บทละครนอกเรื่องสังข์ศิลป์ชัย

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว

บทประพันธ์

ตอนที่ ๑ สังข์ศิลป์ชัยตกเหว

ช้า
๏ เมื่อนั้นทั้งหกให้คิดริษยา
ต่างซุบซิบกันจำนรรจาใครมีปัญญาจงเร่งคิด
แม้นสังข์ศิลป์ชัยได้ไปเฝ้าเห็นเราหกคนไม่พ้นผิด
ขนมทำมาให้ใส่ยาพิษมันไม่กินเหมือนจิตที่คิดไว้
ฯ ๔ คำฯ
ร่าย
๏ ศรีสันท์จึงว่าไปทันทีวันนี้สิงหราหาอยู่ไม่
ไปเที่ยวหาอาหารที่ในไพรทิ้งสังข์ศิลป์ชัยไว้พลับพลา
เราจะยียวนชักชวนมันไปเก็บพรรณผลไม้บนภูผา
ผลักให้ตกเหวมรณาจึงกลับมาพาพระอาไป
อันนางสุพรรเทวีจะพันมือพี่ไปที่ไหน
ต่างเห็นชอบชวนกันดีใจมาหาสังข์ศิลป์ชัยฉับพลัน
ฯ ๖ คำฯ เพลง
๏ ลูบหลังลูบหน้าแล้วพาทีเรานี้จะพากันผายผัน
เก็บผลพฤกษาที่เขานั้นมาให้สุพรรณกับพระอา
ฯ ๒ คำฯ
๏ เมื่อนั้นพระสังข์ได้ฟังไม่กังขา
รับคำทั้งหกพี่ยากราบบาทพระอาแล้วว่าไป
ตัวหลานทั้งเจ็ดจะจรดลไปเก็บผลพฤกษาที่ใกล้ใกล้
ทั้งสององค์จงอยู่พลับพลาชัยประเดี๋ยวใจจะมาให้พร้อมกัน
ว่าแล้วจัดแจงแต่งองค์พระหัตถ์ทรงสังข์ศรพระแสงขรรค์
ทั้งเจ็ดองค์ลงจากพลับพลาพลันเจ้าศรีสันท์นำหน้าคลาไคล
ฯ ๖ คำฯ เชิด
ชมดง
๏ ชี้ชมรุกขชาติดาษเดียรเต็งตะเคียนยางยูงสูงไสว
มูกม่วงพวงผลแกว่งไกวเฟื่องไฟไกรกร่างมะปรางปริง
พระสังข์ศิลป์ชัยหาไม้ง่ามสอยผลสุกห่ามทุกก้านกิ่ง
ศรีสันท์ก้มเก็บก้อนดินทิ้งหล่นร่วงช่วงชิงกันไปมา
บ้างชักเชือกเขาเถาวัลย์ขึ้นผูกพันกิ่งไทรสาขา
ผลัดกันไกวเล่นเป็นชิงช้าสรวลสันต์หรรษาสำราญใจ
พากันท่องเที่ยวเลี้ยวลอดเลียบขึ้นบนยอดเขาใหญ่
ต่างชวนพระสังข์ศิลป์ชัยเล่นไล่ปิดตาหากัน
ฯ ๘ คำฯ เพลงฉิ่ง
ร่าย
๏ เมื่อนั้นศรีสันท์แสนกลคนขยัน
ทำมารยาว่าแก่พระสังข์พลันเจ้าถือศรพระขรรค์ไว้ทำไม
เราจะวิ่งเต้นเล่นสนุกฉวยล้มลุกพลาดพลั้งไม่ยั้งได้
จะถูกเนื้อถูกตัวพี่กลัวไปวางไว้เล่นแล้วจึงมาเอา
ฯ ๔ คำฯ
๏ เมื่อนั้นพระสังข์ศิลป์ชัยไม่รู้เท่า
วางพระขรรค์ศรไว้ด้วยใจเบาที่ริมเงื้อมเขาสำคัญตา
แล้วจึงตามพี่ศรีสันท์ลดเลี้ยวไล่กันบนภูผา
หยิกหยอกหลอกล้อกันไปมาเกษมสันต์หรรษาทั้งเจ็ดองค์
ฯ ๔ คำฯ เพลงฉิ่ง
๏ เมื่อนั้นพระศรีสันท์ครั้นเห็นพระสังข์หลง
พาเที่ยวเลี้ยวเลียบเวียนวงพบเหวดังประสงค์จำนงนึก
หยิบศิลามาทิ้งลงไปดูเอียงหูคอยฟังไม่ดังกึก
ชะโงกตามลงไปใจทึกทึกแลลึกเป็นหมอกมืดมัว
จึงร้องเรียกพระสังข์ศิลป์ชัยมาดูเหวใหญ่มิใช่ชั่ว
ว่าพลางพรั่งพร้อมเข้าล้อมตัวอย่ากลัวเลยพี่อยู่นี่แล้ว
ทำชี้โว้ชี้เว้ด้วยเล่ห์กลลางคนหลอกลวงว่าดวงแก้ว
ตรงมือนั่นแน่แลแววแววเห็นแล้วหรือยังถอยหลังไย
ต่างเข้ายืนเคียงเมียงเขม้นครั้งเห็นงวยงงหลงใหล
จึงผลักพระสังข์ศิลป์ชัยตกลอยลงไปในเหวนั้น
ฯ ๑๐ คำฯ เชิดฉิ่ง โอด
             

๏ ต่างคนชื่นชมสมคะเนหัวเราะร่าวฮาเฮเกษมสันต์
พากันวิ่งกลับมาฉับพลันหาศรพระขรรค์ที่วางไว้
ไม่พบเห็นเป็นอัศจรรย์จิตต่างคนต่างคิดสงสัย
เถียงกันอื้ออึงคะนึงไปเมื่อที่ทางจำได้แน่นอน
หาพลางต่างโมโหพาโลกันคนนี้ว่าคนนั้นลักซ่อน
ค้นทั้งสองข้างหนทางจรไม่ได้ศรพระขรรค์ก็เสียใจ
ศรีสันท์จึงว่าแก่น้องยาเรากลับไปพระอาจะถามไถ่
ใครอย่าบอกออกความทั้งนี้ไซร้ซักซ้อมพร้อมใจแล้วไคลคลา
ฯ ๘ คำฯ เชิด
๏ ครั้นถึงพระอาทำหน้าเศร้าก้มเกล้ากราบลงตรงหน้า
มิได้แถลงแจ้งกิจจาทำก้มพักตร์โศกาสะอื้นไป
ฯ ๒ คำฯ โอด
๏ เมื่อนั้นนางเกสรสุมณฑาศรีใส
เห็นหกนัดดาโศกาลัยหลากใจไต่ถามมิทันช้า
เหตุผลอย่างไรไม่บอกแจ้งมาโศกศัลย์กันแสงไยนักหนา
พระสังข์ไปไหนจึงไม่มาจงแจ้งกิจจาอย่าโศกี
ฯ ๔ คำฯ
๏ เมื่อนั้นทั้งหกพี่น้องทำหมองศรี
เช็ดน้ำตาพลางทางพาทีเมื่อตะกี้หลานพากันเที่ยวไป
พระสังข์น้องรักเฝ้าชักชวนรบกวนให้พาขึ้นเขาใหญ่
แล้ววิ่งเต้นเล่นแข็งสุดใจห้ามไม่ฟังเลยนะพระอา
ล้วนห้วยเหวเปลวปล่องทั้งสองข้างข้าเดินนำทางไปข้างหน้า
พระสังข์ตามหลังหลานมาประเดี๋ยวเหลียวหาก็หายไป
ข้าทั้งหกคนเที่ยวค้นทั่วจะพบตัวน้องยาก็หาไม่
แม้ตกเหวเหล่านั้นเห็นบรรลัยหรือจะเป็นกระไรไม่แจ้งการณ์
ฯ ๘ คำฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นนางเกสรสุมณฑาฟังว่าขาน
ทั้งนางสุพรรณนงคราญปิ้มปานชีวันจะบรรลัย
ต่างตระหนกอกสั่นขวัญหายฟูมฟายชลเนตรหลั่งไหล
จึงว่าแก่นัดดายาใจไปเล่นถึงไหนอย่างอำพราง
จงพาอาไปเที่ยวค้นดูเกลือกจะหลงอยู่ในป่ากว้าง
แล้วลงจากพลับพลาทั้งสองนางศรีสันท์นำทางจรจรัส
ฯ ๖ฯ เพลง
๏ เมื่อนั้นทั้งหกแสนกลคนขยัน
ครั้นถึงคีรีที่สำคัญทำโศกศัลย์ทูลองค์พระเจ้าอา
พระสังข์ศิลป์ชัยมาสูญหายที่ทางแคบเหวรายทั้งซ้ายขวา
หลานทั้งหกทุกคนเที่ยวค้นหาที่เหล่านี้หนักหนาไม่พบพาน
ฯ ๔      คำฯ เจรจา
โอ้ร่าย
๏ เมื่อนั้นนางเกสรสุมณฑายิ่งสงสาร
รุ่มร้อนหฤทัยดังไฟกาฬเยาวมาลย์ลดเลี้ยวเที่ยวมา
ค่อยย่องเหยียบเลียบลัดไปนอกทางสองนางเรียกร้องแล้วมองหา
ไม่ประสบพบองค์พระนัดดากัลยาครวญคร่ำร่ำไร
โอ้ว่าพระสังข์ศิลป์ชัยเอ๋ยไม่มาหาอาเลยไปอยู่ไหน
หรือว่าผีสางที่กลางไพรซ่อนพระสังข์ไว้กระมังนา
ขอให้พบพานพระหลานรักจะบวงสรวงเซ่นวักให้หนักหนา
ร่ำพลางนางทรงโศกาปิ้มว่าโฉมฉายจะวายปราณ
ฯ ๘ คำฯ โอด
ร่าย
๏ เมื่อนั้นเจ้าศรีสันทาจึงว่าขาน
จะโศกศัลย์อยู่เห็นไม่เป็นการเราคิดอ่านแยกย้ายรายกัน
เจ้าชาติจงไปด้วยพระอานางสุพรรณกับข้ามาผายผัน
เจ้าทั้งสี่นี้แยกไปทางนั้นช่วยกันดั้นด้นคว้า
และทำชะเง้อดูเงี่ยหูฟังเอ๊ะเสียงพระสังข์ร้องเรียกหา
ออกชื่อเจ้าสุพรรณกัลยาเร็วเถิดอย่าช้ามาจะไป
ฯ ๖ คำฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นนางสุพรรณยินดีจะมีไหน
จะใคร่พบพระสังข์ศิลป์ชัยก็เดินตามไปไม่คิดแคลง
ฯ ๒ คำฯ เพลง
             

ตอนที่ ๒ ท้าวเสนากุฎเข้าเมือง

๏
             

เชิงอรรถ

ที่มา

บทละครนอกเรื่อง สังข์ศิลป์ชัย สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. ๒๕๔๐ ( ขอขอบคุณ คุณพิกุลแก้ว สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน )

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%81%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B7%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%E2%80%9A%C3%A0%C2%B9%C5%92%C3%A0%C2%B8%C2%A8%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%E2%80%BA%C3%A0%C2%B9%C5%92%C3%A0%C2%B8%C5%A0%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%C2%A2"
เครื่องมือส่วนตัว