โคลงนิราศสมเด็จà¸à¸£à¸¡à¸žà¸£à¸°à¸¢à¸²à¹€à¸”ชาดิศรเสด็จไปทัพเวียงจันท์
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 05:08, 19 ตุลาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระนิพนธ์: สมเด็จกรมพระยาเดชาดิศร
บทประพันธ์
| ร่าย | |||
| ๏ ศรีศรีสวัสดิสวัสดิ พิพัฒน์พิพัฒน์ภักดิภักดิ ศักดิศักดิไชยไชย ไผทแท่นแผ่นกรุงโกรม โสม(สูรย์แสง)ส่องมาศ ดาษด้วยแก้วเก้าสิ่ง ยิ่งยลยิ่งนัคเรศ สบเกษตรกษาณฑ์ มานพระยศยนโยค เลี้ยงโลกทั่วถ่องธรรม์ ถวัลยราไชสูรย์ พิบูลย์ด้วยสมบัติ รัตนราชธานี บูรีรักเลิศหล้า ทุกประเทศถ้วนหน้า นอบเกล้าสดุดี ฯ | |||
| ๑ | |||
| ๏ ศรีอยุธยายศแม้น | เมืองราม | ||
| กษัยยุคเย็นเกษมสาม | เกษตรแล้ว | ||
| ขุนหาญเหิ่มสงคราม | หาญหัด อยู่แฮ | ||
| พลพ่างพานรแกล้ว | กลั่นแกล้วเกลื่อนหาญ ฯ | ||
| ๒ | |||
| ๏ สารเศิกสูงสล้างไหล่ | เตรียบตรุย โตรดแฮ | ||
| หักค่ายหาญเข้าลุย | ไล่ร้า | ||
| หมู่ม้ามล่นแลฉุย | ฉิวเฉก ลมพ่อ | ||
| น้อยย่างย่อท้ายถ้า | ถูกเต้นตีนซอย ฯ | ||
| ๓ | |||
| ๏ กลอยส่ำรถเศิกไท้ | เทียมดุรงค์ รวดแฮ | ||
| เกวียนแกว่งโยนยรรยง | เยิ่นแร้ว | ||
| งามเงื่อนรถทรงองค์ | อินทร์ขี่ | ||
| ปราบพิภพอสูรแผ้ว | แผ่นเบื้องบาดาล ฯ | ||
| ๔ | |||
| ๏ พิมานครุฑที่นั่งแพร้ว | ทองพราย | ||
| เฉกชำนินารายน์ | ร่อนฟ้า | ||
| เรือรบไล่สลัดหลาย | เหลืออ่าน | ||
| ปืนหล่อล้อใส่หน้า | ท่อนท้ายรายแคม ฯ | ||
| ๕ | |||
| ๏ พลแจวเจนเฉกน้ำ | ชลจร | ||
| พลแม่นป่ายปืนยอน | ยอกต้อง | ||
| พลรบรบเรวรอน | รณบก เรือแฮ | ||
| กล่าวแต่ย่อพอพร้อง | พร่ำรู้ฤๅถึง ฯ | ||
| ๖ | |||
| ๏ สรวมแสดงบันทึกร้าง | แรมอนงค์ | ||
| เดชอดิศรทรง | โศกพร้อง | ||
| บางปิ่นบวรวังมง | คลพิพัฒน์ สถานนา | ||
| นายกยาตรพยูห์ซ้อง | เสด็จล้างลาวเวียง ฯ | ||
| ๗ | |||
| ๏ ทรงสรรแสวงเลือกเข้า | กองโกรย | ||
| สารสั่งเรวเรียมโดย | เสด็จไท้ | ||
| หิวอ่อนออกโอษฐ์โอย | อกแตก แล้วแม่ | ||
| หวิวหวั่นวิญญาไหม้ | มืดไหม้ใจเรียม ฯ | ||
| ๘ | |||
| ๏ โอ้ดวงดรุณิศเนื้อ | นวลอุไร | ||
| จักจากสายใจใจ | สั่นริ้ว | ||
| สักคาบไป่เคยไกล | เอวกล่อม กลึงแม่ | ||
| บุญก่อกรรมใดพลิ้ว | พลิกให้ทันเห็น ฯ | ||
| ๙ | |||
| ๏ อรองค์อ้อนแอ้นซวด | สมสูง ทรงแม่ | ||
| เกศดั่งกำหางยูง | เหยียดช้อย | ||
| ดวงเดาะเด่นดำตรูง | ตรูเนตร กูเฮย | ||
| ควรพิโยคเยาวน้อย | หนึ่งได้ฉันใด ฯ | ||
| ๑๐ | |||
| ๏ หลัดหลัดซัดแม่แล้ | ลาวัณย์ พี่เอย | ||
| ใครจะรับขวัญขวัญ | เนตรข้า | ||
| ราชกิจแต่กายผัน | จรจาก | ||
| ใจจะอยู่แนบหน้า | หนุ่มหน้านวลแข ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ หายใจจุมพิตเฟ้น | ฟอนปราง | ||
| พลางพี่ลูบปฤษฎางค์ | ดับเศร้า | ||
| ลาเภพบูบาง | บัวมาศ กูเอย | ||
| อย่าแม่อย่ากลิ้งเกล้า | เกลือกดิ้นแดยัน ฯ | ||
| ๑๒ | |||
| ๏ โฉมแม่จะแหวกฟ้า | ฝากพิมาน แมนเฮย | ||
| น้อยเทพเลงไปลาน | สวาทดิ้น | ||
| หวนคิดฝากชั้นญาน | โสฬส เล่านา | ||
| พรหมก็ดีโดยสิ้น | สิ่งเคล้ายังแคลง ฯ | ||
| ๑๓ | |||
| ๏ จักฝากพื้นใต้ต่ำ | เมรุมิด รอดฤๅ | ||
| กรองกริ่งไพรปราจิตร | แอบเย้า | ||
| ฝากน้ำเกลือกนาคอิจ | ฉาลอบ โฉมแม่ | ||
| จนอกโอ้พี่เฝ้า | ฝากน้ำตานาง ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ รำไพไกวรถเร้า | รังษี ส่องแฮ | ||
| จวนจวบเพลาลี | ลาดผ้าย | ||
| เสียสมรหมื่นเทวษทวี | เวียนสั่ง | ||
| ฝืนจิตร์จำยูรย้าย | ย่างยั้งหยุดถวิล ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ โรงธรรมธรรมาสน์สร้าง | สงฆ์แสง ธรรมเฮย | ||
| จิตร์จงธรรมระแวง | หวั่นเจ้า | ||
| โรงธรรมประทีปแสง | เพลิงสว่าง | ||
| ถนัดดั่งเห็นหน้าเหน้า | นั่งเฟี้ยมฟังธรรม ฯ | ||
| ๑๖ | |||
| ๏ เสนาะเสียงสาวสั่งอื้อ | ออกเรือ | ||
| อกพี่อาไลยเหลือ | ละห้อย | ||
| เรือแล่นรี่เหลือเมือ | มองใช่ มุขแม่ | ||
| โหยพี่เห็นน้ำพร้อย | เนตร์พร้อยพรายสาย ฯ | ||
| ๑๗ | |||
| ๏ อารามอรุณราชสร้าง | ปฏิสัง ขรณ์นา | ||
| ถวิลอรุณเรียมชัง | ใช่ช้า | ||
| สารสองสั่งกันยัง | ยวนยั่ว อยู่เฮย | ||
| อรุณแอร่มเรื่อเรื่อฟ้า | รุ่งแกล้งเรียมไกล ฯ | ||
| ๑๘ | |||
| ๏ บ้านแขกคิดแขกเลี้ยง | คาวี | ||
| แขกย่อมต้องการดี | ดื่นพร้อง | ||
| กลัวกล่าวกระลาลี | เสาวภาค กูเอย | ||
| ขวัญอ่อนองค์สั่นร้อง | เรียกเล้าเรียมโลม ฯ | ||
| ๑๙ | |||
| ๏ ปั้นอย่าไยปิดปื้อ | ไป่เห็น ใดแม่ | ||
| ถนัดดั่งเรียมเรียมเย็น | เยือกห้อง | ||
| ปางแขกค่อนทรวงเซ็น | โศกบีบ สุชลนา | ||
| เหมือนเมื่อยามเรียมร้อง | ร่ำเศร้าสั่งสมร ฯ | ||
| ๒๐ | |||
| ๏ คลองมอญมอญหมู่ด้าว | ใดทำ | ||
| เห็นแต่คองแคลงคำ | เพรียกพร้อง | ||
| เพรงมอญมรณจำ | ใจจาก คลองฤๅ | ||
| เหมือนพี่จำจากน้อง | นึกหน้าลามรณ์ ฯ | ||
| ๒๑ | |||
| ๏ วัดระฆังคิดคู้ฆ้อง | ประโคมยาม | ||
| เสนาะระฆังกวนกาม | กอดเกื้อ | ||
| สุขใดไป่เปรียบสาม | ยามย่ำ ระฆังเฮย | ||
| เนื้อแนบเนื้ออ่อนเนื้อ | อุ่นเนื้อเรียมนอน ฯ | ||
| ๒๒ | |||
| ๏ ถั่นถึงอาวาสไว้ | นามดุสิต สวรรค์แฮ | ||
| เพียงพิมานนฤมิตร | เทอดแท้ | ||
| คนึงโฉมแม่คือวิศ | ศุกรรมวาด | ||
| สาวดุสิตสู้แพ้ | พายโอ้อายงาม ฯ | ||
| ๒๓ | |||
| ๏ ดาวดึงษ์แดนฟ้าใฝ่ | ใจถวิล ประหวัดนา | ||
| นึกนุชแน่วอรอินทร์ | กล่อมเกลี้ยง | ||
| ใช่ทิพเฉกทิพยิน | ดีรส รักแม่ | ||
| เชยพี่ชื่นใจเพี้ยง | พ่างได้ดาวดึงษ์ ฯ | ||
| ๒๔ | |||
| ๏ พิศแพแลตรวจหน้า | นางดู | ||
| บ้างก็ลูกจีนหู | ห่วงห้อย | ||
| ไป่สบลักษณตรู | ตาเปรียบ นุชนา | ||
| กรรณแม่กุณฑลพร้อย | เพชรแพร้วพรายงาม ฯ | ||
| ๒๕ | |||
| ๏ ยี่ขันขันคู่แม้น | หมายเหมือน | ||
| ยลยี่ขันคนึงเตือน | แต่คว้า | ||
| ขันขันคิดเชือนเชือน | ชมยี่ ขันเฮย | ||
| ขันใช่ขันอ่อนอ้า | พี่โอ้เอะใจ ฯ | ||
| ๒๖ | |||
| ๏ โรงเหล้าฤทธิ์เล่าร้าย | แรงครัน | ||
| ชนเสพเมามี่ฉัน | เช่นบ้า | ||
| เมาฤทธิ์สุราวัน | เดียวส่าง สมรเอย | ||
| โอ้พี่เมาสุขห้า | แห่งเจ้าฤๅจาง ฯ | ||
| ๒๗ | |||
| ๏ ลิงขบขบราพณ์ร้าย | ปลดปลง | ||
| เพื่อฤทธิ์พานรยง | ยอดแกล้ว | ||
| สิ้นเสี้ยนก็เสร็จสง | ครามราช รามแม่ | ||
| ศึกอกโอ้จักแผ้ว | ผ่อนสิ้นเสร็จไฉน ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ บางจากเจ็บชื่อชี้ | ชังบาง | ||
| จากว่าจากใจนาง | จืดหน้า | ||
| ถามหน่อยหนึ่งอย่าพราง | เลยจาก | ||
| จากแม่เร็วฤๅช้า | จักได้คืนครอง ฯ | ||
| ๒๙ | |||
| ๏ เห็นรกำแกมจากโอ้ | อัศจรรย์ | ||
| เหมือนจะบอกสำคัญ | ข่าวช้ำ | ||
| จากแจ้งเจ็บจาบัล | บำราศ | ||
| รกำว่าหนามเหน็บย้ำ | ยอกร้อยรุมทรวง ฯ | ||
| ๓๐ | |||
| ๏ นาฬิเกตกจั่นแล้ | หลายทลาย | ||
| ชายลุ่มเชิงเลนราย | เรียดอ้อย | ||
| หลงแลกัทลีปลาย | ปลีเปล่ง | ||
| ติแต่ตกเครือคล้อย | เคลือบเคล้นเรียมแคลง ฯ | ||
| ๓๑ | |||
| ๏ เมินหมากรุ่นรุ่นเรี้ย | เรียงกัน อยู่แฮ | ||
| ดกช่างดกดูอัน | ออกล้า | ||
| ขวยขวยคิดใคร่ปัน | ไปฝาก | ||
| จวบแต่จืดจางหน้า | นุชเคี้ยวจักคาย ฯ | ||
| ๓๒ | |||
| ๏ เห็นแถวสท้อนทุ่ม | ทรวงผึง แผ่แฮ | ||
| เมินหมากไฟไฟรง | ราคร้อน | ||
| ซ่มจุกจิตรคำนึง | นึกเทียบ ทันแม่ | ||
| ขามคิดคมเนตร์ค้อน | นุชค้อนเรียมขาม ฯ | ||
| ๓๓ | |||
| ๏ สมอรายสมัครักรู้ | เรียมมา | ||
| รทวยยอดอย่างจักยา | พยาธิ์ให้ | ||
| คนเรียมโรครักษา | แสนยาก สมอเอย | ||
| เจ็บไม่เจ็บจับไข้ | แต่ไข้ใจถึง ฯ | ||
| ๓๔ | |||
| ๏ ถึงวัดซ่มเกลี้ยงแกล่ | เกลานาม | ||
| เชิงเช่นซ่มสมรตาม | ฝากให้ | ||
| ถอยถวิลประหวัดยาม | ยังอยู่ สถานนา | ||
| ไป่ขาดครุ่นครุ่นได้ | ซ่มแก้วกับกร ฯ | ||
| ๓๕ | |||
| ๏ บัดดลยลย่านบ้าน | สามเสน | ||
| บ้างว่าสามแสนเกณฑ์ | กะผู้ | ||
| ประชุมฉุดชิเนนทร์ | หนักอก ชนเอย | ||
| หนักโศกสิบแสนสู้ | ต่อด้วยดำบล ฯ | ||
| ๓๖ | |||
| ๏ บางพลัดพลัดแม่โอ้ | อนิจัง | ||
| เพรงพี่พรากเขาขัง | ขุ่นแค้น | ||
| บาปทันบั่นจากบัง | อรอก เรียมเอย | ||
| จำพลัดจำพรากแม้น | หนึ่งบ้านดำบล ฯ | ||
| ๓๗ | |||
| ๏ บางพระครูพฤฒิครั้ง | ใดไหน | ||
| ฤๅพระครูวินิจไฉย | ฉีกถ้อย | ||
| ทุกขราษฎร์เดือดใดใด | ครูดับ ดีพ่อ | ||
| เชิญช่วยดับทุกข์น้อย | หนึ่งร้อนทรวงเรา ฯ | ||
| ๓๘ | |||
| ๏ บางอ้อคิดคู่อ้อ | อรทำ ปี่เอย | ||
| เมงทแยเยาจำ | เป่าจ้อ | ||
| ปราศเสียงประโลมลำ | ฦกเสน่ห์ นางนา | ||
| เคยแม่เป่าปี่อ้อ | โอดอ้อนเอาใจ ฯ | ||
| ๓๙ | |||
| ๏ บางซื่อนามซื่อแสร้ง | สุจริต ฤๅนี่ | ||
| เห็นแต่คลองแคลงจิตร | ไป่แจ้ง | ||
| เกลือกคดค่อนค่อนคิด | ใจอยู่ คลองเฮย | ||
| ใจแม่ซื่อเดียวแสร้ง | ซื่อนั้นฤๅมี ฯ | ||
| ๔๐ | |||
| ๏ บางโพโพธิสัตวเจ้า | จอมองค์ | ||
| เอาอาสน์บัลลังก์อลง | กตแก้ว | ||
| ตรัสแจ้งจัตุสัจทรง | ไกลเกลศ มารแม่ | ||
| เรียมกำหนัดราคแร้ว | ร่อเงื้อมมือมาร ฯ | ||
| ๔๑ | |||
| ๏ บางซ่อนกลซ่อนเร้น | ภิรมย์ขวัญ ตาเอย | ||
| ซ่อนเงื่อนงำเงากัน | กับเจ้า | ||
| ซ่อนสั่งสำคัญวัน | จักจาก | ||
| สองกำสรดซ่อนเศร้า | โศกแสร้งแขงใจ ฯ | ||
| ๔๒ | |||
| ๏ บางเขนคิดคู่แต้ม | ตัวหนัง ไว้นา | ||
| เขนท่าขันขึงขัง | ขี่เหม้น | ||
| กราวเขนค่อนกลองดัง | ดุจทุ่ม อกเอย | ||
| จากนุชหนังจักเหล้น | เรื่องให้ใครดู ฯ | ||
| ๔๓ | |||
| ๏ คิดเขนเขนโล่ห์ป้อง | ปิดกาย | ||
| สรศาสตรโทรมมาหมาย | มุ่งกั้น | ||
| สรโศกสรยิงสาย | ใจพี่ ณ แม่ | ||
| เขนโล่ห์ซ้อนสิบชั้น | ช่วยกั้นกลไฉน ฯ | ||
| ๔๔ | |||
| ๏ วัดลุ่มวิลาปล้น | เหลือทรง ไว้แม่ | ||
| ดุจชลาไหลลง | ลุ่มไล้ | ||
| คิดขืนใคร่ใจคง | ขืนอยู่ ได้ฤๅ | ||
| เล่ห์ทดทึกลุ่มให้ | หกขึ้นเขินดอน ฯ | ||
| ๔๕ | |||
| ๏ โอ้แก้วกับอกร้าง | แรมรัก | ||
| เคยบไกลศรีสัก | กิ่งก้อย | ||
| ปรานีแนบเกรงหนัก | นักนิ่ม เนื้อแม่ | ||
| วันละวันนับร้อย | คาบช้ำเรียมชม ฯ | ||
| ๔๖ | |||
| ๏ ลันลุงลาลดให้ | หาเยาว มาลย์แม่ | ||
| ไกรกรอบกระมลเมา | มืดหน้า | ||
| ไฟกามกำเดาเผา | ลนลวก อกเอย | ||
| เจ็บจรเทิญเท่าฟ้า | ใฝ่สร้องเสพสม ฯ | ||
| ๔๗ | |||
| ๏ ตลาดแก้วดอกแก้วร่วง | โรยผกา | ||
| แก้วว่ากานดารา | ร่วมไร้ | ||
| แสนสงวนเงื่อนแก้วตา | ตนแต่ น้อยนอ | ||
| รักเร่งรักไจ้ไจ้ | จากแก้วกับทรวง ฯ | ||
| ๔๘ | |||
| ๏ มาลุอาวาสไว้ | นามเขียน | ||
| แสนกำสรดใจเจียน | จากชู้ | ||
| วัดเอยช่วยเกษียร | สารน้อย หนึ่งนา | ||
| บอกยุบลนุชรู้ | เรื่องร้างเรียมแรม ฯ | ||
| ๔๙ | |||
| ๏ วัดสลักสลักละเอียดล้ำ | ลายบาน | ||
| บันโบสถ์เจียนจีนจาร | จี่จิ้ม | ||
| คิดสลักคู่สลักดาล | แดยอก อยู่เอย | ||
| เจ็บพี่จากปวดปิ้ม | สลักร้อยรึงตรึง ฯ | ||
| ๕๐ | |||
| ๏ ตลาดขวัญขวัญมิ่งเต้า | ตกตลาด นี่ฤๅ | ||
| เขาจึงขายขวัญดาษ | ดื่นพร้อง | ||
| ขวัญเอยคิดค่าขาด | ควรเท่า ใดแม่ | ||
| พี่จะซื้อขวัญน้อง | แนบเนื้อถนอมขวัญ ฯ | ||
| ๕๑ | |||
| ๏ บัดยลหย่อมเหย้าท่ง | ทางชลา ไลยแม่ | ||
| บางชื่อธรณีหนา | แน่นล้น | ||
| ผาดอยดื่นสุธา | ธารรับ รองแฮ | ||
| ฤๅอาจทานทุกข์ท้น | ที่ซ้อนทรวงเรา ฯ | ||
| ๕๒ | |||
| ๏ ปากเกร็ดปานตรัสห้าม | หฤทัย พี่นา | ||
| เยาวตรัสอย่าเตร็จไป | จากห้อง | ||
| เรียมขืนคำครรไล | เตร็จแตร่ มาแม่ | ||
| โอ้แต่นี้จักจ้อง | ร่ำห้ามห่วงใคร ฯ | ||
| ๕๓ | |||
| ๏ บางภูตผีพูดเพ้อ | พึมพึม | ||
| พุ่มพฤกษฉายาครึม | ครุ่มคร้าม | ||
| ภูตเฮยบ่นกระหึม | หวงทรัพย์ ไว้ฤๅ | ||
| คิดแม่หวงหึงห้าม | หากแม้นโขมดหวง ฯ | ||
| ๕๔ | |||
| ๏ บางโควัดวัดครั้ง | ใดไฉน | ||
| โควัดคาวีไกล | กล่อมเกลี้ยง | ||
| ดิ้นดิ้นโดดจักไป | หาแม่ โคเอย | ||
| ใจพี่นี้เดือดเพี้ยง | คู่ด้วยแดโค ฯ | ||
| ๕๕ | |||
| ๏ บางจีนจีนใหม่อื้อ | เออนงค์ นางแม่ | ||
| จีนต่อจีนจำหลง | เลศนั้น | ||
| เสียวสมรแม่เศกทรง | มงกุฎ ถกลนา | ||
| ริว่ารัดเกล้ากลั้น | อดยิ้มแขยงใจ ฯ | ||
| ๕๖ | |||
| ๏ บางพังฝั่งฟากร้าว | รานดิน | ||
| พังเพื่อสายกระแสสินธุ์ | เซาะซึ้ง | ||
| เจ็บจากเจ็บใจถวิล | วรรณโรค เรียมเอย | ||
| ฟกน่วมหนองหนักอึ้ง | อกปิ้มปานพัง ฯ | ||
| ๕๗ | |||
| ๏ บ้านใหม่ใหม่หน้าน่า | อุปถัมภ์ แม่นา | ||
| ใหม่ใหม่มีกรรมจำ | จากแก้ว | ||
| บัดร้างบาปเรียมทำ | ทัณฑ์โทษ สนองฤๅ | ||
| ใหม่ไม่ถึงเดือนแคล้ว | คลาดห้องห่างสงวน ฯ | ||
| ๕๘ | |||
| ๏ เทียนถวายถวิลเมื่อครั้ง | บุษบา | ||
| เทียนแม่เสี่ยงปัฏิมา | มิ่งแค้น | ||
| อิเหนาไล่คาวคลา | ดลดับ เทียนเฮย | ||
| แดพี่ดับมืดแม้น | ถิ่นถ้ำเทียนถวาย ฯ | ||
| ๕๙ | |||
| ๏ บางแขยงยินพี่เพี้ยง | นึกเหนียม ใจนา | ||
| แขยงขยาดจักกระเดียม | ดิบดี้ | ||
| ปางเกษมสุขสองเลียม | ลวนเล่น | ||
| มือแม่แย่งพี่ยี้ | ยั่วเย้าแขยงทรวง ฯ | ||
| ๖๐ | |||
| ๏ บางเดื่อเดื่อห่อนให้ | ใครเห็น ดอกแฮ | ||
| เดื่อประจักษ์ต่อเปน | ลูกเต้า | ||
| โออกอ่อนเอยเอน | ดูพี่ | ||
| รู้เช่นเห็นเดื่อเจ้า | จดไว้หว่างทรวง ฯ | ||
| ๖๑ | |||
| ๏ เรือเลยลุย่านบ้าน | บางหลวง | ||
| หลวงเล่ห์บัวหลวงดวง | เด่นน้ำ | ||
| บัวเทียบไป่เทียมทรวง | สุดสวาท พี่แม่ | ||
| ยลยุดหลวงล้ำ | เล่ห์แย้มยามชม ฯ | ||
| ๖๒ | |||
| ๏ เชิกรากเชิงร้างรัก | รัญจวน ใจพี่ | ||
| กามกำเดาดองอวน | อกเร้า | ||
| ร้อนอื่นหมื่นประมวญ | มาเปรียบ ได้ฤๅ | ||
| ร้อนนิรารสเจ้า | ราคร้อนฤๅวาย ฯ | ||
| ๖๓ | |||
| ๏ บ้านกระแชงชมหย่อมเหย้า | เรือนมอญ | ||
| ฝากระแชงอ่อนชอน | ใหม่หม้า | ||
| โหยเห็นประเล่ห์สมร | มาม่าย อยู่แม่ | ||
| บังกระแชงแฝงหน้า | นี่แล้วลำเภา ฯ | ||
| ๖๔ | |||
| ๏ ถึงวัดไก่เตี้ยขุก | คิดฉงน | ||
| ไก่ว่าพริ้งเพราะขน | ขายสร้อย | ||
| สาวบ่าวอ่าอบสกนธ์ | กายแต่ง งามแฮ | ||
| เจ้าบแต่งแต้มน้อย | หนึ่งอ้าลออเอง ฯ | ||
| ๖๕ | |||
| ๏ บ้านถั่วกลถั่วน้อง | นางสวรรค์ | ||
| ถั่วพืชไว้เป็นพรรณ | เพาะแต้ม | ||
| ถั่วพูผักสำคัญ | ควรขาด ไฉนนา | ||
| เห็นแต่ถั่วแปบแย้ม | ยอดให้เรียมชม ฯ | ||
| ๖๖ | |||
| ๏ ไรไรเรือเรื่อยจ้วง | จรลี ลาศแฮ | ||
| ถึงประทุมธานี | แน่นเหย้า | ||
| ค่อนค่อนคิดบุษปี | บิยุษ | ||
| ตูมตระการกลเต้า | ต่อมเนื้อนวลสงวน ฯ | ||
| ๖๗ | |||
| ๏ บางเตยเตยทาบท้าม | ทางจรัล เรียดแฮ | ||
| ดวงดอกปานปะหนัน | น่าเคล้า | ||
| เปนไฉนไป่ทรงคัน | ธรสอบ อวนนา | ||
| ไกลกลิ่นลำเจียกเจ้า | พี่ช้ำชมเตย ฯ | ||
| ๖๘ | |||
| ๏ บ้านงิ้วคิดงิ้วแง่ | งามสม นางนา | ||
| โฉมแม่เงื่อนงิ้วคม | ค่อนค้อน | ||
| ไป่พบพิมลฉม | เฉลิมโลก กูเอย | ||
| เห็นแต่งิ้วหนามย้อน | ยอกไส้แสบทรวง ฯ | ||
| ๖๙ | |||
| ๏ บ้านกลางกลางร่องซึ้ง | สายชล | ||
| เพียงพี่ตกวังวน | วากว้ำ | ||
| อาทวาว่าอยู่จน | เจียนจัก จมแม่ | ||
| ใจจะขาดขว้ำซ้ำ | ลิ่วลี้แลนาง ฯ | ||
| ๗๐ | |||
| ๏ บ้านกบือรบือบอกอ้าง | สมญา ไว้เฮย | ||
| ถนัดว่าฝูงกบือคลา | คล่ำผ้าย | ||
| จากเจียนเจ็บกลกา | ษรเสี่ยว | ||
| เสนงสนัดแน่นทรวงย้าย | โยกค้ำคาแด ฯ | ||
| ๗๑ | |||
| ๏ ราชครามครามคราบหน้า | นางศัลย์ โศกฤๅ | ||
| ฤๅราชครวญครามครัน | คร่ำไห้ | ||
| เสมอสองสั่งกันวัน | จักจาก | ||
| เนื่องเนื่องน้ำหน้าไล้ | คราบแก้มกลคราม ฯ | ||
| ๗๒ | |||
| ๏ ส่ำสวาว่องไม้ร่าย | โจนจร | ||
| หัวฝักขามขบพลอน | ไพล่แก้ม | ||
| หมู่ค่างขู่ลิงหลอน | โลนเล่น | ||
| ลางแนบนางลิงแย้ม | ยั่วให้เรียมอาย ฯ | ||
| ๗๓ | |||
| ๏ บางไทรไทรปู่เจ้า | จอมอา รักษ์ฤๅ | ||
| รุกขพิมานโรยรา | ร่วงไร้ | ||
| น้อยฤทธิ์บร้างพา | กูสู่ สมเอย | ||
| ขอแต่ดลใจให้ | แม่เต้าตามเรียม ฯ | ||
| ๗๔ | |||
| ๏ บัดเห็นทิวท่งล้วน | ลำเนา นาแฮ | ||
| ลาเลี่ยนลานเข้าเขา | นวดเฟ้น | ||
| แลลานลำฦกเยา | วมาลย์มิ่ง กูเฮย | ||
| ลานดั่งลานนุชเหล้น | ลับแล้วลาญทรวง ฯ | ||
| ๗๕ | |||
| ๏ สาลีล้อเลื่อนเข้า | เขาเห็น มาแม่ | ||
| กองกับลานลอมเปน | ปุ่มตั้ง | ||
| แลลอมประเล่ห์เห็น | โหยสวาท | ||
| ลานใช่ลับลักขั้ง | อกร้อนรนถวิล ฯ | ||
| ๗๖ | |||
| ๏ รัญจวนจิตรจากแก้ว | กานดา พี่แม่ | ||
| เมินหมู่มัตสยาคลา | คล่ำน้ำ | ||
| หางแพนพิโยคปลา | จืดจาก | ||
| แขยงขยาดยอกรสกล้ำ | กลับร้ายเป็นดี ฯ | ||
| ๗๗ | |||
| ๏ เทโพพาพวกหว้าย | เป็นทิว มาแม่ | ||
| สลสลาดสลิดจิ๋ว | เจื่อนหน้า | ||
| กดโชลงกระโสงซิว | สันโดษ เดียวเฮย | ||
| แหว่าห่างชู้ช้า | ช่อนช้าชมเพียน ฯ | ||
| ๗๘ | |||
| ๏ ตระพากผันเข้าฝั่ง | แฝงเตย | ||
| ดุกชโดโดดเกย | หาดเหล้น | ||
| แก้มช้ำมัจฉาเชย | ชมชอก ช้ำฤๅ | ||
| เนื้ออ่อนโอ้ใครเคล้น | คลาดเต้าตามสวาย ฯ | ||
| ๗๙ | |||
| ๏ ปลาเค้าคิดเค้ามุ่ง | หมายเหมือน | ||
| ปลาทูถวิลคางเบือน | บู่สร้อย | ||
| นวลจันทร์แจ่มเจียนเดือน | ดวงพักตร์ แม่ฤๅ | ||
| กรายว่ากรายกรีดก้อย | แน่งนิ้วนางกราย ฯ | ||
| ๘๐ | |||
| ๏ บ้านดาบขึ้นดาบอ้า | องครักษ์ ฤๅพ่อ | ||
| คิดใคร่บั่นทรวงสัก | สิบโป้ง | ||
| ฤๅเจ็บเจ็บจากพักตร์ | พิมลแม่ มาแม่ | ||
| ปวดยิ่งดาบเขนโค้ง | ค่อนร้อยฤๅปูน ฯ | ||
| ๘๑ | |||
| ๏ เกาะเกิดเกิดตั้งแต่ | ประถม กัลปฤๅ | ||
| เกิดพี่เกิดทุกข์ธม | เท่าหล้า | ||
| แรมรักบำราศชม | ในชาติ นี้แม่ | ||
| ตายเกิดขอเห็นหน้า | อยู่เคล้าอย่าคลาย ฯ | ||
| ๘๒ | |||
| ๏ บ้านแป้งไหนว่าแป้ง | ไป่พบ | ||
| คิดสำอางอรครบ | เครื่องแป้ง | ||
| เจียมจรจากจักอบ | องค์อวด ใครแม่ | ||
| แป้งกระแจะจักแห้ง | ห่างหน้าหายนวล ฯ | ||
| ๘๓ | |||
| ๏ อรอินทร์อรเอี่ยมเนื้อ | นงเยาว์ | ||
| ไยบอยู่ยังเขา | เขตรฟ้า | ||
| อรเอยอนาถเนา | นิวเพื่อ ใดแม่ | ||
| โอ้พี่ขอชมหน้า | แม่เอ้ยอรอินทร์ ฯ | ||
| ๘๔ | |||
| ๏ เกาะพระกรรมพรากแคล้ว | คลาถึง | ||
| พระว่าพระรำพึง | พี่สร้าง | ||
| กรกอดอุระคนึง | นิ่งอยู่ ใดพ่อ | ||
| เชิญช่วยปรารภร้าง | รักให้เสพสม ฯ | ||
| ๘๕ | |||
| ๏ ลิ่วแดนลุด้าวดำ | บลบาง | ||
| นามตลาดเกรียบทาง | ท่งแจ้ง | ||
| ชังชื่อเกรียบเกรียมกลาง | อกเร่ง ร้อนแม่ | ||
| เกรียบดั่งกรอบใจแห้ง | ห่างเหย้าเคยเย็น ฯ | ||
| ๘๖ | |||
| ๏ สเภาล่มล่มแล้วลับ | ลำหาย | ||
| ยังโขดงเดียวหมาย | แม่นรู้ | ||
| สัดจองพี่จำงาย | สมรแม่ มาแม่ | ||
| หนักยิ่งเยียวล่มอู้ | อกข้าใครเห็น ฯ | ||
| ๘๗ | |||
| ๏ บ้านกลิ้งกลิ้งกลดกั้ง | กันสูรย์ ส่องฤๅ | ||
| โอ้อกอาดูรปูน | แดดปิ้ง | ||
| กลิ้งกลับดับแดอูร | ฤๅห่อน หายแฮ | ||
| กลิ้งดำบลบ้านกลิ้ง | กลดให้เรียมเห็น ฯ | ||
| ๘๘ | |||
| ๏ โปรดสัตว์สรรเพ็ชญ์ข้าม | เข็ญขน สัตว์เอย | ||
| ไปโมกขเมื่อสู่หน | หกฟ้า | ||
| เรียมข้องข่ายมารกมล | มัวมืด แล้วแม่ | ||
| ขอสู่สุขรมย์ห้า | แห่งน้องนางเดียว ฯ | ||
| ๘๙ | |||
| ๏ ฝีพายพายรันรีบ | เรวเหลือ | ||
| ลุย่านบ้านรุนเรือ | รี่คว้าง | ||
| เชี่ยวน้ำฉ่ำลมเจือ | จัดพัด มาแม่ | ||
| เสมอเมื่อวันเรียมร้าง | รีบร้อนราวรุน ฯ | ||
| ๙๐ | |||
| ๏ บางหวายถวิลบ่วงแร้ว | รันทำ โทษแฮ | ||
| หวายพาดผูกพันลำ | ลอดเลี้ยว | ||
| อาลัยพี่จากจำ | เป็นห่วง หาแม่ | ||
| กลกับบ่วงกามเกี้ยว | กอดร้อยรึงเรียม ฯ | ||
| ๙๑ | |||
| ๏ เกาะเรียนนำฦกซ้อม | ศึกษา ศิลป์เฮย | ||
| สบสิ่งวิทยาหา | ห่อนเว้น | ||
| เรียมอื่นหมื่นมายา | หมายหยั่ง ได้แฮ | ||
| เรียนพี่เรียนเชิงเร้น | รักรู้ฤๅถึง ฯ | ||
| ๙๒ | |||
| ๏ ถึงวัดเสือข้ามคิด | เปนสอง ใจนา | ||
| อย่างหนึ่งเจ็บจากปอง | ครอยเหย้า | ||
| ใจหนึ่งเจ็บจากปอง | เป็นเหยื่อ พยัคฆ์แฮ | ||
| โหยบเห็นเสือเต้า | พี่ตั้งตาคอย ฯ | ||
| ๙๓ | |||
| ๏ ใคร่เคร่าบเคร่าได้ | ดังปอง | ||
| พลกระพือพายผยอง | โยกย้ำ | ||
| โยนเยือนกระหย่อนสอง | สายเสียด พี่แม่ | ||
| คิดชำงือเงื่อนช้ำ | แรกรู้ฤๅดี ฯ | ||
| ๙๔ | |||
| ๏ ราตรีลีลาศด้วย | เดือนฉาย | ||
| พร่างพร่างสินธุพรายพราย | พร่างแพร้ว | ||
| ชมอื่นหมื่นไป่หมาย | ชมชอบ ใจพี่ | ||
| เดือนว่าดวงพักตร์แผ้ว | ผ่องฟ้าใฝ่เห็น ฯ | ||
| ๙๕ | |||
| ๏ แสงจันทร์แจ่มฟ้าเร่ง | เรียมครวญ | ||
| คนึงว่านวลจันทร์นวล | แจ่มหน้า | ||
| ระรวยรสจันทร์อวน | อบติด มาแม่ | ||
| รื่นรื่นรสกลผ้า | ห่มเนื้อนวลจันทร์ ฯ | ||
| ๙๖ | |||
| ๏ บ้านดินแดนโคกอ้าง | นางเนา นี้ฤๅ | ||
| ค้าขุดดินดูเยาว | ยากแค้น | ||
| แม้โฉมเฉิดจักเอา | อรเทียบ โฉมแม่ | ||
| ไกลว่าไกลกันแม้น | ฟากฟ้ามาดิน ฯ | ||
| ๙๗ | |||
| ๏ วัดรอเพียงพี่รั้ง | รอถาม | ||
| ถนัดว่าพงางาม | จักเต้า | ||
| รอเอยอย่าอำความ | ขวัญเนตร์ มาฤๅ | ||
| รอช่วยรอรับเจ้า | ร่วมห้องหาเรียม ฯ | ||
| ๙๘ | |||
| ๏ นางชีชี้ชื่ออ้าง | แอหนัง นี้แม่ | ||
| วัดประตาปายัง | ยืดหร้อง | ||
| ชีบวชบุษบาบัง | เบียดซ่อน ไว้ฤๅ | ||
| ควรพี่ขอค้นห้อง | แม่น้อยนางชี ฯ | ||
| ๙๙ | |||
| ๏ อยุธยายามก่อนพู้น | เพียงสวรรค์ | ||
| หลายชั่วกระษัตริย์สวรรค์ | เศกสร้าง | ||
| เสื่อมสนุกนับวัน | เป็นป่า ไปแฮ | ||
| เหมือนพี่เสื่อมเสน่ห์ร้าง | รักร้างแรมมา ฯ | ||
| ๑๐๐ | |||
| ๏ เสียดายถิ่นเทศด้าว | แดนวัง | ||
| เห็นแต่กำแพงพัง | ว่างว้าง | ||
| เฉกไพรพฤกษยางรัง | รายร่ม อยู่แฮ | ||
| ร้างดั่งเรือนเรียมร้าง | ยิ่งร้ายเรือนหลวง ฯ | ||
| ๑๐๑ | |||
| ๏ ถึงวัดมรฎปดั้ง | เดิมแมน สรรค์ฤๅ | ||
| ระเบียบบรรแซกแสน | นาคสดุ้ง | ||
| ปรฎปบดุจแหวน | มรฎป ใดแม่ | ||
| อรกรีดก้อยแก้วรุ้ง | ร่วงต้องตาเตือน ฯ | ||
| ๑๐๒ | |||
| ๏ คลองช้างชื่อแต่เบื้อง | โบราณ เรียกแฮ | ||
| ฟังบดีดวงมาลย์ | แม่ซ้ำ | ||
| ขามเชิงคชรำคาญ | ขวยโอษฐ์ อ่อนเอย | ||
| เสว่าสัตว์โตกล้ำ | กล่าวให้เห็นงอน ฯ | ||
| ๑๐๓ | |||
| ๏ ถึงบ้านกระทุ่มทิ้ง | ทอดตน ลงเฮย | ||
| เจ็บจรเทิญทรหน แหบไห้ | |||
| คิดดอกกระทุ่มกล เกศนุช กูนา | |||
| ปีกแม่ขนเหม้นไหม้ กรีดนิ้วนางสอย ฯ | |||
| ๑๐๔ | |||
| ๏ บ่อโพงโพงน้ำหลั่ง | ลงคม นี้แม่ | ||
| เย็นราษฎร์เรียมร้อนความ | โศกซ้ำ | ||
| นัยนาคร่าวในนาม | พุพุ่ง โพงเอย | ||
| โพงพี่วานโพงน้ำ | เนตรบ้างเบาครวญ ฯ | ||
| ๑๐๕ | |||
| ๏ วัดสเด็จไหนเสด็จโอ้ | เรียมปอง เห็นแฮ | ||
| เห็นแต่อาวาสของ | ท่านสร้าง | ||
| จำเนียรจึงจำนอง | นามเสด็จ ไว้ฤๅ | ||
| ดุจพี่เด็ดรักร้าง | ร่วมรู้ฤๅเห็น ฯ | ||
| ๑๐๖ | |||
| ๏ ปากจั่นกั้นกักน้ำ | ขังไข | ||
| จั่นประจำคลองระไว | หมื่นหมั้น | ||
| ดุจเรียมระวังไภย | พะวงสวาท | ||
| เอาแต่สายใจกั้น | แม่ไว้ฤๅวาง ฯ | ||
| ๑๐๗ | |||
| ๏ ตระบัดบันลุด้าว | ดลสถาน | ||
| บ้านเสื่อสมญานาน | เนิ่นแล้ว | ||
| เสื่อเอยอดสำราญ | เรียมม่อย มาแม่ | ||
| ถวิลว่าเสื่อกกแก้ว | พี่นี้ไหนเขนย ฯ | ||
| ๑๐๘ | |||
| ๏ รอนรอนเรียมเร่งร้อน | รุมกมล มาแม่ | ||
| ยินย่านบางรกำยล | ยิ่งสร้อย | ||
| บางร่วมเรื่องรกำกล | กับพี่ | ||
| รกำเพื่อเหตุเจ้าร้อย | ชั่งร้างเรียมรกำ ฯ | ||
| ๑๐๙ | |||
| ๏ แม่ลาลาแม่แคล้ว | คลาไคล | ||
| ลาแต่ทรวงสายใจ | จิ่มน้อง | ||
| อ้าอม่จักอาไลย | ลาลด บ้างฤๅ | ||
| ฤๅพี่ลาลับห้อง | ห่างแล้วลืมความ ฯ | ||
| ๑๑๐ | |||
| ๏ พระนอนนิทรนิ่งโอ้ | เอองค์ | ||
| เพื่อบอาลัยหลง | เกลศไหม้ | ||
| เรียมข้องคำนึงอนงค์ | นอนเปลี่ยว | ||
| นอนบเปนนอนไห้ | ห่วงห้องนางนอน ฯ | ||
| ๑๑๑ | |||
| ๏ ตเคียนด้วนเด็จยอดจ้อน | จำตาย | ||
| ดุพี่เด็ดสมรหมาย | แม่นม้วย | ||
| ตอเคียนคู่กับกาย | ยังอยู่ | ||
| ใจพี่ขาดคู่ด้วย | ยอดไม้นามคาม ฯ | ||
| ๑๑๒ | |||
| ๏ วังแดงเดิมชื่อกี้ | กาหลง | ||
| เพรงพระลอลงสรง | เสี่ยงน้ำ | ||
| วนวังก็ยังคง | คำโลก แลแม่ | ||
| กูจะเสี่ยงสัจซ้ำ | มุ่งม้วยเมือมรณ์ ฯ | ||
| ๑๑๓ | |||
| ๏ ศาลาลอยล่องน้ำ | เนาสถาน นี้ฤๅ | ||
| รอยรเด่นเล่นธาร | ทอดนี้ | ||
| ศาลาใส่ศุภสาร | สนองบุษ บาแม่ | ||
| เรียมบจวบเจ้าลี้ | เล่นท้องธารไหน ฯ | ||
| ๑๑๔ | |||
| ๏ บางตระไลตระลึงเพ่งตั้ง | ตาหา อยู่เฮย | ||
| บางว่าเอวบางมา | แมกไม้ | ||
| ไหนเนตรตอบนัยนา | เรียมน่อย หนึ่งนา | ||
| ตระไลแม่วานอย่าให้ | พี่ตั้งตาตระลึง ฯ | ||
| ๑๑๕ | |||
| ๏ บ้านขวางพางไต่ตื้น | ติดดอน | ||
| ขวางยิ่งขวางหนามยอน | ยอกให้ | ||
| หนามเหน็บเก็บหนามชอน | ไชบ่ง หายแฮ | ||
| รักบบ่งรักได้ | ดื่มแย้งแยงขวาง ฯ | ||
| ๑๑๖ | |||
| ๏ เห็นท่าถิ่นไท้รื่น | รมย์กาม | ||
| ชี้ชื่อเจ้าสนุกนาม | เนื่องพร้อง | ||
| เพรงราชหยุดย่ำยาม | เย็นสุข ทรวงพ่อ | ||
| โอ้พี่ทุกข์ถวิลห้อง | ห่างถ้าทางเกษม ฯ | ||
| ๑๑๗ | |||
| ๏ ขามเรียงเรียดน้ำนึก | ถวิลหวาม ใจนา | ||
| นุชบขามเรียมขาม | เข็ดเคี้ยว | ||
| คิดร่วมภิรมย์ยาม | สังวาส | ||
| หวานแม่หวังว่าเปรี้ยว | พี่เปรี้ยวปรวนโดย ฯ | ||
| ๑๑๘ | |||
| ๏ กรเกยก่ายพักตร์ก้ม | กรรแสง มาแม่ | ||
| ชลเนตรโดยรินแรง | โศกซ้ำ | ||
| บัดถึงถิ่นท่าแดง | ใดดั่ง นี้นา | ||
| แดงดุจนายเนตรช้ำ | ชอกไห้หาสมร ฯ | ||
| ๑๑๙ | |||
| ๏ ท่างามงามบให้ | เห็นโฉม | ||
| งามแม่เกรงจักโลม | ลอบเหล้น | ||
| เห็นท่าทึกเรียมโทม | นัศนึก งามนา | ||
| กามรลุงทรวงเต้น | แต่ตั้งคอยงาม ฯ | ||
| ๑๒๐ | |||
| ๏ ฝืนใจจรด่วนดั้น | โดยทาง | ||
| แสงสุริยรางราง | รีบผ้าย | ||
| คำนึงอรเอวบาง | เบาอก ได้ฤๅ | ||
| แต่จากจวบจนท้าย | ย่านบ้านยางนม ฯ | ||
| ๑๒๑ | |||
| ๏ ยางนมชมใช่เนื้อ | เชยไฉน | ||
| นมพฤกษเพรงใครไคล | คล่าวคล้อย | ||
| ฐานถันแม่สายใจ | จอมสวาท กูเอย | ||
| เฉกเช่นปั้นไป่ย้อย | เยี่ยงไม้ยางนม ฯ | ||
| ๑๒๒ | |||
| ๏ หัวหินครุคระไคร้ | ครึมบน | ||
| หินไป่เห็นเปนสกนธ์ | เกศเกล้า | ||
| เขาพร้องเพรียกอึงอล | เอาเหตุ ไหนนา | ||
| หินบแม้นแท่นเจ้า | เมื่อร้อนอรผทม ฯ | ||
| ๑๒๓ | |||
| ๏ เริงรางรางเรี่ยน้ำ | ใครสนาน นี้แม่ | ||
| เรียมร่ำลำฦกธาร | ที่แคล้ว | ||
| สองสรงร่วมรางบาน | เบิกจิตร สองนา | ||
| เคลือบเคลือบคลองนี้แล้ว | โลกร้องเริงราง ฯ | ||
| ๑๒๔ | |||
| ๏ บ้านม่วงม่วงว่าไม้ | สวายหวาน | ||
| ดลระดูกาลบาน | ช่อช้อย | ||
| ชมช่อชื่นไปปาน | รสเสพ สวายแฮ | ||
| เพียรพิศผลฮวบห้อย | ยิ่งให้เรียมเห็น ฯ | ||
| ๑๒๕ | |||
| ๏ บ้านกรูดกรูดดับแก้ | กองลม | ||
| ถวิลบิยุษยาดม | อ่อนสร้อย | ||
| ผลกรูดสดสระผม | เสาวภาค พี่แม่ | ||
| ไม้จะจักสางน้อย | ฝากน้องนางสาง ฯ | ||
| ๑๒๖ | |||
| ๏ บ้านกงกงก่ายทิ้ง | สระสม อยู่แฮ | ||
| กงดั่งกงเกวียนกลม | เกลียดคู้ | ||
| อย่าแม่อย่านิยม | เยียอย่าง กงเฮย | ||
| ครองแต่สารสัจสู้ | ซื่อไว้จึงควร ฯ | ||
| ๑๒๗ | |||
| ๏ แม้ทวยเทวทราบซร้อง | สรรเสริญ นุชนา | ||
| ต่างจะติเรียมเมิน | แม่ไว้ | ||
| จุ่งศรีสวัสดิ์เทิญ | ทนเทวษ ไว้พี่ | ||
| ซัดแม่มามาได้ | แค่แค้นคำนึง ฯ | ||
| ๑๒๘ | |||
| ๏ สระบุรีบุเรศไร้ | ปราการ | ||
| คามเขตรควรสำราญ | เรียดเหย้า | ||
| คิดราษฎร์บำราศสถาน | เทถิ่น ไปเฮย | ||
| เหมือนพี่เททรวงเศร้า | โศกร้างมาแรม ฯ | ||
| ๑๒๙ | |||
| ๏ ปากบางกับปากใบ้ | ละกล กันนา | ||
| มีแต่ปากโชนชล | หลั่งเลี้ยว | ||
| ลำบางบากแยกยล | ลางหลาก ใจพี่ | ||
| ฤๅแม่บากใจเคี้ยว | คู่น้ำปากบาง ฯ | ||
| ๑๓๐ | |||
| ๏ เรือพายช้าช้าเฉื่อย | ชลธี | ||
| ยลย่านศาลารี | เร่งเศร้า | ||
| คำนึงมิ่งมารศรี | ทรงลักษณ มาแม่ | ||
| ประหยัดว่าศาลาเจ้า | เพื่อนไร้เรียมเกษม ฯ | ||
| ๑๓๑ | |||
| ๏ ถับถึงสาวไห้ชื่อ | ตำบล บ้านแฮ | ||
| สาวร่ำร้างใดฉงน | จิตรจ้าน | ||
| เงียบเงียบเงี่ยฟังจน | จบเขตร คุ้งเฮย | ||
| สาวบให้เห็นบ้าน | พี่ไห้โหยหา ฯ | ||
| ๑๓๒ | |||
| ๏ บ้านพยาวยินแสบไส้ | ทรวงสาว | ||
| โอ้พยาวเยาวยาว | ยืดเนื้อ | ||
| เรียมร้างภิรมย์คราว | แคลนขัด เข็ญเฮย | ||
| แนบนุชสี่กรเกื้อ | กอดเกี้ยวกลใด ฯ | ||
| ๑๓๓ | |||
| ๏ ท่าราบรอยราพณ์ร้าย | พรหมพงศ์ | ||
| พาพธูรามลง | แหล่งนี้ | ||
| อาลัยวิไลยบง | กชมาศ กูเฮย | ||
| ถนัดดั่งราพณ์ลักลี้ | ซ่อนแล้วลงกา ฯ | ||
| ๑๓๔ | |||
| ๏ ดาวเรืองดาวฤกษร้าย | ราคี | ||
| ดาวเคราะห์พิเคราะห์สี | ส่อเศร้า | ||
| แขอับลับจรลี | จรหล่ำ ลงเอย | ||
| ฟ้าขุ่นขาวขวัญเข้า | แม่ไข้ใจครวญ ฯ | ||
| ๑๓๕ | |||
| ๏ บ้านอ้อยไหนอ้อยห่อน | เห็นหา อยู่เฮย | ||
| อ้อยกระเอบโอชา | ใช่น้อย | ||
| อรเอยอ่อนเจรจา | จับจิตร ใจพี่ | ||
| หวานกว่าหวานรสอ้อย | โอษฐ์น้ำคำนาง ฯ | ||
| ๑๓๖ | |||
| ๏ ไกลถนอมเนื้อเกลี้ยงแกล่ | ไกลนุช | ||
| ไกลกลิ่นบุษบาบุษ | บเศร้า | ||
| ไกลพพ่างทรวงทรุด | โทรมเพื่อ ไกลนา | ||
| ไกลเนตรไกลแนบเหน้า | หนุ่มหน้านางไกล ฯ | ||
| ๑๓๗ | |||
| ๏ มายลชนบทบ้าน | ปากเพรียว | ||
| ไพรพฤกษยางรังเรียว | เรียดล้อม | ||
| ค่อนค่อนคิดเพรียวเยียว | เยาวรูป ถึงฤๅ | ||
| ร่างแม่เพรียวเพรียวพร้อม | เพริดล้ำลำเพรียว ฯ | ||
| ๑๓๘ | |||
| ๏ ดลสถานบ้านกล้วยภาค | ภูมพง พนัศนา | ||
| เขาปลูกกัทลีดง | ดื่นต้น | ||
| จันทน์นวลนิจเรียมจง | ใจเสพ | ||
| เครือครั่งผลพวงพ้น | พี่ชี้ชังกรัน ฯ | ||
| ๑๓๙ | |||
| ๏ ฟักแฟงแตงไร่ร้าน | ริมสอง ฝั่งแฮ | ||
| ผลแทบเท่ากลองกอง | กับหญ้า | ||
| นวลแตงอ่อนลออง | ลอออก เรียมเอย | ||
| นึกระฦกนวลหน้า | หนุ่มหน้านวลแตง ฯ | ||
| ๑๔๐ | |||
| ๏ ตระวันเวี่ยไม้ร่ม | เขาขนอง พนัศนา | ||
| ขุนมฤครเมียนมอง | มุ่งเนื้อ | ||
| สวนเสียงสัตว์คนอง | แนวป่า | ||
| เย็นระอุเรียมเรื้อ | สั่นเริ้มรนสมร ฯ | ||
| ๑๔๑ | |||
| ๏ มลักเห็นนางสักสล้าง | ลัดใบ อ่อนเอย | ||
| กิ่งละกลกรไกว | กวักช้อย | ||
| นางสักสรัศดีใด | ดูดั่ง นี้แม่ | ||
| สุดสำคัญรอยน้อย | หนึ่งช้ำในโฉม ฯ | ||
| ๑๔๒ | |||
| ๏ เห็นกระทุ่มทิ้งถ่อนต้น | ตูมมี | ||
| เรียมก็ตูมตูมตี | อกร้อง | ||
| ค้อนกลองไปเจ็บฝี | มือค่อน ค้อยเอย | ||
| เจ็บแต่อกจากน้อง | พี่เร้ารันทรวง ฯ | ||
| ๑๔๓ | |||
| ๏ หมากพูดกระพ้อพุ่ม | พุมเรียง เรียดแฮ | ||
| โรครักเรียมราศเวียง | หวั่นสร้อย | ||
| เต็งรังตะเคียนเคียง | สนโศก ด้วยฤๅ | ||
| ไม้แม่บีบยางย้อย | อย่างน้ำตาเรียม ฯ | ||
| ๑๔๔ | |||
| ๏ สบราชพฤกษโศกแส้ | สุกกรม | ||
| กรมไป่ดมเรียมดม | ดอกแก้ว | ||
| ดูดอกอรภิมชม | ชอบชื่อ ไม้แม่ | ||
| หวังว่าภิมพี่แล้ว | เล่ห์นี้เรียมหลง ฯ | ||
| ๑๔๕ | |||
| ๏ นางล้อมคิดอรลี้ | ลับหาย | ||
| เคยแม่ล้อมฤๅคลาย | คลาดได้ | ||
| นางนูนนึกนามอาย | อกนาฎ กูเอย | ||
| นมนุชไฉนใครให้ | ชื่อนี้นางนูน ฯ | ||
| ๑๔๖ | |||
| ๏ มณฑาเทียมเทียบเนื้อ | นวลอุไร | ||
| ซ่อนกลิ่นอายกลิ่นไกล | กลิ่นชู้ | ||
| อัญชันเฉกนิลไนย | เนตรนุช พี่นา | ||
| เสาวรสเหมือนเรียมรู้ | รสรู้ในใจ ฯ | ||
| ๑๔๗ | |||
| ๏ เป็ดหงส์เหิรแมกไม้ | มหาหง | ||
| ถวิลดำเนินหงส์องค์ | อ่อนคล้อย | ||
| ขับแคคับแค้นจง | จับกิ่ง แคแฮ | ||
| เหมือนพี่คับทรวงลห้อย | ห่างชู้มาชม ฯ | ||
| ๑๔๘ | |||
| ๏ พญาลอเล่นน้ำซับ | เนินสูง | ||
| ยูงจับยางนางยูง | ยั่วเย้า | ||
| รังนานแนบรังฝูง | นางแนบ นกนา | ||
| โหยพี่เห็นพิหคเคล้า | คลั่งดิ้นแดโดย ฯ | ||
| ๑๔๙ | |||
| ๏ ดอกบัวบินร่อนร้อง | รังรมย์ | ||
| เพียงพี่ร้างทรามชม | ฉากห้อง | ||
| ยางเจ่าจับเจ่ากรม | เกรียมอก นกนา | ||
| เหมือนพี่เจ่าใจจ้อง | จอดเจ้าจำตรอม ฯ | ||
| ๑๕๐ | |||
| ๏ นางนวลนึกว่าหน้า | นวลเดือน | ||
| เค้าคู่เค้าโมงเหมือน | แม่นแล้ว | ||
| แขกเต้าตขบเตือน | นุชไต่ มาแม่ | ||
| โอ้ว่าแก้วไหนแก้ว | ใช่แก้วตาเรียม ฯ | ||
| ๑๕๑ | |||
| ๏ ปากห่างประเหลโอษฐ์ช้อย | ชออน พี่แม่ | ||
| โอ้อิลุ้มไป่งอน | เท่อเทื้อ | ||
| กางเขนคิดคู่กร | กางกอด | ||
| ถนัดตระไนนึกเนื้อ | แนบเนื้อแนมใน ฯ | ||
| ๑๕๒ | |||
| ๏ ราชีพฤกษชาติเชื้อ | ชายดง | ||
| ใบบไหวเทียมธง | ทบเท้า | ||
| วังเวงวิเวกวง | เขาเขตร นี้เฮย | ||
| สบสัตว์เสียถิ่นเศร้า | ช่วยเศร้าทรวงเรียม ฯ | ||
| ๑๕๓ | |||
| ๏ ช่องผึ้งคนึงช่องตั้ง | ตาตู ผึ้งเอย | ||
| ผึ้งภิรมย์เรณู | แนบข้าง | ||
| คิดรังรสมฤทู | เสียวทราบ ทรวงพี่ | ||
| ผึ้งแผ่นสมรแม่งม้าง | แม่มิ้มหมายเหมือน ฯ | ||
| ๑๕๔ | |||
| ๏ ยามเย็นยลย่านน้ำ | นที มาแม่ | ||
| ถึงถิ่นท่าวัวมี | ต่างจ้าง | ||
| วัวเอยช่วยปราณี | ทรวงหนัก โศกนา | ||
| บรรทุกทุกข์เรียมบ้าง | แบ่งไว้พอทรง ฯ | ||
| ๑๕๕ | |||
| ๏ ถับถึงบ้านกอกแก้ว | ฤๅเห็น เลยแม่ | ||
| อกพี่กรมหนองเปน | เลือดค้าง | ||
| บ้านกอกกอกเอยเอน | ดูน่อย หนึ่งนา | ||
| วานช่วยกอกอกล้าง | เลือดช้ำในทรวง ฯ | ||
| ๑๕๖ | |||
| ๏ แก่งเมืองมูนก่อก้อน | หินเห็น อยู่เฮย | ||
| เมืองบเป็นเมืองเป็น | ป่ากว้าง | ||
| วังวลวิกลเย็น | เจือกอยู่ ไฉนนา | ||
| ดูแก่งเมืองเมืองร้าง | พี่ร้างเมืองเหมือน ฯ | ||
| ๑๕๗ | |||
| ๏ หนองบัวบงกชแก้ว | กานดา พี่ฤๅ | ||
| หลิ่นลไกลคนธา | เท่ห์น้อง | ||
| บัวปรางปรับนาสา | สมสนิท | ||
| บัวแนบบัวทรวงซร้อง | เบียดสร้อยบัวศรี ฯ | ||
| ๑๕๘ | |||
| ๏ ป่วยกล่าวร้อยสระแก้ว | โกสุมภ์ ก็ดี | ||
| เพญผกากันพุม | อ่อนอื้อ | ||
| ไป่เปรียบปรีดิ์ประทุม | ทิพสระ พี่แม่ | ||
| วันละวันร้อยมื้อ | ภู่เคล้าฤๅคลา ฯ | ||
| ๑๕๙ | |||
| ๏ ถั่นถั่นถึงถ้าเยี่ยม | เย็นรอน รอนเอย | ||
| คิดแม่แย้มบัญชร | ชะม้อย | ||
| ท่าเยี่ยมบยลสมร | เมือถิ่น ใดแม่ | ||
| อยู่ก็เยี่ยมหน้าน้อย | หนึ่งให้เรียมเห็น ฯ | ||
| ๑๖๐ | |||
| ๏ ตาลเดี่ยวเดียวโดดต้น | ตาลสม ญาแฮ | ||
| ผลก็โอชาชม | แต่เต้า | ||
| ใบตาลยยาบลม | โบยโบก มาแม่ | ||
| ถวิลว่าด้ามจิ้วเจ้า | ฝากไว้วีเรียม ฯ | ||
| ๑๖๑ | |||
| ๏ อรเอยอกก่ำแก้ว | กำสรด อยู่ฤๅ | ||
| ใครจะปลอบนวลปลด | ปลิดเศร้า | ||
| เสียศรีซูบทรวงสลด | เหลือแหล่ แล้วแม่ | ||
| เดาะดั่งตาลเต่งเต้า | แต่นี้นานถนอม ฯ | ||
| ๑๖๒ | |||
| ๏ โรยแรงเรียมร่ำไห้ | หานาง มาแม่ | ||
| ยินชื่อขอนขว้างขวาง | ย่านน้ำ | ||
| ตันอกอัดใจคราง | โอยออก ได้ฤๅ | ||
| ถนัดหนึ่งท่อนขอนค้ำ | แน่นเนื้อในทรวง ฯ | ||
| ๑๖๓ | |||
| ๏ ค่ายหลวงหลายลูกตั้ง | ตามเฉนียน น้ำแม่ | ||
| รายบะเหรี่ยมรางเกวียน | กาจแกล้ว | ||
| ปืนกามร่อใจเจียน | ใจขาด | ||
| ทนจะรอดฤๅแก้ว | พี่เอ้ยอรผลาญ ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา
