ราชาพิลาป
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 04:48, 20 ตุลาคม 2553 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
ผู้แต่ง: พระโหราธิบดี
บทประพันธ์
ราชาพิลาปคำฉันท์
| รา มาราเมศเชื้อ | องค์อินทร์ อุกเอย | ||
| ชา ยิศอิศรยุพินท์ | เพื่อนเคล้า | ||
| พิ โดระฉมฉินท์ | ฉายฉก | ||
| ลาป พิไรใครเศร้า | ไป่แม้เราสอง | ||
| รา เมศหมองหม่นเศร้า | ถึงศรี เมืองเอย | ||
| ชา เยศแสนทุกข์ทวี | กว่านั้น | ||
| พิ โยคโศกโศกี | สองคร่ำ ครวญฮา | ||
| ลาป พิราไลยะอั้น | เออยแก้มกันแสง | ||
| ฉันท์ฉบังราชาพิลาป ๑๖ ดำเนินกลอน ๔ | |||
| จักร่ำปางเมื่อนรา | นเรศนิรา | ||
| นิราศสีดาดวงมาลย์ | |||
| เสด็จสององค์นุชยุพาล | ยุพามหิบาล | ||
| เต้าแถวพนาสณฑ์พลางยล | |||
| พระเนตรคือแสงสุรยพล | หฤทัยกระหน | ||
| กระหายทรหวนหวนหา | |||
| พระนุชเรียมเอยฤามา | นิราศเนาฐา | ||
| นาใดแลเรียมจักดล | |||
| ใครหนอเรืองฤทธิชาญยล | พาแก้วกับตน | ||
| จอมสวาสดิ์นิราศเจียรไกล | |||
| ฤาว่าเทพรุกขลองใจ | ซ่อนไว้ฤาใย | ||
| มิบอกจำเราทุกขา | |||
| ฤาว่าปชาบดีมา | อุ้มองค์วนิดา | ||
| ผาดผยองยังอำมรไขย | |||
| ฤาว่าสุยามเทพไท | พาดวงจิตใจ | ||
| จากเรียมนี้ไปแดนบน | |||
| ฤาสุรินทรเจ้าไพชยนต์ | ปราสาทก็ยล | ||
| แลพาชีพเรียมไป | |||
| สุราวสุรินทรครุฑมนุษย์ใด | ห้าวหาญชาญชัย | ||
| ฉันใดแลมาดักพา | |||
| องค์อรพระเทวีชา | นิอรรคชายา | ||
| แห่งเราบคิดควรถวิล | |||
| ฤารู้ข่าวว่าเนาถิ่น | ฐานใดโดยยิน | ||
| ทุกแดนแลเรียมจำจร | |||
| พิฆาตชีวาตให้มรณ์ | ด้วยขรรคฤทธิศร | ||
| บได้กลับเต้าคืน | |||
| โอะโอ้เป็นเหตุเพราะขืน | ขัคคำเรียมอื้น | ||
| โองการเจ้าบฟัง | |||
| ใช้ให้เรียมความมฤคัง | น้ำพระทัยหวัง | ||
| แลตรัสพจน์หันหวน | |||
| เรียมฟังบอาจทบทวน | ความมฤคกลับจวน | ||
| กนิฏฐเรียมครวญหา | |||
| มาถึงบเห็นพักตรา | ศศิสุทธิปรา | ||
| รภแล้วกันแสงคร่ำครวญ | |||
| วาตารำเพยพัดยวน | พระทัยลาญลวน | ||
| รลึงะลึ่งะล่านดาลแด | |||
| วายุเร่งเร็วพัดแปร | ไปบอกกิติแก่ | ||
| นุชว่าเรียมพเนจรหา | |||
| ศิขรหิมเวศนุตาวา | วิถิลณวา | ||
| ทั้งริมชรลาสระศรี | |||
| บพบสีดาเทวี | เนาฐานใดกี่ | ||
| เมื่อฤาแลเรียมจักพาน | |||
| เห็นนกเรียมอื้นโองการ | ว่านกเอยวาน | ||
| มาช่วยทำงลโศกา | |||
| สูรักเร่งเร็วร่อนหา | จงพบพนิดา | ||
| แลทูลจงรู้เรียมศัลย์ | |||
| แล้วสูเร่งบินมาพลัน | บอกข่าวจอมขวัญ | ||
| แก่กูจงรู้แห่งหา | |||
| นกบินไปแล้วบินมา | ร้องโดยภาษา | ||
| จะแจ้วจะจ้อรอกัน | |||
| บมิบอกข่าวได้สักอัน | เรียมเจ็บจาบัลย์ | ||
| ป่านหฤทัยทุกข์ทน | |||
| บมิรู้ข่าวแก้วกับตน | แต่เผือสองคน | ||
| พี่น้องพินาศหฤทัย | |||
| ป่านนี้อนุชจะเนาถานใด | จักกันแสงใส | ||
| พิโรธตรอมถึงเรียม | |||
| แต่พี่อาดูรเท่าเทียม | พระนุชจากเรียม | ||
| ชลเนตรบแห้งพักตรา | |||
| มฤคีมฤคเต้าวันา | ตรัสว่ามฤคา | ||
| แลสูยังพบจอมนาง | |||
| มฤคเห็นท้าวเหลียวหลังพลาง | ดูแล้วแวะวาง | ||
| หลบหลีกบอกข่าวใด | |||
| ริมโรทดกรรธรรณกรรไท | รำเค็ญค่าใคร | ||
| จะเห็นในทรวงแดยัน | |||
สุราคณาปทุมฉันท์ ๒๘ กลอน ๕
| โอ้พระทรงสุทธิ์ | นิ่มเนื้อล้ำอุต | มางค์โฉมวงจันทร์ | ||||||
| จรจากเรียมกี | เมื่อฤาสมกัน | บูรพกรรมจาบัลย์ | จำนิราศไกล | |||||
| ยินศัพทปักษี | กระเหม่นจิตมี | ดุจสุริยเสียงใส | ||||||
| เรียมหยุดดับโศก | มิรู้ศัพทเสียวใจ | เน่งฟังนานใช่ | เสียงนุชชายา | |||||
| ว่าโอ้เสียงศัพท์ | ฉันใดเรียมสดับ | เหมือนสุริยสุรา | ||||||
| พระนุชที่แก้ | ทฤษดินา | คิดว่าจะมา | พบแล้วดั่งเดา | |||||
| วาตาส่งรส | มาลัยรวยจรด | นาสิกกัณเหา | ||||||
| ละห้อยกลิ่นบุบ | ผาชาติทวนเทา | นึกถึงกลิ่นเพรา | พะงาชานี | |||||
| อ้ารสมฤธุเรศ | คือกลิ่นชาเยศ | พระภัควะดี | ||||||
| องคอยู่ไหนเล่า | แต่กลิ่นกลิ่นมี | โอ้พระชานี | จำเรียมเรียมหา | |||||
| โอ้โฉมเฉลิมภาค | จักหาหายาก | ยากแลแลมา | ||||||
| มาจากจากไกล | ไกลแก้วแก้วอา | อาดูรดูรหา | หาไหนจักปาน | |||||
| โอ้โฉมประไพ | หายากยากได้ | ได้แล้วแล้วดาล | ||||||
| ดาลจากจากไกล | ไกลรัติรัติวาร | วารใดใดการ | พบจึ่งวายศัลย์ | |||||
| จักหาด้าวใด | ทั่วอมรใน | ตรีโลกนาคี | ||||||
| ทั่วจักรวาล | ธิดาราชี | ทุกกรุงธานี | บอาจที่จะปาน | |||||
| องค์พระวรนุช | คือปิ่นมงกุฎ | นารีทั่วสถาน | ||||||
| ใสสุทธิ์คือแก้ว | วิเชียรประพาฬ | แสงโชติประการ | ประกอบรัศมี ฯ | |||||
ดิลกวิเชียรฉันท์ ๒๕ กลอน ๖
| ป่างเรียมแรกสมสอง | วรราชเทวี | ||
| ริมเยอสุขเลิศฤดี | รสราคปรีดา | ||
| เคยพาดพระหัตถ์เหนือ | อุราราชกัญญา | ||
| กอดเกี้ยวคือกาญจนลดา | อันโอบอ้อมทุมามาลย์ | ||
| พิศพักตรมณฑล | ศะศิสุทธิเปรมปราน | ||
| เปรมร่วมมฤธุรสบันดาล | ฤดีดัศบันเจิดใจ | ||
| อุรประทับอุร | ราชอนงคชงคไกวย | ||
| จุมพิศถนังคแลริมไร | โอษฐคันธกัลยา | ||
| ปริสังกรคององค | อรอนงควนิดา | ||
| สมสุขเสนหา | วรภาคไกวยกร | ||
| แสนสนุกนิบทันอิ่ม | จิตฤแลดาลจร | ||
| ลำเค็ญแห่งเรียมนี้คือสิขร | แลมาทับพระนาภี | ||
| คิดคือบุรุษหนึ่ง | แลเอาดาบอันคมดี | ||
| มาผ่ากายแยกเอาจิตลี | แลควักจักษุทั้งสอง | ||
| บมีอุปไมย | คือเหมราชหงส์ทอง | ||
| แลมีชายหนึ่งมีจิตปอง | แลมาชักเอาโลมา | ||
| ทั่วตนบมิไว้ | มีแต่หนังหุ้มอาตมา | ||
| ลำเค็ญแห่งเรียมนี้ในครั้งครา | ที่นี้ดุจดั่งเดา ฯ | ||
มาลินีฉันท์ ๑๕
| ป่างครวญพิไลถึงโฉมเฉลา | ทั่วสัตว์เหงา | ||
| บได้จร | |||
| คณสกุณซรับซรนซรอน | จิตวิจลอร | ||
| ก็พิโรธ | |||
| จบรุกขบมิศัพท์ตรับโสต | ฟังสาราโรธ | ||
| ละห้อยใจ | |||
| บมิหาผลภักษพลอยพิไล | เน่งบศัพท์ได้ | ||
| ก็ตริตรอง | |||
| ขินีสิหราชผาดผยอง | ลืมสติปอง | ||
| อาหาร | |||
| ทั่วคณสัตว์อันสดับสาร | ตาทุกขาภาร | ||
| ก็เน่งเนา | |||
| กินรกินริเคยดลเดาว์ | หมู่คณาเทา | ||
| ชมท่าธาร | |||
| ในวันนั้นนกลืมสติการ | ลืมไปชมถาน | ||
| นุเวศจร | |||
| อสุรครรธพาวิทยาธร | ฟังก็ชออร | ||
| กรรธิตงง | |||
| คณเทพฟังศัพท์รุนัง | ลืมอสุภัง | ||
| สำราญ | |||
| ต่าง ๆ พิลาปชลในธาร | มุขขบเบิกบาน | ||
| ก็โศกเศร้า ฯ | |||
ฉันท์ฉบัง ๑๖ ดำเนินกลอน ๔
| ปางนั้นเบื้องบนเขียวขาว | หมอกมัวเดือนดาว | ||
| สุริยชอื้อชรอ่ำลมฝน | |||
| ฟ้าฟื้นหลังโชรกชรล | อับแสงสุริยพล | ||
| ครครึครครื้นเวหา | |||
| เมฆังติมิรังคมิศอา | กาสถังค์ชิมุตตา | ||
| ก้องฟ้าอัคนาอัคษุนี | |||
| กึกก้องโอโฆศณศัพท์ศรี | ปาวกาวจรี | ||
| บับภารร้องเรื่องเสียงสาร | |||
| ฟังสรับทเพียงชีพวายปราณ | ฉ่ำพิจิตรดาร | ||
| กระเม่นกระเมิรบหนังพองสยองขน | |||
| คณาสัตตาวิจล | ทุกเทพทุกทน | ||
| กระหนกกระหายเดืองเดือดแด | |||
| ยักขาก็รักษาซรับแซร | ภูชกวิหกแต่ | ||
| ตทึกตถึกตเถิกถอยใจ | |||
| วิทยากินราเนาใน | คูหาเสียวใจ | ||
| มั่วประสุมประชุมจินดา | |||
| ทุกหมู่ในเถนธรา | ดลแดนทุปรา | ||
| รภด้วยหน่อวรจักรปาณี | |||
| ด้วยท้าวเสวยกันแสงศรี | ถึงภัควดี | ||
| สีดานารีนาฎกัลยา ฯ | |||
มงคลรัตนฉันท์ ๒๒ กลอน ๖
| เสด็จกาลอันวัชชรีโกลา | หน่อองค์นเรสา | ||
| ธครวญถึงจอมมเหสี | |||
| พระนุชเรียมฤานิราศจรลี | ละเรียมจาบัลศรี | ||
| เศร้าแสนโศกครวญถึงองค์ | |||
| ฤาร้างเห็นวรพักตรพิมพงศ์ | จันทิมากรรตราสงค์ | ||
| จะเปรียบพักตรนุชฤาเสมอ | |||
| ฤาร้างเห็นเกษภมูอันเลิศเลอ | กัณฐนาสารมเยอ | ||
| ทวยโสตมุขา | |||
| ฤาร้างเห็นวรทันตคิวา | ใสสดคือนิลดา | ||
| กระแน่งนวยสวยสด | |||
| ฤาร้างเห็นวรนักขทั้งทศ | ศรีแสงคือนิลจรด | ||
| พระนาภาษรุจี | |||
| ฤาร้างเห็นวรถนังคอันมี | พรรณดั่งภูมมณี | ||
| รัตนชูตณศรีไศล | |||
| ฤาร้างเห็นวรอุรอุราไกร | คือเพชชรัตนประไพ | ||
| โสภาคหมดนิมลา | |||
| ฤาร้างเห็นชงคทวยบาทา | ทั้งคู่อันตรูตรา | ||
| ไตรโลกยฤาร้างเห็น | |||
| ด้วยสรรพาอาตมพูนเพ็ญ | จักร่ำกี่วารเห็น | ||
| องค์นุชดุจกร ฯ | |||
ฉบังโคลสิงฆฉันท์ ๑๖
| เรียมเสียสมบัติเสด็จจร | เสด็จจากนคร | ||
| นัครามาพบชายา | |||
| ชาเยศแล้วฤานิรา | นิราศสีดา | ||
| เสียทั้งสมบัติแมนสวรรค์ | |||
| แมนสวัสดิสมบัติอนันต์ | อเนกแจจัน | ||
| พิพัฒนโภไคศูรย์ | |||
| โภไคสวรรยามากมูล | มากมายเพิ่มพูน | ||
| อนันตเนืองบริพาร | |||
| บริโภคยประดับนฤมาลย์ | นฤมลแกมกาญจน์ | ||
| ประทับเพริดพรายพรรณ | |||
| พรายพรัศรัศมีจรจันทร์ | จะแจ่มกำนัล | ||
| โฉมประภาพิมล | |||
| พิมานทองทิพยโสภณ | โสภาคยไหรญ | ||
| มณีประดับชัชวาล | |||
| ชัชวัตรประดาแกมกาญจน์ | แกมแก้ววิศฏาล | ||
| วิมลมาศณดำเกิง | |||
| ดำกลยิ่งเทพบันเทิง | บันทำสำเริง | ||
| สำราญสำฤทธิสมบูรณ์ | |||
| สมบัติพิพัฒน์เพียบพูน | เพียบเพ็ญไพบูลย์ | ||
| โชตนเสวยสุขสานติ | |||
| สุขสวัสดิ์สรรพแสนศฤงคาร | ศฤงคิตตระการ | ||
| ดูริยดนตรีบำเรอ | |||
| บำรัศพัชนีรมเยอ | รมเยศสุขเลอ | ||
| สมบัติใดบมิปาน | |||
| บมิเปรียบปราสาทพิมาน | พิมลโอฬาร | ||
| ดิเรกพ้นคณนา ฯ | |||
ปทุมรัตน์ฉันท์ ๓๕
| เรียมละไอศูรย์ | ละวงศ์ตระกูล | พระบิดุเรศชนกา | ||||
| ละเสียงเก้าแก้ว | คณะหมู่อุโรธา | ละพระอนุชา | ทั้งสองผู้เรืองฤทธิไกร | |||
| บ้างเสด็จจาก | กรุงไกรเรียมยาก | ในเถื่อนกับพระยุไพ | ||||
| มาพบดวงชีพ | คลายโศกเสวยรมยไทย | ได้แก้วแล้วไคล | ลีลาในดงดอน | |||
| ปางเสด็จยุรยาตร | ดำเนินวรบาท | คือราชไกรสร | ||||
| ปางเมื่อทฤษสา | คณามฤคอันจร | มีเสาวนีวร | เรียมบอกซึ่งพรรคสัตตา | |||
| ปางเห็นปักษี | มีพจนี | ถามพรรคหมู่สกุณา | ||||
| พิศพลางตรัสถาม | เรียมแจ้งกิจกังขา | ปางเมื่อรสมา | ลัยฟุ้งตระหลบดง | |||
| ตรัสว่ารโส | บุปฝารุกโข | ได้มฤตยรสจรดสรง | ||||
| เรียมบอกซึ่งพรรณ | บุปผาชาติอันผจง | ปางหนึ่งเมื่อสรง | ชลสระสุทธิใส | |||
| เพ่งพิศบงกช | คลี่กลีบรวยรส | ภูมรีเอาทราบใน | ||||
| ตรัสว่าสัตว์นั้น | เขาภักษสิ่งอันใด | เรียมสัชนีให้ | ภูมรีภักษรสมาลย์ | |||
| ทฤษสาคณามัจฉ์ | แหวกว่ายไล่ฉวัด | เฉวียนกลางชลธาร | ||||
| พิศพลางตรัสถาม | เรียมแจ้งจิตกังขาน | โดยในอาการ | หมู่มัจฉทั้งหลาย | |||
| ปางเมื่อเกิดเหตุ | อสิรนทรแปรเพศ | เป็นมฤคสุวรรณพรรณราย | ||||
| ปางเมื่อตรัสใช้ | ให้เรียมตามทราย | เรียมตรัสทัดทาย | พระนุชอาจที่ยิน | |||
| ปางเรียมเสด็จจร | จากพระจอมสมร | ตามมฤคเรียมจิตถวิล | ||||
| ถึงนุชอันอยู่ | แล้วจึ่งวางศรศิลป์ | เห็นมฤคผิดจิน | ตนาถึงนุชไกลองค์ | |||
| ปางเรียกแรกกลับ | พบกนิษฐกับ | ถามแจ้งกิจเรียมทรง | ||||
| โทษาแก่ยุพ | จักพิฆาตชีพลง | เรียมเร่งบาทจง | จิตมาเรียมบมิเห็น | |||
| เรียมล้มพระกาย | เนหือพาลุฟาย | ชลจักษุ์ลำเค็ญ | ||||
| รำเคืองใกล้สิ้น | ไหลอายพักตรธรณี | ในทรวงดุจมี | ไฟกัลป์ร้อนยิ่งลน | |||
| นุชเอยเรียมแค้น | พระคีวาแน่น | คิดคือประดุจดั่งลน | ||||
| เอาภูษาอุด | เขโฬจะกลืนมิพ้น | สิงฆาเหนียวข้น | แน่นเต็มทั้งพระนาสา | |||
| ในทรวงแสบเจ็บ | คือเอาศรเหน็บ | ทั้งสามเล่มแลขรรดา | ||||
| อาจทรงอยู่ได้ | ฤาอาจเจ็บแสบสา | ดุจเรียมแค้นคา | เจ็บนักเพียงชีพตักษัย ฯ | |||
สัทธราฉันท์ ๒๑ กลอน ๗
| โอ้อกกูเอยแต่นี้ไป | ฤาจะเห็นวรภาคอันประไพ | ||
| พระสุนงคนาฎจอมมเหสี | |||
| จักครวญร่ำหากี่เดือนปี | กี่ยามทิวาราตรี | ||
| แลจักสมพระนุชเลย | |||
| เราทั้งสามองค์ย่อมเคย | ชมพนสณฑรำเพย | ||
| เคยปุจฉาเฉลยกันมีมา | |||
| เคยชมมูลชาติผลอา | เกรียรณ์ชาติบุปผา | ||
| เราเคยเก็ยมาทรงเกษกรรณ์ | |||
| เคยชมคณาปักษีแจจัน | มีศัพท์สนั่น | ||
| แลทั่วทั้งป่าวันนุเวศนา | |||
| เคยชมโกญจมยุรา | อุลุสุบรรณสุรา | ||
| กางปีกหางเต้นตามคู่คาม | |||
| เคยชมคณาสัตว์อนุจรตาม | คูเคียงสังโยคคาม | ||
| แล่นฉวัดเฉวียนข้ามหน้าหลังจร | |||
| เคยชมนุตฤณบรรพศิชร | วิถีวรรณพาลุอร | ||
| เคยบทจรชมพฤกษา | |||
| เคยชมสระศรีแลชรลา | มังกรมัจฉมัจฉา | ||
| ผุดนิมุจจาแถกสายชล | |||
| เคยชมปทุมาโกมุทผล | ชาติบุษปนิลอุบล | ||
| พายพัดเปลื้องเกสรขจาย | |||
| พระนุชเรียมฤานิราสาย | จรจากเรียมแลเรียมก็ดาย | ||
| ราศแดสใดหนอรู้ข่าว | |||
| ฤาว่าหลงใหลในพนราว | พบมารวิกาตาว | ||
| พาเอาดวงชีพเรียมคลา | |||
| ฤาหลงไปชมธารชรลา | พบกุมภียักขรักษา | ||
| พาเอาดวงมาลย์ไปภักษ์กิน | |||
| ฤาว่าหลงจรเข้าในเถื่อนถิ่น | ถามกุมภัณฑ์รากษขิน | ||
| เขตเห็นนุขเอาภักษา | |||
| ฤาว่าปิศาจภูตป่า | เห็นนุชเอกวิเวกมา | ||
| พาซุ่มซ่อนไว้ในถ้ำเถื่อน | |||
| ฤาว่าราชปักษีอินทรีเบือน | บ่ายเห็นนุชก็พาเผือน | ||
| ผันยังฐานพฤกษาอันอยู่ | |||
| ฤาว่าพยัคฆสีห์วางวู้ | พาเอาดวงมณีรัตนตรู | ||
| ไปเป็นภักษฦาฤาฉันใด | |||
| ฤาว่าสัปปาณกล้าภัย | พิศมพ่นนุชประลัย | ||
| ฤาฉันใดเรียมพบซากองค์ | |||
| เรียมนี้นุชเอยอาจทรง | กันแสงโศกชออรองค์ | ||
| พ้นที่จะดำรงพระกายา | |||
| เรียมนี้บมิอาจนุจรหา | นุชเอยวรบทบาทา | ||
| ช้ำเป็นน้ำหนองเลือดกรมเกรียม | |||
| สิ้นสุทธิพาลาศัพทเรียกนุชเรียม | บอาจอนุเลียม | ||
| เลียบหาพระนุชฤาพาน | |||
| พระนัยเนตรเรียมอับแสงฉาน | ภัยพิศมทั่วอัฏฐทิศาน | ||
| ฤาเห็นแก้วพี่มา ฯ | |||
สัททุลวกกีฬิตฉันท์ ๑๙
| ขอท้าวทั้งโสฬสแมนพรหม | คุ้มภัยทุกกรม | ||
| วรนุชมาลย์ | |||
| อย่าให้มีอริยพาธา | พระสุนงคราญ | ||
| เทพยจงดาล | รักษา | ||
| ทั่วเทพยเนาวในอามรฉกามา | ทุกทั่ววิมานา | ||
| เรืองเดช | |||
| ขอจงมากางกั้นพาลสัตว์ภัยเพท | อย่าระได้มีเหตุ | ||
| พาธา | |||
| จงพระจตุดูรเทพยทศทิศทวา | ศิขรเวหา | ||
| สาคร | |||
| จงช่วยคุ้มคณาพาลอันมีในดงดร | อย่าระให้จอมสมร | ||
| จลจิตร | |||
| จงเทพยทั่วโลกชมพูอันมหิทธิ | ช่วยคุ้มภัยพิศม | ||
| ในกาล | |||
| จงอรรคเทวียาช่วยพยาบาล | คุ้มในไพสาณฑ์ | ||
| อริรา | |||
| อย่า ร ให้พระนุชค่าแค้นในพวา | แลชี้ช่องมรรคา | ||
| ให้ดล | |||
| จงช่วยดลจิตนาฎอย่าให้หลงจรน | นำนุชเสด็จดล | ||
| มาพาน ฯ | |||
วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ กลอน ๖
| ปางนั้นธก็ดลมยุรา | สกุณกลางริมธาร | ||
| ทั้งสองสัตว์กล่าวพจการ | ที่ไทเสด็จจะบได้ยล | ||
| นกยางว่ายังมีกระษัตริย์หนึ่ง | แลมีภรรยาอนนต์ | ||
| อุโรธานเรียบโจษจล | แลบได้อิ่มจิตจง | ||
| เจตนแก่เมียท่านผู้อื่น | แลมองลักษณ์ภักษภายงค์ | ||
| หญิงธานาพาลหฤอนงค์ | แลยควรคิดเวรา | ||
| โมโรวาทิยยังมีนามราช | กระษัตริย์เสด็จในพนาวา | ||
| มีอรรคเทวีเอกมา | ควรละให้พาลพาไป | ||
| คือแลแต่จะพิทักษ์คตุธัง | องค์เดียวนี้บมีไย | ||
| ฝ่ายเมตปิชานิไกล | แต่ร้องได้เร่จรหา | ||
| เมื่อกูค่าควรลิงแลเห็น | กระษัตริย์ราชทั้งสองรา | ||
| หนึ่งพาลหนึ่งก็เบกษา | แลกูยลแผดสันดา | ||
| ธก็สดับเทวทิสองสัตว์ | ตรบัดดิทรงพระโกรธา | ||
| ว่าพาช่องสัตว์เดียรฉา | ฤปรมาทบเกรงกลัว | ||
| ใช่ตัวกูนิแกล้งแลจร | ให้พระนุชอยู่แต่ตัว | ||
| กูไว้กนิษฐอยู่รักษาลัว | แลมฤคสุรแปลงวาจา | ||
| ให้ยุพาจราครั้นแลจาก | อสุรราชก็มาพา | ||
| ฤาหนึ่งใช่ต่อยุทธิฤทธิสา | หัศกูนี้อับอาย | ||
| กล่าวพลางโสมนัสจิต | คิดอุประมัยคือดังชาย | ||
| หนึ่งเอาหอกมาปักนาภีกาย | โกรธาแค้นแก่สกุณา | ||
| กรก็จับศิลปะน้าวพาด | ศรมาศธบมิคลา | ||
| เพื่อจะพิฆาตสองสกุณา | ให้ชีพม้วยด้วยวาที | ||
| สองปักษีทฤษดิยลนารถ | ก็ประกาศณวาที | ||
| ว่าควรแลฤานิฤบดี | จะล้างชีพข้าทั้งสอง | ||
| มีทีฆายุได้ร้อยปี | แลฤมีเมตตาจะมาปอง | ||
| บคิดกรรมอันจะตามจอง | เวรบุรพมามี | ||
| อันว่าองคนาฏกัลยา | อันสุรราชพาหนี | ||
| ข้าเห็นฉายาคล้าย | ก็มีไต่ชลาธาราไหล | ||
| ไปโดยทางวิถุยาองค์ | เทวีนั่งท้าววิไชย | ||
| ทิศนี้แลเห็นจรไคล | ผิวแลจะตามโยชนา | ||
| จักพบราชกรปิยดา | จงถามกิจติยไปเมื่อหน้า | ||
| แลผู้อาธรรม์อันภักภา | จงเร่งเสด็จตามผลาญ ฯ | ||
อินทรวเชียรฉันท์ ๑๑
| ครั้นได้สดับพจน์ | แห่งสองสัตว์แจ้งสาร | ||
| มนทจิตคิดเดือดดาล | ปลงศรไว้พระร่ำไร | ||
| โอ้แก้วกับตนเอย | ดั่งฤาน้องมาเจียรไกล | ||
| ราพณ์ร้ายพานุชไป | เรียมได้รู้เพราะปักษี | ||
| เหตุมีแต่ก่อนแล้ว | ตรัสห้ามแก้จบวาที | ||
| จะร่ำจะหากี | เมื่อฤาพบแก้วคู่เชย | ||
| สุรพาลพานุชจร | กลางอำพรเจ้าบเคย | ||
| นิ่มเนื้อนวลใครเอย | จะมุ่นหมองด้วยวาตา | ||
| จักเศร้าศรีหมองยล | แสงสุริยพลชลมหิมา | ||
| จักเศร้าสร้อยโศกา | แลหาเรียมทุกแนวไพร | ||
| มิเห็นเรียมจรตาม | จะเสวยแสนกันแสงใส | ||
| โอ้โอะแต่นี้ไป | ฤาร้างพบพณิดา | ||
| แต่นี้จะไกลโฉม | วรภาคยรัตนา | ||
| ช่องพาลมนัสทา | รุณพาจากเรียมพน | ||
| แต่นี้จะไกลองค์ | สรรพพาดมิจักยล | ||
| นุชเอยคำคิดจล | ใจเรียมนัก แก้วจอมสมร | ||
| ชลเนตรไหลฤาขาด | พักตราราชองค์อร | ||
| โหยหิวปลิวอุทร | คิดคำนึงครวญถึงศรี | ||
| สายสวาสดิแก้วเรียมเอย | ฤานิราสจากเรียมลี | ||
| จำเรียมแสนโศกี | แต่แรกจากเพียงปางมรณ์ | ||
| เรียมรู้ว่าจอมสวาสดิ | อสุรราชมันพาจร | ||
| จะตามจรนคร | แม้นชีพวายจึ่งคลายกัน | ||
| ครั้นเรียมยังชีพคง | จักตามจงพบจอมขวัญ | ||
| สมองค์จึ่งวายศัลย์ | สุดสวาสดิเรียมจอมเสน่หา ฯ | ||
รัตนมาลาฉันท์ ๒๒ กลอน ๕
| บัดนั้นก็เสด็จจร | อนุทิศสกุณา | ||
| ตระบัดก็ลุฐานพา | นรราชกระปีย์ | ||
| อันสถิตในศิขร | บรรพตโกลาคีรีย์ | ||
| ธเสด็จกรชังถารนครบีย์ | ยลท้าวก็อื้นวาจา | ||
| แล้วก็ถามวรองค์ | สองเสด็จณมรรคา | ||
| จักไปด้าวใดแลหน่อนรา | ตรัสแจ้งเจตจง | ||
| พานรราชรับพจน์ | ก็แจ้งจิตอันบง | ||
| จึ่งกล่าวว่าพระราชสุนงค์ | อสุรราชทศศิรา | ||
| ผู้ผ่านกรุงภิภพ | ไอยสุริยแสนลงกา | ||
| ทรงวิไชยรถแลก็พา | ผยองแถบฐานคิรี | ||
| พระองคกัลป์ยาทฤษดี | ข้าบพิตรแล้วเทวี | ||
| เอาผ้ารัดกำพลอันมี | ก็ซัดลงแล้วตรัสสั่ง | ||
| ว่าผิแลพระองค์ธก็เสด็จ | จะตามมาหนหลัง | ||
| ให้ถวายมูลเหตุกิจจัง | แล้วแนะทิศนคร | ||
| ถ้าว่าพระองค์คิด | ปิยเมตแลขจร | ||
| ตามองค์ยังกรุงนคร | ธานิราชลงกา | ||
| แล้วราชกระปีย์เอา | ภูษารัตนสุวรรณา | ||
| ทูลเหนือศิรว่า | นรภักดิยอถวาย | ||
| หัตถารับภูษาพิศ | วรรัตนกำพลหมาย | ||
| รู้ว่าภูษาพระสุทธิสาย | สวาสดิท้าวธกันแสง | ||
| ล้มพระกายเหนือพา | ลุคิดคือดั่งคนแกล้ง | ||
| แลผลักให้ล้มลงกลางแปลง | ทรงวัสัญญีดุษฎี | ||
| กนิษฐวานรกอด | ประธมโทมนัสฤดี | ||
| ค่อยคลายโศกแลพระศรี | รามาราชครวญพิไร ฯ | ||
ฉันท์ฉบัง ๑๖ ดำเนินกลอน ๔
| โอ้พระสุนงคทรามวัย | เรียมแจ้งกิจใน | ||
| ปางก่อนเมื่อพบสกุณา | |||
| บอกแจ้ง ๆ ทิศเรียมมา | มาพบคณาพา | ||
| นรราชถวายข่าวแสดง | |||
| ทั้งพระภูษาอันแกล้ง | ไว้ให้เรียมแจ้ง | ||
| แลแจ้งเป็นเคารพสอง | |||
| น้ำใจพระนุชปูนปอง | ให้รู้ทำนอง | ||
| ทิศาเพื่อให้เรียมจร | |||
| ตรัสสั่งไว้แก่พานร | แนะทางให้จร | ||
| ยังกรุงพิภพเมืองมาร | |||
| ปางนี้ท้าวอสุรพาล | พานุชลุสถาน | ||
| แลจะร่วมรสกาไมย | |||
| น้ำพระทัยนารถบไหว | ถ้าพาลขืนใจ | ||
| เห็นว่าพระนุชนักมรณ์ | |||
| เรียมรู้แต่ข่าวว่าจร | ด้วยพาลสุชมรณ์ | ||
| แลไปลรู้กิตยา | |||
| เรียมจักจรตามวณิดา | ให้แจ้งหัทยา | ||
| ถ้านุชนุชยังภักดี | |||
| จักต่อณรงค์ยุทธี | ด้วยช่องอรี | ||
| จะพาพระนุชมาสม | |||
| โอ้แก้วกลอยสวาสดิคู่ชม | จำเรียมปรารมภ์ | ||
| แสนโศกาพ้นกามา | |||
| แต่เรียมเริ่มรสนิรา | เสวยแต่น้ำตา | ||
| เร่งรู้เร่งแค้นจิตจล | |||
| ไว้แต่ภูษาให้ยล | ต่างพักตร์พิมล | ||
| เร่งเห็นก็เร่งโศกา | |||
| กลิ่นเกลี้ยงติดพระภูษา | ไว้แต่คนธา | ||
| ให้เรียมนี้รู้สำคัญ | |||
| เรียมได้แต่กลิ่นจาบัลย์ | รสชานีกระสัน | ||
| แต่องค์นุชฤาเห็น | |||
| แต่องค์พระนุชทำเค็ญ | มิเสด็จให้เห็น | ||
| แลเรียมนิเรโศกา | |||
| กอดพระกำพลภูษา | แทบพระอุรา | ||
| ก็ทรงอาดูรร่ำไร | |||
| ชลเนตรแห้งเหือดบมิไหล | เนตรคือสุริยใส | ||
| สรศัพท์ให้แหบหาย | |||
| พิศเพี้ยนภูษิตแล้วบ่าย | นัยเนตรมุ่งหมาย | ||
| บเห็นพระนุชมาพาล | |||
| ใจจิตถึงพระวรมาลย์ | คล้ายคล้ายดุจพาน | ||
| ครั้นพิศก็ดาลหายองค์ | |||
| แล้วเอาภูษาศรทรง | วรบาทจรจง | ||
| เฉลาะตามทิศอันไป | |||
| พระพายพัดส่งกลิ่นใน | ภูษาเฉลียวใจ | ||
| นึกว่าพระนุชเสด็จมา | |||
| พิศวามปัดทักขิณา | บูราปัจฉา | ||
| ทั่วอัฏฐทิศบมิยล | |||
| ถ้าพาศนาภาดทุทล | พระเสด็จไพรสณฑ์ | ||
| กับด้วยพระวรยุพา | |||
| ปางนั้นยังมียักษา | หนึ่งนามกรา | ||
| ได้ชื่อว่ายักษ์กุมพล | |||
| ผุดผันขึ้นแต่ภูมิดล | ยักษ์นั้นมีตน | ||
| แต่เพียงนาภีขึ้นมา | |||
| เติบใหญ่พิลึกมหึมา | ผุดกลางสองรา | ||
| แลบังทั้งป่าพงไพร | |||
| ยุพลักษณ์บเห็นปิ่นไตร | ภพภิตอิดใจ | ||
| ก็เอาตรีเพชรอันทรง | |||
| เข้าจับกุมพลโดยจง | แหวะกายยักษ์ยง | ||
| ก็เห็นพระเชษฐ์อันจร | |||
| ตามเสด็จองค์ดังก่อน | ฝ่าพงดงดร | ||
| เฉพาะวรพักตร์สู่สถาน ฯ | |||
โตฎกฉันท์ ๑๒ กลอน ๖
| ธก็เสด็จจรกนิษฐ์ | บพิตรในกาล | ||
| ถึงราชปักษาสาร | มุขรัตนธำรงถวาย | ||
| กร รับพจนถาม | ฤาแลท่านลำบากกาย | ||
| ปักษีรับวาทีถวาย | วุตติแจ้งกิจสาร | ||
| ศิโรตมทรงรถจร | พาวรชานีวรมาลย์ | ||
| แลยุทธิฤทธิสาล | อสูรสิ้นอิทธิพลา | ||
| กริ้วโกรธตะเบ็งเสียง | กรกุมทั้งสิบอา | ||
| วุธทั้งสิ้นสาตรา | วุธแล้วยืนฉงน | ||
| ตูก็กล่าวแสดงฤทธิ | มหิทธิก็ผจญ | ||
| ว่าตูเรืองฤทธิพล | ฤาจะกลัวอาวุธไพรี | ||
| ก็กลัวแต่รัตน | สุวรรณนารถมุนี | ||
| อันทรงนิ้วพระกรศรี | คือเพชสราวุธนารายณ์ | ||
| อสุรสดับก็จับรัตน | มณีนารถจิตหมาย | ||
| ซัดด้วยลำบากกาย | ไว้แต่จิตจักพบองค์ | ||
| คร้นสดับศัพท์นั้น | โทมนัสคือจักปลง | ||
| วรชีพฤาคง | แล้วจึ่งมีราโชงการ | ||
| ว่าท่านอย่าระได้มล้าง | จิตเราจะพยาบาล | ||
| ด้วยเทพวิศดาร | แลจะให้ชีพคืนคง | ||
| วรราชปักษาสดับ | ธศัพท์ว่าบได้จง | ||
| จิตเรานี้จะประสงค์ | จุติไปยังสิมพลี ฯ | ||
สุรางคณาปทุมฉันท์ ๒๘ กลอน ๔
| สมเด็จราเมศ | ครั้นสดับสารเหตุ | โดยวัจนปักษี | ||||
| เอาพระกรวาย | พระวรนาภี | ชลเนตรไหลรี่ | คือธารชลธา | |||
| พิโรธทรุดองค์ | ล้มพระกายลง | เหนือพระสุธา | ||||
| ทรงวิสัญญี | เหนือภูมิภา | คาแค้นเร่งอา | ดูรเพียงเสวยกรรม์ | |||
| ทรงชีพสมฤดี | พระทรงกันแสงศรี | แหบไห้กระศัลย์ | ||||
| พระกนิษฐ์พิลาป | กราบบังคมคัล | สององค์ทรงรัน | ทดพระมรณา | |||
| พระกรเท่าเกษ | สิงฆาชลเนตร | คือธารชลธา | ||||
| พระปีฐีทรง | แทบต้นรุกขา | พระบาททรงพา | ลุทรงโศกศัลย์ | |||
| เรียมได้สดับสาร | ว่าพระยุพมาลย์ | ท้าวอสุรอัน | ||||
| พาลพาเอาไป | เงื้อมมืออาธรรม์ | เกลือกพาลคิดอัน | นารายณ์ทำยำยี | |||
| น้ำพระทัยนุช | สดใสบริสุทธิ | ตั้งต่อภักดี | ||||
| ไหนจักดิ้นโดย | บตามยักษี | จักแสดโศกมี | จิตครวญถึงกัน | |||
| เรียมได้แต่ภู | ษารัตนรู | จิติดวรกรรฐ์ | ||||
| อีกพระธำมรงค์ | ค่าไตรภพอนันต์ | ไอยกาแกล้งสรร | ให้แก่นุชมาลย์ | |||
| เรียมได้มลัก | ยังแต่องค์จัก | เห็นเมื่อได้พาน | ||||
| พบแก้วกลอยสวาสดิ์ | ให้หายจำบาล | จำบันแดดาล | ดิ้นเดือดแดยัน | |||
| ปานี้ยังไฉน | เสวยสุขฤาไย | ฤกันแสงศัลย์ | ||||
| ครวญคร่ำหาเรียม | ทรงโศกแสนกัลป์ | แต่เจตนาสรรค์ | ต่างองค์ต่างไกล | |||
| สุริยสายัณห์ | จักกันแสงศัลย์ | พิลาปพิไร | ||||
| เสียแก้วค่าเมือง | ค่าโลกาไตร | เสียชีพเรียมไป | แก่พาลอสุรา | |||
| เรียมเศร้าฤทยางค์ | คือรัตนตมางค์ | ให้สบปรารถนา | ||||
| ตระบัดพลัดตา | จากพระหัตถา | ได้แก่พาลอา | ธรรม์แล้วคิดในใจ | |||
| วรชานิปิยา | ดั่งฤา ๆ มา | จรจากเนาใน | ||||
| พิภพแมนมาร | ก็จรดยศไกร | พาอาธรรม์ใคร | อ้าจักดูดี | |||
| กี่ร้อยพันชาติ | จักหาเหมือนนารถ | พระภัควดี | ||||
| ทั่วรองค์สรรพางค์ | สรรพสมบูรณ์มี | ดั่งเทวนารี | นารายณ์แปลงเป็น | |||
| ทรงสร้อยสรรภาษ | ยิ่งเทวิยาคาศน์ | วิบูลยพูลเพ็ญ | ||||
| ปสาทน์ประดับ | จักษุมลักเห็น | พิศเพียรจิตเป็น | พักวิจลใจ | |||
| โอ้เสียดายองค์ | เคยร่วมสวาสดิจง | จิตเจตน์พิไร | ||||
| ความรักเรียมยัง | เต็มจิตคิดไฝ่ | เมตมิตรยังไป | มิได้ร้างคลาย | |||
| ควรฤามาจาก | อริรามาพราก | จากพระสุทธิสาย | ||||
| สวาสดิเรียมร่ำกี่ | วารเลยจักบ่าย | เนตรเห็นพักตรฉาย | สระศรีสุทธิใส | |||
| ดั่งก่อนแรกสม | รสาภิรมย์ | ดิ้นโดยกาไมย | ||||
| รมยาชาเยศ | เลิศรสทิพใด | ควรฤามาไกล | เรียมฤาเห็นโฉม | |||
| ปานี้ยังไฉน | เรียมนิราสไกล | ฤาค่าใครโลม | ||||
| ให้หายคลายทุกข์ | เสวยสุขภิรมย์ | ดุจเรียมตรัสโลม | ด้วยเลศวาที | |||
| เมื่อจักเสวยโภชน์ | จักเสวยพิโรธ | เสวยกันแสงศรี | ||||
| เมื่อสรงชลธาร | สรงชลอัคคี | ทรงภูษามี | จิตทรงกรรฐา | |||
| เมื่อทรงไสยาศน์ | เห็นว่านุชนาฏ | จักทรงโศกา | ||||
| คิดครวญปางเมื่อ | เราร่วมรมยา | แนบนวลกวนกา | มามิศนิทเสน่ห์ | |||
| ราตรีวิเวก | จักนิทราเอก | องค์จักวจเน | ||||
| ฤาค่าใครชวน | นวลนุชสรวนเส | จักอารมยเภ | ปางเราปราศรัย | |||
| ได้ยินบินจาง | คณาคิตปาง | เมื่อเสด็จเนาใน | ||||
| ปราสาทอุโรธ | ถวายเพลงสรรไพ | พ่างทิพเพลงใน | อมรสุรินทร์ | |||
| พระนุชเรียมเอย | กี่ปีเดือนเลย | เรียมอาดูรผิน | ||||
| วรพักตรสองนัยน์ | ฤาเห็นกายิน | เห็นแต่มนินท์ | ภูสินประไพ ฯ | |||
ดิลกวิเชียรฉันท์ ๒๕ กลอน ๖
| ในบัดนั้นธก็ทรงศิลป์ | วรหัตถ์ตระบัดก็เป็นไฟ | ||
| เผาปักษาแล้วไทย | ทรงผ้ารัตนเรืองโฉม | ||
| เรียมได้แต่รัตนลัก | ต่างวรพักตรสลดโสม | ||
| แสงรัตนพรายโพยม | พิศเพียงพักตร์วิมลมาลย์ | ||
| เร่งพิศวรรัตนจิตเจตน์ | เร่งทุกข์โทมนัสในกาล | ||
| ตราบใดเรียมไปพาน | พบจึ่งวายซึ่งอาดูร | ||
| คิดไฉนแลหนออุกอาจคิด | มนัสราคพาลอสูร | ||
| พาภัยเอาไปพูน | ในพิภพฤาควรเห็น | ||
| โทษภัยแลจะถึงแก่อาตม | เมื่อหน้าแลจะมีความลำเค็ญ | ||
| คิดใคร่พาไปเป็น | ภรรยาค่าใครยล | ||
| คิดคือเอาสรรพิศมอุบาทา | บอาจคิดแลมาพาดล | ||
| ได้สุขแลทุกข์จน | พินาศม้วยประลัยยา | ||
| ฤาหนึ่งวรองค์ทรงสุภลักษณ์ | แลคิดคือกัลป์หุกา | ||
| มิรู้ฤาแลพา | เอาไปไว้ในธานี | ||
| ทารุณจิตปองแลมองลัก | คือโจรจิตร้ายอาวุธมี | ||
| ศิรษาทั้งทศที่ | แท้ใครนับว่าชาติชาย | ||
| คิดคือกามองมางษมัจฉ์ | แลครั้นคนเฝ้านั้นผันผาย | ||
| ลับตาฉาบพาได้กาย | เอาไปภักษ์เป็นสำราญ ฯ | ||
ฉบังโคลสิงฆฉันท์ ๑๖
| ทุกข์จิตช่องร้ายใจพาล | มนทโมหสงสาร | ||
| มิกลัวจะไหม้นิรยา | |||
| ค่าโมหมืดมนธ์มิจฉา | หลงทฤษดิตัณหา | ||
| กลุ้มจิตก็คิดบาบี | |||
| เห็นโฉมแจ่มจันทร์เรืองศรี | เกิดกลทฤษดี | ||
| มนัสราคหวั่นไหว | |||
| แรกดาบสตั้งพิธีไกร | ทุกเทพสบสมัย | ||
| อเนกเนื่องกันมา | |||
| สิ้นสุทธิครุฑนาคอสุรา | คนธรรพวิทยา | ||
| นิกรก็มาสบสรรพ์ | |||
| ยกศิลป์มิได้ต่างผัน | ผยองไยอาธรรม์ | ||
| แลมิมายกธนูศร | |||
| ครั้นกูยกได้นุชอร | ทุกเทพอวยพร | ||
| ฦาสิทธิประสาทวัจนา | |||
| ให้เป็นวรอรรคชายา | แก่กูผู้อา | ||
| สาแล้วมามองพาหนี | |||
| มุกขทั้งทศเศียรฤามี | อายเท่าเกษี | ||
| ทุกเทพจักหยันไยไพ | |||
| บมิได้ละอายแก่ใจ | เร็วรวดว่องไว | ||
| แลคือดั่งโจรใจฉกรรจ์ | |||
| แสนชาติสัตว์บาปอาธรรม์ | อยู่ถานใดอัน | ||
| ตรายจักตามจองผลาญ | |||
| อย่าไว้ช่องร้ายอันธพาล | ให้หนักดินดาล | ||
| และจะเยียประดุจเยี่ยงกัน | |||
| เบื้องหน้าจะอุกรุกรัน | เข้ายุทธ์ชิงกัน | ||
| แลผู้ถ่อยฤทธิจักจล | |||
| บเริ่มเราชายเลิศคน | ยังอาจผจญ | ||
| แลบมิควรคิดความ | |||
| ถ้าดีต่อหน้าอย่าขาม | ประยุทธ์ปราบปราม | ||
| ใครดีก็ได้ดั่งเดาว์ | |||
| แกล้งให้สุรามาศลวงเรา | ให้จรจากเยาว์ | ||
| แล้วสอนให้แกล้งแต่งกล | |||
| ให้ศรีวรลักษณ์เสด็จดล | ยังแต่นุชคน | ||
| เดียวแล้วมามองพาไป | |||
| ถ้าพระยุพยังแลไหน | จักได้องค์ไป | ||
| แก่พาลแสนมายา | |||
| ถ้าว่าข้าอยู่แลมา | ทันพาอริรา | ||
| สองราชเราต่อผจญ | |||
| ทุกเทพนิกรยล | ใช่เราอับจน | ||
| ฤทธีแลละองค์ไป | |||
| จงเทพอวยพรชัย | แก่เราจักไป | ||
| ณรงค์ยุทธ์ยักษา | |||
| หนึ่งพระอิศเรศกัณหา | คุโณไอยกา | ||
| ฤทธิชัยบวรสบสถาน | |||
| คุณาวรบิดุรามาร | ดูลกามาศาล | ||
| ชาญศักดิชัยไตรตรี | |||
| อนุบิดุเรืองฤทธี | ยงยิ่งเกียรดี | ||
| ทั่วภพโลกทบทาง | |||
| มาช่วยคุ้มภัยในปาง | หน่อองค์จักมล้าง | ||
| หมู่พาลพวกไพรี | |||
| บัดนั้นเทวสัตว์ปักษี | อันเศร้าหมองมี | ||
| จิตทุกข์แต่ท้าวนิรา | |||
| นิราสจากกันพึงมา | ภักษผลเทวา | ||
| ก็คลายอาดูรถวายพร | |||
| ชัยชัยถามัศฤทธิศร | ชัยเดชขจร | ||
| แลจงมาไปมล้างอรีรา | |||
| ชัยชัยอุตมางคผลา | ชัยฤทธิมหา | ||
| มหิทธิเรืองขจร | |||
| ชัยชัยเดชาพลาศร | ชัยนารถบวร | ||
| ศัตรูพินาศอัปรา | |||
| ชัยชัยเรืองเดชมหา | ชัยเกียรติปรา | ||
| กฎทั่วพิภพสบสถาน | |||
| ชัยชัยนารายน์จงผลาญ | ชัยเดชประหาร | ||
| ศัตรูจงแพ้พ่ายพัง | |||
| ชัยชัยราโมจรัง | ปราบหมู่พาลัง | ||
| บำรุงพิภพสุสานติ ฯ | |||
ชินวรฉันท์ ๑๕ กลอน ๔
| วรบาทเสด็จในกาล | เฉพาะวรพักตรดาล | ||
| จิตรจง | |||
| ยังถานาพบอสุรายงค์ | ยลพนาษพรง | ||
| ก็จินเต | |||
| คณาสัตว์ปักษีรำเม | จับวันรักเข | ||
| ก็ผจญ | |||
| ในกาลที่นี้เรายล | นารายณ์จักผจญ | ||
| อธิพาล | |||
| จักยลฤทธิบวรศรสานติ | องค์นราธาร | ||
| จักผังแผลง | |||
| จักยินศรศัพท์เสียงแลวง | เพราะเพียงทิพแผลง | ||
| ก็โอโฆษ | |||
| จักเห็นพลาพลทั้งสองโสด | ย่อมเรืองศักดิ์โชติ | ||
| มหิทธิชาญ | |||
| จักยลฤทธีพลมาร | อันแกล้วกล้าพาล | ||
| อุกอาจ | |||
| ทั่วเทพตรีลุอำนาจ | มารรุกราชรม | ||
| สยบแสยง | |||
| ตรีโลกเทพอาจแข็ง | มารเรี่ยวแรง | ||
| ก็ปราบปราม | |||
| สุรสัททอสุรคาม | เทพเข็ดขาม | ||
| บอาจทน | |||
| ในที่นี้เราก็จะได้ยล | ชายเลอศภคน | ||
| เรืองยศไกร | |||
| จักเข้าต่อณรงค์ชิงชัย | โลกจักไหว | ||
| เมรุมาศ | |||
| จักเห็นนารายณ์พิฆาต | พาลอสุรราช | ||
| พงษ์พันธุ ฯ | |||
วิสาลวิกฉันท์ ๒๘
| พระจึ่งเสด็จจร | ในพงดงดร | ค่าคิดกระสัน | ||||
| พลางยลผลไม้ | รายงอกเนืองนันต์ | พลสัตว์สบสรรพ์ | มีสัททอึกอึง | |||
| พระทัยปลิวเปลี่ยน | พระเนตรผิดเพี้ยน | หยุดยั้งคำนึง | ||||
| ชลเนตรฤาขาด | วรพักตรกำดึง | จิตไป่วายซึ่ง | เมตมิตรเสน่หา | |||
| แม้นม้วยสิ้นจันทร์ | ม้วยมิ่งแม้นสวรรค์ | ต่ำใต้นาคา | ||||
| ม้วยภูมิภาค์ | สิเนรุมหา | ม้วยอากาสา | สัตตพรรณศิงขร | |||
| ม้วยป่าหิมพานต์ | ม้วยเบญจชลธาร | ชลสัตว์ทันดร | ||||
| ม้วยโนตทศรี | ไกรลาศศิขร | ม้วยหมู่นิกร | นรชนทั้งหลาย | |||
| แม้นม้วยสิทธิศักดิ์ | ไป่ม้วยความรัก | เรียมไปมิคลาย | ||||
| พระยอดชีวิต | ติดต้องใจชาย | กี่เมื่อเรียมวาย | พระวรไมตรี | |||
| วรเกษภมู | วรกรรฐจักษู | นาสารูจี | ||||
| วรคัณฐ์เรืองโชติ | ทันต์โอษฐปรตนี | หนูกาไกรศรี | คีวาพาหุไกร | |||
| ทศานักขัต | มุกดาวรรัตน์ | นาภาภาคไพ | ||||
| ถันนังคือบูรณ์ | วิทุรียแสงใส | อุราวิไล | ประภารภาคา | |||
| อุรุทวยชงค์ | วรบาทพิมพงษ์ | ปิฐิกัจฉา | ||||
| สุวรรณนิ่มเนื้อ | ภิกันตวิภา | วิภาควรรณา | หาไหนจะปาน | |||
| กลิ่นเกลี้ยงมฤธุรส | คันโธบงกช | สรรพารสมาลย์ | ||||
| แนมภาคชมเชิญ | จำเริญสงสาร | กลั้วกลิ่นดินดาล | แนบนิครมเห | |||
| เรียมแนบนิทรา | ตราบพระทิวา | กรแสงอุเท | ||||
| ฤาหวนแปรพักตร | จากองค์ชาเย | เกี้ยวกรนิทเธ | ห่อนหายคลายองค์ | |||
| ยังไป่เห็นพักตร์ | เรียมยังแค้นนัก | แต่เรียมจากกัน | ||||
| เรียมหน่วงพระชีพ | ฟังข่าวจอมขวัญ | ถ้านุชเสวยสวรรค์ | จักปลงชีพตาม | |||
| เรียมรู้แต่ข่าว | ว่านุชเนาด้าว | พิภพสุรนาม | ||||
| เสวยมรณโศก | ไป่รู้เนื้อความ | เรียมจักจรตาม | ให้รู้กิตยา | |||
| ครั้นเรียมยังทรง | ชีวาตม์ตามจง | พานพบวนิดา | ||||
| เป็นตายบคิด | แก่กายชีวา | เมตมิตรปิยา | ร้อยเท่าพันทวี | |||
| เรียมจักกลับคืน | แสวงภรรยาอื่น | โกฏแสนแม้นมี | ||||
| ไป่เปรียบพระนุช | สุทธิใสราคี | หาทั่วภพตรี | วรภาคฤาปาน | |||
| ฤาหนึ่งเอือดอาย | แก่เทพทั้งหลาย | อสุราพาล | ||||
| จักเยาะไยไพ | ว่าละวรมาลย์ | ต่างองค์สรวลสาร | ว่ากลัวไพรี | |||
| แม้นพวกพาลสูร | รากษสเพียบพูน | ณรงคยุทธี | ||||
| เรียมบอาจถอย | คณสุรไพรี | แม้นมาทั้งตรี | พิภพพวกพาล | |||
| ช่องชาติอาธรรม์ | จักม้วยสิ้นกรรม์ | ศรมาศจักผลาญ | ||||
| ภูมีทารุณ | จักพลอยสูญปราณ | ที่แท้ในกาล | ณรงคพารา | |||
| สององค์ยูรยาตร | ถับถึงพนวาศ | ไทรรุกขฉายา | ||||
| จึ่งพระวรเชษฐ์ | ดำเนินวัจนา | โองการแก่รา | ชายุพเยาวมาลย์ | |||
| โอ้พระกนิษฐราช | แต่เราลีลาศ | ตามองค์นงคราญ | ||||
| สุดที่พลาสังบท | วรบาททบทาน | บัดนนี้สถิตสถาน | ไทรรุกขฉายา | |||
| ให้หายเสวยภักษ์ | แล้วจึ่งเราจัก | อนุจรไคลคลา | ||||
| ยุวายลนุภักดิ | เชิญตามปรีชา | จึ่งองค์ศรีรา | มาเสด็จเนาใน | |||
| พระพายุพายพัด | วรเจตน์กำจัด | ถึงองค์ทรามวัย | ||||
| ละห้อยเหงาเงียบ | จักเสวยนิทไซร้ | จึ่งตรัสแก่ไท | กนิษฐราชา | |||
| เจ้าเข้ามาชิด | องค์พี่จะนิทร์ | ใต้รุกขฉายา | ||||
| ให้สว่างอาดูร | คลายโศกไสยา | พระน้องจงมา | ระวังระไว | |||
| จึ่งเอาเพลานุช | ต่างหมอนทองอุตม์ | รองพระเศียรใน | ||||
| ป่าเวศคร่ำครวญ | ถึ่งนิ่มนวลใส | พระชลเนตรไหล | เต็มเพลายุพา | |||
| ความยากเรียมเอย | คำใครเห็นเลย | นะพาพงา | ||||
| แต่สององค์จร | ติดตามนุชมา | วายชีพใครค่า | จักมาพบพาน | |||
| พระกนิษฐเอาภู | ษาทิพไพรู | เช็ดจักษุชลธาร | ||||
| ค่อยถนอมกรลูบ | วรพักตรจักพาฬ | พิศพักตรภารการ | เห็นเศร้าศรีหมอง | |||
| แล้วเบือนพักตรา | ทรงแสนโศกา | ชลเนตรเนืองนอง | ||||
| คิดครวญอนาถ | ถึงองค์ลำยอง | พระเชษฐเห็นน้อง | เร่งเศร้าโศกา | |||
| โอ้แก้วพี่เอย | สองเราเราเคย | นิทร์แท่นรัตนา | ||||
| เคยนั่งกองแก้ว | วรรัตนภาคา | ครั้นนี้เรามา | นั่งนิทร์ภูมิดล | |||
| ทรงแสนโศกา | รำเพยวาตา | พานพัดวิมล | ||||
| ลืมพระสติยา | เสวยนิทราดล | ด้วยแสนโศกทน | อาดูรมานาน | |||
| เมื่อจะก่อเหตุ | วรบุตรองค์เพศ | เป็นพานรชาญ | ||||
| เมื่อจักมาพบ | พลหมู่ทวยหาร | จักกุมไปผลาญ | ลงกาธานี | |||
| ฝ่ายพระนุชลักษณ์ | คอยภารนุภักดิ์ | กราบเกล้าดุษดี | ||||
| พลางพิศเพี้ยนดู | ช่องมรรควิถึ | สัตว์พาลอรี | อันจะมาบีทา | |||
| ทรงพระขรรค์ชัย | ระวังระไว | ตามคำเชษฐา | ||||
| บได้ติงองค์ | เพื่อให้พี่ญา | เน่งนอนเต็มตา | ด้วยพระภักดี | |||
| ฝ่ายพระบรม | จักรรัตนบันทม | ใต้รุกขสาขี | ||||
| สำเริงสติยา | สำรวมกายี | ทิวากรลีลา | สายาณโห | |||
| พระพายพัดเฉื่อย | แต่พอรวยเรื่อย | สำราญกาโย | ||||
| คิดควรปรานี | หน่อจักระปาโณ | เทวารุกโข | ชวนกันรักษา ฯ | |||
