โคลงนิราศตลาดเà¸à¸£à¸µà¸¢à¸š
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 13:34, 15 ตุลาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: พระเทพโมลี (กลิ่น)
พ. ณ ประมวญมารค ทรงตั้งข้อสังเกตไว้ในหนังสือประชุมนิราศคำโคลงว่านิราศเรื่องนี้ชื่อว่านิราศตลาดเกรียบ หากในโคลงระบุปลายทางไว้ว่าเป็นเพนียดคล้องช้าง นอกจากนี้โคลงบทสุดท้าย ผู้ประพันธ์บอกว่าตัวเองไปในราชการคล้องช้างคราวนี้ด้วย ซึ่งผิดวิสัยพระสงฆ์เช่นพระเทพโมลี จึงทรงเห็นว่าผิดทั้งชื่อเรื่องและชื่อผู้ประพันธ์
บทประพันธ์
| ๑ | |||
| ๏ สงสารพิโยคเนื้อ | นวลหงส์ | ||
| รอยพี่บากเบียฬบง | กชแก้ว | ||
| กับเรียมจึ่งจากจง | สังวาศ | ||
| สังเวศวันพี่แคล้ว | คลาศเคล้าสงสาร ฯ | ||
| ๒ | |||
| ๏ ขืนใจจากท่าน้ำ | เรือถอย | ||
| สั่งท่าราเรือลอย | ท่าน้อง | ||
| ท่าจุงท่านางคอย | ฟังข่าว | ||
| ท่าก็ขานคำพร้อง | พร่ำช้ำใจทวี ฯ | ||
| ๓ | |||
| ๏ นาวาคลาคลาศเต้า | ตามคลอง | ||
| ถึงถิ่นคำเปลวทอง | ทุ่มค้อน | ||
| ทุมทรวงสุดสมรปอง | ปางทุ่ม ทองนา | ||
| อกจะหักเป็นท่อน | แทบกลั้นกลัดใจ ฯ | ||
| ๔ | |||
| ๏ คำเปลวแผ่แผ่นไว้ | วางขาย | ||
| แผ่นมาศภักตร์เหมือนหมาย | แม่ยิ้ม | ||
| สงสารสุดเสียดาย | ผิวผ่อง พี่เฮย | ||
| ผิวพิมลงามปิ้ม | แปดน้ำคำเปลว ฯ | ||
| ๕ | |||
| ๏ ดอกไม้คลองชื่ออ้าง | อาราม | ||
| ถวอลดอกไม้นางงาม | เงื่อนแย้ม | ||
| ดอกสวรรค์วิเศษทราม | ส่งกลิ่น หอมฤๅ | ||
| โอ้พี่ไกลกลิ่นแก้ม | ดอกไม้ฤๅเหมือน ฯ | ||
| ๖ | |||
| ๏ ถึงวัดอาวาศไว้ | นามหงส์ | ||
| หงส์ดั่งหงสมรพงศ์ | พี่ร้าง | ||
| งามลักษณหงส์ทรง | เสมอแม่ งามฤๅ | ||
| เห็นแต่วัดหงส์อ้าง | พี่โอ้อาดูร ฯ | ||
| ๗ | |||
| ๏ ถั่นถั่นถึงถิ่นท้าย | ตลาดแล | ||
| พิศตลาดตลึงแพ | พ่วงไม้ | ||
| สินค้าสิ่งของแอ | อัดอยู่ | ||
| เปล่าแต่อกเรียมไร้ | ราศร้างทางเกษม ฯ | ||
| ๘ | |||
| ๏ ปากคลองคลองน้ำเชี่ยว | โชนฉาน | ||
| ป่วนป่วนเป็นนวลวาล | วาบว้ำ | ||
| น้ำหน้านักคือธาร | แทงฝั่ง | ||
| ใจพี่ป่วนปานน้ำ | นึกน้องเวียรวล ฯ | ||
| ๙ | |||
| ๏ เมิลเมืองหมายช่องป้อม | ปืนมี | ||
| รอยรอบรับไพรี | รอบล้อม | ||
| ปืนโศกสุดแสนทวี | โทรมเทวศ | ||
| ป่วยดั่งปืนพาดป้อม | ปักแย้งยิงทรวง ฯ | ||
| ๑๐ | |||
| ๏ วัดแจ้งหวังแจ้งรักษ์ | เรียมถวิล | ||
| ค่อนคิดข่าวข้อยิน | ข่าวน้อง | ||
| บัวบงกชโกมิน | กมุทมาศ เรียมเอย | ||
| ใครจะแจ้งข่าวพร้อง | พร่ำให้เรียมฟัง ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ .....................ท่า | ธารชล | ||
| เรือเพียบพอพายคน | ข้ามน้ำ | ||
| .......................... | เจียนล้ม | ||
| ใจพี่เพียบเพียงขว้ำ | จากเจ้าหนักใจ ฯ | ||
| ๑๒ | |||
| ๏ .....................เจ้า | จอมปราน | ||
| เอาเชตุพนพิศาล | เศกไว้ | ||
| สรวมชีพช่วยแบ่ง | บุญช่วย สัตว์รา | ||
| เศกสุขศรีสวัสดิให้ | ร่วมห้องเป็นเกษม ฯ | ||
| ๑๓ | |||
| ๏ พระฉนวนตำหนักน้ำ | นฤมล | ||
| พ่างพิชยไพชยนต์ | หยาดฟ้า | ||
| ถนัด...................... | เสด็จราช | ||
| เจ้าจะเคร่าครวญถ้า | พี่เพี้ยงแพฉนวน ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ ถึงวัดบางว้าหวั่น | ใจหวาม | ||
| ใจระว้าระวังความ | พี่เศร้า | ||
| ยามยืนนั่งนอนยาม | ยูรยาตร ก็ดี | ||
| เจ้าจะเปลี่ยวใจเจ้า | พี่ว้าเหว่ใจ ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ อาวาศวิศษสร้าง | สมญา | ||
| บรเมศรรมหา | ธาตุเจ้า | ||
| ถวายมือต่างมาลา | ลงกต | ||
| เดชพระธาตุทูลเกล้า | ช่วยคุ้มภัยสมร ฯ | ||
| ๑๖ | |||
| ๏ กอกน้อยคลองชื่ออ้าง | มีนาม | ||
| ชลพุ่งไหลชนหลาม | วนวิ่ง | ||
| ในจิตรพี่คิดหวาม | หาอ่อน อ่อนเอย | ||
| ใจพี่เจ็บเจ็บยิ่ง | จากน้องไกลนาง ฯ | ||
| ๑๗ | |||
| ๏ ถึงประโคนคิดคู่ร้าง | แรมหึง | ||
| เคยพี่เคล้าคลอคลึง | คลี่ยิ้ม | ||
| สงสารพิโยคตรึง | ตราอก เรียมรา | ||
| คือประโคนเข็นลิ่ม | สุดรื้อแรงถอน ฯ | ||
| ๑๘ | |||
| ๏ วัดนี้จอมนาถไท้ | อวยนาม | ||
| สังเวตวิทยาราม | ชื่ออ้าง | ||
| อย่าคืดอย่าควรขาม | ห่อนสัง เวศเอย | ||
| นอมประนดฤๅว้าง | อ่อนเกล้าดุษฎี ฯ | ||
| ๑๙ | |||
| ๏ ยี่ขันเขตขอบบ้าน | นามบาง | ||
| โรงเหล้าเตาเพลิงกลาง | กลั่นไว้ | ||
| ผิเพลิงจุดใจพลาง | พลันดับ | ||
| ดับหายเหือดได้ | แต่ร้อนเรียมคนึง ฯ | ||
| ๒๐ | |||
| ๏ บางจากดุจจากเจ้า | จำจร | ||
| จากสนิทจากถนอมกร | กอดเกื้อ | ||
| จากรักษ์จากภิรมย์รอน | แรมรศ | ||
| จากนุชจากนิ่มเนื้อ | จากหน้านวลผจง ฯ | ||
| ๒๑ | |||
| ๏ ดลสถานบ้านเพียบผู้ | คนหลาย | ||
| ฉนังชื่อใครไฉนราย | ใคร่รู้ | ||
| คิดเคยเสพกระยาสาย | สมรร่วม | ||
| รายดั่งแรมรศชู้ | ฉุกร้อนรายทาง ฯ | ||
| ๒๒ | |||
| ๏ สามเสนสามเส้นส่อ | สายสินธุ์ | ||
| สามชั่วลึกลงดิน | ดิ่งน้ำ | ||
| เสนหาภิรมย์ถวิล | หวังหยั่ง ได้ฤๅ | ||
| ลึกยิ่งสามโยชน์ก้ำ | รักแก้วแรมไกล ฯ | ||
| ๒๓ | |||
| ๏ เห็นหีบหีบอ้อยบิด | เบียดกัน | ||
| ทุกข์พี่เบียนใจฉัน | หีบอ้อย | ||
| รื่นรื่นรศเอมอัน | ไหลหลั่ง ลงนา | ||
| หลั่งดั่งไหลหลั่งย้อย | หยาดน้ำตาตรอม ฯ | ||
| ๒๔ | |||
| ๏ บางพลัดบาปพรากโอ้ | อาลัย | ||
| เพรงพรากเนื้อนกไกล | คู่เคล้า | ||
| ทันทำโทษสนองไป | ปานพราก เขานา | ||
| บางพลัดเหมือนพลัดเจ้า | พรากเจ้าจอมสมร ฯ | ||
| ๒๕ | |||
| ๏ บางพลูมือแม่ม้วน | พลูทอง | ||
| ถนัดว่าพลูสอดซอง | ใส่ไว้ | ||
| เจ็บจิตจากมาหมอง | มือแม่ ไกลนา | ||
| ใครจะเจียนจีบให้ | พี่แม้นมือนาง ฯ | ||
| ๒๖ | |||
| ๏ ลุแหลมบางซื่อเลี้ยว | แลคาม | ||
| บางบซื่อเสมอนาม | พี่พร้อง | ||
| แสนซื่อสุดพยายาม | เยาวซื่อ ต่อนา | ||
| สัตย์พี่ซื่อต่อน้อง | นึกน้องนางเดียว ฯ | ||
| ๒๗ | |||
| ๏ บางโพบเห็นต้น | โพทอง | ||
| ฤๅว่าโพหม่นหมอง | เหี่ยวแห้ง | ||
| ไร้ผู้บำรุงสนอง | ใบเศร้า โรยเอย | ||
| ฤๅใครโกรธหากแย้ง | ยื้อให้โพเฉา ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ โพงพางกางข่ายอ้า | เอาปลา | ||
| สบหมู่สัญจรมา | ติดต้อง | ||
| กำพรากจากเสน่หา | มาห่าง | ||
| ข่ายดั่งข่ายรักษ์ข้อง | รักษ์ค้างเรียมเคือง ฯ | ||
| ๒๙ | |||
| ๏ บางซ่อนกลซ่อนร้อย | รัญจวน | ||
| รักษ์พี่ซ่อนรักษ์สงวน | สู่เจ้า | ||
| ซ่อนทุกข์ซ่อนทวีครวญ | ครองเทวศ | ||
| ซ่อนเงื่อนเบือนหน้าเศร้า | ซ่อนหน้าคนึงหลัง ฯ | ||
| ๓๐ | |||
| ๏ บางเขนเข็ญด้วยย่าน | ยาวไกล | ||
| เขนพี่เจ็บเข็ญใจ | จากเจ้า | ||
| บางเขนขุกเข็ญไฉน | นามชื่อ เข็ญนา | ||
| เขนดั่งเข็ญเคืองเศร้า | ซ่อนหน้าคนึงหลัง ฯ | ||
| ๓๑ | |||
| ๏ อารามนามวัดสร้อย | องถวิล | ||
| สานสอิ้งเอวยุพินท์ | ผูกร้อย | ||
| ประดับประดิทิน | ทุกเมื่อ | ||
| ทองประจำยามห้อย | ห่างให้คนึงโหย ฯ | ||
| ๓๒ | |||
| ๏ มาลุตลาดด้าว | แสนสวน | ||
| ใดบเห็นแห่งครวญ | ว่าแก้ว | ||
| แก้วตาพี่สุดสงวน | งามเสงี่ยม | ||
| เหมือนมนินวลแผ้ว | ผ่องร้างเรียมตรอม ฯ | ||
| ๓๓ | |||
| ๏ วัดสลักแสนสลักโอ้ | อกกรม | ||
| วัดวิหารสลักสม | ชื่อนั้น | ||
| อาทรทุกข์ระทม | ทนเทวษ | ||
| โศกสลักอกอั้น | อิดเอื้อนเตือนตาย ฯ | ||
| ๓๔ | |||
| ๏ วัดเขียนคิดแบบหน้า | นางสม | ||
| เขียนใส่แผ่นทองชม | ค่ำเช้า | ||
| ดวงหน้าติดตากรม | ใจผูก พี่นา | ||
| ถนัดดั่งเห็นหน้าเจ้า | วาดไว้ชมตาง ฯ | ||
| ๓๕ | |||
| ๏ ไม้ริมจรลิ่งน้ำ | แนวโคลน | ||
| ลำลัดลมพัดโยน | ยอดโย้ | ||
| จะโอนก็จุ่งโอน | เอนทับ เถิดรา | ||
| ตายพี่ยอมตายได้ | อยู่ร้างฤๅเสบย ฯ | ||
| ๓๖ | |||
| ๏ ตลาดขวัญขวัญอื่นอ้าง | ออกนาม | ||
| ถนัดว่ามิ่งขวัญตาม | พี่เต้า | ||
| ความทุกข์ใหญ่ความ | ขวัญเนตร พี่เอย | ||
| ใครจะรับขวัญเจ้า | ปลอบน้องถนอมขวัญ ฯ | ||
| ๓๗ | |||
| ๏ เมืองนนทบูเรศร์เรื้อ | รังเรือน | ||
| เมืองบเป็นเมืองเหมือน | ดั่งบ้าน | ||
| เวราติดตามเตือน | ตัดสวาท เรียมฤๅ | ||
| หน้าบเป็นหน้าม้าน | หม่นไหม้มัวหมอง ฯ | ||
| ๓๘ | |||
| ๏ บางแพรกแยกน่านน้ำ | แนวคลอง | ||
| ใจพี่แยกเป็นสอง | แพรกด้วย | ||
| ฤๅหนึ่งใคร่ใจครอง | ชีวิต ไว้รา | ||
| ฤๅหนึ่งนึกคนึงม้วย | อยู่ร้อนแรมไกล ฯ | ||
| ๓๙ | |||
| ๏ วัดแดงแจ้งว่าวัด | โปราญ | ||
| ร้างรามาช้านาน | ก่อนโพ้น | ||
| มีผู้ประดิษฐ์สถาน | ก่อสร้าง ไว้นา | ||
| ครั้งกรุงเก่าก่อนโน้น | เริศร้างกลางคัน ฯ | ||
| ๔๐ | |||
| ๏ เขมาอาวาสไว้ | ตรานาน | ||
| เขจรจวบสถาน | ที่นี้ | ||
| เรือพายพายฉ่าฉาน | เร็วยิ่ง เร็วนา | ||
| หยุดเสียหน่อยแล้วพี่ | คลายร้อนจึ่งไป ฯ | ||
| ๔๑ | |||
| ๏ วัดเฉลิมพระเกียรติท้าว | ทรงธรรม์ | ||
| ไว้ชั่วกัลปาอัน | ห่อนสิ้น | ||
| เป็นหลักแห่งเมืองนัน | ทบูเรศ นั้นนา | ||
| พระเดชดั่งแผ่นดินสิ้น | อยู่ยืนหมื่นแสน ฯ | ||
| ๔๒ | |||
| ๏ คล้ายคล้ายใจพี่แคล้ว | คลอคลึง | ||
| หลับละเมอฝันถึง | นิ่มน้อง | ||
| คิดคิดยิ่งคำนึง | โหยเสน่ห์ อ่อนเอย | ||
| คิดใคร่กลับเรือล่อง | รับน้องไปสม ฯ | ||
| ๔๓ | |||
| ๏ ธรณีบางบอกด้าว | ดำบล | ||
| ถวิลชื่อดินดาลฉงน | อยู่ยั้ง | ||
| จากรักษ์หนักใจจน | จวบชีพ | ||
| หนักดั่งดินทับทั้ง | แผ่นพื้นภูมิสถาน ฯ | ||
| ๔๔ | |||
| ๏ เรือคลอนโคลงคลื่นคลุ้ม | ใจหวล | ||
| หวลสวาทหวาดใจจวน | จวบไข้ | ||
| ราพายพัดแทงทวน | นาเวศ | ||
| เหมือนจะเบือนใบ้ให้ | กลับหน้ามาสม ฯ | ||
| ๔๕ | |||
| ๏ เห็นคลื่นคล้ายคล้ายคลั่ง | คลอธาร | ||
| แลระลอกระลุงลาญ | ล่มหล้า | ||
| คงคาฉ่าฉานฉาน | ชุดคลื่น | ||
| เพียงพี่คลั่งเป็นบ้า | บอบช้ำจำไกล ฯ | ||
| ๔๖ | |||
| ๏ โตรดตรอมมาเข้าเตร็จ | ตราใจ | ||
| ข้ามเขตคนอาศัย | อยู่สร้าง | ||
| ปากเตร็จเตร็จหนใด | ใครเตร่ เตร็จฤๅ | ||
| โอ้พี่เตร็จเตร่ร้าง | ร่วมห้องคนึงหา ฯ | ||
| ๔๗ | |||
| ๏ บางพูดถึงพี่เพี้ยง | พาที | ||
| แถลงทุกข์ทรมามี | หมื่นไหม | ||
| บางพูดดุจปรานี | พูดเพื่อน เรียมรา | ||
| แว่วว่าสายสมรได้ | พูดด้วยเรียมขาม ฯ | ||
| ๔๘ | |||
| ๏ บางภูตภูตขุ้มฝาก | ของฝัง | ||
| ขุมทรัพย์อันใดยัง | อยู่เฝ้า | ||
| สายสมรแม่อยู่หลัง | ลับเนตร | ||
| ใครคุ้มครองเจ้า | พี่ไว้ใจใคร ฯ | ||
| ๔๙ | |||
| ๏ คูวัตร์วัดขุดขั้น | คูขรร | ||
| ขอบเขื่อนมีสำคัญ | เขตล้อม | ||
| จงรักษ์จำแรมขวัญ | วายรักษ์ เจ้าฤๅ | ||
| รักษ์พี่เพียงคูข้อง | เขื่อนแก้วกันโฉม ฯ | ||
| ๕๐ | |||
| ๏ อกใจเจ็บปวดปิ้ม | เป็นหนอง | ||
| หลั่งหลั่งเลือดตานอง | เนื่องน้ำ | ||
| ถึงภังคนิคมหนอง | สมรพี่ พังฤๅ | ||
| อกพี่ฟกพองช้ำ | ชอกเพี้ยงพังตาย ฯ | ||
| ๕๑ | |||
| ๏ บ้านใหม่ใหม่หนึ่งเนื้อ | นางถนอม | ||
| ใหม่ใหม่หมายอยู่ออม | อุ่นข้าง | ||
| โอ้แก้วกับใจจอม | จากอก อกเอย | ||
| ใหม่ไม่ถึงขวบค้าง | ขาดหน้านวลสงวน ฯ | ||
| ๕๒ | |||
| ๏ ตลาดคามนามเนื้อเชือด | ชุกอง | ||
| พิศตลาดหลากเลวของ | แม่ค้า | ||
| ของนางอำนวยปอง | ปันฝาก มาพี่ | ||
| รศดั่งโอรสฟ้า | เฟื่องมลิ้มโลมใจ ฯ | ||
| ๕๓ | |||
| ๏ ประเทศท้องคุ้งชื่อ | เกรียนสวาย | ||
| สาวยว่าม่วงเรียมหมาย | ม่องไม้ | ||
| เกรียนโกรนกิ่งใบวาย | ผลช่อ เกรียนฤๅ | ||
| คิดระดูเคยได้ | ม่องเจ้าเจียนผจง ฯ | ||
| ๕๔ | |||
| ๏ บางเดื่อผลเดื่อแท้ | ทุมพร | ||
| งามแต่นอกในหนอน | บ่อนเหน้า | ||
| บำราชภิรมย์สมร | เสมอชีพ พี่เอย | ||
| งามรูปงามใจเจ้า | เดื่อต้นต่างกัน ฯ | ||
| ๕๕ | |||
| ๏ ดลดำบลชื่อบ้าน | บางหลวง | ||
| เชียงรากร้อนรลุงลวง | ลอกไหม้ | ||
| เขาหลวงทุมกระทบทรวง | แสนคาบ ก็ดี | ||
| ยังไป่ป่วยปานไข้ | เจ็บด้วยจากนาง ฯ | ||
| ๕๖ | |||
| ๏ กระแชงชนบทตั้ง | ตามแนว | ||
| ฝั่งนธีธารแถว | ท่งขั้น | ||
| หนึ่งภักตร์พิศหวนแวว | สายสวาท มาฤๅ | ||
| ฤๅกแชงแส้งกั้น | กีดหน้านางขนาง ฯ | ||
| ๕๗ | |||
| ๏ นาวาประเวศวุ้ง | วารีย์ | ||
| สามโคกสำคัญมี | หมู่เหย้า | ||
| สามยามย่ำยามทวี | วอนฝาก | ||
| สามสุรารักษ์เจ้า | สั่งเจ้ายามสาม ฯ | ||
| ๕๘ | |||
| ๏ หญิงร้ายชายชู้ชอบ | ชังผัว | ||
| งิ้วแง่กรดกรีดตัว | ไต่ต้อง | ||
| บ้านงิ้วคิดขยาดกลัว | หนามแง่ งิ้วรา | ||
| จากพี่เชื่อใจน้อง | นิ่มเนื้อไกลหนาม ฯ | ||
| ๕๙ | |||
| ๏ เดินโดยชลมารคด้าว | ดลสถาน | ||
| บ้านชื่อกระบือพาล | พี่ช้ำ | ||
| เออนงคนาถนาน | คนึงเจ็บ ใจนา | ||
| คือกระบือเขาซ้ำ | เสี่ยวแล้วหลายปาง ฯ | ||
| ๖๐ | |||
| ๏ รอนรอนสุริเยศวร์เจ้า | ยอแสง | ||
| เพียงพี่สิ้นสุดแรง | ร่ำร้อง | ||
| เดือนดาวเด่นดวงแสดง | ดาษเมฆ | ||
| ดูดั่งดวงหน้าน้อง | แนบหน้าเสน่หา ฯ | ||
| ๖๑ | |||
| ๏ จำเนียรนับหนึ่งโอ้ | สองยาม | ||
| สี่ย่ำกำศรวลสยาม | ย่ำฆ้อง | ||
| ............ราชคาม | คับคั่ง อกเอย | ||
| ถนัดว่าขวัญเนตรน้อง | พี่เพี้ยงภายหา ฯ | ||
| ๖๒ | |||
| ๏ ราชคามนามเกาะกั้น | กลางหน | ||
| สายกระแสสินธุ์ดล | สี่ด้าน | ||
| เพรงราชรื้อเกาะถกล | เป็นราช คามฤๅ | ||
| เพียงพี่รื้อการบ้าน | จากบ้านมาหมอง ฯ | ||
| ๖๓ | |||
| ๏ ชลจรเจนน้ำนับ | แสนไสว | ||
| คล่ำคล่ำดำกลิ่นไคล | เคลื่อนคล้อย | ||
| คล้ายคล้ายว่ายไวไว | แสวงคู่ | ||
| โหยพี่เห็นปลาน้อย | เนตรน้ำตาตาง ฯ | ||
| ๖๔ | |||
| ๏ เพยนทองแลเลื่อมแพร้ว | ทองพราย | ||
| ตาพี่พิศเพียรหมาย | มุ่งน้อง | ||
| ฉิมโฉมเฉิดฉวีกาย | กลทาบ ทองนา | ||
| เห็นแต่เพียนผุดพ้อง | พี่เพี้ยงขาดใจ ฯ | ||
| ๖๕ | |||
| ๏ เทภาพาตระภากผ้าย | ผันจร | ||
| เพียงภาคย์พิมลสมร | แม่ผ้าย | ||
| นวลจันทน์หวั่นอาวรณ์ | หวังเหยื่อ | ||
| โอ้พี่แปลกปลาคล้าย | หนุ่มหน้านวลจัน ฯ | ||
| ๖๖ | |||
| ๏ หลาดหล้ายกรายแซกซ้อน | เสียดสน | ||
| มลักว่ากรายกรถกล | กอดเกื้อ | ||
| เนื้ออ่อนแอบแอ่งชล | เชยหาด | ||
| ถนัดดั่งอ่อนอ่อนเนื้อ | แนบเนื้อเชยโฉม ฯ | ||
| ๖๗ | |||
| ๏ คางเบือนเบือนหน้าฝีก | แฝงหลัง | ||
| เพียนภักตร์ภาคย์เบือนบัง | เมียดหน้า | ||
| กระสงระเสรีดดัง | เสือกว่าย | ||
| เสียวดษณท์ทรงส้าร | โสรกร้อนรนถวิล ฯ | ||
| ๖๘ | |||
| ๏ แก้มช้ำฉุกว่าแก้ม | เกสร | ||
| เกรียกภมรเขจร | จู่ย้ำ | ||
| สลิดสลุมภร | แผกเพื่อน ตนนา | ||
| แสนสลดใจช้ำ | ชอกเศร้าศรีสลาย ฯ | ||
| ๖๙ | |||
| ๏ คระแหคระโห้ฮุบ | เหหวล | ||
| เห็นคระโหนแดดวน | ด่าวดิ้น | ||
| สวายว่ายสวิงครวญ | สังวาศ | ||
| สังเวชสายสวาทสิ้น | สุดรู้เรียมคนึง ฯ | ||
| ๗๐ | |||
| ๏ กดกาตะโกกเฟื้อย | เฟือยแฝง | ||
| ช่อนชะโดดลแปลง | ปลักเฝ้า | ||
| ซิวสร้อยสูบเสือแขยง | .......... | ||
| เมิลมัจฉาใช่เจ้า | จากเจ้าตรอมใจ ฯ | ||
| ๗๑ | |||
| ๏ กุมภิลสุรภาพท้อง | ทางสินธุ์ | ||
| สพสัตวเสพยวาริน | เร่เร้น | ||
| แฝงฟาดมาศยากิน | เป็นเหยื่อ | ||
| แตกคลื่นตื่นระลอกเต้น | แตกเต้นทรวงเรียม ฯ | ||
| ๗๒ | |||
| ๏ กรรกฎกางก้ามร่าย | ริมเฉนียน | ||
| เล็มล่าอาหารเวียน | หวาดคุ้ง | ||
| ลงปล่องช่องชายเดียรถ์ | โดยด่วน | ||
| กอยและเต่าเหล่ากุ้ง | ลากก้ามตามธาร ฯ | ||
| ๗๓ | |||
| ๏ เห็นดลด่นด่วนดั้น | ดำหนี | ||
| หวั่นระไวไพรี | ลาศมล้าง | ||
| กลจากจำเนียรศรี | เสาวภาคย์ เรียมเอย | ||
| ร้อนอริรอบข้าง | คิดหน้าระวังหวัง ฯ | ||
| ๗๔ | |||
| ๏ กาน้ำดำน้ำเพื่อ | อาหาร | ||
| เซงกระสาผสานสาร | แสรกร้อง | ||
| กะทุงเลียบลอยขนาน | แนวฝั่ง | ||
| ยางเจ่าจับเจ่าจ้อง | พี่จ้องใจถวิล ฯ | ||
| ๗๕ | |||
| ๏ ชลลงชลหาดแห้ง | เห็นทราย | ||
| เพียงทิพากรผาย | ผ่าวหล้า | ||
| หาดกูนเกิดเป็นอาย | โอ้อก เรียมเอย | ||
| ร้อนดั่งหาดเดือนห้า | หอบแห้งโหยตรอม ฯ | ||
| ๗๖ | |||
| ๏ ลาญเทเททุ่มทิ้ง | ทุกข์ทับ | ||
| เทนับสุชลทรับ | ฤๅสิ้น | ||
| ความเทวศฤๅไป่ลับ | เหือดได้ นาแม่ | ||
| เททุกข์ทับอกดิ้น | ฤๅเทไปสูญ ฯ | ||
| ๗๗ | |||
| ๏ แนวน้ำกำหนดคล้อย | คลองไหล | ||
| นามชื่อคลองบางไซ | สืบสร้อง | ||
| หันถึงเทศกาลไพ | ศรภสู่ นานนา | ||
| เพียงพี่สมสู่ห้อง | ห่างห้องมาโหย ฯ | ||
| ๗๘ | |||
| ๏ ชาวนาอเนกเกื้อ | การตน | ||
| ออกไร่ไปแขกขน | ฟ่อนข้าว | ||
| แสนร้องสุดแรงรน | เร็วช่วย เรียมรา | ||
| โอ้บ่อเห็นแขกเต้า | ช่วยร้อนเรียมเลย ฯ | ||
| ๗๙ | |||
| ๏ มาเลยลุบ้านดาบ | ดำบล | ||
| เจ็บจรเทิญทุกข์ทน | เท่าฟ้า | ||
| วันจากพรากนฤมล | มาโนช เรียมเอย | ||
| ถนัดดั่งดาบคมกล้า | บั่นเกล้าเด็ดดาย ฯ | ||
| ๘๐ | |||
| ๏ เกาะเกิดเกิดที่ท้อง | ธารไหล | ||
| เกิดแต่ป่างใดใน | นับต้น | ||
| ป่างเกิดทุกข์ภายใน | กำหนด | ||
| วันวิโยคมาพ้น | สายสร้อยสานสมร ฯ | ||
| ๘๑ | |||
| ๏ คนึงโฉมโฉมแม่อ้าง | อัปษร | ||
| ฤๅสุเรนทรเศกสมร | สู่หล้า | ||
| เห็นเกาะอรอินถอน | ใจใหญ่ อยู่แม่ | ||
| เกาะใช่โฉมนางหน้า | ใคร่กลั้นใจตาย ฯ | ||
| ๘๒ | |||
| ๏ บ้านแป้งแป้งแก้วเกล็ด | เกลานวล แม่ฤๅ | ||
| รำลึกแป้งหอมหวล | กลิ่นเจ้า | ||
| อยู่หลังนั่งนอนครวญ | ใครปลอบ | ||
| โอ้พี่เสียศรีเศร้า | เสื่อมแป้งทาธาร ฯ | ||
| ๘๓ | |||
| ๏ เกาะพระพระอยู่ที่ | ใดบเห็น | ||
| ฤๅเกาะนี้นานเป็น | ชื่ออ้าง | ||
| เรียมทุกข์จากมาเข็ญ | ใจเศร้า อยู่นา | ||
| เดชผลบุญสร้าง | ได้น้องมาสม ฯ | ||
| ๘๔ | |||
| ๏ กระดีสุหนี่ตั้ง | ต่อมา | ||
| มีนามกรปรา | กฏชื่อ | ||
| ตะเกี้ยนามสมยา | ชื่อตั้ง | ||
| แขกนาประเทศอื้อ | อวดอ้างอกุศล ฯ | ||
| ๘๕ | |||
| ๏ ตะเคียนคลองชื่ออ้าง | มีใน | ||
| แลบเห็นตะเคียนไหน | ใคร่รู้ | ||
| ฤๅตะเคียนอืนใจ | ยิ่งคิด คิดนา | ||
| ฤๅหนึ่งนามคลองผู้ | กล่าวไว้พอเห็น ฯ | ||
| ๘๖ | |||
| ๏ โปรดสัตว์สพสิ้นแล้ว | ฤๅหลอ | ||
| โปรดชนขนข้ามอ | รนพพื้น | ||
| โปรดดับให้เรียมหร้อ | เสื่อมเทวศ | ||
| โปรดประชาให้ชื้น | ฝากฟ้าสรวงสวรรค์ ฯ | ||
| ๘๗ | |||
| ๏ ป้อมเพชรวางตรงช้อง | คลองมี | ||
| รับศึกกันไพรีย์ | รอบกั้น | ||
| เป็นหลักแห่งกรุงศรี | ยุทธเยศ | ||
| มีแม่น้ำขวางคั่น | หมู่เสี้ยนศัตรู ฯ | ||
| ๘๘ | |||
| ๏ วัดเชิงกลชื่อแท้ | โดยตรา | ||
| พระมหัลกายา | ใหญ่ยิ่ง | ||
| เป็นที่จีนไปมา | แวะขึ้น ไหว้เอย | ||
| คำรพถอดติ้วทิ้ง | ไม้แล้วเสี่ยงทาย ฯ | ||
| ๘๙ | |||
| ๏ เข้าสารคลองชื่ออ้าง | นานมี | ||
| ฤๅเห็นใครสี | เข้ากล้อง | ||
| เริศร้างร้างหลายปี | นานยิ่ง นานเอย | ||
| เปล่าเหมือนอกเรียมข้อง | ไกลน้องมาเมือง ฯ | ||
| ๙๐ | |||
| ๏ สุวรรณดารามเจ้า | ปัตพี | ||
| เป็นที่ชัยภูมิดี | ก่อนโพ้น | ||
| โบราณกล่าวมามี | สังเขป | ||
| ครั้งกรุงแต่ก่อนโน้น | บ้านตั้งเดิมสถาน ฯ | ||
| ๙๑ | |||
| ๏ มระฎพอยู่ที่ใด | เรียมเหลียว แลนา | ||
| ฤๅเห็นแต่สักองค์เดียว | หนึ่งน้อย | ||
| ใจพี่คิดหวิดเสียว | หวังเสน่ห์ | ||
| เห็นแต่แหวนติดก้อย | พี่ด้อยคลายถวิล ฯ | ||
| ๙๒ | |||
| ๏ ทางแยกแควหนึ่งไป | พระฉาย | ||
| ใจพี่คิดคนึงสาย | สมรแม่ | ||
| ทางที่จักผันผาย | แควหนึ่ง น้องเอย | ||
| คิดใคร่คืนสมแล้ | ชุกติดการหลวง ฯ | ||
| ๙๓ | |||
| ๏ ต้องหักห่วงเทวศไห้ | โหยหา | ||
| เพื่อพระจอมนัครา | กล่าวอ้าง | ||
| จะทอดทัศนา | ชมคช ลักษณ์เอย | ||
| หวังจะค้นคล้องช้าง | เสวตรไว้เป็นเฉลิม ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา
