาทั้งคืน เธอได้ยินเขาออกจากห้องของมิสทอมป์สันตอนตีสอง แต่ไม่กลับเข้าห้อง   กลับออกไปข้างนอก นี่ถ้ามัวแต่ออกไปเดินจงกรมจนเช้าละก็ มีหวังอดนอนตายแน่”

หมอแมคเฟลแจ้งเหตุร้ายให้ภรรยาทราบ   ขอให้เธอบอกข่าวนี้กับนางเดวิดสัน

“โอ๊ยตายแล้ว! ท่านทำงั้นได้ไง” คุณนายแมคเฟลร้องอย่างตื่นตระหนัก
“ฉันไม่รู้”
“ ฉันทำไม่ลง  ข่าวร้ายขนาดนี้ใครจะกล้าบอกเธอได้ลง”
“ยังไงเธอก็ต้องทำ”

คุณนายแมคเฟลไปแจ้งข้่่าว   ส่วนทางนี้หมอก็เริ่มโกนหนวดและอาบน้ำ   แต่งตัวเสร็จก็ลงนั่งรอภรรยาของเขา จนในที่สุดเธอก็กลับมา

[เทาชมพู]

    “คุณนายเดวิดสันอยากเห็นศพสามี” เธอบอกสั้นๆ
    “ ตำรวจนำศพไปที่ห้องเก็บศพแล้ว เราควรไปเป็นเพื่อน    พอรู้ข่าวเธอทำยังไงน่ะ”
      “ฉันว่าเธอคงช็อคนะคะ  ไม่ได้ร้องไห้ แต่ตัวสั่นไปหมดเหมือนใบไม้โดนลม”
    “ งั้นเราก็รีบไปกันเถอะ”
     เมื่อสองสามีภรรยาเคาะประตูห้องของเธอ นางเดวิดสันก็ออกมา หน้าซีดเผือด  น้ำตาไหลอาบหน้า  แต่ไม่พูดไม่จา  ทั้งสามเดินออกไปเงียบๆ ตามถนน จนมาถึงห้องเก็บศพ นางเดวิดสันก็เอ่ยขึ้น
     “ขอฉันเข้าไปหาเขาคนเดียวเถอะนะคะ"  
     หมอและภรรยานั่งรอ  ในที่สุดประตูก็เปิดออกอย่างเงียบๆ และนางเดวิดสันก็ออกมา ความเงียบเข้าปกคลุมที่นั้น
     “กลับกันเถอะค่ะ” นางบอก
     น้ำเสียงนางกระด้าง  มั่นคงไม่สั่นเครือ   หมอแมคเฟลไม่เข้าใจแววตาสตรีผู้นี้ รู้แต่ว่าใบหน้าซีดเผือดบอกความเครียดจัด  ทั้งสามกลับไปช้าๆ ไม่พูดกันสักคำ  ในที่สุดก็มาถึงโค้งถนนอีกด้านหนึ่งของที่พัก

[เทาชมพู]

     นางเดวิดสันชะงักงัน   ทุกคนหยุดกึก เมื่อได้ยินเสียงที่ไม่มีใครนึก ดังแสบแก้วหูออกมาจากในบ้าน  ท่วงทำนองโลดโผนระคายโสต
     “อุ๊ย! เสียงอะไรน่ะ” คุณนายแมคเฟลร้องอย่างตกใจ
     “เดินกันต่อกันเถอะค่ะ” นางเดวิดสันตัดบท
     ทั้งสามเดินขึ้นบันไดและเข้าไปในโถงชั้นล่าง    ณ ที่นั้น  เซดี้ยืนอยู่ที่หน้าประตูห้องของนาง  คุยอยู่กับกะลาสีคนหนึ่ง   มองปราดเดียวก็เห็นความเปลี่ยนแปลงโดยสิ้นเชิง   ไม่ใช่ผู้หญิงที่ขี้ขลาดหวาดกลัวจนแทบเสียสติอย่างเมื่อไม่กี่วันก่อน  แต่เป็นหญิงสาวในกระโปรงชุดสีขาว พร้อมรองเท้าบู๊ตทรงสูงหนังมันวาว  แน่นจนดันขาอวบดูแทบจะปริในถุงน่องผ้าฝ้าย  ผมเผ้าหวีอย่างประณีตสวมหมวกขนาดใหญ่ติดดอกไม้สีฉูดฉาด  ผัดหน้า เขียนคิ้วดำสนิท ริมฝีปากเคลือบสีแดงเจิดจ้า
      นางยืดร่างตรง ดังนางพญาผู้ทะนงตนอย่างที่คนอื่นๆเห็นในตอนแรก    เมื่อทั้งสามเดินเข้ามาในห้องโถง  นางก็ระเบิดเสียงหัวเราะเย้ยหยันออกมาดังลั่น   เมื่อนางเดวิดสันหยุดชะงัก   หญิงสาวก็ดันน้ำลายมาไว้ที่มุมปากแล้วถุยปรี๊ดออกมา
     นางเดวิดสันผงะ  แก้มซีดขาวปรากฏสีเลือดฉีดขึ้นจนแดง  จู่ๆ ก็ยกมือขึ้นปิดหน้า วิ่งขึ้นบันไดไปที่ห้องพักอย่างไม่เหลียวหลัง
     นายแพทย์แมคเฟลเดือดพล่านขึ้นมาทันที    เขาผลักเซดี้ให้ถอยกลับเข้าไปในห้องของนาง
     "ทำอะไรทุเรศสิ้นดี" เขาตะคอก "  ปิดไอ้เครื่องเล่นบ้าๆนั่นเดี๋ยวนี้"
     เขาเดินไปหาเครื่องเล่นแผ่นเสียง กระชากแผ่นออกจากเครื่อง   หญิงสาวหันมาทางเขา
     “แหม! หมอ อยากเล่นกะฉันก็ไม่บอก   ไม่งั้น จะเข้ามาทำอะไรในห้องฉันล่ะ”
    “เธอหมายความว่ายังไง” หมอร้องอุทาน “พูดอะไรน่ะ”
     เซดี้ตั้งหลักได้แล้วในตอนนี้    อารมณ์เหยียดหยามชิงชังสุดขีดที่ปรากฏอยู่ในคำตอบนั้น ล้วนแรงเกินกว่าจะมีผู้ใดบรรยายออกมาได้
     " มึงก็ไอ้พวกผู้ชาย   จัญไรเหมือนกันทุกคนไม่มีผิด     ไอ้พวกหื่น..หื่น..หื่น.."   
      หมอแม็กเฟลอ้าปากค้าง เขาเข้าใจทันที

จบ

[SILA]

           เลื่อมลายนางบาป ลอกคราบสาธุคุณ

          ท่านมอห์ม(น่าจะไม่ใช่คนเคร่งศาสนา) สร้างตัวละครเอกทั้งสองได้จัดจ้าน, คู่ควรประชันกันมาก  
          ในขณะที่สมัยนี้เรื่องนักบวชนอกรีตเป็นข่าวฉาวออกมาเรื่อยๆ จนคุ้นเคยชาชินว่านักบวช(บางคน) คือผู้ชาย(พายเรือ)
แต่ตอนสมัยโน้นเนื้อเรื่องแบบนี้ น่าจะส่งแรงกระแทกคนอ่านไม่น้อย
          เรื่องเล่าผ่านตัวหมอ และทิ้งการบ้านให้คนอ่านไปจินตนาการเติมต่อเอง โดยส่วนตัวแล้วชอบที่จะอ่านเรื่องราวการต่อสู้
กับความขัดแย้งและความแพ้พ่ายในใจ, สำนึกผิดชอบ, การตัดสินใจในชะตากรรมที่ก่อของตัวละครที่ถ่ายทอดออกมามากกว่า
           ฝน นอกจากทำหน้าที่กำกับให้ตัวละครถูกกักอยู่ในอาคารร่วมกันแล้ว นักวิแคะอาจตีความว่ามีนัยสัญลักษณ์
แสดงความมัวหม่น อึมครึมของเรื่องราว หรือ บอกกล่าวถึงเรื่องอันเป็นธรรมชาติที่ไม่อาจกำหนด,กำกับ,สั่งห้าม(ไม่ให้ตก)ได้
เช่นเดียวกับกิเลสของคนสวมเครื่องแบบนักบวชแต่ภายในใจยังคงเป็นปุถุชน        

[เทาชมพู]

   โดยส่วนตัวแล้วชอบที่จะอ่านเรื่องราวการต่อสู้
กับความขัดแย้งและความแพ้พ่ายในใจ, สำนึกผิดชอบ, การตัดสินใจในชะตากรรมที่ก่อของตัวละครที่ถ่ายทอดออกมามากกว่า
      ฝน นอกจากทำหน้าที่กำกับให้ตัวละครถูกกักอยู่ในอาคารร่วมกันแล้ว นักวิแคะอาจตีความว่ามีนัยสัญลักษณ์
แสดงความมัวหม่น อึมครึมของเรื่องราว หรือ บอกกล่าวถึงเรื่องอันเป็นธรรมชาติที่ไม่อาจกำหนด,กำกับ,สั่งห้าม(ไม่ให้ตก)ได้
เช่นเดียวกับกิเลสของคนสวมเครื่องแบบนักบวชแต่ภายในใจยังคงเป็นปุถุชน        

   ประเด็นที่พิมพ์ด้วยตัวแดง  เรื่องนี้มีครบค่ะ
   สัญลักษณ์ของฝนก็เช่นกัน 
   จะค่อยๆอธิบาย  ว่าอันที่จริง ธรรมชาติมนุษย์ในเรื่องนี้ไม่ได้ล้าสมัยเลย

[เทาชมพู]

  เริ่มต้นด้วยตัวละครสำคัญก่อนนะคะ
  ตัวเอกในเรื่องนี้คือสาธุคุณเดวิดสัน   มอห์มเสนอภาพนักบวชผู้สละอนาคตในบ้านเกิดเมืองนอนมาอยู่ห่างไกลนับพันๆไมล์  ไม่มีญาติ ไม่มีเพื่อน ไม่มีสังคม   เพื่ออุทิศตนเผยแพร่ศาสนา ด้วยความศรัทธาในพระเจ้าอย่างแท้จริง
   หน้าที่หลักของเดวิดสันคือทำให้คนบาปกลับใจมาเชื่อถือและดำเนินชีวิตอย่างศาสนิกชนที่ดี
   จะว่าไปเดวิดสันก็ไม่ต่างกับนักบวชในอีกหลายๆศาสนา  ไม่ใช่เฉพาะคริสตศาสนา   ผู้มีศรัทธาแท้จริง มุ่งหน้าจะเดินไปสู่ปลายทางสูงสุดในศาสนา  พร้อมกันนั้นก็ช่วยเหลือคนอื่นๆรอบตัวให้เป็นสาธุชนไปด้วย
   ถ้าถามว่ามอห์มสร้างเดวิดสันให้เป็นคนหน้าไหว้หลังหลอก เป็นโจรที่เอาเครื่องแต่งกายพระมาห่มให้คนหลงเชื่อ อย่างรัสปูตินหรือไม่  คำตอบคือไม่ใช่   มอห์มปูพื้นเรื่องให้คนอ่านเข้าใจว่า เดวิดสันทำทุกอย่างลงไปด้วยความเชื่ออย่างสุจริตใจ ว่าเขามีหน้าที่ต้องทำให้คนบาปได้บุญ  ไม่ว่าด้วยไม้อ่อน เช่นเทศนาอบรม  หรือด้วยไม้แข็ง เช่นบังคับกดดัน  ก็ตาม  ทั้งหมดเพื่อผลดีของคนนั้น ไม่ใช่เพื่อเขา
   พูดอีกทีว่า เขามีหน้าที่กำจัด ' มาร' ที่อยู่ในใจมนุษย์ ให้หมดสิ้นไปโดยสิ้นเชิง
   ถ้าเทียบให้ชาวพุทธเข้าใจง่ายๆ ก็คือเดวิดสันต้องการกำจัด 'กิเลศ' ในใจคน   ไม่ใช่กำจัดคน

[SILA]

            สาธุคุณเป็นหนึ่งในกลุ่มผู้มีศรัทธาสูง,แรงกล้า แต่(สติ) ปัญญาเตี้ย เกินกว่านี้ก็อาจเข้าข่ายพวกคลั่งศาสนา
มุ่งมั่นเรื่องนอกตัวจนลืม(มองกิเลสทั้งโลภ โทสะและโมหะของ) ตัวเอง ทั้งที่เริ่มออกอาการมาก่อน
            เขาจำได้ว่าไม่ได้คิดถึงเรื่องศักดิ์สิทธิ์หรือสูงส่งอะไร  แต่กลับไปคิดว่ามันเหมือนนมผู้หญิงอย่างไรพิกล
และเริ่มเป็นหนักขึ้น
            อาการเครียดไม่หยุดของสาธุคุณเดวิดสันเป็นสิ่งที่แม้แต่ตัวเขาเองก็ไม่อาจระงับได้ ...
            ถ้ามีสติปัญญาก็ต้องรู้ตัว ว่าการนี้ไม่ใช่ ไม่ชอบ(มาพากล)แล้ว

สแกนหนังปี 1953 นำแสดงโดย Rita Hayworth รับบทเซดี้ ผู้ผ่านการล้างบาปจนเปลี่ยนไปแล้วแต่ต้องผจญกับมารในตัวสาธุคุณ 

[เทาชมพู]

     ดิฉันสงสัยว่าถ้าเดวิดสันมาอยู่ใกล้ๆคุณหมอ SILA  คุณหมอคงเกลี้ยกล่อมให้ไปหาจิตแพทย์แล้ว เพราะเห็นว่าอาการชักไม่เข้าที
     มอห์มบอกใบ้เอาไว้หลายอย่าง เกี่ยวกับนิสัยสาธุคุณผู้นี้ ให้คนอ่านเข้าใจ  แต่ตัวละครอื่นๆไม่เข้าใจ  หมอแมคเฟลเองน่าจะเป็นหมอประเภทรักษาทั่วไป  ไม่ได้ลงลึกในด้านจิตเวช  เขาก็เลยไม่ได้แสดงท่าทีอะไรมาก  แต่ก็มีหลายครั้งที่เขาแสดงว่าไม่เห็นด้วยกับวิธีคิดสุดโต่งของเดวิดสัน
     ทีนี้มาดูว่ามอห์มบอกถึงตัวของเดวิดสันผ่านตัวละครอื่นอย่างไรบ้าง แบบเนียนๆ
     1   ผ่านสายตาของนางเดวิดสัน ผู้เทิดทูนบูชาสามีทุกย่างก้าว   
     นางศรัทธาในตัวสามี ประหนึ่งว่าเขาเป็นนักบุญมาโปรดสัตว์ผู้ยากทั้งหลาย    ไม่ว่าเดวิดสันทำอะไร นางเห็นดีเห็นงามด้วยใจจริง  ไม่ได้เฉลียวคิดเลยว่า การที่เดวิดสันไปห้ามชาวพื้นเมืองนุ่งผ้าครึ่งท่อน (ทั้งๆอากาศทั้งร้อนทั้งชื้น จนเนื้อตัวเหนียวไปหมด) ห้ามพวกเขาร้องรำทำเพลง (ทั้งๆเป็นพิธีกรรมหรือวัฒนธรรมของพวกเขามาแต่เดิม) กำหนดให้เขามาโบสถ์ทุกวันอาทิตย์และเชื่อถือศาสนาใหม่อย่างเคร่งครัด  นั่นไม่ใช่เผยแพร่ศาสนา  แต่เป็นการกดขี่ใช้อำนาจบังคับ ใต้คำอ้างว่า "บาป" และ "บุญ"
     พูดอีกแง่หนึ่งก็คือใช้อำนาจเจ้าอาณานิคม ข่มเหงชาวอาณานิคม    ภายใต้เหตุผลบังหน้าว่า " พวกเจ้าจะได้เป็นคนดี มีโอกาสขึ้นสวรรค์"   เหมือนบอกว่า เพราะพวกเจ้าด้อยพัฒนา  ถ้าเราไม่บังคับให้เจ้าพัฒนา  เจ้าจะต้องถูกลงโทษ
    ทั้งหมดนี้  นางเดวิดสันมองไม่เห็น  นางขาดความเห็นอกเห็นใจเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน   เพราะนางยึดมั่นถือมั่นในตัว "หลักการ" ซึ่งก็คือสามีนางนั่นเอง
    คนที่งมงายกับ"ตัวแทน"ทางศาสนา ไม่ใช่ตัว "ศาสนา"เอง  มีอยู่มาก   ผลก็จะเป็นอย่างตอนจบของเรื่อง
    เพราะอะไร  รออ่านข้อ 2 ค่ะ

[เทาชมพู]

    2  ศาสนาที่ไร้การตรวจสอบ ทำให้คนที่ทำหน้าที่ตัวแทนศาสนาหลงตนได้ง่าย   เมื่อหลงตนแล้วก็ยิ่งง่ายเข้าไปใหญ่ที่จะเดินทางผิด
    จากคำบอกเล่าของนางเดวิดสัน   ทำให้คนอ่านรู้ว่าทั้งสองเป็นมิชชันนารีชาวอเมริกันคู่เดียวบนเกาะที่ประจำอยู่  นอกนั้นเป็นชาวพื้นเมือง  ก็หมายความว่าไม่มีใครใหญ่ไปกว่า 2 คนนี้   ไม่มีใครมาตรวจสอบว่าทำถูกหรือทำผิด ควรทำหรือไม่ควรทำ    สาธึุคุณเดวิดสันทำหน้าที่ตำรวจและศาลครบเครื่องในตัวเอง
    ก็เพราะขาดการตรวจสอบนี่เอง   เดวิดสันจึงสามารถตั้งเป้าหมายตามใจตัวเอง แม้จะบอกว่ายึดถือพระคัมภีร์ก็ตาม 
    อันที่จริง ใครจะนับถือศาสนาอะไร เป็นสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน   หน้าที่ของเดวิดสันคือเผยแพร่สิ่งที่ตัวเองเห็นว่าดีงาม  ถูกต้อง เป็นประโยชน์กับผู้อื่น    ถ้าใครเห็นด้วยก็เข้ามารวมกลุ่มด้วย   ใครไม่เห็นด้วยก็อยู่ห่างๆนอกกลุ่มไป  แต่คนอ่านย่อมเห็นว่าเดวิดสันไม่ได้ถือหลักนี้   กลับถือว่า
   " ไม่ได้   ใครไม่เข้ามารวมกลุ่ม ถือเป็นคนผิด  ต้องถูกลงโทษ"
    สรุปว่าเขาเองเป็นคนถือกฎหมายข้อนี้เอง   
   บทลงโทษพ่อค้าขี้เมาที่ไม่สนใจจะนับถือศาสนา คือตัดหนทางหากินของคนนั้น ไม่ให้เหลืออะไรไว้ประทังชีพ 
   บทลงโทษโสเภณีอย่างเซดี้ คือถูกส่งไปจำคุกที่ซานฟรานซิสโก
   คนหลังนี้หนัก  คือถึงแม้นางจะกลับเนื้อกลับตัวแล้ว  ก็ยังต้องถูกลงโทษในบาปเก่าอยู่ดี    สรุปว่ากลับตัวไม่กลับตัวก็อ่วมเท่ากัน