คุณตั้งเคยรัชประทานไหมคะ แป๊ะซะปลานึ่งกับขนมจีน
เคยครับ แต่ไม่โปรด แป๊ะซะที่มีเส้นขนมจีนเป็นเครื่องเดียงมาด้วยนั้น ผมมีข้อสังเกตว่าเป็นที่นิยมกันในภาคอิสาน แรกๆก็มักพบเฉพาะในอิสานตอนบน เช่น อุดรธานี เลย มีบ้างในโคราช แล้วมากขึ้นเรื่อยในพื้นที่ขอนแก่น ซึ่งผมเดาเอาว่าน่าจะมาจากเหตุเพราะในพื้นที่เหล่านั้นมีหนองมีบึงกระจายอยู่มากกว่าในพื้นที่อื่นๆ
ก็มีข้อสังเกตอีกเรื่องหนึ่งคือ ปลาช่อนนั้นเป็นปลาที่อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำที่มีลักษณะเป็นหนองบึง ที่ทางลักษณะทางธรณีสัณฐาน (Geomorphology) ที่มักจะเป็นส่วนของแม่น้ำที่คงค้างอยู่เนื่องจากแม่น้ำได้เปลี่ยนเส้นทางของการไหลไปแล้ว มีชื่อเรียกขานตามปกติว่า Oxbow lake หรือเป็นหนองบึงที่เกิดจากการทรุดตัว (sinkhole) หรือพื้นที่ลุ่มต่ำที่เกิดจากกระบวนการกัดกร่อนทางเคมีในพื้นที่ๆส่วนประกอบของหินมีพวกสาร calcium carbonate (ปูน) หรือเป็นแอ่งน้ำในพื้นที่ต่ำของที่ราบลอนคลื่น (undulating terrain)
ปลาที่มีลักษณะตัวคล้ายปลาช่อนนั้น หากอยู่ในแม่น้ำในบริเวณที่เป็นน้ำลึกของแม่น้ำสายใหญ่ ก็มักจะเรียกกันว่าปลาชะโด หากอยู่ในบิเวณน้ำลึกของลำห้วยขนาดใหญ่ที่มีน้ำไหลตลอดปี ก็มักจะเรียกกันว่าปลาแมลงภู่ แต่หากพบอยู่ในลำห้วยขนาดเล็กที่มีน้ำไหลเกือบตลอดทั้งปี ก็มักจะเป็นปลาที่เรียกกันว่าปลากั้ง
ปลาชะโดตามธรรมชาติที่จับได้กันนั้น มักจะมีตัวขนาดใหญ่ ใหญ่เกินกว่าจะเอาทั้งตัวมาขดลงจานหรือใส่บนจานทรงรูปปลาแล้วนึ่งทำเป็นแป๊ะซะ ยิ่งเป็นปลาแมลงภู่ก็ยิ่งตัวใหญ่เข้าไปอีก ปลาทั้งสองชื่อนี้มีเนื้อที่ขาวออกไปทางซีด เนื้อมีที่มีรสจืดเอามากๆ เอาไปใช้ดีในเมนูอาหารประเภทรสแซ่บทั้งแบบผัดและแบบต้มจึงจะกินได้อร่อย สำหรับปลากั้ง(ปลาก้าง)นั้น ตัวจะเล็ก หัวโต เนื้อน้อย เอามาทำให้อร่อยได้ก็เพียงต้มยำและเสียบไม้ย่าง