บุณโณวาทคำฉันท์

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
๑๔ ขอถวายประนมนขประชุมชวลิตสุเบญจางค์
แต่บาทยุคลธปวราง-คชิเนนทรทรงญาณ
      อันซึ่งพระองคก็ขจัดปรปักษเบญจมาร
พ่ายแพ้พระเดชภินิหารคณพฤกษโพธิ์พลัน
      หนึ่งข้าก็ยอกรประนมพระเนาวโลกุดรธรรม์
พระปริยัติสุขุมอันคัมภิรภาพสาทร
      หนึ่งข้าก็ยอกรประนมอัษฐสงฆสังวร
เปนที่พำนักนิอดิศรสัตวโลกยธาตรี
      หนึ่งข้าก็นบพระสวยม-ภูวเยศโมลี
เสด็จทรงอุศุภพาหนมีฤทธิรุตม์มหิมา
      หนึ่งข้าก็นบบรมจักรกฤษณราชกฤษดา
ทรงครุฑพาหนวราฤทธิเรืองรเห็จโพยม
      หนึ่งข้าก็นบพระกมเลศจตุรพักตรพิมลโฉม
เสด็จหงสพาหนก็โจมจรร่อนณอัมพรา
      หนึ่งข้าก็นบสหัสเนตรธิปไตยดึงษา
อัยเรศตรีเศียรเป็นพา-หนนาถพเนจร
      หนึ่งข้าก็นบสหัสแสงศศิส่องทิศาดร
ทรงรถรเรียบอัศวจรจรัลรอบพระเมรู
      หนึ่งข้าก็นบนิกรเทพสถิตย์ทั่วทิศาผลู
ขอจงเจริญยศวตูนฤราศพาธา
      หนึ่งข้าก็นบบวรบง-กชบาทกระษัตรา
ผู้เฉลิมอยุธภิรมยายศโยคกรุงไกร
      ขอจงนฤทุกข์และนฤโศกนฤโรคนฤไภย
สรรพสรรพโทษและจัญไรจงนิราศโภยพาล
      จักกล่าวนิพนธ์ประพฤฒิฉัน-ทแต่ตามอนุมาน
แสดงโดยอดีตนุดำนานบุณโณวาทสูตราฯ
             
๑๖ เบื้องบรรพ์ยังมีพระดา-บศหนึ่งสมญา
ว่าสัจพันธโคดม
      สถิตย์เขาสุวรรณไพรพนมแทบสถานนิคม
สุนาปรันตคามา
      แว่นแคว้นกรุงเทพทวา-รวดีมหา
ดิลกเลิศไพบูลย์
      ปางสมเด็จพุทธางกูรทรงบุษบกยูร-
รยาตรยังห้องหาวผจง
      จากกรุงสาวถีกับสงฆ์ห้าร้อยหย่อนองค์
อดิเรกประดับบริพาร
      ล้วนทรงบุษบกพิมานมาโดยคัคณานต์
เปนอนุกรมบวร
      เพียงพญาเหมราชเหิรจรประดับด้วยนิกร
หมู่หงสห้อมระเห็จมา
      ตระบัดดลด้วยนุภาว์พระพิชิตมา-
รอนุเคราะห์มหาบุณ
      ให้ดลแดนมารคอดุลย์เดชด้วยพุทธคุณ
คัมภีรรัตโนฬาร์
      แล้วโปรดพระสัจพันธดา-บศลุถิงอา-
ริยมารคศิวาไลย
      ครั้นพระสรรเพชญเสด็จไคลโปรดสรรพโลไกย
ก็ตรัสด้วยพุทธพจนา
      แก่พระสัจพันธเถราว่าพระศาสดา
ประโยชน์จะโปรดเวไนย
      ท่านจงสถิตย์เถิดอย่าไปเลยจงเนาใน
นิคมโปรดประชา
      สัจพันธรับพุทธฎีกาก่อนแล้วจิ่งอา-
ราธนทูลทศพล
      ว่าพระจักเสด็จไปกลใดข้าเคยยล
ที่นี้จะเปล่าเปลี่ยวใจ
      เคยสดับรสธรรม์อันไพ-เราะห์เริ่มนี้ใคร
จะอนุเคราะห์ห่อนมี
      เคยเคารพทุกนาทีนี้จักอัญชลี
ลอองก็ล่วงลับตา
      ขอจงโปรดปรานีรารอยพุทธบาทา
ประดิษฐ์สถิตย์ในสถาน
      หวังไว้อภิวาทน์สักการทุกทิวาวาร
บยลพระองค์ต่างองค์
      สมเด็จสุคตก็ทรงการุญโดยจง
แก่พระสัจพันธภักดี
      จึ่งเหยียบวรบาทมุนียังยอดศีขรี
สุวรรณพรายเจษฎา
      ด้วยบงกชบาทเบื้องขวาลายลักษณวรา
ทั้งร้อยแปดประการงาม
      เฉลิมโมลีโลกทั้งสามปรากฏในคาม
นิคมชนบทบุราฯ
             
๑๑ ปางปิ่นธเรศตรี-ศรเสวยสวรรยา
อยุธเยศมหานครราชธานี
      ทราบกิจกลรอยพุทธบาทชินศรี
มีราชฤไทยทวีกุศลมุ่งผดุงการ
      รดับเปนพระมณฎปวรรัตโนฬาร
เพียงวิชยันต์พิมานอมรเทพปูนกัน
      สฤษฎิสวมพระพุทธบาทมุนินาถจอมธรรม์
ยังยอดศิขรบรร-พตพิศโพรงพราย
      ห้ายอดยเยี่ยมเมฆจรัสดวงวิเชียรฉาย
ชวลิตพรรณรายรยับโชติสุริยงค์
      กิ่งกาบททาบกาญ-จนมณีเสตารหง
บราลีเยาวยง-คช่อฟ้าปรงอนครัน
      มีบรรทจัตุราชวรพาดกระหนกพัน
เครือซ้อนสลับกันกแนะแก้วกนกกลาย
      สุกรีกระหนาบชั้นก็ทงันผงาดหงาย
เศียรสัตวพรรณรายรดะดาษระดมดี
      กลีบเกล็ดกัจฉามาศประดับดาษจรุญศรี
สลับรัตนรูจีกระจ่างจัดกระจังบัง
      ใบโพสุวรรณห้อยรยาบย้อยบรุงรัง
ลมพัดกระดึงดังเสนาะศัพทอลเวง
      เสียงดุจสังคีตอันดึงดีดประโคมเพลง
เพียงเทพบรรเลงรเรื่อยจับระบำถวาย
      พ่างพื้นที่ฐานบัตรเป็นครุฑอัดอุราผาย
กรกุมสุกรีกรายจะกระหยับเผยอบิน
      สิงห์อัดก็อมดวงวชิรช่วงมณีนิล
เทพนมขนัดกิน-นเรศฟ้อนชอ้อนรำ
      อิสูรทมูลแบกตระบองบิดก็กำยำ
แยกเขี้ยวผงาดทำดุจมีมโนเนา
      ผนังดาษกระจกแจ่มชวลิตงามเงา
กลแก้วผลึกเพรารลอกเลื่อนลลานไป
      ซุ้มสี่ทวารารจเรขเรืองไร
กาบพรหมสรไกรกระหนาบเสาพเพราพราย
      ตาบแต้มณรักร้อยประดับพลอยมณีฉาย
เฉิดกลีบจงกลกลายบทนาคสดุ้งดี
      หน้าบันเขบ็จบรรผจงปั้นเป็นโกสีย์
ทรงไอยราตรีเศียรงามด้วยงางอน
      ช้อยกรชูสัง-ขสังวาลบวร
แสงรัตนสุนทรประกายมาศเลื่อมกัน
      ใบบานทวาเรศรดับมุกดูพรายพรรรณ
เพียงพิษณุกรรม์สรรค์นฤมิตรประดิษฐ์แปลง
      แม่ลายแลบุตกหนาบฉลุช่อชวาลแสง
เกี่ยวก้านกนกแพลงพิศสัตว์ชวัดวง
      คชสีหสิงหราชมยุเรศเหมหงส์
องคทยศยงหณุมานทยานกาย
      สุครีพในเครือวัลย์ก็กุมขรรคชูฉาย
พาลีผู้เลิศชายตระบะล้ำกระบิลครัน
      ฉลักมุกทุกทวารอัษฐบานบเพี้ยนกัน
ล้วนแล้วณเครือพรร-ณรายพรายลลายตา
      พื้นในหิรัญลาดก็สอาดอลังการ์
ราบรอบพระบาทาทศพลวิมลมี
      มณฎปเยาวในนั้นคณพรรณมณีดี
พวงกลิ่นสุมาลีรยาบย้อยอร่ามเรือง
      ดาริจอัจกลับวแวบวับมลังมเลือง
ฉัตรชั้นวิเชียรเรืองรุกขชาติบูชา
      ดอกดวงผกาแก้วสลับศรีสุโสภา
จงกลพระบาทานพรัตนกอบกาญจน์
      เฟื่องฟุ้งขจรกลิ่นเสาวคนธโอฬาร
ดุจทิพพิมานสถานอุบลราชเทวัญ
      ปราการประกอบโคมสว่างแสงเสมอจันทร์
แจ่มแจ้งทิวาวันบรู้รุ่งรู้ราตรี
      บันไดไศลลาดอุรคราชเจ็ดศีร์-
ษเลิกพังพานมีพิษเพียงประไลยกัลป์
      อาวาสพระลานเลี่ยนดุจแว่นสุวรรณสรรค์
มีรูปพระสัจพัน-ธดาบศบรรพชา
      ผดุงไว้จะหวังแจ้งกิจโดยดำนานมา
คือองค์ดาบศอา-ราธนรอยพระบาทางค์
      เวหารอุโบสถพระสถูปอุตมางค์
รายโรงระฆังปรางอดิเรกรจนา
      หน้าลานปราการกั้นสถลมารครัถยา
ผู้เฝ้าทวาราอิสูรสองตระบองกุม
      หน้าย่นแสยะโอษฐดุจโกรธประชาชุม
หากเดชพระจอมจุม-พลป้องบไภยันต์
      ก่อกอบเป็นอ่างแก้วกระหนาบแนวศิขรขันธ์
ทดท่อธาราสรรพ์ประปริ่มไหลจึ่งไขจร
      มาลาเลวงกลิ่นรสฟุ้งทั้งศิงขร
หล่นลอยชโลธรตระหลบอบสุคนธา
      ลั่นทมระดมดาษดุจลาดประพัตรา
แก้วกรรณิกากา-รเกษกลิ่นกำจรลม
      สายหยุดประยงค์แย้มยี่สุ่นแซมสุกรมยม-
โดยดอกลำดวนสมสุรภีพิกุลกาญจน์
      เบญมาศบุษบันมลิวรรณพุดตาลบาน
อังกาบกุหลาบธารสุคนธ์เทศเทียมกัน
      บุนนากลออนวลพุทธชาติอัญชัน
ชงโคยี่เข่งพรรณมลุลีกระดังงา
      พุดซ้อนสลับกลีบจำปาปีบมลิลา
ซ่อนกลิ่นก็กลิ่นสา-หัสยั่วกมลเสบย
      รวยเรื่อยจรุงรื่นวายุพัดรำเพยเผย
บุปผาบุชาเชยพุทธบาทบขาดวัน
      รุกขชาติประชุมแดนมรฎปประดิษฐ์สรรพ์
ดั่งจิตรลดาวันวชิราสถาวร
      มีราชพระนิเวศน์กระษัตริย์เสด็จสโมสร
เกษมสันต์ประชากรสุขพ้นจะพิสดาร
      แม้วใครไปนบพระพุทธบาทอันไพศาล
ยลพระมณฎปสถานที่ถกลแก่โลกา
      ประเหลไพชยันต์รัตนพิมานอินทรเจษฎา
ดังดาวดึงษาสวรรค์สรรค์เสมอกัน
      ลืมแลบรมทิน-กรลืมบแลจันทร์
ลืมแลมไหสวรรย์พิภพราชมณฑล
      สุดสุขสุดเกษมนรนาถบดีดล
เหิมหื่นกมลชนอภิวันทนาการฯ
             
๑๙ เขตรแคว้นในวนเวศศีขรพิศาล
แสนสนุกนิถ้ำธารอเนก
      แนวเนินไศลศิขรินวราวรวิเวก
สูงสุดลิ่วเมฆชรงำ
      คูหาเหวสรสนุกนิเลิศจรก็อำ-
พนดั่งประดุจทำพิฦก
      ท่าธารสินธุเกษมกระแสชลคคึก
ไหลโลดคโครมครึกฉฉาน
      พนพฤกษในพนเวศพนาดรตระการ
ผลรสโอฬารอุชา
      สบสัตวจัตุบททวิบาทคณนา
สัตวสัตวเสน่หาแก่กัน
      เดชด้วยวรพุทธบาทบรมสรร-
เพชญอุตม์มหันตา-ธิคุณ
      กอบเกิดศิงขรราวอรัญญิกอดุลย์
แสนสุขฤปานปุนประมาณ
      สำหรับราษฎรกระษัตริย์ประพาศสุขสำราญ
ถึงปีนมัสการบขาดฯ
             
๑๖ ปางฤดูหิมผคุณมาสองค์อิศวรราช
ปิ่นพิภพกุรุงทวา
      ปราโมทย์หฤทัยราชาจักเสด็จวันทา
บรมบาททรงญาณ
      ดำริห์เสร็จอื้นโองการสั่งเสนีชาญ
พิริยรวจณรงค์พลัน
      จงจัดจัตุรงค์อนันต์อิกมหาสุวรรณ
นาเวศพยุหยาตรา
      จักจรัลอัญชลีสักกา-รพุทธบาทา
สถิตย์สุวรรณศีขรี
      มโหรศพสมโภชโสภีมาลาอัคนี
จงสรรพประดับกิจการ
      อำมาตย์รับราชบรรหารสดุดีนฤบาล
ตระบัดฉวัดไตรตรา
      การสรรพกลับผยองผันมาทูลแด่มหา
กระษัตริยเสร็จบริบูรณ์
      ขออัญเชิญเสด็จนเรสูรอรุโณทจำรูญ
สกุณฤกษ์พยุหพลฯ
             
๑๔ ปางนั้นบรมนฤเบศร์สุรราชฟังกล
เสนางคจัดจตุรพลพิริยสรรพประดับการ
      เร่งมีกมลก็ประโมชสุมนัศใสสานต์
ครั้นส่างอรุณรวิวารยเยี่ยมยอดยุคุนธร
      เสด็จสรงสุธารทิพรสสุวคนธกำจร
ภูษิตวิจิตรอลงกรณ์วรรัตนธำมรงค์
      ทองกรตระกองกรประดับวชิรเรืองระยับองค์
สังวาลวลัยบวรมง-กุฏแก้วกุณฑลพราย
      เสร็จสรงก็ทรงพิชัยอา-วุธสรรพธนูสาย
สพักเสร็จเสด็จจรก็ผายบทบาทยุคลคลา
      แสนสาวสุรางค์วรสนมก็ประดับดังดารา
แวดล้อมพระจันทรณอา-กาศเรืองรรังษี
      เสด็จดลฉนวนพระอรณพขนานน่าวาสุกรี
แตรสังขประโคมดุริยดนตรีมหรธึกและกาหฬ
      เสด็จทรงที่นั่งสุวรรณนาวบุษบกไพชยนต์
เมินแมนพิมานอมรถกลก็ประเทิดประทัดทาย
      เครื่องสูงไสวเสวตรฉัตรอภิรุมยชุมสาย
กลดกลิ้งกระชิงรัตนพรายมยุรฉัตรจรัสจรูญ
      พัดโบกและจามรมณีทรกั้งกำบังสูรย์
ธงฉานฉวัดวรพิบูลย์รยะยาบที่ธงไชย
      นาเวศสุวรรณวรประดับสรมุขเกรียงไกร
คู่เคียงกับจักษุวิมานไชยรัตนเรืองสุธาธาร
      นาวาขนัดคณคชสีห์สิหราชมกรกาญจน์
โตสิงกิเลนทอัศวานสกุณพักตรเจษฎา
      นอกนั้นก็จับวรฉลากนวสูรเสนา
แห่แหนบรมนรนรา-ธิบดินทร์เสด็จจร
      โห่แห่กระหึมศัพทสำเนียงนิสนั่นชโลธร
พายทองกระทุ่มธวัชกรชลฟุ้งคือฝอยฝน
      ฟองฟุ้งนทีธรติราครลอกกระฉอกชล
ธงเทียวธวัชกลคือกลสกุณร่อนรริ้วโพยม
      ทวาราวดีพิฦกพลั่นสนั่นลั่นคครื้นโครม
ไพร่ฟ้าประชาชนก็โสม-มนัศโดยเสด็จไคล
      เหรามัจฉากัจฉปป่วนบมิทวนสถิตย์ใน
สาครกระเจิงจรนุไพรพำนักนิ์ห้วยละหารธาร
      เสด็จดลประทับท่าเจ้าสนุกพระดำหนักอันโอฬาร
เถลิงอาสนราชสุขสาน-ติภิรมยรมยา
      ปราการประดุจศิขรกั้นสมุทคั่นคัมภีรา
หว่างเขาอัศกรรณวินัตกาคิชกูฏคุหาหงส์
      ตาริ้วระรอบกลคือเขาบริภัณฑกรรกง
รอบล้อมนิเวศวรคือวง-กฏเกี้ยวพระเมรุมาศ
      สรรพพฤนทประชาชนนิกรวรมนตริเกลื่อนกลาด
อึกอึงอุโฆษพนวาศพนพนมจะหล่มทลาย
      เรือจอดจรดก็บมิส่ำดูคคล่ำกระแสสาย
กู่กันพเพรียกจรจรายบมิรู้กี่โจษจรร
      เสพโภชน์กระยาหารสำเริงสุขรมยชมกัน
เปรมเปรอจเรอจรจรัลก็คเคลือบทั้งแดนดง
      สายัณหแสงสุริยเสด็จจรคล้อยพระเมรุลง
ปักษาคณากรสู่พงพนพฤกษเพรียกรัง
      จับจอมผกาอรประอึงคคลึงคู่สิเนหัง
หวนหันกระสันสัตวประนังศัพทร้องสำเนียงหวาน
      ราตรีสงัดศัพทนิกรนรราชทวยหาญ
เพื่อผลมหันตดรธานประทุษฐจิตรกามา
      แสงจันทร์จรูญเมฆจแจ่มจรแหร่มณนภา-
กาศเรืองรยับรัศมิดา-รกพรายโพยมบน
      น้ำค้างรำเพยประวายุพัดปรมาณุฝอยฝน
เย็นทั่วทั้งพื้นพนภุวดลชฉ่ำพวกพลากร
      กวางทรายกระต่ายจรก็เต้นประชมแสงศศิธร
โลดเลมรบัดสุขและจรณเหล่าแหล่งพนาราม
      ไถงเงื้อมยุคุนธรจะจวนปจุสสมัยย่ำยาม
กดโกกิลาสกุณปามสุรศัพทอึงอลฯ
             
ร่าย 
เสนาตระบัดตื่นตน ตรวจเตรียมพลพยุหบาตร เร่งรุมฟาดนายอัศว์ เร่งรันฉมัดนายคเชนทร์ เร่งรดับเกณฑ์นายรถ เร่งรันขนดนายพล ศัพทโจษจลจรรจา แก้ช้างม้าโคเกวียน ลงฉวัดเฉวียนวาเรศ แต่งสกนธเพศพลไกร คชไสวอัศวา โดยขบวนตราพยุหบาตร เมือบคามาศวิถี ท่านฤบดีผ่านเผ้า พอรุ่งอรุณเร้า แผ้วฟ้าวรโพยมฯ
รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%C2%B8%C3%A0%C2%B8%E2%80%9C%C3%A0%C2%B9%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%E2%80%9C%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%C2%B3%C3%A0%C2%B8%E2%80%B0%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B9%C5%92"
เครื่องมือส่วนตัว