พระเจ้าบรมโกศทรงทราบดีว่าเจ้าฟ้านเรนทร์ทำเช่นนี้เพราะไม่ต้องการจะกีดหน้าขวางตาอา ผิดกับพระอนุชาของเจ้าฟ้านเรนทร์อีกสององค์คือเจ้าฟ้าอภัยและน้องชายชื่ออะไรลืมไปแล้ว ที่ฮึดสู้อา ก็เลยเกิดศึกกลางเมืองนองเลือดขึ้นมา หลานก็พ่ายแพ้อาไปตามระเบียบ
อนุชาอีกองค์ชื่อเจ้าฟ้าปรเมศวร์ บางที่ก็เขียน บรเมศร์ บรเมศวร จริงๆที่ฮึดสู้ก็เพราะพระเจ้าท้ายสระพระบิดาทรงหนุนหลังอยู่ด้วยครับ ตามพงศาวดารจริงๆเจ้าฟ้านเรนทร์ทรงพระผนวชอยู่ก่อนแล้ว พระเจ้าท้ายสระเลยยกราชสมบัติให้เจ้าฟ้าอภัย ทำให้พระเจ้าบรมโกศซึ่งเป็นวังหน้าไม่พอพระทัยเพราะข้ามหน้าข้ามตาพระองค์ แต่ถ้ายกราชสมบัติให้เจ้าฟ้านเรนทร์พระองค์ทรงยอมได้ครับ แต่เจ้าฟ้านเรนทร์ท่านก็ไม่ยอมสึกออกมา
แต่ถ้าเจ้าฟ้านเรนทร์ได้ราชสมบัติเพราะพระเจ้าบรมโกศทรงหลีกทางให้ ก็มีความเป็นไปได้ที่ในอนาคตบรรดาโอรสสายวังหน้าจะลุกขึ้นมาชิงอำนาจเมื่อพระเจ้าบรมโกศสิ้นไปแล้วครับ
ดิฉันยังไม่เห็นเหตุผลว่า บทกวีที่ประกาศตัวผู้แต่งเอาไว้ชัดเจน เหตุใดจึงยิ่งเป็นข้อสงสัยว่าไม่ได้แต่งแน่ๆ ต้องมีกวีนิรนามอยู่เบื้องหลัง
เทียบง่ายๆ ก็ถ้าในเรือนไทยนี้กระทู้ไหนลงชื่อ NAVARAT.C ไว้ว่าเป็นคนเขียน ท่านทั้งหลาย ให้พึงสงสัยว่าเป็นของเทาชมพูแน่ๆ กระนั้นหรือคะ
กุลบุตรในสมัยอยุธยาตอนปลาย เล่าเรียนวิชามาตั้งแต่เยาว์ ยิ่งถ้าระดับเจ้าฟ้าพระองค์เจ้าจะต้องเรียนกับพระเถระที่เชี่ยวชาญด้านพระปริยัติธรรม อาจจะระดับพระสังฆราชเลยก็ได้ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ท่านต้องเรียนภาษาไทย บาลีและขอมด้วยมาตั้งแต่เด็กแล้ว คนที่มีสติปัญญาและพรสวรรค์ทางภาษาขนาดนี้ เมื่อเป็นหนุ่มใหญ่ มีลูกตั้งหลายองค์ ไปบวช ก็ไม่เหลือวิสัยที่จะแต่งคำหลวงทั้งสองเรื่อง
ความเห็นส่วนตัวส่วนตัวผมคิดว่าพระองค์น่าจะทรงพระนิพนธ์เองเป็นหลัก แต่อาจจะมีคนแต่งเสริมหรือขัดเกลาเพิ่มเติมครับอย่างในบทท้ายๆพระราชนิพนธ์ที่เป็นการบอกว่าใครเป็นคนแต่งน่าจะเป็นคนอื่นแต่งเสริมเพื่อยกย่องผู้ประพันธ์ครับ
ย่อหน้าล่างเห็นด้วยครับ เรื่องภาษาขอม มีหลักฐานว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงทำจารึกแม่อักษรขอมขุดปรอทไว้ด้วยครับ เป็นจารึกอักษรขอมอยู่ภายในกรอบ แสดงการสะกดคำในแม่ ก กา เรียงลำดับอยู่ตามช่องตาราง มีอักษรไทยอธิบายไว้ตอนบน ด้านข้างและด้านหลัง เข้าใจว่าทำไว้เพื่อใช้ในการเรียนภาษาขอมเบื้องต้นของพระภิกษุ มีข้อความจารึกไว้ว่า
"วัน ๖ .๔. ๓ ค่ำพระพุทธศักราช ๒๒๙๐ จุลศักราช ๑๑๐๙ ปีถอะนพศก สมเดจพระราชโอระสาธิราชเจ้า ธรงพระนามเจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐาสูริยวงษ ได้เสวอยราชพระราชวังบอวอรสถานมงคล ธรงแต่งแม่อักษอรขอมขุดบรอดนี้ไว้สำรับพระพุทธสาษนา"เมื่อ ๒ อาทิตย์ก่อนผมเพิ่งเห็นที่หอสมุดแห่งชาติ แผนกเอกสารโบราณ คิดว่าน่าจะเป็นอันเดียวกันครับ
อักษรไทย ๒ บรรทัด๑. แถวบนนี้ แต่คำต้นเปนกันทุกตูว คำปลายเป็นเหล่า กะกำไปสิ้นเหนซ้ำกันอยู่หา
๒. วิเศศมิได้
อักษรขอม ๒ บรรทัด๑. กนฺน กนฺนา กนฺนิ กนฺนี กนฺนุ กนฺนู กนฺเน กนฺโน
๒. อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ
อักษรไทย ๑๕ บรรทัด๑. แถว ๘ บันทัดล่าง
๒. นี้ ธรงแต่งใหม่ คำหน้า
๓. เปลี่ยนเป็นกันกาน
๔. กินครบทังสระ ๘
๕. นั้นทัง ๘ แม่สำรับ
๖. สามะเณระแลพระ
๗. ภิกขุอันยังมิแจ้ง
๘. จะได้บอกกลาวเล่า
๙. เรียนสืบไปสำรับ
๑๐. พระพุทธสาษนาจึ่ง
๑๑. จะได้อ่านในท้องพระ
๑๒. คำพีมีอำทิคือ โภนฺโต
๑๓. แล สพฺโพปฺปาทา เปน
๑๔. ต้นจึ่งจะเหนวิเศศใน
๑๕. หย่ำงซึ่งธรงไว้นี้ ฯะะะ
ที่มา
http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=627