จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
ข้อมูลเบื้องต้น
พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
มี ๔ ตอน โดยตอนที่ ๒ ถึง ๔ นั้นความต่อกัน
บทประพันธ์
บานแพนก
วันอาทิตย์ เดึอน ๖ ขึ้นคํ่าหนึ่ง จุลศักราช ๑๑๓๒ (พ.ศ. ๒๓๑๓ ปีที่ ๓ ในร้ชกาลกรุงธนบุรี) ปีขาล โทศก พระราชนิพนธ์ทรงแต่งชั้นต้นเป็นปฐม ยังทรามยังพอดีอยู่
ตอนที่ ๑ ตอนพระมงกุฎ
พระมงกุฎอยู่ป่า
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อในอวตารรังสี
|
| หาผลปรนนิบ้ติชนนี | | ทั้งพระฤษีมีญาณ
|
| ว้นหนึ่งชวนน้องเข้าพาที | | พระมุนีจงโปรตเดฉาน
|
| ข้าไสร้เกลือกคนภัยพาล | | ขอประทานรํ่าเรียนวิชา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฤษีรักจูบกระหม่อมเกศ | | สอนให้เล่าเวทคาถา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ หุดีกุณฑ์กองวิทยา | | เจ็ดราตรีศรผุดพลัน
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงประสิทธิ์ประสาทธนูศิลป์ | | เจ้าจินดารมณ์หมายมั่น
|
| เมึ่อลั่นซั้นซ้ำมนตร์พลัน | | สรรพโลกไม่ทนฤทธา
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเรียนเสร็จ | | ได้ทั้งกลละเม็ดคาถา
|
| รบเอาธนูศิลป์มา | | ลาล่าหาผลพนาลี
|
| ฯ เข้าม่าน ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงกาลวาตพนาลัย | | ปราศัยน้องลบเรืองศรี
|
| ฝ่ายพี่จะแผลงฤทธี | | ยิงรังด้นนี้ให้ขาดไป
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าลบว่าใหญ่ถึงแสนวา | | ข้าเจ้าเห็นหาห้กไม่
|
| ๏ พระมงกุฎก็วางศรชัย | | สนั่นไปถึงชั้นพรหมา
|
| ตระเชิด
|
| ๏ ถูกรังต้นใหญ่สินขาด | | ยับเยินวินาศดังฟ้าผ่า
|
| แล้วกลับต่อว่าอนุชา | | น้องยาจะว่าประการใด
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบสรรเสริญบุญญา | | อานุภาพเป็นหาที่สุดไม่
|
| พระชนนีจะมิตกใจ | | ก็ชวนเก็บผลไม้กลับมา
|
| ฯ พญา เดิน ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระฤษีสนั่นเสียง | | สำเนียงกึกก้องเวหา
|
| ตกใจทิ้งนางสีดา | | ก็ลีลาออกตามกุมาร
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องเห็นฤษี | | ก็วิ่งเข้าอัญชลีทูลสาร
|
| ทิ้งนางสีดาดวงมาลย์ | | พระอาจารย์มาไยชนนี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมุนีสีดาว่าดูเอา | | ให้เราตกใจถึงสองศรี
|
| สุ้งเสียงอะไรเมื่อกี้ | | คิดว่าอสุรีพะพาน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกฎทูลไข | | หาไม่ดอกยิงไม้พฤกษาสาร
|
| ๏ เจ้าลบว่าแสนอ้อมประมาณ | | พฤกษาสารสูงเทียมเมฆา
|
| หักย้บสะบั้นสินขาด | | วินาศดุจดั่งฟ้าผ่า
|
| ที่กาลวาตพนาวา | | หาภ้ยมิได้พระมุนี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สีดาว่ายิงทำไม | | ให้ตกใจทั้งพระฤษี
|
| นี่ลูกอะไรน่าใคร่ตี | | ก็พาทีขู่รู่กุมาร
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมุนีจึ่งห้ามสีดา | | อย่าว่าหลานกูห้าวหาญ
|
| แล้วอวยชัยหน่ออวตาร | | ให้ชัยวาลรุ่งฤทธี
|
| จงเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | | จบสกลทิศทั้งสี่
|
| โภยภัยสิ่งใดอย่าได้มี | | ให้ฤทธียิ่งบิดร
|
| แล้วบอกนวลนางสีดา | | พฤกษานี้มีมาแต่ก่อน
|
| แรกตั้งฟ้าดินอัมพร | | ศรใครไม่กินนะสีดา
|
| เมื่อไรต่อหน่ออวตาร | | จึงผลาญไม้นี้ดั่งฟ้าผ่า
|
| ลูกเจ้ารุ่งเรืองฤทธา | | ว่าแล้วก็มากุฎี
|
| ฯ เสมอ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเข้าไป | | ถวายผลไม้พระฤษี
|
| แล้วกล้บมาหาชนนี | | ยังที่พระบรรณศาลา
|
| ฯ บาทสกุณี ๒ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้
|
| ๏ ฝ่ายนางสีดาส้วมกอด | | พลอดพลางทางกวดเกศา
|
| จูบเกศเทวศโศกา | | โอ้ว่ากำพร้ายาใจ
|
| มาดแม้นถ้าอยู่ก้บพ่อ | | จะเสน่ห์หน่อหาที่สุดไม่
|
| เท่านี้หรือมีฤทธิไกร | | ที่ไหนบิดาจะให้จร
|
| ฝ่ายเจ้าผลานแผลงศิลป์ชัย | | เหมือนเมื่อท้าวไทเธอยกศร
|
| ครั้งไปทำการสยมพร | | ในเมืองนครมิถิลา
|
| ให้เจ้ายิ่งยศโมลี | | แม่จะได้ฝากผีภายหน้า
|
| ให้เรืองฤทธิ์เหมือนองค์พระบิดา | | ว่าแล้วก็ทรงโศกี
|
| ฯ โอด ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎทูลถาม | | โปรดบอกความเกล้าเกศี
|
| แม่ว่าพ่อข้ามีฤทธี | | มาอยู่พนาลีด้วยอ้นใด
|
| อ้นฝ่ายพระบังเกิดเกล้า | | เผ่าพงศ์กษัตริย์หรือไม่
|
| เธอผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | | บอกให้หน่อยเถิดพระมารดา
|
| ฯ มโนราโอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สีดากรรแสงแถลงไข | | พิไรบอกลูกเสน่หา
|
| เดิมแม่อยู่เมืองมิถิลา | | พระอัยกาเจ้าเสี่ยงศิลป์ชัย
|
| เทพามนุษย์เข้ายกศิลป์ | | เสร็จสิ้นมิได้หวาดไหว
|
| พ่อเจ้ายกได้ว่องไว | | จึงเศกแม่ให้กับบิดา
|
| อ้นบิตุเรศของเจ้า | | เผ่าพงศ์บรมนาถา
|
| เรืองรุดสุดอรรคอิศรา | | ปรากฏยศยิ่งโมลี
|
| จึ่งพาแม่มาเวียงชัย | | อัยกาให้สัจมเหษี
|
| ให้พ่อเจ้าไปพนาลี | | แม่นี้ติดตามจรจรรย์
|
| กับทั้งพระล้กษมณ์อนุชา | | ออกไปอยู่ป่าพนาสัณฑ์
|
| วันหนึ่งจึงยักษ์ทศกัณฐ์ | | มันใช้มารีศเป็นกวางมา
|
| แม่ไม่รู้เลยเป็นร้กใคร่ | | ให้พ่อเจ้าตามไปในป่า
|
| แล้วได้ยินเสียงเหมือนบิดา | | คิดว่ายักษาม้นยายี
|
| จึงให้อนุชาไปดู | | มิรู้ยักษ์ล้กพาแม่หนี
|
| บิดาเจ้าตามไปต่อตี | | ฆ่าอสุรีตายทั้งลงกา
|
| แล้วพามาผ่านโภคัย | | ครั้งนั้นแลแม่ได้หรรษา
|
| จึงมีปีศาจลวงมารดา | | วานข้าเขียนรูปอสุรี
|
| พาซื่อมือแม่ไม่สุข | | ประดุกเขียนรูปยักษี
|
| พอพ่อเจ้ามาเห็นทันที | | นารีผู้วานนั้นหายไป
|
| ฝ่ายแม่จึงรู้ว่าปิศาจ | | พระบิตุราชโกรธชักพระขรรค์ไล่
|
| ให้พระอนุชาพาแม่ไป | | พิฆาตเสียในพนาวา
|
| เดชะความสัตย์ของแม่ | | เที่ยงแท้ต่อพ่อเจ้าหนักหนา
|
| พระขรรค์กล้บกลายเป็นมาลา | | อนุชาจึงขับเสียพล้น
|
| เตชะบุญญาของเจ้า | | ขวัญเข้าแม่ไม่อาสัญ
|
| พอพบมุนีในพนาวัน | | จึงคมค้ลอาศัยคลอดลูกยา
|
| พระบิดาเจ้าชื่อราเมศ | | หน่อนเรศทศรถนาถา
|
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | | ว่าแล้วก็ทรงโศกี
|
| ฯ โอด ๒๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎกราบเกล้า | | พระแม่เจ้าอย่าหม่นหมองศรี
|
| ถึงพระบิดาไม่ดูดี | | เราอยู่พงพีตามเข็ญใจ
|
| ฯ ครวญ ๒ คำฯ
|
|
|
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | | ลูบหน้าหลังพลางร้องไห้
|
| แสนโศกวิโยคอาล้ย | | เสน่ห์ในกอดลูกนิทรา
|
| ฯ กล่อม ๒ คำ ฯ
|
| | |
|
พระรามเสี่ยงม้า
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทเจ้าไตรตรึงษา
|
| เอ็นดูกุมารสีดา | | จากสามีพรากบิดร
|
| อ้อหน่อนั้นค่อยจำเริญวัย | | ไปลองศิลป์ชัยธนูศร
|
| เอิกเกริกสิ้นทั้งพระนคร | | บิดรก็อัศจรรย์ใจ
|
| เอะพ่อจะเสี่ยงพาชี | | ลูกนี้จะได้หม่นไหม้
|
| เป็นกรรมทำมาแต่ไร | | ให้พรไปโดยยินดี
|
| ฯ สาธุการ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างองค์อรรคอวตาร | | ให้หาพฤฒาจารยอึงมี่
|
| ควรดูฤกษ์พานาที | | เหตุนี้จะเป็นประการใด
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระโหรผู้เฒ่า | | ก้มเกล้ากราบทูลแถลงไข
|
| เหตุลั่นดินฟ้าสุราลัย | | หาภัยมิได้ภูมี
|
| แต่เกิดองค์อรรคศักดา | | ลองมหาธนูชัยศรี
|
| สำหร้บปราบมารไพรี | | เหตุนี้ดีดอกพระราชา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า
|
| สงสัยไถ่ถามโหรา | | บัญชาแก่ราชสามนต์
|
| เมื่อกูอยู่บนบัญชรชัย | | หวั่นไหวดินฟ้ากุลาหล
|
| สะเทือนเลื่อนภูมิมณฑล | | จลาจลดุจดั่งจะควํ่าไป
|
| ดูดุ๋ช้างม้าอาณาจักร | | หักหลักแหล่งหลุดไปได้
|
| เหตุนี้กูมิไว้ใจ | | เป็นภัยติดราชธานี
|
| จงตกแต่งล้กษณโองการ | | เขียนลงเป็นราชสารศรี
|
| ผูกแขวนคอม้าเสี่ยงพาชี | | ตามประเวณีเมืองปล่อยไป
|
| จึงจะต้องตามตำราว่า | | แม้นใครขี่ฆ่าให้ต้กษ้ย
|
| ให้หาอนุชาสองไท | | กูจะให้ไปตามอาชา
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ หนุมานก็ร้บสั่งพลัน | | ผายผันเหาะระเห็จไปหา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงไกยเกศภารา | | เชิญเสด็จอนุชาทันที
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตถามไถ่ | | ให้หาเราไยกระบี่ศรี
|
| สะเทือนเลื่อนลั่นบูรี | | อยุธยามีเหตุประการใด
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานทูลแจ้งกิจจา | | เหตุสุธาสนั่นหวั่นไหว
|
| พระเชษฐาให้เสี่ยงพาชีชัย | | จึงจะให้พระไปตามไพรี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตสั่งพลัน | | ให้เตรียมพลขันธ์ชัยศรี
|
| ขึ้นทูลไอยกาทันที | | พระเจ้าพี่รามาให้หาไป
|
| ฯ ๒ คำเสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ พระไอยกาอำนวยพร | | ให้ถาวรยศยิ่งเป็นใหญ่
|
| เจ้าไปเถิดไปพ่อไป | | มีชัยแล้วกลับมาธานี
|
| ฯ เจรจา ๒ คำฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตอำลา | | มาท้องพระโรงชัยศรี
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาซึ่งรับสั่งเดิมที | | ไปจ้ดรี้พลโยธา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ กะเกนรถรัดอัสดร | | พวกพลนิกรซ้ายขวา
|
| หอกง้าวหลาวแหลนปืนยา | | ทัพหลังทัพหน้าเรียงรัน
|
| อีกทั้งยกระบัตรเกียกกาย | | ปีกป้องกองรายแข็งขัน
|
| ครั้นเสร็จระเห็จทูลพลัน | | พลขันธ์พร้อมแล้วภูมี
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระพรตยศไกรชัยศรี
|
| จึงชวนอนุชาสรงวารี | | สองศรีสำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกฎสังวาลเสร็จสรรพ | | จับสะพักสะพายแล่งแสงศร
|
| ทบทรวงกรรเจียกกระจายจร | | ตาบติดอาภรณ์กระจายตา
|
| พาหุรัดธำมรงค์ชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| สนอบสนับสรรพชวนอนุชา | | ลีลามาขึ้นรถไป
|
| ฯ บาทสกุณี ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถแดง | | สีแสงสว่างสุกใส
|
| งอนแอกปะแหรกวิไล | | ฉ้ตรชัยวิจิตรเจษฎา
|
|
|
| เพราเพชรเก็จแกมหน้าหลัง | | บังใบด้วยมณีมีค่า
|
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | | กรีฑาพหลไปพลัน
|
| ฯ กราวเชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงซึ่งกรุงอยุธยา | | ขึ้นเฝ้าเชษฐาไอศวรรย์
|
| พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | | พากันออกท้องพระโรงชัย
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงตรัสด้วยราชสารศรี | | เสนีแต่งแล้วหรึอไฉน
|
| เสนาก้มกราบทูลไป | | แต่งไว้เสร็จแล้วภูมี
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ ในลักษณพระราชสาร | | ว่าพระผ่านทศทิศทั้งสี่
|
| แบ่งภาคจากกระเษียรวารี | | มีกมลจิตต์จินดา
|
| ให้ปล่อยมิ่งม้าอุปการ | | ใครพานพะขี่จะเข่นฆ่า
|
| ที่อวดฤทธิ์ดีจงขี่ม้า | | ผ่านฟ้าจะไปต่อตี
|
| ถ้าแม้นเป็นข้าอาณาจ้กร | | ทักษิณประณตบทศรี
|
| เคารพอภิวันท์ธุลี | | ปล่อยพาชีจรไคลคลา
|
| ฯ ๖ คำ ร่าย ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามว่าดีแล้วเอาเถิด | | พอเกิดดวงดาวเวหา
|
| เบื้องบนข้างทิศบูรพา | | บัญชาให้ผูกพาชี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ อาลักษณ์เอาสารผูกคอม้า | | อลังการที่นั่งรังสี
|
| โหรปล่อยมิ่งม้าทันที | | พาชีดึงเดาะเดินพลัน
|
| ฯ ฉาน เชิดฉิ่ง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามจึงสั่งอนุชา | | แม้นใครขี่ฆ่าให้อาสัญ
|
| ๏ อนุชารบสั่งจรจรัล | | พลันยกพลตามสะกดไป
|
| ฯ กราว ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามซ้ำสั่งหนุมาน | | ท่านไปช่วยด้วยจึ่งได้
|
| หนุมานรับสั่งคลาไคล | | ไปนำพลตามพาชี
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
| | |
|
พระมงกุฎขี่ม้าเสี่ยงทาย หนุมานจะจับ ถูกพระมงกุฎเสกมนตร์มัดตัว
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์
|
| ผู้ทรงมหิทธิ์ฤทธี | | ตรีเนตรเล็งแลลงมา
|
| ก็แจ้งว่าหน่ออวตาร | | จะพานพะรบวงศา
|
| อ้อกรรมหน่อดลบิดา | | จึงเสี่ยงพญาม้าไป
|
| เอะอาว์ผู้เข้าราวี | | จะต้องศรศรีเพียงต้กษัย
|
| จึงจะจ้บได้แต่พี่ไป | | อวตารจะให้ลงอาชญา
|
| จำกูจะช่วยแก้ไข | | เอาผลบุญไปภายหน้า
|
| อย่าให้มอดม้วยชีวา | | ก็ดลม้าเข้าพนาล้ย
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ แล้วจึ่งไปดลกุมาร | | ให้ออกพนัสสถานใหญ่
|
| ครั้นเสร็จเสด็จขึ้นไป | | ยังในฟากฟ้าดุษดี
|
| ฯ คุกพาทย์ เหาะ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อในอวตารร้งษี
|
| รัญจวนป่วนถึงพนาลี | | ที่จะไปเที่ยวเล่นพนาวา
|
| ครั้นเช้าอำลามารดร | | จับธนูศรชัยจะไปป่า
|
| สีดามิให้ไคลคลา | | ลูกยาอย่าไปพนาลี
|
| คืนนี้แม่ฝันเห็นร้าย | | ฦๅสายอย่าเข้าพนาศรี
|
| หูตากระเหม่นไม่ดี | | วันนี้อย่าไปพนาลัย
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพี่น้องเทียบทูลชนนี | | กรรมมีหาพ้นตายไม่
|
| อันกาลวาตพนาลัย | | ลูกไสร้เคยเล่นอยู่อ้ตรา
|
| แม้นข้ามิไปพนาลี | | พระฤษีจะอดพฤกษา
|
| โภยภ้ยอะไรไม่มีมา | | ถึงอ้ายยักษาไม่กลัวกัน
|
| แม้นมันฺทำร้ายลูกจะยิง | | ให้กลิ้งอยู่ในพนาสัณฑ์
|
| พระแม่จงให้จรจรรย์ | | กรรแสงที่จะไปพนาวา
|
| ฯ ๖คำ ฯ
|
|
|
| โอดครวญ
|
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | | ลูบหน้าหลังกวดเกศา
|
| เจ้าไปเถิดพ่ออย่าโศกา | | ว้นนี้กลับมาแต่วัน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องอำลา | | คว้าได้ธนูผายผัน
|
| ลาดาบสแล้วจรจรรย์ | | เข้าอรัญวามิช้า
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงซึ่งป่ากาลวาต | | องอาจเที่ยวไพรพฤกษา
|
| เก็บผลไม้กินสองรา | | พอเห็นมิ่งม้าพาชี
|
| จึงบอกเจ้าลบน้องยา | | มาเราช่วยกันจับขี่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เออสัตว์อะไรอย่างนี้ | | เรามิเคยพบเห็นมา
|
| แน่เจ้าดูเอาที่หลัง | | ใคร่นั่งเล่นไปในป่า
|
| อะไรที่แขวนคอมา | | ก็เอาสาราอ่านพลัน
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ ใจความว่าองคอวตาร | | ผู้ผ่านโภคัยไอศวรรย์
|
| ปล่อยม้าใครขี่ให้ฆ่าฟัน | | ถ้าข้าขอบข้นธ์ให้บูชา
|
|
|
| เออนี่อะไรใช่เมืองบ้าน | | พานพะมาไยในป่า
|
| ถึงมาดติดตามมา | | ใช่ว่าเราเป็นข้าไท
|
| มาเราจะขึ้นขี่เล่น | | เช่นนี้จะกล้วเป็นไฉน
|
| ต้วเราก็ไม่ขบถใคร | | ขึ้นพาชีชัยไปมา
|
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงหนุมานอาษา
|
| ซึ่งนำทัพกับตามอาชา | | ล่าลอดสอดดูพาชี
|
| จึงเห็นกุมารขี่ม้า | | โกรธาลัดเข้าพนาศรี
|
|
|
| แพละน้อย
|
| ๏ ก็เผ่นโผนจบกุมารตี | | กระบี่ต้องค้นศรสลบไป
|
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายมงกุฎดาหนุมาน | | กูผลานเถิดหรือให้ตักษัย
|
| เจ้าลบเอยลิงอะไร | | ทำไมมันมาจับเรา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าลบว่าเออไม่เข้ายา | | อ้ายนี่มาทำเราเปล่า ๆ
|
| ว่าพลางทางวิ่งตามม้าเล่า | | สองเจ้าเล่นในพนาลัย
|
| ฯ ๒ คำ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายถูก | | ลูกลมกลับฟื้นขึ้นได้
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธิไกร | | โตใหญ่เงือบเงื้อมเมฆา
|
| แล้วคิดเอะมีฤทธิ๋นัก | | ศรศ้กดิ์ตีลงดั่งฟ้าผ่า
|
| อย่าเลยกูจะแปลงกายา | | ก็เป็นลิงป่าเล็กเข้าไป
|
| ฯ แพละ น้อย ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งตํ่าเตี้ยเงี่ยห้ว | | ฝากตัวแล่นเล่นในป่าใหญ่
|
| ปีนป่ายร่ายกิ่งค่าไม้ | | ทำเป็นรักใคร่ไปมา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารไม่สังเกต | | หน่อนเรศคิดว่าลิงป่า
|
| ๏ หนุมานโจนจับมิช้า | | กุมาราตีลิงสลบไป
|
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎด่าโจนลงเงื้อง่า | | กูฆ่าเถิดหรือให้ตักษ้ย
|
| เจ้าลบเอ่ยดูอ้ายจังไร | | มันไม่หลาบเลยอนุชา
|
| ทำไมมันมาจับเรา | | เอาหรือให้ม้วยสังขาร
|
| ๏ เจ้าลบร้องห้ามพี่ยา | | อย่าฆ่าเจ้านายมันมี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มงกุฎด่าว่าอ้ายเจ้าเล่ห์ | | เหม่พานมาไยพนาศรี
|
| จองหองจะเข้าราวี | | กิริยาอ้ายนี้เข้าใช้มัน
|
| มาเราจะเอาเชือกเขา | | มัดศอกมันเข้าให้มั่น
|
| จารึกหน้าไปบอกเจ้ามัน | | ก็ชวนก้นเข้ามัดลิงไพร
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ มัดแล้วจารึกเศกมนต์เป่า | | ต่อเจ้าของมึงจึ่งแก้ได้
|
| ซํ้าตีมิให้บรรลัย | | เร่งไปบอกเจ้ามึงมา
|
| ว่าพลางทางเผ่นขึ้นพาชี | | ข้บขี่ควบเล่นในป่า
|
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ เล็มล่าหาผลพนาวา | | ได้มาก็สู่กันพลัน
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายหนุมานซึ่งต้องม้ด | | สะบัดตะบึงยิ่งรึงมั่น
|
| เวทนาน่าอายเทวัญ | | โศกศัลย์มายังทัพชัย
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
| | |
|
พระพรตจับพระมงกุฎ
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งเฝ้าพระพรต | | กำสรดหาบอกความไม่
|
| ๏ พระพรตเห็นต้องม้ดไป | | ตัดด้วยพระขรรค์ชัยมิช้า
|
| ฯ ตะบองกัน ฯ
|
|
|
| ๏ เชือดเถือเท่าไรก็ไม่ขาด | | ประหลาดอัศจรรย์หนักหนา
|
| ๏ หนุมานเจ็บร้องเจรจา | | อุ่ยหน่าโอยอย่าภูมี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตจึงเห็นอักษร | | ที่หน้าวานรกระบี่ศรี
|
| นิ่งอยู่กูจะดูหน้งสือมี | | ได้เนื้อความบอกกระบี่พลัน
|
| ในลักษณว่าถ้าจะแก้ | | แม้นแลมิใช่เจ้าจงติดมั่น
|
| ท่านเร่งเข้าไปบังคมคัล | | มันอยู่หาไหนบอกมา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานทูลบุ้ยปากไป | | มันอยู่ในไพรพฤกษา
|
| นะแน่งนิ่มน้อยสุนทรา | | ข้าประมาณชันษาสิบปี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตก็ไปตามว่า | | หนุมานเหาะมากรุงศรี
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | | ภูมีกริ้วโกรธโกรธา
|
| เหม่อ้ายพญาหนุมาน | | แต่มึงทำการอาสา
|
| ฆ่าอสุรม้วยทั้งลงกา | | บัดนี้พามัดมาหากู
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครวญครางร้องไห้ | | ไม่ทูลได้ซบเศียรอยู่
|
| พระรามเห็นอักษรอ่านดู | | ก็รู้ว่าต้องมนตรา
|
| จึงเอาพระหัตถ์ลูบหลุด | | พระทรงภุชขัดแค้นหนักหนา
|
| ๏ หนุมานก้มกราบทูลลา | | ถ้ามิได้ข้าศึกไม่กลับคืน
|
| ว่าพลางเหาะขึ้นเวหา | | ขัดแค้นโศกาสะอื้น
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ก็เหาะลงมาแผ่นพื้น | | ฝ่าฝืนเข้านำท้พไป
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตร้องถามหนุมาน | | พระอวตารยังว่าเป็นไฉน
|
| หนุมานว่าโกรธฟูนไฟ | | อย่าพิไรมาไปต่อตี
|
| ทูลพลางทางออกนำท้พ | | กลับกลายแปลงองค์กระบี่ศรี
|
| สี่กรสี่พักตร์รูจี | | ก็นำไปที่กุมารพลัน
|
| ฯ กราว ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อไทนารายณ์ไอศวรรย์
|
| เห็นชี้บอกแก่น้องพลัน | | นั่นแนอริราชยกมา
|
| ว่าพลางทางลงขึ้นศิลป์ | | แผ่นพื้นด้าวดิ้นดั่งฟ้าผ่า
|
| ขวางออกบอกความเจรจา | | ดูกรท่านมาไย
|
| ทำไมอุกมาถึงนี่ | | องอาจอวดดีหรือไฉน
|
| เราเป็นเจ้าป่าพนาลัย | | เราไสร้ไม่ให้จรลี
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ขับรถเข้าบัญชา | | เรามาหาผู้จับม้าขี่
|
| เหตุเจ้าร่วมอาสน์โมลี | | กับตีมัดผูกหนุมาน
|
| พระอวตารให้เชิญเจ้าเข้าไป | | แม้นขัดแข็งให้เราสังหาร
|
| มาเข้าไปเฝ้าพระอวตาร | | หาไม่จะสังหารบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องตอบว่า | | อย่าจองหองฆ่าเราสองศรี
|
| ทำไมมิให้จับม้าขี่ | | ม้านี้ของใครว่ามา
|
| มาดแม้นถ้าม้าของเธอ | | เออปล่อยมาไยในป่า
|
| เราได้ขี่เล่นไปมา | | ชอบว่าขอเราจะให้ไป
|
| มากลับว่าเราองอาจ | | ราชฐานโรงโกงอยู่ไหน
|
| ทําไมมิให้มัดลิงไป | | ใครใช้มันมาราวี
|
| ฝ่ายเราเห็นแก่อวตาร | | จึงไม่ประหารกระบี่ศรี
|
| มัดไปให้แจ้งคดี | | ชอบแต่จะขอบไมตรีกัน
|
| นี่ถ้อยไม่ถามความไม่ว่า | | เจรจาแต่ล้วนจะหํ้าหั่น
|
| เออสังหารมามาเล่นกัน | | กระชั้นรุกว่าอย่าดูเบา
|
| ชิตาพหลสกลไกร | | จะทำไมใครหรือเจ้า
|
| อวดหาญแกล้งมาพาลเรา | | เอาเถิดจะต่อฤทธา
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระอาว์ตอบวาที | | สองศรีอย่าก้องแก้งว่า
|
| เจ้าย้งเด็กเล็กสุนทรา | | เราเมตตาดอกกุมาร
|
| มาดแม้นไม่ลุกะโทษไท | | ที่ไหนจะพ้นสังหาร
|
| แน่เจ้าอันศรอวตาร | | ผลาญสิบสี่โลกก็บรรลัย
|
| เทพามนุษย์รู้สิ้น | | เมืองแมนแดนดินหวาดไหว
|
| ทำไมขี่ม้าของไท | | ไม่แจ้งในสารหรือว่ามา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพี่น้องตอบพจมาน | | ราชสารอะไรในป่า
|
| เมื่อมีแต่ลิงวิ่งตามมา | | อุกอาจเข้าป่าเราไย
|
| ชิชะว่าเราก้องแก้งเด็ก | | ถึงเล็กก็หากลัวผู้ใหญ่ไม่
|
| ท่านอย่าอวดองทะนงไป | | เราไม่ครั่นคร้ามวาจา
|
| ตัวเราผู้ตั้งอยู่ในธรรม์ | | หาพรั่นพรึงไม่อย่าว่า
|
| อุ่ยหนาข้ากลัววิทยา | | โกรธาดันดึงพาที
|
| ฯ กราวรำ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพรตโกรธกริ้ว | | หลิ่วแลเล็งยิงสองศรี
|
| ศรเป็นข่ายแก้วราวี | | ให้ไปพิฆาฎกุมารา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุตก็ผลานแผลง | | เป็นเพลิงเริงแรงเวหา
|
| เปลวปลาบวาบถึงพระสุธา | | รารอรอบองค์พระกุมาร
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎกวางศรไป | | เป็นพระขรรค์เพ็ชรไล่สังหาร
|
| ฟาดฟันข่ายแก้วอสุรกาฬ | | บันดาลแพ้ฤทธิหายพลัน
|
| ฯ เชิด คำ ๒ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบก็ผลานแผลงซํ้า | | เป็นนํ้าล้างไฟที่กางกั้น
|
| พระพี่น้องเยาะเย้ยไปพลัน | | หุนหันเข้าต่อฤทธา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ยิงถูกพระสัตรุดพระพรต | | ตลอดหมดทั้งพลอาษา
|
| ระเนนล้มวินาศดาษดา | | อนุชาแผลงซํ้าตระหนํ่าไป
|
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายฟื้น | | ฝ่าฝืนเข้าหากลัวไม่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎตีด้วยธนูชัย | | ลิงไพรสลบซบซอน
|
| จึงบอกเจ้าลบเอ๋ยดูลิง | | มันกลิ้งอยู่แล้วด้วยคันศร
|
|
|
| ๏ พระลบซํ้าโบยราญรอน | | อ้ายวานรตายแล้วพี่ยา
|
| ฯ กราวรำ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพรตฟั่นฟื้น | | ขืนอารมณ์เสี่ยงคาถา
|
| เดชะพระเดชเดชา | | พี่ยานารายณ์ช่วยพลัน
|
| บัดนี้ต้วข้าต้องศร | | อย่าให้ม้วยมรณ์อาสัญ
|
| อธิษฐานพลางทานํ้ามัน | | พลันเนื้อติดหายเป็นดี
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ แล้วคิดดูฤทธิกุมาร | | คล้ายองค์อวตารเรืองศรี
|
| เนื้อนะแน่งนวลนิลรูจี | | ศรีทรงเหมือนองค์ภูวนัย
|
| หรือว่าลูกนางสีดา | | เชษฐาให้ฆ่าหาม้วยไม่
|
| ก็ผิดที่เจ้าล้กษมณ์ว่าบรรลัย | | ครั้นจะท้กไปอายวิญญาณ์
|
| คิดแล้วจึงตั้งอธิษฐาน | | แม้นกุมารเป็นวงศ์พงศา
|
| นํ้าเนื้อเชื้อชาติพี่ยา | | ให้พลเป็นมาบัดนื้
|
| ตั้งสัตย์ตร้สพลางสำรวมมนต์ | | รี้พลเป็นขึ้นอึงมี่
|
| ทั้งพระสัตรุดเป็นดี | | ภูมีเร่งอัศจรรย์ใจ
|
| จำเป็นจำกูจะแผลงผลาน | | ตามคำอวตารผูใช้
|
| คิดพลางวางวิรุนปานำไป | | ศรชัยเป็นนาคนาคี
|
| ฯ กลม ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุดก็แผลงผลาน | | เป็นเพลิงกาลไปเจียวจี่
|
| รอบหน้าในศรวาสุกรี | | ศรไม่ยายีสองรา
|
| ฯ ตะบองกัน ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎก็แผลงผลาน | | บันดาลเป็นพระยาปักษา
|
| ฯ แพละ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบแผลงเป็นท่อธารา | | ดับวิทยาซึ่งเป็นไฟ
|
| ฯ ปรายเข้าตอก ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายศรซึ่งไปเป็นครุฑ | | ฉวยฉุดนาคหนีตามไล่
|
| แล้วแผลงศรชํ้ากระหนํ่าไป | | รุกไล่เขาต่อฤทธา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายเป็น | | เต้นแอบแนบบังพฤกษา
|
| คอยมองจับสองกุมารา | | สอดนัยนาดูท่วงที
|
| ฯ แพละน้อย ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ขึ้นศรพรหมาศ | | พาดสายเสี่ยงทูนเหนือเกศี
|
| มาดแม้นเป็นวงศ์พงศ์พีร์ | | ศรศรีอย่ากินกุมารา
|
| แต่พอสลบจ้บได้ | | จะเอาไปถวายเชษฐา
|
| เสี่ยงพลางทางตั้งสัจจา | | ว่าแล้วก็ผลานแผลงพลัน
|
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎรับข้อพระกรอ่อน | | พระนลาตกระทบศรรังสรร
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ล้มกลิ้งลิงเข้าจับพลัน | | คาดคั้นเอาสองกุมารา
|
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเจ้าลบลอดหนีได้ | | ด้นดั้นเข้าไพรพฤกษา
|
| ฯ กลม ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานมัดเอามงกุฎมา | | พาเข้าถวายฉับพลัน
|
| ฯ ๒ คำ เตียว ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตเห็นร้องสั่งไป | | ขันขึงมันให้แน่นมั่น
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| (ทรงแทรก)
|
| ๏ หนุมานจำใส่ตะโหงกพลัน | | มอบกันร้กษากุมารา
|
| ๏ พระพรตจึงสั่งหนุมาน | | เร่งจัดทหารค้นป่า
|
| น้องม้นวิ่งเข้าพนาวา | | รีบร้นค้นหาบัดนี้
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานรับสั่งสั่งพลัน | | ให้พลขันธ์ค้นพนาศรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พลขันธ์เข้าค้นพนาลี | | มิพบก็เข้าบงคมคัล
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ข้าค้นหาอ้ายกุมารหนี | | ทุกซอกพนาลีเขตต์ขัณฑ์
|
| จบทั่วไม่พบตัวมัน | | อัศจรรย์หนกหนาภูมี
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตก็สั่งทันใด | | จวนอโณทัยคล้อยรังสี
|
| ก็เลิกพหลมนตรี | | กลับรี้พลคืนพารา
|
| ฯ กราว ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างเจ้าลบเห็นทัพกลับ | | ลับเนตรแล้วออกค้นหา
|
| ล่าลอดสอดดูพี่ยา | | พบแต่ธนูศิลป์ชัย
|
| โออนิจจาพระพี่เอ๋ย | | กรรมสิ่งใดเลยมาซัดให้
|
| มาดแม้นถ้าม้วยบรรลัย | | น้องไม่ขออยู่จะตายตาม
|
| เป็นสัตย์สุจริตพระพี่ | | น้องมิได้คิดเข็ดขาม
|
| ครั้นน้องจะเข้าไปตาม | | ความนี้ไม่แจ้งชนนี
|
| น้องขอไปแจ้งอาจารย์ | | แล้วจะลามารดาไปตามพี่
|
| โอ้ว่าเทวัญจันทรี | | ปรานีอย่าให้มรณา
|
| คิดพลางทางหยิบเอาศิลป์ศร | | บทจรคนึงถึงเชษฐา
|
| ก็แจ้งใสในราชปัญญา | | อ่อเทวาบังให้กู
|
| ดีร้ายพระพี่ไม่ม้วย | | เมื่อเข้าไปช่วยจะได้สู้
|
| คิดพลางยกศิลป์ใส่เศียรชู | | ก็วางวู่กรรแสงวิ่งมา
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
| (ทรงแทรก สุดดรงนี้)
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงร้องแถลงสาร | | บันดาลโอดโอยโหยหา
|
| สะอึกสะอื้นเจรจา | | เขาเข่นฆ่าจับพระพี่ไป
|
| ครั้นข้าจะเข้าไปตาม | | หาใครมาบอกความไม่
|
| ขอลามารดาอาจารย์ไป | | ติดตามภูวนัยพี่ยา
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
พระลบแจ้งข่าวนางสีดา พระมงกุฎถูกจองจำ
|
|
| โอ้
|
| ๏ สีดาฟังลูกลบทูล | | อาดูรเทวศเสน่หา
|
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | | อนิจจามาจากแม่ไป
|
| มาดแม้นถ้าฟังคำแม่ | | เที่ยงแท้หามอดม้วยไม่
|
| ป่านนี้จะเป็นประการใด | | หรือบรรล้ยแล้วลูกยา
|
| แม่ไม่เห็นเลยว่าบุญน้อย | | ร้อยชั่งมาด้บสังขาร์
|
| มาดแม้นถ้าม้วยมรณา | | แม่จะกลั้นชีวาตายตามไป
|
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | | ทรามเชยเจ้าจงแถลงไข
|
| เดิมเหตุเภทผลกลใด | | อย่างไรเขาจับพี่ยา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระลบกราบทูลมารดร | | เดิมบทจรเล่นป่า
|
| มีสัตว์ต้วหนึ่งเจษฎา | | หนังสือแขวนมาว่าพาชี
|
| ฝ่ายข้าพี่น้องขี่เที่ยว | | บัดเดี๋ยวเผือกผู้กระบี่ศรี
|
| ม้นจู่โจนจับพระพี่ตี | | กระบี่ต้องคันศรสลบพลัน
|
| จึงช่วยกันมัดลิงปล่อย | | ลิงน้อยวิ่งเข้าพนาสัณฑ์
|
| ก็เที่ยวเล่นป่าพนาวัน | | จึงพบพลข้นธ์ยกมา
|
| นายกองร้องบอกพระพี่ | | ว่ามีรับสั่งให้หา
|
| พระพี่กริ้วโกรธโกรธา | | มันอหังการ์แล้วก็ชิงชัย
|
| ต่างต่างยิงก้นไปมา | | มันร้องว่าอวตารใช่
|
| ข้าก้บพระพี่วางศรไป | | บรรลัยหมดแล้วพระมารดา
|
| อยู่สักประเดี๋ยวเป็นคืน | | ฝืนเข้าต่อรบฝ่ายข้า
|
| มันแผลงศรหนึ่งมหึมา | | กระทบหน้าผากพี่สลบไป
|
| ฝ่ายข้าก็ยิงศรสู้ | | อ้ายวานรจู่จ้บพี่ได้
|
| ฝ่ายม้นรวบข้าเข้าไว้ | | ข้าปลิ้นออกได้หนีมา
|
| ครั้นทัพกลับแล้วข้าไปตู | | เห็นธนูศรไชยเชษฐา
|
| อัศจรรย์อยู่แล้วพระมารดา | | กิริยาเทวาปรานี
|
| มาดแม้นถ้าตามเห็นได้ | | เหมือนหนึ่งจะให้ชิงชัยศรี
|
| พระแม่พระตาจงปรานี | | จับธนูศรศรีอำลา
|
| ฯ ๑๘ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้
|
| ๏ สีดาคร่าฉุดยุดไว้ | | ยังจะไปอีกหรือให้ว่า
|
| เมื่อไม่ฟังเลยนี่ลูกยา | | พระฤษีขาจะดึงไป
|
| อันลิงผ่องเผือกผู้ขาว | | คือทหารห้าวแห่งผู้ใหญ่
|
| ชื่อหนุมานชาญชัย | | สองไทคือองค์อนุชา
|
| ชะรอยรู้ว่าไม่ตาย | | จึ่งจองร้ายทำลูกข้า
|
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | | อนิจจามาจากแม่ไป
|
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | | ทรามเชยฟังแม่แถลงไข
|
| พี่เจ้าก็ม้วยบรรลัย | | แม่ได้เห็นหน้าแต่ลูกยา
|
| เป็นกรรมสิ่งไรมาจองผลาญ | | พระอาจารย์ขาเขาจึงเข่นฆ่า
|
| เมื่อเท่านี้หรึอมิเมตตา | | อ้ายใจมหาย้กษ์จังไร
|
| ถึงมาดดุก็เป็นเด็ก | | ไม่ควรที่ทำลูกเล็กได้
|
| แสนโศกวิโยคอาลัย | | สะอึกสะอื้นไห้ไปมา
|
| ฯ โอด ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ ฤษีก็เข้าฌานดู | | รู้ว่ากุมารไม่สังขาร์
|
| จึงบอกนวลนางสีดา | | เจ้าอย่าได้ร้อนรนใจ
|
| จึงให้อ้ายลบเอาแหวนก้อย | | ลูกน้อยของมึงไปแก้ไข
|
| ญาณี
|
| ๏ สีดาก็รูดส่งไป | | ตามแต่ท่านไทพระมุนี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ ฤษีจึงสั่งพระลบหลาน | | แม้นนางคราญหนึ่งส่งศรี
|
| นะแน่งนิ่มนวลรูจี | | มิได้กะพริบนัยนา
|
| ถ้าเห็นนางมาตักนํ้า | | มึงทำอ้อนวอนจงหนักหนา
|
| ว่าจะช่วยตักให้เอาบุญญา | | นางจะพาไปรดกุมาร
|
| จึงเอาแหวนใส่ในขะนน | | เศกมนต์แล้วเจ้าอธิษฐาน
|
| นางนั้นแลเทพบันดาล | | ชลธารถึงแล้วจะรอดมา
|
| ฝ่ายเจ้าอย่าได้ประมาท | | อ่านวิทยาศาสตร์คาถา
|
| เข้าแอบอยู่แทบทวารา | | ไปกว่าจะพบนวลนาง
|
| แต่ว่าอย่าเพ่อคลาไคล | | พระเคราะห์ยังให้ขัดขวาง
|
| สีดาจงเสี่ยงสัตย์นาง | | พลางเข้ามณฑลกุมารา
|
| ฯ ตระ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทไตรตรึงษ์ดึงสา
|
| ปรานีฤษีสีดา | | เมตตาลงช่วยกุมาร
|
| ซึ่งต้องรัดรึงขึงไป | | ก็ไม่เจ็บปวดเกษมสานต์
|
| ด้วยกรรมทำหน่ออวตาร | | จึงบันดาลดลอาว์ไป
|
| ที่พระอาว์ว่าจะแจ้งกิจ | | กรรมปิดหาทูลได้ไม่
|
| ก็จะให้ว้าวุ่นขุ่นเคลิ้มใจ | | ครั้นช่วยแล้วไปวิมานพลัน
|
| ฯ เชิดปฐม ๖ คำ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ครั้นถึงซึ่งกรุงไกร | | ขึ้นไปเฝ้าไทไอศวรรย์
|
| ๏ พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | | ได้มันหรือไม่ไพรี
|
| ฯ เจรจาในเพลง ๒ คำ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตทูลไป | | จับได้มันมาแต่พี่
|
| อ้ายน้องวิ่งเข้าพนาลี | | หนีรอดไม่ได้ตัวมา
|
| ทูลพลางสะท้อนฤทัย | | ข้ดแค้นใจหนักเชษฐา
|
| แต่ข้ารองเบื้องบาทา | | ไม่ต้องอาวุธผู้ใด
|
| ครั้งนี้มันยิงตลอดปรุ | | ถูกทะลุรี้พลม้วยไหม้
|
| หากอธิษฐานเอาบุญไท | | จึงได้มารองบาทา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | พระรามสุริวงศ์รุ่งฟัา
|
| จึงตรัสแก่สองอนุชา | | ทั้งพญาหนุมานชาญชํย
|
| อันอ้ายกุมารมีฤทธิ์นัก | | จึงอาณาจักรลั่นหวั่นไหว
|
| หากเจ้ากับหนุมานไป | | หาไม่ไม่ได้ตัวมา
|
| นี่แน่เจ้าให้เขาจองจำ | | ทำโทษแก่มันให้หนักหนา
|
| เอาขึ้นขาหย่างกลางภารา | | ทะเวนให้ครบเจ็ดวัน
|
| แล้วจึ่งบั่นเศียรเสียบไว้ | | ให้เลื่องลือไปเขตต์ข้ณฑ์
|
| อย่าให้มันดูเยี่ยงกัน | | ไว้มันจะเป็นราคี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระลักษมณ์ก็รับสั่งลา | | ให้หาตำรวจอึงมี่
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ตำรวจเข้าทูลทันที บัดนี้นครบาลมา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายองครักษ์จ้กรนารายณ์ | | วุ่นวายแก่กันหนักหนา
|
| ประนังทำจำจองกุมารา | | โซ่ตรวนขื่อคาครบครัน
|
| ทั้งม้ดทั้งผูกรังรึง | | ขันขึงเข้าไว้แน่นมั่น
|
| พนมแอกแตกขื่อโยงมือพลัน | | กระสันใส่พืดตรึงตรา
|
| ครั้นเสร็จเอาขึ้นขาหย่าง | | ย่างแดดลมไว้เวหา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ แทบตะแลงแกงกลางภารา | | ทะเวนไปตามสั่งพล้น
|
| ฯ เจรจา ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ชาวในนิเวศเขตต์ข้ณฑ์
|
| อีกทั้งไพร่ฟ้าข้าขอบคัน | | ชวนกันไปดูกุมาร
|
| เห็นต้องระนังรังรึง | | คะนึงพะวงสงสาร
|
| รูปทรงเหมือนองค์อวตาร | | ครั้นจะบันดาลทักก็กลัวภัย
|
| แต่สะกิดกระซิบบอกเพื่อน | | ความเหมือนตละหนึ่งเถือไส้
|
| เออนี่ลูกเต้าของใคร | | ไฉนจึงมาอหังการ์
|
| เมื่อเจ้าเด็กเล็กเท่านี้ | | หรือมีฤทธีแกล้วกล้า
|
| โอ้ว่าแต่เครื่องพันธนา | | หนักหนานักน่าไม่ข้ามคืน
|
| เจ้าเหวยข้าขอให้ทาน | | นักโทษกุมารแต่พอชื่น
|
| กินนี่หรือพ่อแต่พอฟื้น | | ขืนให้เสวยโภชนา
|
| ลางบ้างก็ให้นํ้าอ้อย | | กินเถิดอร่อยหนักหนา
|
| พอหายระหวยวิญญาณ์ | | ทาไส้ให้มีแรงไป
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระมงกุฎขอบใจให้ทานต่อ | | ข้าขอทานเขาเราให้
|
| ๏ ผู้คุมรับปันกันไป | | ทะเวนคลาไคลมิช้า
|
| ฯ เดียว ๒ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้ร่าย
|
| ๏ พระมงกุฎคะนึงถึงเหตุ | | ทูนเทวศเสร้าสร้อยละห้อยหา
|
| โอ้ว่าอาจารย์มารดา | | ไม่รู้ว่าเป็นประการใด
|
| มาดแม้นถ้าน้องไม่ม้วย | | จะได้ไปช่วยแถลงไข
|
| ก็ไม่แจ้งเหตุเภทภัย | | ทำไฉนจะรู้คดี
|
| คิดแล้วจึ่งกลั้นความโศกถาม | | ออกนามเมื่อชิงชัยศรี
|
| ๏ ผู้คุมก็บอกทันที | | หนีรอดไม่ได้ตัวมา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ มงกุฎครวญครํ่ารํ่าไร | | หม่นไหม้ดุจดังจะเป็นบ้า
|
| มาดแม้นถ้าน้องถึงมารดา | | หน้าที่จะทรงโศกี
|
| อีกทั้งพระมุนีเจ้า | | จะโศกสร้อยเสร้าหมองศรี
|
| ที่ไหนจะได้สมฤดี | | เหมือนแกล้งชนนีอาจารย์
|
| โอ้ว่าถ้าฟังคำแม่ | | เที่ยงแท้ไม่จากถิ่นฐาน
|
| โพยภัยไม่มีมาพาน | | จะสำราญทั้งอาตมา
|
| เสียแรงกูเอากำเนิด | | ให้ซ้ำเกิดโทษไปภายหน้า
|
| แสนโศกวิโยคโศกา | | ตรึกตราตั้งสัจจวาที
|
| แล้วเสี่ยงเอาคุณมารดา | | ทั้งคุณเทวาฤษี
|
| อธิษฐานพลางจรลี | | จนสิ้นแสงศรีสุริยา
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมครั้นไปทะเวนเสร็จ | | พาเสด็จย่างไว้เวหา
|
| รักษาตรวจจัดอัตรา | | ครบห้าหกวันราตรี
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
พระลบช่วยพระมงกุฎหนี พระรามเตรียมยกทัพไปจับพระมงกุฎ
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์
|
| ใช้รัมภาเทวะจรลี | | นารีไปช่วยกุมาร
|
| บัดนี้ฤษีจะให้หลาน | | แอบทวารไพชยนต์พิศาล
|
| เขาจะอ้อนวอนตักชลธาร | | เยาวมาลย์เจ้าให้กระออมพลัน
|
| ถ้าเขาเอานํ้ามาส่ง | | จงพาเข้าในเขตตขัณฑ์
|
| เจ้ารดกุมารฉับพลัน | | พันธนาหลุดแล้วบังมา
|
| ให้พ้นจากที่จองจำ | | นำออกยังไพรพฤกษา
|
| ๏ รัมภาก็รับสั่งลา | | มาดูท่าทางทันที
|
| ฯ เพลงพิราบป่า ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทชะมฤคฤษี
|
| สั่งแก่หลานลบทันที | | จงเอาศรศรีพี่มึงไป
|
| กับทั้งธนูของมึง | | จึงจะได้ช่วยกันแก้ไข
|
| เอ็งทำตามสั่งแต่ไร | | เจ้าไปเถิดเร่งจรลี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบก้มกราบอำลา | | ทั้งพระมารดาฤษี
|
| เคารพอภิว้นท์ยินดี | | พาแหวนศรศรีบทมาลย์
|
| ฯ ปลูกต้นไม้ ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งแอบองค์ตามสั่ง | | บังทวารไพชยนต์พิศาล
|
| แลลอดสอดคอยนงคราญ | | ตามคำอาจารย์บัญชา
|
| ฯ พันพิลาป ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายรัมภานางซึ่งลงช่วย | | ขวยเขินแกล้งทำเป็นทาษา
|
| กระเดียดกระออมลีลา | | ออกมาแทบปากทวารชัย
|
| ฯ เพลงแขก ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นนาง | | เยื้องย่างออกกล่าวแถลงไข
|
| พี่ขาตักนํ้าทำไม | | ข้าตักให้หรือนที
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ นางว่าจะไปให้ทาน | | กุมารโทษชิงชัยศรี
|
| วันนี้แล้วเขาจะฆ่าตี | | ปรานีใคร่สรงคงคา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบขอตักชลธาร | | เหมือนท่านให้ทานบุญข้า
|
| นางส่งกระออมมิช้า | | ตักมาเถิดเจ้าอย่านาน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบจึงลงตักนํ้า | | กระทำเศกเป่าอธิษฐาน
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ เอาแหวนใส่ในชลธาร | | เสร็จการขึ้นจากวารี
|
| ฯ เดียว ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงส่งกระออมให้ | | เข้าแอบทวารชัยศรี
|
| ฯ กลม ฯ
|
|
|
| ๏ รัมภาก็พาจรลี | | ไปที่กุมารมิช้า
|
| ฯ เพลง ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมถามไถ่ | | ตักน้ำทำไมทาษา
|
| ๏ นวลนางชะม้อยเจรจา | | ข้าปรารถนาเอาบุญ
|
| เพื่อจะให้ทานน้ำเป็นทาน | | กุมารโทษที่จะดับสูญ
|
| เอ็นดูเถิดเจ้าเอาบุญ | | ทำคุณขอให้นที
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมพานเกี้ยว | | มานี่ประเดี๋ยวก่อนสาวศรี
|
| ไปไหนไม่ให้จรลี | | กรุณาพี่จึงจะให้คลา
|
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายรัมภาตอบเป็นพาล | | ให้ทานแล้วจึงจะมาหา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมก็ให้ไคลคลา | | อย่าช้านักเร่งออกไป
|
| ฯ สะระบุหรง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ รัมภาพานํ้าเข้าไปสรง | | ธำมรงค์บังเอิญสรวมใส่
|
| พันธนาหลุดแล้วเอาใจ | | มาไปเถิดพ่ออย่าโศกา
|
| บัดนี้อาจารย์มารดร | | ร่านร้อนรัญจวนป่วนหา
|
| ให้น้องน้อยลบตามมา | | ว่าพลางทางพาจรลี
|
| ฯ ตะบองกัน พิลาป ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎขอบคุณ | | อาดูรถึงมารดาฤษี
|
| ดีใจได้แหวนชนนี | | ติดนิ้วชี้ตามนางไป
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ เดชะเดชเทวะธำมรงค์ | | ใครแลหาเห็นองค์ไม่
|
| ครั้นถึงซึ่งปากทวารชัย | | นางฟ้าก็ไปวิมานพลัน
|
| ฯ เหาะ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นพี่ | | โศกีออกรับเกษมสันต์
|
| ถวายศิลป์ธนูพลัน | | พากันเข้ายังอรัญวา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ฝ่ายผู้พิทักษ์รักษา
|
| แลไปไม่เห็นกุมารา | | อัศจรรย์วิ่งหาวุ่นวาย
|
| บ้างบอกแก่ก้นไปมา | | พอพริบตาลงเห็นหาย
|
| ชะรอยรู้บังเลื่อมกาย | | หายตัวล่องหนสะเดาะไป
|
| ลางบ้างตามรอยบทจร | | ออกนอกนครเข้าป่าใหญ่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ รอยเท้าก้าวเป็นสองคนไป | | ครั้นทันจะเข้าใกล้กลัวฤทธี
|
| พระมงกุฎเหลือบเห็นร้องเจรจา | | ให้เจ้ามึงมาชิงชัยศรี
|
| ๏ ผู้ตามขามฤทธิ์วาที | | เกลือกมิอยู่ช้าไม่พ้นภัย
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องร้องด่า | | กูหาหนีพ่อแม่มึงไม่
|
| ชวนน้องเก็บผลมิ่งไม้ | | กินถ้าอยู่ที่ไพรวัน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมแบ่งกันมาแจ้งเหตุ | | เข้าในนิเวศเขตตข้ณฑ์
|
| ก้มเกล้ากราบเรียนสุมันตัน | | ตามอันคดีมีมา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สุมันตันจึ่งเข้ากราบทูล | | ไอสูรย์บรมนาถา
|
| ๏ ก็กริ้วโกรธให้เตรียมโยธา | | กูจะกรีฑาทัพต่อตี
|
| เหม่มึงออกไปจองจำ | | อ้ายผู้ทำให้กุมารหนี
|
| แล้วเร่งรัดกันจงทันที | | กูจะกรีฑาทัพตามไป
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระอนุชารับสั่งเตรียมท้พ | | สรรพทั้งพยุหน้อยใหญ่
|
| ฯ เจรจาฯ
|
|
|
| ๏ สุมันตันจองจำกันไป | | ตรากตรำกันไว้ตามบัญชา
|
| ๏ ครั้นเสร็จมาช่วยเตรียมพล | | ปีกป้องพหลซ้ายขวา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ สรรพทั้งจตุรงคโยธา | | เสร็จพากันเข้าอัญชลี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนี้พหลสกลไกร | | สำรับพยุหชัยศรี
|
| กะเกนกันแล้วภูมี | | จงแจ้งธุลีท่านไท
|
| อันอ้ายนักโทษกุมาร | | เข้ากาลลวาตป่าใหญ่
|
| ผู้คุมก็ตามสะกดไป | | ได้ร่องรอยอยู่ภูมี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| ชวนสามอนุชาสรงวารี | | สี่องค์สำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกุฎสังวาลตระการแก้ว | | แล้วสะพกสะพายแล่งแสงศร
|
| เขียวเหลืองเรืองรัศอัมพร | | กระจายจรแดงกํ่าดำพราย
|
| ดุจดังอโณทัยไตรตรัส | | แจ่มจัดวิเชียรเฉิดฉาย
|
| ระย้าระยับทับทรวงลาย | | กระจายจรกรรเจียกเพราตา
|
| พาหุรัดรัศมีชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| ดั่งเทวะเลื่อนลอยเมฆา | | ลีลาดลรถจรลี
|
| ฯ เพลงกราว ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถทรง | | ยศยงด้วยนิลรังษี
|
| รถแดงแข่งรัศรูจี | | รถเขียวเหลืองศรีเพราพราย
|
| สี่รถยศยิ่งเจษฎา | | สุนทราดั่งเทวะเฉิดฉาย
|
| ระย้าระย้อยพร้อยพราย | | กระจายไขรัศอัมพร
|
| โดยวิเชียรฤทธิ์สิทธิเดช | | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน
|
| ลอยเลึ่อนละลิ่วอัมพร | | จามรจรบังอโณทัย
|
| อภิรุมชุมสายพรายพรัน | | เศวตรัตรฉัตรกั้นไสว
|
| พัชนีวีระยาบปลาบไป | | วิไลวิเล่จะบาดตา
|
| อีกทั้งฆ้องกลองแตรสังข์ | | ประดังกันไปซ้ายขวา
|
| อื้ออึงคนึงโกลา | | กึกก้องท้องฟ้าอลวน
|
| พร้อมด้วยเสนาเสนี | | จตุรงคโยธีสับสน
|
| ขุนตำรวจตรวจจัดรี้พล | | เร่งพหลนิกรตามไป
|
| ฯ เชิด ฯ
|
| | |
|
ตอนที่ ๒ ตอนหนุมานเกี้ยววานริน จนท้าวมาลีวราชมา
หนุมานเกี้ยววานริน
ความตอนเริ่มต้นขาดไปบ้าง กลอนแรกเป็นคำของนางวานริน
|
|
| ๏ ฝ่ายข้าก็เห็นสุดที | | ชิเจ้าคนดีมุสา
|
| อย่าโป้ปดคดคิดเจรจา | | ไม่สบายวิญญาณ์อย่ายายี
|
| ซึ่งข้าจะคืนยังสถาน | | ต่อพระอวตารรังสี
|
| เธอปราบอรินไพรี | | ใช้ขุนกระบี่หนุมานมา
|
| ติดตามอสุระผู้หนี | | ข้านี้ได้ร่วมเสน่หา
|
| หนึ่งข้าได้แจ้งกิจจา | | ข้าจึ่งจะพ้นสาปไป
|
| เจ้าอย่าล่อเลี้ยวลวงกัน | | ข้าคนสำคัญไม่ได้
|
| ฝ่ายข้าเจ่าจุกทุกข์ใจ | | เซ้าซี้อยู่ไยไม่เข้ายา
|
| ฯ ๑๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | | มารศรีเสาวภาคย์อย่ากังขา
|
| พี่คือทหารพระรามา | | พนิดาอย่าแหนงแคลงใจ
|
| ทรงนามชื่อหนุมาน | | เป็นทหารห้าวแหงผู้ใหญ่
|
| ฝ่ายอสุรยกออกไป | | ชิงชัยต่อด้วยพระราชา
|
| พระองค์ทรงยิงศรผลาญ | | สังหารมารหมู่ยักษา
|
| ถูกวิรุญจำบังอสุรา | | ยักษาหลบหลีกหนีไป
|
| จึ่งให้พี่มาติตตาม | | นางงามเจ้ารู้บ้างหรึอไม่
|
| มันไปแห่งหนตำบลใด | | บอกให้หน่อยเถิดนารี
|
| อันซึ่งธุระของเจ้า | | ขวัญเข้าไว้เป็นธุระพี่
|
| จะให้ได้ดั่งใจเทวี | | ก็เซ้าซี้ไปตามกิจจา
|
| ฯ รอบก้อย ๑๐ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | วานรินนารีศรีฟ้า
|
| ได้ฟังถ้อยคำเจรจา | | นางฟ้าประชดประชันไป
|
| ชิตาทหารพระราเมศ | | ทรงเดโชชัยเป็นใหญ่
|
| อ้อนแอ้นเอวกลมวิไล | | ช่างจะไปตามมารอสุรา
|
| แม้นย้กษ์จะเด็ดทีเดียว | | คาเขี้ยวก็ไม่ได้อย่ามุสา
|
| นี่เจ้าได้ยินใครเจรจา | | จึงว่าเป็นองค์หนุมาน
|
| ข้าใคร่กล่าวแกล้งห้ามไว้ | | มิให้เจ้าไปสังหาร
|
| ชิชะเจ้าตัวหุนมาน | | ยังเห็นท่านเป็นประการใด
|
| ยังมีเขี้ยวแก้วกุณฑล | | ขนเพชรมาลัยอยู่ไหน
|
| เจ้ามีดาวเดือนอโณทัย | | อยู่ในโอษฐ์หรือช่างเจรจา
|
| ไฉนไม่เป็นวานร | | นี่คนซอกซอนอยู่ในป่า
|
| ลวงเราไม่ได้ดั่งจินดา | | แกล้งว่าจะไปตามไพรี
|
| อันวิรุญจำบังมาร | | ต้องศรอวตารเรืองศรี
|
| ตัวเจ้าจะไปต่อตี | | ที่ทางเราได้สาคัญ
|
| ว่าพลางทางเย้ยไปมา | | ชิเจ้าฤทธาแข็งขัน
|
| ยังได้สลักสำคัญ | | บั่นแบ่งให้แจ้งบัดนี้
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ยิกิ่น
|
| ๏ บัดนั้น | | จึงพญาหนุมานกระบี่ศรี
|
| ชื่นชมโสมนัสเทวี | | มีสุนทรยกย่องบัญชา
|
| ดูกรนางนิ่มน้อย | | ถ้อยคำเลิศลบเลขา
|
| พี่ขอบใจเจ้าเยาวสุดา | | ไม่หลงรูปรสวาที
|
| สมควรนวลเจ้าเป็นบาทบงสุ์ | | องค์อิศวรราชรังสี
|
| สู้ตายไม่ให้ประเวณี | | ต่อทื่คู่ควรจึ่งปรองดอง
|
| เจ้านี้ยศยิ่งยอดกัญญา | | สาวสวรรค์ชั้นฟ้าไม่มีสอง
|
| อยาแคลงพี่จะให้แจ้งน้อง | | ขอต้องนิดหนึ่งนารี
|
| นี่แน่เมื่อพบอสุรา | | ยังกรุณาบ้างหรือสาวศรี
|
| หรือว่าเจ้ากลัวมันราวี | | จูบทีพี่จะแผลงฤทธา
|
| ก็ผาดเผ่นโผนกลายกลับ | | โตค้บคิรีถ้ำพระคูหา
|
| เผือกผ่องพึงพิศเจษฎา | | อ้าโอษฐ์มีเดือนดาวตะวัน
|
| ทรงกุณฑลขนเพชรมาลัย | | เขี้ยวแก้วอำไพเฉิดฉัน
|
| ดุจดั่งไขสีรวีวรรณ | | ก็จรจรัลโลมถามเทวี
|
| ฯ คุกพาทย์ ๑๔ คำ ฯ
|
|
|
| ยิกิ่น
|
| ๏ ยอดเอยยอดมิ่ง | | ยังจริงหรือไม่มารศรี
|
| พี่จะติดตามต่ออสุรี | | จงชี้ท่าทางบอกไป
|
| อันซึ่งธุระของเจ้า | | ขวัญเข้าไว้พี่แก้ไข
|
| ต้องสาปเหดุผลกลใด | | จูบให้เร่งว่าเนื้อความมา
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| มโนราห์โอด
|
| ๏ วานรินตรีดตราดพาที | | โปรดเกศีเถิดอย่าทำข้า
|
| ไม่รู้ว่าองค์ศ้กดา | | ขอษมาโทษเถิดภูมี
|
| ข้าเป็นข้าบาทเจ้าโลกา | | อิศราศวรราชรังสี
|
| ชื่อวานรินนารี | | พระศุลีสาปข้าลงมา
|
| รักษาอังกาศคิรี | | ที่สุวรรณถ้ำคูหา
|
| เมื่อข้าอยู่ก้บเจ้าโลกา | | รักษาประทีปอัคคี
|
| วันหนึ่งจึ่งเธอออกนั่ง | | ยังบัลลังก์รัศรังสี
|
| สนทนาไญยธรรมอันมี | | กับนารอทฤษีมีญาณ
|
| ข้าพูดกับเทวบุตรเล่น | | เธอไม่เห็นอยู่ราชฐาน
|
| ประทีปก็ดับไปช้านาน | | ระแวงราชการต้องสาปมา
|
| ว่าต่อท่านได้มาพบ | | สบสมรักร่วมเสน่หา
|
| จึงให้คืนคุงมุลิกา | | ยังมหาไกรลาศคิรี
|
| หนึ่งให้คอยบอกกิจการ | | วิรุญจำบังมารยักษี
|
| แก่ท่านผู้มีฤทธี | | ข้านี้ก็จะพ้นสาปไป
|
| บัดนี้วิรุญจำบังมาร | | ต้องศรอวตารเป็นใหญ่
|
| มันหนีอยู่ริมสมุทรไท | | ทิศใต้ในฟองคงคา
|
| ไปเถิดให้ได้ดังประสงค์ | | จงสำเร็จจำนงปรารถนา
|
| ก็เป็นไรจึ่งไม่ไคลคลา | | มารวบรัดข้าว่าไร
|
| ไหอะไรมาเซ้าซี้ | | หารู้ที่ยินดีด้วยไม่
|
| อย่ามาจู้จี้น้ำใจ | | อายฤท้ยอยู่ไม่ไยดี
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
|
|
| ชาตรี
|
| ๏ ขวัญเอยขวัญตา | | กรุณาบ้างเถิดมารศรี
|
| พี่จะติดตามต่อไพรี | | ปรานีเหมือนอวยช้ยไป
|
| ว่าพลางทางรวบรึงรัด | | เออนี่หยิกกัดเป็นไฉน
|
| ดูแรงแข็งขืนหรือไร | | ฟัดฟั้นกันไปเป็นโกลา
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ วานรินตรีดตราดครื้นเครง | | เจ้าข้าเอยข่มเหงทำข้า
|
| สาปไม่พ้นก็จะทนเวทนา | | ข้าหายอมไม่ภูมี
|
| เออนี่ทำไมมารึงรัด | | สะบัดพลางทางว่าน่าบัดสี
|
| ไปเสียไปข้าไม่ประเวณี | | อย่าหยักเหยาเซ้าซี้กวนใจ
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | | มารศรีอย่าหม่นหมองไหม้
|
| ถึงอยู่ไม่ชูอาลัย | | จงสำราญบานใจจะขอลา
|
| ว่าพลางทางทำเป็นคลาไคล | | ทำไมมายุดชายผ้า
|
| เช่นพี่หรือจะมีเจตนา | | ฉุดผ้าข้าไยเทวี
|
|
|
| ชาตรี
|
| ๏ กลับนั่งแนบน้องเจรจา | | กรุณาบ้างเถิดอย่าผินหนี
|
| จะอยู่ก็ไม่ไยดี | | จะไปก็มิให้ไคลคลา
|
| ว่าพลางทางโอบอุ้มน้อง | | คืนเข้าถํ้าทองคูหา
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| โอ้โลม
|
| ๏ แสนสนิทพิศวาสตรึงตรา | | เสน่หาอัดอั้นพูนทวี
|
| ก็รัดรึงตระบึงร่วมรส | | ภุมรีจ้องจรดเกสรศรี
|
| กลั้วเกลือกกลีบเกศสุมาลี | | ปรีดาผาสุกสนุกใจ
|
| ฯ โลมปี่พาทย์ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วานรินนารีศรีใส
|
| อยู่กับหนุมานชาญชัย | | มิได้จะนิราศคลาดคลา
|
| จึ่งแจ้งกิจการยุบล | | ซึ่งทนยากอยู่ในพระคูหา
|
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | | ข้านานได้ถึงหมื่นปี
|
| อันจะพ้นทนทุกข์เวทนา | | เพราะพระภัสดาโปรดเกศี
|
| เมียจะไปไกรลาศคิรี | | ปรานีให้ได้ดั่งใจ
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | จึ่งพญาหนุมานทหารใหญ่
|
| รับคำวรราชนางใน | | อย่าร้อนรนใจกัลยา
|
| พี่คิดจะติดตามต่อไพรี | | แล้วจะกลับมาที่พระคูหา
|
| จึ่งจะส่งไปสวรรค์ชั้นฟ้า | | ก็เหาะมายังมหาสมุทรไท
|
| ฯ เชิด ฯ
|
| | |
|
หนุมานสังหารวิรุฬจำบัง
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงพิจารณาฟอง | | ลอยฟ่องล่องตามน้ำไหล
|
| แต่ฟองน้ำอันหนึ่งไสร้ | | โตใหญ่หลวงล้ำมหึมา
|
| ไม่ลอยลงไปเหมือนทั้งปวง | | ท่วงทีจะเป็นยักษา
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | | เท่ามหาพรหมาเกรียงไกร
|
| มีหางใหญ่ยาวเจษฎา | | กระหวัดฟองคงคาอันใหญ่
|
| สองหัตถ์คลำพิจารณาไป | | ที่ในมหาชลธาร
|
| ฯ เชิด ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังตกใจ | | ก็รู้ว่าภัยมาตามผลาญ
|
| จึ่งอ่านพระเวทวิชาการ | | บันดาลแทรกตัวออกมา
|
| ฯ ตระ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พ้นจากวงหางขนกระบี่ | | อสุรีอายใจยักษา
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | | กลับเข้าเข่นฆ่าหนุมาน
|
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานเผ่นโผนโจนรบ | | จับกุมกันตามกำลังหาญ
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ วิรุญจำบังตีหนุมาน | | พลำทานมิได้จมไป
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานผุดขึ้นอ่านมนตร์ | | เข้าผจญชิงเอาตระบองได้
|
| ตีวิรุญจำบังจมไป | | ผุดเมื่อไรซํ้าตีอสุรา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังอ่านมนตร์ | | ประตาต้นไม่ขึ้นเข่นฆ่า
|
| สมาธิสำรวมวิญญาณ์ | | อยู่ในมหาน้ที
|
| ฯ ตระ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึ่งพญาหนุมานกระบี่ศรี
|
| นิมิตหางโตใหญ่ยาวรี | | ล้อมรอบนัทีคงคา
|
| เบื้องตํ่าจรดเพียงบาดาล | | โดยสูงตระหง่านพระเวหา
|
| ค่อยกระหยับจะจ้บอสุรา | | ทำฤทธาอยู่ที่วารี
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วิรุญจำบังยักษี
|
| ซึ่งหลีกหลบอยู่ในนัที | | มิรู้ที่หนีหนุมาน
|
| ครั้นเห็นกระหยับหางเข้าทีใด | | ร่านร้อนฤทัยดังไฟผลาญ
|
| พ้นที่จะต่อหนุมาน | | ก็ลนลานอยู่ในสมุทรไท
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึงพญาหนุมานทหารใหญ่
|
| กระหวัดหางรัดรวบเข้าไป | | ก็จ้บตัวได้อสุรี
|
| ขึ้นฟัดกับพื้นพสุธา | | ย้กษามอดม้วยเป็นผี
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
|
|
| ๏ ตัดเอาศีรษะอสุรี | | ขุนกระบี่ก็พาเหาะมา
|
| ฯ เดี่ยว ฯ
|
| ๏ จึงตรงลงยังคิรี | | ที่สุวรรณถํ้าทองคูหา
|
| จะโปรดวานรินกัลยา | | ทิ้งศีรษะไว้เข้าไป
|
| ฯ เสมอ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วานรินนารีศรีใส
|
| แต่หนุมานคลาไคล | | นางในไม่เป็นสมปฤดี
|
| แสนวิโยคโศกสร้อยคอยหา | | กลัวว่าจะพ่ายแพ้ยักษี
|
| เจ่าจุกทุกข์ใจเทวี | | แลไปเห็นศรีหนุมาน
|
| วิ่งออกไปรับขุนกระบี่ | | มารศรีปรีดิ์เปรมเกษมสานต์
|
| นำเข้าแท่นที่นางคราญ | | ก็เบิกบานอยู่ในคิรี
|
| ฯ เพลง ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้โลม
|
| ๏ เมื่อนั้น | | หนุมานผู้ชาญชัยศรี
|
| แสนพิศวาสเทวี | | ยังที่แท่นอาสน์ไสยา
|
| แล้วจึ่งปราศร้ยนวลนาง | | ข้อซึ่งไปล้างยักษา
|
| แพ้พี่ต้ดเอาศีรษะมา | | ทิ้งไว้ปากมหาคิรี
|
| บัดนี้สำเร็จการแล้ว | | จะลาน้องแก้วบทศรี
|
| เอาเศียรไปถวายภูมี | | ยังที่สมรภูมิชัย
|
| ว่าพลางก็ทางเชยชิด | | แสนสนิทแนบน้องพิสมัย
|
| พี่จะส่งเจ้าไปสุราลัย | | ก็อุ้มอรทัยออกมา
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงปากถํ้าโยนขึ้นไป | | ในพิดลอากาศเวหา
|
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวา | | ไปมหาไกรลาศคิรี
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นเสร็จกิจการนงเยาว์ | | จับเอาเศียรเกล้ายักษี
|
| เหาะจากปากถ้ำคิรี | | รีบรี่มาสมรภูมิพลัน
|
| ฯ เชิด ปฐม ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | | ภูมีบอกแก่พลขันธ์
|
| โน่นแน่หนุมานจรจรัล | | ได้หัวกุมภัณฑ์เหาะมา
|
| พวกพลกระบี่ดีใจ | | เอิกเกริกกันไปทั่วหน้า
|
| หนุมานถึงจึ่งวันทา | | ถวายเศียรอสุราทันที
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เดิมเมื่อได้ข่าวยักษา | | พบวานรในพนาศรี
|
| บอกว่าอังกาศคิรี | | มีนางอัปสรกัญญา
|
| ข้าจึ่งนิมิตบิดเบือน | | เหมือนมนุษย์หนุ่มน้อยเสน่หา
|
| เข้าไปไถ่ถามกิจจา | | นางว่าต้องสาปพระศุลี
|
| กลับสงสัยข้าที่แปลงกาย | | หยาบคายว่าชาวพนาศรี
|
| ข้าเลียมลวงตอบคดี | | นารีแปลนคำออกมา
|
| ว่าต่อได้บอกกิจการ | | พบพานร่วมรักกับข้า
|
| จึ่งให้คืนคุงบาทมุลิกา | | ยังมหาไกรลาศคิรี
|
| ข้าจึ่งผาดแผลงอานุภาพ | | นางกราบประณตบทศรี
|
| บอกให้ไปตามอสุรี | | พบตัวต่อตีกันไปมา
|
| มันตีข้าจมลงในน้ำ | | ข้าดำผุดขึ้นได้ตียักษา
|
| ชิงได้ตระบองอสุรา | | ข้าก็ตียักษาจมไป
|
| ครั้นผุดขึ้นมาข้าตีซ้ำ | | มันดำลงอยู่ตํ่าใต้
|
| ข้านิมิตหางโตเกรียงไกร | | จึ่งกระหวัดจับได้อสุรา
|
| ตัดเอาศีรษะจรลี | | มาโปรดนางที่พระคูหา
|
| แล้วจึงพาเอาศีรษะมา | | ถวายพระผ่านฟ้าบัดนี้
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| ปราศร้ยไปแก่ขุนกระบี่ | | ที่ใข้ศรข่ายกั้นอสุรา
|
| กูพิจารณาดูรูปพึงหาย | | จึงหมายมุ่งว่าเองได้ยักษา
|
| ก็พอแลไปเห็นหนุมานมา | | ดูราพิเภกอสุรี
|
| แต่ให้หนุมานอาสา | | เข่นฆ่าต้านต่อยักษี
|
| ล้วนมีชัยได้ท่วงที | | ควรที่เป็นอัครเสนา
|
| นี่แน่พิเภกธิบดี | | อันเศียรอสุรียักษา
|
| เพื่อนขลังอาคมวิทยา | | จะเอามาทำประการใด
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระยาพิเภกกราบทูล | | ซึ่งอิสูรต้องศรตักษัย
|
| ย่อมได้ฟากฟ้าคาลัย | | ไปเป็นสุขทั่วอสุรี
|
| บัดนี้วิรุญจำบังม้วย | | ด้วยมือหนุมานกระบี่ศรี
|
| ข้าบาทเห็นไม่สู้ดี | | ขอให้ชูศีรษะไว้เมฆา
|
| แล้วจึงทรงศรแผลงผลาญ | | สังหารให้ไปเป็นสุขา
|
| จึงจะได้สวรรค์ชั้นฟ้า | | โปรดเกศาทำบัดนี้
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| สั่งให้เอาเศียรจรลี | | ทำตามพิเภกบัญชา
|
| หนุมานก็พาเหาะไป | | ชูไว้อากาศเวหา
|
| จึงแผลงศรกินเศียรอสุรา | | ยักษาสู่สวรรคาลัย
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ แล้วตรัสแก่พลวานร | | อันนครหาพ้นมือไม่
|
| ครั้นจะบุกรุกเอาเวียงชัย | | ผิดไปไม่ต้องประเวณี
|
| จำเราจะเลิกทัพชัย | | กลับไปยังพลับพลาศรี
|
| ฟังดูกำลังอสุรี | | ก็เลิกรี้พลกลับพลับพลา
|
| ฯ ๔ คำ เชิด ฯ
|
|
|
| | |
|
ทศกัณฑ์ให้นนยุเวกวายุเวกไปตามท้าวมาลีวราช
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงสารัณทูตยักษา
|
| ซึ่งคอยเหตุเจ้ากรุงลงกา | | เห็นทัพยักษาอัปราชัย
|
| พ่ายแพ้แก่องค์พระราเมศ | | เอาเหตุไปแจ้งแถลงไข
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ ทูลแก่ท้าวทศกัณฐ์ไป | | ได้ทราบธุลีบาทา
|
| บัตนี้ทัพท้าวสัทธาสูร | | ทั้งวิรุญจำบังยักษา
|
| พ่ายแพ้แก่องค์รามา | | ยักษามอดม้วยบรรลัย
|
| เสร็จสิ้นม้ารถคชพล | | ทั้งสกลพยุหน้อยใหญ่
|
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มพนาลัย | | ท่านไทจงแจ้งธุลี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ครั้นรู้ข่าวแพ้ไพรี | | มีกมลเศร้าเปล่าใจ
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ โอ้ว่าแต่แต่งไปอาสา | | จะมีชัยมาบ้างก็หาไม่
|
| ล้วนย่อยยับอัปราชัย | | ไฉนจะชนะไพรี
|
| เร่งร้อนรัญจวนป่วนใจ | | ดั่งไฟประลัยก้ลป์เเจียวจี่
|
| แสนวิโยคโศกสร้อยโศกี | | คิดถึงพงศ์พีร์ทั้งปวงไป
|
| คือจะได้ใครมาต่อต้าน | | พระยามารอัดอ้นหม่นไหม้
|
| ทอดกายก่ายคิดคดีไป | | ระลึกได้ว่าองค์อัยกา
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ เธอเสด็จไปทรงศีลอยู่ | | ภูเขาศิวาลัยภูผา
|
| โดยอิทธิฤทธ์เดชา | | อานุภาพปราบเดโชชัย
|
| พระนามชื่อมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| ทรงสัจแม้นตรัสสิ่งใด | | ก็เป็นไปตามพระบัญชา
|
| ดุจดั่งบรมพรหมเมศร | | ทุกนิเวศลิขิตเลขา
|
| จารึกไว้หน้าศิลา | | ถ้าแม้นแช่งชักผู้ใด
|
| ผู้นั้นก็เป็นดั่งวาจา | | จะคลาดคลาสักน้อยก็หาไม่
|
| ควรกูจะให้ไปทูลไท | | มาในนครลงกา
|
| แล้วจึ่งจะทูลกล่าวโทษ | | ให้กริ้วโกรธรามจงหนักหนา
|
| อันลักษมณ์แลรามราชา | | น่าที่จะต้องแช่งตาย
|
| ฝ่ายนางสีดาดวงจิตร | | ก็จะสมความคิดกูมุ่งหมาย
|
| ไพรีมิม้วยอันตราย | | ไม่วายทุกข์ร้อนเคืองใจ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วสั่งสุรเสนา | | ไปเชิญอัยกาผู้เป็นใหญ่
|
| ซึ่งอยู่ยอดฟ้าศิวาลัย | | มาดับภัยพื้นพสุธา
|
| มึงคิดพิดทูลถ้าไถ่ถาม | | กล่าวโทษล้กษมณ์รามให้หนัก
|
| แก้ไขอย่าให้แคลงวิญญาณ์ | | สองเสนาไปบัดนี้
|
| ฯ ๒๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | นนยุเวกวายุเวกยักษี
|
| รับสั่งพลันพลางจรลี | | กรีธาทัพไช้พันหนึ่งไป
|
| ฯ กราว ฯ
|
|
|
| ๏ มาเอยมาถึง | | ซึ่งนครยอดฟ้าสูงใหญ่
|
| ก็เข้าไปหาเสนาใน | | แถลงไขตามราชกิจพล้น
|
| ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาจึ่งพาเข้าทูล | | ไอศูรย์บรมพงศ์สวรรค์
|
| ก็พอไขสีรวีวรรณ | | จรจร้ลออกหน้าบัญชรชัย
|
| ฯ เสมอ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาจึ่งเบิกทูลแถลง | | แจ้งท้าวมาลีวราชเป็นใหญ่
|
| นนยุเวกวายุเวกก็ทูลไป | | แถลงไขตามข้อคดี
|
| บัดนี้ท่านท้าวทศพักตร์ | | อันเป็นหลานร้กเรืองศรี
|
| ผู้ผ่านสามโลกโมลี | | ซึ่งเป็นศรีราชนัดดา
|
| ให้ข้ามาทูลพระบาท | | ด้วยพระญาติวงศ์พงศา
|
| มีหมู่อริราชยกมา | | เข่นฆ่ามอดม้วยมากมาย
|
| นามชื่อล้กษมณ์รามราชา | | กับพลวานรทั้งหลาย
|
| สังหารอสุรศ้กดิ์ยักษาตาย | | มากมายเป็นพ้นคณนา
|
| ขอเชิญเสด็จไปปกเกล้า | | แก่เผ่าพ้นธุ์วงศ์พงศา
|
| ยังกรุงนครลงกา | | เห็นว่าจะปลอดรอดภัย
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ช้าปี่ร้บ
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงธรรมธิราชเป็นใหญ่
|
| สงสัยไถ่ถามเนื้อความไป | | เป็นไฉนสองสุรเสนี
|
| อันองค์ท้าวทศพักตร์ | | หลานรักกูยิ่งยอดเรืองศรี
|
| ถึงว่าเทวัญจันทรี | | ก็อัญชุลีอวยชัย
|
| เป็นยอดมงกุฎเมืองมาร | | ห้าวหาญผ่านภพสูงใหญ่
|
| ทั้งสิบสี่โลกสุราลัย | | ย่อมกลัวฤทธิไกรมหึมา
|
| ไม่มีผู้อาจองทะนงศักดิ์ | | มายํ่ายีพญาย้กษา
|
| สิ้นเสร็จเข็ดฤทธิ์อสุรา | | มึงว่ากูฉงนสนเท่ห์ใจ
|
| ซึ่งว่าพระรามพระลักษมณ์ | | ศักดิ์แสงสุริวงศ์อยู่ไหน
|
| เพื่อนผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | | เร่งเร็วบอกไปอย่าช้า
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกทูลพลัน | | ซึ่งยกพลขันธ์มาเข่นฆ่า
|
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | | อานุภาพปราบเดโชชัย
|
| เป็นหน่อของท้าวทศรถ | | ปรากฏฟากฟ้าดินไหว
|
| หลานท้าวอัชบาลเรืองชัย | | เป็นใหญ่ยิ่งยศโมลี
|
| เดิมพระยอดเมืองมารไปเล่นป่า | | พบนางสีดามารศรี
|
| สิ่งซึ่งบริโภคไม่มี | | ปรานีเอามาลงกา
|
| อยู่มาพระรามพระลักษมณ์ | | คุมกระบี่มีศักดิ์มาหนักหนา
|
| ข่มเหงห้ำหั่นอสุรา | | จองถนนข้ามมาพระบุรี
|
| ฆ่าพระญาติวงศ์พงศา | | โยธาอสุรายักษี
|
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มธรณี | | จงแจ้งธุลีท่านไท
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
|
| ครั้นจะแจ้งเหตุเภทภ้ย | | จึ่งแถลงไขสองเสนา
|
| อันองค์อัชบาลเป็นสหาย | | เพื่อนตายร้กใคร่กูหนักหนา
|
| ร่วมชีพไว้วิญญาณ์ | | ซึ่งลักษมณ์รามากูไม่รู้
|
| ด้วยพึ่งใหญ่ค่อยจำเริญวัย | | ทางไกลต่างคนต่างอยู่
|
| ช้านานไม่ได้ไปดู | | สุริวงศ์ในกรุงอยุธยา
|
| ไฉนจึ่งมารุกราน | | กรุงมารเมืองหมู่ยักษา
|
| หรือจะเกี่ยวข้องกันด้วยสีดา | | ว่ามาทั้งนี้กูเห็นจริง
|
| อันนอกกว่านี้ไม่มีใคร | | จะทำฤทธิไกรสุงสิง
|
| หลานรักกูศักดิ์แสงยวดยิ่ง | | กฤษฎาธิการมหึมา
|
| เห็นแต่ท่านท้าวอัชบาล | | เป็นประธานสุริวงศ์นาถา
|
| เธอเป็นสหายรักกูมา | | อนิจจานัดดามาผิดก้น
|
| จำกูจะไปเกลี่ยไกล่ | | อย่าให้ขึ้งเคียดเดียดฉันท์
|
| เป็นเพึ่อนเผ่าพันธุมิตรกัน | | โดยธรรมธรรมเนียมมีมา
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ก็สั่งให้เตรียมสกลไกร | | กูจะไปห้ามสองเสน่หา
|
| ให้สมัคสมานอัธยา | | อย่าช้ารีบรัดบัดนี้
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ บัดนั้น | | จึ่งอำมาตย์มารย้กษี
|
| ร้บสั่งพลันพลางจรลี | | มาจัดรี้พลโยธา
|
| ฯ แพละน้อย ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ กะเกนคนธรรพ์คันธรรพ | | กับอสุรศักดิ์ยักษา
|
| ทั้งฤษีสิทธ์วิทยา | | กินนรปักษานาคี
|
| อีกทั้งโขมดผีป่า | | เทพบุตรเทวาอึงมี่
|
| แตรสังข์ดุริยางค์ดนตรี | | ให้คอยที่แห่แหนเสด็จไป
|
| ครั้นเสร็จระเห็จเข้ามา | | ไคลคลาขึ้นทูลแถลงไข
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | | ได้พร้อมอยู่เเล้วพระราชา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | | ทรงกาสาวพัสตร์รูจี
|
| สอดสร้อยใส่ชฎาประดับเครื่อง | | เรึ่อเรืองรุ่งรัศรังสี
|
| เปล่งปลั่งดังดาวโรหิณี | | สีกรรจรแก้วแพรวตา
|
| ดั่งองค์อิศโรยโสธร | | บวรลิขิตเลขา
|
| ผ่องผึ่งพึงพิศเจษฎา | | ทรากรสิกขาเพราพราย
|
| กอปรกับสัจจะเวทคาถา | | อลังการ์เป็นพระขรรค์ผันผาย
|
| มาขึ้นรถแก้วแพร้วพราย | | คลี่คลายพลจากคิรี
|
| ฯ ๘ คำ เพลง แล้วกราว ฯ
|
| | |
|
ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถทรง | | สำหรับพงศ์เผ่าพรหมรังสี
|
| เทียมด้วยเทพบุตรพาชี | | รัศมีวิจิตรเจษฎา
|
| ดุจดั่งดวงอโณทัยตรัส | | แจ่มจัดสว่างเวหา
|
| ระย้าระยับจับเมฆา | | อลังการ์รัศอัมพร
|
| โดยญาณฤทธิ์สิทธิเดช | | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน
|
| ก็เคลื่อนชัยรถบทจร | | จามรจรบังบังตะว้น
|
| กลิ้งกลดกลดกลิ้งพริ้งพราย | | อภิรุมชุมสายผายผัน
|
| บังแสงแสงศรีรวีวรรณ | | ผาดฝันเลื่อนลอยลีลา
|
| ฯ ๘ คำ กลองโยน ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาพลางทางคิดถวิล | | จินตนาการตามอุเบกขา
|
| ครั้นกูจะเข้าไปลงกา | | พระรามารู้จะน้อยใจ
|
| ครั้นกูจะไปหารามลักษมณ์ | | ฝ่ายพญาทศพักตร์จะว่าได้
|
| ควรกูอยู่ท่ามกลางไสร้ | | อย่าให้ข้างใครนินทา
|
| คิดพลางทางสั่งหมู่มาร | | ท่านอย่าเข้าไปเมืองยักษา
|
| ยับยั้งยั้งนอกภารา | | ก็มาหยุดสมรภูมิชัย
|
| ฯ บาทสกุณี ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ จึ่งสั่งสองสุระขุนมาร | | ผู้ซึ่งจำทูลสารไข
|
| มึงเร่งเอากิจจาไป | | แถลงไขเจ้ากรุงลงกา
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกรับสั่ง | | บังคมกราบคนละสามท่า
|
| ทูลลาระเห็จเตร็ดมา | | พากันเข้าแจ้งคดี
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนี้สมเด็จพระอัยกา | | ไม่เข้ามาในกรุงศรี
|
| อยู่นอกนครธานี | | ตรงที่สมรภูมิชัย
|
| เดิมเมื่อไปทูลเธอไถ่ถาม | | ตรัสเรื่องราวความแถลงไข
|
| บอกว่าลักษมณ์รามสองไท | | ได้เป็นหลานพระสหายมา
|
| พระองค์จะตรัสเกลี่ยไกล่ | | มิให้ขึ้งเคียดเข่นฆ่า
|
| ว่าเป็นพงศ์พันธุมิตรมา | | ให้ข้าบาทเชิญจรลี
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ชื่นชมโสมนัสยินดี | | สองเสนีไว้กูเจรจา
|
| เองเร่งบุษบกพิมาน | | กับพลทวยหาญซ้ายขวา
|
| อีกทั้งธูปเทียนบูชา | | กูจะไปวันทาบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกสั่งพล้น | | เร่งรัดพลขันธ์ชัยศรี
|
| ฯ เชิด เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ บ้างจัดบุษบกมณี | | ตระเตรียมอัคคีมาลัย
|
| เสร็จพร้อมธูปเทียนบริบูรณ์ | | เขาทูลบังคมแถลงไข
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ อันซึ่งจะเสด็จคลาไคล | | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา
|
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | | ยักษาสำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกุฎสังวาลเสร็จสรรพ | | จับสะพกสะพายแล่งแสงศร
|
| ถือธูปเทียนบุษบากร | | ก็จรจะไปบูชา
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ ขึ้นยังบุษบกพิมาน | | เหาะระเห็จทะยานพระเวหา
|
| ฝ่ายหมู่แสนสูรเสนา | | แห่ห้อมล้อมท้าวยักษาไป
|
| ฯ กราว ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งหยุดบุษบก | | ยกสองพระกรก้มกราบไหว้
|
| เคียงข้างรถแก้วแววไว | | เบื้องซ้ายท้าวไทอ้ยกา
|
| จึ่งจุดธูปเทียนตามถวาย | | บ่ายพักตรอภิวันท์หรรษา
|
| โปรยปรายดอกไม้บูชา | | โศกาอ้ดอั้นพันทวี
|
| ฯ โอด ฯ
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ พระจอมเกศแก้วกระหม่อมเอ๋ย | | ไม่เคยอับปางบทศรี
|
| แต่พระบาทเบื้องตํ่าใต้ธุลี | | ก็มีผู้ยำเยงเกรงใจ
|
| ไม่มีผู้มาทำแค้น | | หาดูหมิ่นถิ่นแคลนได้ไม่
|
| เดชะพระเดชปกเกศไป | | ก็เย็นในสุริวงศ์พรหมา
|
| บัดนี้พระรามพระล้กษมณ์ | | โหมหักฆ่าญาติวงศา
|
| อาจอุกรุกรันรานมา | | จะเกรงอัยกาบ้างก็ไม่มี
|
| ถึงกระไรก็จะเห็นแก่พระองค์ | | ซึ่งเป็นพงศ์พรหมเรืองศรี
|
| ยังเสด็จอยูยอดคีรี | | นี่มาทำได้ทำไป
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ อันพระญาติวงศ์ตายสิ้นแล้ว | | ยังแต่หลานแก้วจะตักษัย
|
| จึงให้ไปเชิญท่านไท | | เพื่อจะได้ถวายบังคมลา
|
| ทูลพลางทางทรงโศกี | | ยักษีสอดใส่แสร้งว่า
|
| ทำสะอึกสะอื้นไห้ไปมา โศกาอัดอั้นพันทวี
|
| ฯ ๑๖ คำ โอด ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรมรังสี
|
| สงสัยในพจนวาที | | มีมโนในนิ่งจินดา
|
| ดีร้ายการจะก่อเกิดเคืองแค้น | | จึ่งจะแสนสาห้สกันเข่นฆ่า
|
| แม้นดีหรือจะมีภัยมา | | ปรีชาฉงนสนเท่ห์ใจ
|
| แม้นมั่นมันทำเขาก่อน | | เขาจึ่งรานรอนม้วยไหม้
|
| หรือจริงสิ่งซึ่งมันว่าไป | | ท้าวไทกลับนึกตรึกตรา
|
| ครั้นกูจะปราศรัยต่อ | | หน่อทศรถจะกังขา
|
| ครั้นกูจะไม่เจรจา | | มิรู้ว่าเป็นประการใด
|
|
|
| ร่าย
|
| คิดแล้วจึ่งร้องประกาศ | | เทวราชเรืองฤทธิน้อยใหญ่
|
| มาเป็นพยานกันไว้ | | เราจ้กไถ่ถามข้อคดี
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทยเทพทั่วราศี
|
| ผู้ทรงมหิทธิฤทธี | | เรืองศรีทิพโสตรู้ไป
|
| คือองค์ท้าวมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| เสด็จอยู่สมรภูมิชัย | | จะไถ่ถามความกุมภัณฑ์
|
| กับด้วยพระลักษมณ์พระราเมศ | | เทพเจ้าเรืองเดชผายผัน
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ ก็ชวนกันเข้าคมคัล | | อัญชุลีท้าวมาลี
|
| ฯ โคมเวียน ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระผู้พงศ์ผ่านภพรังสี
|
| ปราศรัยไปแก่อสุรี | | ซึ่งเป็นศรีราชน้ดดา
|
| ตัวเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | | จบสกลโลกทิศา
|
| เจ้าผิดกับลักษมณ์รามา | | สาเหตุอย่างไรอย่าได้พราง
|
| อันซึ่งกิจการรบสู้ | | กูนี้จะขอทั้งสองข้าง
|
| เขาหลานสหายปู่ผู้กลาง | | ข้างเจ้าก็เป็นนัดดา
|
| ไม่ควรทำร้ายแก่กัน | | เป็นพันธุมิตรดีกว่า
|
| คือใครก่อกรรมอหังการ์ กูจะหามาว่าบัดนี้
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| พิดทูลเคลือบแฝงคดี | | เดิมทีไปเล่นพนาวา
|
| ข้าไล่มหิงส์กระทิงไพร | | พบนางคนหนึ่งในป่า
|
| ต่างต่างช่วงชิงกันไปมา | | ยักษาจะกินเทวี
|
| พอข้าขอทัณฑ์ถามไถ่ | | นางว่าเกิดในพนาศรี
|
| พ่อแม่ลูกผัวไม่มี | | นารีชื่อว่าสีดา
|
| ปรานีเอามาไว้ในสวน | | ไม่ควรร่วมรสเสน่หา
|
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | | ใครใครไม่ว่าผัวนารี
|
| แต่องค์พระลักษมณ์พระราเมศ | | ซึ่งไม่เกรงเดชฆ่าพงศ์ยักษี
|
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวี | | จึ่งพาทีว่าเป็นผัวสีดา
|
| ครั้นข้าจะส่งสีดาเล่า | | ด้วยพระญาติวงศ์เจ้าด้บสังขาร
|
| เห็นไม่กล้บคืนเป็นมา | | ข้าจึ่งมิส่งนางไป
|
| ถ้าว่ากันก่อนโดยดี | | เป็นทางไมตรีจะส่งให้
|
| นี่มาข่มเหงไม่เกรงใจ | | จะส่งไปกล้วขายพระบาทา
|
| แม้นไม่มีชัยอัปยศ | | จะปรากฏอายบาทไปเมื่อหน้า
|
| ขออย่าให้ขายบาทา | | กรุณาข้าใต้ธุลี
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงธรรมธิราชรังสี
|
| สอดส่องดูคำอสุรี | | ผิดที่ไม่เคยพบเห็นมา
|
| หรือว่าผู้อื่นลักนาง | | ฝ่ายผัวตามล้างเข่นฆ่า
|
| พอพบพญาอสุรา | | กลัวฤทธาทิ้งนารี
|
| ฝ่ายผัวเหลือบเห็นไม่ทันถาม | | วู่วามเข้าชิงชัยศรี
|
| หมายใจว่าอ้ายไพรี | | ต่างต่างจึ่งมีอหังการ์
|
| ก็ผิดที่นี่หน่อทศรถ | | ปรากฎสุริยวงศ์นาถา
|
| มิใช่เข็ญใจไพร่ฟ้า | | จะมาเป็นดั่งนี้ก็ผิดไป
|
| หรือเมียนอกใจอ้ายนี่ชู้ | | ต่อสู้เจ้าผัวเขาไม่ได้
|
| สุดฤทธิ์ที่จะคิดชิงช้ย | | เพื่อจะให้กูแช่งกระมังนา
|
| ดีร้ายจะเป็นฉะนี้ | | ท่วงทีจึ่งเคลือบริษยา
|
| ครั้นกูจะตอบต่อเจรจา | | ม้นจะว่าแกล้งกล่าวซักความ
|
| จำกูจะเงือดงดไว้ | | จึ่งจะค่อยซักไซ้ไถ่ถาม
|
| ควรกูจะให้ไปหาราม | | มาสอบถามห้ามผิดกัน
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วจึ่งมีพจนารถ | | ประกาศแก่เทวาสรวงสวรรค์
|
| แล้วว่าไปแก่กุมภัณฑ์ | | อันเป็นศรีราชนัดดา
|
| ซึ่งข้อคดีของเจ้า | | จำจะให้หาเขาผู้เข่นฆ่า
|
| มาสมัคสมานอัธยา | | ว่ากล่าวกันตามประเวณี
|
| ก็สั่งอำมาตย์มึงไปหา | | เทวบุตรศณุกรรม์เรืองศรี
|
| ฉับไวให้มาบัดนี้ | | ยังที่สมรภูมิพลัน
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
| | |
|
ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม
|
|
| ๏ คนธรรพ์ก็รับสั่งลา | | ไปดาวดึงสาสวรรค์
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เข้าหาพระวิษณุกรรม์ | | ฉับพลันมาไปอย่าช้า
|
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระวิษณุกรรมแจ้งเหตุ | | ก็มาจากนิเวศดึงสา
|
| ฯ เหาะ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงชวนกันเข้าวันทา | | สองราประณมดุษฎี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ท้าวมาลีวราชยักษี
|
| จึงสั่งให้เทวจรลี | | ไปบอกคดีสองไทย
|
| อันอัชบาลอัยกา | | ร่วมวิญญาณ์กูพิสม้ย
|
| สหายกูปู่รามเรืองชัย | | จงแจ้งไขแก่สองรา
|
| ครั้นเราจะให้คนธรรพ์ไป | | เกลือกสองภูวนัยจะกังขา
|
| ด้วยรามลักษมณ์ไม่รู้จักกูมา | | พาทีอย่าให้แคลงใจ
|
| บัดนี้นัดดากับนัดดา | | เข่นฆ่ากันเท่าไหนไหน
|
| ตัวกูนี้พึ่งรู้ไป | | ฉับไวให้มาบัดนี้
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเทวะร้บสั่งลา | | เหาะมายังพลับพลาศรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งแถลงเสนี | | กระบี่พาแจ้งกิจจา
|
| บัดนี้ท่านท้าวมาลีวราช | | พระบาทสิทธิศ้กดิ์หนักหนา
|
| เธอเป็นสหายพระอัยกา | | ให้ข้ามาเชิญเสด็จไป
|
| จะไถ่ถามห้ามความรบสู้ | | พระเจ้าปู่ว่าหาอื่นไกลไม่
|
| เหตุนี้พึ่งทราบธุลีไป | | จึ่งให้มาแจ้งราชา
|
| ฝ่ายข้างพระยาทศพักตร์ | | กล่าวโทษพระองค์หนักหนา
|
| พระอัยกาไม่เชึ่อวาจา | | จึ่งให้มาเชิญจรลี
|
| ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| จึ่งบัญชาชอบวาที | | ให้กระบี่ปรึกษาทุกตัวนาย
|
| ผู้ใดยังได้รู้เห็น | | อัยกากูเป็นสหาย
|
| กับท้าวมาลีวราชเพริดพราย | | บรรยายให้แจ้งบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระยาชามพูวราชกระบี่ศรี
|
| ก้มเกล้าเคารพสามที | | ขุนกระบี่จึงทูลเนื้อความไป
|
| อันองค์ท้าวมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| กับพระอัยการักร่วมใจ | | ไกลนานเนิ่นนักพระราชา
|
| แต่ชันษาข้าพึ่งวัย | | พอจำความได้น้อยหน้กหนา
|
| จนได้เป็นบาทมุลิกา | | อายุข้าถึงกัลป์ปลาย
|
| แม่นมั่นอันองค์พระอัยกา | | กับท้าวยักษาเป็นสหาย
|
| ตัวข้าจะขอบรรยาย | | เล่าถวายให้แจ้งกิจการ
|
| ว่ายังมีพรหมผู้หนึ่ง | | จึ่งเธอทำเพียรห้าวหาญ
|
| อตส่าห์เฝ้าพระสยมภูวญาณ | | จะใคร่เป็นประธานโลกา
|
| จึ่งกราบทูลขอพระพร | | ให้ถาวรยิ่งพรหมทุกทิศา
|
| กับคทาเพชรมหึมา | | จะป้องกันรักษาไพรี
|
| ฝ่ายองค์อิศวรบรมญาณ | | ประธานทั้งพระพรชัยศรี
|
| ครั้งนั้นคึอท้าวมาลี | | มีมโนในนึกเมตตา
|
| ทูลพระอิศวรบรมนาถ | | ว่าพระบาทอัชบาลนาถา
|
| ผ่านแผ่นพื้นภพอยุธยา | | สามัญพึ่งพาทั่วไป
|
| สุจริตทศพิธราชธรรม์ | | พงศ์พันธุ์นารายณ์เป็นใหญ่
|
| ทุกนิเวศเขตขัณฑ์พึ่งไท | | เกลือกพรหมจะไปราวี
|
| หน้าที่จะสิ้นสูญพรตกรรม์ | | สามัญจะร้อนดั่งเพลิงจี่
|
| จะขัดสนจนทั้งมุนี | | โปรดเกศีอย่าให้สูญไป
|
| พระศุลีฟังมาลีวัคคพรหม | | พระสยมภูวญาณก็สงสัย
|
| จี่งประทานพระขรรค์เพชรเรืองชัย | | ให้ท้าวมาลีเอามา
|
| ถวายแก่ท้าวอัชบาล | | แล้วประทานพระพรหนักหนา
|
| ให้ชนะแก่บรมพรหมา | | คทาเพชรจงพ่ายแพ้พระขรรค์ชัย
|
| ท้าวมาลีรับเอาพระขรรค์แก้ว | | แล้วเชิญพระพรลงมาให้
|
| แด่ท้าวอัชบาลเรืองชัย | | จึ่งร้กใคร่เป็นสหายกันมา
|
| ไม่มีที่เป็นอุบาย | | พระองค์อย่าหมางหมายกังขา
|
| ขอเชิญเสด็จไคลคลา | | ไปหาจึ่งจะชอบทางธรรม
|
| ฯ ๒๘ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระเผ่าพงศ์นารายณ์ไอศวรรย์
|
| จึ่งสั่งให้ตรวจเตรียมกัน | | กูจะไปคมคัลพระอัยกา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สุครีพรับสั่งไปพลัน | | ตระเตรียมพลขันธ์อาสา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ กำชับันเป็นโกลา | | จัดแจงมหารถชัย
|
| นี่แน่นิลนนท์หนุมาน | | องคตชมพูพานทหารใหญ่
|
| หมวดกองกะเกนจงเกือบไป | | อย่าไว้ใจอรินไพรี
|
| เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท | | เล่ห์กลแห่งมารยักษี
|
| จงจัดสรรกันแต่ตัวดี | | ประคองเคียงข้างภูมีไป
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นเอยครั้นเสร็จ | | ระเห็จเข้ามาแถลงไข
|
| ฯ แพละน้อย ฯ
|
|
|
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า
|
| จึ่งชวนพระศรีอนุชา | | ลีลาลงสรงวารี
|
| ทรงภูษาทาธะรสประดับเครื่อง | | เรื่อเรืองรุ่งรัศรังสี
|
| สององค์ทรงลักษณ์รูจี | | ต่างสีเหลืองนิลว้ตถาพราย
|
| เลิศแล้วแก้วเก้ามงกุฎเก็จ | | เพชรระยับทับทรวงเฉิดฉาย
|
| ตาบติดสังวาลเลื่อมพราย | | กระจายจรกรรเจียกเพราตา
|
| พาหุร้ดธำมรงค์ชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| ทรงศิลป์ศรชวนอนุชา | | ไคลคลาขึ้นรถจรลี
|
| ฯ เพลง ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถอินทร์ | | เฉิดฉินฉ้อพรรณรังสี
|
| สลับเลือกล้วนดวงจินดาดี | | รัศมีสว่างเมฆา
|
| ดุจดังอโณท้ยไตรตรัส | | แจ่มจัดแสงนิลว้ตถา
|
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | | อนุชานั่งหน้ารถไป
|
| ฯ กลองโยน รุกร้น ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงจึงหยุดรถแก้ว | | แล้วอ่อนโอนองค์ลงไหว้
|
| ให้พระมาตุลีขับเข้าไป | | เคียงข้างขวาไทอัยกา
|
| ยอกรปัญจางค์สุจริต | | ประดิษฐานเหนือเกศเกศา
|
| เคารพอภิว้นท์ปรีดา | | อยู่ในมหารถชัย
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
|
| ครั้นเห็นลักษมณ์รามเรืองชัย | | ท้าวไทเพ่งพิจารณา
|
| องค์อรรคอ้อนแอ้นทั้งสอง | | ผ่องแผ้วผิวนิลวัตถา
|
| เรืองรุดสุดเลิศลักขณา | | เหมือนมหาอ้ชบาลสหายกู
|
| จึ่งเอื้อนอรรถโองการปราศรัย | | เหตุใดเวียงชัยเจ้าไม่อยู่
|
| มาเที่ยวไพรไยทั้งคู่ | | เกิดรบสู้กันด้วยอันใด
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
| | |
|
ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง
ท้าวมาลีวราชสอบความข้างพระราม
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามสุริวงศเป็นใหญ่
|
| จึงทูลแถลงแจ้งไป | | ซึ่งมาอยู่ในพนาลี
|
| ด้วยพระบิตุรงค์ทรงชัย | | ให้สัตย์นางไกยเกศี
|
| ขอให้พระพรตผ่านบุรี | | ให้ข้านี้บวชอยู่ไพร
|
| ต่อถึงครบสิบสี่ปี | | จึ่งให้ข้านี้เป็นใหญ่
|
| กลับเข้าไปครองกรุงไกร | | ข้าไสร้จึ่งมาพนาวา
|
| ด้วยเหตุนี้พระภูบาล | | หลานรักจึ่งออกมาอยู่ป่า
|
| อันลักษมณ์เเละนางสีดา | | รักข้าติดตามมาด้วยก้น
|
| เดิมข้าตั้งพรตอยู่ริมป่า | | กับพระลักษมณ์นางสีดาเมียขว้ญ
|
| เมื่อจะเกิดการณ์ก่อติดพัน | | มีสุวรรณกวางทองเดินมา
|
| ให้ภควดีสีดาเห็น | | เป็นชอบเนื้อจำเริญใจนักหนา
|
| ไม่รู้ว่ากลมายา | | ให้ข้าติดดามกวางไป
|
| ข้าจึงให้ลักษมณ์อนุชา | | อยู่รักษานางที่อาศัย
|
| ทันกวางก็วางศรชัย | | กวางร้องก้องไปเป็นเสียงคน
|
| ได้ยินสำเนียงว่าเจ้าพี่ | | บัดนี้หมู่มารอกุศล
|
| แกล้งมาทำเล่ห์เท่กล | | ผจญพี่เจ้าช่วยด้วยรา
|
| ครั้นกลับมาพบเจ้าลักษมณ์บอก | | ว่านางให้ออกมาตามหา
|
| ได้ยินสำเนียงร้องมา | | จึงรู้ว่ามารยาอสุรี
|
| ข้าจึงพิเคราะห์ดูกวางเล่า | | ก็กลายเป็นเผ่าพงศ์ยักษี
|
| ครั้นข้ากลับมาหาเทวี | | มิพบนวลนางสีดา
|
| ข้าจึงติดตามนางไป | | ได้ข่าวพญาปักษา
|
| บอกว่าพญาอสุรา | | ลักพาเอานางสีดาไป
|
| ได้ออกต่อต้านสับประยุทธ์ | | ยงยุทธ์กันที่ทางป่าใหญ่
|
| บอกว่ากลัวแหวนนางใน | | ราพณ์ได้ทิ้งต้องสกุณี
|
| ปีกหักทบทับเจ็บคราง | | อยู่ที่ในกลางพนาศรี
|
| พอข้าไปได้วาที | | สกุณีก็ถึงแก่คาลัย
|
| ข้าจึงได้เรื่องราวตามมา | | เพราะพญาปักษาแถลงไข
|
| จนได้รี้พลสกลไกร | | ให้องคตเข้าไปแจ้งกิจจา
|
| พญายักษ์หักหาญเอานางไว้ | | มิส่งสีดาให้แก่ข้า
|
| แล้วแต่งกองทัพออกมา | | รบข้าจึ่งฆ่าบรรลัย
|
| เป็นสัจสุจริตพระผ่านเกล้า | | ข้ามิได้เอาเท็จมาเศกใส่
|
| พระบิดาก็ถึงแก่คาล้ย | | จะได้พึ่งแต่ท้าวพระอัยกา
|
| ฯ เจรจา ๓๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| ได้ฟังถ้อยคำพระรามา | | ก็จินดาสอดส่องดูไป
|
| สุจริตทศพิธเจรจา | | ไม่มีมุสาเศกใส่
|
| ซื่อสัตย์ตรัสตรงจริงไป | | ช่างมาทำได้อสุรี
|
| ถึงกระไรไม่เห็นบาปกรรม | | จงอายนํ้าหน้าบ้างเถิดยักษี
|
| มิใช่สมบัติไม่มี | | นี่กระไรไปลักเมียเขามา
|
| จำกูจะช่วยเกลี่ยไกล่ | | จึ่งจะไม่อับอายขายหน้า
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วจึ่งมีพระบัญชา | | ดูกรรามาอสุรี
|
| สองเจ้าเป็นเอกอรรควงศ์ | | เผ่าพงศ์ผ่านภพเรืองศรี
|
| หนึ่งผ่านลงกาธานี | | หนึ่งผ่านบุรีอยุธยา
|
| ไม่มีผู้ที่จะเทียมเท่า | | สองเจ้าเป็นบรมนาถา
|
| เรืองรุทสุดอรรคอิศรา | | สามัญพึ่งพาทั่วไป
|
| ดั่งฤๅจะมาหมองหมาง | | ในนางหนึ่งนี้เป็นไฉน
|
| ไกล่เกลี่ยกันเสียเถิดเป็นไร | | อย่าให้เคืองใจอัยกา
|
| ฯ เจรจาปลอบ ๑๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามทศพักตร์ยักษา
|
| ทั้งสองหลานรับพระบัญชา | | ขืนอารมณ์ว่ากันไป
|
| ต่าง ๆ ตอบต่อคำแข็ง | | ยั่วแยงเย้ยเยาะเศกใส่
|
| ดื้อดึงขึงขันกันไป | | ก็ทูลไทท่านท้าวมาลี
|
| อันซึ่งชีวิตข้าทั้งสอง | | ปองไว้ใต้เบื้องบทศรี
|
| เกี่ยวข้องกันอยู่ด้วยนารี | | พิพากษาเถิดพระอัยกา
|
| ฯ เจรจา ๖ คำ กล่าวโทษกัน ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ท้าวมาลีวราชยักษา
|
| ตรัสห้ามสองราชนัดดา | | แล้วตรึกตราตามข้อความไป
|
| เห็นเหตุเภทผลด้วยสตรี | | จึ่งมีกระทู้ซักไล่
|
| ไถ่ถามท้าวทศกัณฐ์ไป | | เมื่อตัวได้นางสีดามา
|
| คือใครยังได้รู้เห็น | | เป็นประการใดบ้างให้ว่า
|
| ยังมีสำคัญสัญญา | | เจ้าว่าแต่ตามจริงไป
|
| ฯ เจรจาตามจริง ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์เป็นใหญ่
|
| จึงแก้กระทู้ทูลไป | | เมื่อพบนางในพนาวา
|
| ไม่มีผู้คนเมืองบ้าน | | กันดารท่าทางกลางป่า
|
| ข้าได้สำคัญสัญญา | | กระหมวดหญ้าเข้าไว้เป็นพยาน
|
| มั่นคงสุจริตพระอัยกา | | ข้ามิได้มุสากล่าวสาร
|
| มาดแม้นมิสมคำให้การ | | ขอประทานถวายชีวิต
|
| ฯ เจรจาไม่เท็จ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระบรมลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์
|
| ได้ฟังพ่ออ้ายอินทรชิต | | บิดผันเศกแสร้งเจรจา
|
| เป็นสิ่งของหรือตกหล่น | | นี่มาเก็บคนได้กลางป่า
|
| ผิดที่มิเคยพบเห็นมา | | หรือว่าผู้อื่นลักนาง
|
| พอพบพระยาอสุรี | | ถ้าฉนี้จะเห็นด้วยบ้าง
|
| เกรงกลัวคิดว่าผัวนาง | | ขว้างเสียทิ้งไว้หนีไป
|
| อันกระนั้นมั่นแม่นผิดที | | ถ้าฉนี้พอจะเห็นด้วยได้
|
| นี่สิว่านางตกกลางไพร | | จนใจไม่รู้ที่เจรจา
|
| แต่ว่าจะเป็นอะไรมี | | ข้อคดีของรามกล่าวหา
|
| เพื่อนว่าเป็นผัวสีดา | | ถ้าจริงก็จะได้เนื้อความ
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วจึงแต่งกระทู้ไล่ | | บัญชาซักไซ้ไถ่ถาม
|
| ตัวว่าเป็นผัวนงราม | | นางงามนี้เป็นประการใด
|
| นางนี้ก็จะมีแม่พ่อ | | หน่อท้าวด้าวแดนกรุงไหน
|
| นางอยู่ถิ่นฐานบ้านเมืองใด | | เร่งให้การไปบัดนี้
|
| ฯ เจรจาตามสัจจริง ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| แก้กระทู้ทูลตอบคดี | | นางนี้อยู่เมืองมิถิลา
|
| พระบิดาชื่อท้าวชนก | | ยกนางนี้ให้แก่ข้า
|
| ได้ตกแต่งการวิวาห์ | | สามัญญะมาทั่วไป
|
| เธอตั้งพิธียกศิลป์ | | เมืองแมนแดนดินหวั่นไหว
|
| ข้ายกได้จึ่งให้ทรามว้ย | | เทพไทรู้สิ้นพระราชา
|
| ถ้าสืบมิสมดุจดั่งคำ | | จงทำโทษเถิดให้หนักหนา
|
| ประหารชีพให้ม้วยชีวา | | พระอัยกาอย่าได้ปรานี
|
| ฯ เจรจาไม่ว่าเท็จ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระพงศ์พรหมธิราชรังสี
|
| ได้ฟังพระรามพาที | | ก็ปรีดาส่องดูไป
|
| เห็นเหตุเภทผลแม่นมั่น | | นั่นอะไรเล่าคำแถลงไข
|
| ดั่งฤๅจะเกิดนางกลางไพร | | อ้ายจังไรมันแกล้งพาที
|
| จำกูจะถามสีดาก่อน | | จึ่งจะแบ่งบั่นรอนถูกที่
|
| | |
|
ท้าวมาลีราชสอบความนางสีดา
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ก็สั่งวิศณุกรรม์ทันที | | ไปหานวลนางสีดามา
|
| ฝ่ายองค์ท้าวทศพักตร์ | | ให้แต่งอสุรศักดิ์ยักษา
|
| ฝ่ายข้างพระรามราชา | | ให้แต่งเสนากำกับไป
|
| คุมกันพานางสีดามา | | อย่าให้ใครเจรจาด้วยได้
|
| บอกว่าแต่กูให้หาไป | | ฉับไวพามาอย่าช้า
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระรามทศพักตรยักษา
|
| สองฝ่ายรับสั่งสั่งเสนา | | คุมอาสาข้างละพันไป
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
| ๏ ฝ่ายมโหธรหนุมาน | | สองทหารประณตประณมไหว้
|
| มาจัดยักษีกระบี่ไพร | | กำกับเทพไทจรลี
|
| ฯ เชิดปฐม ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงสวนขวัญทันใด | | เทพไทร้องบอกมารศรี
|
| พระอัยกาให้เชิญจรลี | | ไปที่สมรภูมิพลัน
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | นารีสีดาสาวสวรรค์
|
| ได้ฟังพระวิษณุกรรม์ | | เกษมสันติ์ราชหฤทัย
|
| แม่นมั่นอันอัยกาเจ้า | | จะเอากูไปถามซักไล่
|
| ซึ่งพระยามารลักกูมาไว้ | | จะสอบใส่กับคำพระรามา
|
| ดีใจกูจะได้ไปเห็น | | เป็นไรก็เป็นไปข้างหน้า
|
| จะตัดพ้อท่อถามเจรจา | | กูจะว่าให้อายแก่คน
|
| กูไม่ปราศัยอ้ายขุนมาร | | พวกพาลยักษ์ร้ายอกุศล
|
| กูจะกราบพระบาทจุมพล | | ซึ่งสู้เสียสกลกายมา
|
| คิดแล้วจึ่งร้องไปพลัน | | ข้าจะจรจันไปหา
|
| จะได้กราบพระบาทพระไอยกา | | อย่าเข้ามาเร่งจรลี
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ บัดนั้น | | พระวิษณุกรรม์เรืองศรี
|
| รับคำวรราชนารี | | เร่งยักษีเชิญพิมานชัย
|
| ฯ ยักษ์ร้อง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ต่าง ๆ จัดแจงเป็นโกลา | | ยกมหาบุษบกเข้ามาให้
|
| เตรียมสรรพก็กลับคลาไคล | | ออกไปคอยนำลีลา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | อสุรานารีซ้ายขวา
|
| ซึ่งได้รักษาสีดา | | พาเชิญขึ้นบุษบกพลัน
|
| สีดาก็เข้าในม่านทอง | | ปิดป้องกำบังผายผัน
|
| อยู่ในม่านแก้วแพรวพรรณ | | ผายผันตามเทวะจรลี
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงนางจึ่งอภิวาท | | อัยกาธิราชรังสี
|
| ทั้งพระภ้สดาสามี | | มารศรีสอดส่องนัยนา
|
| เห็นทศกัณฑ์อยู่เบื้องซ้าย | | คล้าย ๆ พระรามอยู่เบื้องขวา
|
| นั่งหน้าคือองค์พระอนุชา | | พระอัยกาอยู่หว่างกลางคัน
|
| นวลนางเศร้าสร้อยโศกี | | มารศรีวิโยคโศกศัลย์
|
| นางแสนโศกาจาบัลย์ | | อัดอั้นอยู่ในม่านรูจี
|
| ฯ โอด ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระพงศพรหมธิราชร้งสี
|
| ครั้นเห็นบุษบกมณี | | ก็รู้ว่านางสีดามา
|
| จึ่งสั่งให้เข้ามาใกล้ | | หน้าพิช้ยราชรถา
|
| ตัวกูจะดูสีดา | | จงพาเข้ามาบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเทวะรับสั่งพลัน | | ร้องบอกแจ่มจันทร์มารศรี
|
| ทั้งตรีชฎาอสุรี | | เชิญมณีบุษบกเข้ามา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ตรีชฎาก็พาเข้าไป | | ตรงหน้าพิชัยรถา
|
| จึ่งบอกนวลนางสีดา | | รูดมหาม่านทองดุษฎี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สีดาก็รูดม่านก้ม | | ประณตประณมบทศรี
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ เคารพอภิวันท์ธุลี | | โศกีสะอื้นไปมา
|
| ฯ โอด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| ครั้นเห็นนวลนางสีดา | | เสน่หาปลาบปลื้มฤทัย
|
| อั้นอัดกำหนัดในนาง | | พลางกำเริบราคร้อนพิสมัย
|
| พิศเพ่งเล็งแลทรามวัย | | มิได้ที่จะขาดวางตา
|
| ชิชะโอ้ว่าสีดาเอ๋ย | | มางามกระไรเลยเลิศเลขา
|
| ถึงนางสิบหกห้องฟ้า | | จะเปรียบสีดาได้ก็ไม่มี
|
| แต่กูผู้รู้ยศธรรม์ | | ยังหมายมั่นมุ่งมารศรี
|
| สาอะไรกับอ้ายอสุรี | | จะมิพาโคติกาตาย
|
| โอ้อนิจจาทศกัณฐ์ | | สู้เสียพงศ์พันธ์ฉิบหาย
|
| ม้ารถคชพลวอดวาย | | ฉิบหายเพราะนางสีดา
|
| ตัวกูผู้หลีกลัดตัดใจ | | ยังให้หุนเหี้ยนเสน่หา
|
| ที่ไหนม้นจะได้สติมา | | แต่วิญญาณ์กูยังแดยัน
|
| ขวยเขินสะเทินวิญญาณ์ | | กว่านั้นไม่เหลือบแลแปรผัน
|
| ไม่ดูสีดาดวงจันทร์ | | พระทรงธรรมเธอคิดละอายใจ
|
| บิดเบือนพักตร์ผินไม่นำพา | | ขืนข่มอารมณ์ปราศัย
|
| อั้นอัดอดยิ้มไม่ได้ | | เยื้อนแย้มว่าไปแก่สีดา
|
| เจ้าผู้จำเริญสิริภาพ | | ปลาบปลื้มเยาวะยอดเสน่หา
|
| เจ้าเป็นเอกอรรคกัญญา | | หน่อนามกษัตราบุรีใด
|
| ทำไมจึ่งมาอยู่นี่ | | สุริวงศ์พงศ์พรอยู่ไหน
|
| ลูกผัวเจ้ามีหรือไม่ | | บอกไปให้แจ้งบัดนี้
|
| ฯ เจรจาตามจริง ๒๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | นวลนางสีดามารศรี
|
| ก้มเกล้ากราบทูลทันที | | ข้านี้เป็นเมียพระรามา
|
| เดิมชนกบิดาบวชอยู่ไพร | | บอกข้าว่าได้มาแต่ป่า
|
| แทบริมฝั่งนํ้าคงคา | | ในมหาบัวทองรูจี
|
| จึ่งเอาข้ามาเลี้ยงไว้ | | แล้วพาเข้าไปกรุงศรี
|
| ในมิถิลาธานี | | ให้ตั้งพิธียกศิลป์ชัย
|
| ต่าง ๆ เข้ายกธนูศิลป์ | | เสร็จสิ้นมิได้หวาดไหว
|
| พระรามยกได้ว่องไว | | จึ่งให้ข้าเป็นภรรยา
|
| ทำการวิวาหมงคล | | เสนาสามนต์ทั่วหน้า
|
| ทั้งฤๅษีสิทธิวิทยา | | เทวามาช่วยอวยชัย
|
| เทพเจ้าแจ้งใจอยู่สิ้น | | เมืองแมนแดนดินน้อยใหญ่
|
| แล้วพระรามจึงพาข้าไป | | อยู่ในกรุงศรีอยุธยา
|
| อยู่มานางไกยเกศี | | ทูลบิดาสามีของข้า
|
| ให้พระรามไปอยู่พนาวา | | ข้ารักจึ่งตามจรลี
|
| กับทั้งพระล้กษมณ์อนุชา | | ออกมาอยู่ริมพนาศรี
|
| แล้วมีกวางทองรูจี | | จรลีมาเห็นเป็นชอบใจ
|
| ข้าให้พระรามไปตามกวาง | | ท่าทางที่ริมอาศัย
|
| พระรามจึ่งให้เจ้าลักษมณ์ไว้ | | เธอก็ไปตามไล่มฤคา
|
| ครั้นอยู่ประเดี๋ยวได้ยินก้อง | | ว่าน้องเอยช่วยด้วยยักษา
|
| สงสัยว่าภัยมีมา | | จึ่งให้อนูชาไปตาม
|
| ทศพักตร์จึงล้กพาข้ามา | | สดายุได้ออกไต่ถาม
|
| บอกว่าข้าเป็นเมียราม | | ถ้อยถามถุ้งเถียงไปมา
|
| พญาย้กษ์ไม่ฟังจะพาหนี | | สดายุต่อตีเข่นฆ่า
|
| ฝ่ายองค์พระยาอสุรา | | ถอดแหวนของข้าทิ้งไป
|
| ถูกต้องพญาสกุณี | | ปีกห้กอยู่ที่ทางป่าใหญ่
|
| แล้วพาข้าเข้ามาไว้ | | ในกรุงนครลงกา
|
| จึ่งทศกัณฐ์ไปวอนวิง | | จะให้ยิงยอมเสน่หา
|
| ข้าว่าเป็นเมียพระรามา | | ยักษากราบไหว้ให้ปรานี
|
| ด่าว่าเท่าไรไม่ขึ้งโกรธ | | ไปคาดโทษแก่นางยักษี
|
| ตัวข้าก็มิได้ไยดี | | จงแจ้งธุลีบาทา
|
| ฯ เจรจา ๓๐ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| สอดส่องดูคำสีดา | | ไม่ต้องในหาทศกัณฐ์
|
| ผิดไปมิได้ไคล้คลึง | | คำรามอ้างถึงสรวงสวรรค์
|
| สมคำสีดาดวงจ้นทร์ | | เห็นมั่นคงทางพระรามา
|
| ฝ่ายคำพระยาอสุรี | | มีพยานแต่ที่กระหมวดหญ้า
|
| แม่นมั่นมันล้กเมียเขามา | | ครั้นว่ากูจะตัดสินไป
|
| ข้อความยังมิได้สืบก่อน | | เสนาพลากรจะสงสัย
|
| ทศกัณฐ์ผู้ผิดจะติดใจ | | จำจะให้สืบใส่ด้วยสำนวน
|
| แล้วจึ่งจะคิดบัญชา | | พิพากษาตามข้อไต่สวน
|
| ทั้งฟ้องถ้อยคำสำนวน | | ประมวญกันพิพากษาไป
|
| | |
|
ท้าวมาลีวราชตัดสินความ
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วให้สืบเทวา | | ตามคำรามาแถลงไข
|
| เทวาจะว่าประการใด | | ท่านจงเร่งให้การมา
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายทศกัณฐ์โจทก์ค้าน | | พยานเหล่านี้ชังข้างข้า
|
| ไม่รู้ว่าได้สีดา | | มาเป็นพยานมิเต็มใจ
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| เทวา
|
| ๏ ฝ่ายเทพรีบสมอ้างค้าน | | สบถสาบานแถลงไข
|
| แม้นมุสาให้ข้าบรรล้ย | | มิได้เอาเท็จมาเจรจา
|
| ชังจริงด้วยเธออาธรรม์ | | ถึงกระนั้นก็ไม่มุสา
|
| ไม่แจ้งว่าได้สีดา | | ข้ามิได้เอาเท็จมาพาที
|
| เดิมข้าได้ยินเขาลือเลึ่อง | | ในเมืองพระชนกฤษี
|
| เธอกล้บเข้าครองบุรี | | ทำการพิธีมงคล
|
| ให้ตั้งธนูยกศิลป์ชัย | | ชวนกันลงไปทุกแห่งหน
|
| ใครยกไหวจะให้เนียรมล | | ผู้คนเต็มไปทั้งภารา
|
| ตัวข้าได้ยกธนูศิลป์ | | พรหมินทร์อินทร์จันทร์เป็นหนักหนา
|
| ข้ายกศิลป์ชัยไม่เคลื่อนคลา | | พระรามายกไหวจึ่งได้นาง
|
| แล้วเธอทำการวิวาห์ | | ข้านี้ได้ช่วยทั้งสองข้าง
|
| พอเจ้าบ่าวเข้าหานาง | | ต่างคนต่างมาวิมานชัย
|
| ฯ เจรจา ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
|
| ได้ฟังเทวาสุราลัย | | ให้การสมคำพระรามา
|
| ก็พอจะตัดสินไป | | แต่ยังมิได้ชันสูตรหญ้า
|
| ดูก่อนพญาอสุรา | | จะให้เอาหญ้าสำคัญ
|
| ฝ่ายข้างพระรามราชา | | จงแต่งเสนาผายผัน
|
| กำกับทนายกุมกัณฑ์ | | นำวิษณุกรรม์ไปเอามา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามทศพักตร์ยักษา
|
| สองฝ่ายรับสั่งสั่งเสนา | | ให้กำกับนำเทวะจรลี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายมโหธรหนุมาน | | สองทหารประณตบทศรี
|
| ๏ มโหธรนำเทพจรลี | | ฝ่ายศรีหนุมานกำกับมา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ มาเอยมาถึง | | ยังที่ทุ่งกว้างกลางป่า
|
| ฝ่ายมโหธรอสุรา | | ยักษาก็คิดในใจ
|
| เมื่อมิได้มีสำค้ญ | | จะรู้ที่หมายมั่นแห่งไหน
|
| ใช้มาแล้วจำจะพาไป | | ให้ได้ซึ่งหญ้าเป็นสำค้ญ
|
| พอเห็นหญ้าตกเรี่ยราย | | ยักษ์ร้ายจึ่งว่านี่หมายมั่น
|
| เจ้านายข้าทำเป็นสำคัญ | | เทวัญจงเอาจรลี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิษณุกรรม์เก็บเอาหญ้า | | พามาตามคำย้กษี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงทูลถวายทันที | | นี่และสำคัญอสุรา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| ครั้นเห็นซึ่งหญ้าสำคัญมา | | ก็บัญชาไกล่เกลี่ยเนื้อความไป
|
| ดูกรเจ้าสองหลาน | | พยานข้างรามฟังได้
|
| ฝ่ายทศก้ณฐ์สำคัญไซ้ | | สืบได้แต่หญ้ากระหมวดมา
|
| เมึ่อพิจารณาดูข้อความ | | ถ้อยถามยืดยาวนักหนา
|
| มีพยานมั่นคงว่ารามา | | เป็นผัวสีดาเทวี
|
| ก็มาดเก็บได้นาง | | ข้างผัวยังตามมารศรี
|
| ดูกรพญาอสุรี | | เพื่อนนี้หลานสหายร่วมใจ
|
| ข้างเจ้าก็เป็นนัดดา | | หาอื่นหาไกลกันไม่
|
| จงฝากชีวิตกันไป | | ส่งนางให้รามคืนภารา
|
| นี่แน่เจ้ารามทศก้ณฐ์ | | เป็นพันธุมิตรดีกว่า
|
| อย่าให้ร้อนราษฎร์ประชา | | สองราฟังปู่วาที
|
| ฯ เจรจาปลอบ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ บัดนั้น | | ทศพักตร์ลักษมณ์รามสามศรี
|
| ดื้อดึงขึงขันพาที | | สามศรีเถียงกันไปมา
|
| ฯ เจรจาโจทก์มาว่ากัน ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายทศกัณฐ์ทูลแถลง | | แคลงชังด้วยกล่าวมุสา
|
| เมื่อได้มาแต่พนาวา | | กลับว่าข้าลักเทวี
|
| หาไม่ทำไมกับสีดา | | ตัวข้าไม่หวงสาวศรี
|
| มิใช่สมบัติไม่มี | | ว่านี้ด้วยแค้นฤทัย
|
| เสียแรงขอจากปากมาร | | กลับว่าเป็นพาลไปได้
|
| เมื่อขัดสนจนรู้ทั้งกรุงไกร | | ช่างซ้อมก้นได้เป็นคำเดียว
|
| อนิจจาเทวาก็กลอกกลับ | | ผู้บังคับไม่ว่าตามป่าเปลี่ยว
|
| เสือสีห์อสุรีท่องเที่ยว | | แม้นพบจะขบเคี้ยวเนื้อกิน
|
| ธรรมเนียมว่าเป็นผัวเมีย | | หรือจะทั้งเสียได้ไพรสิน
|
| ก็จะแหนหวงอยู่อาจิณ | | จงถวิลดูเถิดพระอัยกา
|
| อันซึ่งพยานสมอ้าง | | เหตุชังข้างข้ายักษา
|
| เหมือนมาตุลีเทวา | | ก็อาสาชักรถจงดูไป
|
| อ้ายนี่กับเทพให้การ | | แต่ก่อนดีฉานเอามาใช้
|
| ได้ยากลำบากเจ็บใจ | | แกล้งให้การสมรามมา
|
| อันองค์ลักษมณ์รามผู้นี้ | | เป็นคนมิดีริษยา
|
| ยิงพญาพาลีม้วยชีวา | | ได้พลยกมาพระบุรี
|
| หากจะช่วงชิงเอาสมบัติ | | พัสถานในราชกรุงศรี
|
| แกล้งกล่าวด้วยสีดานารี | | มิใช่ผัวนางพระอัยกา
|
| พระรามหากอาจองทนงศ้กดิ์ | | มายํ่ายีหมู่มารยักษา
|
| สิ้นสุดมุดม้วยชีวา | | จึ่งให้เจรจาความเมือง
|
| เมื่อองคตเข้าไปว่าขาน | | ทำห้าวหาญโกลีฟุ้งเฟื่อง
|
| ให้อายแก่ไพร่พลเมือง | | ลือเลื่องรู้สิ้นพระราชา
|
| มิใช่ว่าจะไปโดยดี | | ฆ่าสี่เสนียักษา
|
| องอาจกล่าวคำอหังการ์ | | ข้าติดใจอยู่พระภูมี
|
| ฯ ๒๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามทูลแย้ง | | ข้าบาทขอแจ้งบทศรี
|
| เมื่อทศพักตร์ลักเทวี | | พามาบุรีลงกา
|
| ฝ่ายพญาพิเภกว่าขาน | | พญามารโกรธขับเสียป่า
|
| ได้ความทนทุกข์เวทนา | | มาพึ่งข้านี่แนภูมี
|
| ถ้าสืบมิสมดุจดั่งคำ | | จงทำโทษเกล้าเกศี
|
| อะไรไม่อายวาที | | สีดาว่าไหว้ก้ลยา
|
| ซึ่งศรถูกพญาพาลี | | ข้ามิตั้งใจเข่นฆ่า
|
| ด้วยพาลีเสียสัจจา | | ขอให้ศรข้าปักอกตาย
|
| ครั้งดึกดำบรรพ์นั้นมา | | พญาพาลีจึ่งฉิบหาย
|
| มิได้ให้เมียแก่น้องชาย | | จึ่งตายเหมือนถวายสัจจา
|
| ถึงกระนั้นก็ไม่ขึ้งโกรธ | | ข้าจะช่วยแก้โทษริษยา
|
| ขอแต่โลหิตติดโลมา | | ทาปลายศรกินเป็นที
|
| พญาพาลีก็มิให้ | | ยอมม้วยบรรลัยเป็นผี
|
| ไม่มีผู้ผ่านธานี | | น้องพาลีผ่านภารา
|
| เห็นข้าอยู่ในสุจริต | | คิดกันถวายเมืองทูลอาสา
|
| จึ่งให้ไปแจ้งกิจจา | | ยักษาไม่เปิดทวารชัย
|
| องคตจึ่งทลายประตูเมือง | | เอาเรื่องราวเข้าแถลงไข
|
| ทศกัณฐ์ก็ดื้อดึงไป | | ไม่ส่งสีดาเทวี
|
| กลับว่าองคตหยาบข้า | | ให้เสนาฆ่ากระบี่ศรี
|
| เสนาจับองคตต่อตี | | ฆ่าอสุรีตายจึ่งรอดไป
|
| มิใช่สมบัติข้าไม่มี | | จะรบเอาบุรีหาไม่
|
| แม้นส่งสีดาทรามว้ย | | ก็จะกลับคืนไปภารา
|
| เหตุด้วยลักเมียข้ามาก่อน | | ข้าจึ่งตามบั่นรอนเข่นฆ่า
|
| ไม่ดีลักเมียข้าหนีมา | | พระอัยกาจงแจ้งธุลี
|
| ฯ ๒๔ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรมรังสี
|
| พิพากษาตัดสินคดี | | ไม่ควรอสุรีติดใจ
|
| มิใช่แต่มาตุลี | | เทวันจันทรีเท่าไหน ๆ
|
| รู้เห็นเป็นสามภพไตร | | เจ้าติดใจผิดประเวณี
|
| อันจะแคลงว่านางอยู่กลางป่า | | นัดดาไปได้มารศรี
|
| นั้นชอบแต่ผัวไม่มี | | นารีตกอยู่เอกา
|
| นี่ถามสีดาว่าเจ้าลัก | | ทศพักตร์ว่าได้มาแต่ป่า
|
| ฝ่ายรามว่าเป็นภรรยา | | สืบเทวาสมพาที
|
| กลับซัดให้การถึงเจ้า | | ว่าลักพาเมียเขาหนี
|
| เห็นว่าเจ้าลักเทวี | | สีดาเป็นเมียรามา
|
| จึ่งปรึกษาให้เจ้าส่ง | | คงแก่รามร่วมเสน่หา
|
| คือผิดอย่างไรให้ว่ามา | | ทำตามปรึกษาบัดนี้
|
| ฯ เจรจาพิพากษาคู่ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
ทศกัณฑ์พาล ไม่ยอมรับคำตัดสิน
|
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ บัดนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ติดใจเทวัญจันทรี | | กับพิพากษาไม่เต็มใจ
|
| เมื่อเทพรับสั่งอ้างค้าน | | ดั่งฤๅภูบาลฟังได้
|
| โกสีย์ยังให้รถชัย | | หรือจะมิดลใจเทวี
|
| ถึงมาดว่าเมียรามจริง | | เมื่อทิ้งทอดในพนาศรี
|
| เป็นสิทธิ์เสือสางอสุรี | | ชอบพิพากษาให้ผู้ได้มา
|
| นี่สิว่าข้าไปลักนาง | | ฝ่ายข้างรามเห็นหรือให้ว่า
|
| เป็นแต่บอกเล่าเจรจา | | ข้าติดใจอยู่ภูมี
|
| ฯ เจรจาติดใจพิพากษา ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรมรังสี
|
| เดือดด่าพญาอสุรี | | อ้ายนี่ม้นช่างเจรจา
|
| ฝ่ายมึงลักเมียเขาพรากผัว | | จะช่วยชั่วกระไรอ้ายบ้า
|
| เมื่อเองเล็ดลอดลักมา | | จะเห็นหน้าตามึงกลใด
|
| มาดแม้นถ้าพบเจ้าผัว | | โดยชั่วไม่ละเมียให้
|
| เช่นนี้หรือนางตกกลางไพร | | จะพิพากษาให้มึงมา
|
| อย่างนี้หรือเหยื่อเสือสีห์ | | มึงช่างพาทีริษยา
|
| เทพผู้ใดดลสีดา | | ใยมึงมิว่าออกไป
|
| จะเกี่ยวข้องอะไรกับโกสีย์ | | รถของเขามีเขาให้
|
| มาดแม้นมึงไม่เป็นโจรไสร้ | | ใยมิส่งให้พระรามา
|
| แล้วกล่าวเป็นภาคสุนทร | | ดูกรพญายักษา
|
| เจ้าเป็นเยาวะยอดนัดดา | | หลานรักเสน่หาของเรา
|
| ถึงมาดจะแหนหวงนางไว้ | | นางก็ไม่อะไรกับเจ้า
|
| ป่วยการไปชั่วอย่ามัวเมา | | มิใช่ของเจ้าอย่าเจรจา
|
| จงฟังคำกูผู้ปู่สอน | | ให้ถาวรยศยิ่งภายหน้า
|
| จะทำไมกับอี่สีดา | | ยักษาเจ้าอย่าใยดี
|
| มาดแม้นถึงทิพสุวรรณ | | สามัญรองบทศรี
|
| ดั่งฤๅจะสวดสวมโมลี | | ยักษีอย่าผูกพันอาลัย
|
| หนึ่งนวลนางราชอสุรี | | ดิบดีดั่งดวงแขไข
|
| ประโลมเลิศละลานฤทัย | | อำไพยศยิ่งกัญญา
|
| ว่านี้แต่ที่เยาว์ ๆ | | ยังอี่เถ้ามนโทกนิษฐา
|
| เป็นยิ่งยอดเอกอิศรา | | รจนาล้วนเล่ห์ระเริงใจ
|
| แม้นเจ้ามิฟังคำกู | | จะไปสู่นรกหมกไหม้
|
| ล้วนสาหัสฉกรรจ์บรรลัย | | จะใยดีอะไรกับสีดา
|
| จงส่งองค์นางสีดาให้ | | แก่พระรามเจ้าไปดีกว่า
|
| เหมือนหลานเอ็นดูอัยกา | | เจ้าฟังปู่ว่าบัดนี้
|
| ฯ เจรจาปลอบหลาน ๒๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ฮึดฮัดตัดพอพาที | | เออกระนี้ควรเป็นพระอัยกา
|
| มาดแม้นมอดม้วยสุริวงศ์ | | พระองค์เบี่ยงบ่ายตามสุขา
|
| แพ้พ่ายไม่ขายบาทา | | หน้าอ้ายยักษาอสุรี
|
| ก็ให้เลื่อนบุษบกออก | | ร้องบอกอัยการังสี
|
| ถึงมอดม้วยชีพชีวี | | จะสู้เอาบุรีเป็นเรือนตาย
|
| พระองค์อยู่เถิดให้เลิศผู้ | | จะได้ดูประเสริฐเฉิดฉาย
|
| จงพิศวาทสองราชหลานชาย | | ช่วยกันเบี่ยงบ่ายเจรจา
|
| ดูกรพระรามพระลักษมณ์ | | เราเป็นหลานรักเสน่หา
|
| เธอยังไม่คิดเมตตา | | สาอะไรแก่เจ้าสองไท
|
| ก็จะเหมึอนกันกับตูข้า | | เธอช่างบัญชาออกได้
|
| ครั้นจะส่งองค์นางสีดาไป | | เจ้าไซร้ก็กังขาราคี
|
| แล้วได้ทำการสับประยุทธ์ | | นงนุชอยู่ในเมึองย้กษี
|
| เราจะสู้กันกว่าชีวี | | จึ่งจะมีเกียรติยศสืบไป
|
| ว่าแล้วก็ร้องโกญจนาท | | ดูกรอสุรราชน้อยใหญ่
|
| พระอัยกาให้ส่งนางไป | | มึงจะว่ากะไรอสุรา
|
| แล้วทูลเฉลยยุบล | | ที่จะส่งเนียรมลอย่าได้ว่า
|
| ให้ลือชื่อไว้กัลปา | | อัยกาเจ้าจงแจ้งใจ
|
| ฯ ๑๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรมเป็นใหญ่
|
| กริ้วโกรธพิโรธฤท้ย | | เอาใจลักษมณ์รามราชา
|
| ดูกรสองหน่อนาถ | | อย่าประภาษความแก่ยักษา
|
| มันเป็นหมู่หมามฤคา | | ไม่ควรนัดดาจะพาที
|
| ไว้อัยกาจะตอบต่อ | | ข้อความกับอ้ายยักษี
|
| ดูกรพญาอสุรี | | มึงนี้เป็นคนอาธรรม์
|
| ไม่อยู่ในสัจสุจริต | | คิดคดทดโท่โมหัน
|
| ฝ่ายกูคนึงถึงกุมภัณฑ์ | | มึงจะพามันม้วยมรณา
|
| ตัวกูคิดว่ามึงหลาน | | จึ่งว่าขานให้เป็นสุขา
|
| ฝ่ายมึงก็ไม่นำพา | | เจรจาทรลักษณ์ใส่ตัว
|
| ความเจ็บความอายไม่มี | | กราบไหว้สตรีท่วมหัว
|
| มึงนี้อ้ายเต่าเมามัว | | ชั่วชาติไม่มีความอาย
|
| ให้อับประภาคไปทั้งมูล | | ไอสูรย์สมบัติจงเสื่อมหาย
|
| ให้วายชีพด้วยศรนารายณ์ | | จงพ่ายแพ้พระรามทุกเวลา
|
| แล้วจุมพิตพักตรพระราเมศ | | เยาวเรศเรืองฤทธิเสน่หา
|
| จงมีชัยชนะอสุรา | | ปรากฏยศยิ่งสามธาตรี
|
| แล้วสั่งพระวิษณุกรรม์ | | จงผายผันพานางบทศรี
|
| ไปไว้ในสวนอสุรี | | ตามทีที่เดิมสีดามา
|
| ฯ ๑๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิษณุกรรม์รับพาที | | สีดากราบลงสามท่า
|
| ไหว้ทั้งท้าวผู้ภัสดา | | ก็ลีลามายังอุทยาน
|
| ฯ เพลง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ได้ฟังสาร
|
| ร่านร้อนฤทัยเพียงไฟกาล | | ดั่งจะผลานทรวงซ่านวิญญาณ์
|
| ดิ้นเดือดดันดึงโกนก้อง | | ร้องด้วยอำนาจยักษา
|
| สนั่นครั่นครื้นพระสุธา | | ก็ลีลาบุษบกพิมานชัย
|
| ออกมาคอยฟังคดี | | ยักษีมิได้บังคมไหว้
|
| แทบใกล้สมรภูมิชัย | | เข้าสถิตย์อยูในไพรวัน
|
| ฯ คุกพาทย์ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายอัษฎาทัศวานร | | พลากรทูลไทไอศวรรย์
|
| ข้าขออาสาพระทรงธรรม์ | | ไปหั่นสับหน้าเป็นตีนกา
|
| ประจานไว้มิให้ใครดูเยี่ยง | | อาธรรม์ไม่เที่ยงมรรษา
|
| แล้วจะเข้าไปเชิญสีดา | | มิให้ผ่านฟัาเคืองใจ
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระลักษมณ์พระรามห้าม | | ออกนามหนุมานทหารใหญ่
|
| เจ้าอย่ากริ้วโกรธฟูนไฟ | | ไม่ต้องขนบธรรมเนียมมา
|
| ห้ามทั้งอัษฎาพานร | | พวกพลนิกรซ้ายขวา
|
| มิให้เข่นฆ่าอสุรา | | ก็ทูลพระอัยกาไป
|
| เมื่อพระองค์ให้หามาว่าขาน | | พระยามารดันดึงไม่ส่งให้
|
| ฝ่ายนางก็กล้บเข้าไป | | อยู่ในเงื้อมมืออสุรา
|
| เกลือกทศกัณฐ์กริ้วโกรธ | | จองโทษทัณฑ์ทำเมียข้า
|
| จะมิมอดม้วยชีวา | | พระอัยกาจะว่าประการใด
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรม์เป็นใหญ่
|
| จึ่งจุมพักตร์ปลอบพระรามไป | | เจ้าไสร้ยศยิ่งนัดดา
|
| ครั้นจะช่วงชิงเอานางไว้ | | เกียรติยศจะไม่มีภายหน้า
|
| หนึ่งก็มานะอสุรา | | ข้อนี้นัดดาอย่าแคลงใจ
|
| เจ้าจงกลับคืนพลับพลา | | อัยกาจะไปกรุงใหญ่
|
| ต่างคนก็ต่างคลาไคล | | พระรามก็ไปพลับพลา
|
| ฯ เชิด ๖ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
ทศกัณฑ์คืนเมือง คิดแค้นพระรามพระลักษมณ์และเหล่าเทวา
|
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา
|
| ครั้นเห็นลักษมณ์รามราชา | | ทั้งพระอัยกาจรลี
|
| เธอเร่งกริ้วโกรธพิโรธใจ | | ยังไม่เข้าไปกรุงศรี
|
| ฮึกฮักอักอ่วนอสุรี | | กูจะฆ่าสีดาทรามวัย
|
| กูจะแหวะปากเจียนเศียรเกล้า | | จะเอาลูกมะพร้าวห้าวยัดใส่
|
| ให้สาอี่คนดีมิเกรงภัย | | ท้าวไทก็เหาะระเห็จมา
|
| ฯ กราว ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงสวนแก้วอุทยาน | | บันดาลโกรธกริ้วเข่นฆ่า
|
| เผ่นโผนโจนจับสาตรา | | เงื้อง่าพิฆาตเทวี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ สีดาก็ยืดยื่นเศียรให้ | | ฟันฟอนลงไปเถิดยักษี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พญามารง่าเงยพาที | | ต้วพี่จะฆ่าเจ้ากลใด
|
| ฯ ฯ
|
|
|
| ชาตรี
|
| ๏ โอ้ว่านวลนางสีดา | | กรุณาพี่เถิดอย่าม้วยไหม้
|
| พี่อดทนจนสู้บรรลัย | | เหมึอนได้เมตตาปรานี
|
| ขอเชิญยุพยอดยุพาพาล | | สู่สถานพระนิเวศด้วยพี่
|
| ถึงมาดไม่ไยดี | | สนทนาพาทีด้วยกัน
|
| เออนี่ทำไมเจ้าขึ้งโกรธ | | โทษพี่อย่างไรจึ่งหุนหัน
|
| ชํ้าแสนโศกาจาบัล | | ดีร้ายเจ้าร้ญจวนสามี
|
| โอ้ว่าเขลารักเขาไย | | หาเหลียวดูไม่หรือเมื่อกี้
|
| ผัวนางขว้างนุชนารี | | ตัวพี่จึ่งไม่ชิงชัย
|
| ฝ่ายเจ้าก็ดูอยู่ท่ามกลาง | | เหมึอนอย่างพี่ว่าหรือไม่
|
| ผัวเจ้ากังขาราคีไป | | นัยเนตรพี่เห็นอยู่กับตา
|
| อันพี่กับเจ้าเยาวมิ่ง | | จริง ๆ ไม่ทิ้งกนิษฐา
|
| สู้ม้วยด้วยสร้อยสุดา | | ไฉนขวัญตามิปลงใจ
|
| สงสัยขอนี้พี่แคลง | | พี่หากล่าวแกล้งซักไม่
|
| ขอถามความข้องในใจ | | อย่าได้โศกสร้อยโศกี
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ปลอบพลางทางใช้ตรีชฎา | | มึงวิงวอนว่ามารศรี
|
| เกลี้ยกล่อมให้ยอมประเวณี | | กูจะมีบำเหน็จมา
|
| ฯ เจรจา ๒๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ สั่งพลางก็ทางบทบาท | | เข้าราชนิเวศเลขา
|
| ฯ กราว สั่งเบญกายสีดา ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งมีบัญชา | | โศกาบอกมนโทไป
|
| ฯ โอด บอกในบท ฯ
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ บัดนี้เทวาพลอยสม | | เกลียวกลมคำรามแถลงไข
|
| อัยกาก็เท่เปรไป | | ปรึกษาให้ส่งนงราม
|
| ฝ่ายกูติดใจว่าได้ตก | | เธอยกกระทู้ไถ่ถาม
|
| เป็นมากถ้อยกระทงความ | | ถ้อยถามทุ่งเถียงไปมา
|
| ทั้งนี้มิสู้น้อยใจ | | เหมึอนพระอัยกาวงศา
|
| ด่าทอเป็นข้อหยาบช้า | | ให้อายลิงป่ากุมภัณฑ์
|
| แม้นศึกเสร็จกูมิให้เหลือ | | กูจะไปเถือเนื้อหํ้าหั่น
|
| โอ้ว่าเทวินท์อินทร์จันทร์ | | เอาต้วผาผันหันไป
|
| ถ้าแม้นมิม้วยมรณา | | ชีพชีวากูไม่ตักษัย
|
| กูจะขอทดแทนเทพไท | | ก็ฮึกฮักไปห้องมณี
|
| กลับเรียกมนโฑดวงจิตต์ | | เพื่อนชีวิตเจ้ามาตามพี่
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| โอ้
|
| ๏ ทอดองค์ลงแท่นมณี | | กอดมิ่งมารศรีรํ่าไร
|
| แสนวิโยคโศกพลางพาที | | แก้วพี่ยังคิดเป็นไฉน
|
| เจ้าเร่งระลึกตรึกไตร | | พี่จะคิดไปตามสงคราม
|
| โอ้อนิจจาแก่ตัวกู | | ผู้ผ่านภพโลกเกรงขาม
|
| ดั่งฤๅจะพ่ายแพ้ราม | | ความทุกข์พี่กลุ้มกลัดใจ
|
| มนโฑคิรีของพี่เอย | | ทรามเชยเจ้าช่วยแก้ไข
|
| เห็นพี่จะปลอดรอดภัย | | ให้โลกเลื่องฤๅชา
|
| ว่าพลางก็ทางจุมพิต | | แสนสนิทแนบน้องเสน่หา
|
| กรเกี่ยวกระหวัดเจรจา | | ปรึกษาสร้อยเสร้าเปล่าใจ
|
| เออเจ้ายังเห็นสุริวงศ์ | | หลงเหลือหลอบ้างหรือไม่
|
| เจ้าเร่งระลึกดูไป | | จะได้มาต่อต้านไพรี
|
| ฯ โอด ๓๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | มนโฑยอดฟ้ามารศรี
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ บอกผัวทั้งตัวโศกี | | พาทีสอนยุทธชิงชัย
|
| พระจอมเกศแก้วของเมีย | | ปละอาสวะเสียอย่าหม่นไหม้
|
| แม้นจิตต์ไม่พิทราลัย | | ถีนะมิทธะภัยมีมา
|
| อันซึ่งความทุกข์ความร้อน | | ตัวนิวรณ์วิจิกิจฉา
|
| อกุศลปนปลอมเข้ามา | | พาอุธัจจะให้เป็นไป
|
| ประการหนึ่งแม้นมีเหตุ | | เวทนาพาลงหมกไหม้
|
| ฝ่ายซึ่งการแพ้ชนะไสร้ | | สุดแต่ได้สร้างสมมา
|
| ถึงกระนั้นก็อันประเวณี | | ให้มีความเพียรจงหนักหนา
|
| กอปมนต์ดลทั้งอวิญญาณ์ | | สัจจะสัจจาปลงไป
|
| ล้างอาสวะจิตต์มลทิน | | ให้ภิญโญสิ้นปัถมัย
|
| เมียเขาเอามันมาไย | | ไม่ควรคือกาลกินี
|
| หนึ่งข้าได้ยินแต่หลัง | | ครั้งพระปิตุราชรังสี
|
| เธอผ่านพื้นภพโมลี | | ฤทธีมีตำราประการใด
|
| เร่งค้นกอบกับพิธี | | สำรวมอินทรีย์แก้ไข
|
| ปละปลงจงเจษฎาใจ | | อาจจะให้ชนะไพรี
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ อันซึ่งพระวงศ์พระญาติ | | ลีลาศสู่สวรรค์รังสี
|
| มอดม้วยด้วยการต่อตี | | หามีไม่แล้วราชา
|
| ฯ เจรจา ๑๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุรีวงศ์ยักษา
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ พระกรกายพิศบัญชา | | โอ้ว่าแก้วสุนทราลัย
|
| ไม่ควรนวลเจ้าจะแหนหวง | | หาล่วงนิวรณ์ไปไม่
|
| อย่าวิจิกิจฉากังขาใจ | | พี่คิดได้แล้วกัลยา
|
| คือองค์ท้าวปิตุเรศ | | ประทานพระเวทคาถา
|
| กับหอกกบิลพัทสาตรา | | ไว้ปราบเทวาสุราลัย
|
| นามชื่อลัสเตียนพรหมเมศร์ | | ทรงเดโชชัยเป็นใหญ่
|
| ผ่านแผ่นพื้นภพกรุงไกร | | ใหญ่ยอดยิ่งยศโมลี
|
| ขึ้นฟ้าอิศวรบรมญาณ | | ประทานทั้งพระพรชัยศรี
|
| ให้ไปทำการพิธี | | ที่เชิงพระเมรุบรรพต
|
| ณท่าละเอียดอ่อนแดง | | ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด
|
| เถกิงกุณฑ์ระดมอย่างด | | แม้นถ้วนกำหนดสามราตรี
|
| หอกแก้วก็จะลุกเป็นเพลิง | | เริงแรงเรืองฤทธิรังสี
|
| ไมมีผู้ต้านต่อตี | | ถูกแสงก็ภัสม์ธุลีไป
|
| มาดแม้นมุ่งหมายตรวยตรง | | ถูกเข้าก็ผุยผงม้วยไหม้
|
| อันลักษมณ์เเละรามพิเภกไซร้ | | ไม่ต้านทานได้อย่าสงกา
|
| อย่าว่าแต่คนเผ่าพันธุนี้ | | สามภพธาตรีไตรหล้า
|
| มิอาจที่จะต้านสาตรา | | พระเวทคาถาเรืองชัย
|
| ทีนี้จะได้เห็นกัน | | เทวัญสวรรค์พื้นตํ่าใต้
|
| มันช่วยกันดีมิเกรงภัย | | กูจะฆ่าให้ม้วยมรณา
|
| ฯ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | | มารศรีผู้ยอดเสน่หา
|
| ไม่พักฆ่าต้วยสาตรา | | แต่ปั้นรูปบูชาก็บรรลัย
|
| ฝ่ายพี่จะปั้นรูปเทวา | | บูชาเสียให้มันม้วยไหม้
|
| ครั้นถ้วนคำรบสามว้นไซร้ | | เทวัญจะบรรลัยด้วยฤทธา
|
| ไม่ยากลำบากที่ปราบ | | ราบรื่นมิพักไปเข่นฆ่า
|
| พี่ไม่ให้ม้วยแต่นางฟ้า | | จะพามาไว้ในธานี
|
| ๏ แก้วเอยเจ้าแก้วตา | | มาไปพระโรงชัยศรี
|
| เรียกพลางทางพาจรลี | | ออกที่พระโรงมิช้า
|
| ฯ บาทสกุณี ฯ
|
|
|
| | |
|
ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ
ทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด
|
|
| ๏ จึ่งตร้สกับหมู่อสูรราช | | ประภาษแก่มารยักษา
|
| ทั้งพวกอำมาตย์เสนา | | กูได้มหารูจี
|
| ท่านเร่งเกษมเปรมใจ | | อย่าครั่นคร้ามขามใครยักษี
|
| อันลักษมณ์แลรามขนกระบี่ | | น่าที่จะม้วยพิราลัย
|
| กูผัดมึงแต่สองสามวัน | | เท่านั้นดอกแล้วจะม้วยไหม้
|
| มโหทรเร่งคุมอสูรไป | | ปลูกโรงพิชัยพิธี
|
| โดยยาวใหญ่สามสิบเก้าห้อง | | ให้กุก่องด้วยแดงแสงศรี
|
| ทิ้งธูปเทียนตามรูจี | | ดอกไม้แดงดีสิบเจ็ดพรรณ
|
| จงประดับประดาธราลัย | | อำไพพึงพิศเฉิดฉัน
|
| อบอายกระจายจรจวงจันทน์ | | อำพันรสกลิ่นโอฬาร์
|
| ทั้งเจ็ดประการแก้ววิเศษ | | จะบูชาพระเวทคาถา
|
| กับหอกกบิลพัทสาตรา | | ณ ท่าทางเชิงพระเมรุบรรพต
|
| ยังที่ละเอียดอ่อนแดง | | ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด
|
| เร่งคุมอสุรีมียศ | | กฎหมายกิจการทั้งปวงไป
|
| หนึ่งให้แกะดินเจ็ดท่า | | จะปั้นรูปเทวาน้อยใหญ่
|
| เข้าบูชากุณฑ์กองไฟ | | อย่าให้ใครรู้จงลีลา
|
| ฯ เจรจา ๔๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึ่งมโหทรมารยักษา
|
| รับสั่งดีใจออกมา | | ก็พาอสูรพันหนึ่งไป
|
| ฯ กราว เชิด ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงเชิงพระเมรุบรรพต | | เอากฎหมายออกแถลงไข
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ กะเกนแก่กันทันใด | | ปลูกโรงพิชัยพิธี
|
| บ้างไปแกะดินเจ็ดท่า | | บ้างเก็บบุปผาพนาศรี
|
| ตัดไม้ทำโรงพิธี | | เสร็จได้มาลีดินมา
|
| ฯ ๖ คำ เจรจา เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึ่งมโหทรมารย้กษา
|
| แต่งโรงพิธีโอฬาร์ | | วิจิตรรจนาอำไพ
|
| เลิศแล้วแก้วเก้าเนาวรัตน์ | | เพดานดัดแดงแสงใส
|
| ระย้าย้อยห้อยภู่วิไล | | สุกใสเถือกถ่องรูจี
|
| เสาส้างสะอ้านพื้นพรรณแดง | | ตกแต่งที่ทางเรืองศรี
|
| ตามด้วยธูปเทียนรูจี | | มีคนธรสโอฬาร์
|
| จึงให้เอาดอกมาลี | | ซึ่งให้ยักษีไปหา
|
| กับดินเจ็ดท่าสมุทมา | | ไว้ท่า ณ โรงพิธี
|
| ครั้นเสร็จระเห็จผายผัน | | จรจรัลเหาะมายังกรุงศรี
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งทูลคดี | | บัดนี้พร้อมแล้วพระราชา
|
| ฯ เจรจา ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา
|
| ชำระสระสรงคงคา | | ขัดกายาหมดมลทิน
|
| ทรงภูษาทาธะรศประดับเครึ่อง | | เรื่องรัศอำไพเฉิดฉิน
|
| ดุจดังบรมพรหมินทร์ | | เหมือนอินทร์เลื่อยลอยเมฆา
|
| ทรงมงกุฎสังวาลกรรเจียกเก็จ | | เพชรระยับทับทรวงเลขา
|
| ตาบติดวิจิตรเจษฎา | | พาหุรัดตรัสใส่ธำมรงค์
|
| รัดพระองค์ทรงทองปลายพระกร | | บทจรดั่งพระยาราชหงส์
|
| ลีลามาขึ้นรถทรง | | ก็เหาะตรงไปโรงพิธี
|
| ฯ กราว ชมตลาด ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงประทับพลับพลา | | เปลื้องเครื่องมหารังสี
|
| บรรจงกระหวัดโจฬ์เป็นโยคี | | พิจิตรทะรังสีล้วนแดง
|
| ทรงด้ายย้อมเป็นสังวาลวรรณ | | เกี่ยวกันพึงพิศเป็นแสง
|
| ประดับประดาอ่าองค์บรรจงแดง | | แต่งจุณจันทน์เจิมพักตรา
|
| ดุจดั่งบรมพรหเมศ | | เรืองเดชสิทธิศักดิ์หนักหนา
|
| เสด็จเข้าปั้นรูปเทวา | | ทุกช่องชั้นฟ้าสุราลัย
|
| จึ่งเชิญหอกแก้วกบิลพัท | | พาดบนเตียงแดงแสงใส
|
| ใส่เพลิงเถกิงกุณฑ์ไฟ | | สูงได้เท่าเทียมปลายตาล
|
| จึ่งอ่านพระเวทคาถา | | ตามตำรับตำราว่าขาน
|
| บูชาด้วยแก้วเจ็ดประการ | | หว่านดอกไม้เข้าในอัคคี
|
| แล้วจึ่งเอามัจฉมังสา | | บูชาหอกแก้วรังสี
|
| เอารูปเทวัญจันทรี | | โยนเข้าอ้คคีระดมไฟ
|
| แล้วจึ่งสมาธิปัญโญ | | โอมอ่านโอรูปก็ม้วยไหม้
|
| หอกกบิลพัทลุกเป็นไฟ | | อาคมระงมไปถึงพรหมา
|
| ฯ ตระ ๒๒ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
พระอินทร์ให้เทพพาลีไปทำลายพิธีทรายกรด
|
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงเทพไททุกทิศา
|
| ทั่วสหัสทัศโลกา | | เทวาว้าวุ่นขุ่นใจ
|
| เหือดแห้งแรงร้อนอกอัด | | กลัดกลุ้มกระวนหม่นไหม้
|
| ดุจดังจะม้วยบรรลัย | | แซ่ซ่านไปหาอินทรา
|
| ฯ เหาะ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ โกสีย์จึ่งมีสุนทร | | ดูกรทั่วเทพทิศา
|
| บัดนี้ทศกัณฐ์อสุรา | | ปั้นรูปเทวาบูชาไฟ
|
| มันโกรธว่าเป็นพยาน | | จะผลาญให้ม้วยตักษัย
|
| มาไปทูลเจ้าโลกาไกร | | ก็พาสุราลัยไคลคลา
|
| ฯ แพละน้อย ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งทูลพระศุลี | | บัดนี้ทศพักตร์ยักษา
|
| ทำพิธีการวิทยา | | เถกิงกุณฑ์ฆ่าสุราลัย
|
| ฝ่ายเทพร้อนทุกราศี | | หน้าที่จะม้วยตักษัย
|
| พระจงประทานชีวิตไว้ | | ใต้เบื้องบาทบงสุ์ธุลี
|
| ฯ เจรจา ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระสยมภูวญาณรังสี
|
| เมตตาเทวัญจ้นทรี | | ให้หาเทพพาลีพลัน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายจิตตุบทรับสั่งลา | | ขึ้นปารนิมิตาสวรรค์
|
| ฯ เหาะ ฯ
|
|
|
| ๏ เข้าแจ้งพาลีเทวัญ | | พลันไปให้หาบัดนี้
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเทพพาลีคลาไคล | | ไปฟ้าอิศวรรังสี
|
| ฯ คุกพาทย์ ฯ
|
|
|
| ๏ เข้ากรานพานพักตรธุลี | | มีโสมน้สวันทา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระสยมภูวญาณนาถา
|
| เอื้อนอรรถองการบัญชา | | ว่าแก่เทพบุตรพาลี
|
| บัดนี้ทศกัณฐ์อสุรา | | มันจะฆ่าเทพทั่วราศี
|
| หุดีเพลิงเถกิงอัคคี | | ที่เชิงพระสุเมรุบรรพต
|
| ณท่าละเอียดอ่อนแดง | | ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด
|
| เจ้าแปลงเป็นกระบี่มียศ | | ให้ปรากฏเหมือนเมื่อเป็นพาลี
|
| ไปช่วยชีวิตเทวัญ | | เข้าอันตรายยักษี
|
| ทำลายเสียซึ่งพิธี | | รีบรัดบัดนี้อย่าช้า
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ แล้วอวยพระพรชัยศรี | | ให้ชนะอสุรียักษา
|
| จงถือเอามนตร์วิทยา | | สาตราไม่ต้องไปพลัน
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายเทพทั้งนั้นอวยพร | | ให้ถาวรฤทธิแรงแข็งขัน
|
| เมตตาอย่าพ้นสามวัน | | ต่างต่างคมคัลวันทา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเทพพาลีคมคัล | | เชิญพระพรผายผันอาสา
|
| มาจัดพลแปลงกายา | | เป็นภาษาราชพาลี
|
| ๏ ฝ่ายเทวะทั้งนั้นบิดเบือน | | เหมือนหนึ่งวานรกระบี่ศรี
|
| ฯ แพละ ฯ
|
|
|
| ๏ เหาะจากไกรลาศคีรี | | เข้าทำลายพิธีทันใด
|
| ฯ เชิด กราว ๔ คำ ฯ
|
|
|
| เสนาย้กษ์
|
| ๏ ฝ่ายมารซึ่งได้รักษา | | อหังการ์เข้าบุกรุกไล่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| วานร
|
| ๏ พวกพาลีต่อชิงชัย | | เข้าดับไฟตีอสุรา
|
| ฯ ๒ คำ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายทศกัณฐ์เห็นพาลี | | อ้ายนี่สิด้บสังขาร
|
| หรือหนุมานแปลงมา | | ก็เข้าเข่นฆ่าดูกำลัง
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพาลีโผนโจนรับ | | จับกุมกันตามโอหัง
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| พาลี
|
| ๏ ฟัดผลัดก้นตีด้วยกำลัง | | สนั่นทั้งสามภพธาตรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ สองฝ่ายเหน็ดเหนื่อยรอรา | | ยักษาพุ่งหอกรังสี
|
| ทิ่มแทงไม่ถูกพาลี | | อสุรีแข็งขืนชิงช้ย
|
| ฯ ๒ คำ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพาลีอ่านคาถา | | เรียกกำลังอสุรามาได้
|
| ตามพรพระเจ้าโลกาไกร | | ชิงชัยสัประยุทธ์อสุรี
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายทศเศียรเสียกำลังกึ่ง | | ขึงขืนเข้าชิงชัยศรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ หิวโหยโรยแรงอสุรี | | เหาะหนีมานครลงกา
|
| ฯ ๒ คำ เชิด ฯ
|
|
|
| พาลี
|
| ๏ ฝ่ายเทพพาลีตามติด | | ไล่กระชิดประจัญยักษา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ระว้งเพลิงเถกิงกาลา | | ก็กลับมาดับอัคคี
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ เอารูปโยนลงคงคา | | เสร็จพาฝูงเทพกระบี่ศรี
|
| เหาะมาไกรลาศคีรี | | ยังที่ประชุมเทวา
|
| ฯ แพละน้อย ๔ คำ ฯ
|
|
|
| พระอินทร์
|
| ๏ ฝ่ายเทวะออกต้อนรับ | | บ้างอัภิวันท์หรรษา
|
| บ้างจุมพิตพักตร์สะปรีดา | | พากันเข้าไปเฝ้าพลัน
|
| ฯ ๒ คำ เสมอ ฯ
|
|
|
| ช้า ปี่รับ
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระเจ้าโลกาไกรไอศวรรย์
|
| เห็นพาลีเทพเทวัญ | | ก็บัญชาแจ้งกิจจา
|
| ซึ่งไปทำลายพิธี | | มนตร์นี้กูให้ยักษา
|
| ครั้งลัสเตียนพรหมา | | บิดาอ้ายท้าวทศกัณฐ์
|
| หากเทพบุตรพาลี | | ภักดีต่อเทวะสรวงสวรรค์
|
| หาไม่ไม่ชนะกุมภัณฑ์ | | พ้นสามวันม้วยมรณา
|
| นี่แน่ฝูงเทพอาดูร | | คุณพาลีอยู่ทั่วหน้า
|
| พาลีเจ้าเหน็ดเหนื่อยมา | | จงลีลาไปวิมานชัย
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายเทพพาลีเทวัญ | | ชวนกันประณตประณมไหว้
|
| กราบลาอิศวรท่านไท | | กลับไปวิมานอาตมา
|
| ฯ โคมเวียน ๒ คำ ฯ
|
| | |
|
ทศกัณฑ์คิดว่าพิเภกเป็นต้นคิดทำลายพิธี เตรียมยกทัพมาฆ่าพิเภก
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไททศเศียรยักษา
|
| พ่ายแพ้พาลีหนีมา | | เข้านครลงกากรุงไกร
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ จึ่งบอกมณโฑมเหสี | | ดูกรแก้วพี่พิสมัย
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ พี่เสียพิธีเรึองชัย | | อัศจรรย์ใจพ้นปัญญา
|
| ด้วยพาลีสิตายแล้ว | | น้องแก้วเอ๋ยกลับมาเข่นฆ่า
|
| เข้าดับเพลิงเถกิงกาลา | | ตัวพี่คิดว่าหนุมาน
|
| เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท | | เล่ห์กลพิเภกเดียรฉาน
|
| ผิดไปมิใช่หนุมาน | | ก้านลำพญาพาลี
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ นี่และพี่อัศจรรย์ใจ | | หรือไทอิศวรรังสี
|
| ชุบองค์พญาพาลี | | มีนํ้าจิตต์ชังพี่ยา
|
| เพื่อจะให้พี่แพ้ราเมศ | | เหตุนี้สงสัยหนักหนา
|
| โอ้ว่าแก่นแก้วแววตา | | สร้อยฟ้าจะเห็นประการใด
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | มณโฑคิรีศรีใส
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ ทูลผัวตัวบอกความไป | | อย่าสงสัยพระเจ้าโลกา
|
| พระองค์ทรงโลกธาตรี | | หรือจะมีนํ้าจิตต์ริษยา
|
| ดีร้ายหนุมานแปลงมา | | พญาพิเภกแนะให้ราวี
|
| หาไม่ที่ไหนจะรู้แห่ง | | แจ้งด้วยพิเภกยักษี
|
| จึ่งได้ไปล้างพิธี | | เช่นนี้ทำลายหลายครา
|
| โอ้อนิจจาพิเภกเอ๋ย | | กะไรเลยแกล้งฆ่าวงศา
|
| ไม่คิดว่าเป็นพงศ์มา | | ปลงวิญญาณ์ไปด้วยลิงไพร
|
| แม่นมั่นไม่มีอาวรณ์ | | จึ่งไปเป็นหนอนบ่อนไส้
|
| เมื่อฉะนี้จะไว้มันไย | | มิสังหารให้มรณา
|
| อันจะคิดกิจการต่อตี | | พระสามีจงฟังคำข้า
|
| ทำไมกับลักษมณ์รามราชา | | ไม่มีฤทธาเดินดิน
|
| เชี่ยวชาญแต่ด้วยธนูศร | | สัญจรอยู่ในพนาสิน
|
| หากได้พิเภกวานริน | | หาไม่จะกินนํ้าตาตาย
|
| มาดแม้นมิฆ่าพิเภกก่อน | | ไหนรามวานรจะฉิบหาย
|
| พระจงสังหารน้องชาย | | ตายแล้วจะชนะไพรี
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ขอบเอยพี่ขอบใจ | | อำไพเยาวะมิ่งมารศรี
|
| พี่จะทำตามนุชนารี | | เหม่อ้ายพิเภกอสุรา
|
| มันไม่คิดกูผู้เผ่าพงศ์ | | พี่จะตั้งใจจงเข่นฆ่า
|
| ทรงหอกกบิลพัทไคลคลา | | ออกมาตระเตรียมทัพพลัน
|
| ฯ คุกพาทย์ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ ตร้สให้มหิตันเป็นทัพหน้า | | เอาเปาวนาสูรเป็นทัพขัน
|
| เกนเอาย้กษากุมภัณฑ์ | | แข็งขันสามร้อยสมุดตรา
|
| เกนวรนีสูรเป็นปีกซ้าย | | ให้วิรุฬปักกันเป็นปีกขวา
|
| คุมพลแสนสมุดตรา | | รอราเคียงทัพหลวงไป
|
| อันซึ่งเกียกกายยุกระบัตร | | จัดให้มโหทรเป็นใหญ่
|
| ก้บวรไกรสูรชาญชัย | | ให้พลคนละแสนสมุดตรา
|
| เกนเอาเสนาเสนี | | ยักษายักษีแกล้วกล้า
|
| มั่นคงดิบดีวิทยา | | ห้าโกฏิสมุดเคียงรถไป
|
| แล้วกำชับดาบสองมือ | | มึงฮือเข้าฟันติดไล่
|
| อันพลปืนสองข้างไซร้ | | ให้ขนาบบุกบั่นฟันมา
|
| ฝ่ายพลม้าวางวู่ | | จู่โจมหน้าหลังเข่นฆ่า
|
| ฝ่ายพลคาบศิลา | | ราแย้งยิงให้แม่นยำ
|
| ต่อพลเหล่านี้เข้าบุก | | จึ่งให้รุกข้างเข้าซ้ำ
|
| กองหลวงกองหลังตระหนํ่า | | ซํ้าเติมด้วยปืนใหญ่ไป
|
| แน่มึงบอกแก่พลรบ | | ให้ตลบหลังมาจงได้
|
| แหวกช่องที่จะวางปืนไป | | อย่าให้บังหน้าปืนมา
|
| หนึ่งมาดแม้นศึกพ่ายพัง | | จึ่งถั่งตามติดเข่นฆ่า
|
| ย่อท้อให้ลงพระอาชญา | | กูจะกรีธาท้พบัดนี้
|
| ฯ ๒๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายแสนเสนาเตรียมทัพ | | สรรพทั้งพยุหชัยศรี
|
| กลับเข้ามาทูลทันที | | บัดนี้พร้อมแล้วพระราชา
|
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ย้กษา
|
| ชำระสระสรงทรงทา | | ทรงภูษาพรรณรูจี
|
| ทรงมงกุฎสังวาลเสร็จสรรพ | | จบหอกกบิลพัทรังสี
|
| สิบเศียรสิบพักตร์อสูรี | | ทรงธนูศรศรียี่สิบกร
|
| บั้นพระองค์ทรงขัดสาตรา | | พระพาหาสะพักแล่งแสงศร
|
| โชติช่วงดั่งดวงทินกร | | กระจายจรกรรเจียกแววไว
|
| เลิศแล้วแก้วเก้าทบทรวง | | พื้นพวงสว่างชายไหว
|
| ชายแครงแสงศรีวิไล | | อำไพพาหุร้ดเพราตา
|
| ธำมรงค์ละองค์ไพจิตร | | พึงพิศทองพระกรซ้ายขวา
|
| ดั่งพระกาลสนุนาถยาตรา | | ลีลามาขึ้นรถชัย
|
| ฯ ๑๐ คำ เพลง บาทสกุณี ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถทรง | | กงกำแกมแก้วสุกใส
|
| งอนแอกบะเเหรกวิไล | | ฉัตรชัยวิจิตรเจษฎา
|
| เพลาเพชรเก็จแกมหน้าหลัง | | บังใบล้วนนิลวัตถา
|
| พระที่นั่งดั่งจะเลื่อนลอยฟ้า | | ระย้าระย้อยพลอยพราย
|
| อับภิรมกันภิรมย์เศวตฉัตร | | จูลจำรัสจัดแจ่มพระสุริย์ฉาย
|
| เครื่องแห่คับคั่งยั่งย้าย | | ผาดผายเลื่อนลอยเมฆา
|
| พร้อมด้วยเสนาสามนต์ | | เกลื่อนกล่นกันไปซ้ายขวา
|
| อัดอึงคะนึงภารา | | กรีธาไปสมรภูมิพลัน
|
| ฯ กราว เชิด ๘ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
เชิงอรรถ
อ้างอิง
