โคลงนิราศหริภุà¸à¸Šà¸±à¸¢
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 16:36, 17 สิงหาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: ไม่ปรากฏ
โคลงนิราศหริภุญชัยเป็นวรรณกรรมล้านนาในยุคอยุธยา ฉบับที่นำมาลงในนี้มีสองฉบับ คือฉบับอยุธยาที่ดัดแปลงมาจากต้นฉบับแล้ว และฉบับล้านนาซึ่งยึดตามต้นฉบับของทางล้านนา
บทประพันธ์
ฉบับอยุธยา
| ๏ กชกรต่างแต่ตั้ง | ศิรษา | ||
| นบพุทธธรรมสาวกา | แผ่นเผ้า | ||
| สนำสลูเบิกนามมา | ขอมเรียก รักแฮ | ||
| ไทด่ำบลเมิงเป้า | ผ่านไว้วิวรณ์ ฯ | ||
| ๏ ศุภสารเรียงร่ำถ้อย | คราวคราน | ||
| หริภุญชัยเชษฐ์สถาน | ธาตุตั้ง | ||
| สาระพัดเขตขาพาล | พังด่ำ บนเทอญ | ||
| ยามม่อนมั่วรสยั้ง | จุ่งตั้งสดับสาร ฯ | ||
| ๏ สงสารทุกข์แต่งตั้ง | อื่นฉงน | ||
| นิราศสัตวชน | กล่าวได้ | ||
| จักริร่ำยุบล | บำราศ นุชนี | ||
| เป็นคะโลงหื้อให้ | โลกแจ้งใจคะนึง ฯ | ||
| ๏ ดวงเดียวดูยิ่งฟ้า | อัปศร | ||
| เป็นปิ่นกามาวจร | เจื่องเจ้า | ||
| บุญบาปแต่ปางก่อน | ทักทำ นายนี | ||
| แสนชาติยังยั้งเฝ้า | จึ่งล้วนลุคะนึง ฯ | ||
| ๏ ดวงเดียวอาสาศเสี้ยง | ภัทรกัป | ||
| ทั้งสี่สรรเพ็ชญ์ลับ | ล่วงแล้ว | ||
| อาไรยมีทันผับ | วรศาส นาแฮ | ||
| เจียนจุ่งละน้องแก้ว | ก่อนแล้วดุสิดา ฯ | ||
| ๏ ดวงเดียวดีซ่อนไว้ | หว่างวรรค | ||
| เขาะขอดหทัยลักษณ์ | หล่อน้อง | ||
| หทยังมีฝัก | ฝังพี่ ทิพเอย | ||
| เห็นแห่งอวรโน้นข้อง | ขอดผี้พัทมาร ฯ | ||
| ๏ บุญญะมีมาศมื้อ | ผลคุณ | ||
| ขงเขตในนพบุร | โยกย้าย | ||
| เดินถวิลแห่งหริภุญ | ชัยเชษฐ์ ชิดแฮ | ||
| นบธาตุพระเจ้าผ้าย | แผ่นค้อมคุงชเล ฯ | ||
| ๏ ชลไพรผงแผ่นพื้น | บนบด | ||
| พายลุ่มปานจักรกรด | เชือกขว้ำ | ||
| พาชีดำเรียรถ | จรเชือก ชักแฮ | ||
| ขงน่านเรือร้อยล้ำ | ไขว่ขว้างขวางนที ฯ | ||
| ๏ นบวรเชฐสร้อย | สิหิงส์ | ||
| ลาเทพเบญจาจริง | จึ่งผ้าย | ||
| เชิญวานเทพดลถลิง | ถลากระหม่อม เรียมเอย | ||
| เทาดำเนินเยื้อนย้าย | พร่ำพร้อมเดินเดียว ฯ | ||
| ๏ ลาถึงปราสาทสร้อย | สิงห์สอง | ||
| โอนต่ำลุงทิพทอง | ที่อ้าง | ||
| เบญจาจำเนียรปอง | ปดต่ำ งนรา | ||
| จากจ่ำเลวแล้วร้าง | ราศนั้นฤๅดี ฯ | ||
| ๏ ธรยูคีรีเกิดใกล้ | ผาเกียร | ||
| สามสี่อาวาสเจียน | จิ่มไหว้ | ||
| กุศลที่ทำเพียร | พบราช เดียวเอย | ||
| มิใช่จงหวังได้ | แต่พื้นรสดล ฯ | ||
| ๏ กุฎารามรวดด้าน | หลังเหลียว | ||
| ถวายกระพูมมือเทียว | หว่านไหว้ | ||
| ทำบุญเพื่อผลเยียว | ผัสแม่ นาแม่ | ||
| ถึงถาบอุปแปนได้ | แต่ซ้ำปรารถนา ฯ | ||
| ๏ เห็นหอมังราชเจ้า | สูงศักดิ์ | ||
| ยังบลืออารักษ์ | ราชไหว้ | ||
| อังเชิญช่วยพิทักษ์ | เทียมพี่ คะนึงนา | ||
| ยามม่อนมัวเกลียดใกล้ | ร่วมเร้าชัยบาน ฯ | ||
| ๏ อารักษ์อาราธน์เรื้อง | มังราย ราชแฮ | ||
| เชิญส่งศรีทิพนาย | หนึ่งร้า | ||
| เทียวทุงพี่จักถวาย | เป็นส่วน บุญแฮ | ||
| จูงจ่องเมื้อเมืองฟ้า | เสพสร้างสุราลัย ฯ | ||
| ๏ มหาอาวาสสร้อย | สี่สถาน | ||
| ชิมรูปองค์อุปปาน | เลิศหล้า | ||
| อมรกฎค่าควรปาน | บูรหนึ่ง | ||
| ถวายพระนามน้อมหน้า | เพื่อไท้นารีรมย์ ฯ | ||
| ๏ อัษฎารสแรกสร้าง | สูงประทาน | ||
| เทียฆแทบตนทรมาน | เมื่อเนิ้น | ||
| เหมือนพระวรโพธิญาณ | ยังโลก นี้นอ | ||
| ปดดำเนินนี้เทิ้น | เทื่อนี้มัสการ ฯ | ||
| ๏ สององค์อมเรศเอื้อม | อุตร | ||
| ยุกขราชถือขรรคา | ฝ่ายใต้ | ||
| เรียมวานเทพวรา | รักษ์ราษฎร์ มวลแฮ | ||
| เสียงล่ำเพียงเกลี่ยใกล้ | ช่วยค้ำชูเรียม ฯ | ||
| ๏ นบเชษฐแซงซ่างไซร้ | ถลาถลิง รวดแฮ | ||
| บหุ่งเห็นทิพยิง | ยิ่งผ้าย | ||
| เททรวงกรรแสงสวิง | มัวราช นักเอย | ||
| เสน่ห์บาดอกซ้ำร้าย | ร่างแต้มถึงถวิล ฯ | ||
| ๏ ลลินลุแล้วเล่า | ศาลา เลิศแฮ | ||
| ครองคู่สายเสน่หา | แห่งหั้น | ||
| วรลักษณ์เลิศสวรรคา | เทพทิพ เรียมเอย | ||
| สามแผ่นผืนใดดั้น | พี่ด้นหาอวร ฯ | ||
| ๏ มรรคาทวารทอดตั้ง | อาราม หนึ่งแม่ | ||
| เป็นปิ่นบูรีนาม | ฟ่อนสร้อย | ||
| ดวงเดียวหนึ่งนิศยาม | สนิทเชฐ ชิดแฮ | ||
| ปอมแปกนุชเนื้อน้อย | เลิศผู้ผิดองค์ ฯ | ||
| ๏ จากเจียรช่อฟ้าลาศ | ลงดิน แด่ฤๅ | ||
| มุขมาศนาสายิน | ยิ่งแต้ม | ||
| ยามยลพี่จะถวิล | ถวายอำ รุงเอย | ||
| ไขโอษฐ์ดินฟ้าแย้ม | พี่แย้มยังทรง ฯ | ||
| ๏ จงไปปราสาทฉ้อ | อัษฎา | ||
| บุญจึ่งลักกุนา | รอดเรื้อง | ||
| เชียงส่งพี่ส่งหา | เยาวยอด ยิ่งแฮ | ||
| ซอมชอกตาทุกเบื้อง | บ่ได้ดลพงา ฯ | ||
| ๏ ลุถึงเชียงใหม่หม้า | ทวารทอง | ||
| เวียงวาสปราการสอง | เขื่องขั้น | ||
| เหราเฟือดฟัดฟอง | คือค่าย งามเอย | ||
| หอเลิศเลยต้ายตั้ง | ข่ามข้าศึกแสลง ฯ | ||
| ๏ มเหศักขสาดไท้ | ทิพทวาร ท่านเอย | ||
| เชิญช่วยโปรดอันผ่าน | เจตชู้ | ||
| บเห็นพี่รักคราน | ใจเช่น ชั้นนี้ | ||
| เมื่อข่าวไขน้องรู้ | ร่วมเบื้องยาถนอม ฯ | ||
| ๏ หวังเห็นเช่นชม่อยหน้า | บุญหนา | ||
| วานเทพสมสนองรา | รีบร้า | ||
| เททวนปั่นปองบา | อกบ่า บินแฮ | ||
| ปดต่ำงนไว้ข้า | ข่าวน้องนำสนอง ฯ | ||
| ๏ บุรีทวารต่อตั้ง | สมสถาน | ||
| นามชื่อศรีมหาทวาร | รวดเรื้อง | ||
| ทนทุกข์ทิวานาน | บน่อย ทวงเอย | ||
| ขวัญขาดยังข้อนเบื้อง | บาปห้อยเห็นอวร ฯ | ||
| ๏ พ้นง้อมงามเงื้อมใกล้ | สุสาร | ||
| เรียมบังคมชิตมาร | เจื่องเจ้า | ||
| ทุรังสิ้นศิลบาล | บใคร่ รักเอย | ||
| ก็ใช่จงจักเฝ้า | เทพท้าวเองอวร ฯ | ||
| ๏ ลุถึงเถียงเส่าสร้อย | ศรีเสถียร | ||
| อัศว์ด่ำเรียรถเกวียน | คืดเกล้า | ||
| ไทเห็นอุพาเจียน | จันแม่ มาแฮ | ||
| ยลใช่ชีพิตเข้า | พี่ห้อยหฤทัย ฯ | ||
| ๏ เรียงนันอาวาสแก้ว | กุฏิคำ | ||
| ทุกค่ำงนเรียมจำ | เจตไหว้ | ||
| เทพาพิทักษ์ทำ | พุทธศาส นาเอย | ||
| จำเจตนงค์น้องไว้ | รีบร้างคนเดิน ฯ | ||
| ๏ อารามเรียงรุ่นหั้น | เงางาม | ||
| เป็นปิ่นบุรีนาม | น่างรั้ว | ||
| บเห็นนาฏนงราม | บวรสวาท สยบเอย | ||
| ทั้งชื่อชีพิตกั้ว | โลกนี้นามนิพาน ฯ | ||
| ๏ ทวารทองเริ่มเขื่อนขั้ง | ศึกแสลง | ||
| รุตราชรังสรแปง | หม่ายหม้า | ||
| จันถึงพี่ยังแยง | หาแม่ นาแม่ | ||
| บจวบโฉมสร้อยฟ้า | ไต่เต้าตามเรียม ฯ | ||
| ๏ ด่าวนี้พ้นบั้งบาด | บุรี นาแม่ | ||
| รถราชพันรังสี | ส่องหล้า | ||
| ไหวกงแกว่งเกวียนจี | วางเมฆ มาแฮ | ||
| เชิญช่วยดับทุกข์ข้า | ที่ร้างรามสมร ฯ | ||
| ๏ รถทองเทียมแทบเอื้อม | อุสภา | ||
| มิอาจจักคณนา | เนกได้ | ||
| หางยูงเยื่อนอาภา | เพยเพิก งายเอย | ||
| ลางช่อปักหื้อให้ | กล่อมเกี้ยวเวถี ฯ | ||
| ๏ พริพัดโคมคู่ห้อย | ดึงดัง | ||
| พัดใหม่ไหมขาวทัง | แอกอ้อม | ||
| หงส์ทองทอดคลานคลัง | กับโทก เทียมเยอ | ||
| เรืองร่วงวางวัดส้อม | แส่วเส้นสานี ฯ | ||
| ๏ ลาเจียนชม่อยเนื้อ | ทิพมาลย์ | ||
| ชลิ่วแลนงคราญ | คร่าวถ้า | ||
| เต็มเลงอื่นใครปาน | หัทเยศ เดแม่ | ||
| เจียรบรู่เนื้อผ้า | มิผู้ใครยล ฯ | ||
| ๏ อุทยานท่านถากสร้อย | สวนสนิท | ||
| ชล่ำลายเลยติด | ลูกล้อม | ||
| จุกจ้นจ่ำลองขวิด | เกวนมาก มีแฮ | ||
| หนักหน่วงเนืองเนื่องค้อม | กิ่งก้านปัฐพี ฯ | ||
| ๏ จำปาบุนแบ่งสร้อย | สบารงา | ||
| เหลืองหล่นเต็มฉายา | คู่เค้า | ||
| ปุนเด็ดกีบกับสา | ลายแลก อวรแฮ | ||
| สีเสียดแสนซ้ำหล้า | เปลี่ยนป้อนปันฉลา ฯ | ||
| ๏ มาเทินจักยื่นไม้ | มาลถวาย | ||
| แถวท่องเวถีสาย | เกศเกล้า | ||
| เหมือนนางกิรีถวาย | ทัดเมื่อ รมย์นา | ||
| หลากหลากหลายเล่ห์เร้า | ร่วมชู้ชมผกา ฯ | ||
| ๏ กวาวกวิวอโศกสร้อย | สุมสุก | ||
| อวนอ่อนแกมใบทุก | กิ่งก้าน | ||
| บเห็นนิรมรุกข์ | ยังร่ม ยังแฮ | ||
| เห็นดอกดวงไม้ม้าน | ยิ่งม้านอกเรียม ฯ | ||
| ๏ พระสูรส่งสัตว์สิ้น | เชยเชย | ||
| ลำง่างอนเสลยเสลย | สว่างร้อน | ||
| อกบาบ่เหยเหย | หายเหื่อ ทิพเอย | ||
| ยังค่ำเคาทุกข์ข้อน | ขอดข้อนขวัญสลาย ฯ | ||
| ๏ ยลใครยังร่วมชู้ | ชมเมีย ม่อนแฮ | ||
| ถวายกลิ่นกับดวงเพีย | เพื่อนน้อง | ||
| เองเดียวทุราเสีย | สายเจต นี้นอ | ||
| ตายบ่ตายนี้ข้อง | ขาดแล้วยังใย ฯ | ||
| ๏ รถทองยังยื่นร้อย | เรียงกง | ||
| เวหาสเห็นธุลีลง | ลุ่มเท้า | ||
| อกเรียมบิ่นเป็นผง | ยับย่อย ยุบเอย | ||
| ชลิ่วเลวแลงเจ้า | จิ่มชู้ชาทอง ฯ | ||
| ๏ ยังนึกหน้าน้องนาฏ | นงราม | ||
| เจียนจากถึงกุมกาม | ก่อนแก้ว | ||
| บเห็นพงางาม | เทาทะง่อง ถูเอย | ||
| แสนล่ำกงื้อแอ้ว | ใช่อั้นอรทอง ฯ | ||
| ๏ อารามรมเยศเมิ้น | มังราย | ||
| นามคู่คำหลวงหลาย | เช่นท้าว | ||
| หกสิบเสียมผู้ยาย | ยังรอด รามแฮ | ||
| แปงคู่นุชน้องเหน้า | นาทโอ้โรทา ฯ | ||
| ๏ ชันพิมพ์เพิ้งเจตสร้าง | สมาธี อยู่แฮ | ||
| โอ้อำรุงเรียมรี | ร่ำไหว้ | ||
| ขอพรอาที | เทียมพี่ คะนึงรา | ||
| สองเสร็จถวายให้ได้ | แค่ซ้อนสิเน่หา ฯ | ||
| ๏ ธาดามังราชเจ้า | จุพาลักษณ์ | ||
| สาส่วนเป็นอารักษ์ | ใฝ่เฝ้า | ||
| อังเชิญส่งสารอัคร | ชาเยศ มารา | ||
| เป็นดังฤๅร้างเจ้า | จากช้าใครโลม ฯ | ||
| ๏ ดั่งฤๅร้างแก้วก่อน | คำสัง | ||
| รอยแม่งสารีรัง | นิราศรื้อ | ||
| บพิตรพระเมืองมัง | รายราช รักเอย | ||
| เชิญต่านวายนั้นหื้อ | ค่อยแก้คำสนอง ฯ | ||
| ๏ อรรณพขวางขั้นขอบ | พิงเพิง รอดเอย | ||
| ผืนแผ่นลุยลงเลิง | ลวดยั้ง | ||
| คองเห็นพี่รักเทิง | ใจเช่น ครานี | ||
| ยลอื่นใส่เศียรตั้ง | ต่อไว้วรรคเรียม ฯ | ||
| ๏ นทีหันแห้งไป่ | พอเรือ | ||
| เกียนกว่าชุมชนเผือ | ว่งหว้าย | ||
| สารถีสั่นสายเยือ | ยังเชือก ชักแฮ | ||
| ดักค่วนคุงค่าท้าย | ถีบพ้นปาระเลือม ฯ | ||
| ๏ วานไม้เมื่อข่าวน้อง | ขอไข | ||
| เหลือหล่นบกบางใบ | กิ่งก้าน | ||
| บเห็นภิรมย์ใจ | เจียนจาก ห้องเฮย | ||
| เห็นโบกใบไม้ม้าน | เยี่ยงม้านมโนเรียม ฯ | ||
| ๏ ม่อนยังยั้งหั้นร่ม | เรียงรึก | ||
| วานเทพทั้งไพรพฤกษ์ | น่าน้อง | ||
| โพคินทั่วทังทึก | แถวน่าน นี้แม่ | ||
| เชิญส่งสารพื้นพ้อง | ข่าวข้าขอยิน ฯ | ||
| ๏ น่านน้ำขลุงน่านน้ำ | เขินขุน | ||
| อกชเลยังวุน | เล่าแล้ง | ||
| อังเดิรหากอาดุร | แดเดือด รสแฮ | ||
| เห็นหาดหนหั้นแห้ง | เยี่ยงแห้งแถวถนอม ฯ | ||
| ๏ พระไทรเจ้าไม้มุ่ง | เมืองคู่ แดรา | ||
| ปดที่ทนทุกข์ทู | เรศแจ้ง | ||
| จักกินมิได้กู | ระนาพี่ เทานอ | ||
| วาเยศยังไล่แล้ง | ลอดแล้งอกเรียม ฯ | ||
| ๏ คณารถเร้นร่ม | เต็มไพร พี่แม่ | ||
| ปานค่อยชมพูไพ | น่านน้อง | ||
| ยลคืนชั่วพิสัย | ตาเล่า ยังแฮ | ||
| ละเลิ่นเป็นถ้อยถ้อง | เผ่าย้ายยินประเหียน ฯ | ||
| ๏ ชุมชนชมชื่นเหล้น | ธารา | ||
| สาวบ่าวลงสนามปา | โมชย้าย | ||
| สาอวรอรวนิดา | โดยพี่ มานี | ||
| จักจ่องจูงน้องผ้าย | อาบอ้อยชมชล ฯ | ||
| ๏ เผ่าสลวยสะอาดเท้า | เทิงเลียง | ||
| เหมือนเมื่อพี่ชนูเมียง | มุ่งเหยี้ยม | ||
| พัตรทองท่ำนงเอียง | องค์อ่อน งามแฮ | ||
| บังอาจปานแสร้งเสี้ยม | แต่ฟ้าสลายเหลา ฯ | ||
| ๏ ลาพระประเทศขว้าง | ขุงลมิง มิ่งแฮ | ||
| เปี่ยวเป่งสุรินทยิง | ยิ่งร้อย | ||
| พนิดาแต่ถริง | ตากระหม่อน เรียมเอย | ||
| มาด่วนดับทุกข์ข้อย | ข่าวเยื้อมยังทอง ฯ | ||
| ๏ แม่เมือห้องฟากฟ้า | ใดที่ พู้นฤๅ | ||
| ฤๅบดลปัฐพี | พี่ฟ้อน | ||
| ขุนเขาอุมาศรี | ไทแม่ เอาฤๅ | ||
| จำพึ่งอนแล้วม้อน | มาดม้อนอาลัย ฯ | ||
| ๏ ทิพญาโจมหอบอู้ม | เอาอวร อ่อนฤๅ | ||
| ฤๅบมาสมสงวน | เพื่อนค้อย | ||
| บเห็นส่ำบุนปวน | บรเมศ เมินแฮ | ||
| ซอมซ่อตาแห่งห้อย | หากแล้งเลงดาย ฯ | ||
| ๏ กวาวทองทังช่อช้อย | สิมพลี | ||
| หลายหล่นเต็มปัฐพี | แผ่นหล้า | ||
| ยลบนหมู่ปักษี | แสวงเสพ ชุมเอย | ||
| ตายชื่อลางแล้วกล้า | มิได้เชยชม ฯ | ||
| ๏ สาลีรักร่ำถ้อย | ถึงแล แลแม่ | ||
| ฦๅริตเสียงซอแซ | ซ่ำซ้ำ | ||
| ชิงดวงดอกจอแจ | เถียงถ่อง กันนา | ||
| ร้อยร่างเสวยรสน้ำ | ดอกนั้นนารีรมย์ ฯ | ||
| ๏ ฉายาเพยียไผ่ผุ้ง | เหลืองหลาย | ||
| สูรส่องยังรายราย | ร่มช้า | ||
| ฟังบนโบกสลายสลาย | เสียงสวาสดิ์ ลมแฮ | ||
| ปุนพี่ยังยั้งถ้า | ถ่อมถ้าถึงนิรมย์ ฯ | ||
| ๏ จรทิตเทิงต่อหั้น | ลองแหลง | ||
| ข้อเขื่อนเข้าปูกแปง | ไต่เต้า | ||
| ทิพโสภิตยังแยง | หาสู่ ยามเอย | ||
| มาม่อนเรียงรสเข้า | ถ่านี้เรียงเรียม ฯ | ||
| ๏ อารามยังยิ่งร้อย | เรียงหลัง | ||
| สองตาบมักคาฝัง | ค่นค้าน | ||
| รอยเดิมแต่ยามยัง | งามเงื่อน รัดเอย | ||
| เป็นที่พระเจ้าจ้าน | เสพสร้างวิริยา ฯ | ||
| ๏ มัจฉะยาเยศร้อย | ดวงแด แดเลย | ||
| พิษกำเดาปวนแปล | พรากชู้ | ||
| พานุชว่ายยามแปร | เกวียนกว่า ป่นเอย | ||
| แกมก่ำเดาข้าผู้ | เร่นร้อนรนทรวง ฯ | ||
| ๏ ลุถึงยางหนุ่มหน้า | หนักทรวง อยู่แฮ | ||
| คิดถ่องถึงทิพดวง | ดอกฟ้า | ||
| รอยต้นรุนรสรวง | สวนเทพ พูนฤๅ | ||
| ฤๅบยลเยื้อนข้า | ข่าวเยี้ยมยังทวง ฯ | ||
| ๏ เนสาทผาดเผ่นผ้าย | เผาไพ พี่แฮ | ||
| พระพรึบเสียงฟองไฟ | เฝ่าฟุ้ง | ||
| อลพฤกษ์พนาลัย | สายเจ๊ด ม่อนแฮ | ||
| รักเทพดาดินดุ้ง | เดือดดุ้งอกเรียม ฯ | ||
| ๏ สิมพลีวันแว่นผ้ง | ผาผกา ดิฐแฮ | ||
| เพลิงพลุ่งเพียงสาขา | ล่าล้อม | ||
| ติณังแฝกเฝือคา | คมบาด งามแฮ | ||
| แขมขวากเลาอ้ออ้อม | ดุจอ้อมอกเรียม ฯ | ||
| ๏ พฤกษาส่างต้นงอก | เงยโงะ | ||
| เขียวเคิบคุยพลันโพละ | พลิบไม้ | ||
| บูนบสกลร่างร่วมโระ | อกพี่ เพานอ | ||
| นิราศเลียงร่อนไร้ | เร่งร้อนไฟลน ฯ | ||
| ๏ ททิพรสซอบซอบนี้ | รมเรียม ราศเอย | ||
| เจบจ่ำงือทวงเจียม | จากเจ้า | ||
| จักเอาอันใดเทียม | ตามอ่อน อวรฮา | ||
| ทุกข์พี่ยาร้อนเร้า | ถ่อมถ้าถนอมอวร ฯ | ||
| ๏ ลุถึงพิงเก่าหั้น | หัวฝาย | ||
| เกียนก่อนชุมยงยาย | ยอบยั้ง | ||
| พนิกพนมลาย | เหลือร่ม รุกข์แฮ | ||
| ไทว่าสมเจ้าจั้ง | จวบหั้นหาอวร ฯ | ||
| ๏ พพัดชูซ่อนอ้ำ | เห็นหัน | ||
| อักเขบสวนราอัน | ตอบต้อง | ||
| พาลีเลิกพันสัน | โกยพี่ นาแม่ | ||
| ใดด่วนต่างเนื้อน้อง | นาฎได้ฟุ้งมโน ฯ | ||
| ๏ นาวาในน่านน้ำ | นทีทวาร | ||
| หัวดาษกำพลธาร | ดอกไม้ | ||
| ฟกฟกช่อเซยปาน | เรือนาถ เมินเอย | ||
| นำชินังน้อมไหว้ | หว่ายหว้ายคงคา ฯ | ||
| ๏ แสลวแสลวพายฟากฟุ้ง | สินธุ์สาย | ||
| แสนสนุกนานาหลาย | หลากเหล้น | ||
| ศัลเรียมกรรแสงฟาย | ฟองเนตร นุชเอย | ||
| ยลเยื่องใดจักเล้น | ล่อให้หายทรวง ฯ | ||
| ๏ ลุดาษถึงดาษต้น | รายเริง | ||
| ชมคณานองเนิง | นั่งพร้อม | ||
| ในดั่งดุจเมืองเทิง | เทพโลก พู้นแฮ | ||
| ริมร่มทุกค่าค้อม | ย่อมยั้งเยานอน ฯ | ||
| ๏ ยอมนุชเนื้ออ่อนอ้อน | เชยชิน นาแม่ | ||
| อ่อยห่อยสรรเสริญยิน | ยิ่งล้ำ | ||
| อัปศรบำเรออินทร์ | อัครเทพ ทิพเอย | ||
| อกอ่าวอำพลิกขว้ำ | เขือกร้อนรนเสน่ห์ ฯ | ||
| เกษณาจันทน์แจ่มก้าน | กระลำพัก | ||
| ฝนขว่ายองค์อรอัคร | นุชเนื้อ | ||
| มะยักน่าลูบโลมมะยัก | เขียรเช่น งามเอย | ||
| ยลยิ่งขวานฟ้าเงื้อ | เงือดข้าขวัญสลาย ฯ | ||
| ๏ อัสดงค์คาค่ำแล้ว | รอนรอน | ||
| สูรส่งเกวียนซอนซอน | คลาศคล้อย | ||
| ปักษีส่งเสียงวอน | วอนเจต รักเอย | ||
| โอ้เอนดูชูสร้อย | มิได้สุดาดล ฯ | ||
| ๏ ยินเสียงโนเรศร้อง | งุมงุม | ||
| คิดถ่อมถึงทิพจุม | แจ่มหน้า | ||
| ปักษีส่ำแสนชุม | ชมมิ่ง เมียเอย | ||
| หลอพี่แรมเร้นถ้า | ถ่อมชู้ชายฉงน ฯ | ||
| ๏ สาริรักร่ำร้อย | โกกิล | ||
| ยะเยือกเสียงโยยิน | เยื่อซ้ำ | ||
| เททรวงเดือดเดพิน | พิศเรก ไปแฮ | ||
| เจ็บจ่ำงือคลืดคล้ำ | คลอบเนื้อนพคุณ ฯ | ||
| ๏ นกเป้าจับเปล้าเป้า | เรรน | ||
| ขวานแขวกเทบินบน | ร่ำร้อง | ||
| เรียมวานโผดแผดล | โดยพี่ พลันรา | ||
| บินบอกนุชเนื้อน้อง | พร่องเพื้อทิชาดล ฯ | ||
| ๏ ราตรีเทียนทีปแจ้ง | เจาะงาม | ||
| มัวม่อนนนตรีตาม | ติ่งถ้อ | ||
| อุตส่าห์กั่นโลงนาม | ชักชอบ ชื่นเอย | ||
| บุญพี่พอเปลื้องปล้อ | ปล่าซ้ำเซาทวง ฯ | ||
| ๏ สนธยายามเยี่ยแล้ง | ลมถวิล | ||
| หนาวอ่อนอรยุพิน | พรากข้าง | ||
| อรชรชอบยามยิน | อุดเล่า ไปเอย | ||
| ขามเขือดเขงน้องร้าง | เรียกขวัญขวัญมา ฯ | ||
| ๏ ปานนี้นักนิ่มเนื้อ | สมสมร | ||
| จักโอบเอวองค์อร | อ่อนเหล้น | ||
| หนาวลมล่วงอรชร | ใจพี่ มาเอย | ||
| เปี่ยนเปล่าทุกข์น้องเร้น | ร่ำถ้อนถึงอวร ฯ | ||
| ๏ รุ่งแลแล้วเช้าชอบ | ชวนรส | ||
| ชมตื่นเตมไพคด | เล่าผ้าย | ||
| พานุชเน่งบรรพต | รังเรื่อ มาแฮ | ||
| เกวียนก่อนนุชยังย้าย | คั่งแคร้คลองถนน ฯ | ||
| ๏ สุญารามหนึ่งหั้น | บุญเลง | ||
| ที่รูปไททังเมง | ม่านเงี้ยว | ||
| ถือลาดาบกับเกวง | สกรรจ์แก่น คนแฮ | ||
| ช้างฉวาดพันเกล้าเกลี้ยว | แกว่นสู้สงคราม ฯ | ||
| ๏ ส้มสูกซรอยผ่งแผ้ | ผายงาม | ||
| แดงดาดเต็มอาราม | หร่ามหน้า | ||
| ปูนสนุกพ้นไพรสนาม | สนิทเช่น รักเอย | ||
| ฤๅบ่มาพร้อมข้า | บุ่งชู้ชมผกา ฯ | ||
| ๏ บงช้างเผียวไผ่ค้อม | ไกวกวัด | ||
| อืออึดนูเนื้อคัด | คล่าร้อง | ||
| สาอ่อนอรเทียวทัด | เทียมพี่ เพาเอย | ||
| ยินสำเนียงนี้ถ้อง | เที่ยงถ้องถามเรียม ฯ | ||
| ๏ รลึกเห็นหน้าน้องดุจ | เห็นหัน นาแม่ | ||
| ยินแต่ตาจักฝัน | ใช่หน้า | ||
| รอยตนแต่ใจขวัญ | แขวนขื่น มาฤๅ | ||
| ศรีแม่มาน้องหน้า | คว่าค้อมกระหายหน ฯ | ||
| ๏ อันรักร้อยฟ้าฟาก | ภูวดล ก็ดี | ||
| คืออยู่กลางทวงหน | แห่งข้า | ||
| บรักเสกสันขน | ในเว่น วักขเอย | ||
| ฤๅห่อนยลแย้มหน้า | นาฏเอ้ยวัลพา ฯ | ||
| ๏ มณีแก้วกล้าเกิด | กลางตา ก็ดี | ||
| ยังมิเห็นยลนา | น่าน้อง | ||
| อันอวรซึ่งทุรา | ยินโยชน์ | ||
| ยินยิ่งชวนชิดห้อง | ห่อไว้วักเรียม ฯ | ||
| ๏ ถึงศาลาเทพหั้น | บริสุทธิ์ สว่างแฮ | ||
| ชุมเที่ยวไทชินบุตร | ย่อมยั้ง | ||
| พานุชแกว่งกงอุด | โอนอาต มาเอย | ||
| เรียมดำเนินนิจจั้ง | จอดเจ้าจักดล ฯ | ||
| ๏ ศาลาลินห่อหั้น | หักชล ก็ดี | ||
| ชักเชือกเวถีบน | บ่อแห้ว | ||
| พงศ์เทพเทพาตน | สักสาด เรียมเอย | ||
| สามิมาน้องแก้ว | พี่ชี้ชวนดู ฯ | ||
| ๏ คราวนี้รมร่มเสี้ยง | ไพรแพระ ออกแฮ | ||
| สายเสี่ยงผินพลานและ | ล่าวร้อน | ||
| ฝูงเทียวเท่าทอแทะ | ครองร่ม รักแฮ | ||
| โอ้เอนดูเนื้ออ้อน | อ่อนได้ดลเดิน ฯ | ||
| ๏ คราวนี้รอนร้านร่ม | ราวหา ยากเอย | ||
| จักจอดถึงนัครา | ร่มหร้า | ||
| มัชยาขว่ายอาพา | ผัศราค รสเอย | ||
| เจ็บจ่ำงือหม้ายหม้า | แม่ช้ำแถมถนอม ฯ | ||
| ๏ สงสารเจ็บจากชู้ | แวนขสด | ||
| ใดด่วนมาแทนทด | แทกได้ | ||
| มวนดีกว่าอันอด | อบโศก ทุกข์นี | ||
| ดายชีลางแล้วให้ | สว่างเสี้ยงใจเรียม ฯ | ||
| ๏ สงสารสุดเท่าน้อง | นุชศรี | ||
| ใครมิเจียรสลายมี | มี่รู้ | ||
| หกสวรรค์สี่ธรณี | ฤๅแทบ เทียมเอย | ||
| ตายกว่าลางแล้วสู้ | สู่ก้ำดวงนิพาน ฯ | ||
| ๏ ฐูรีรมเยศแล้ว | เลินถมอ | ||
| คือข่ายบนบัวกอ | กีบตั้ง | ||
| สี่มุขเมฆมุ่งหอ | เลยเลิศ งามแฮ | ||
| ทวารเขื่อนขืนแข่งขั้ง | ข่ามข้าศึกแสลง ฯ | ||
| ๏ ฤๅษีสรัพศาสตร์ไท้ | ชฎาธาร ท่านแฮ | ||
| ทั้งแปดสำมัชฌาญ | เสพสร้าง | ||
| อัมพรวิ่งวงทะยาน | ยังเมฆ ไปแฮ | ||
| ปดที่ออนอันร้าง | รีบหื้อสมสมร ฯ | ||
| ๏ ฤษีศักดิ์ศาสตร์สร้าง | เดียวเดิม | ||
| ยังก่อนมังรายเริม | ราชท้าว | ||
| สังขารคิดเขียนเติม | ตามรูป รอยเอย | ||
| กอบก่อทุกด่านด้าว | หากแล้วโดยฤทธิ์ ฯ | ||
| ๏ ยลเห็นพระธาตุเจ้า | จอมจักร | ||
| เป็นปิ่นอุพารักษ์ | เลิศล้ำ | ||
| ทายกรอำรุงรักษ์ | รมเจด งามเอย | ||
| ปราสาทใส่แสงซ้ำ | เมื่อน้องนารีรม ฯ | ||
| ๏ ประทายทวารต่อด้าว | ถึงขง | ||
| อเนกน้องป่าป่ง | เหนกช้า | ||
| บริเวณส่ำแสนองค์ | อกแน่ง น้องเอย | ||
| ทั้งสี่สมควรข้า | ลอบเสี้ยงศุภสาร ฯ | ||
| ๏ มหาชินธาตุเจ้า | เจดีย์ | ||
| เหมือนแท่งคำสิงคี | คู่เพี้ยง | ||
| สัตว์คำคาดมณี | ควรค่า เมืองแฮ | ||
| เปลวเปล่างดินฟ้าเสี้ยง | สว่างท้าวอัมพรา ฯ | ||
| ๏ เจดีย์ชินธาตุเจ้า | ศรีสถาน | ||
| ขามโสพิศพงาปราณ | เกศเกล้า | ||
| ทัศมนมิพอปาน | พพคู่ คมเอย | ||
| ฤๅเลิศใต้ทิพเท้า | เท่าเว้นอุบพาศรี ฯ | ||
| ๏ มหาชินธาตุเจ้า | จอมจักร | ||
| เป็นปิ่นทศลักษณ์ | เลิศหล้า | ||
| เลงแลมิใครทัก | เทียมแทก ใดเลย | ||
| เทาดิวางหว้ายฟ้า | ฟากด้าวดาวดึงส์ ฯ | ||
| ๏ ระวังเวียงแวดขั้น | สมสอง สว่างแฮ | ||
| ทุกแล่งเฉลิมฉัตรทอง | เทพเอื้อน | ||
| พิหารสี่หลังยอง | ยังเงื่อน งามเอย | ||
| เทียมลวังช่วนเชื้อน | สี่ต้านถึงถลู ฯ | ||
| ๏ บริเวณละเลื่อนล้อม | ปาณสัตว์ | ||
| สาวบ่าวหญิงชายคัด | ครั่งแคร้ | ||
| รัตตินทิวาวัด | อันค่ำ คืนเอย | ||
| บห่างสักเมดแม้ | เมื่อใกล้วิภาดา ฯ | ||
| ๏ พะทีปตนแจ่มจ้อน | หทัย พี่แฮ | ||
| บริเยศหาหนใด | บ่ได้ | ||
| ปารนีร่มคลาไคล | คองพี่ พูนแฮ | ||
| แปงเจดเนื้อน้องให้ | ช่วยตั้งอนุโม ฯ | ||
| ๏ ศศีใสส่องฟ้า | วรบัน | ||
| แสลงส่องมนดนดัน | เพริดแพร้ว | ||
| สะลาส่องเห็นหัน | ยังเพื่อน แพรวเอย | ||
| โอ้ว่ายลน้องแก้ว | กว่านั้นนานเห็น ฯ | ||
| ๏ นิสาสาวบ่หร้อม | สมสนุก นั้นแฮ | ||
| เมียงม่ายเผือผันทุก | แห่งห้อง | ||
| สาอวรออกมาสุข | เริมเช่น รักเอย | ||
| แพงเจดวางไว้น้อง | นาฏไท้ทิพารม ฯ | ||
| ๏ นับมือผับแผ่นพร้อม | พนิตา | ||
| งามต่างงามภูษา | ย่องหยั้น | ||
| จักเทียมแทรกเสน่หา | หายาก ยิ่งเอย | ||
| หลอแต่ต่างเรียมดั้น | กลิ่นแก้วสาลัย ฯ | ||
| ๏ ทุงทองทังทีปตั้ง | บูชา | ||
| ปี่คู่ทักขิณา | หว่านไหว้ | ||
| เป็นผลเผื่อกิริยา | ยังขึ่น รักเอย | ||
| ถวายอนงค์น้องได้ | แด่แล้วเสน่หา ฯ | ||
| ๏ กระษัตราติงเกศเกล้า | ก่อถวาย | ||
| เป็นสาษีเรียมหมาย | เหมือดหมั้น | ||
| วางเพาโพดทังสวาย | เสียรุ่ง ก็ดี | ||
| ก่อเหตุนุชน้องกั้น | คอบชู้เจียนสลาย ฯ | ||
| ๏ สุพรมมาลมิ่งไม้ | ทวายทุม ก็ดี | ||
| ท่านทังถวายพินพุม | เรียกรู้ | ||
| ปราไสยพุธธังกุม | กวมโลก นี้เอย | ||
| วุเทศทังช่วยชู้ | ช่วยค้ำบารมี ฯ | ||
| ๏ รัชนีเพิ่งพุ่งแจ้ง | จวนตะวัน | ||
| แสงส่องรังสีจันท์ | แจ่มฟ้า | ||
| สามิมีดุจดูวัน | รวีแว่น ยังเอย | ||
| สนุกสนานด่าวหล้า | หล่อหล้มเมทนี ฯ | ||
| ๏ อุดสาเสียงสว่างสร้อย | รัชนี | ||
| กรกั่นโลงทันที | อ่านอ้อย | ||
| บารดเรียกมาลี | เบงบาต ทุมเอย | ||
| ตรีโจกทูทุกถ้อย | เถี่ยงถ้อยถามชัย ฯ | ||
| ๏ เอนดูน้องน้อยพราก | เรียมไกล เซ่นนอ | ||
| พอยเพื่อนฤๅอวรไส | ยาสโพ้น | ||
| บมาแผ่นปราไสย | สงวนหมู่ ชุมนอ | ||
| เปี่ยนเปล่าอกน้องโน้น | นาฏเอ้ยไคทยา ฯ | ||
| ๏ ชินพิมเพาโพธเพี้ยง | พอกัน | ||
| สองฝ่ายหนเหนือสัน | ฝ่ายใต้ | ||
| ลาชาแผ่นผายผัน | ผลเผื่อ อวรเอย | ||
| ผลเผื่อถึงเจ้าได้ | แต่เทิ้นทิโพชา ฯ | ||
| ๏ พิหารยาวยิ่งกว้าง | พิสดาร | ||
| พุทธรูปองค์อุปพาน | เลิศหล้า | ||
| ยืนยังเยี่ยมพิมาน | รมณิยอด โยงเอย | ||
| สังมิมาพร้อมข้า | แต่งตั้งปณิธาน ฯ | ||
| ๏ | |||
เชิงอรรถ
ที่มา
ฉบับอยุธยา จากหนังสือ วรรณคดีสมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์ โคลงนิราศหริภุญชัย ทวาทศมาส นิราศสุพรรณ ของ นายมี (หมื่นพรหมสมพัตสร) โครงการพัฒนาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๐๔
