เสภาเรื่องพระราชพงศาวดาร

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

แม่แบบ:โครง

เนื้อหา 1 ข้อมูลเบื้องต้น 2 เสภาเรื่องพระราชพงศาวดาร ของสุนทรภู่ 2.1 ตอนที่ ๑ เรื่องตีเมืองขอม 2.2 ตอนที่ ๒ เรื่องศึกหงสาวดี 3 เชิงอรรถ 4 อ้างอิง

ข้อมูลเบื้องต้น

เสภาเรื่องพระราชพงศาวดาร ของสุนทรภู่

ตอนที่ ๑ เรื่องตีเมืองขอม

ตอนที่ ๒ เรื่องศึกหงสาวดี

<poem>

 ๏ จะกล่าวถึงพระองค์ผู้ทรงศักดิ์   มหาจักรพรรดิราชานาถนาถ

เฉลิมวงศ์มงกุฎอยุธยา บำรุงราษฎร์สาสนาให้ถาวร พระปกเกล้าชาวบุรีเปนที่ชื่น สำราษรื่นร่มโพธิ์สโมสร มีคชาพาหนะนรินทร ห้ากุญชรเผือกผู้คู่บารมี กับเผือกพังทั้งสองล้วนผ่องแผ้ว ชาติช้างแก้วเกิดสำหรับกับกรุงศรี เปนเจ็ดช้างต่างนามล้วนงามดี อยู่โรงที่ริมปราสาทในราชวัง ตั้งพานทองรองหญ้าผลาผล ผ้ารดกัมพลนั้นปกหลัง พเนกฟูกผูกม่านเพดานบัง หมอควานทั้งพราหมณ์กล่อมอยู่พร้อมเพรียง บ่ายสามโมงลงน้ำนำกลองชนะ ปิ๋งเปิงปะเปิงครื่มกระหึ่มเสียง เครื่องสูงสำหรับช้างสองข้างเคียง พร้อมเพรียงเพราะพระบารมี อุดมทั้งโภไคยไอสูรย์ เพิ่มภูลภิญโญดังโกสีย์ ทั้งเหนือใต้ไพร่ฟ้าประชาชี ล้วนมั่งคั่งมั่งมีต่างปรีดา อาณาจักรนัคเรศประเทศราช พึ่งพระบาทบุญฤทธิ์ทุกทิศา ทุกถิ่นฐานบ้านเมืองเลื่องฦๅชา พระเจ้าช้างเผือกมหาจักรพรรดิ ฝ่ายเสนาข้าเฝ้าเหล่าทหาร ต่างเริงร่านการศึกพร้อมฝึกหัด ยิงปืนทั้งช้างม้าฝึกสารพัด สนามน่าจักรวรรดิหัดทุกวัน ฯ

 ๏ จะกลับกล่าวถึงพระเจ้าเมืองหงษา   เปนปิ่นรามัญประเทศทุกเขตรขัณฑ์

พม่าทวายฝ่ายลาวเมื่อคราวนั้น อภิวันท์หงษาพึ่งบารมี เธอทราบเรื่องเมืองไทยที่ใหญ่กว้าง มีเจ็ดช้างเผือกอยู่บุรีศรี คิดจะใคร่ได้มาไว้ธานี ให้มนตรีคิดอ่านแต่งสารตรา ฯ

 ๏ ครั้นเสร็จสรรพพับผนิดปิดตราแล้ว   ใส่กล่องแก้วมรกฎตามยศถา

ให้สมิงโยคราชมาตยา คุมไพร่ห้าสิบตรงเข้าดงตาล ยี่สิบวันดั้นเดินตามแผนที่ ถึงเจดีย์สามองค์ลงทางบ้านด่าน พบขุนพลพามาในป่าลาน เข้าแจ้งเรื่องเมืองกาญจนบุรี ฯ

 ๏ ฝ่ายผู้รั้งปลัดยกรบัตรแจ้ง   ให้ขุนแพ่งรีบพามากรุงศรี

นำเข้าหาเจ้าพระยาจักรี พร้อมอยู่ที่ศาลาว่าราชการ ให้มอญล่ามถามซักตระหนักแน่ อ่านเขียนเปลี่ยนแปลพระราชสาร เปนคำไทยได้ระเบียบแล้วเทียบทาน พนักงานนำเข้าคอยเฝ้าพลัน ฯ

 ๏ จะกล่าวถึงพระองค์ผู้ทรงเดช   ปิ่นปักนัคเรศรังสรรค์

สถิตย์แท่นแม้นมหาเวชายันต์ เสมอชั้นบัณฑุกัมพล์อัมรินทร์ สาวสุรางค์นางบำเรอเสนอบาท บำรุงราชรู้เชิงบรรเทิงถวิล บ้างร้องรับขับขานประสานพิณ บำเรอปิ่นปัถพีให้ปรีดา ครั้นสายแสงสุริกาญจน์พระผ่านเกล้า เสด็จเข้าที่สรงทรงภูษา ประดับเครื่องเรืององค์อลงการ์ ออกข้างน่าพนักงานไขม่านทอง เสด็จเหนือพระที่นั่งบัลลังก์อาศน์ พร้อมมหาดเล็กฟังรับสั่งสนอง ประโคมดังสังข์แตรเสียงแซ่ซ้อง มโหรทึกกึกก้องท้องพระโรง ฝ่ายข้าเฝ้าเหล่าขุนนางต่างตำแหน่ง ก็ตกแต่งกายาล้วนอ่าโถง นุ่งสมปักชักกลีบจับจีบโจง เข้าพระโรงบังคมก้มกราบกราน ฯ

 ๏ เจ้าพระยาจักรีศรีสมุหะ   ขอเดชะทูลความตามราชสาร

เบิกทูตรเข้าเฝ้าประนตบทมาลย์ อาลักษณ์พนักงานอ่านสารตรา ฯ

 ๏ ในลักษณพระราชสารสวัสดิ์   จอมกระษัตริย์ซึ่งดำรงเมืองหงษา

ทรงพระยศทศธรรม์กรุณา ให้เย็นใจไพร่ฟ้าประชาชี มีเมืองน้อยร้อยเอ็ดเปนเขตรขอบ มานบนอบน้อมประนตบทศรี กับกรุงเพทวาราวดี เปนทางราชไมตรีได้มีมา ทราบว่าองค์ทรงยศมีคชเรศ ล้วนเผือกผู้คู่พระเดชพระเชษฐา เสมอบุญจุลจักรทรงศักดา จนฦๅชาปรากฎบทมาลย์ เมืองหงษาวดีที่ใหญ่กว้าง ไม่มีช้างเผือกผู้คู่ถิ่นฐาน ขอพระองค์ทรงมหาปรีชาชาญ โปรดประทานให้น้องสักสองช้าง จะฦๅนามงามภักตร์สูงศักดิ์แสง สมประเทศเขตรแขวงที่กว้างขวาง ให้ร่วมแดนแผ่นดินร่วมถิ่นทาง ขอพระองค์จงสร้างทางไมตรี แม้นทรงศักดิ์รักข้างช้างเผือกผู้ ไม่ช่วยชูภักตร์น้องจะหมองศรี กรุงอยุธยากับหงษาวดี จะขาดราชไมตรีซึ่งมีมา ฯ

 ๏ พอจบสารกรานกราบพระทราบเรื่อง   ให้ขุ่นเคืองในพระไทยแต่ไม่ว่า

ให้จ่ายเสบียงเลี้ยงดูพวกทูตา แล้วตรองตรึกปฤกษาเสนาใน ซึ่งหงษามาขอช้างเผือกผู้ จงคิดดูใครจะเห็นเปนไฉน จะแขงอ่อนผ่อนผันทำฉันใด เร่งตรึกไตรใคร่ครวญให้ควรการ ฯ

 ๏ ฝ่ายเสนาข้ารองลอองบาท   อยู่พร้อมพรั่งทั้งมหาดไทยทหาร

ต่งปฤกษาว่าแต่ก่อนเคยรอนราญ กับผู้ผ่านหงษาเจ้ารามัญ จับลูกเธอทั้งสองพี่น้องได้ ก็คุมไว้ไม่ฆ่าให้อาสัญ เมื่อโปรดให้ไปขอพระหน่อนั้น เจ้ารามัญคืนให้เปนไมตรี เดี๋ยวนี้เล่าเขาขอคชสาร ควรประทานหงษาเปนราษี แม้นไม่ให้เห็นจะมารบราวี ในธานีก็คงเกิดสงคราม ฯ

 ๏ ฝ่ายพระราเมศวรพระยาจักรี   พระสุนทรอยู่ที่เฝ้าทั้งสาม

ต่างปฤกษาว่จะให้เห็นไม่งาม จะลวนลามล่วงประมาทบาทยุคล จึงทูลว่าข้าพเจ้าทั้งสามนี้ เห็นไม่สมควรที่ให้ช้างต้น ที่ไมตรีมีแต่ก่อนได้ผ่อนปรน ให้ช้างดีศรีมงคลทวีปไป ถึงสองช้างข้างมอญพม่านั้น จะขี่ขับสับฟันไม่หวั่นไหว จึงคืนให้ไว้กับเราก็เอาไว้ เราได้ให้ได้มีไมตรีกัน ช้างเผือกผู้คู่บุญทูลกระหม่อม มิควรยอมให้ไปจากไอสวรรย์ เหมือกลัวดีฝีมือพวกรามัญ จะเสียชั้นเชิงมอญเพราะอ่อนตาม แม้นหงษามาตีบุรีเรา ข้าพเจ้าพร้อมพรั่งกันทั้งสาม ขออาสาพระองค์ออกสงคราม มิให้ลามล่วงมาถึงธานี ฯ

 ๏ ฝ่ายพระเจ้าแผ่นดินปิ่นพิภพ   หมายจะรบรับศึกไม่นึกหนี

จึงตรัสสั่งทั้งสามว่าตามที ให้เสนีที่ชำนาญแต่สารตรา เปนความตอบมอบสมิงโยคราช บังคมลาฝ่าพระบาทนาถนาถา กับไพร่ห้าสิบถ้วนด่วนเดินมา ถึงหงษาเข้าฝ้าเจ้าธานี กราบทูลความตามราชสารตอบ แล้วนอบน้อมประนตบทศรี ฝ่ายเสนารามัญอัญชลี แล้วก็คลี่ราชสารออกอ่านพลัน ฯ ... 11

</poem>

เชิงอรรถ

อ้างอิง

หนังสือเรื่อง สามวัง โดย ประยุทธ สิทธิพันธ์ ไม่ระบุปีทีพิมพ์