จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: พระนิพนธ์พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ
ขาดสรรคที่ ๒๑ - ๒๕
บทประพันธ์
สดุดี
|
|
| วสันตติลกฉันท์
|
| ๏ อัญขยมประนมนขประณาม | | พระสยามสวามี
|
| เชลงฉันท์ประพันธสดุดี | | นรเทพเถกิงไกร
|
|
|
| ๏ จักรพรรดิขัตติยนรินทร์ | | ปถพินทร์ทิพาลัย
|
| ดั่งรามราฆพไผท | | กิติศักดิ์ประจักษ์จินต์
|
|
|
| ๏ สมเด็จปรเมนทรมหา | | วชิราวุธาวนินทร์
|
| เอกองค์พระมงกุฏสิริน | | ทสุคันธ์สมัญญา
|
|
|
| ๏ นามเมืองก็เรืองกิติวิมล | | เพราะยุบลพระราชา
|
| นามราชก็เรืองกิติประภา | | กรเหตุประเทศเรือง
|
|
|
| ๏ โสภาวิชาภรณแพร้ว | | กลแก้วกำจายเมือง
|
| โสภณพิมลสตยเนือง | | นิติธรขจรธรรม์
|
|
|
| ๏ ในสรวงก็แสงสุริยส่อง | | ทิวก่องณะกลางวัน
|
| สิ้นสูรย์ก็แสงศิศิรจัน | | ทรจ้าณะราตรี
|
|
|
| ๏ สูรย์จันทร์ก็ปันทินนิศา | | จกรานุจรมี
|
| เวรเปลี่ยนและเวียนศศิรวี | | ปริวัตระผลัดกัน
|
|
|
| ๏ อันองค์พระมงกุฏกษัตริย์ | | ทนุรัฐนครฃัณฑ์
|
| วันคืนพระยืนจิตกระสัน | | ธุรม่งพระองค์เดียว
|
|
|
| ๏ เชอดชาติพระราชประยุรรัก | | มนภักดิกลมเกลียว
|
| เสนาประชานรก็เหนียว | | จิตรักสมัคคุณ
|
|
|
| ๏ ครองดินอรินทมนเรนทร์ | | ประเมนทร์มฆาดุลย์
|
| เดชเปรื่องกระเดื่องพระยศบุณ | | ยโศลกสิเรนทร
|
|
|
| ๏ สรวมคุณพระไตรย์สรณรัตน์ | | สิริภัทร์อุบัติพร
|
| ยิ่งกี้พระกีรติขจร | | ทิศเทอดคุณาธาร
|
|
|
| ๏ พุทธานุภาพผริตผล | | สุขดลอดูลย์ดาล
|
| ธรรมานุภาพพิมลภูล | | ชยเชอดชลอธรรม์
|
|
|
| ๏ จำเริญพระชนม์ธนสุขี | | พลศรีสอางพรรณ
|
| ไร้โรคนิราศภยนิรัน | | ตรทุกขถอยไกล
|
|
|
| ๏ ฃ้าบาทประดิษฐ์พจประพันธ์ | | บทฉันท์ชลอใจ
|
| ดำเนิรนิทานพระนลไน | | ษธเบื้องฉบับบรรพ์
|
|
|
| ๏ ทูลแทบพระราชบทมาลย์ | | มหิพาลวิบูลย์ธรรม์
|
| หวังเสริมสราญกมลกรรณ | | พระนราธิราชา ฯ
|
| | |
|
สรรคที่ ๑
|
|
| วสันตติลกฉันท์
|
|
|
| ๏ ยังมีกษัตริย์นิษธราษฎร์ | | นลราชสมัญญา
|
| ลือฃามพระนามนลนรา | | ธิปทั่วไผทศรี
|
|
|
| ๏ เฉกฉัตรอุบัตินิษธร่ม | | อภิรมยะลาภี
|
| สมบัติพิพัฒนะธนี | | ธรณีระบือบุญ
|
|
|
| ๏ ทรงศักดิ์ประจักษ์จิตประจำ | | รสธรรมธิราดุลย์
|
| นานาคุณานุคุณจุน | | จิตเหิมเฉลิมรมย์
|
|
|
| ๏ ทรงเดชวิเศษศรวิสิฎฐ์ | | อภิฤทธิ์ปรากรม
|
| เลี้ยงราษฎร์พระราชอุปสดมภ์ | | อดิเรกอเนกนันท์
|
|
|
| ๏ ทรงโฉมประโลมจิตประเจิด | | สิริเลิศะรังสรรค์
|
| อำไพประพลพิมลพรรณื | | ผิวพิศก็ติดตา
|
|
|
| ๏ แคล่วคล่องทำนองอศวชาติ | | จรผาดผยองพา
|
| เปนปิ่นมหารถมหา | | รถอื่นบ่ขืนแขง
|
|
|
| ๏ รู้หลังประจักษ์จตุรเวท | | นรเศรษฐะกำแหง
|
| เชิงชั้นพนันนลระแวง | | จิตรักตระหนักนัย
|
|
|
| ๏ อวยทานอุทารอุทยเทอด | | นรเลิศสุฃาลัย
|
| บรรเทิงสเริงสริระไภ | | ยพิบัติบ่บีฑา
|
|
|
| ๏ เสนาพลาธิกพหล | | นรชนระบือชา
|
| เหิ่มหาญทยานหทยทา | | นพแทตย์บ่เทียมทาน
|
|
|
| ๏ เกริกเกียรติ์กระหลบพิภพแม้น | | ภพแมนมโหฬาร
|
| เสมอศักดิ์ศักระมฆวาน | | สุรสิทธิ์รังสรรค์ ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ๏ ยังมีพระภีมะมรุเดช | | นคเรศวิทรรภ์ฃัณฑ์
|
| ครองราชย์บำราศบรถวัล | | ยเถลิงเถกิงศรี
|
|
|
| ๏ ไพร่ฟ้าประชากรเกษม | | สุขเหมหทัยทวี
|
| เรืองรมยะร่มนิคมมี | | พิตภัทระภูลเพ็ญ
|
|
|
| ๏ แต่องค์พระภีมะนิรรม | | ยะระทมระทวยเข็ญ
|
| หมายปองและหมองมนลำเค็ญ | | เพราะบ่สิทธิสมหมาย
|
|
|
| ๏ เหตุไร้พระราชบุตระบุตรี | | มหิษีฤดีดาย
|
| กำศรดระทดหทยวาย | | อุระร้อนบ่ห่อนมี
|
|
|
| ๏ บำเพ็ญกุศลผลก็ไร้ | | มนไหม้มลายศรี
|
| หลายหลากประจากธนมณี | | พรพิตก็นิษผล
|
|
|
| ๏ วันหนึ่งมนีวิริยกล้า | | ตละฌานะโกศล
|
| สู่ราชสถานถิรถกล | | ชชวาลตระการตา
|
|
|
| ๏ จึ่งภีมะราชและมหิษี | | จิตปรีดิหรรษา
|
| ซาบซ่านสราญกมลมา | | นิตน้อมประฌามเธอ
|
|
|
| ๏ เชิญองค์พระดาบสสถิต | | ยณะอาศน์อุไรเลอ
|
| สององคะทรงบำรุบำเรอ | | ปฏิบัิติพระโยคี
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้นมุนีสถิรธรร | | มอรัญยะวาสี
|
| เปี่ยมปิติในหทยมี | | มนเหมเกษมศานติ์
|
|
|
| ๏ อวยพรถวายนฤบดี | | มหิษีวิมลมาลย์
|
| จงทรงพระราชสิริสราญ | | สุรฤทธิธำรง
|
|
|
| ๏ อันใดพระใคร่จิตกระสัน | | สุขหรรษะจำนง
|
| อันนั้นประสบศุภประสงค์ | | พรสิทธิสมบูรณ์
|
|
|
| ๏ หมายมีบุตรีบุตระประเสริฐ | | ฉวิเฉิดฉมามูรธ์
|
| เปนศรีมหานครคูณ | | กิติเลื่องระบือไกร
|
|
|
| ๏ จงสบมโนรถประสง | | คจำนงมนุญใน
|
| ไป่คลาดพระราชหฤทัย | | ดุจอาตมะอวยถวาย
|
|
|
| ๏ ครั้งเสร็จประสิทธิ์พระพิพัฒน์ | | พระวนัสถะผันผาย
|
| ทูลลานราธิปและหมาย | | ทิศถิ่นพนาลัย ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ๏ ฝ่ายองค์พระปินนรวิทรร | | ภสุธรรมะธรไท
|
| อีกนางพระยายุวประไพ | | อภิลาษลออองค์
|
|
|
| ๏ จำเดิมมุนีวิริยเดช | | วรเวทธำรง
|
| เธอช่วยอำนวยพระพรมง | | คลสิทธิสมปอง
|
|
|
| ๏ แต่นั้นสุรางคะมหิษี | | ธก็มีบุตรีสนอง
|
| สวาดิ์แสนเสน่ห์สนิทสอง | | ปฏิพัทธะเพียงใจ
|
|
|
| ๏ อีกมีพระราชดนุชสาม | | ทมะนามเกรียงไกร
|
| หนึ่งทานตะหนึ่งทมนะไช | | ยะยศาภิศักดิ์ศรี
|
|
|
| ๏ ฝ่ายราชบุตรีสิริยโศ | | ธรทัมะยันตี
|
| พรายเพราพระเยาวะดรุณี | | สุขุมาลละลานเลอ
|
|
|
| ๏ ทรงศรีฉวีวรวิลาส | | กลวาดวิมลเสมอ
|
| ใครยลก็ดลจิตเลมอ | | มนถึงคนึงศรี
|
|
|
| ๏ ในฟ้าจะหาอรสุรางค์ | | ดุจนางก็ห่อนมี
|
| ในดินจะหาอรยุพี | | กลนุชก็สุดหา
|
|
|
| ๏ ความงามณะสามภพเสนอ | | จะเสมอบ่มีมา
|
| ทรามไวยประไพพรศุภา | | ผิวเห็นก็เปนบุญ ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ๏ ฝ่ายองค์นิษัธฃติยนาถ | | นลราชระลือคุณ
|
| ภๅโฉมประโลมนยนะสุน | | ทรทั่วไผทศรี
|
|
|
| ๏ ทราบศัพท์ยุบลนลอนันต์ | | ณะวิทรรภะธานี
|
| จวบองค์พระราชวรบุตรี | | ธก็รู้ระหัสสาร
|
|
|
| ๏ ปางปวงประชานิษธราษฎร์ | | ก็นินาทะพิสดาร
|
| ภๅลักษณ์ยุบลวิมลมาลย์ | | พระวิทรรภะนารี
|
|
|
| ๏ จวบจนพระนลธก็ตระหนัก | | วรลักษณ์พระบุตรี
|
| ต่างองค์ก็ต่างกมลมี | | ปฏิพัทธะผูกพัน
|
|
|
| ๏ ยิ่งยินระบินยุบลภๅ | | ก็ระบือหทัยศัลย์
|
| นางใคร่จะยลพระนลครัน | | นลใครจะยลนาง ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้นพระนลพิมลโฉม | | อุระโซมระคางขนาง
|
| หมายน้องและหมองกมลหมาง | | เพราะบ่เหมือนกมลหมาย
|
|
|
| ๏ วันหนึ่งพระจึ่งจรประพาศ | | พนราชสราญกาย
|
| องค์เดียวพระเที่ยวทุรณะทาย | | บทท่องระโหฐาน
|
|
|
| ๏ ยลหงส์หิรญวิมลเมิล | | มนเพลินพิบูลย์บาน
|
| สำเริมประเทิงหทยะลาน | | จิตเล่นบ่เห็นองค์
|
|
|
| ๏ ปางนั้นนราธิปกษัตริ์ | | ยนิษัธะธำรง
|
| ซอกซอนและซ่อนคณะพิหง | | คและหงสะหลงเผลอ
|
|
|
| ๏ เมียงเมิลดำเนิรบทบ่แกรบ | | จรแอบกำบังเฌอ
|
| จับได้สุโนคพระนลเธอ | | ก็แจร่มจรูญปรีดิ์
|
|
|
| ๏ ฝ่ายหงสะเหมวรวิหค | | ก็สทกสท้านมี
|
| ใจกลัวระรัวสริระตี | | อุระข้อนคนึงครวญ ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ทูลพระนลว่า
|
|
|
| ๏ อ้าองค์พระทรงสุรมเห | | ศรศักดิ์นเรศวร
|
| ภูวนาถพระบาทยุคลควร | | ภพพึ่งสำนึงนาน
|
|
|
| ๏ แม้นทรงพระคุณกรุณโปรด | | สละโทษมิสังหาร
|
| ขอรองลอองพระบทมาลย์ | | กลทูตนำทูลเสนอ
|
|
|
| ๏ แด่นางพระราชปิยยุพา | | พระธิดาวิทรรภ์เธอ
|
| สำแดงพระคุณอดุลเลอ | | นรราชนเรสูร
|
|
|
| ๏ นางทราบยุบลพระนลแล้ว | | ฤจะแคล้วอุราดูร
|
| จักครวญจะใคร่หททภูล | | จิตเล่ห์เสนหา ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| ๏ ฟังหงส์ทำนูลมธุรวาท | | นลราชหรรษา
|
| ปลดปล่อยพิหคพิหคลา | | จรรีบระเห็จหน
|
|
|
| ๏ พาพวกพิหงคะคณะหมาย | | มนบ่ายโพยมบน
|
| ฉิวฉิวละลิ่วอำพรดล | | ณะวิทรรภะธานี
|
|
|
| ๏ ลงยังพระราชอุทยาน | | ยุวมาลย์พระบุตรี
|
| ชมพรรณ์กุสุมสุขุมปรี | | ดิจรัสจรูงราม
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้นพระองค์อรธิดา | | ทศนาสุโนคงาม
|
| คิดใคร่จะได้ก็จรตาม | | บริษัทก็ตามองค์
|
|
|
| ๏ แอบอ้อมแลล้อมคณะสุโนค | | และกระโชกจะจังหงส์
|
| หวุดหวิดกระชิดจิตพวง | | ผิวใกล้วก็ไป่ทัน
|
|
|
| ๏ ปางราชยุพาพรประไพ | | จรไล่พิหคหัน
|
| หนีนางและห่างคณะกำนัล | | ก็สุโนคเสนอสาร ฯ
|
|
|
|
|
|
|
| หงส์ทูลนางว่า
|
|
|
| ๏ อ้าองค์พระราชวรบุตรี | | ศุภศรีฉวีกาญจน์
|
| เพ็ญพักตร์พิมลกลสุมาลย์ | | อรเอี่ยมอุไรพรรณ์
|
|
|
| ๏ อันในนิษัธฃติยะนาถ | | อธิราชยะรังสรรค์
|
| ไพศาลพิศลย์ผลอนันต์ | | นลผู้ผดุงเมือง
|
|
|
| ๏ อันองค์พระนลพิมลเฉิด | | ฉวิเลิศวิไลยเรือง
|
| บุญญาภิฤทธิ์พิชิตเปลือง | | ปรภาพบ่พึงเผยอ
|
|
|
| ๏ คนธรรพ์อุรุคสุรและราก | | ษสมากบ่มีเสมอ
|
| ดาวเดือนบ่เหมือนพระนลเธอ | | นิติธรนิกรพิง
|
|
|
| ๏ ฉันใดพระองค์อรประเสริฐ | | สิริเลิศณเหล่าหญิง
|
| ฉันนั้นพระนลวิมลจริง | | จิตรเลิศณะเหล่าชาย
|
|
|
| ๏ ชายเลิศผิร่วมสมรเลิศ | | จะประเสริฐะแหล่หลาย
|
| โลกหล้าจะหาอุภยะผาย | | ภทระเหมือนมิพึงมี ฯ
|
|
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้นยุพาพรลำเภา | | อรเยาวะสุนทริ
|
| ปางทรงสดับสกุณปรี | | ดิก็ตอบยุบลไป
|
|
|
| ๏ ดูราพิหคกนกหงส์ | | จะประสงค์ประการใด
|
| จงเร่งระเห็จอำพรไคล | | ณะนิษัธนครฃัณฑ์
|
|
|
| ๏ บรรยายยุบลกลประสงค์ | | ดุจหงส์จำนงสรร
|
| ทูลองค์พระนลพลอนันต์ | | กลที่ทำนูนเรา ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้นสุโนคสิรประณต | | วรนุชนงเยาว์
|
| ทูลลายุพาอรลำเภา | | จรเหิรระเห็จคลา
|
|
|
| ๏ ถ่องทูลพระนลนรบดี | | ธก็ปรีดิหรรษา
|
| ปลื้มเปรมเกษมกมลมา | | ลยะแผ้วพิมลศรี ฯ
|
| | |
|
สรรคที่ ๒
สรรคที่ ๓
สรรคที่ ๔
สรรคที่ ๕
สรรคที่ ๖
สรรคที่ ๗
สรรคที่ ๘
สรรคที่ ๙
สรรคที่ ๑๐
สรรคที่ ๑๑
สรรคที่ ๑๒
สรรคที่ ๑๓
สรรคที่ ๑๔
สรรคที่ ๑๕
สรรคที่ ๑๖
สรรคที่ ๑๗
สรรคที่ ๑๘
สรรคที่ ๑๙
สรรคที่ ๒๐
สรรคที่ ๒๑
สรรคที่ ๒๒
สรรคที่ ๒๓
สรรคที่ ๒๔
สรรคที่ ๒๕
เชิงอรรถ
อ้างอิง
ศาลานกน้อย
