บทละครเรื่à¸à¸‡à¸žà¸£à¸°à¸ªà¸¡à¸¸à¸—
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 16:00, 24 สิงหาคม 2553 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
พระบวรราชนิพนธ์: กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ
บทประพันธ์
| ช้าปี่ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทสิริย์วงศ์รังสรรค์ | ||
| ยับยั้งอยู่ยังตำหนักจันทน์ | ในนันทอุทยานขุนยักษ์ | ||
| สถิตเหนือแท่นสุวรรณบรรจง | คำนึงองค์มเหสีมีศักดิ์ | ||
| วิบากกรรมจำร้างนิราศรัก | เพราะอียักขินีกาลีไพร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| พญาโศก | |||
| ๏ เอนองค์ลงกับบรรจถรณ์ | อาวรณ์เศร้าสร้อยละห้อยไห้ | ||
| สะทึกสะท้อนถอนจิตเจ็บใจ | อาลัยถึงแก้วกัลยา | ||
| แต่บำราศคลาดมิ่งวิมลสมร | ร่านร้อนรันทดทุกขา | ||
| ทุกนาทีมีแต่กลืนชลนา | อุราไม่วายคลายรำพึง | ||
| ยอกรเบื้องซ้ายขึ้นก่ายพักตร์ | ถวิลรักเทวษร้อนอาวรณ์ถึง | ||
| เวราใดไต่ตามตราตรึง | ฤๅหนึ่งเราพรากสัตว์พลัดคู่ไป | ||
| เคยไสยาสน์ร่วมอาสน์บรรจง | มาเอองค์ต่างอาสน์ก็เป็นได้ | ||
| ลมชวยรวยกลิ่นมาลัย | เหมือนกลิ่นเนื้อเจือใจพี่ยา | ||
| ศศิส่องสีแสงฉัน | ดั่งฉวีวรรณขนิษฐา | ||
| ครวญพลางทางทรงโศกา | พระราชาก็ม่อยหลับไป | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ ตระ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษบามาลีศรีใส | ||
| เนาในปรางค์รัตน์อำไพ | อรไทภิรมย์เปรมปรา | ||
| พญายักษ์ความรักดวงสมร | ดังเกิดในอุทรนาถา | ||
| ถนอมเลี้ยงมิได้ขัดอัธยา | ดังดวงเนตรซ้ายขวาอสุรี | ||
| วันเมื่อพระสมุทมาหยุดพัก | ในตำหนักจันทน์สวนศรี | ||
| เทพไทดลจิตเทวี | อยากประพาสสวนมาลีสำราญใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วย่างเยื้องยุรยาตร | ลงจากปราสาทอาศัย | ||
| พร้อมพี่เลี้ยงสาวสวรรค์กำนัลใน | คลาไคลขึ้นเฝ้าพระบิดา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลงช้า | |||
| สมิงทองมอญ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรยักษา | ||
| ทั้งนางวรรณสูรกัลยา | เห็นราชธิดายาใจ | ||
| จึงโอภาปราศรัยเยาวลักษณ์ | เจ้าผู้เจริญพัตร์พิสมัย | ||
| มีกิจธุระสิ่งไร | แถลงไขให้แจ้งกิจจา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์อัคเรศเสน่หา | ||
| ก้มเกล้าถวายวันทา | จึงทูลพระบิดาไปพลัน | ||
| ย่ำรุ่งลูกจะลาภูวนาถ | ไปประพาสมาลีสวนขวัญ | ||
| จะกลับบ่ายชายแสงสุริยัน | ทรงธรรม์จงได้ปรานี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระยิ่งยศมาราเรืองศรี | ||
| กับนางสรรณสูรอสุรี | จึงตรัสปลอบบุตรีวิไลลักษณ์ | ||
| เจ้าจะไปประพาสสวนมาลี | บิดานี้มิได้หาญหัก | ||
| แต่อย่าเพลินให้เกินเวลานัก | พ่อจักคอยท่านับนาที | ||
| ตรัสพลางทางเผยบัญชรชัย | เหวยเสนาในมานี่ | ||
| จงจัดวอสุวรรณรูจี | แต่ในราตรีให้พร้อมไว้ | ||
| ลูกกูจะไปเล่นอุทยาน | ทุกพนักงานอย่าขาดได้ | ||
| ถ้าแม้นมีเหตุเภทภัย | พวกมึงไม่พ้นชีวา | ||
| สั่งสรรพพระทับบัญชร | ชวนบังอรวรรณสูรเสน่หา | ||
| กับบุษบามาลีลีลา | ขึ้นมหาปราสาทรูจี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เสมอ | |||
| ยานี | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนารับสั่งใส่เกศี | ||
| จึงบาดหมายเกณฑ์กันทันที | อย่างพระบุตรีลีลา | ||
| ให้เอาวอทองมาประทับ | คอยรับเสด็จที่ข้างหน้า | ||
| สนมตำรวจได้ตรวจตรา | ตำรวจวังซ้ายขวาเกณฑ์กัน | ||
| หมอนวดหมอยามมหาดไทย | กลาโหมนายไพร่แข็งขัน | ||
| สนมพลเรือนครบครัน | จัดกันพร้อมไว้ในราตรี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ฝ่ายเจ้าพนักงานข้างใน | สั่งกันวุ่นไปอึงมี่ | ||
| เจ้าขรัวนายจ่าโขลนเลือกคนดี | เฝ้าที่ทนายเรือนสั่งเตือนกัน | ||
| ฝ่ายพระพี่เลี้ยงทั้งสี่ | จัดนารีรูปร่างคมสัน | ||
| แต่งตัวโอ่อวดประกวดกัน | นุ่งยกสุวรรณห่มกรอง | ||
| นารีดีใจได้ไปสวน | คร่ำครวญตรึกไตรอยู่ในห้อง | ||
| เมื่อไรหนอจะสว่างสร่างแสงทอง | อยากไปลองเที่ยวเล่นดูสักที | ||
| ลางนางวิตกอกจะคราก | ต้องจากเพื่อนรักไปสวนศรี | ||
| บ้างว่าเราไปสวนมาลี | จะสอยจำปีฝากเพื่อนให้พอใจ | ||
| บ้างว่าเราไปพร้อมเพื่อน | จะชักเชือนพูดเล่นใต้ไม้ใหญ่ | ||
| จะร้องลำนำสำราญฤทัย | รื่นเริงบันเทิงไปทุกนารี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษบามาลีโฉมศรี | ||
| ไสยาสน์เหนืออาสน์มณี | เทวีสำราญวิญญาน์ | ||
| ครั้นเวลาประจวบประจุสมัย | อุทัยไขศรีสว่างหล้า | ||
| ก็ฟื้นตื่นจากนิทรา | กัลยามาสรงวาริน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ | |||
| ชมตลาด | |||
| ๏ ชำระสระสนานอินทรีย์ | วารีอวลอบตรลบกลิ่น | ||
| พี่เลี้ยงช่วยขัดสีราคิน | มลทินสิ้นสุดกายา | ||
| ลูบไล้สุคนธ์ปนปรุง | หอมฟุ้งอุหรับจับมังสา | ||
| ปรัดพักตร์ผ่องโสภา | ทรงภูษาสังเวียนทองธงข้าวบิณฑ์ | ||
| สไบตาดคาดปักทองแล่ง | ทองกรแก้วแดงประดับสิ้น | ||
| สังวาลเพชรเพชรแนมแกมนิล | ธำมรงค์นาคินทร์ลงยา | ||
| เข็มขัดประจำยามงามรับ | สร้อยนวมสวมทับอังสา | ||
| ตาบกุดั่นประดับบุษรา | ทรงกาญจนามงกุฏบุตรี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นเสร็จเสด็จยุรยาตร | ลงจากปราสาทมณีศรี | ||
| มาทรงวอสุวรรณรูจี | จรลีด้วยเหล่าบริวาร | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ กลองโยน เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงอุทยานสำราญใจ | ที่ทางกว้างใหญ่รโหฐาน | ||
| ลงจากวอสุวรรณมิทันนาน | เยาวมาลย์ประพาสชมไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| พระทอง | |||
| ๏ สถานนั้นมีพรรณพฤกษา | ดอกดวงพวงผกาสดใส | ||
| บ้างตูมอ่อนซ้อนซับสลับใบ | ที่แบ่งบานอำไพหลายพรรณ | ||
| เห็นสาวหยุดหยุดเก็บทัดกรรณพลาง | เล็บนางนางชี้ให้สาวสวรรค์ | ||
| เห็นนางแย้มนางยิ้มเข้าเก็บพลัน | บ้างชิงกันแย่งสอยดอกประยงค์ | ||
| บุนนาคมะลิซ้อนหงอนไก่ป่า | เสาวรสจำปามหาหงส์ | ||
| บ้างสอยลำดวนได้ใส่กระทง | ถวายองค์พระธิดาลาวัณย์ | ||
| นางเสด็จลดเลี้ยวเที่ยวชม | มีมโนภิรมย์หฤหรรษ์ | ||
| จึงประดิษฐ์คิดขับเป็นกลอนพลัน | จำเรียงรับโอดพันบรรเลงครวญ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| สมิงทองมอญ | |||
| ๏ วันนี้น้องสำราญวิญญาณ์ | พิศพรรณบุปผาที่ในสวน | ||
| เรณูตรลบอบอวล | หอมหวนชวนชื่นชูใจ | ||
| มะลิจะร้อยเป็นระย้า | ถวายพระบิดาเป็นใหญ่ | ||
| พิกุลจะกรองเป็นมาลัย | ถวายไทสมเด็จพระมารดา | ||
| กุหลาบกาหลงลำเจียกนั้น | ระคนกันเอาไว้ทำบุหงา | ||
| เสาวรสสุคนธ์มณฑา | ถวายเทวาข้านี้เอย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เพลงฉิ่ง | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทผู้รุ่งรัศมี | ||
| ไสยาสน์เหนืออาสน์ห้องมณี | ได้ยินเสียงมารศรีขับครวญ | ||
| แว่ววับจับพระทัยสะดุ้งตื่น | เสด็จยืนแย้มแกลแลรอบสวน | ||
| เห็นนารีใส่จริตผิดกระบวน | บ้างเดินชวนเพื่อนพูดมาตามทาง | ||
| ล้วนดรุณรุ่นรุ่นกำดัดสวาท | ภูวนาทให้นึกอางขนาง | ||
| ธิดามาฤๅว่าจอมสุรางค์ | จะดูนางให้แน่ประจักษใจ | ||
| พอพระนุชบุตรีเธอลีลาศ | แสนสวาทประดิพัทธ์พิสมัย | ||
| พระลืมองค์หลงแลตะลึงไป | เป็นครู่หนึ่งจึงได้สติมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| กราวรำมอญ | |||
| ๏ พระพินิจพิศโฉมเยาวราช | ยิ่งนาฏอัปสรเสนหา | ||
| ทรงศรีเสาวภาคย์โสภา | พร้อมเบญจลัขณาลาวัณย์ | ||
| กรเกศเนตรขนงวงพักตร์ | ต้องลักขณาทุกสิ่งสรรพ์ | ||
| สุรเสียงขับครวญโอดพัน | สัมผัสกรรณเสียวซาบอินทรีย์ | ||
| พระยิ่งประดิพัทธ์กำหนัดนาง | พระเนตรมิได้วางนางโฉมศรี | ||
| ทำไฉนจะได้เทวี | มาแนบทรวงพี่ไสยา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ อย่าเลยเราจะคิดอุบาย | แยบคายดังนี้ดีกว่า | ||
| จะไปคอยต้นทางนางลีลา | แม้นได้ช่องก็จะพาเหาะไป | ||
| คิดแล้วลงจากตำหนักจันทน์ | ผายผันรีบมาหาช้าไม่ | ||
| ลัดแลงแฝงบังพุ่มไม้ | คลาไคลสกัดทางนางจร | ||
| ครั้นถึงซึ่งพุ่มพฤกษา | จึงเข้าแฝงกายาเร้นซ่อน | ||
| มิให้ใครเห็นภูธร | คอยองค์บังอรยาตรา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษบามาลีเสนหา | ||
| ชมพรรณดอกพวงดวงผกา | กับพี่เลี้ยงกัลยากำนัล | ||
| เพลิดเพลินจำเริญหฤทัย | จนไกลพี่เลี้ยงสาวสวรรค์ | ||
| มาถึงพุ่มไม้สำคัญ | ที่ทรงธรรม์พระสมุทหยุดคอย | ||
| นางแลลอดหาบุปผาชาติ | วรนาฏเข้าใกล้ยกไม้สอย | ||
| พอสบเนตรภูวนาถนางชม้อย | ทิ้งไม้สอยจะรีบจรลี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุททรงลักษณ์เรืองศรี | ||
| แลเห็นนางบุษมาลี | ภูมีเข้ากั้นกางไว้ | ||
| แล้วมีมธุรสพจนา | กัลยาจะหนีพี่ไปไหน | ||
| รักเจ้าเท่าเทียมดวงใจ | มิได้อาลัยแก่ชีวี | ||
| จะเชิญน้องไปครองจักรวาล | เป็นปิ่นนงคราญมเหสี | ||
| ว่าพลางกุมกรนารี | ภูมียึดกระสันมั่นไว้ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษบามาลีศรีใส | ||
| ความกลัวตัวสั่นเป็นพ้นไป | อรไทมิได้จำนรรจา | ||
| จะสะบัดเท่าไรก็ไม่หลุด | จนสุดกำลังหนักหนา | ||
| แล้วร้องดิ้นสิ้นเสียงกัลยา | ชายใดเข้ามายึดข้านี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | นางพี่เลี้ยงกำนัลสาวศรี | ||
| ได้ยินเสียงสำเนียงบุตรี | ร้องมี่อื้ออึงคะนึงไป | ||
| ต่างคนตระหนกตกประหม่า | พระธิดาน่าจะมีเหตุใหญ่ | ||
| ต่างคนต่างรีบตามไป | เห็นหน่อไทกุมกรพระธิดา | ||
| งามดังสุริยันกับจันทร | ลอยอยู่อัมพรทั้งซ้ายขวา | ||
| พิศวงหลงแลไม่พริบตา | ที่โกรธาก็เหือดเดือดดาล | ||
| จึงว่าเจ้าหนุ่มน้อยนามใด | ทำไมสามารถอาจหาญ | ||
| มากุมกรพระธิดายุพาพาล | ไม่เกรงพระจอมมารโมลี | ||
| แม้นทราบถึงทรงศักดิ์จักพิโรธ | กริ้วโกรธประหารให้เป็นผี | ||
| เราด้วยก็จะม้วยชีวี | จงวางองค์มารศรีอย่ายุดไว้ | ||
| ว่าพลางทางเข้ายื้อแย่ง | ทะมัดทะแมงกายามาใกล้ | ||
| เห็นทรงคฑาวุฒิไกร | หยุดอยู่มิให้ช่วงชิง | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทตอบคำคณาหญิง | ||
| จะแถลงแจ้งความตามจริง | เราก็ยิ่งยศควรกับธิดา | ||
| เป็นโอรสกาณุราชขุนยักษ์ | เจ้ากรุงจักรวาลนาถา | ||
| นามสมุทสุดกษัตริย์ขัตติยา | จะเชิญโฉมวนิดาไปธานี | ||
| อภิเษกให้เป็นเอกอนงค์นาฏ | ให้สมราชขัตติยามารศรี | ||
| แม้นกลับหลังยังนิเวศน์ภูมี | ช่วยทูลคดีให้ทราบบทมาลย์ | ||
| ว่าพลางทางแกว่งคฑาวุธ | ฤทธิรุทรมืดกลุ้มในสถาน | ||
| ตะกองกรช้อนองค์นงคราญ | เหาะทะยานไปในเมฆา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ รัว เชิด | |||
| ๏ บัดนั้น | พี่เลี้ยงกำนัลถ้วนหน้า | ||
| เห็นมนุษย์อุ้มองค์พระธิดา | เหาะขึ้นนภาก็ตกใจ | ||
| ลางนางบ้างร้องอึงมี่ | ลางนางบ้างก็ตีทรวงไห้ | ||
| เสนาจึงร้องถามไป | เกิดเหตุเภทภัยอะไรกัน | ||
| ลางนางบ้างก็แจ้งเหตุรหัส | ลางนารีกลุ้มกลัดอัดอั้น | ||
| ชุลมุนวุ่นไขว่ไปทั้งนั้น | ต่อเห็นแสงสุริยันจึงหยุดอึง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ ครั้นได้สติคืนมา | ถ้วนหน้ากลัวราชทัณฑ์ถึง | ||
| ต่างคิดประหวั่นพรั่นพรึง | แล้วจึงกลับหลังเข้าวังใน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงปราสาทอันโอฬาร | เข้าเฝ้าพญามารแล้วร้องไห้ | ||
| แถลงเรื่องแต่ต้นจนปลายไป | ทูลพลางร่ำไรโศกา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรยักษา | ||
| ได้ทราบเรื่องเคืองขัดอัธยา | อสุรากริ้วโกรธดังเพลิงกัลป์ | ||
| ยี่สิบเนตรแดงดังอัคนโรจน์ | สิบโอษฐ์แผดเสียงสำเนียงลั่น | ||
| ยี่สิบหัตถ์ตบหัตถ์สนั่นกรรณ | โจนจากอาสน์สุวรรณรจนา | ||
| ผาดแผลงสำแดงฤทธิรอน | กายกรเท่าเมรุภูผา | ||
| เขี้ยวงอกออกข้างละพันวา | กระทืบพสุธาเพียงทำลาย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ รัวสามลา | |||
| ๏ กรหนึ่งทรงจักรแกว่งกวัด | พระหัตถ์สองทรงง้าวเฉิดฉาย | ||
| กรสามกุมคฑาเพริศพราย | หัตถ์สี่น้าวสายเกาทัณฑ์ | ||
| มือห้านั้นถือโตมร | พระกรหกนั้นทรงพระแสงขรรค์ | ||
| พระหัตถ์เจ็ดกุมจรีทีประจัญ | กรแปดนั้นทรงตรีอันศักดา | ||
| หัตถ์เก้าถือดาบกวัดแกว่ง | กรสิบทรงพระแสงศรง่า | ||
| ยี่สิบหัตถ์ครบเทพสาตรา | อสุราโลดโผนโจนทะยาน | ||
| ประภาษพ้อว่าเหวยไพริน | มาดูหมิ่นประมาทถึงสถาน | ||
| กูจะฆ่าให้ประลัยลาญ | ไม่สมการกูเหมือนมิใช่ชาย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ คุกพาทย์ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางวรรณสูรโฉมฉาย | ||
| เห็นภัสดากริ้วโกรธดังเพลิงพราย | จึงอุบายโลมเล้าเอาพระทัย | ||
| ทูลว่าพระยับยั้งตรองตรึก | อันการศึกลึกลับเป็นไฉน | ||
| แม้นไพรีไม่มีฤทธิไกร | ฤๅจะหาญทำได้ดังนี้ | ||
| พระก็เป็นจรรโลงโลกา | เทวาสุราฤทธิ์ในราศี | ||
| ย่อมเกรงกลัวเดชาฝ่าธุลี | ดัสกรผู้นี้ก็มาเดียว | ||
| พระจงยับยั้งฟังวาจา | อย่าโกรธาหันหุนฉุนเฉียว | ||
| ฉวยพลาดพลั้งจะขาดเป็นสองเกลียว | น้องจะเหลียวหาใครเล่าภูมี | ||
| ทุกวันนี้พระเป็นที่พำนักน้อง | ได้ปกครองเย็นเกล้าเกศี | ||
| ว่าพลางทางทรงโศกี | มารศรีอ้อยอิ่งวิงวอน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรชาญสมร | ||
| ได้ฟังมเหสีกล่าวสุนทร | ที่โกรธาก็หย่อนผ่อนลง | ||
| จึงว่าเจ้าว่านี้ก็ชอบ | ตามระบอบพงศ์พันธุ์ครรไลหงส์ | ||
| อันการศึกซึ่งประจญรณรงค์ | แม้นอาจองมักอัปราชัย | ||
| แต่พี่นี้กำเนิดเกิดมา | ใครจะหมิ่นพี่ยาดังนี้ได้ | ||
| ตรัสพลางทางละห้อยน้อยพระทัย | เสด็จไปออกท้องพระโรงคัล | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ ลดองค์ลงเหนือแท่นรัตน์ | ภายใต้เศวตฉัตรฉายฉัน | ||
| พร้อมหมู่อสุรกุมภัณฑ์ | อภิวันท์หมอบกลาดดาษดา | ||
| จึงมีพระราชบัญชาการ | สั่งอำมาตย์มารทั้งซ้ายขวา | ||
| ให้จัดพหลพลโยธา | เลือกล้วนแกล้วกล้าเกรียงไกร | ||
| กูจะไปตามจับอ้ายอาธรรม์ | เอามาสับหั่นให้จงได้ | ||
| สั่งเสร็จเสด็จคลาไคล | ขึ้นยังปรางค์ชัยฉับพลัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ บัดนั้น | ฝ่ายสองอำมาตย์คนขยัน | ||
| รับสั่งพระองค์ทรงธรรม์ | ออกมาเกณฑ์กันเป็นโกลา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ จัดพลโยธาได้ห้าโกฏิ | เสียงอุโฆษกึกก้องห้องเวหา | ||
| เลือกล้วนตัวดีมีศักดา | แต่ละตนแกล้วกล้าสงคราม | ||
| สามารถอาจองคงทน | เคยประจญข้าศึกไม่นึกขาม | ||
| บ้างแผลงฤทธิ์ดังเพลิงเถกิงพลาม | บ้างแกว่งดาบวาบวามไปมา | ||
| บ้างถือหอกถือทวนถือง้าว | บ้างถือหลาวแหลนโล่โตมนง่า | ||
| บ้างถือเสน่าเกาทัณฑ์ลูกยา | แล้วผูกสกุณาอินทรีทรง | ||
| พลยักษ์แน่นหน้าท้องสนาม | พร้อมเสร็จสิ้นตามพระประสงค์ | ||
| บ้างสำเริงสำราญการณรงค์ | คอยองค์ภูวนัยไคลคลา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรนาถา | ||
| กลุ้มกลัดขัดแค้นวัญญาณ์ | เสด็จมาเข้าที่สรงชล | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ | |||
| ลงสรง | |||
| ๏ นางในไขท่อปทุมทอง | วารีเย็นเป็นละอองฝอยฝน | ||
| แล้วจึงลูบไล้พระสุคนธ์ | ปรุงปนเรณูมาลี | ||
| สอดใส่สนับเพลาเชิงยก | ช่อกระหนกลายระยับสลับสี | ||
| ทรงภูษาเขียนทองรูจี | ฉลององค์ตาดสีโสภา | ||
| ห้อยหน้าเจียระบาดบรรจง | รัดองค์ประจำยามงามเลขา | ||
| สวมใส่พาหุรัดรัดอุรา | ทองกรแก้วประภารุ่งเรือง | ||
| อินทรธนูกรองสร้อยสังวาล | ทับทรวงสุนชรกาญจน์ห้อยเฟื่อง | ||
| ชายไหวชายแครงแสงประเทือง | ธำมรงค์ค่าเมืองวิเชียรพราย | ||
| แล้วทรงมงกุฎเพชรรัตน์ | กรรเจียกจรจำรัสแสงฉาย | ||
| ห้อยอุบะสุวรรณพรรณราย | กรกรายจับเทพสาตรา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นเสร็จเสด็จจรจรัล | มาขึ้นเกยสุวรรณหรรษา | ||
| งามดังพรหมินทร์ลินลา | เถลิงหลังสกุณาอินทรีทรง | ||
| ทอดพระเนตรเห็นพหลพลราช | กรกายขาดหลากจิตพิศวง | ||
| ธงชัยนำทัพกลับม้วนลง | อินทรีทรงเห็นเป็นกาสามานย์ | ||
| เหลียวหลังดูปรางค์เคยไสยาสน์ | ผิดประหลาดแลเห็นเป็นไพรสาณฑ์ | ||
| ให้ง่วงเหงาเศร้าจิตพญามาร | เห็นเหตุการณ์ลางร้ายรันทดใจ | ||
| ดูอินทรีกลับดีไปดังเก่า | ยิ่งร้อนเร่าอสุชลเนตรไหล | ||
| ยกทัพคงอัปราชัย | โอ้ที่ไหนจะได้คืนมาธานี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ปราสาททอง | |||
| ๏ ระทวยองค์ทรงทิ้งสาตราวุธ | กำสรวลสุดโศกสั่งปราสาทศรี | ||
| โอ้ปรางค์มาศไสยาสน์ทุกราตรี | โอ้ครั้งนี้จะร่วงโรยรา | ||
| ที่นั่งเย็นเคยมาประทับร้อน | จะจากจรมิได้คืนมาเห็นหน้า | ||
| พระโรงรัตน์เศวตฉัตรอันโอฬาร์ | เคยออกหมู่เสนาบังคมคัล | ||
| เรามอดม้วยใครจะช่วยอุปถัมภ์ | จะเสื่อมซ้ำเป็นป่าวนาสัณฑ์ | ||
| ทั้งแฝกคาจะแซมขึ้นแกมกัน | โอ้นับวันก็จะร้างเป็นรังกา | ||
| เสียดายเหล่าสาวสนมเคยสนิท | ได้เชยชิดชวนชมเสนหา | ||
| เคยฟ้อนรำจำเรียงทุกเวลา | จะก่นแต่โศกาอาลัย | ||
| แม้นยังหยุดมิยกโยธาหาญ | ก็อายเทพทุกสถานจะหมิ่นได้ | ||
| พิโรธจิตหวนคิดก็แค้นใจ | ใครเกิดแล้วจะไม่มรณา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ ยี่สิบหัตถ์กลับธำรงทรงอาวุธ | ความโศกหยุดยิ่งพิโรธโกรธกล้า | ||
| ได้ฤกษ์ให้เลิกโยธา | ไปโดยมหานภาลัย | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ นกเอยนกที่นั่ง | พ่วงพีมีกำลังสูงใหญ่ | ||
| บินหนักวักละโยชน์ด้วยว่องไว | ดังหงส์อุไรพาหะพระพรหมาน | ||
| งามโฉมฉวีสีสลับ | งามสรรพสอดเส้นลายประสาน | ||
| โผผินบินรีบเร็วทะยาน | มากลางนิกรมารโยธี | ||
| งามหมู่พหลพลขันธ์ | ธงทิวพรายพรรณต่างสี | ||
| แสงอาวุธแปลบปลาบเมฆี | ดังสายอสนีในนภา | ||
| รีบเร่งเร็วรุดไม่หยุดพัก | ด้วยกำลังสิทธิศักดิ์ยักษา | ||
| เสียงพิลึกกึกก้องโกลา | ไล่ต้อนโยธาคลาไคล | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ จึงถามรุกขเทวบุตร | ว่ามนุษย์พานางไปทางไหน | ||
| เทเวศร์เห็นบ้างฤๅอย่างไร | จงบอกไปแต่ตามสัจจา ฯ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ฝ่ายพฤกษเทเวศร์ถ้วนหน้า | ||
| ความกลัวตัวสั่นพ้นปัญญา | จึงวันทาทูลองค์อสุรี | ||
| ว่าก่อนหน้าข้าเห็นมนุษย์ | พานางวิสุทธิโฉมศรี | ||
| เหาะคว้างไปทางหรดี | ภูมีจงทราบบาทา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | อสุรีรณจักรนาถา | ||
| ได้ฟังเทเวศร์ทูลเหตุมา | ทราบตามกิจจาทุกสิ่งอัน | ||
| จึงสั่งพหลพลยักษ์ | อย่าหยุดพักรีบเหาะระเห็จหัน | ||
| แล้วขับนกอินทรีสุวรรณ | โดยพลกุมภัณฑ์จรลี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทสุริย์วงศ์ทรงศรี | ||
| อุ้มองค์อัครราชเทวี | ภูมีเหาะระเห็จคลาไคล | ||
| ครั้นมาถึงยอดคีรีวัน | ทรงธรรม์เข้าหยุดอาศัย | ||
| ถิ่นฐานราบเลี่ยนเตียนไป | พฤกษาไสวใบดอกดวงผกา | ||
| พระวางนางลงเหนือศิลาลาด | ภายใต้รุกขชาติใบหนา | ||
| นั่งชิดพิศพักตร์กัลยา | งามดังหยาดฟ้ามาธาตรี | ||
| เจ้าอย่าโศกสลดรันทดนัก | ฉวีพักตร์จะเศร้าเสียศรี | ||
| เป็นบุญแล้วแก้วตาอย่าราคี | เจ้าขัดข้องหมองศรีพี่ยาไย | ||
| ชายเนตรสบเนตรพี่น่ารัก | สงสารนักโรยราเพราะร่ำไห้ | ||
| ฉวีวรรณผุดผ่องเพียงอุไร | จะสร้อยเศร้าเสียไปทุกสิ่งอัน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ น้องเอยน้องรัก | วรพักตร์ผ่องเพียงศศิฉัน | ||
| พี่ปลงจิตคิดฝากชีวัน | หมายมั่นในองค์นงลักษณ์ | ||
| จะภิเษกเป็นเอกมเหสี | ยิ่งสนมนารีในไตรจักร | ||
| จงจิตที่พี่จงจำนงรัก | เยาวลักษณ์อย่าสลัดตัดไมตรี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีโฉมศรี | ||
| กลุ้มจิตดังพิษอสนี | เทวีมิได้ตอบวาจา | ||
| แล้วผันหลังให้พระภูวนาถ | เยาวราชเคืองขัดสหัสา | ||
| ครวญคร่ำกำศรดโศกา | กัลยาพิไรรำพัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้ว่าอนิจจาตัวกู | ตายดีกว่าอยู่เป็นแม่นมั่น | ||
| เสียแรงเกิดในบุษบัน | ดูเหมือนหญิงอาธรรม์ทรลักษณ์ | ||
| พระบิดามารดากล่อมเกลี้ยง | ถนอมเลี้ยงปรากฏยศศักดิ์ | ||
| ทำให้ขายบาทาพญายักษ์ | ว่าพลางซบพักตร์โศกี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้พงศ์กษัตริย์เรืองศรี | ||
| รับขวัญกัลยาแล้วพาที | อย่าโศกีเคืองขัดพี่ยา | ||
| เดิมพระบิดากาณุราช | กับนาฏชนนีนาถา | ||
| จัดบุตรีกรุงกษัตริย์นานา | ให้เชษฐาเลือกตามชอบใจ | ||
| ก็ไม่ต้องนัยนาจึงลาท้าว | เที่ยวทุกด้าวนคราป่าใหญ่ | ||
| กุศลนำจำเพาะเจาะจงไป | อาศัยสวนขวัญกัลยา | ||
| เป็นบุญบันดาลเข้าดลจิต | สมรมิตรมาประพาสพรรณบุปผา | ||
| เห็นน้องให้ต้องวิญญาณ์ | นางอื่นหมื่นหล้าไม่ไยดี | ||
| จนจิตจึงได้คิดลอบลัก | น้องรักเจ้าอย่าได้ถือโทษพี่ | ||
| พระบิดาโกรธจะฆ่าตี | ก็ตามแต่เวรีนะน้องรัก | ||
| เจ้าจงกลั้นกันแสงเสียก่อน | จะผันผ่อนอย่างไรให้ประจักษ์ | ||
| เสียแรงพี่อุตส่าห์ตั้งพักตร์ | นงลักษณ์เจ้าจงได้เมตตา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีเสนหา | ||
| ได้ฟังมธุรสพจนา | กัลยารำพึงคะนึงคิด | ||
| อันตัวเราตกอยู่ในหัตถา | อันจะพ้นผ่านฟ้านั้นเห็นผิด | ||
| จำจะลวงองค์พระทรงฤทธิ์ | ให้หักจิตคืนส่งยังพารา | ||
| คิดแล้วจึงทูลสนองไป | ภูวไนยได้โปรดเกศา | ||
| ซึ่งพระรำพันสัญญา | ตัวข้ายังไม่สิ้นกินใจ | ||
| พระว่าเมตตาสารพัด | แต่ทำให้ขัดอัชฌาสัย | ||
| แม้นปรานีข้าดังว่าไว้ | จงพาไปส่งคืนยังธานี | ||
| แล้วพระกลับหลังยังนัคเรศ | ทูลเหตุให้ทราบบทศรี | ||
| องค์พระชนกชนนี | ให้มีพระราชสารา | ||
| กับเครื่องราชบรรณาการ | มาถวายพระผู้ผ่านยักษา | ||
| สู่ขอต่อองค์พระบิดา | จะเห็นจริงใจว่าปรานี | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ชาตรี | |||
| ๏ ดวงเอยดวงสวาท | ช่างฉลาดล่อลวงใจพี่ | ||
| จะให้หลงไปส่งถึงบุรี | แล้วให้มีพระราชสาส์นมา | ||
| พี่ก็ทำตามได้ทุกสิ่งอัน | แต่ทรงธรรม์บิตุราชขนิษฐา | ||
| เกลือกไม่ยอมยกให้พี่ยา | เมื่อกระนี้จะว่าประการใด | ||
| ป่านนี้พระมิพิโรธนัก | จะเกณฑ์พวกพลยักษ์มาลุยไล่ | ||
| ถ้าย้อนหลังกลับยังเวียงชัย | พบพวกพลไกรที่ตามมา | ||
| จับพี่จะสังหารผลาญชีวิต | ให้ม้วยมิดสูญสิ้นสังขาร์ | ||
| ก็จะเสียชีวีพี่ยา | ทั้งจะเสียแก้วตายาใจ | ||
| หนึ่งตัวน้องก็ตกอยู่ในมือ | เหมือนถือดวงวิเชียรไว้ได้ | ||
| จะขว้างเสียให้ร้าวแตกไป | ดูเช่นใจชายโฉดพาลา | ||
| น้องใคร่ครวญดูให้จงดี | ใช่พี่จะแกล้งริษยา | ||
| โลมเล่นแล้วจะละให้ร้างรา | เช่นหญิงชั่วช้าสามานย์ | ||
| หนึ่งพี่ก็ไร้ชายา | เมตตาพี่เถิดยอดสงสาร | ||
| อย่าทาระกำทำให้พี่แดดาล | เยาวมาลย์อย่าสลัดตัดรอน | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีดวงสมร | ||
| จึงตอบวาจาอันสุนทร | ซึ่งพระกล่าววิงวอนก็ต้องที | ||
| ธรรมดารักน้องต้องตรองตรึก | ตื้นลึกย่อมทราบบทศรี | ||
| เดิมจิตพระไม่คิดดูให้ดี | มาบัดนี้พูดแก้แปรปรวน | ||
| นี่แลเนื้อแกล้งริษยา | หวังจะให้ประชาเสสรวล | ||
| รู้ไปถึงไหนจะสำรวล | เห็นจะควรฤๅพระภูมี | ||
| หนึ่งพระก็เป็นกษัตรา | ฤๅจะไร้ชายามเหสี | ||
| ไม่เห็นจริงสิ่งซึ่งพาที | ข้านี้ยังแคลงวิญญาณ์ | ||
| ตัวน้องเป็นคนต่ำศักดิ์ | จะเอื้อมรักให้เกินวาสนา | ||
| จะมีแต่ติฉินนินทา | เทวัญชั้นฟ้าจะไยไพ | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ นงเอยนงลักษณ์ | ไม่ประจักษ์ในความพิสมัย | ||
| พี่รักเจ้าเท่าเทียมดวงใจ | ควรฤๅจะพิไรพาที | ||
| ซึ่งสงสัยว่ามีชายา | จะแจ้งโดยสัจจาถ้วนถี่ | ||
| ที่ประสบพบองค์นารี | ต่างมีพิสมัยต่อกัน | ||
| ครั้นร่วมรักแล้วพี่จึงพามา | ค้างอยู่กลางป่าพนาสัณฑ์ | ||
| กุศลนางกับพี่ไม่ควรกัน | จึงอุบัติเหตุสำคัญมีมา | ||
| พลัดกันยังมิได้ภิเษกศรี | จัดเป็นเอกนารีได้ฤๅว่า | ||
| ปานนี้จะมิมรณา | ฤๅจะคงชีวาไม่แจ้งใจ | ||
| หนึ่งน้องนั้นไม่ควรถ่อมศักดิ์ | ก็สมพักตร์สมยศพิสมัย | ||
| จะถือเชิงถือชั้นเช่นนั้นไย | ใครจะนินทาได้เล่าเทวี | ||
| ตรัสพลางทางลูบปฤษฎางค์ | กุมกรตระกองนางโฉมศรี | ||
| สัพยอกหยอกเย้ายวนยี | ท่าทีแกมกลไปมา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ พระเอยพระองค์ | พระจงโปรดเกล้าเกศา | ||
| อย่าหักโหมให้โทรมอุรา | ดูเหมือนไม่เมตตาปรานี | ||
| ไหนไหนคงจะรองบทมาลย์ | ขอประทานงดก่อนพระโฉมศรี | ||
| แม้นไม่ผ่อนหย่อนประทานข้านี้ | เห็นว่าภูมีไม่เมตตา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ ดวงเอยดวงสมร | อย่าผันผ่อนหน่วงความเสนหา | ||
| รสรักร้อนรนพ้นปัญญา | จะป้องปัดหัตถาพี่ยาไย | ||
| ว่าพลางตระโบมโลมเล้า | หยอกเย้าด้วยความพิสมัย | ||
| แย้มสรวลชวนชื่นหฤทัย | ที่ในยอดภูผาไพรวัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โลม ปี่พาทย์ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงโฉมประโลมลักษณ์รังสรรค์ | ||
| ดำริจิตคิดกลัวจะโรมรัน | ด้วยหมู่กุมภัณฑ์จะตามมา | ||
| จะรณรงค์ห่วงองค์อัคเรศ | จำประเวศล่วงไปในเวหา | ||
| ดำริแล้วชวนแก้วกัลยา | เหาะขึ้นเมฆาด้วยฤทธี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ลอยคว้างมาในกลางอัมพรพราย | ดังนารายณ์อุ้มองค์ลักษมี | ||
| กระซิกสรวลชวนองค์เทวี | พระหัตถ์ชี้ให้ชมดาราเรือง | ||
| นั่นธุวังดาราอยู่คงที่ | ประจำยอดจุฬามณีสีเหลือง | ||
| โน่นดาวโรหิณีสีประเทือง | ที่เยื้องถัดไปดาวไถธง | ||
| ดาวเต่าดาวสำเภาดาวกา | ดาวม้าขึ้นเรียงเคียงดาวหงส์ | ||
| ดาวพระศุกร์สุกสีสว่างวง | โฉมยงนี่ดาวประกายพราย | ||
| ดาวพระพุธรัศมีเหมือนแก้ว | ที่แพร้วแพร้วพฤหัสบดิ์โฉมฉาย | ||
| สัพยอกหยอกพลางทางบรรยาย | ที่คลับคล้ายอยู่ข้างหลังดาวอังคาร | ||
| ดาวพระเสาร์กับพระเกตุประเวศชิด | เข้าสนิทกับดาวศศิฉาน | ||
| ลอยละลิ่วปลิวมาในคัคนานต์ | ภูบาลก็รีบไคลคลา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นจวนประจุสมัยใกล้จะรุ่ง | น้ำค้างฟุ้งเยือกเย็นมังสา | ||
| พระหนาวแนบแอบองค์วนิดา | แล้วตรัสบอกชายาผู้ร่วมใจ | ||
| จำจะหยุดสำนักพักผ่อน | ยังยอดสิงขรป่าใหญ่ | ||
| ต่อสว่างสร่างแสงอโณทัย | เราจึงจะได้ไคลคลา | ||
| ว่าพลางพระทางหยุดพัก | สำนักยังยอดภูผา | ||
| วางนางลงเหนือศิลา | ทั้งสองสมรมยาสำราญ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โลม | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลียอดสงสาร | ||
| จึงกราบลงกับเบื้องบทมาลย์ | ขอประทานขมาโทษทัณฑ์ | ||
| แล้วอยู่งานนวดฟั้นบาทบงสุ์ | สององค์ปรีดิ์เปรมเกษมสันต์ | ||
| รอเรียงเคียงข้างไม่ห่างกัน | ต่างบรรทมหลับในราตรี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ตระ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไวยการยักษี | ||
| สถิตสถานพิมานรัตน์รูจี | อสุรีเกษมสุขทุกทิวา | ||
| ได้พรพระสยมภูวนาถ | ชายพิฆาตไม่ม้วยสังขาร์ | ||
| สตรีประหารจึงมรณา | เอองค์อยู่ในป่าพนาลัย | ||
| เรืองฤทธิ์สิทธิศักดิ์เดชา | ทศทิศเทวาไม่ต่อได้ | ||
| สงครามห่อนขามเข็ดใคร | แต่ไร้องค์อัครชายา | ||
| เวลาเช้าคอยเฝ้าเวสวัณ | เป็นนิตย์นิรันดร์ไม่ขาดหน้า | ||
| ครั้นแสงทองประเทืองนภา | อสุราทรงเครื่องเรืองสุวรรณ | ||
| สอดใส่สังวาลพาหุรัด | มงกุฎแก้วจำรัสแสงฉัน | ||
| หัตถ์กุมคทาเพชรพรายพรรณ | ระเห็จหันออกจากวิมานชัย | ||
| ถีบทะยานผ่านขึ้นเมฆินทร์ | ฟ้าดินกัมปนาทหวาดไหว | ||
| แกว่งตระบองกึกก้องพนาลัย | คว้างคว้างมาในเมฆา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ กราวใน เชิด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นมาถึงยอดคีรี | ยักษีเหลือบซ้ายแลขวา | ||
| เห็นบุรุษสตรีนิทรา | อสุรารำพึงคะนึงคิด | ||
| ใครหนอมาสนิทไสยา | จะเป็นเทพภูผาก็เห็นผิด | ||
| ตะลึงแลเล็งเพ่งพิศ | มีจิตเสียวกระสันกัลยา | ||
| ช่างทรงโฉมประโลมลาวัณย์ | สิบหกห้องสวรรค์ก็สุดหา | ||
| ฉวีพักตร์ผ่องเพียงจันทรา | ดังเลขาด้วยสุวรรณบรรจง | ||
| งามละม่อมพร้อมสิ้นทั้งสรรพางค์ | ยากอย่างที่จะหาเหมือนนวลระหง | ||
| เราไร้คู่อยู่เดียวเปลี่ยวองค์ | จำจะเชิญโฉมยงไปวิมาน | ||
| จะปกป้องครองยศสงวนรัก | ให้สมศักดิ์สมยศยอดสงสาร | ||
| สิ่งราคีมิให้มีมาแผ้วพาน | ขุนมารประดิพัทธ์ผูกพัน | ||
| จึงลอยลงยังยอดบรรพตา | เข้าใกล้กัลยาแล้วรับขวัญ | ||
| เห็นคทาเกือกแก้วสำคัญ | ให้กระสันสนเท่ห์หฤทัย | ||
| อันมนุษย์บุรุษผู้นี้ | จะรุ่งเรืองฤทธีเป็นไฉน | ||
| จึงมีคทาเกือกแก้วแววไว | วางไว้ข้างที่ไสยา | ||
| อย่าเลยจะร่ายพระเวท | อันเรืองวิเศษเชี่ยวชาญหาญกล้า | ||
| สะกดสองมนุษย์นิทรา | มิให้ฟื้นกายาดังวายปราณ | ||
| จะเก็บคทาเกือกแก้วซ่อน | จึงจะอุ้มดวงสมรไปสถาน | ||
| ดำริพลางร่ายเวทอันชัยชาญ | สะกดภูบาลกับบังอร | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ ตระบองกัน | |||
| ๏ ครั้นเสร็จสะกดสองศรี | อสุรีมีจิตสโมสร | ||
| หยิบเกือกแก้วกับคทาภูธร | เร้นซ่อนให้ห่างภูวไนย | ||
| แล้วค่อยประจงหัตถา | จะอุ้มอัครชายาศรีใส | ||
| ทิฐิจิตคิดขวยหฤทัย | แม้นอุ้งองค์เหาะไปทั้งนิทรา | ||
| ใช่เช่ยชายเชิงชู้โฉดเขลา | อัปยศเทพเจ้าทุกแหล่งหล้า | ||
| จำจะคลายไสยเวทศักดา | ให้กัลยาฟื้นสมประฤดี | ||
| จะประโลมเสียให้รู้รสรัก | ชวนชักไปสู่พิมานศรี | ||
| จึงจะชอบระบอบประเพณี | อสุรีจึงคลายมนตรา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ รัว | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีเสนหา | ||
| ไสยาสน์ยังยอดบรรพตา | ครั้นวิทยาเคลื่อนคลาย | ||
| ลืมเนตรสังเกตเห็นขุนยักษ์ | เยาวลักษณ์อกสั่นขวัญหาย | ||
| จึงปลุกพระโฉมเฉิดเลิศชาย | ราพณ์ร้ายมันจะมาราญรอน | ||
| พระไม่ไหวติงกายา | ดังหนึ่งชีวาจะสังหรณ์ | ||
| ให้อัดอั้นวิญญาณ์อาวรณ์ | บังอรกำสรวลโศกา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ไวยการสุรศักดิ์ยักษา | ||
| จึงมีมธุราวาจา | ประโลมแก้วกัลยานารี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ชาตรี | |||
| ๏ น้องเอยน้องรัก | งามพักตร์เจ้าอย่าตกใจพี่ | ||
| ถึงเราเป็นเหล่าอสุรี | ไม่หยาบช้ายายีเหมือนยักษ์ไพร | ||
| จะเชิญน้องไปครองทิพพิมาน | อันโอฬารยอดเยี่ยมสูงใหญ่ | ||
| ประกอบด้วยศฤงคารโภไคย | อำไพด้วยแก้วเจ็ดประการ | ||
| มีสวนพฤกษาน่าชม | ภายใต้รื่นร่มรโหฐาน | ||
| ผกาโกสุมแบ่งบาน | ตระการด้วยกลิ่นมาลี | ||
| มีทั้งสระรัตน์เรืองรมย์ | อุดมด้วยบงกชสดศรี | ||
| วารินใสสิ้นราคี | ประกอบกรวดมณีพรายพรรณ | ||
| ตัดอาลัยในองค์ภัสดา | เมตตาพี่บ้างสาวสวรรค์ | ||
| แม้นกายจะละลายด้วยเพลิงกัลป์ | ถึงกระนั้นพี่นี้ไม่หน่ายน้อง | ||
| เราไร้คู่อยู่เดียวช้านาน | แต่ทุกข์ทรมานเศร้าหมอง | ||
| จะหานางเหมือนอย่างนวลละออง | พร่ำตรองแสวงหาเป็นอาจิณ | ||
| มาพบมิ่งวิมลมาลย์มาศ | ดังเทวราชพาชมสมถวิล | ||
| กุศลส่งจงเยื้อนอารมณ์ยิน | อย่าราคินขุ่นข้องหมองใจ | ||
| สมรมิ่งจงรับไมตรีพี่ | โดยมีประดิพัทธ์พิสมัย | ||
| จริงคำที่ร่ำว่าไว้ | อรทัยจงได้ปรานี | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีมารศรี | ||
| ฟังคำไวยการอสุรี | ดังมีผู้ประหารให้มรณา | ||
| กันแสงซ้ำปลุกองค์ภูวนาถ | ไม่ไหวหวาดดังม้วยสังขาร์ | ||
| ยิ่งระทดกำสรดโศกา | วนิดาก็ร่ำรำพัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้วาพระองค์ทรงเดชา | ไสยาเหมือนอย่างอาสัญ | ||
| ยักษาจะพาน้องจรจรัล | ทรงธรรม์ช่างไม่ฟื้นกายา | ||
| สองกรนางข้อนอุระร่ำ | อ้ว่ากรรมก่อนนั้นหนักหนา | ||
| เดิมนิราศบิตุเรศมารดา | หมายจะพึ่งบาทาภูวไนย | ||
| ควรฤๅมาเป็นเช่นนี้ | ไหนจะทรงชีวีไว้ได้ | ||
| สุดละห้อยสร้อยเศร้าเปล่าใจ | กอดบาทาภูวไนายโศกา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ไวยการสิทธิศักดิ์ยักษา | ||
| เห็นนางไม่ห่างภัสดา | โกรธาว่าไปแก่เยาวมาลย์ | ||
| อย่าปลุกเสียให้ยากลำบากจิต | ถึงเอาเพลิงพิษมาเผาผลาญ | ||
| ก็ไม่รู้สึกกายดังวายปราณ | ด้วยต้องพานไสยเวทนิทรา | ||
| แม้นนางไม่ไปโดยดี | สามีคงม้วยด้วยหัตถา | ||
| ว่าพลางจู่โจมโถมมา | เงื้อคทาจะประหารราชินทร์ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีแสนถวิล | ||
| เห็นไวยการอสุรินทร์ | จะพิฆาตภูมินทร์ให้มรณา | ||
| นางยกกรวอนไหว้ขอโทษ | จงโปรดเถิดพญายักษา | ||
| ตัวน้องจะรองบาทา | ตามแต่เมตตาปรานี | ||
| ขอชีวิตพระองค์ทรงสวัสดิ์ | จะได้สืบกษัตริย์ในกรุงศรี | ||
| แม้นท่านจะประหารชีวี | เวรกรรมจะมีไม่ต้องการ | ||
| หนึ่งตัวน้องจะตามท่านไป | แต่มีความอาลัยสงสาร | ||
| ภัสดาจะเดินดงดาน | เคยสำราญด้วยเกือกคทาธร | ||
| ท่านมาเก็บเร้นซ่อนไว้ | คงบรรลัยดังข้าอนุสร | ||
| ก็เหมือนประหารให้ม้วยมรณ์ | ขอคืนคทาภูธรเกือกมณี | ||
| มาไว้ข้างองค์ภูวนาถ | ฟื้นไสยาสน์จะได้จรพนาศรี | ||
| สุดแต่กุศลภูมี | น้องคงเป็นทาสีขุนยักษ์ | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ไวยการรณฤทธิ์สิทธิศักดิ์ | ||
| ได้ฟังมธุรสเยาวลักษณ์ | เยื้อนยิ้มในพักตร์ไปมา | ||
| จึงว่าคทาเกือกมณี | พี่นี้จะคืนให้ขนิษฐา | ||
| แม้นเจ้าไปดังเจตนา | ถึงชีวิตพี่ยสจะให้นวล | ||
| ว่าพลางหยิบคทาเกือกรัตน์ | ประจงหัตถ์วางให้ทรามสงวน | ||
| ขอเชิญกานดาเวลาจวน | อย่าอักอ่วนอาวรณ์เลยเทวี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์อัคเรศมาศรี | ||
| ชำเลืองเห็นคทาเกือกมณี | เทวีดำริตริไตร | ||
| อันอสุราตนนี้ | กูจะล้างชีวีให้จงได้ | ||
| ด้วยคทาศักดิ์สิทธิ์ฤทธิไกร | จะเป็นไรก็ตามแต่เวรา | ||
| คิดแล้วจึงกล่าวสุนทร | ท่านผู้เรืองฤทธิรอนแกล้วกล้า | ||
| น้องเห็นจริงซึ่งสิ่งกรุณา | มิได้แกล้ววิญญาณ์เท่ายองใย | ||
| ซึ่งจะพาตัวข้าไปนี้ | โดยวาทีไม่ขัดอัชฌาสัย | ||
| หมายพำนักพักพึ่งบุญไป | กว่าจะบรรลัยชีวา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ไวยการชื่นชมหรรษา | ||
| จึงมีมธุรสพจนา | ขวัญตาเจ้าอย่าปรารมภใจ | ||
| พี่จะถนอมกล่อมรัก | คำหนักมิให้ช้ำหม่นไหม้ | ||
| จนม้วยดินสิ้นฟ้านภาลัย | ไม่หน่ายใจแหนงจิตวนิดา | ||
| เชิญศรีเสาวภาคย์พูนสวัสดิ์ | มาสถิตแทบหัตถ์เชษฐา | ||
| จะเหาะไปในกลีบเมฆา | สู่มหาพิมานรูจี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมสร้อยสุนทเรศมารศรี | ||
| จึงอุบายบิดผันพาที | ว่าขอบคุณพ้นที่คณนา | ||
| ซึ่งจะพาตัวน้องเหาะเหิน | จิตสะเทิ้นกลัวจะตกเวหา | ||
| จงเลียบเดินดัดดั้นอรัญวา | ถึงเร็วช้าจะขอให้บทจร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ยักษาไวยการชาญสมร | ||
| ได้ฟังกัลยาว่าวอน | ไม่รู้กลบังอรก็อ่อนใจ | ||
| จึงว่าแล้วแต่ดวงนัยนา | พี่ยาไม่ขัดอัชฌาสัย | ||
| ชวนนางลีลาคลาไคล | เลียบไปตามป่าพนาลี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ทยอย | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีโฉมศรี | ||
| ดำเนินเดินตามอสุรี | มารศรีกลืนกลั้นโศกา | ||
| พลางร่ำรำพึงคะนึงคิด | ที่จะล้างชีวิตยักษา | ||
| ทำเล่ห์จริตกิริยา | มิให้สงกาเทวี | ||
| อสุราเดินหน้าจนเลี้ยวลับ | นางกลับมาประณตบทศรี | ||
| กราบกับบาทาพระสามี | เทวีจึงตั้งสัตยา | ||
| เดชะตัวข้าสุจริต | มิได้คิดแหนงหน่ายนาถา | ||
| จะแกว่งอาวุธอันศักดา | ขอให้เป็นพญาวิชาชาญ | ||
| มาช่วยป้องกันอสุรยักษ์ | ให้ประจักษ์ดังคำอธิษฐาน | ||
| เสี่ยงแล้วจึงยอดเยาวมาลย์ | หยิบคทาภูบาลขึ้นแกว่งไกว | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | |||
| ๏ บัดเดี๋ยวก็เป็นวิชาธร | สลับสลอนเนืองแน่นไม่นับได้ | ||
| เข้าแวดล้อมบังอรกับภูวไนย | อยู่บนยอดไศลไพรวัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏บัดนั้น | ไวยการมาในพนาสัณฑ์ | ||
| เปรมปรีดิ์ปราโมทย์มัวมัน | แปรผันผินไปไม่พบนุช | ||
| อสุรีกริ้วโกรธพิโรธนัก | ดังอัคนีมาจี้จุด | ||
| กระทืบบาทรีบเร่งเร็วรุด | มิได้หยุดด้วยกำลังศักดา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงซึ่งยอดคิรินทร | เห็นนิกรวิทยาแน่นหนา | ||
| จึงร้องไปด้วยโกรธา | ดูดู๋พวกวิทยาธร | ||
| เหตุไฉนองอาจประมาทฤทธิ์ | ไม่กลัวชีวิตจะสังหรณ์ | ||
| เห็นอะไรกับหญิงกลัมพร | กล้าต่อกรด้วยเราผู้ศักดา | ||
| ว่าพลางแกว่งตระบองเข้าลุยไล่ | ด้วยกำลังว่องไวแกล้วกล้า | ||
| กลอกกลับจับกันไปมา | เสียงสนั่นลั่นฟ้าธาตรี | ||
| ยักษาตีด้วยคทาวุธ | วิชาธรม้วยมุดอยู่กับที่ | ||
| รื้อเป็นกลับเข้ามาต่อตี | ราวีติดพันกันไปมา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ บัดนั้น | วิชาธรกายสิทธิ์ฤทธิ์กล้า | ||
| รับรองป้องปัดสาตรา | ด้วยกำลังวิทยาชาญชัย | ||
| กั้นกลางพระสมุทกับโฉมศรี | มิให้ยักษ์หักตีเข้ามาได้ | ||
| รุมจับสัประยุทธ์วุ่นไป | ที่ในยอดพนมพนาลี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ บัดนั้น | ราพณ์ร้ายไวยการเรืองศรี | ||
| เนตรแดงดังแสงอัคคี | ควงคทามณีเข้ารอนราญ | ||
| วิชาธรย่อย่นไม่ทนได้ | ด้วยกำลังฤทธิไกรห้าวหาญ | ||
| ผันแปรแลเห็นนงคราญ | ขุนมารโกรธาแล้วว่าไป | ||
| เหวยหญิงกาลีแพศยา | ได้พวกวิทยามาแต่ไหน | ||
| เชิงชู้แคล่วคล่องว่องไว | บัดเดี๋ยวใจคบพามาง่ายครัน | ||
| ว่าพลางขบเขี้ยวเคี้ยวกราม | คุกคำรามขู่นาฏสาวสวรรค์ | ||
| แสนแค้นแสนรักระคนกัน | ด้วยจิตโมหันธ์ฉันทา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีเสนหา | ||
| เคืองขัดตรัสตอบอสุรา | ด้วยวาจาหยาบช้าสามานย์ | ||
| เอ็งเป็นยักษ์มัวเมากามคุณ | หมกหมุ่นดังสัตว์เดียรัจฉาน | ||
| ทุจริตจิตมึงสันดานพาล | จะหักรานร้างคู่เขาไปชม | ||
| ไม่สมหวังดังใจให้พิโรธ | ดาลโกรธจะทำไมก็ไม่สม | ||
| จงกลับยังพิมานสำราญรมย์ | ขืนจะชมชีวันคงบรรลัย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ไวยการเคืองขัดอัชฌาสัย | ||
| โดดโผนโจนจ้วงเข้าไป | เลี้ยวไล่จับนางกลางณรงค์ | ||
| คว้าไขวาไพล่พล้ำแพลงพลาด | นารีราชหลีกได้ดังประสงค์ | ||
| หันเหียนเปลี่ยนท่ากรรกง | เวียนวงวุ่นวิ่งพัลวัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีสาวสวรรค์ | ||
| หลบหลีกไวว่องป้องกัน | ถืออาวุธอันศักดา | ||
| อสุรีเสียทีโฉมยง | สองหัตถ์ทรงคทาเงื้อง่า | ||
| หลับเนตรตีต้องอสุรา | ล้มลงชีวาจะวางวาย | ||
| เห็นเลือดยักษ์พักตร์เผือดโลหิต | วาบจิตลมจับโฉมฉาย | ||
| สลบพับกับแผ่นศิลาลาย | ดังหนึ่งวอดวายชีวา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ไวยการสิทธิศักดิ์ยักษา | ||
| ต้องอาวุธเลือดโทรมกายา | อสุราจะม้วยชีวี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้ว่าอนิจจาเราเอย | ไม่ควรเลยจะมาตายไม่พอที่ | ||
| เสียแรงเรืองอิทธิฤทธี | มาพ่ายแพ้สตรีน่าอายนัก | ||
| เสียดายวิมานทองเคยไสยาสน์ | โอ้อนาถนิทราน่าอัปลักษณ์ | ||
| เพราะเราชั่วมัวไปในรสรัก | ทะนงศักดิ์จึงเป็นเช่นนี้ | ||
| เสียดายสวนสระปทุมมาลย์ | บุษบาตระการหลายสี | ||
| หิมวันต์สัตภัณฑคิรี | ครั้งนี้จะร้างโรยรา | ||
| อโณทัยเคยเฝ้าเวสวัณ | ทรงธรรม์ที่ไหนจะเห็นหน้า | ||
| ร่ำพลางทางแสนโศกา | อสุราขาดใจบรรลัยลาญ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้พงศ์ขัตติยามหาศาล | ||
| ครั้นยักษ์ตายมนต์คลายมิทันนาน | ภูบาลก็ฟื้นอินทรีย์ | ||
| พระหัตถ์คว้าไม่พบนุชนาฏ | หลากประหลาดหฤทัยพระโฉมศรี | ||
| ธำรงองค์แลหาเทวี | วิสัญญีหัตถ์กุมคทาพราย | ||
| ตระกองกรช้อนนางขึ้นวางตัก | พิศพักตร์ทรามวัยฤทัยหาย | ||
| เห็นไม้ไล่แหลกระเนนเอนชาย | แลข้างซ้ายพบมารมรณา | ||
| ก็ทราบว่านงคราญประหารยักษ์ | แต่ไฉนเยาวลักษณ์ซบสังขาร์ | ||
| พระสลดรันทดวิญญาณ์ | ก็โศกาปลุกปลอบเทวี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โอด | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้เจ้าบุษมาลีของพี่เอ๋ย | ทรามเชยเป็นอย่างไรไม่รู้ที่ | ||
| มาแน่นิ่งไม่ติงอินทรีย์ | ฤๅหนึ่งมารศรีบรรลัย | ||
| พระลูบทั่วกายายังอุ่นอยู่ | จึงรู้ว่าใช่ชีวิตักษัย | ||
| พระพิโรธร้ำเรียกอรไท | เห็นทรามวัยฟื้นองค์ก็ยินดี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์อัคเรศมารศรี | ||
| แว่วเสียงพระราชสามี | เทวีก็ลืมเนตรพลัน | ||
| แล้วจึ่งค่อยทรงกายา | กราบกับบาทาพระเฉิดฉัน | ||
| นางทูลความตามเรื่องทุกสิ่งอัน | ซึ่งฆ่ายักษ์อาธรรม์พาลา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระโฉมเฉิดเลิศลักษณ์ในแหล่งหล้า | ||
| รับขวัญนางพลางมีวาจา | ดวงตาของพี่ผู้ยอดรัก | ||
| หากว่าพี่นี้หลับดังม้วยมรณ์ | ไม่ได้ดูน้องรอนปรปักษ์ | ||
| สัพยอกหยอกองค์นงลักษณ์ | พระแย้มยิ้มในพักตร์ไปมา | ||
| แล้วตรัสชวนองค์บังอร | เราจะต้องรีบจรจากภูผา | ||
| สวมเกือกรัตน์หัตถ์กุมแก้วคทา | แล้วชวนองค์วนิดาคลาไคล | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ ฝรั่งเชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้ผ่านมารพิภพเป็นใหญ่ | ||
| เตือนต้อนโยธาคลาไคล | หมายใจให้ทันสองมนุษย์ | ||
| เขม้นไปในพื้นเมฆา | เห็นธิดากับองค์พระสมุท | ||
| ประมาณเนตรสักห้าคาพยุต | จึงรีบรุดขับนกอินทรีทรง | ||
| บินทะยานดั่งกาฬลมกัป | ประลัยโลกให้ยับเป็นผุยผง | ||
| กระชั้นทัพขับพลรณรงค์ | รีบตรงมาในห้องเมฆี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทยุพราชโฉมศรี | ||
| ผันแปรแลไปเห็นไพรี | ในวิถีคัคนานต์ทะยานมา | ||
| พระจึงตรัสบอกนฤมล | บิดาน้องคุมพลยักษา | ||
| ดังเมฆมืดมาทางบูรพา | หมายมาจะจับสองเรา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีโฉมเฉลา | ||
| ได้ฟังภัสดานงเยาว์ | นางร้อนเร่าอุราแลไป | ||
| เห็นกองทัพนับแสนแน่นอเนก | ดังเมฆกลุ้มดวงสุริย์ใส | ||
| โศกาพลางทางกอดภูวไนย | โอ้ครั้งนี้ท่าบรรลัยมั่นคง | ||
| พระองค์เดียวจะเคี่ยวสงครามยักษ์ | ทรงศักดิ์จะละเอียดเป็นผุยผง | ||
| ว่าพลางทางรันทดระทวยองค์ | โฉมยงกันแสงโศกา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทวุฒิไกรใจกล้า | ||
| ปลอบนางพลางมีวาจา | กานดาอย่าตระหนกตกใจ | ||
| พลลักษ์ที่ยกตามมา | พี่จะล้างชีวีไม่เหลือได้ | ||
| เว้นแต่บิตุเรศของอรไท | จะอ่อนน้อมภูวไนายไม่รบรา | ||
| กราบกรานขอประทานทัณฑ์โทษ | แม้นมิโปรดก็ตามวาสนา | ||
| สุดแต่บุญกรรมได้ทำมา | จะสู้หน้าจนสิ้นชีวาลัย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรพงศ์พรหมเป็นใหญ่ | ||
| เร่งรีบมิได้พักพลไกร | พอทันองค์ทรงชัยในนภา | ||
| จึงสั่งกองทัพหน้าให้ดากัน | ล้อมอ้ายอาธรรม์ให้แน่นหนา | ||
| แม้ใครย่อท้อถอยมา | กูจะฆ่าให้ม้วยวายปราณ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | กองหน้าคำนับรับบรรหาร | ||
| จึงตั้งเป็นปีกกาหน้ากระดาน | วกเป็นสี่ด้านล้อมไว้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พรุสมุทไม่พรั่นหวั่นไหว | ||
| เห็นพลมารหาญหักชิงชัย | ภูวไนยแกว่งคทาภูธร | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | |||
| ๏ บัดเดี๋ยวก็เป็นอัษฎาวุธ | ฤทธิรุทรดังอสนีศร | ||
| ตกเต็มไปทั้งอัมพร | เข้าไล่ราญรอนพลมาร | ||
| ทัพหน้ายอย่นไม่ทนได้ | บ้างบรรลัยบ้างตื่นแตกฉาน | ||
| อาวุธไล่ล้างแหลกลาญ | จนถึงหน้าภูบาลอสุรี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรยักษี | ||
| เห็นอาวุธไล่ล้างโยธี | ภูมีกริ้วโกรธพิโรธนัก | ||
| จึงหยิบจักรแก้วแววไว | ขว้างไปด้วยฤทธิ์สิทธิศักดิ์ | ||
| ไล่ล้างอาวุธพระทรงลักษณ์ | แตกหักเป็นภัสม์ธุลีไป | ||
| แล้วสั่งกำชับพลมาร | ให้จับอ้ายชาติพาลให้จงได้ | ||
| จึงขับอินทรีเกรียงไกร | เข้าไล่ราญรอนรำบาญ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้พงศ์กษัตราศักดาหาญ | ||
| เห็นยักษาขว้างจักรมารอนราญ | ล้างผลาญอาวุธแหลกไป | ||
| พระจึงหยิบคทาวราฤทธิ์ | คิดคุณนักสิทธิ์เป็นใหญ่ | ||
| แล้วแกว่งด้วยกำลังฤทธิไกร | บัดใจก็เป็นเพลิงพราย | ||
| ดำเกิงแสงแรงร้อนด้วยฤทธี | ดังอสนีพิฆาตพาดสาย | ||
| กับนิกรกุมภัณฑ์ทั้งไพร่นาย | ที่องอาจมาดหมายตามมา | ||
| แล้วไล่เผาผลาญราพณ์ร้าย | ตกตายเกลื่อนกลาดกลางป่า | ||
| บ้างพองร้อนเพลิงพิษจิตระอา | ถอยล่ามากระทั่งอินทรีทรง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรนิ่งคิดพิศวง | ||
| เห็นเพลิงกาฬสังหารจัตุรงค์ | จึงทรงอ่านเวทอันศักดา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ ตระ | |||
| ๏ บัดเดี๋ยวก็เป็นพิรุณสาตร | ดับเพลิงกาจที่ผลาญยักษา | ||
| ย่อยยับดับไปในเมฆา | มารานิกรก็สำราญ | ||
| จึงตรัสสั่งโยธาคณายักษ์ | เร่งโหมหักลุยไล่สังหาร | ||
| จึงขับสกุณินอินทรีชาญ | โถมทะยานต้อนหลังโยธี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระวรราชขัตติยวงศ์เรืองศรี | ||
| กรซ้ายอุ้มกัลยาณี | กรขวาราวีกุมภัณฑ์ | ||
| พระสังหารมารร้ายลงนับแสน | ยิ่งหนุนแน่นโรมรุกแข็งขัน | ||
| จนระอาอ่อนองค์ทรงธรรม์ | แต่ผจัญรณรงค์อสุรา | ||
| จำจะแกว่งคทาวราเดช | เป็นวิทเยศได้ช่วยเข่นฆ่า | ||
| ดำริพลางทางทรงแกว่งคทา | เป็นวิชาคนธรรพ์นับโกฏิปลาย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ รัว | |||
| ๏ จึงสั่งวิชาธรกายสิทธิ์ | จงต่อฤทธิรอนราญมารทั้งหลาย | ||
| กั้นไว้อย่าให้ไล่มากล้ำกราย | สั่งแล้วอุ้มโฉมฉายเหาะไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงซึ่งยอดบรรพต | พระทรงยศเข้าหยุดอาศัย | ||
| จึงวางองค์อัคราชอรไท | ภายใต้รุกขไทรสำราญ | ||
| พระแย้มสรวลชวนชื่นระรื่นรส | คลายรันทดค่อยสุขเกษมศานต์ | ||
| แล้วผันแปรแลไปในคัคนานต์ | ทิศอิสานมืดคลุ้มกลุ้มมา | ||
| อุโฆษเสียงกึกก้องกัมปนาท | หลากประหลาดฤทัยนาถา | ||
| เห็นธงฉานธงชัยไสวมา | ไม่แจ้งว่าบิตุรงค์ทรงตาม | ||
| จึงตรัสบอกองค์บุษมาลี | ทัพใครนี้ยกมาหลายหลาม | ||
| ทัศนาไปข้างหน้าเถิดโฉมงาม | อร่ามมาในพื้นอัมพร | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีดวงสมร | ||
| ได้ฟังพจนารถภูธร | บังอรผันแปรแลตาม | ||
| สำคัญว่าหมู่ราชไภยันต์ | ยกทัพมากั้นก็นึกขาม | ||
| ภูมีคงเสียทีสงคราม | จำจะทูลความพระทรงชัย | ||
| ดำริพลางนางกราบกับบาทา | ทูลพระยิ่งขัตติยาศรีใส | ||
| ศึกครั้งนี้กวดขันน้องพรั่นใจ | ขอพระองค์ลงในอรัญวา | ||
| จงเข้าเร้นซ่อนเสียให้ลับ | กองทัพมาโดยพระเวหา | ||
| ก็จะเลยล่วงข้ามไคลคลา | เราจึงค่อยพากันรีบไป | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทรัศมีศรีใส | ||
| จึงตรัสตอบองค์อรไท | อย่าประหวั่นพรั่นใจเลยเทวี | ||
| ถึงทัพนับแสนแน่นอนันต์ | จะห้ำหั่นเสียให้ยับลงกับที่ | ||
| แย้มสรวลชวนนางพาที | ยังยอดคิรีสำราญ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท่านท้าวกาณุราชใจหาญ | ||
| เหาะล่องยังห้องคัคนานต์ | ภูบาลเที่ยวแสวงโอรส | ||
| แต่ค้นหามาได้เดือนเศษ | ก็มิได้ทราบเหตุทั้งปวงหมด | ||
| พระสร้อยเศร้าโศกศัลย์รันทด | จึงเร่งพลจรดระเห็จมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงยอดเขาใหญ่ไพรวัน | ทรงธรรม์เห็นองค์โอรสา | ||
| ปรีดีจิตเหาะจากไอยรา | ลงยังยอดบรรพตาทันใด | ||
| แล้วจึงกอดเอาโอรส | พระทรงยศค่อยคลายหม่นไหม้ | ||
| พระยินดีดังได้วิเชียรชัย | ของท้าวสหัสนัยน์เทวา | ||
| จึงมีบัญชาปราศรัยถาม | โฉมงามของพ่อเสนหา | ||
| แต่เจ้ากำจัดจากบิดา | มีสุขทุกขาประการใด | ||
| พอรู้ข่าวว่าเจ้าแรมนิราศ | มิได้เศร้าสร้อยละห้อยไห้ | ||
| ทั้งนางวิมานจันทร์เฝ้าอาลัย | คิดขึ้นได้แสร้งว่าพระมารดร | ||
| ไม่ไสยาสน์ไม่เสพกระยาหาร | แต่แดดาลโศกเศร้าฤทัยถอน | ||
| ทั้งราตรีทิวาพร่ำอาวรณ์ | ทุกข์สะท้อนข่าวพระลูกยา | ||
| พ่อจึงกรีธาพลากร | แรมรอนเที่ยวสืบเสาะหา | ||
| ประมาณได้เดือนเศษสังเกตมา | จึงพบโอรสาพ่อยินดี | ||
| นางนี้เจ้าได้มาแต่ไหน | เยาวลักษณ์วิไลทรงศรี | ||
| สุริยวงศ์พงศ์พันธุ์นารี | เทวีสถิตนครใด | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระโฉมยงทรงลักษณ์พิสมัย | ||
| ได้ฟังรับสั่งภูวนัย | ปราศรัยไถ่ถามด้วยกรุณา | ||
| จึงประนมก้มเกศกราบบาท | ทูลพระบิตุราชนาถา | ||
| แต่ลูกนิราศพระองค์มา | ลำบากกายทุกทิวาราตรี | ||
| หมายจะคืนหลังยังนคร | แต่หลงจรพลัดเข้าสวนศรี | ||
| ของท้าวรณจักรอสุรี | พอบุตรีมาประพาสมาลา | ||
| ลูกยลโฉมต้องจิตพิศวาส | จึงอุ้มนาฏมาในห้องเวหา | ||
| รณจักรแสนพิโรธโกรธา | จึงยกนิกรมาราติดตาม | ||
| ลูกเคี่ยวขับสัประยุทธ์หลายครั้ง | อ่อนกำลังแทบจะเพลี่ยงในสนาม | ||
| จึงแกว่งคทาเป็นวิชาเข้าสงคราม | แล้วพานางงามหนีมา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงภพจักรวาลยักษา | ||
| ฟังโอรสแถลงแจ้งกิจจา | จึงปราศรัยกัลยาโดยสุนทร | ||
| แม้นพบบิตุรงค์นงลักษณ์ | จึงจักว่ากล่าวให้โอนอ่อน | ||
| ตามผู้ใหญ่มิให้ราญรอน | แล้วสั่งพลนิกรให้ยาตรา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรอัครราชยักษา | ||
| สงครามอยู่กับหมู่วิทยา | พลยักษาล้างไม่บรรลัยลง | ||
| ท้าวยิ่งเดือดดาลหาญพิโรธ | ทะลึ่งโลดหมายพิฆาตให้เป็นผง | ||
| วิทยาไม่หย่อนผ่อนณรงค์ | ต่างคงต่างทนเข้ารณราญ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้พงศ์พรหเมศมหาศาล | ||
| ประหารหมู่วิทยาไม่วายปราณ | ขุนมารยิ่งหลากประหลาดใจ | ||
| พิศดูรู้ว่าเป็นกายสิทธิ์ | มันทำไว้มิให้ติดตามได้ | ||
| อย่าเลยจะแผลงศรชัย | ให้เป็นข่ายเพชรเจ็ดชั้น | ||
| ล้อมพวกกายสิทธิ์วิชาธร | ไว้ในอัมพรให้มั่น | ||
| คิดแล้วจึงท้าวกุมภัณฑ์ | ก็หยิบศรอันศักดา | ||
| ประนมหัตถ์ขึ้นเหนือศิโรเพศ | ระลึกคุณพรหเมศนาถา | ||
| ครั้นถ้วนคำรบสามครา | อสุราพาดสายแผลงไป | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | |||
| ๏ เดชะศรสิทธิ์อันเชี่ยวชาญ | ก็บันดาลไปเป็นตาไข่ | ||
| ล้อมพวกวิชาธรไว้ | อสุรไกรมีความยินดี | ||
| แล้วสั่งให้เลิกพลขันธ์ | โห่สนั่นมาในพนาศรี | ||
| พระองค์ทรงขับอินทรี | จรลีรีบเร่งเร็วมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ พอปะทะทัพท้าวกาณุราช | ภูวนาถรณจักรยักษา | ||
| เห็นพระสมุทกับองค์ธิดา | สถิตหลังไอยราร่วมกัน | ||
| ที่ทรงคอนั้นพญากาณุราช | สิบพระโอษฐ์ตวาดบันลือลั่น | ||
| เหวยเหวยจอมโยธาอาธรรม์ | มาคบมนุษย์ใจฉกรรจ์ไว้ทำไม | ||
| เร่งส่งตัวมาให้เราด้วยพลัน | หาไม่ชีวันจะตักษัย | ||
| ได้เป็นมิตรไมตรีกันไป | โดยในสุริยวงศ์พรหมาน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวกาณุราชใจหาญ | ||
| จึงตอบคำรณจักรภูบาล | ด้วยสุนทรอ่อนหวานวาจา | ||
| ซึ่งท่านยกจัตุรงค์รณยุทธ์ | จะจับเจ้าสมุทบุตรข้า | ||
| ว่าลอบลักพาราชธิดา | เพราะหยาบช้าล่วงเกินก็ควรการ | ||
| เราเห็นว่าเป็นตรุณบุรุษ | มิสุดสิ้นรักสมัครสมาน | ||
| จึงทำผิดชั่วดังเช่นพาล | ข้าขอเสียเถอะท่านอย่าถือความ | ||
| ซึ่งว่าทั้งนี้โดยสุจริต | มิได้คิดข่มขี่หยาบหยาม | ||
| เราผู้ใหญ่ไว้ยศอย่าสงคราม | ให้ตามขัติยประเพณี | ||
| เชิญท่ายกโยธาพลากร | คืนนครยักษาบุรีศรี | ||
| จะตั้งอยู่รบรันประจัญตี | ให้เสียพลมนตรีไม่ต้องการ | ||
| ไหนไหนเด็กทั้งสองได้ร่วมรัก | ท่านจะหักหาญไปให้ร้าวฉาน | ||
| ท่านรักเหมือนดังแหนงแกล้งประจาน | ที่ว่าขานนี้เป็นข้อสมาคม | ||
| แม้นเรากลับถึงบุรีสถาน | จะแต่งบรรณาการให้งามสม | ||
| ถวายเป็นไมตรีโดยนิยม | ตามเชื้อพรหมพงศ์จักรพักตรา | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าววิสดีหัตถ์นาถา | ||
| ได้ฟังกาณุราชอสุรา | ดังศรสิทธิ์ศักดามาเสียบกรรณ | ||
| แล้วแข็งจิตตอบคำกาณุราช | ท่านเชื้อชาติพรหมานรังสรรค์ | ||
| วาจาหาเป็นยุติธรรม์ | เข้าด้วยตัวลูกนั้นไม่อายใจ | ||
| ชอบแต่ลูกเราผิดติดตามมา | เจรจาดังนี้ควรฟังได้ | ||
| นี่ลักอุ้มเอาตามอำเภอใจ | ลูกเรามิได้รู้ตัว | ||
| แกล้งทำข่มเหงไม่เกรงหน้า | หวังจะให้เทวายิ้มหัว | ||
| ทำโทษใส่แล้วจะขอโทษตัว | จะดีชั่วอย่างไรได้เห็นกัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เหลือบเห็นนางบุษมาลี | อสุรีกวักหัตถ์ตรัสรับขวัญ | ||
| มาเถิดลูกยาอย่าช้าพลัน | พ่อมีจิตผูกพันตามมา | ||
| หวังจะรับลูกรักคืนนัคเรศ | ให้ขึ้นชื่อลือเดชทุกทิศา | ||
| หนึ่งนางวรรณศูรมารดา | เฝ้าแต่แสนโศกาถึงลูกรัก | ||
| แต่ร่ำพิไรทุกข์ร้อน | อาวรณ์วิตกเพียงอกหัก | ||
| ตัดอาลัยมาไปเถิดลูกรัก | จะได้พบพักตร์พระมารดา | ||
| แม้นเจ้ากลับบุรีมีปราโมทย์ | จะสมโภชลูกรักให้หนักหนา | ||
| ทรามวัยมาไปเถิดลูกยา | ได้แก้หน้าบิตุราชมาตุรงค์ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีนวลระหง | ||
| จึงทูลพระบิดาโดยจง | พระองค์ได้โปรดปรานี | ||
| อันลูกนี้มิชั่วก็เหมือนชั่ว | เขาลือทั่วเฟื่องฟุ้งทั้งกรุงศรี | ||
| พันผูกจะให้ลูกคืนบุรี | บัดสีไพร่ฟ้าประชากร | ||
| เป็นกรรมของลูกแล้วจะขอลา | พระบิดาจงได้โปรดก่อน | ||
| ฆ่าสามีลูกนี้คงม้วยมรณ์ | ภูธรช่วยระงับอัประมาณ | ||
| เชิญพระองค์กลับหลังยังวังใน | รณรงค์กันไม่เป็นแก่นสาร | ||
| ตัดอาลัยลูกรักอย่าแดดาล | เหมือนตายจากบทมาลย์ภูมี | ||
| แล้วพระได้โปรดเกศา | ช่วยทูลพระมารดาทรงศรี | ||
| ว่าลูกขอลาฝ่าธุลี | จากพระชนนีคลาไคล | ||
| แม้นว่ายังมิมรณา | จะคืนฉลองบาทาให้จงได้ | ||
| ทูลพลางนางทรงโศกาลัย | ทรามวัยพิไรอ้อนวอน | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรชาญสมร | ||
| โกรธาว่าไปกับบังอร | ทำยอกย้อนกลับให้กูได้อาย | ||
| ทรลักษณ์กลับไปร่วมรักชู้ | เสียแรงกูนับเป็นเนื้อเชื้อสาย | ||
| แม้นมาดกูฆ่ามึงวอดวาย | ก็เสียดายด้วยได้เลี้ยงมา | ||
| นอกนั้นก็จะฟันเป็นเบือ | ให้เป็นเหยื่อสิงสัตว์ในป่า | ||
| ถ้าไม่ไปไม่ฟังวาจา | อย่าพักมาพิไรรำพัน | ||
| พิโรธพลางทางกระชั้นสีหนาท | เหวยอำมาตย์พลไกรแข็งขัน | ||
| เร่งเข้าหักโหมโรมรัน | ห้ำหั่นอย่าให้ทันพริบตา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ทหารมารนายซ้ายขวา | ||
| รับสั่งพระผู้พงศ์พรหมา | ก็ตั้งดาหน้ากระดานเข้าไป | ||
| รุมจับสัประยุทธ์สับสน | ลางตนแกว่งหอกเข้าลุยไล่ | ||
| บ้างถือทวนสวนแทงแกว่งไกว | บ้างยิงด้วยหน้าไม้ลูกยา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวกาณุราชนาถา | ||
| จึงสั่งพระสมุทบุตรา | เจ้าเหนื่อยกายาจงคลาไคล | ||
| พักอยู่ยังยอดคิรี | ระวังองค์มารศรีอย่าไกลได้ | ||
| พ่อกับรณจักรจะชิงชัย | เจ้าคอยดูเล่นให้สำราญ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระสมุทผู้ทรงศักดาหาญ | ||
| ก้มกราบลงกับบทมาลย์ | ตระกององค์นงคราญแล้วเหาะมา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ บัดนั้น | ฝ่ายกาณุราชแกล้วกล้า | ||
| รับรองป้องกันสาตรา | แล้วแยกเป็นปีกกากระหนาบไว้ | ||
| ครั้นได้ทีเข้าตีตะลุมบอน | ดัสกรไม่ทานทนได้ | ||
| ตายแตกย่อย่นลงไป | กระทั่งถึงนกชัยพญามาร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรณจักรมหาศาล | ||
| ทอดพระเนตรเห็นพหลรำบาญ | แตกฉานลงมาพิโรธนัก | ||
| จึงขับอินทรีรุกรณ | ประจญด้วยหมู่ปรปักษ์ | ||
| ยี่สิบกรฟอนฟันไม่หยุดพัก | ด้วยฤทธิ์สิทธิศักดิ์อสุรี | ||
| โยธากาณุราชย่อย่น | บ้างม้วยวายชนม์กับที่ | ||
| พญายักษ์ไล่หักหาญตี | ราวีจนกระทั่งท้าวกุมภัณฑ์ | ||
| แล้วขับนกอินทรีถีบถอน | ขึ้นจับงากุญชรเฉิดฉัน | ||
| นขาหยิกปากจิกคชาธรรม์ | ต่างยุทธนากันบนนภา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวกาณุราชยักษา | ||
| เห็นท้าวรณจักรราชา | ขับอินทรีเข้ามารอนราญ | ||
| ท้าวยิ่งพิโรธดังอัคคี | บรรลัยโลกีเผาผลาญ | ||
| กวัดแกว่งแสงง้าวสุรกาญจร์ | ต่างหาญไม่ละลดกัน | ||
| เห็นได้ทีพญากาณุราช | ฟันฟาดด้วยง้าวเฉิดฉัน | ||
| ต้องท้าวรณจักรกุมภัณฑ์ | กรกายขาดกันออกไป | ||
| ตกลงยังพื้นเมทนี | แล้วซ้ำฟันอินทรีนกใหญ่ | ||
| อสุรียินดีด้วยมีชัย | ตบพระหัตถ์ก้องในนภา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้ผ่านอสุรภพนาถา | ||
| ต้องอาวุธขาดกรกายา | อสุราจึงร่ายเวทพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ รัว | |||
| ๏ เดชะวิทยาอันเชี่ยวชาญ | ก็บันดาลกายกรติดมั่น | ||
| ถีบทะยานผ่านขึ้นเมฆาพลัน | ด้วยฤทธีอันมหิมา | ||
| ครั้นตรงพักตร์เจ้ากรุงจักรวาล | ขุนมารเต้นรำทำท่า | ||
| ตบหัตถ์เย้ยหยันไปมา | อยู่ตรงหน้าคชากุมภัณฑ์ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ กราวรำ | |||
| ๏ ทอดพระเนตรเห็นนกอินทรีทรง | ขององค์อสุราอาสัญ | ||
| แต่ยุทธนามาด้วยกัน | คณนาอนันต์แต่มีชัย | ||
| ครั้งนี้สกุณีวอดวาย | แสนเสียดายไม่กลั้นน้ำเนตรได้ | ||
| โศกสลดรันทดฤทัย | ความอาลัยสงสารสกุณา | ||
| แล้วฉุนพิโรธโดดทะยาน | ขึ้นเหยียบงาคชสารแกล้วกล้า | ||
| โจนจับสัประยุทธ์กันไปมา | อยู่บนหลังไอยราพัลวัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ พลาดท่าเสียทีทั้งสอง | ติดตดลงท้องพนาสัณฑ์ | ||
| ต่างสลัดพลัดหลุดจากกัน | ต่างระเห็จหันขึ้นเมฆา | ||
| รณจักรจึงชักศรสิทธิ์ | มาดจิตหมายเขม้นเข่นฆ่า | ||
| พาดสายแผลงไปด้วยศักดา | ต้องอุรากาณุราชอสุรินทร์ | ||
| ตกลกยังพื้นพสุธา | อสุราได้สมดังถวิล | ||
| ทรงพระสรวลสนั่นลั่นฟ้าดิน | อยู่บนที่เมฆินทร์สำราญ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิดฉิ่ง โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวกาณุราชใจหาญ | ||
| ต้องศรปิ่มม้วยวายปราณ | ขุนมารจึงร่ายมนตรา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ รัว | |||
| ๏ เดชะพระเวทของทรงภุช | ศรก็หลุดจากอุระยักษา | ||
| ที่แผลหายไม่ระคายกายา | อสุรามีความยินดี | ||
| จึงจับหอกเหาะขึ้นนภาลัย | ตรงหน้าไทรณจักรยักษี | ||
| เต้นรำซ้ำเย้ยด้วยวาที | ต่อหน้าอสุรีดัสกร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ กราวรำ | |||
| ๏ แล้วเข้าจู่โจมโถมจับ | กลอกกลับว่องไวผันผ่อน | ||
| ต่างหาญต่างกล้าราญรอน | เสียงสะท้อนกึกก้องโลกี | ||
| ได้ทีท้าวแทงด้วยหอกกล้า | ต้องอุรารณจักรเรืองศรี | ||
| ตกผางลงกลางปัถพี | อสุรีซ้ำสาปด้วยมนตรา | ||
| อย่าให้หอกหลุดจากกาย | จนวายชีวังสังขาร์ | ||
| ให้สมที่โมหันธ์ฉันทา | สาปแล้วอสุราก็เปรมปรีดิ์ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวรัศเศียรยักษี | ||
| ต้องหอกตกลงธรณี | อสุรีจึงร่ายวิทยา | ||
| จะร่ายเวทเท่าไรหอกไม่หลุด | จนสุดกำลังยักษา | ||
| พิษหอกกลุ้มกลัดวิญญาณ์ | ก็เห็นชีวาจะวายปราณ | ||
| แล้วตรัสเรียกราชบุตรี | บุษมาลีผู้ยอดสงสาร | ||
| บิดาจะสิ้นชนมาน | จงมาดูวิญญาณนะลูกรัก | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลีมีศักดิ์ | ||
| แว่วเสียงบิตุรงค์นงลักษณ์ | จึงผินพักตร์เหลือบแลแปรไป | ||
| เห็นองค์สมเด็จพระบิดา | ต้องอาวุธกายาโลหิตไหล | ||
| น่าที่จะม้วยบรรลัย | อรไททูลวอนภูมี | ||
| พระจงได้โปรดเกศา | ช่วยพาข้าผู้รองบทศรี | ||
| ไปยังราขาอสุรี | ท้าวมีคุณจะได้ขอษมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงลักษณ์ล้ำกษัตริย์แหล่งหล้า | ||
| รับขวัญนางพลางมีวาจา | ซึ่งจะพาไปนั้นอย่าร้อนใจ | ||
| ว่าพลางอุ้มองค์นงคราญ | เหาะทะยานลงยังป่าใหญ่ | ||
| แล้วจึงวางองค์อรไท | แทบใกล้เจ้ากรุงมารา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางบุษมาลียอดเสนหา | ||
| วิ่งเข้ากอดบาทพระบิดา | โศกาพิไรรำพัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้ว่าพระองค์ทรงฤทธิ์ | ไม่ควรเลยชีวิตจะอาสัญ | ||
| หอกปักอุระให้แดยัน | ทั้งตรีโลกใครจะทันฤทธิไกร | ||
| โอ้ครั้งนี้พระองค์มาแพ้พ่าย | ทอดกายกลิ้งเกลือกในป่าใหญ่ | ||
| ลูกได้ทูลห้ามภูวไนย | ก็มิได้เชื่อฟังวาจา | ||
| พระองค์จงให้ขมาโทษ | ซึ่งกริ้วโกรธขุ่นแค้นตัวข้า | ||
| ร่ำพลางนางทรงโศกา | อยู่กับบาทาอสุรี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | รณจักรพรหมพงศ์ยักษี | ||
| เห็นธิดามาพิไรโศกี | อสุรีสลดวิญญาณ์ | ||
| จึงตรัสโลมเล้าลูกรัก | งามพักตร์ผู้ยอดเสนหา | ||
| เป็นเวราขอพ่อจะมรณา | เจ้าจงกลั้นโศกาอาลัย | ||
| บิดาม้วยไม่เสียดายชีวิต | เห็นพักตร์ลูกให้คิดละห้อยไห้ | ||
| ใครจะรักเหมือนพ่อรักดวงใจ | โอ้ครั้งนี้จะไกลแลลับ | ||
| ทั้งธรณีเป็นเชลยเขาหมด | จะเสื่อมยศดังแสงประทีปดับ | ||
| เสนหาโฉมเฉลาเฝ้ากำชับ | เจ้าจงรับคำสอนของบิดา | ||
| เอื้อนอรรถตรัสบอกมิใคร่ได้ | ยี่สิบเนตรชลนัยน์นองหน้า | ||
| สิบโอษฐ์ร่ำสั่งกัลยา | ด้วยพจนาอันสุนทร | ||
| โอษฐ์หนึ่งว่าโอ้เจ้าดวงจิต | บิดานี้ชีวิตจะสังหรณ์ | ||
| แม้นไปกับภัสดาอยู่นคร | บังอรจงเสงี่ยมเจียมกาย | ||
| พระโอษฐ์สองเจ้ารองบทมาลย์ | มลทินพาลอย่าให้มีที่สลาย | ||
| สองชนกผัวจงยำอย่ากล้ำกราย | ทั้งวงศ์วานทั้งหลายจงฝากตัว | ||
| พระโอษฐ์สามสิ่งซึ่งเป็นความลับ | ท้าวกำชับอย่าแสดงให้แจ้งทั่ว | ||
| พูดนักมักมีราคีมัว | ปากชั่วตัวดีก็มีทัณฑ์ | ||
| พระโอษฐ์สี่ว่าพ่อนี้จะบรรลัย | ขอฝากไพชยนต์รัตน์ไอศวรรย์ | ||
| วรรณสูรกัลยามารดานั้น | จงผูกพันบำรุงให้จงดี | ||
| พระโอษฐ์ห้าว่าเหล่าเสนาใน | อย่าช่วงใช้เลยมิ่งมารศรี | ||
| เหมือนเมตตากับบิดาม้วยชีวี | ความผิดมีช่วยระงับให้ดับไป | ||
| พระโอษฐ์หกวิตกอำมาตย์ยักษ์ | เจ้าจงเป็นพำนักได้อาศัย | ||
| ชับเลี้ยงให้เป็นสุขสำราญใจ | เหมือนเมื่อในแต่หลังครั้งบิดา | ||
| โอษฐ์เจ็ดว่าเจ้าช่วยเผาศพพ่อ | ทั้งฝากหน่อสุริย์วงศ์สนิทหน้า | ||
| ชอบผิดจงได้คิดเมตตา | ได้เห็นแก่บิดาเถิดเทวี | ||
| โอษฐ์แปดจึงว่าแก่กาณุราช | ขอฝากนาฏธิดามารศรี | ||
| เราจะถึงอาสัญทันใดนี้ | อสุรีจงได้เมตตา | ||
| โอษฐ์เก้าสั่งเหล่าเสนานั้น | ระวังตัวกลัวทัณฑ์ให้หนักหนา | ||
| เราสิ้นบุญสูญซึ่งชีวา | ดังเดือนลับมหาเมรุไกร | ||
| โอษฐ์สิบสิ้นเสียงสิ้นสั่ง | หมดกำลังตั้งจิตได้ | ||
| ก็ถึงแก่อาสัญบรรลัย | ไปเกิดในวิมานโอฬาร์ | ||
| ฯ ๓๐ คำ ฯ | |||
เชิงอรรถ
ที่มา
พระบวรราชนิพนธ์ เล่ม ๒ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์่่่่่ กรมศิลปากร ๒๕๔๘
