|
|
| | ๏ ครุวารกติกมาเส
|
| สุกรอัศสังวัจฉเร | | เหมันต์จตุมีดิถียัง
|
| นาฬิกาหึ่งหึ่งถึงยามสอง | | ได้สามบาทคาดฆ้องประโคมสังข์
|
| พระมงกุฏปิ่นเกษนิเวศวัง | | ไม่รอรั้งร้างมิ่งพิมานเย็น
|
| พระสถานสถิตย์เยือกยินแต่เสียง | | สุรางค์เรียงร่ำเทวศก็เหลือเข็ญ
|
| ข้าธุลีมีกรรมจึงจำเปน | | ไม่เห็นเลยหลักภพพิบัติวาย
|
| โอ้พระมิ่งโมฬีที่พึ่งโลกย์ | | ประชาโศกแสนละห้อยไม่รู้หาย
|
| ฤๅผลเวรสัตว์ทำประจำกาย | | จึงทำลายเจาะจอมกระหม่อมจง
|
| พระกฤษฎาดังพรหมอุดมเดช | | ที่ทรงเพศพาหนพระยาหงษ์
|
| เหมือนสุริเยศไขศรีรวีวงษ์ | | เมื่อเสร็จทรงกลดเยี่ยมโพยมงาม
|
| อรินราชกราบเกรงพระบารเมศ | | มงกุฏเกษสรวมชีพทวีปสาม
|
| เคยเปนฉัตรแก้วกั้นสุวรรณวาม | | ดังศศิตามส่องโลกย์สว่างวาว
|
| เย็นเกษบารเมศบรมจักร | | ที่พำนักนิ์หายหาชนาหนาว
|
| พระอานุภาพเลิศลบจบแดนดาว | | ปัจจาผ่าวอุรพาระอาใจ
|
| อันปิ่นราชนิเวศน์วังบวร | | ดัษกรรื่นราบกราบไสว
|
| ถึงรัตนังอังวะที่ฦๅไกร | | ก็ปราบได้ด้วยพระฤทธิเดชาชาย
|
| เมื่อปางหลังที่นั่งสุรามรินทร์ | | อยุทธสิ้นย่อยยับประหารหาย
|
| เพราะไพรินลุยลามตามทำลาย | | กระหม่อมหมายเมืองล่มไม่เล็งคืน
|
| บิตุรงทรงนามธรรมิกราช | | ทั้งสามโลกย์เนียรนาศไม่อาจฝืน
|
| มายกพระสาสนาภิญญายืน | | ประชาชื่นชมโพธิสมภาร
|
| คือล้นกระหม่อมมิ่งมไหวงษ์ | | สองพระองค์เลิศฟ้ามงกุฏสถาน
|
| แบ่งภาคจากองค์พระอวตาร | | ผ่านนิเวศน์ปราบดาด้วยบารมี
|
| จึงสิ้นยุคสุขกระเษมทั้งสามภพ | | เทพนบน้อมเกษทุกราษี
|
| สรรเสริญเดชาทั้งธาตรี | | กรชุลีโปรยทิพย์สุมาลย์มา
|
| โอ้พระคุณเคยการุญพำนักนิ์โลก | | ยิ่งวิโยคยามร้อนไม่ผ่อนหา
|
| เมื่อดับเข็ญเย็นแล้วทั้งโลกา | | ไยนิราร้างราษฏร์อนาถเนา
|
| ปางครั้งทศเศียรอสุรภักตร์ | | เที่ยวหาญหักสามโลกย์ได้โศกเศร้า
|
| นารายน์รามตามล้างจึงบางเบา | | บันเทาทุกข์ทั่วเทพดาคืน
|
| สุดเกษมไตรภพสบกระสัน | | อภิวันท์ทุกพิมานสำราญรื่น
|
| เหมือนปิ่นจอมล้นกระหม่อมเมื่อยังยืน | | หมื่นนิเวศน์วรถวายสุมาลี
|
| จึงนิพนธ์แต่หลังไว้หวังสนอง | | ให้จำลองสืบกระษัตริย์บดีศรี
|
| หนึ่งครุลหุเคียงแต่เพียงตรี | | ที่ท่านปรีชาช่วยอำนวยกลอน
|
| ใครยลอย่าเพ่อเย้ยพึ่งศึกษา | | ใช่เมธาเจนจิตรบัณฑิตย์สอน
|
| แสนถวิลถึงพระปิ่นชนากร | | สุดนิวรณ์หวั่นเทวศกำศรวญครวญ
|
| ปัญญาหญิงไหนจะพริ้งไม่คล่องเคล้า | | นี่โดยเดานึกคเนอย่าเสสรวล
|
| ถ้าชำนาญอ่านเล่นเห็นสำนวน | | ปราชญ์ช่วยปรวนเติมแต้มให้งามคำ
|
| เราใช่ราชกระวีที่เฉลียว | | ก็เสียวใจจะไม่คมเหมือนลมขำ
|
| อ่อนหัดไม่สันทัดพึ่งลองทำ | | จะริร่ำร่างลงก็งงนาน
|
| หนึ่งชุลิตฝ่าธุลีมีพระเดช | | ซึ่งก่อเกษเลื่องโลกย์ระบือหาญ
|
| เสด็จสู่สวรรค์เทวพิมาน | | ขอมัสการกรน้อมศิโรดม
|
| ถวายต่างทิพมาศมโนแผ้ว | | กราบแล้วจึงลิขิตอักษรสม
|
| โอ้พระปิ่นภพร้อนดังเพลิงรม | | ล้มพระโรคแรกประทับจะอับจน
|
| ประชวรแต่มาฆมาสเหมันต์ | | ฤดูนั้นเดือนหนาวเปนคราวฝน
|
| สิ้นทั้งวังตั้งแต่ทุกข์ระทมทน | | ถึงยุคลมิ่งแก้วเกษกำนัล
|
| เสด็จนั่งหนือบัลลังก์วิเชียรช่วง | | ประดับดวงมณฑามาแต่สวรรค์
|
| ดารารายพรายพร้อมเข้าล้อมจันทร์ | | เหมือนสุริยันย่างเยี่ยงพระเมรุทอง
|
| หมู่อับสรเฝ้ารอบหมอบระดาษ | | พร้มพระราชธิดาประนมสนอง
|
| สุวรรณผุดโพธิญาณ์ฝ่าลออง | | ให้แผ่ปองทรงปิดพระปฏิมา
|
| พระรัศมีหมองเหมือนเมื่อเดือนดับ | | ลูกวาววับหวั่นทรวงสหัสา
|
| พระฉวีเสียศรีสุนทรา | | ชลนานองเนตรตลึงแล
|
| ยลอนงค์นุชนางสนมน้อม | | งามลม่อมหมอบผจงดังวงแข
|
| เคยรองบาทจะบำราศสวาดิแด | | เหมือนจะแปรปราศจากไม่อยากยล
|
| เหนพระไทยจะเปนห่วงหน่วงถนอม | | จะไกลกล่อมขวัญให้ระหวยหน
|
| จึงเรียกรศอมฤตยวิเชียรชล | | เสี่ยงกุศลซึ่งสร้างพระโพธิญาณ
|
| แม้นชนม์จะอยู่ช่วยบำรุงทวีป | | ขอให้รีบรับน้ำรศาหาร
|
| ถ้าชีวิตรนี้จะปลิดไม่เนานาน | | อย่าให้พานสอคล่องนิยมยิน
|
| เทวศว่าต่อพระภักรพระชนศรี | | แล้วทวีทรงพระวิตกถวิล
|
| พิศฐานเสร็จเสวยวารีริน | | แต่ชั้นกลิ่นกลืนกลับวิบัติเปน
|
| พระอาเจียนเวียนประทะอุรหมอง | | จึงตรัสร้องว่าโอ้มิพ้นเข็ญ
|
| เคยเปนร่มเกล้าโลกย์ได้อยู่เย็น | | เห็นสุเมรุเอนแล้วจะตรมตรอม
|
| สุเรศดังสุรางค์บำเรออินทร์ | | จะไกลกลิ่นกล่อมกลีบมณฑาหอม
|
| เคยสงวนนวลเฉลิมเปนเจิมจอม | | ยามถนอมแนบชื่นไม่คืนเคียง
|
| แต่ครวญคร่ำน้ำพระเนตรนั้นนองเนตร | | แสนเทวศพร้องเพราะพระสุรเสียง
|
| พระสนมรอบร่ำพิไรเรียง | | เคยชุบเลี้ยงจะนิราศพระบาทา
|
| จึงดำรัสเรียกเหล่าบุตรีสมร | | ประโลมสอนพ่อจะร้างนิราศา
|
| ดวงจิตรฝากชีวิตรพระบิตุลา | | วาศนาหาไม่จงเจียมสกนธ์
|
| สมรยากฝากองค์ให้การุญ | | ถ้าพระคุณเคืองเข็ญไม่เปนผล
|
| จะพึ่งพ่อเล่าก็พ่อไม่ยืนชนม์ | | ยลแต่บาทนะจงตั้งภักดีตรง
|
| หนึ่งพระเสาวนีที่มียศ | | พระธิดาปรากฎมงกุฎหงษ์
|
| จงฝากกายนะอย่าหมายหมิ่นทนง | | เจ้าเปนวงษ์จงรักษ์ธุลีลออง
|
| ที่นี้ถึงเทพถือโอสถทิพย์ | | ผจงหยิบมาประมูลทูลฉลอง
|
| ไม่เสวยเลยให้เวทนาปอง | | จะต้องเนิ่นทรมานรำคาญเคือง
|
| สดับตรัสดังมัจจุราชรีบ | | ประหารชีพลูกหายทำลายเบื้อง
|
| เมรุมุ่งเคยประจำทวีปเรือง | | ถ้าล่มแล้วจะมิเนืองน้ำตาตาย
|
| บ้างข้อนอกร่ำโอ้มิควรเข็ญ | | ดังกระเด็นเศียรเกล้าของเราหาย
|
| เคยปราโมทมีศุขทุกวันวาย | | เหมือนสายเนตรจะเปนสายโลหิตกอง
|
| ถึงยามเกษมเคยแสนสำเริงรื่น | | กลับสอื้นนึกโอ้มโนหมอง
|
| แต่นั้นมาพร้อมหน้าไม่ไกลลออง | | หมายฉลองพระคุณคอยระวัง
|
| ผลัดโมงกันไม่ให้คลาดสักบาททุ่ม | | ดังเพลิงรุมร้อนอกวิตกหลัง
|
| แต่นั่งยามย่ำฆ้องจนเคาะระฆัง | | ลูกหวังฟังราชกิจจะหนักเบา
|
| ปางปิ่นโมฬีทั้งสี่ทวีป | | ดังศศิธรร่อนรีบขึ้นเหลี่ยมเขา
|
| เสวยทุกข์มิได้ศุขสถิตย์เนา | | ให้เชิญเอาพระอาการนราพงษ์
|
| พอรตินทิวาเวลาสงัด | | ดำรัสร่ำคำหวานละลานหลง
|
| ตลึงแลดูนิเวศจังหวัดวง | | ยิ่งแสนทรงพระวิโยคเมื่อยามตรอม
|
| ว่าอนิจจังครั้งนี้จะไกลเนตร | | นึกสังเวชก็แต่บุตรสุดถนอม
|
| จะพึ่งวงษ์ไม่จงเหมือนบิตุจอม | | จะร่ำโอ้ทูลกระหม่อมนิราคลา
|
| พรหมภักตร์พร้อมภักตร์ละห้อยหวล | | แต่นี้นวลนะอย่าโหยละห้อยหา
|
| ทั้งพิมานดุสิดาสวรรยา | | ฤๅจะราแรมร้างจากปรางค์ไป
|
| แต่พื้นทรงสมญาปราสาทซื่อ | | ประสิทธินามไว้ให้ฦๅพิภพไหว
|
| แล้วนึกพระบิตุลายิ่งอาไลย | | จะเปลี่ยวพระไทยจินดานุชาครัน
|
| คราวณรงค์เห็นจะทรงดำริห์คิด | | เคยร่วมจิตร่วมคู่เสวตรสวรรค์
|
| ร่วมชีวิตรปลิดพรากไปจากกัน | | ร่วมสุวรรณเสวตรฉัตรกระจัดนาม
|
| จะภินทนาอยู่เออนาโถ | | จะนึกโอ้ฤๅไม่เอื้อนระคางขาม
|
| ฤาจะแสนโศกเทวศถวิลความ | | เปนเพื่อนไร้ในยามกันดารนาน
|
| พระเดชขจรนครกระษัตริย์สิ้น | | แต่พื้นผินน้อมศียรหัตถ์ประสาน
|
| ถวายเครื่องทิพย์มาศสุมาลย์ | | บรรณาการเนื่องแน่นประนมคม
|
| ออกพระนามก็ให้ขามขยาดยศ | | เห็นปรากฎเกียรติเกินพระสยม
|
| อาณาราษฎร์ร้องถวายพระพรชม | | จนประถมล่วงพระชนม์นรินทร์
|
| ร้อนอาศน์เทวราชอมรเมศร์ | | เทพเทวศทุกวิมานรังสิน
|
| สิบหกชั้นช่อฟ้าดุสิตอินทร์ | | ประชุมผินผันย้ายราษีจร
|
| เข้าสถิตย์สิงสู่กำภูฉัตร | | กระจัดแจ้งออกด้วยเทพสังหร
|
| หวังให้เลื่องบารมินปิ่นนคร | | กระฉ่อนภพจบหล้าลือขจาย
|
| มหัศจรรย์โลกย์ลั่นกำปนาท | | สุธาวาศไหวกระทบคูหาหาย
|
| สุเมรุเอียงแทบจะเอนอันตราย | | สายสินธุ์เปนละลอกกระฉอกฟอง
|
| พระสมุทเพียงจะทรุดไม่หยุดคลื่น | | ภุชชงศ์ตื่นเผ่นน้ำผันผยอง
|
| ประทุมเกตุอาเภทดังสีทอง | | แสงส่องยลปลาดไม่อาจแล
|
| เมฆหมอกออกมัวไปทั่วทวีป | | พิรุณรีบโปรยกระสินธุ์รินกระแส
|
| ฟ้าดินวิปริตเห็นผิดแปร | | ทีนี้แน่แล้วพระจอมกระหม่อมเวียง
|
| ทั้งโพยมก็พยับพยุฝน | | ดูฤกษ์บนเทเวศร์ถวายเสียง
|
| สุนีฟาดอากาศก้องสำเนียง | | ดังเปลื่องเปลี้ยงฟ้าลั่นคำรามรน
|
| วายุพาพัดปาริกชาติ | | ก็พินาศพังรเนนไม่ตั้งต้น
|
| เสวตรฉัตรหักยับระยำยล | | ฤๅเทพดลบันดาลฟ้ามาเชิญ
|
| วิหคร้องในห้องเวหาหาว | | เหมือนเสียงสาวสมรอัปศรเหิน
|
| เหมือนศุลีรอยชลอพิมานเกิน | | คอยพระราชดำเนินเสด็จคลา
|
| บังเกิดมีองค์พระศรีมหาโพธิ | | นิโรธร่มฝูงสัตวมนัศา
|
| ก็แรมร่วงล่วงลับอยู่โรยรา | | กลับระย้ายอดลัดระบัดใบ
|
| เมื่อจวนจอมรพีพงษ์ทิวงคต | | โพธิ์สลดเอนล้มระทมไข้
|
| ดังมีจิตรคิดแสนเทวศใจ | | ดังอาไลยในเบื้องบดินทร์วาย
|
| ฦๅล้นกระหม่อมจอมดาวดึงษ์เดช | | แสดงเหตุแจ้งอัตถ์กระจัดถวาย
|
| ว่าโพธิ์ทองหมองแล้วจะอันตราย | | เมื่อลูกหมายเหมือนพระจอมโลกากร
|
| ด้วยพระปิ่นจรรโลงอยุทธเยศ | | ทุกประเทศเกรงจบสยบสยอน
|
| จึงสำแดงบารเมศฦๅขจร | | ว่าร่มร้อนเกล้าโลกย์เคยอยู่เย็น
|
| ครั้งนี้จะเสด็จสู่สวรรคต | | ก็ปรากฏอัศจรรย์จะให้เห็น
|
| นิจาโอัอกเอ๋ยมิเคยเปน | | จะเกิดเข็ญูเเน่เเล้วสุชลริน
|
| บัญูชรวายุสถานอัมเรศ | | ทั้งพิมานพรหเมศนรังสิน
|
| เลร็จศุขจตุรมุขพระแกลยิน | | เยยดังพิณพาทย์เพลงบรรเลงกลอน
|
| ไฉนหมองกลับร้องสำเนียงโหย | | อดูรโดยพระมิ่งอดิศร
|
| แต่พระที่นั่งดังภินทนาวรณ์ | | นี่ฤๅเราจะมิข้อนอุระครวญ
|
| ซรอยเทพยดารักษาวัง | | ถวิลหวังบริรักษ์เเรมสงวน
|
| เคยรองมุลิกานิรานวล | | รเหยหวลอาไลยธุลีลออง
|
| มหัศเหดุใหัเทวคทวีร่ำ | | ยิ่งกลืนระกํากอบกินสุชลหมอง
|
| สารพัดจะวิบัติบังเกิดปอง | | ชวนกันพร้องพร่ำโอ้เเต่นี้เรา
|
| อันฉัตรเเก้วร่มเกษเฉลิมโลกย์ | | เห็นวิโยครัศมีมณีเศร้า
|
| เคยเรืองแสงส่องวามเห็นงามเพรา | | เสมอเขาพระสุเมรุเอนทำลาย
|
| สุกรปักษ์เหมันติกามาค | | เสร็จปำราศเอกานิราหาย
|
| กำสรดสั่งยังวิหารอารามพราย | | ถวายกรวอนทูลพระชินวงษ์
|
| มณฑปดังจุฬามณีสวรรค์ | | พระเพลิงหั่นล้างใหัเปนผุยผง
|
| พึ่งทรงสรัางฤๅจะรัางไปเอองค์ | | จะชีพจงคตสิ้นเสียก่อนกาล
|
| สถิตย์เถิดลาเเลัวพระชินศรี | | ชุลีหัตถ์ไห้ร่ำด้วยคําหวาน
|
| พระวรรณโรครึงรนไม่ทนทาน | | ทรมานนานเนิ่นก็เกินแรง
|
| ประชวรซูบผิดพระรูปร่ำเทวศ | | ชลเนตรนองภักตร์ชักพระเเสง
|
| จะล้างองศ์ลงใหัวางเสียกลางแปลง | | โอรสเเย่งเคียงยุดพระกรกุม
|
| อนิจาอาดูรเเล้วทูลหัาม | | จงโปรดตามอย่าเพ่อทอนพระชนม์ทุ่ม
|
| พระเป็นที่ร่มฉัตรสัตว์ประชุม | | ค่อยเหือดกลุ้มพระอุระสบายคลาย
|
| กลับสู่พระนิเวศน์นิวาศสถาน | | ถีงพระทวารสั่งเสร็จพระไทยหาย
|
| โอ้เวียงเอ๋ยเคยเกษมเปรมปราย | | ประมาณหมายแม่นมิ่งพิมานอินทร์
|
| ทีนี้จะเงียบเหงาเย็นเปนวังร้าง | | ดำรัสพลางทอดถอนฤทัยถวิล
|
| แต่ครรไลรอบราชวังนรินทร์ | | แล้วก็ผินเผยผันพระบัณฑูร
|
| ว่าอนิจาครั้งนี้จะนิราศ | | เคยเอนอาศน์ปัจฐรณ์จะสิ้นสูญู
|
| พระภักตร์หมางหมองเศร้าด้วยอาดูร | | ภูลเทวศทุกทิวานิจากรรม
|
| จึงเอื้อนเทวบัณฑูรสั่งสนม | | ต่างประนมหัตถ์รับพิไรร่ำ
|
| จงค่อยอยู่เถิดวิบากจะจากจํา | | น้ำพระเนตรอาบชลธารนอง
|
| ตรัสสั่งวสันดรพิมานแก้ว | | จะลาแล้วแรมรัางอย่าหมางหมอง
|
| เคยสำราญูเนาสถานพิมานทอง | | จะไกลห้องทิพเยศนิเวศน์วัง
|
| นิเวศน์เวียงยินแต่เสียงสนมโศก | | เสน่ห์เเสนสุดวิโยคไม่วายหวัง
|
| ไม่เว้นว่างนางในไห้ประดัง | | ประดาหวลครวญตั้งตลอดปี
|
| แต่ปางหลังครั้งเบื้องบรเมศร์ | | บรมบาททุเรศนิราหนี
|
| นิราศร้างเเสนสุรางคเทพี | | เทพินมีเเต่ตีอุระกรม
|
| อุราเกรียมเทียมเเทบไคลทับ | | ศิลาทุ่มทรวงคับด้วยทุกข์ถม
|
| ทุกข์ปะทะถึงบดินทร์สุรินทร์รมย์ | | สุเรศร้างจะระบมอารมณ์โรย
|
| อารามร่ำจำจากจอมนิเวศน์ | | จึงนิวรณ์อ่อนเกษถวิลโหย
|
| ถวิลหาถีงฝ่าลอองโอย | | ลอายอาบเนตรโกยเเต่กองชล
|
| เเต่การชื่นฝืนใจใม่มีศุข | | มาน่ามุขเหงาเงียบละห้อยหน
|
| ละห้อยหวลล้วนลางพิไรรน | | พิลาปแล้วจะไม่ยลยุคลคืน
|
| ยิ่งฆ้องค่ำย่ำสนธยาหมอง | | ทเยศหมางห่างห้องหวลสอื้น
|
| โหยสอึกนึกอนาถสวาดิกลืน | | เสวยทุกข์ไม่ชื่นสักนาฬิกา
|
| นาฬิกาลฆ้องขานประจวบทุ่ม | | สุชลชุ่มเนตรซับกับภูษา
|
| มิไดัเยื้อนเบือนเบิกสักเวลา | | ชลนาดังสายพิรุณโปรย
|
| | |
|
