ทางอภิธรรมท่านว่า บัณเฑาะก์ บรรลุไม่ได้ แต่ไม่ได้บอกระดับของการบรรลุนะคะ
โสดาบัน สกทาคา น่าจะพัฒนาตนไปถึงได้
เรื่องการบรรลุธรรมนั้น ที่แน่ๆ ไม่ถึงมรรคผล ดังเช่นข้อความจาก
พระไตรปิฎกอรรถกถาแปลไทยชุด 91 เล่ม พิมพ์โดยมหามกุฏราชวิทยาลัยที่
เล่ม 2 หน้า 662 (จตุตถปาราชิกวรรณนา) อธิบายเกี่ยวกับบุคคลที่จัดเป็น "อภัพบุคคล"
ไม่สามารถบรรลุมรรคผล นิพพานในชาตินั้นๆ ได้
บรรดาอภัพบุคคล ๑๑ จำพวกเหล่านั้น บัณเฑาะก์ (กะเทย) สัตว์ดิรัจฉานและอุภโตพยัญชนก (คนมีสองเพศ)
๓ จำพวก เป็นพวกอเหตุกปฏิสนธิ จัดเป็นพวกวัตถุวิบัติ.
พวกวัตถุวิบัติเหล่านั้น ไม่ถูกห้ามสวรรค์ แต่ถูกห้ามมรรค.
จริงอยู่ บัณเฑาะก์เป็นต้นเหล่านั้น จัดเป็นอภัพบุคคลสำหรับการได้มรรคเพราะเป็นพวกวัตถุวิบัติ
ถึงการบรรพชาสำหรับพวกเขาก็ทรงห้ามไว้.
เพราะฉะนั้น บัณเฑาะก์เป็นต้นแม้เหล่านั้น จึงจัดเป็นผู้พ่ายแพ้ (เป็นปาราชิก).
และ
ระดับอริยบุคคลขั้นต้นก็ไม่ถึงได้ เพราะในระดับพระโสดาบันนั้น ท่านจะมี -
อารมณ์สมาธิของท่านผู้เจริญฌานสมาบัติ มีอารมณ์ตั้งแต่ปฐมฌานขึ้นไป
ยังไม่ถึงฌาน ๔
ในขณะที่ บัณเฑาะก์ เป็นอภัพบุคคล ไม่สามารถเจริญสมาธิได้ถึงขั้นนั้น
(ไม่แน่ใจ - คงจะได้แค่ ขณิกสมาธิ)
การบรรลุธรรม ของบัณเฑาะก์ คงเป็นได้ในระดับการศึกษา ทำความเข้าใจ ปฏิบัติ
เป็นอุปนิสัย ปัจจัยสำหรับในภาคหน้า
ไม่มีเวลาพอจะค้นคว้ารายละเอียด ครับ