à¸à¸²à¸žà¸¢à¹Œà¸‚ับไม้เรื่à¸à¸‡à¸žà¸£à¸°à¸£à¸–
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 17:26, 4 กุมภาพันธ์ 2554 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: ไม่ปรากฏนาม
บทประพันธ์
โคลง | ||||||
๏ ขึ้น เกยแก้วเก้าสิ่ง | เสวยสวัสดิ์ | |||||
ตั่ง สุพรรณรายรัตน์ | เพริศแพร้ว | |||||
นั่ง ในวรเสวตรฉัตร | เฉลิมโลกย์ | |||||
เมือง บพิตรพระแก้ว | แต่นี้จักเกษม ฯ | |||||
กาพย์ | ||||
๏ ขึ้นตั่งนั่งเมือง | แท่นทองรองเรือง | สุขศรีปรีดิ์เปรม | ||
เมืองกว้างช้างหลาย | ลูกขุนมุลนาย | อยู่เย็นเป็นเกษม | ||
ยินดีปรีดิ์เปรม | วิโรจโอชเอม | ทังหลายถวายกร ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | จึงทรงพญาสาร | บรรทับเกยกุญชร | ||
นักเทศขันที | กำนัลนารี | เฝ้าท้าวเธอสลอน | ||
ก้มเกล้าถวายกร | เชิญพระภูธร | เสด็จขึ้นเกยลา ฯ | ||
๏ เสด็จเหนือเกยมาศ | นางจูงลินลาศ | นำท้าวลินลา | ||
พระหัตถ์ถือมือนาง | พระทัยไม่วาง | คะนึงในเสนหา | ||
ยูรยาตรนาดกรไคลคลา | สองม่ายเมียงตา | ระลุงลานสมร ฯ | ||
๏ นางรดพระบาท | กุมคนทีมาศ | มาท่าพระภูธร | ||
เสด็จขึ้นเรือนทอง | ย่างพระบาทเหยียบฆ้อง | นางชำระบทจร | ||
ก้มเกล้าถวายกร | พิศโฉมภูธร | ผู้จะมาครองสีมา ฯ | ||
๏ เสด็จเหนืออาสน์แก้ว | พระเขนยพรายแพร้ว | แท่นประดับมุกดา | ||
บังอวดย่อมแก่นกระลำพัก | ทองแท่งทำพนัก | มาแล่งแก้วเป็นฝา | ||
เพดานดาวดา | พรหมพักตร์ช่อฟ้า | ปรลีเวดจุวัน ฯ | ||
๏ ปราสาทงามสรรพ | ตรีมุขรองรับ | โรงธารพระกำนัล | ||
ม่านหูทองพราย | ทุกห้องยังย้าย | เสาหุ้มแพรพรรณ | ||
พระสนมคั่งคัล | ฝ่ายในพระกำนัล | มาเฝ้าท้าว ธ ไสว ฯ | ||
๏ เสด็จถึงที่นั่งนาน | บมิเห็นนางคราญ | ก็ตรัสถามชาวใน | ||
เห็นว่าเรา บ ควรครอง | ร่วมวังด้วยหญัวน้อง | จึ่ง บ มิพึงพอใจ | ||
เจ้าเรือนขนาดย่อมปราศรัย | ฤๅหนึ่งจะมิพึงพอใจ | จะเหนี่ยวไว้ช้าเป็นนาน ฯ | ||
๏ สาวใช้ใจแกว่น | กราบท้าวแล้วแล่น | จำพระโองการ | ||
เข้าทูลถึงใน | พระพี่ยาตรัสใช้ | ให้มาเชิญนางคราญ | ||
เสด็จถึงที่นั่งนาน | เห็นช้า บ่ เป็นการ | พระพี่ยาเสด็จไป ฯ | ||
๏ พี่เลี้ยงทูลเล่า | ว่าพระพันปีเจ้า | จะเหนี่ยวช้าว่าไร | ||
พระพี่ทรงพระโกรธกินแหนง | ว่าแก้วกูทำแพง | ทำระทัดระเทินใจ | ||
เหนี่ยวช้าจะท่าฟังใคร | ชอบช้าเสด็จไป | จะเป็นไฉนเล่านา ฯ | ||
๏ เมรีนงเยาว์ | ฟังพี่เลี้ยงเจ้า | สั่งสอนชายา | ||
สิ่งนี้น้องอายนัก | รสชาย บ รู้จัก | แต่น้อยรอดมา | ||
แม้ว่าเคยแลแสร้ง บ นำพา | เห็นเองรอดมา | บ ห่อนชายจะกรายตัว ฯ | ||
๏ พี่เลี้ยงทูลเตือน | เจ้าทรามจะมีเรือน | แก้วกูอย่าคิดอายกลัว | ||
เกิดมาเป็นหญิง | รูปแก้วกูงามจริง | ยากจะรู้ครองตัว | ||
เสมอแหวน บ มีหัว | หญิงงาม บ มีผัว | จะเป็นการเมื่อใด ฯ | ||
๏ พระองค์คือดอกโคมุท | เมื่อยังไป่ผุด | จากน้ำบังใบ | ||
ด้วยสุริยะส่องมา | ไป่บานเพราะท่า | แสงสุริโยทัย | ||
พระอาทิตย์มาส่องแสงไข | บ บานแล้วจะกลัดกลีบไว้ | จะท่าใครเล่านา ฯ | ||
๏ ออกท้าวคิดเสร็จ | จึงให้สมเด็จ | พี่ยา ธ ครองสีมา | ||
ฝ่ายโพ้นสนิทไว้วางใจ | ฝ่ายพี่ก็จะให้ | ไมตรีเสน่หา | ||
ชอบช้าแลเลื่องถึงพระมารดา | ท้าวเธอจะโทษตูข้า | บ รางจะโทษท้าวเลาเลย ฯ | ||
๏ เมื่อเด็กว่าไป่รู้ | ครานี้จะมีคู่ | ความ บ รู้ก็จำเคย | ||
รักแลใครจะใคร่ให้ร้าย | ตูข้าทั้งหลาย | จะพึ่งใคร ณ พระเอย | ||
เป็นพี่เลี้ยงแก้วกูทรามเชย | จะพึ่งใครเล่าเอย | จะให้ร้ายแก่พันปี ฯ | ||
๏ ฟังคำพี่เลี้ยงกล่าว | คดีโน้มน้าว | เล้าโลมเมรี | ||
เอากระแจะต้นแลน้ำดอกไม้ | โฉลมองค์อรไท | เข้ามานั่งพัดวี | ||
ทรงพระบรัดผัดพระพักตร์นวลศรี | เชื้อเชิญเทวี | ให้ทรงพระภูษา ฯ | ||
๏ ทรงพระบรัดแล้ว | ทรงเศียรเพริศแพรว | กุณฑลรจนา | ||
ทรงเสื้อดุมทอง | เห็นองค์ระรอง | ยะยองยงค์โสภา | ||
สังวาลมาศมาลา | พาหุรัดมุกดา | สอิ้งสร้อยสะคราญ ฯ | ||
๏ ทรงแหวนทุกนิ้วมือ | เพียงทองนางถือ | ค่าเมืองฤๅปาน | ||
ทรงทองราชวัตร | นิลเพชรแสงจรัส | ปัทมราชชัชวาล | ||
ไพฑูรย์บุษปแก้วแกมกาญจน์ | เกือกแก้วทรงธาร | กองเชิงดำถมอ ฯ | ||
๏ น่ารักเมื่อทรงเครื่องสรรพ | ใครเห็นเป็นภัพ | สรรเสริญเยินยอ | ||
พระสนมแต่ล้วนสอดเปลา | แต่งแง่ประดับเจ้า | ละอององค์ลออ | ||
พี่เลี้ยงทูลว่าพอ | ทูลท้าวเสด็จอย่ากอ | ให้มาเชิญหลายครา ฯ | ||
๏ ทรงอาภรณ์นอกเสื้อ | พี่เลี้ยงเชิญเชื้อ | จึงเสด็จไคลคลา | ||
ลีลากรายกร | ดำเนินบทจร | ประดุจหงส์ลีลา | ||
เสด็จกลางพระสนมมา | นักเทศแห่หน้า | โดยซ้ายโดยขวา ฯ | ||
๏ ครั้นถึงก็ถ่อมถด | เทียมองค์ลงลด | ต่ำกว่าราชา | ||
ยอกรขึ้นไหว้ | พระก็กุมกรไท | มาร่วมอาสน์ด้วยเรียมรา | ||
จะอายแก่ใครเล่านา | ทั้งวังย่อมข้า | ย่อมไทท้าวเอง ฯ | ||
๏ เสียงแตรเสียงสังข์ | หรทึกสโพนทัง | เภรีครื้นเครง | ||
พี่เลี้ยงนางนม | นางเถ้าสรรเสริญชม | สมภารพระองค์เอง | ||
บุญสองแต่เพรง | จึงมาแลมาได้ | สมไทเทพี ฯ | ||
๏ น่ารักเมื่อนั่งเปรียบหน้า | โฉมไทราชา | ธิราชล้ำโฉมศรี | ||
ทั้งสองคือทองเนื้อแล้ว | ช่างชาญผ่องแผ้ว | หมดมุลทินราคี | ||
จงยืนด้วยกัน ณ พันปี | ตูข้าทั้งนี้ | จะพึ่งท้าว ธ ทั้งปวง ฯ | ||
๏ น่ารักสองราช | บ ไคลคลาคลาศ | จากบนเรือนหลวง | ||
รถเสนดรุณบ่าวฟ้อแฟ้ | เหมือนพระสุริยเจ้าแล | ส่องโลกย์ทั้งปวง | ||
เมรีคือดวง | โคมุทบัวหลวง | บานบนชลธี ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | มีพระโองการ | ตรัสถามเมรี | ||
ถามถึงเมืองหลวง | รี้พลทั้งปวง | อยู่ดีหฤๅ บ่ ดี | ||
พระทำสนิทด้วยเมรี | พระไทภูมี | กล่าวเกลี้ยงปราศรัย ฯ | ||
๏ บัดนั้นน้องไท | ยอกรประนมไหว้ | จึงทูลทันใจ | ||
ข้าก็ค่อยครองสีมา | ออกท้าว ธ จากข้า | จรล้ำแล้วนานไป | ||
ศัตรูภายใน | ภายนอก บ ได้ | เบียดเบียนสีมา ฯ | ||
๏ บ้านเมืองเกษมสุข | บ มีความทุกข์ | ทุกราษฎรประชา | ||
ถามถึงออกท้าวเจ้า | พระผู้ผ่านเกล้า | อยู่โพนไฉนนา | ||
พระสนองชายา | เมื่อเรียมเสด็จมา | ท้าวเธออยู่สุขสำราญ ฯ | ||
จบขึ้นเรือนหลวง ครูไม้หนึ่ง ๒๖ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ ข้า นาถเยาวราชล้อม | พงศ์พันธุ์ | ||
สาว อ่าองคศรีสรร | พริบพรัอม | ||
ชาว วังทุกกำนัล | เหลือแล | ||
แม่ นมนางเถ้าล้อม | พี่เลี้ยงถนององค์ ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ ข้าสาวชาวแม่ | อ่าองค์งามแท้ | ชาติเชื้ออรองค์ | ||
ท้าวเห็นเธอพิสมัย | เรืองราวชาวใน | กรลาญพิศวง | ||
เมื่อพิศดูทรง | อ้อนแอ้นอรองค์ | ดุจนางในสวรรค์ ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | พิศเพียรศฤงฆาร | คืออัปสรสาวสวรรค์ | ||
ต่างงามต่างแง่ | แสนสาวชาวแม่ | มากมีคือสรร | ||
ต่างงามต่างกัน | นุ่งห่มแพรพรรณ | ต่างต่างนานา ฯ | ||
๏ กำนัลรับพระหัตถ์ | น้ำเนื้อเชื้อกระษัตริย์ | วรวงศ์พงศา | ||
สรสรวยปลอดเปลา | สรคราญลำเภา | ผุดผาดชายา | ||
สะศรีสมสา | โรชพิศดูหน้า | หน้าเพียงสาวสวรรค์ ฯ | ||
๏ กำนัลพระขันหมาก | โฉมนางงามหลาก | กว่าทุกกำนัล | ||
ยะยองยั่วเย่า | ยะยังคิ้วเจ้า | พ่างเพียงคิ้วกัน | ||
ยะยับแสงฟัน | ยะยิ้มหมายมั่น | นิ่มเนื้อนวลนม ฯ | ||
๏ กำนัลน้ำเสวย | จะร่ำไฉนเลย | ลักษณเลิศอุดม | ||
งามรูปงามทรง | งามอ้างามองค์ | อ่อนแอ้นเอวกลม | ||
งามคิ้วงามคม | งามสระงามสม | คือเนื้อจำปา ฯ | ||
๏ กำนัลพัชนี | ใครลักแลศรี | ศรีสวัสดิพักตรา | ||
โนเนนงนุช | ศรีเนื้อนวลบุษป | หนุ่มน้อยโสภา | ||
นะแน่งแนวนา | พิศนมสมหน้า | พ่างเพียงบูรณจันทร์ ฯ | ||
๏ กำนัลพระสำอาง | อ่าองค์รางชาง | ลออองค์เอววัน | ||
กล้องแกล้งกลเกลา | เอาใจทุกอัน | |||
คิ้วก่งเกาทัณฑ์ | ตราตรูม่ายมัน | มุ่งเมิลคือศร ฯ | ||
๏ กำนัลพระมาลา | น่ารักพักตรา | พ่างเพียงสินธร | ||
ผะผ่องผิวเนื้อ | เนื้อนวลอะเคื้อ | ศรีสังขบวร | ||
กล้องแกล้งองค์อร | แช่มช้าอรชร | ให้ชายเปรมปรีดิ์ ฯ | ||
๏ กำนัลพระบังคน | สมประกอบชอบกล | แก้วกูรู้ใจดี | ||
ใจดีมีลักษณ | ลักษณเลิศกระษัตรี | หนุ่มน้อยมีศรี | ||
มีศรีสมศรี | ศรีสวัสดิเนื้อนวลถี | นวลเนื้อเยาวมาลย์ ฯ | ||
๏ กำนัลพระไสยาสน์ | เนื้อนมคือมาศ | แม้นเฉลาฉลักปาน | ||
ฉลักปานปูนศรี | รูปนั้นงามดี | ประเหมือนรูปนางคราญ | ||
นางคราญเภาพาล | พาลคื้นหืนกาล | อยู่บำเรอภักดี ฯ | ||
๏ กำนัลทิพยรส | พักตรคือบงกช | เบิกบานใสศรี | ||
ใสศรีสีเนื้อ | ไพฑูรย์ชาติเชื้อ | เชื้อชาติกระษัตรี | ||
กระษัตรีใดมี | มาแล้วดุจนี้ | บ รางจะมีถึงสอง ฯ | ||
๏ กำนัลพระโภชน์ | เคียมคำมาโนช | อ่อนอมฤตสารสนอง | ||
สารสนองสนองใคร | ใครฟังพิสมัย | พิศวาสใจปอง | ||
ใจปองสมพอง | สมเสพใครต้อง | นอนเพียงเป็นฝัน ฯ | ||
๏ กำนัลพระโอษฐ | แน่งเนื้อนวลโนช | เหมือนเพียงโฉมสวรรค์ | ||
โฉมสวรรค์สรรแล้ว | ไป่ปานโฉมแก้ว | เทียบแท้เทียมทัน | ||
เทียมทันโฉมอัน | นิฤมิตมานั้น | ก็พ่างเพียงอับอาย ฯ | ||
๏ กำนัลทาพระองค์ | เมื่อพิศโฉมยง | ยิ่งนางทั้งหลาย | ||
ทั้งหลายงามจริง | งามแทบงามถึง | ทั้งรู้อภิปราย | ||
อภิปรายถึงชาย | ชายรักบรู้หน่าย | บ วางตาตาดู ฯ | ||
จบสิบสองกำนัล ครูไม้หนึ่ง ๑๔ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ น้ำ สรงอภิเษกไท้ | เทวี | ||
ไหล แต่ท่อธาตรี | ทั่วท้าว | ||
ไฟ เทียนเบิกบายศรี | สมโภช | ||
ดับ แด่อายโบยเข้า | โอษฐเจ้ามีบุญ ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ น้ำไหลไฟดับ | มาพบสบพับ | โฉมยงทรงใน | ||
ทำมิ่งสิ่งขวัญ | แพทย์พราหมณ์ครามครัน | ตั้งเตียงเรียงไร | ||
ตามไต้ให้ไฟ | จุดเทียนเวียนไป | ธารทรงสรงสนาน ฯ | ||
๏ ครั้นได้ฤกษ์ดี | จึ่งเบิกบายศรี | สมโภชภูบาล | ||
แตรสังข์เสียงใส | ภาษฆ้องศรไชย | มีทั้งฉิ่งเพลงชาญ | ||
ปี่ขลุ่ยเสียงหวาน | จะเข้พิณเพลียการ | ศัพท์คือเพลงสวรรค์ ฯ | ||
๏ โหรให้จุดเทียน | ติดแว่นทองเวียน | รอบท้าวทรงธรรม์ | ||
ลูกขุนหัวเมือง | นั่งแนวนองเนือง | คับคั่งครามครัน | ||
พระสนมแจจัน | ฝ่ายในพระกำนัล | มาเฝ้าท้าวเธอไสว ฯ | ||
๏ ชาวพ่อแพทยา | ทั้งพราหมณ์พฤฒา | มากมีสบสมัย | ||
ผ้าผ่องสะพักเฉียง | ใส่สังวาลนั่งเรียง | เจิมจูรณโดยไสย | ||
ดุษฎีแก่ท้าวไท | ถวายสังข์นั้นให้ | เป็นพระพรอดูลย์ ฯ | ||
๏ พลโห่เอาไชย | สมโภชท้าวไท | จงทันฤกษ์กูณฑ์ | ||
ครั้นถวายเมืองแล้ว | ส่วนองค์นงแก้ว | คือแท่งทองนพคุณ | ||
ถวายแก่ไทมีบุญ | วันนี้จะเพิ่มพูน | ให้จำเริญศรีขวัญ ฯ | ||
๏ สองเสด็จออกโรง | เสียงฆ้องมี่โมง | ลูกขุนคั่งคัล | ||
บ้างก็เล่นแพนทอง | รำธนูผันผยอง | เสโลห์ดูขยัน | ||
เล่นหลากหลายพัน | นางจับระบำบรรพ์ | มากมีเนืองนอง ฯ | ||
๏ โมงครุ่มผาลา | ทุกประเทศภาษา | เล่นถวายแก่พระทอง | ||
เล่นแพนปลายไม้ | ลอดบ่วงหน่วงไต่ | เชือกหนังผันผยอง | ||
เล่นถวายแก่พระทอง | พระผู้มาแขกน้อง | เป็นสองพระองค์ ฯ | ||
๏ ชาวเจ้าระบำ | เออวยนวยรำ | ร่อนฟ้อนบรรจง | ||
ละเมียดละไม | ชายเห็นพิสมัย | พิศวาสพิศวง | ||
เษกกระษัตริย์ทั้งสององค์ | เครื่องเล่นบรรจง | ถวายแก่ไทเธอทั้งสอง ฯ | ||
จบสมโภช ครูไม้หนึ่ง ๗ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ สม ภารสองสร้างจึง | สมพอง | ||
พาส หนาทำทั้งสอง | มากแท้ | ||
มาด ไว้ได้โดยปอง | ใจใฝ่ | ||
ตรา ตีไว้มั่นแด้ | อรไท้ยาใจ ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ สมพาสมาดตรา | กล่าวเกลี้ยงเลี่ยงหา | ลิ้นลมคมใน | ||
เข้าแนบแทบชิด | ลูบคลำทำสนิท | โอภาปราศรัย | ||
ทำสนิทติดใจ | ละอายภายใน | เล่ห์กลคนคม ฯ | ||
๏ บัดนั้นสองราช | สองสรมสรมพาส | ณ แท่นทองบรรทม | ||
ยามสรงัดอรชร | พระพี่ยาทอดกร | กอดท้าวเอวกลม | ||
สองสนิทนิชื่นชม | ปรีดาภิรมย์ | ณ แท่นทองเรืองไร ฯ | ||
๏ พระพี่ยาทำสนิท | ชวนเสน่ห์ชวนชิด | กล่าวเกลี้ยงปราศรัย | ||
ก้มหน้า บ ปากเนตร | ทำจรเทินหาเหตุ | บ พึงพอเพียงใด | ||
แม้วแก้วกู บ เต็มใจ | ว่ารา ณ อรไท | ท้าวน้องอย่าพราง ฯ | ||
๏ ออกท้าวท่านไท | ใช่แสร้งใส่ไคล้ | จะมาล่อลวงนาง | ||
เห็นว่าเรียมรัก | หญัวน้องทำศักดิ | ทำทระนงอางขนาง | ||
เรียมจะขออยู่พลาง | ครั้นรุ่งเช้าสาง | จะขึ้นม้าคืนไป ฯ | ||
๏ นางจึ่งขานตอบ | ยังห่อนเห็นชอบ | น้องจะทำปราศรัย | ||
จะด่วนได้ไฉนนา | น้องจะพ้นเป็นข้า | จะหลีกได้ฤๅเมื่อใด | ||
เห็นใกล้ บ เห็นไกล | พระมาด่วนส่วนได้ | ถึง บ ค่อยพยายาม ฯ | ||
๏ แม้นพระไปคืน | ยังห่อนน้องจะขืน | จะขัดก็ใช่เชิงความ | ||
เป็นหญิงบุญน้อย | บ พอพระทัยจะราถอย | เพราะว่ารูปชั่วทราม | ||
จึงมาหยันหยาม | พระจะมากล่าวความ | ประทับน้องชวนหมาง ฯ | ||
๏ พระรถชวนสนิท | น้องท้าวอย่าคิด | อื่นเลยนะเอวบาง | ||
ปากสิปราศรัยนัก | มืออุ้มใส่ตัก | ลูบเล้าโลมพลาง | ||
เมรีครวญคราง | ด่วนได้จะพลันร้าง | รักนักจะพลันหน่าย ฯ | ||
๏ นางแสร้งฟูนฟอง | อย่าลามลวนน้อง | ไป่รู้หญิงชาย | ||
ภายในใคร่นัก | ภายนอกสิทำศักดิ | ต่อพลัดวัดวาย | ||
เยียววันอ่อนอาย | ละเลื่อนเยื้อนหมาย | ใจรักก็เยื้อนตาม ฯ | ||
๏ ข้าพระสุภาพ | พระอย่าเยียหยาบ | อย่าเพ่อลวนลาม | ||
รสรักไป่รู้ | รสชายรสชู้ | ไป่ได้เคยก็ยังขาม | ||
แม้มิเชื่อก็เชิญถาม | ยังห่อนจะประหยัดความ | แก่ข้าไททั้งหลาย ฯ | ||
๏ พระจึงสารสนอง | คำพระเพราะพร้อง | กล่าวเกลี้ยงอภิปราย | ||
ลูบไล้โลมใจ | เท่านี้พี่ไซร้ | สำหรับโลกยหญิงชาย | ||
ท้าวน้องอย่าอาย | เป็นหญิงเป็นชาย | ย่อมรู้ยินยล ฯ | ||
๏ ใช่ว่าเรียมจะมาแกล้ง | กล่าวความสิ่งแสร้ง | ใส่เล่ห์เท่ห์กล | ||
สิ่งสนุก ณ ใต้ฟ้า | เกิดมา ณ แหล่งหล้า | ทั่วภูมิมณฑล | ||
ย่อมมีแด่ทุกคน | เท่านี้เป็นต้น | แห่งความสงสาร ฯ | ||
๏ ข้าคิดอันโพนใส | เราเก็บดอกไม้ | สมพองทิศถาน | ||
ต่างองค์ต่างไกล | บุญหลังส่งให้ | มาสมน้องนงคราญ | ||
อย่าคิดอื่น บ เป็นการ | อันนี้บุญสมภาร | หากชักชวนถึง ฯ | ||
๏ บัดนั้นน้องไท | ยิ้มแย้มแล้วไหว้ | ก็ค่อยคลายคำนึง | ||
บุญพระราชา | เคยครอบครองข้า | ข้าก็เร่งคิดถึง | ||
ที่แท้อันจรึง | โดยข้ารำพึง | มีใครที่จะตามใจ ฯ | ||
๏ ข้าไป่รู้แท้ | รู้เทียมจริงแล | ภายนอกภายใน | ||
ชอบแสร้งสนิทมาเจรจา | ชู้เสียเมียหย่า | ด้วยน้องแล้วจะคืนไป | ||
ข้าก็ยังสงสัย | เพราะไป่รู้พระทัย | อันจริงคุ้นเคย ฯ | ||
๏ พระก็ส้วมกอดนาง | เมรีเอวบาง | ใส่ตักแล้วชมเชย | ||
ลูบแล้วเคล้าคลึง | เจ้า บ รางเห็นจรึง | เห็นใจเรียมเลย | ||
โอวแก้วพี่อา | ใช่ว่าเรียมจะมา | เล่นแล้วจะลวง ฯ | ||
๏ แม้นแก้วกูมิเชื่อ | บุญพี่ทุกเมื่อ | อันทำทั้งปวง | ||
ไหว้พระทุกค่ำเช้า | ถึงวันพระเจ้า | ก็จำศีลบวงสรวง | ||
ถ้าพี่นี้ล่อลวง | บุญอันทำทั้งปวง | จงได้แก่อรไทชายา ฯ | ||
จบสมพาส ครูไม้หนึ่ง ๑๓ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ เด็ด ดวงดอกได้ดุจ | จินดา | ||
ก้าน กิ่งใบชายา | ซ่อนไว้ | ||
ราน รุกคลุกบุษบา | บานบอบ | ||
ใบ ก็ได้ดวงได้ | ดอกไม้ดวงสงวน ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ เด็ดก้านรานใบ | มุ่งหมายภายใน | แลลับคับควร | ||
ผ่อนผันกัลเม็ด | ดูนางพลางเด็ด | บ ขามลามลวน | ||
อักเคื้อเนื้อนวล | ทอดตามาจวน | พิศดูภูบาล ฯ | ||
๏ บัดนั้นเมรี | นำพระภูมี | เดินโดยอุทยาน | ||
สองท้าวลีลาศ | ลีลาประพาส | ชมไม้พิสดาร | ||
ดอกดวงแบ่งบาน | งอกงามในสถาน | หลายพรรณมากมี ฯ | ||
๏ พระแสร้งใส่กล | เด็ดดอกโกมล | ทัดทานเกศี | ||
เด็ดทับทิมทาย | แสร้งทำอุบาย | เล่ห์กลภูมี | ||
ตรัสถามเมรี | ว่าไม้สิ่งนี้ | เจ้าเรียกชื่อใด ฯ | ||
๏ นางทูล บ ช้า | สิ่งนี้แก้วข้า | เรียกทิพภายใน | ||
บ เชื่อเชิญเสวยดู | พระผู้ร่วมรู้ | จึงจะเชื่อน้ำใจ | ||
สิ่งนี้พิสมัย | เชิญเสวยเป็นใด | ชื่นพระทัยหนักหนา ฯ | ||
๏ ยักษามีพิษ | สี่ตนเรืองฤทธิ์ | กริ้วโกรธโกรธา | ||
หน่ายเจ็บหน่ายใจ | หน่ายเจ็บกลใด | ชักชวนท้าวมา | ||
ใครแลทูลแก่ราชา | เจ็บใจหญัวข้า | ชวนมาเล่นลามลวน ฯ | ||
๏ พระรถลอบแล | น้องท้าวเบือนแปร | หยอกข้าไทเสสรวล | ||
พระก็โน้มน้าวปลิด | บพิตรเธอปลิดได้ | ซึ่งไม้ของสงวน | ||
นึกว่าลับเนตรพระอวล | พอแลมาจวน | ก็แลห้ามพระทอง ฯ | ||
๏ กำบังกำบด | เห็นแนบสมพศ | โดยพระทัยสมพอง | ||
น้องท้าวแลเห็น | ว่าพระอย่าเล่น | ใช่เด็กทรามคะนอง | ||
อย่าอย่านะพระทอง | แม้วแก้วจะรักน้อง | จงควรเกรงใจ ฯ | ||
๏ พระอย่าถือถูก | อย่าได้เด็ดลูก | หักก้านรานใบ | ||
สิ่งนี้ควรเว้น | ใช่เชิงของเล่น | จะลามลวนกลใด | ||
มิรู้ฤๅว่าไฟ | จับเล่นชอบไหม้ | ร้อนเร้าลุกลาม ฯ | ||
๏ รู้เองทำเอง | บ่ กลัว บ่ เกรง | พระ บ ควรไต่ถาม | ||
ทรนุกทระนงนัก | ไว้ใจว่ารัก | จึ่งมาหยาบหยาม | ||
เล่นลวนหลากความ | มารข้าห้ามความ | ออกไล่พาธา ฯ | ||
๏ พระขานน้องไท | แต่เรียมคลายไคล | ไปต้องเนตรนา | ||
เจ้าอย่าร้องแรก | ตัดพ้อผิดแผก | แสนกว้างหนักหนา | ||
สีรัวสรงเสียงมา | ชวนชำลักปักตา | โทษร้ายเรียมใด ฯ | ||
๏ เรียม บ รู้ควรสอน | แม่ผู้เพื่อนนอน | ด่วนเคียดเยียไฉน | ||
แต่เพียงแต่พอ | ด่วนเสียดตัดพ้อ | บ ควรเกรงใจ | ||
บ รางร่วมวังอรไท | แต่เรียมคลายไคล | เจ้ากลัวคุกคาม ฯ | ||
๏ รู้เองทำเอง | บ กลัว บ เกรง | บ ควรไต่ถาม | ||
ทรนุกทระนงนัก | เห็นว่าเรียมรัก | จึงทำหยาบหยาม | ||
เล่นลวนหลากความ | มารข้าหยาบหยาม | เครื่องจะแพ้พระทัย ฯ | ||
๏ ไม้นี้เสื้อเมือง | ครั้นหล่นครั้นเหลือง | แต่ละใบสองใบ | ||
เกิดโกลาหล | ราษฎรร้อนรน | ดุจเมืองประไลย | ||
เกิดยุคคือไฟ | ฟ้าเหลืองเมืองไข้ | จินจนอัศจรรย์ ฯ | ||
๏ ข้าก็ให้โหมเมือง | ทำพิทธีนองเนือง | เจ็ดคืนเจ็ดวัน | ||
วัวควายทรายพรา | สิงสัตว์จำฆ่า | มากมีพลีกรรม์ | ||
ฉัตรธงเรียงรัน | พิทธีเจ็ดวัน | จึงสนุกเมืองขวาง ฯ | ||
๏ บัดนั้นพระรถ | บ ท้อ บ ทด | สนองคำเอวบาง | ||
ในบ้านเมืองพี่ | ผลไม้สิ่งนี้ | งอกทุกที่ทุกทาง | ||
ครั้นงอกขัดขวาง | บ ไว้ บ วาง | ตัดรอนนะหญัวอา ฯ | ||
๏ ในบ้านเมืองอร | พลมารย่อมสลอน | ไว้เสียเมืองยักษา | ||
ใฝ่รู้ว่าแก้วกูหายาก | จะกลั่นมาฝาก | สว่างร้อนชายา | ||
ใฝ่รู้ว่าแก้วกูทยา | จะกลั่นใส่หลังม้า | มาฝากแก้วพี่นา ฯ | ||
จบเด็ดคลุก ครูไม้หนึ่ง ๑๕ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ ไต่ ตามความรู้ช่าง | เจรจา | ||
ถาม เล่ห์กลมารยา | ล่อลิ้น | ||
ความ เสน่ห์อรเพาพงา | พาซื่อ | ||
ลับ ฦกความบอกสิ้น | ถี่ถ้วนทุกอัน ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ ไต่ถามความลับ | ถ้อยคำลำดับ | ลบองคลองธรรม์ | ||
บ่ายเบี่ยงเลี่ยงถาม | กระแหน่แง่ความ | แยบคายผายผัน | ||
ถามตามความอัน | อย่ายำสำคัญ | จำนงจงหมาย ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | รำฦกสมภาร | อันสร้างมาเหลือหลาย | ||
ขอลุโดยจง | นึกโดยประสงค์ | ประสิทธิได้ง่ายดาย | ||
ขอลุโดยหมาย | จงเทพยทุกภาย | ค้ำชูทุกอัน ฯ | ||
๏ เสด็จในเรือนแก้ว | แท่นทองเพริศแพร้ว | เพดานพรายพรรณ | ||
โคมเทียนเรียงราย | รำพึงภิปราย | ข้ารักถามเจียรจัน | ||
ถามถี่ถ้วนอัน | ผูกห่อเรียงรัน | ห้อยไว้ชื่อใด ฯ | ||
๏ แต่เรียมมาอยู่ | เรียมจักใคร่รู้ | ซึ่งพรรณภายใน | ||
แต่เรียมมาร่วมรส | ร่วมรักปรากฏ | บ ให้รู้ว่าใด | ||
เรียมยังสงสัย | สงกาแต่อรไท | เหมือนมิรักเรียมนา ฯ | ||
๏ บัดนั้นเมรี | คิดแค้นแสนทวี | มิใคร่จะบอกกำลังยา | ||
ฤๅหนึ่งสงวนนัก | ฤๅหนึ่งความรัก | จะบอกแก่พระราชา | ||
กินแหนงสงกา | สงสัยแก่ราชา | บ ไว้ใจแก่ภูบาล ฯ | ||
๏ บัดนั้นหน่อเหน้า | ยอกรใส่เกล้า | กล่าวเกลี้ยงสนองสาร | ||
บ ควรที่จะสำแดง | ความรักก็แถลง | ถวายแก่ภูบาล | ||
คุณใช่สามาญ | มีหลากหลายสถาน | เลิศฤๅทุกพรรณ ฯ | ||
๏ สิ่งนี้ยาผง | ครั้นจับโปรยลง | ก็มืดคลุ้มเป็นควัน | ||
กลับกลายเป็นไฟ | ลุกลามตามไหม้ | ประดุจเพียงไฟกัลป์ | ||
เป็นขวากกรดเรียงรัน | ฟูนเป็นตาวขันท | เห็นเขาเสือกสน ฯ | ||
๏ ยาสิ่งนี้เล่า | จับปรายโปรยเป่า | ก็เป็นลมเป็นฝน | ||
มากมีบรรพต | ใหญ่สูงปรากฏ | ห้วยเหวทุกตำบล | ||
แรดช้างเสือกสน | เสือสีห์หมีปน | ต่อแยงศัตรู ฯ | ||
๏ ยาสิ่งหนึ่งนั้น | ทอดลงหมายมั่น | ก็พูนเป็นสินธู | ||
มีจระเข้เหรา | ฉลามโลมา | พิมทองราหู | ||
ช้างน้ำเงือกงู | เสือน้ำเคียงคู่ | ยิ่งยงบีฑา ฯ | ||
๏ เภตราสำเภา | พาณิชเที่ยวเทา | ทุกประเทศนานา | ||
มีระลอกฟูมฟอง | ลมพยุพัดต้อง | ก็กลม ณ ท้องคงคา | ||
ศัตรูใดมา | เห็นฤทธิ์กำลังยา | ก็พ่ายแพ้แต่ไกล ฯ | ||
๏ พระรถชวนสนิท | ล่อลวงให้ชิด | ให้เชื่อ บ สงสัย | ||
กล่าวเกลี้ยงเลี่ยงถาม | ดุจศิลป์พระราม | เทพนั้นชื่อใด | ||
ดูหลากแก่ใจ | เชิญแก้วบอกกูไว้ | จงแจ้งจำหมาย ฯ | ||
๏ นางจึงทูลเล่า | ศิลป์นี้หญัวเจ้า | ยิ่งศิลป์ทั้งหลาย | ||
ปราเกรียดิปรากฏ | เรียกชื่อกุมพต | ยวดยิ่งฤๅสาย | ||
ศัตรูกลัวกลาย | สังหารให้วาย | ชีวิตนั้น บ คืนคง ฯ | ||
๏ พระจึงถามเล่า | ถามนางหน่อเหน้า | โดยพระทัยประสงค์ | ||
ชื่อใดสิ่งนั้น | ผูกห่อหมายมั่น | ห้อยไว้บรรจง | ||
น้องท้าวโฉมยง | สิ่งนี้ประสงค์ | ชื่อใดนะหญัวอา ฯ | ||
๏ บัดนั้นเมรี | สนองคำภูมี | เชื้อชาติวงศา | ||
อันนี้เนตรสิบสองศรี | ออกท้าวชนนี | ได้โดยจินดา | ||
ใช้พระพายุพัดมา | สั่งไว้แก่ข้า | ข้าก็สงวนนะราชา ฯ | ||
๏ ยานี้วิเศษนัก | แกล้งให้รู้จัก | แจ้งให้อย่าสงกา | ||
ผิจะเอาเนตรสมเล่า | งามดุจกว่าเก่า | เพราะยาโรยทา | ||
เห็นสว่างโลกา | เนตรนั้นหญัวข้า | บ ห่อนมีอัณราย ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | ฟังคำนางคราญ | ก็ตั้งพระทัยจำหมาย | ||
เกิดโศกแสนซ้ำ | พระทัยเพียงคว่ำ | ชลเนตร บ วาย | ||
เบือนพระพักตร์ผันผาย | แล้วแกล้งอุบาย | เล็งแลห่อยา ฯ | ||
๏ บัดนั้นน้องไท | จับเนตรท้าวไว้ | ก็ทูลแต่ราชา | ||
พระเนตรแก้วกูหลากนัก | หมองเหมือนมีสัก | สิ่งฤๅกระมังหนา | ||
เศร้าสร้อยโศกา | คิดไฉนนะอกข้า | น้ำพระเนตรคร่าวไหล ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | สนองคำนางคราญ | ว่าแก้วกูอย่าสงสัย | ||
ยองใยธุลีผง | ใด บ รู้ปลิวลง | เข้าเนตรเรียมบัดใจ | ||
น้ำเนตรลามไหล | แต่จะกี้นะอรไท | รำคาญเคือง บ รู้หาย ฯ | ||
๏ เรียมรักแรกสนิท | ปองฝากชีวิต | ต่อเท่าวันตาย | ||
กึ่งยาม บ ไคลคลาศ | เรียมรักพิศวาส | พิสมัย บ รู้วาย | ||
ใช่ว่ารักแล้วจะกลับกลาย | โดยใจเรียมหน่าย | บ รางม้วยไมตรี ฯ | ||
๏ แม้วเราก็พบแก้ว | บุญน้อยแม้วแคล้ว | คลาศคลาโฉมศรี | ||
แหนงตายประเสริฐนัก | คิดว่าอยู่จะรัก | โรยร้างฤๅดี | ||
ใฝ่ว่ายามปูนปี | จะเสวยสุขสมศรี | ต่อท้าวแสนกัลป์ ฯ | ||
๏ แม้วนางในฟ้า | โฉมงามใดมา | เหมือนเพียงสาวสวรรค์ | ||
นางนั้นล้ำเลิศ | สาวสวรรค์ประเสริฐ | แต่งแง่ บ เทียมทัน | ||
ใจเรียมใฝ่ฝัน | ว่าจะรักนางนั้น | กว่าท้าวน้องผู้มีศรี ฯ | ||
๏ เรียมรักล้ำเลิศ | แม้วตายแม้วเกิด | ขอประสบเมรี | ||
ขอร่วมสงสาร | ตราบท้าวถึงนิฤพาน | อย่าม้วยไมตรี | ||
ความสนิทแสนทวี | เสมอชีวิตแห่งพี่ | ร่วมรู้ด้วยนงคราญ ฯ | ||
จบถามยา ครูไม้หนึ่ง ๒๑ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ ดึก สองยามเกลี้ยกล่อม | ทรามวัย | ||
ดื่น ดาษนางชาวใน | หลับสิ้น | ||
ตื่น ขึ้นก็วังเวงใจ | จอมสวาดิ | ||
นอน โรงม้าม้าดิ้น | กระทืบท้องโรงไฉน ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ ดึกดื่นตื่นนอน | ม้ามิ่งวิงวอน | แค้นเคืองเนืองใน | ||
โฉมงามทรามรัก | บำเรอเชอภักดิ | อย่าร้างค้างไข | ||
แค้นคับตับไต | ปรารมภ์ขมใจ | ปองผิดริษยา ฯ | ||
๏ บัดนั้นพาชี | ตื่นในราตรี | รำพึงจินดา | ||
วันนี้หลับทั้งเรือนหลวง | บ ได้ทักท้วง | ผู้คนไปมา | ||
สงัดเสียงเจรจา | เทียนยามชวาลา | ดับ บ รู้สึกตาม ฯ | ||
๏ ม้าต้นรู้รอบ | วันนี้เห็นชอบ | จะเตือนท้าว ธ อย่าขาม | ||
สงัดเสียงสังคีต | เป่าตีสีดีด | บำเรอทุกยาม | ||
สงัดเสียงไอจาม | บ ได้ระวังยาม | ขนาดประจำราตรี ฯ | ||
๏ ม้าร้องกระทืบ | โรงทองระรืบ | ย่อมกลพาชี | ||
หลับใหลด้วยชู้ | จะเตือนท้าว ธ ให้รู้ | สึกองค์ภูมี | ||
จะเตือนแก้วกูหลายที | เกรงมารทั้งนี้ | จะรู้สึกนอกใน ฯ | ||
๏ ม้าร้องเสียงศัพท์ | พระบรรทมหลับ | ตื่นตระหนกตกใจ | ||
คิดแค้นรำจวน | ค่อยฟื้นองค์อวล | องค์เองเอไกล | ||
เอาพระเขนยอิงไว้ | แนบข้างอรไท | ต่างองค์ราชา ฯ | ||
๏ นาง บ รู้สึกองค์ | พระจึงลอบลง | มาโรงอาชา | ||
เอาหญ้าป้อนม้าแล้ว | ลูบหลังม้าแก้ว | ชักชวนเจรจา | ||
ทุกข์พี่สิ่งใดนา | พี่บอกข้ารา | น้องจะท่าฟังสาร ฯ | ||
๏ ม้าต้นทูลสนอง | ข้าเคร่าคอยครอง | จรหล่ำแล้วมานาน | ||
แต่เสด็จมาเสวยเมือง | ยักษาจะรู้เรื่อง | จะถึงสันทามาร | ||
ฟูนไฟจะสังหาร | จะฆ่าพระภูบาล | ให้ม้วยมรณา ฯ | ||
๏ เขารู้นิฤมิต | ให้ท้าวเธอเสน่ห์สนิท | ชิดเชื้อหนักหนา | ||
อาคมสมขนัม | นางมารก็รู้ทำ | ให้ท้าวเธอเสน่หา | ||
แรงมนต์มายา | หกสาตร์ภาษา | หมู่มารเขาขลัง ฯ | ||
๏ แม้วพระจะรักน้อง | เสียแรงพระครอง | ออกท้าว ธ มาแต่หลัง | ||
คือเนื้อคือทราย | อาจมาเข้าข่าย | เข้าคฤนเข้าวัง | ||
เข้าข้องเข้าขัง | พระ บ คิดแลจะหวัง | อยู่เนตรนี้กลใด ฯ | ||
๏ แม่ป้าสิเป็นทุกข์ | ส่วนมาอยู่อยู่สนุก | เสน่ห์ด้วยชู้เมืองไกล | ||
รักใดสักร้อยรัก | คิดดูจงหนัก | อย่าร้างช้างไขย | ||
ละวางห่างไกล | ออกท้าวท่านไท | อยู่วังวลกลการ ฯ | ||
๏ เอ็นดูแม่ป้า | สมพองปองท่า | อยู่จะคอยฟังสาร | ||
ทุกข์ตรอมผอมไผ่ | ปานนี้จะโหยไห้ | หาพระภูบาล | ||
ใครจะอวยอาหาร | แม้วแก้วกูอยู่นาน | พ่างเพียง บ เห็นใจ ฯ | ||
๏ พระฟังคำม้า | กล่าวคล่าวน้ำตา | ประดุจธาราไหล | ||
น้องจะขึ้นไปลอบลัก | ห่อยาแลดวงจักษุ์ | ได้แล้วจะคืนไป | ||
ยามหน้านี้ยามไชย | ยามนี้ บ ได้ไป | มิปลอด ณ พี่ฮา ฯ | ||
๏ ยามนี้ยังก่ำ | พี่ยาร้องร่ำ | เกลือกมารจะสงกา | ||
อย่าให้เขารู้ | ว่าเรามาอยู่ | สงัดแลซ่อนเจรจา | ||
อย่าให้รู้เงื่อนรา | ยามหน้าปลงปลอด | รอดเราจะไป ฯ | ||
๏ บัดนั้นเมรี | ตื่น บ เห็นภูมี | พิศวงหลงใหล | ||
โอวพระภูธร | คิดคืนตื่นนอน | แลแก้วกูหลงไปไหน | ||
ลอบเสด็จไปหาใคร | แค้นใจ บ มิบอกไว้ | ให้น้องโหยหา ฯ | ||
๏ พระจึงขานน้อง | เจ้าอย่าร่ำร้อง | เรียกเรียม ณ หญัวฮา | ||
มาบัดเดี๋ยวแล้ว | จะขึ้นไปกล่อมแก้ว | กูแนบเนื้อชายา | ||
เรียมมาเล่น ณ โรงอาชา | พลางตักเตือนข้า | เตือนไททั้งหลาย ฯ | ||
๏ เจ้าก็ปลุกขันที | เตี้ยค่อมทั้งนี้ | แลนายเรือนผู้เป็นนาย | ||
จำม้าแมนเกล้า | กระทืบโรงเรียกเจ้า | คูโรงจะทำลาย | ||
เทศตั้งเป็นนาย | มิตักเตือนทั้งหลาย | ให้รำคาญทุกอัน ฯ | ||
๏ พระก็ขืนไปเล่า | นั่งแนบน้องเหน้า | อรไทเจือรจรร | ||
นางก็ทูลทันใจ | หญ้าเพือน้ำใน | ก็มีพร่ำทุกกำนัล | ||
ข้าก็แต่งสบสรรพ์ | ซึ่งจะรำคาญพระทัยนั้น | น้อง บ ให้มีเลย ฯ | ||
๏ บัดนั้นภูบาล | มีพระโองการ | สนองท้าวผู้ทรามเชย | ||
เจ้าอย่าด่าข้าไท | หญ้าเฟือน้ำใน | บ ขาดโรง ณ หญัวเฮย | ||
พยศม้าหากเคย | เรียกเรียม บ ขาดเลย | ฉะนี้แล ณ หญัวฮา ฯ | ||
๏ ใครห่อน ณ พระทอง | พระบรรทมด้วยน้อง | แลลอบไปไหนนา | ||
ไปหาใครก็ทำเนา | เจ็บด้วยว่ามิรู้เท่า | แลเพื่อนแก่ม้าอาชา | ||
ข้าก็ละเชิงหล้า | ทรงพระเยาว์เจ้าฟ้า | เหมือนมีที่หวัง ฯ | ||
๏ ท้าว ธ ทรงโกรธนัก | เหมือนแก้วกูมิรัก | จึงมากล่าวชวนชัง | ||
อนึ่งยังว่ามาเป็นผัว | ถึงว่าเรียมสบถตัว | อรไทควรฟัง | ||
แต่แรกมาร่วมวัง | บ ห่อนมีที่หวัง | อื่นนอกท้าวนา ฯ | ||
๏ พระรถภูบาล | พระมีโองการ | ตรัสหน่วงชายา | ||
ทีนี้พี่ บ ได้ถือความ | เมื่อหน้าหยาบหยาม | หึงเท็จฉะนี้นา | ||
เรียมนี้ก็ไม่มุสา | จะมารักนางข้า | กว่าท้าวผู้มีศรี ฯ | ||
๏ พระแก้ความแล้ว | ถนอมอุ้มน้องแก้ว | สนิทด้วยเมรี | ||
อุ้มไปวางเหนือเขนย | แนบเนื้อทรามเชย | เจ้าก็ค่อยพัดวี | ||
พระก็เกลี้ยกล่อมศรี | นอนเหนืออุระพี่ | คอยแนบเนื้อชายา ฯ | ||
จบม้าชวนเอย ครูไม้หนึ่ง ๒๒ แผด ฯ
โคลง | |||
๏ ปล้ำ ใจ บ ใคร่ร้าง | แรมสมร | ||
ปลุก ส่งนงนุชนอน | ไป่ฟื้น | ||
ลุก ลาเรียมจักจร | จวนรุ่ง | ||
นั่ง แนบองค์อู้มขึ้น | จูบแล้วละเสีย ฯ | ||
กาพย์ | ||||
๏ ปล้ำปลุกลุกนั่ง | จำนงจงตั้ง | โฉมงามทรามวัย | ||
ตระโบมโลมลา | กระสันกัลยา | คิดเสียดายภายใน | ||
พิศวงหลงใหล | พิศวาสขาดใจ | พิสมัยด้วยใครนา ฯ | ||
๏ ม้าต้นเตือนเล่า | หน่ายใจแก่ท้าวเจ้า | ถึงมิใคร่จะลงมา | ||
เร่งคิดแล บ ดูยาก | พระทัยท้าวหลาก | มิเหมือนดั่งคำเจรจา | ||
อยู่นานชอบพ้นเพลา | ความทุกข์เท่าฟ้า | สนุกบรรทมสมสนอง ฯ | ||
๏ ม้าร้องเสียงศัพท์ | พระบรรทมหลับ | ตื่นรำพึงตริตรอง | ||
อนี้บาปของหลัง | ชาติก่อนโพ้นยัง | จึงมาตามเบียนสนอง | ||
ปองสนิทแลถึง บ สนิทด้วยหญัวน้อง | เวราทั้งสอง | แต่ก่อนโพ้นมาตามรา ฯ | ||
๏ โอวแต่นี้เอย | สองราแรกเคย | รักสนิทเสนหา | ||
ไอสูรย์สมบัติ | สฦๅ ณ บัดนี้เอย อันราสุสวัสดิ | แห่งห้องโลกา | ||
สิ่งสมบูรณแต่หลังมา | ความสุขด้วยแก้วข้า | จะม้วยในราตรี ฯ | ||
๏ แต่นี้จะไกล | เร่งคิดพิสมัย | พิศวาสด้วยโฉมศรี | ||
คิดมาน่าเจ็บเจ็บใจ | บ ร้างจะใคร่รู้ม้วย | รักจะพาไปด้วยเกรงใจพาชี | ||
นับเดือนแล้วแก้วดุจนับปี | กี่ร้อยวันแก่อกพี่ | แลเจ้าม้วยทุกข์ทน ฯ | ||
๏ ชะรอยเราวิบัติ | เนื้อนกสิงสัตว์ | ให้เขาร้อนรน | ||
แต่มาร่วมวังด้วยอรไท | หวังฝากชีวิตไว้ | กว่าจะม้วยวายชนม์ | ||
โอวแก้วกับตน | บาปหลังจำทน | จากเจ้าจอมขวัญ ฯ | ||
๏ ใฝ่ว่าเรียมมีฤทธิ์ | วาจาประสิทธิ์ | ดุจไททศจันทร์ | ||
จะควบองค์เปนเดียว | จะพาแก้วท่องเที่ยว | เขจรจรจรัล | ||
กลืนได้จะกลืนไว้ในครรภ์ | ครั้นยามกระสัน | จะคายคืนมาชมศรี ฯ | ||
๏ ใฝ่ว่ามีเดชะ | เดโชตบะ | ดุจไทพระศุลี | ||
จะแบ่งองค์เป็นสอง | องค์หนึ่งจะไว้แก่ท้าวน้อง | นอนแนบโฉมศรี | ||
องค์หนึ่งจะไปด้วยพาชี | อย่าให้รำคาญเคืองพี่ | ที่แค้นร้อนไปมา ฯ | ||
๏ ใฝ่ว่าเรียมมีเดช | ดุจไทเทเวศ | ท่านท้าวพันตา | ||
จะชะลอทั้งไพชนต์ | ปราสาทพิมล | แท่นทองรจนา | ||
จะพาไปเล่น ณ เวหา | ให้ฝูงมารยักษา | หมู่นี้แลดู ฯ | ||
๏ เร่งคิดเร่งทุกข์ | บ รางเลยจะลุ | พ้นมารศัตรู | ||
แน่งจะเอาพระธำมรงค์ | ไปชมต่างองค์ | อรไทโฉมตรู | ||
อีกผ้าสีชมพู | อันแก้วกูทรงอยู่ | จะเอาไปชมต่างองค์อร ฯ | ||
๏ ส่วนแหวนแลผ้า | อันเรียมทรงมา | จะเปลื้องไว้แก่สายสมร | ||
บ เห็นองค์แลเห็น | พระธำมรงค์อันสอดนิ้ว | เจ้าคลายความกริ้วโกรธาอนาทร | ||
ส่วนผ้าอันแก้วกูห่มนอน | ครั้นคิดถึงผู้เพื่อนร้อน | จะชักมาห่มนอนต่าง ฯ | ||
๏ ท้าวทรงพระขรรค์ | เสด็จจากเรือนจันทน์ | คิดแค้นอางขนาง | ||
คืนเข้ามาพิศ | พระพักตร์น้องงามติด | ใจเรียมฤๅวาง | ||
คืนมาสั่งแก้วกูเอวบาง | สองเจ็บจะไห้ช้าง | บ ร้างจะวายน้ำตา ฯ | ||
๏ เอาหน้าแนบหน้า | บาปใดจงรา | ร้างรักเสนหา | ||
น้ำพระเนตรไหลลง | โซมซาบอาบองค์ | อรไทชายา | ||
คือท่อธารา | เรียมจะกลั้นน้ำตา | เรียมไว้ไฉนคง ฯ | ||
๏ สุดโลมสุดลูบ | สุดกอดสุดจูบ | ลูบทั่วทั้งองค์ | ||
วันนี้จะจากแก้วกูผู้เพื่อนนอน | คิดเสียดายเนื้ออ่อน | คือสำลีอันบรรจง | ||
กอดกับอกมิใคร่จะวางลง | เนื้อเจ้านวลทั้งองค์ | จะละจะวางกลใด ฯ | ||
๏ บ ห่อนจะรู้ทำแพง | ทำจระเทินกินแหนง | ให้เรียมแสลงใจ | ||
ช่างอ้อนให้เรียมรัก | คิดเสียดายนรลักษณ์ | รู้อัธยาศัย | ||
ทั้งภายนอกภายใน | เรียมจะเสียไฉนได้ | สงวนใจเรียมนา ฯ | ||
๏ พิศเนื้อเนื้อเกลี้ยง | พิศนมนมเพียง | เต่งเต้าตรึงตรา | ||
พิศชงฆ์ชงฆ์แก้วกูงามนวย | พิศพระกรสระสวย | ประดุจงวงไอยรา | ||
พิศพักตร์พักตร์คือจันทรโสภา | พิศกรกัลยา | ประดุจกลีบบัวทอง ฯ | ||
๏ พิศครานคือเฉลา | พิศไรเพริศเพรา | คอกลมลำยอง | ||
พิศคิ้วคิ้วก่งคือวงเกาทัณฑ์ | พิศตาตามัน | ประดุจตาทรายทอง | ||
พิศแก้มแก้มคือปรางทอง | พิศโอษฐหญัวน้อง | คือตำลึงสุกใส ฯ | ||
๏ พิศแห่งใดงามสม | ยิ่งพิศน่าชม | สมบูรณ์บัวใคร | ||
พิศรูปแก้วกูรางชาง | พิศเอวเอวบาง | น่าพึงพอใจ | ||
ละเมียดละไม | ละม่อมจริงนะอรไท | ใต้ฟ้าใครปาน ฯ | ||
๏ แสงทนต์ยะยับ | เมื่อฟังสรวลศัพท์ | ไพเราะอ่อนหวาน | ||
กลิ่นแก้วกูวังเวง | รวยรวยหอมเอง | ไทเนื้อหอมหวาน | ||
พูดเสงี่ยมเสี่ยมสาร | รู้ระบอบชอบการ | ใจลากใจดี ฯ | ||
๏ โฉมแก้วกูตระศักดิ์ | เมรีมีลักษณ์ | เบญจกัลยาณี | ||
เป็นยอดสงสาร | ฟ้าครอบ บ ปาน | ในโลกนี้ บ มี ถึงสอง | ||
พิศโฉมเมรี | เลิศล้ำโลกีย์ | กามาฤๅถกล ฯ | ||
๏ นางเร่งหลับใหล | ด้วยท้าว ธ พิศมัย | ถึง บ มิรู้สึกองค์ | ||
ส่วนนางสาวใช้ | พี่เลี้ยงนอนใกล้ | หลับเน่งทุกคน | ||
ก่ายกองกันกรน | วันนี้ชอบกล | สบดำริโดยปอง ฯ | ||
๏ บัดนั้นราชา | เอื้อมเอาห่อยา | แลเนตรทั้งสิบสอง | ||
ได้มาก็ทูลเกล้า | เนตรออกท้าวเจ้า | อยู่นานก็ดูหมอง | ||
เสด็จจากเรือนทอง | แปรพักตร์มาสั่งน้อง | น้ำพระเนตรคล่าวไหล ฯ | ||
หมดฉบับที่มีเพียงเท่านี้
เชิงอรรถ
อ้างอิง
เว็บไซต์สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์กรมศิลปากร [1]