ข้อสังเกตและเกร็ดบางประการ จาก "หนึ่งในร้อย" ของ ดอกไม้สด

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

    ใช่ค่ะ  คนรุ่นพ่อดิฉันนิยมสวมสูทขาว เวลาไปงานที่เป็นทางการ  ถ้าเป็นงานศพต้องพันแขนทุกข์และเนคไทดำไม่มีลวดลาย รองเท้าหนังหุ้มส้นสีดำ  ไม่สวมหมวก    นโยบายสวมหมวกของไทยเลิกไปตั้งแต่จอมพลป. พ้นจากตำแหน่งนายกฯ เมื่อสงครามโลกสิ้นสุดในปี 2488  
    

ชุดสูทสากลสีชาวสมัยนั้นเรียกว่าชุดสากลชาร์คสกิน shark skin ครับ

ใช่ครับ ชุดนี้ผมก็เจอใน พล นิกร กิมหงวน เช่นกัน

[เพ็ญชมพู]

แม้กระทั่งในงานศพหรือไว้ทุกข์ เคยอ่านเจอสามเกลอตอนพ่อแสนงอน ซึ่งเขียนในปี 2490 ระหว่างประกาศไว้ทุกข์รัชกาลที่ 8 สวรรคตว่า ผู้ชายสวมสูทขาว เสื้อขาว กางเกงขายาวสีขาว แต่ผูกเนคไทสีดำ และพันแขนทุกข์ (ซึ่งปัจจุบันนี้ยังเห็นอยู่ในการแต่งกายผู้ชายในงานศพที่เป็นทางการ)

การแต่งกายในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพ รัชกาลที่ ๘ ตั้งแต่นาทีที่ ๖.๕๕ จะเห็นว่า ผู้ชายแต่งชุดขาว เนคไทดำ และสวมปลอกแขนดำข้างซ้าย แต่ผู้หญิงแต่งชุดดำ

[ภศุสรร อมร]

เรื่องนี้เป็นเรื่องน่าสังเกต การใส่สีขาวไว้ทุกข์นั้นเป็นธรรมเนียมของเอเซียมาแต่โบราณ ทั้งจีนอินเดีย ล้วนมีธรรมเนียมแต่งขาวไว้ทุกข์ทั้งนั้น
ชาวจีนโบราณมีธรรมเนียมไว้ทุกข์ถึงสามปีเมื่อบิดามารดาเสียชีวิต บุตรนั้นจำต้องลาออกจากราชการ ลากลับภูมิลำเนา แต่งชุดขาวไว้ทุกข์ พำนักอยู่ไกล้และทำความสะอาดปัดกวากสุสานที่ฝังศพของบิดามารดา เป็นเวลาถึงสามปี หากข้าราชการผู้ใหญ่เสียชีวิต ตามธรรมเนียมจีนแล้ว ข้าราชการผู้ไปร่วมงานศพผู้ตาย
หากเป็นข้าราชการด้วยกันก็ต้องสวมชุดข้าราชการ แต่ก็จำต้องผ้าขาวไว้ทุกข์รอบหมวกขุนนางเป็นสัญลักษณ์

ส่วนตามธรรมเนียมอินเดียเหนือนั้น ผู้หญิงซึ่งเป็นแม่หม้าย จักต้องไว้ทุกข์ สวมชุดขาวตลอดชีวิต อินเดียเหนือบางแห่ง ถือแม่หม้ายเป็นอัปมงคล
หญิงหม้ายหลายรายถูกรังเกียจ แม่กระทั้งถูกไล่ออกจากบ้านก็มีอยู่เนืองๆ

บางที่ธรรมเนียมการแต่งขาวไว้ทุกข์ของไทย อาจมีต้นกำเนิดมาจากธรรมเนียมจีนและอินเดียก็เป็นได้

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

จาก พล นิกร กิมหงวน ตอน ระบำหยาดฟ้า

[CVT]

จากที่เคยอ่านเจอถ้าจำไม่ผิดในสาส์นสมเด็จ
การแต่งกายไว้ทุกข์เดิมเรานุ่งผ้าขาว จนมาถึงสมัยล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ มีการนุ่งดำ
เลยเป็นธรรมเนียมว่า
ถ้าผู้ตายอาวุโสมากกว่า แขกจะนุ่งขาว
ถ้าผู้ตายอาวุโสน้อยกว่า แขกจะนุ่งดำ ครับ

[ภศุสรร อมร]

นุ่งดำผมว่าเดิมทีเป็นธรรมเนียมฝรั่ง ประเทศตะวันตกในยุค 1800 มักจะมีกฎเกณฑ์ในการไว้ทุกข์ค่อนข้างละเอียด ถึงกับต้องมีคู่มือไว้ทุกข์วางขายเป็นเล่มเลยทีเดียว ระยะการไว้ทุกข์สำหรับแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน สำหรับแม่หม้ายมักจะเป็นสองปี ในปีแรกต้องแต่งดำล้วน ห้ามออกไปจากบ้านโดยไม่จำเป็น หลักจากครับปีแรกแล้ว อนุญาตให้สวมใส่สีอ่อน เช่นขาวหรือเทาได้ หลังจากนั้นอีกสามเดือนจึงอนุญาตให้ใส่เครื่องประดับเงินทอง ครบสองปี การไว้ทุกข์ก็เป็นอันยุติ

ส่วนการไว้ทุกข์ให้พ่อแม่ของตะวันตกนั้น มักจะเป็นแค่ปีเดียว

[เทาชมพู]

จากที่เคยอ่านเจอถ้าจำไม่ผิดในสาส์นสมเด็จ
การแต่งกายไว้ทุกข์เดิมเรานุ่งผ้าขาว จนมาถึงสมัยล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ มีการนุ่งดำ
เลยเป็นธรรมเนียมว่า
ถ้าผู้ตายอาวุโสมากกว่า แขกจะนุ่งขาว
ถ้าผู้ตายอาวุโสน้อยกว่า แขกจะนุ่งดำ ครับ

ใช่ค่ะ   ขอแถมอีกนิดว่า ถ้าไม่ได้เกี่ยวข้องเป็นญาติกับผู้ตาย   เป็นคนนอกที่ไปร่วมงาน  แต่งสีน้ำเงิน(แก่)ค่ะ
ในงานศพสมัยนั้นจึงมีทั้งสีขาว ดำ น้ำเงิน รวมอยู่ในงานเดียว

[เทาชมพู]

แยกซอยไปไกลแล้ว   ขอกลับมา "หนึ่งในร้อย" ตามหัวข้อกระทู้ค่ะ
ขอลงรูปคุณศิวพร บุณยเกียรติ ผู้รับบทอนงค์ในละคร ปี 2525  คั่นโปรแกรมไปก่อน   ดิฉันเห็นว่าเธอมีหน้าตาและบุคลิก ตรงกับอนงค์ในนิยายมาก

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

พอกล่าวถึงคอสตูมเสื้อผ้า แล้วเห็นชุดของฉบับปี 2525
ผมเลยนึกถึงชุดในละครเรื่อง นิจ ของ dreambox เลยครับ
บทประพันธ์ของดอกไม้สดเช่นกัน เนื้อเรื่องประมาณ 2470 และแม้แต่ในหนังสือก็กล่าวถึงผ้าม่วงของผู้ชายอยู่

[ภศุสรร อมร]

ขอชมว่าผ้าม่วงในรูปดังกล่าว สวยมากครับ ขอชื่อชมความประณีตของผู้จัดทำละครเวที

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

มาที่ประเด็นแรก บรรดาศักดิ์ของพระเอก

ตัวละครพระเอกในเรื่อง หนึ่งในร้อย ก็เช่นเดียวกับตัวพระเอกในนิยายของ "ดอกไม้สด" หลาย ๆ เรื่องยุคต้น คือมีบรรดาศักดิ์เป็นคุณพระคุณหลวง

ในช่วงต้น ๆ เรื่อง สังเกตว่าตัว "วิชัย" ยังเป็นคุณหลวงอรรถคดีวิชัยอยู่

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

จนถึงกลาง ๆ เรื่อง ตอนที่ 15 นิยายก็ระบุว่า วิชัยได้รับโปรดเกล้าฯ เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็นคุณพระอรรถคดีวิชัย ในคราวพระราชพิธีฉัตรมงคล

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

เพียงแค่เรื่องบรรดาศักดิ์ของคุณพระอรรถคดีวิชัย ก็ทำให้รู้สึกตงิดกับละครไม่น้อย เพราะการที่ปรับเซตติ้งจากยุคปี 2475-2477 มาอยู่ในช่วงปี 2490 ทำให้เกิดข้อสงสัยต่อเรื่องนี้อย่างที่เห็นได้ชัด ๆ 2 ข้อ คือ

1. เป็นไปได้หรือ ที่คนรุ่น 30 กว่า ๆ ซึ่งยังนับว่าหนุ่มแน่นและมีอายุในราชการไม่นาน จะได้รับบรรดาศักดิ์เป็นคุณพระในช่วงปี 2490 ซึ่งเกิดหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ไปแล้วราว ๆ 15 ปี
2. งานฉัตรมงคล หลัง 2477 ที่กว่าจะมีอีกครั้งก็หลัง 2493 ไปแล้ว แล้วคุณพระได้บรรดาศักดิ์นี้ตอนไหน?

[พี่วรภัทรของพี่ชายใหญ่]

เมื่อย้อนไปทบทวนตัวละครในวรรณกรรมไทยร่วมสมัย จะพบว่าตัวละครที่เป็นคุณพระคุณหลวงนั้น ในช่วงปี 2490 น่าจะเป็นพ่อพระเอกพ่อนางเอกกันได้แล้ว อย่างน้อยอายุก็ต้องขึ้นหลักสี่หลักห้าด้วยซ้ำไป และก็น่าจะได้บรรดาศักดิ์ก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ด้วย ทั้งยังต้องผ่านยุคจอมพล ป. พิบูลสงคราม ที่เคยมีการคืนบรรดาศักดิ์ให้ไปใช้นายตามอย่างสามัญ (แต่เอาราชทินนามไปตั้งเป็นนามสกุลจนหลายคนเริ่มคุ้น ๆ) ไปพักใหญ่

ดูอย่างเจ้าคุณปัจจนึกฯ ใน พล นิกร กิมหงวน เอาก็ได้ เป็นพ่อลูกสองที่ลูกสาวแต่งงานออกเรือนจนมีลูกเป็นหลานตาเลยทีเดียว

[เทาชมพู]

    ถ้าปรับเหตุการณ์ในเรื่องจากปี 2477  มาเป็น 2490   นอกเหนือจากเสื้อผ้าตัวละครแล้ว     พระเอกก็ควรถูกตัดบรรดาศักดิ์ " พระอรรถคดีวิชัย" ออกไป    เหลือเพียง "นายวิชัย" ผู้ดำรงตำแหน่งผู้พิพากษา กระทรวงยุติธรรม  
   บรรดาศักดิ์ถูกยกเลิกไปตั้งแต่หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475   หมายความว่าไม่มีข้าราชการไทยคนไหนได้บรรดาศักดิ์ใหม่ขึ้นมาหลังพ.ศ.นั้น    มีก็แต่ผู้ได้รับการแต่งตั้งมาก่อนปี 2475   ด้วยเหตุนี้ พระอรรถคดีวิชัย  ก็ต้องได้บรรดาศักดิ์ก่อนพ.ศ. 2475 แล้วอยู่มาอีกนานกว่า 15 ปีถึงได้เจอนางเอก
   มาดูกันว่า บุคคลจริงๆในสังคมไทยที่มีบรรดาศักดิ์เป็นคุณพระ    เมื่อผ่านมาถึงพ.ศ. 2490  ท่านอายุเท่าใด
   พระสารประเสริฐ  (ตรี นาคะประทีป)  นักอักษรศาสตร์ผู้แปล "กามนิต" ร่วมกับพระยาอนุมานราชธน(ยง เสฐียรโกเศศ)  เกิด พ.ศ. 2432  ท่านอายุ 58 ปี
   พระวรเวทย์พิสิฐ (เซ็ง ศิวะศริยานนท์)    ศาสตราจารย์ภาษาไทยของคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย   เกิด พ.ศ. 2427   ท่านอายุ 63 ปี
    พระประศาสน์พิทยายุทธ (วัน ชูถิ่น) หนึ่งในสี่ทหารเสือผู้เปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475  เกิด พ.ศ. 2437  ท่านอายุ 53 ปี
    พระเจนดุริยางค์ (ปีติ วาทยะกร)ชื่อเดิม ปิเตอร์ ไฟท์ (Peter Feit) หรือ ปิเตอร์ ไฟท์ วาทยะกร  เกิด  พ.ศ. 2426  ท่านอายุ 64 ปี
     พระมหาเทพกษัตรสมุห (เนื่อง สาคริก) ข้าราชสำนักในรัชกาลที่ 6  เกิดพ.ศ.  2441  ท่าน อายุ 49 ปี
     อนงค์อายุ 24 ในเรื่อง  คงเหมาะจะเป็นลูกหลาน มากกว่าเป็นนางเอก