ก็อยากจะถามคุณตั้งเสียให้หายสงสัยเรื่องธุรกิจการผลิตของอเมริกานี่ละค่ะ เพราะเคยถามเพื่อนอเมริกันที่มาเที่ยวเมืองไทยแล้วเขาตอบไม่ได้
การผันและก้าวไปการทำธุรกิจบนฐานของสินค้าที่มีนวัตกรรม แล้วจ้างเขาผลิต (จึงเป็นที่มาของสินค้าจากจีนที่ดูจะแฝงด้วยแนวคิดแปลกๆ ซึ่งเป็นสินค้าประเภท CD ที่มีการแปลงโฉมมาจากการจ้างให้ทำต้นแบบบ้าง การผลิตบ้าง ของบรรดานักคิดอเมริกันชนและคนชาติอื่นๆทั้งหลาย)
ภาคการอุตสาหกรรมและนักลงทุนอิสระของอเมริกา คนและบริษัทในประเทศอุตสาหกรรมหลักของยุโรป และนโยบายของญี่ปุ่นเอง ก็คิดแบบนี้ละครับ ญี่ปุ่นเองก็เป็นแหล่งผลิตสินค้าเทคโนโลยีขั้นสูงให้กับประเทศอื่นเหมือนกัน
คือดิฉันไม่ได้สงสัยเรื่องเทคโนโลยีการผลิต เพราะรู้ว่าอเมริกามีเทคโนโลยีสูง แต่สงสัยว่าการไปจ้างผลิตในประเทศอื่น ทำให้แรงงานอเมริกันตกงานกันไปเท่าไหร่ และที่สำคัญคือ คนค้าคนขายระดับเล็กๆทำไมเหมือนกับล้มหายตายจากไปหมดแล้ว อย่างน้อยก็ในเมืองที่ดิฉันอยู่
เทียบง่ายๆว่าถ้านาย ก. อยากจะค้าขายเอง แต่มีต้นทุนน้อย ก็สามารถเริ่มตั้งแต่รถเข็นขายอาหาร ขายลูกชิ้นปิ้งก็ได้ ก๋วยเตี๋ยวก็ได้ มีรายได้เลี้ยงครอบครัว ก่อนขยับขยายขึ้นไปเป็นเซ้งแผงในตลาด ต่อไปก็เปิดร้านขาย แต่ถ้าเป็นในเมืองที่ดิฉันอยู่ คนแบบนี้ไม่มีอีกแล้ว สมัยไปเรียนยังจำได้ว่ามีร้านซักแห้ง ร้านหนังสือเล็กๆ ร้านขายสินค้าที่เป็นห้องเดียวเปิดอยู่ทั่วไปตามถนน มีมินิมาร์ทเล็กๆ ที่เจ้าของดำเนินกิจการเองอยู่ใกล้แคมปัสของมหาวิทยาลัย หน้าหนาวเราก็เดินข้ามสนามของตึกเรียนไปซื้อผักผลไม้และเนื้อสดที่นั่นใส่ถุงหอบกลับมา
แต่พอย้อนกลับไปเยือนอีกครั้ง ร้านพวกนี้หายไปหมด มินิมาร์ทของเอกชนกลายเป็น 7-11 ร้านซักแห้งไม่มีแล้ว ร้านหนังสือก็ไม่เหลือ ร้านอาหารมีแต่ฟาสฟู้ดของแม็ค เบอร์เกอร์คิง และยี่ห้ออื่นๆที่มีสาขาอยู่หลายเมือง ร้านอาหารที่รู้จักก็เลิกกิจการไปหมด
แม้แต่บ้านเช่าซึ่งเมื่อก่อนเป็นของคุณตาคุณยายเจ้าของบ้านเปิดให้นักศึกษามาเช่าอยู่ชั้นใต้ดิน หรือชั้นสองของบ้าน ตอนนี้มีบริษัทอสังหาริมทรัพย์มาซื้อบ้านเก่าๆพวกนั้นไปปรับปรุงใหม่แล้วให้เช่าทั้งหลัง ไม่มีบ้านแบ่งเช่าอีกแล้ว
คนในเมืองเขาทำอะไรกิน ได้คำตอบว่าเป็นพวกนั่งโต๊ะกินเงินเดือน ส่วนใหญ่อยู่ในเมืองใหญ่แต่มาซื้อบ้านอยู่ในเมืองเล็กเพราะราคาถูกกว่า ยอมขับรถไปกลับเอา น้ำมันเขาถูกกว่าบ้านเราเมื่อเทียบกับค่าครองชีพ แสดงว่าธุรกิจส่วนตัวเล็กๆ ตายไปหมดแล้วเหลือแต่ธุรกิจใหญ่ๆ
เราจะเดินตามรอยอย่างเขาหรือเปล่าคะ เดี๋ยวนี้ชาวบ้านก็ไม่เลี้ยงหมู ไม่เลี้ยงไก่กันเองอีกแล้ว ทำนาก็หาคนทำยาก หนุ่มสาวเข้าโรงงานกันหมด ก็ยังมีอาหารนี่แหละที่ยังมีเจ้าเล็กๆทำกันเองมาก