ขออนุญาตให้ออชู เอ๊ย! นายชูมีโอกาสเรียนถามเรื่องถ้อยคำอีกสักครั้งเถิดครับทุกๆท่าน
ก่อนอื่น ผมขอกราบขอบพระคุณท่านอาจารย์เทาชมพู, ท่านอาจารย์เพ็ญชมพู และคุณ Koratian เป็นอย่างยิ่งครับ ที่เมตตาแจกแจงลักษณะการใช้คำ “จัก” และ “จะ” จนผมเข้าใจกระจ่าง
ครานี้ก็มาถึงชื่อเมืองหลวงของเราแต่ก่อนแต่กี้บ้างหละครับ ผมได้ยินคำ “อโยธยา” จากละครบุพเพสันนิวาส สงกากินแหนงนักว่า ชาวกรุงเก่าแต่ครั้งโพ้นออกสำเนียงนามบ้านเมืองฉันใดแน่ หลักฐานที่ผมค้นเจอมีทั้ง “อยุธยา”, “อโยธยา” แหละ “อโยทธยา” (เข้าใจว่าน่าจะออกเสียง อะ-โยด-ทะ-ยา) ครับ
“อยุธยา” พบในพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ (เวลาที่แต่ง อ้างแล้วในกระทู้ก่อนหน้า) ดังนี้
“แลจึงเจ้าทองลันพระราชกุมารท่านได้เสวยราชสมบัติพระนครศรีอยุธยาได้ ๗ วัน จึงสมเด็จพระราเมศวรยกพลมาแต่เมืองลพบุรี ขึ้นเสวยราชสมบัติพระนครศรีอยุธยา แลท่านจึงให้พิฆาตเจ้าทองลันเสีย”
อีกแห่งก็โคลงบทแรกของกำสรวลสมุทรนั่นเองครับ สมัยที่แต่ง ยังเป็นประเด็นอภิปรายกันมาตราบถึงบัดนี้ หายุติลงได้ไม่
“*อยุธยายศยิ่งฟ้า ลงดิน แลฤๅ
อำนาจบุญเพรงพระ ก่อเกื้อ
เจดีย์ลอออินทร ปราสาท
ในทาบทองแล้วเนื้อ นอกโสรม”
“อโยธยา” พบในโคลงบทต้นๆแห่งลิลิตพระลอ ซึ่งผู้เชี่ยวชาญทางวรรณคดียังไม่มีบทสรุปแน่นอนว่านิพนธ์ขึ้นช่วงระยะใดของกรุงศรีอยุธยา
“*บุญเจ้าจอมโลกเลี้ยง โลกา
ระเรื่อยเกษมสุขพูน ใช่น้อย
แสนสนุกศรีอโยธยา ฤๅร่ำ ถึงเลย
ทุกประเทศชมค้อยค้อย กล่าวอ้างเยินยอ”
“อโยทธยา” พบในญวนพ่ายโคลงดั้น นักวิชาการอนุมานว่า น่าจะประพันธ์ขึ้นรัชสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ หรือหลังจากนั้นเพียงมินานไม่น่าจะเกินรัชสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒
“ปางเทนคเรศเรื้อ ยังกรุง
พระนครอโยทธยา ยิ่งฟ้า
แถลงปางท่านผดุงเอา รสราช
เวนพิภพไว้หล้า เศกศรี”
ครับ หลักฐานที่ผมคนความรู้น้อยหาเจอในสภาวะอันจำกัด ก็นำมาแสดงสิ้นแล้ว ทุกท่านโปรดวิสัชนาโอยวิทยาทานให้ผมด้วยเถิดครับ
ขอแสดงความนับถือ
นายชูพงค์ ตรีวัฒน์สุวรรณ
หมายเหตุ:
๑. โคลงกำสรวลสมุทร พิมพ์จากความทรงจำล้วนๆ ตัวสะกดอาจผิดเพี้ยนจากต้นฉบับ ต้องขออภัยด้วยครับ
๒. โคลงอ้างอิงในลิลิตพระลอ พิมพ์ตามเสียงอ่านของอาสาสมัคร มิอาจสอบเทียบจากหนังสือตัวอักษรซึ่งคนสายตาปรกติอ่านได้
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
๑. พระราชพงศาวดารครั้งกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ จากเว็บไซต์ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ
http://vajirayana.org/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B9%88%E0%B8%B2-%E0%B8%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%90%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%8C/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B9%88%E0%B8%B2-%E0%B8%89%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%90%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%8Cติ์
๒. ลิลิตพระลอ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง จัดพิมพ์ ครั้งที่ ๖ พ.ศ. ๒๕๔๗
๓. ลิลิตญวนพ่าย จากเว็บไซต์ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ
http://vajirayana.org/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2/%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%A2