à¸à¸¤à¸©à¸“าสà¸à¸™à¸™à¹‰à¸à¸‡
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 14:55, 9 กรกฎาคม 2552 โดย Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
บทประพันธ์
สัททุลวิกกีฬิตฉันท์ ๑๙
| ๏ ขอถวายภิวาทนศาสดาดิลกธรรม์ | |||
| ทั่วสงฆ์อันทรงสรรพ์ | คุณา | ||
| นบพรหมินทร์วชรินทรวิษณุศิวา | |||
| รวิศศิดารา | จำรัส | ||
| ฉ้อกามาคัคนาคิรินทร์สินธุพนัส | |||
| ภูมิพฤกษ์กำพูฉัตร | ธำรง | ||
| ทวยเทพทิพยพิมาน ณ สถานสถิตทุกองค์ | |||
| อีกแมนสมมุติทรง | ธเรศ | ||
| เชิญปกป้องภยผองพิบัติอุปัทวเหตุ | |||
| นานาประเภทพยาธิ | อย่าพาน | ||
| แต่ตูผู้จะนิพนธุ์ยุบลบทบรรหาร | |||
| แห่งราชโยงการ | ดำรัส | ||
| ให้รังสฤษฎ์กฤษณาสุภาษิตสวัสดิ์ | |||
| เลบงฉันท์รำพันอรรถ | ภิปราย | ||
| แปลกแปลงแสดงพจนเพรงเชลงลักษณะบรรยาย | |||
| ชาวชนบทธิบาย | ประดาษ | ||
| ไป่สมเสนอ บ่ เสมอสมานมุขประกาศ | |||
| อโยธยาคณาปราชญ์ | ทั้งมวล | ||
| รังสรรค์สารพอจักขานจักคู่พจนควร | |||
| เสนอสนองสำนวนเนือง | กวี | ||
| หวังโอวาทอนุศาสน์นุสนธิ์สกลสตรี | |||
| แสวงสวามิภักดี | ฤ วาย ฯะ | ||
กาพย์ฉบัง ๑๖
| มีองค์อิสราธิปไตย | ทรงนามภูวไนย | ||
| คือพรหมทัตกษัรา | |||
| เถลิงภพผ่านแผ่นพสุธา | ดลด้าวพารา | ||
| ณ สีบุเรศเขตขัณฑ์ | |||
| เอกอัครพนิดาลาวัณย์ | เฉิดโฉมโนมพรรณ | ||
| พระนามพระนุชบุษบา | |||
| เป็นปิ่นอนงค์เนกบริจา | ริกนาฏคณนา | ||
| คือหมื่นหกพันนงพาล | |||
| มีราชธิดาดวงมาลย์ | ทั้งสองสะคราญ | ||
| พิลาสเลิศลักขณา | |||
| หนึ่งนามกรแก้วกฤษณา | หนึ่งจิรประภา | ||
| ประไพพระพักตร์เพียงจันทร์ | |||
| ท้าวสงวนนวลนุชในครรภ์ | ปรางค์รัตนนิรัน | ||
| ตรายนิราศราคิน | |||
| ควรคู่ขัตติยาธิบดินทร์ | ปรีดาประดิทิน | ||
| ในกามกรีฑากล | |||
| ผดุงเผดิมเริ่มราชมงคล | สวยมพรมณฑล | ||
| พิธีวิวาห์ถาวร | |||
| เสกสองศุภลักษณ์บังอร | มหิษีมหิศร | ||
| เสวยสวัสดิ์ไอศวรรย์ | |||
| ในขัตติยพงศาพัน | ธุศักดิ์เสมอกัน | ||
| เป็นเกศมกุฎธาตรี | |||
| ทั่วกาสิกรัฐธรณี | ดลด้าวอันมี | ||
| พิศาลพิสัยสีมา | |||
| อัคเรศเกศแก้วกฤษณา | ยิ่งยศปรีชา | ||
| เฉลียวเฉลิมโลกีย์ | |||
| ปฏิบัติกษัตราสวามี | ห้าองค์นฤบดี | ||
| เสน่ห์สนิทนิจกาล | |||
| ห่อนเคียดขึ้งคำรำคาญ | เกษมสุขสำราญ | ||
| ภิรมย์ฤดีปรีดา | |||
| ผลัดเปลี่ยนเวียนเวรราชา | ถนอมแนบนิทรา | ||
| ละวันบรรโลมโฉมสมร | |||
| ในห้องสิริไสยากร | เกื้อกามตระอร | ||
| บ่โรยบ่ร้างห่างขวัญ | |||
| เสวยสวัสดิ์สังวาสนิรัน | ดรแผ้วภยัน | ||
| ตราย ฤ พานพาธา | |||
| เพื่อพระเทพีมีมา | รยาทกิริยา | ||
| บ่ หยาบสุภาพพร้อมมูล | |||
| ควรฉลองละอองบาทบดีศูร | ภิเษกสมบูรณ์ | ||
| สมบัติพิพัฒน์โอฬาร ฯะ | |||
วสันตติลกฉันท์ ๑๔
| ๏ ปางองค์อนงค์นุชสุดา | จิรประภาพิมลมาลย์ | ||
| ภรรดานราธิปบ่ดาล | ประดิพัทธเปรมปรีดิ์ | ||
| เคียดขุ่นก็ครุ่นฤทยโทษ | บ่มิโปรดมิปรานี | ||
| เศร้าทรวงระลวงทุกขทวี | ดุรเทวษถวิลครวญ | ||
| อกโอ้อาภัพดูอัปลักษณ์ | นิราศรักแต่ไห้หวน | ||
| เอกาสวามิบ่มิควร | กมลหมางมาห่างเหิน | ||
| พระพี่ ธ มีวรภรรดา | ประมาณห้าบำเรอเจริญ | ||
| จิตท้าว ฤ ร้าวรมยเพลิน | เสน่ห์น้อมประนอมโฉม | ||
| ฉันใดจึ่งดาลกมลปรี | ดิฤดีบ่ลืมประโลม | ||
| ห่อนห่างและสร่างสุขตระโบม | บริบาลบรรสานสม | ||
| ควรกูจักสู่อรจักถาม | จักขานความที่เกรียมกรม | ||
| ยลอย่างบ่ร้างเสน่หชม | จักเชยชื่นทุกคืนวัน | ||
| ตริเสร็จพธูก็ยุรยาตร | ยังปรางค์มาศพิมานจันทน์ | ||
| เกศก้มประนมกรภิวันทน์ | วรเชษฐ์ยุพาพะงา | ||
| เทพี ธ มีพจนประภาษ | เยียใดนาฏกนิษฐา | ||
| เศร้าศรีฉวิวรรณวิภา | รวิกลมาหม่นหมาง | ||
| เพื่อพานพิบัติอุปัทวทุกข์ | บ่มีสุขในสรรพางค์ | ||
| ไข้จริงไข้ใจฉันใดนะนา | นุชชี้คดีแถลง | ||
| อ้าอายบ่อาจอรรถจักเอื้อน | และจักเยื้อนยุบลแสดง | ||
| โอษฐ์อ้างไฉนฤทยแหนง | มรณเลิศประเสริฐแล | ||
| อดสูดูยิ่งสิ่งใดจะเทียบ | จะปูนเปรียบที่ห่างแห | ||
| โหยหาภรรดาก็บ่มิแปร | พักตรพ้องเป็นสองสรวล | ||
| ร้อยทุกข์รันทมระบบระบุ | อุระระอุกำสรวลครวญ | ||
| ชอกช้ำระกำจิตประมวล | ประมาณมากกว่าแดนดิน | ||
| พระองคทรงคุณพิเศษ | วรเวทประสิทธิ์ศิลป์ | ||
| อาจผะโอนมนัสขัตติย์นรินทร์ | ทั้งห้าท้าว ฤ ร้าวราน | ||
| ร่วมรมย์ผทมสุข บ่ สร่าง | สวาทร้างฤดีสมาน | ||
| เชิญเฉลยในเล่ห์เสน่หวาน | วจนารถประศาสน์สอน | ||
| อ้าแม่อย่ามานกมลปรี | ดิกลีกะลำพร | ||
| ใช่ชอบประกอบกรรมจักรอน | ยศยิ่งทุกสิ่งเจริญ | ||
| ไป่ก่อในกิจประสิทธิเวท | อคุณเหตุห่อนสรรเสริญ | ||
| สวามีภักดีธรรมพันเอิญ | ภิรมย์ราชฤทัยไท | ||
| อย่าแม่อย่าแปรประทุษฐจิต | ทุจริตจัญไรภัย | ||
| ซึ่งซ้อมถนอมสัตยใน | บทเรณุภรรดา | ||
| แม้รักด้วยฤทธิ์ประสิทธิมน | ตรวิกลกฤติยา | ||
| พลันหน่ายบังวายสวาทอา | ดุรร้างบ่รางนาน | ||
| เสน่ห์สนิทด้วยมิตรธรรมแท้ | บ่ปรวนแปรจักร้าวฉาน | ||
| สุจริตเจริญคุณ ฤ ราน | เมตรมุ่งคุงวายวาง | ||
| สารแล่นครรไลคือใครจักฉุด | และจักยุดจักยื้อหาง | ||
| จักแจ้งแสดงอรรถภิปราย | บรรยายเรื่องระบอบระบิล | ||
| โอวาทนุศาสนยุพิน | ทรเพื่อจักเพียรผดุง | ||
| โดยกิจสวามิบริรักษ์ | พิทักษ์ราชอำรุง | ||
| กอบกัตเวทิธรรมคุง | ชิพิตม้วยด้วยสัตยา | ||
| อีกการภิบาลพิบุลวัตร | ปฏิบัติและวาจา | ||
| หย่อนหยาบสุภาพพจนมา | รยาทพร้อมละม่อมกาย | ||
| สิ่งนี้เป็นที่ภิรมเยศ | บุรุษเจตนาหมาย | ||
| เสน่ห์สนองบ่หมองจิตระคาย | ฤ ข้องเคียดจักเกลียดไกล | ||
| ธรรมดาบุรุษอุดมเพศ | ก็พิเศษคือธงชัย | ||
| เฉลิมศรีสุรางคคณะใน | ภพแม้นมกุฎทรง | ||
| ผิบ่ นั้นประหนึ่งวรประวิช | ประกิจแก้วพิเชียรผจง | ||
| สวมใส่ในนิ้วอรอนงค์ | พิโรจน์รัตน์จรัสเจริญ | ||
| ไร้ร้างนิราศวรสวา | มิภรรดา ธ ห่างเหิน | ||
| เป็นม่าย ฤ วายวัจนดำเนิน | ดำเนียนความ อันหยามยิน | ||
| เฉกเช่นชโลทกนที | บ่มิมีกระสสินธุ์ | ||
| นคราอันไร้นฤบดิน | ทรเสื่อมสถาพร | ||
| สิ้นสูญสริและกิติยศ | ฤ ปรากฏประกาศขจร | ||
| ทั่วทวยคณานรนิกร | ประมาทหมิ่นทุกถิ่นสถาน | ||
| ธงชัยอันไพบูลยในงอน | เป็นอาภรณ์แห่งรถยาน | ||
| ธุมาก็ปรากฏแก่กราน | และเถกิงระเริงแสง | ||
| ราชาก็ปรากฏเป็นปิ่น | นครินทรเขตแขวง | ||
| สวามีเป็นศรีสวัสดิ์แสดง | ศักดิ์สง่าแก่นารี | ||
| ชายใดแม้ได้เป็นภรรดา | บ่โศภาทั้งอินทรีย์ | ||
| สูญเสื่อสติวิริย์ ฤ มี | ปัญญาโหดและโฉดเฉา | ||
| ไป่ควรจักคิดจิตประมาท | บริภาษดูเบา | ||
| ควรคิดสนิทเสน่หเคา | รพเพิ่มภักดีสนอง | ||
| เฉกฉัตรประชาบดิพรหเมศ | สุรเชษฐปกครอง | ||
| กั้งเกล้าบรรเทาทุกขทั้งผอง | พิบัติใดบ่ใกล้กราย ฯะ | ||
กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘
| ๏ อย่าเยี่ยงหญิงชั่ว | |||
| ไป่รู้คุณผัว | ไม่กลัวความอาย | ||
| ลิ้นลมข่มคำ | ห่อนยำเยงชาย | ||
| จงจิตคิดหมาย | มุ่งร้ายภรรดา | ||
| ต่อหน้าปราศรัย | |||
| ลับหลังตั้งใจ | ดูหมิ่นนินทา | ||
| คอยหาข้อผิด | ห่อนคิดกรุณา | ||
| ไป่ได้นำพา | กิจการงานเรือน | ||
| การหูกการไน | |||
| สะดึงรึงไหม | ต้องให้ตักเตือน | ||
| เย็บเสี้ยวร้อยปัก | คร้านนักชักเชือน | ||
| คบค้าหาเพื่อน | ชอบหน้าพาที | ||
| โภชชาอาหาร | |||
| ห่อนเอื้อเอาภาร | ปฏิบัติสวามี | ||
| กล่าวเถียงเลี่ยงล้อ | ปากต่อมือตี | ||
| คารมข่มขี่ | จู้จี้เจรจา | ||
| อย่าเยี่ยงหญิงโหด | |||
| มักหึงขึ้งโกรธ | วิวาทวาทา | ||
| ฤาห่อนย่อท้อ | งอนง้อภรรดา | ||
| โอหังตั้งหน้า | ปากกล้าไป่กลัว | ||
| อย่าเยี่ยงหญิงร้าย | |||
| แง่งอนห่อนอาย | เล่นริกขิกหัว | ||
| หากินก็เกียจ | เตรียจชายเข้าครัว | ||
| ละไว้ให้ผัว | กอบกิจปิดงำ | ||
| แขกมาหาสู่ | |||
| เกรงเปลืองหมากพลู | ทานทัดขัดคำ | ||
| ดูตาผัวพลาง | ให้ข้างฤายำ | ||
| แยบยลกลทำ | ขับแขกจากสถาน | ||
| อย่าเยี่ยงหญิงบาป | |||
| ละโมบโลภลาภ | เกลศเหลือประมาณ | ||
| เร่ชู้รู้เช่น | ฤๅเป็นแก่นสาร | ||
| ชาติช้าสาธารณ์ | ทรลักษณ์ศักดิ์สูญ | ||
| ไป่กลัวความอาย | |||
| ชนฉินยินร้าย | หาบคายแต่ประยูร | ||
| ชนกชนนี | สวามีตระกูล | ||
| เกิดเข็ญเป็นมูล | โทโสโมหันธ์ | ||
| เผ่าพงศ์วงศ์วาน | |||
| เพื่อนเรือนเพื่อนบ้าน | ผิดพ้องหมองกัน | ||
| เคืองขุ่นครุ่นเคียด | รังเกียจเคียดฉันท์ | ||
| ฤๅว่างเว้นวัน | จองจิตริษยา | ||
| ห่อนผูกไมตรี | |||
| ร่วมสุขเกษมศรี | พาทีปรีดา | ||
| ทำเล่ห์เท่ห์กล | แยบยลนานา | ||
| ซื่อส่อต่อหน้า | ลับหลังปรวนแปร | ||
| แหวนทองเงินตรา | |||
| แพรพรรณผืนผ้า | ย้ายยักชักแช | ||
| ผันผ่อนซ่อนไว้ | อย่าให้ผัวแล | ||
| เป็นหญิงแสนแง่ | ลามกพกลม | ||
| ล้วนชาติหฤโหด | |||
| ก่อเข็ญเป็นโทษ | ชายร้างห่างสม | ||
| ฤๅห่อนเคียงคู่ | สมสู่อภิรมย์ | ||
| บำราศขาดชม | เชยชิดนิจกาล ฯ | ||
สัทธราฉันท์ ๒๑
| ๏ เอกองค์อนงค์นุชนงคราญ | กลศศิชัชวาล | ||
| เมฆ บ่ พ้องพาน | ก็ผ่องพิศ | ||
| เป็นพงศ์ขัตติยาวราฤทธิ์ | วุบุลธนสมิทธิ์ | ||
| อัครราชิศ | รบดี | ||
| รักศักดิ์สุริย์วงศ์กษัตรี | กลมิคจมรี | ||
| เสน่หอินทรีย์ | สงวนพาล | ||
| ไป่ได้อาลัยในชนมาน | บ่มลสัตยปาน | ||
| เปรียบก็ปูนประมาณ | ดั่งยองยง | ||
| บริรักษ์ภักดีบาทบงสุ์ | นฤบดิศรทรง | ||
| คุณคือองค์ | พระภรรดา | ||
| รักตนสงวนตนกัลยา | ครหะวจนทา | ||
| รุณโทษา | จงอย่าพาน | ||
| ยังราชหฤทัยนราบาล | นฤจิตวิมัติดาล | ||
| เชื่อ ฤ ร้าวราน | เสน่ห์สนิท | ||
| โดยสุนทรภาพมิตรจิต | กลชนมชีวิต | ||
| สุจริตร่วม | มโนสมาน | ||
| ห่อนเคียดเคืองคำรำคาญ | ประดิพัทธ์ขัตติยปาน | ||
| เปรียมดั่งชนมาน | บ่หม่นหมาง | ||
| จงจำพร่ำพจน์อย่าละวาง | คุณวิบุลยทาง | ||
| วัตรจริยาง | คขัตติยา | ||
| จักเจริญเกียรติยศลือชา | อิสริยยศวรา | ||
| ดิเรกบริวา | รไพบูลย์ | ||
| สมศักดิ์อัครราชประยูร | วรอุทิตตระกูล | ||
| อย่าพึงเสื่อมสูญ | ในสิ่งสัตย์ | ||
| ไว้ความสรรเสริญเจริญสวัสดิ์ | ณ วิคุบุลพิพัฒน์ | ||
| โดยวิริยวัตร | กษัตรี | ||
| พึงทราบอัธยาสวามี | มนสภิรตปรี | ||
| ดาอันใดมี | บันโดยตาม | ||
| อย่าทำทระนงจิตหยาบหยาม | สุจริตประดิษฐ์งาม | ||
| พึงพยายาม | เสงี่ยมสงวน | ||
| ทูลแถลงแสดงอรรถโดยควร | ยุบลสัตยประมวล | ||
| เท็จบ่ทบทวน | มาทูลไท | ||
| รอบรู้กิริยาอัชฌาสัย | นฤบดิศรไอ | ||
| ศูรย์ประศาสน์ไข | บ่ขัดคำ | ||
| ร่วมทุกข์สุขร่วมภิรมย์สัม | ฤทธิหฤทยบำ | ||
| เรอบำรุงทำ | คุณาสนอง | ||
| สวามีภักดีจิตโดยปอง | กตัญญุวิบุลครอง | ||
| กรรมบถคลอง | กุศลแสวง ฯะ | ||
อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑
| ๏ ตื่นก่อนเมื่อนอนหลัง | พึงเฝ้าฟังบรรหารแสดง | ||
| ตรัสใช้ระไวระแวง | ระวังศัพท์รับสั่งสาร | ||
| ยามไท้ธิเบศทรง | ประชวรองค์บ่สำราญ | ||
| อย่าคลาพยาบาล | บำเรอรักษ์ภักดีตระโบม | ||
| ปางท้าว ธ ไสยา | อย่าลีลาให้เครงโครม | ||
| อำรุงฤทัยประโลม | บพิตรผู้อย่าดูเบา | ||
| ที่สูงที่ไสยาสน์ | อย่าอุกอาจจักเอื้อมเอา | ||
| สิ่งใดบ่ได้เคา | รพไท้ ฤ ไป่ควร | ||
| ยามเอื้อนโองการตรัส | สนองอรรถอย่าลามลวน | ||
| ยามท้าว ธ เชยชวน | บันโดยชอบในเชิงสม | ||
| ยามร้อนพึงไกวกวัด | รำพายพัดรำเพยลม | ||
| ยามสรงถวายฉม | สุคนธ์ฟุ้งจรุงขจร | ||
| ยามวายก็อยู่งาน | บริบาลบดีศร | ||
| ยามสถิตไสยากร | พึงนวดนั่งระวังยาม | ||
| ปางไท้ ธ สู่สม | สนมใดบันโดยตาม | ||
| ฤ แหน ฤ ห่อนงาม | พึงโหดเหตุหวงหึง | ||
| ปางราชรางวัลปัน | กำนัลนางที่พอพึง | ||
| อย่าทัดอย่าทรรทึง | อธรรมจิตอันริษยา | ||
| เกรงไท้ฤทัยราน | บันดาลโทษโกรธา | ||
| เสื่อมศักดิเดชา | นุภาพผู้จะดูแคลน | ||
| รักองค์สงวนองค์ | อย่าทระนงพึงกลัวแกลน | ||
| ภรรดาคุณาแทน | บิตุเรศพิเศษสมาน | ||
| ไตรตรวจทุกหมวดหมู่ | อนงค์ผู้พนักงาน | ||
| ในราชบำเรอการ | ปฏิบัติกษัตรา | ||
| เช้าค่ำบำบวงบาท | บ่มิขาดสักเวลา | ||
| ผดุงราชบริจา | ริกวัตรสวัสดี | ||
| ดูถ้วนทุกนวลนาง | สุรสุรางคนารี | ||
| ปางโปรดปรานีมี | มิตรธรรม์อันเที่ยงธรรม์ | ||
| มลเหตุอคติ | บ่เริ่มริทั้งสี่พรรค์ | ||
| โทสะโมหะฉัน | ทภยา ฤ อาวรณ์ | ||
| ครั้งหนึ่งถึงสองครั้ง | ผิผิดพลั้งพึงสั่งสอน | ||
| สามซ้ำพึงกรรมกรณ์ | นุกิจราชอาชญา | ||
| หนึ่งรู้จริตจิต | บพิตรผู้ภรรดาปรา | ||
| รภใดบันโดยอา | รมณพระประสงค์สม | ||
| หนึ่งน้องจักทูลความ | สิ่งใดยามสำเริงรมย์ | ||
| ยามไท้ฤทัยระทม | ทุกขอย่ากิจจาแถลง | ||
| รู้รอบประกอบการ | บริบาลบันโดยแสดง | ||
| ชอบราชมโนแหนง | สิ่งใดไซร้อย่าได้ทำ | ||
| ตรวจตราสุธาโภชน์ | อันเอมโอชบำเรอบำ | ||
| รุงราชผู้พำ | นักนิเนื่องคณาประชา | ||
| จัดเครื่องสุคนธ์ปรุง | จรุงรสมาลา | ||
| ลูบไล้พระกายา | ขัตติเยศสำอางองค์ | ||
| อีกทั้งพระภูษิต | พิจิตรพัสตร์อันบรรจง | ||
| อวลอบตรลบทรง | สุวคนธ์ละเวงขจร | ||
| น้ำสรงและน้ำเสวย | รำเหยรสเกสร | ||
| เสารภยเอมอร | อดิเรกชวยฉม | ||
| ปัดปูยี่ภู่ลาด | บรรจ์ถรณ์อาสน์ภูธรผทม | ||
| ยามราชนิทรารมณ์ | บริรักษ์ภักดีผดุง | ||
| ลูบล้างวิบุลบท | สุธารสสุคนธ์ปรุง | ||
| ประกอบราชอำรุง | ขณะสู่ศัยยาสถาน | ||
| เครื่องสรงพระพักตร์ไท้ | เอาใจใส่เป็นนิจกาล | ||
| ปางปิ่นสุธาธาร | มิทันตื่นพึงเตรียมถวาย | ||
| แม้ ว ไท้ ธ ไคลคลาด | พยุหบาตรคลี่คลาย | ||
| จักโดยเสด็จผาย | คชยานยาตรา | ||
| กูบกั้งกระโจมทอง | วิสูตรป้องกำบังตา | ||
| สำรวมพระนัยนา | อย่าแหวกม่านระเมียรมอง | ||
| แสนเสวกามาตย์ | อันลีลาศอเนกนอง | ||
| ทราบไท้ฤทัยหมอง | มนัสแหนงระแวงถวิล | ||
| หนึ่งน้องอย่ายืนขาน | นุสนธิ์สารแก่ราชินทร์ | ||
| ฤๅชอบระบอบระบิล | บำหยัดหยาบพึงเยงยำ | ||
| เฒ่าแก่ชะแม่หมู่ | กำนัลผู้ใดใดทำ | ||
| ควรโทษพิโรธคำ | อย่าเคียดขึ้งให้เครงโครม | ||
| พึงน้องสำรวมโอษฐ์ | ผรุสโทษทำลายโฉม | ||
| เสียศรีอินทรีย์โทรม | ศุภลักษณ์พักตราหมอง | ||
| หนึ่งเราเยาว์มี | ชนนีชนกครอง | ||
| ตราบได้ภิเษกสอง | สุขในมไหศวรรย์ | ||
| คุณพระภรรดาเจ้า | ได้ปกเกล้าช่วยกั้นกัน | ||
| คุ้มขวงภยันอัน | ตรายร้างบ่รางพาน | ||
| ธรรมดาคณะพธู | บำราศคู่สมัครสมาน | ||
| เสมอแหวนวิเชียรราน | รังสีหมองบ่ผ่องพรรณ | ||
| เจียนจันทรดารก | วลาหกมากีดกัน | ||
| เศร้าแสงชระอับอัน | ธการคลุ้มชรอุ่มโพยม | ||
| เฉกหญิงที่ชายหน่าย | แม้เป็นม่ายก็หมองโฉม | ||
| เสื่อมสุขแต่ทุกข์โทม | นัสเศร้ากำสรวลศัลย์ | ||
| ชุมชนจะชวนฉิน | ประมาทหมิ่นทุกสิ่งอัน | ||
| ยากนักจักผ่อนผัน | บรรเทาที่สตรีตรอม | ||
| สบสรรพสิ่งชั่ว | มาเกลือกกลั้วให้หมองมอม | ||
| พักตร์ผ่องก็เผือผอม | พิกลรูปจักซูบทรง | ||
| พฤษภกาสร | อีกกุญชรอันปลดปลง | ||
| โททนต์เสน่งคง | สำคัญหมายในกายมี | ||
| นรชาติวางวาย | มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ | ||
| สถิตทั่วแต่ชั่วดี | ประดับไว้ในโลกา | ||
| ความดีก็ปรากฏ | กิติยศลือชา | ||
| ความชั่วก็นินทา | ทุรยศยินขจร | ||
| เป็นราชบุตรี | มหิษีมหิศร | ||
| เสวยสวัสดิถาวร | ถวัลยราชธราดล | ||
| อย่าเผยบัญชรบาน | พิศาลทัศนาชน | ||
| จักแถลงแสดงนุสนธิ์ | อย่าสรวลเสียงสำเนียงดัง | ||
| เดินนั่งจงยั้งองค์ | ดำรงกายระไวระวัง | ||
| ซวดซวนก็ชวนชัง | ชนผองจะซ้องสรวล | ||
| อย่าด่วนครรไลแล่น | กรกรีดแหวนบ่รางควร | ||
| ทอดตาลีลาจวน | สะดุดบาทจักพลาดพลำ | ||
| อย่าเดินทัดมาลา | เสยเกศาบ่ควรทำ | ||
| จีบพกพลางขานคำ | สะกิดเพื่อนสำรวลพลาง | ||
| ยุรยาตรโยกย้าย | กรกรีดกรายสไบบาง | ||
| ยอหัตถ์สัมผัสปราง | จักเสื่อมสวัสดิ์กษัตรี | ||
| นุ่งเฟ็ดภูษาเดิน | และมุ่งเมินวิถีลี | ||
| เปลือยเปล่าพระอินทร | หนึ่งสองบ่าสไบทรง | ||
| พบชายก็ชายสรวล | สำรวลฤๅสำรวมองค์ | ||
| ล้วนเลศอวมง | คลเหตุบ่ห่อนงาม | ||
| เท้าคางและเท้าแขน | จนองค์แอ่นฤๅเขินขาม | ||
| หนึ่งสนธยายาม | และแวะพูดเพื่อนเคหา | ||
| หนึ่งนั่งเอาบ่าทรง | ศิระบงบ่โศภา | ||
| โยกย้ายวิการกา | ยประเภทหลากหลาย | ||
| หนึ่งสถิตที่บันได | อีกร่มไม้และตากกาย | ||
| นอนนั่งยังชานชาย | สถลท้องวิถีทาง | ||
| ล้วนเลศอัปลักษณ์ | ทุรลักษณานาง | ||
| ราคีคดีห | กมลผู้ภรรดาตน | ||
| หนึ่งโสดจะสำรวล | บ่ มิควรทรอึงอล | ||
| แย้มยิ้มพระพริ้มยล | พักตรเพริศพะเพราพราย | ||
| จักจาม บ่ งามแรง | แสดงอรรถอย่าตรัสหลาย | ||
| นอนนานมักคร้านกาย | ป่วยการกิจคิดการงาน | ||
| น้อยภักษ์ก็ผอมซูบ | สรีรรูปบันดาล | ||
| มากภักษ์ก็พีพาน | จะหนักเนื้อและเทื้อองค์ | ||
| พึงภักษ์พอประมาณ | บ่วิการวิกลทรง | ||
| โสภาคยยรรยง | ทุกสิ่งสิ้นทั้งอินทรีย์ | ||
| อีกอิริยาบถ | กำหนดถ้วนทั้งสี่มี | ||
| นั่งนอนหนึ่งจรลี | และยืนพร้อมเสมอสมาน | ||
| เพียรกิจบ่คิดเกียจ | ฤ กลัวเกลียดในงานการ | ||
| รอบรู้วิธีชาญ | ปฏิบัติกษัตรา | ||
| รักตนเสงี่ยมตน | บำเพ็ญผลสัตยา | ||
| รักรุกขอุปถัมภ์ | พึงรดน้ำและพูนดิน | ||
| ทานศีลศรัทธาปรา | รภเกื้อกุศลธรรม์ | ||
| รักสัตวนานา | พึงรักษาบ่เดียดฉันท์ | ||
| เลี้ยงดูทุกคืนวัน | จงอิ่มหนำเป็นอาจิณ | ||
| กิ่งก้าน ฤ รานสิน | สงวนไว้ได้เชยชม | ||
| ผูกงูด้วยมนตรา | วิทยาอาคมหมาย | ||
| รักชนพึงเลี้ยงดู | ให้อยู่สุขสำราญรมย์ | ||
| นุ่งห่มอุดมสม | บุรณะพร้อมภักษาหาร | ||
| ใช้สอยบ่หลบลี้ | ฤ หน่ายหนีในงานการ | ||
| จงรักภักดีนาน | ห่อนเหินห่างคุ้งวางวาย | ||
| ผูกสารบ่เคลื่อนคลาย | ด้วยเชือกบาศกระสันพัน | ||
| ผูกชนด้วยไมตรี | จิตปรีดีหฤหรรษ์ | ||
| รักคุ้งชีวาวัน | มรณา ฤ หน่ายแหนง | ||
| คำสอนสมรมาลย์ | ประศาสน์สารสุนทรแสดง | ||
| เป็นที่เสน่หา | แต่ภรรดาเจริญผล | ||
| จงจำอย่าเคลือบแคลง | ประพฤติเพื่อผดุงตน | ||
| กว่าเล่ห์เสน่ห์มน | ตรมายาอันอาธรรม์ ฯะ | ||
มาลินีฉันท์ ๑๕
| ๏ มธุรพนจนรำพัน | พื้นพิเศษสรรพ์ | ||
| สถาพร | |||
| มธุรพจนสารสอน | เชิญวิมลสมร | ||
| บำรุงองค์ | |||
| มธุรพจนยรรยง | สรรพสิ่งมง | ||
| คลาเลิศ | |||
| มธุรพจนกอบเกิด | วัฒนะประเสริฐ | ||
| สวัสดี | |||
| มธุรพจนสารศรี | ธรรมวาที | ||
| สุภาษิต | |||
| มธุรพจน์โสภิต | นุชนาฏพนิตห | ||
| บำเพ็ญเพียร | |||
| อมรนิกรอันเสถียร | ราชมนเทียร | ||
| จะอวยชัย | |||
| อมรนิกรสถิตใน | เศวตฉัตรไท | ||
| ธ อวยผล | |||
โตฎกฉันท์ ๑๒
| ๏ วรราชกนิษ | ฐพนิตวิมล | ||
| ธ สดับอนุสนธิ์ | อนุศาสนคดี | ||
| ศุภมงคลเหตุ | วรเชษฐ์ภคินี | ||
| ก็ประณตบทศรี | ศิระรับพจนา | ||
| ปฏิบัติ บ่ ขาด | ดุจนาถกถา | ||
| คุณวัฒนปรา | กฏเกิดอภิรมย์ | ||
