จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
ข้อมูลเบื้องต้น
พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
มี ๔ ตอน โดยตอนที่ ๒ ถึง ๔ นั้นความต่อกัน
บทประพันธ์
บานแพนก
วันอาทิตย์ เดึอน ๖ ขึ้นคํ่าหนึ่ง จุลศักราช ๑๑๓๒ (พ.ศ. ๒๓๑๓ ปีที่ ๓ ในร้ชกาลกรุงธนบุรี) ปีขาล โทศก พระราชนิพนธ์ทรงแต่งชั้นต้นเป็นปฐม ยังทรามยังพอดีอยู่
ตอนที่ ๑ ตอนพระมงกุฎ
พระมงกุฎอยู่ป่า
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อในอวตารรังสี
|
| หาผลปรนนิบ้ติชนนี | | ทั้งพระฤษีมีญาณ
|
| ว้นหนึ่งชวนน้องเข้าพาที | | พระมุนีจงโปรตเดฉาน
|
| ข้าไสร้เกลือกคนภัยพาล | | ขอประทานรํ่าเรียนวิชา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฤษีรักจูบกระหม่อมเกศ | | สอนให้เล่าเวทคาถา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ หุดีกุณฑ์กองวิทยา | | เจ็ดราตรีศรผุดพลัน
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงประสิทธิ์ประสาทธนูศิลป์ | | เจ้าจินดารมณ์หมายมั่น
|
| เมึ่อลั่นซั้นซ้ำมนตร์พลัน | | สรรพโลกไม่ทนฤทธา
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเรียนเสร็จ | | ได้ทั้งกลละเม็ดคาถา
|
| รบเอาธนูศิลป์มา | | ลาล่าหาผลพนาลี
|
| ฯ เข้าม่าน ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงกาลวาตพนาลัย | | ปราศัยน้องลบเรืองศรี
|
| ฝ่ายพี่จะแผลงฤทธี | | ยิงรังด้นนี้ให้ขาดไป
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าลบว่าใหญ่ถึงแสนวา | | ข้าเจ้าเห็นหาห้กไม่
|
| ๏ พระมงกุฎก็วางศรชัย | | สนั่นไปถึงชั้นพรหมา
|
| ตระเชิด
|
| ๏ ถูกรังต้นใหญ่สินขาด | | ยับเยินวินาศดังฟ้าผ่า
|
| แล้วกลับต่อว่าอนุชา | | น้องยาจะว่าประการใด
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบสรรเสริญบุญญา | | อานุภาพเป็นหาที่สุดไม่
|
| พระชนนีจะมิตกใจ | | ก็ชวนเก็บผลไม้กลับมา
|
| ฯ พญา เดิน ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระฤษีสนั่นเสียง | | สำเนียงกึกก้องเวหา
|
| ตกใจทิ้งนางสีดา | | ก็ลีลาออกตามกุมาร
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องเห็นฤษี | | ก็วิ่งเข้าอัญชลีทูลสาร
|
| ทิ้งนางสีดาดวงมาลย์ | | พระอาจารย์มาไยชนนี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมุนีสีดาว่าดูเอา | | ให้เราตกใจถึงสองศรี
|
| สุ้งเสียงอะไรเมื่อกี้ | | คิดว่าอสุรีพะพาน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกฎทูลไข | | หาไม่ดอกยิงไม้พฤกษาสาร
|
| ๏ เจ้าลบว่าแสนอ้อมประมาณ | | พฤกษาสารสูงเทียมเมฆา
|
| หักย้บสะบั้นสินขาด | | วินาศดุจดั่งฟ้าผ่า
|
| ที่กาลวาตพนาวา | | หาภ้ยมิได้พระมุนี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สีดาว่ายิงทำไม | | ให้ตกใจทั้งพระฤษี
|
| นี่ลูกอะไรน่าใคร่ตี | | ก็พาทีขู่รู่กุมาร
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมุนีจึ่งห้ามสีดา | | อย่าว่าหลานกูห้าวหาญ
|
| แล้วอวยชัยหน่ออวตาร | | ให้ชัยวาลรุ่งฤทธี
|
| จงเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | | จบสกลทิศทั้งสี่
|
| โภยภัยสิ่งใดอย่าได้มี | | ให้ฤทธียิ่งบิดร
|
| แล้วบอกนวลนางสีดา | | พฤกษานี้มีมาแต่ก่อน
|
| แรกตั้งฟ้าดินอัมพร | | ศรใครไม่กินนะสีดา
|
| เมื่อไรต่อหน่ออวตาร | | จึงผลาญไม้นี้ดั่งฟ้าผ่า
|
| ลูกเจ้ารุ่งเรืองฤทธา | | ว่าแล้วก็มากุฎี
|
| ฯ เสมอ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเข้าไป | | ถวายผลไม้พระฤษี
|
| แล้วกล้บมาหาชนนี | | ยังที่พระบรรณศาลา
|
| ฯ บาทสกุณี ๒ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้
|
| ๏ ฝ่ายนางสีดาส้วมกอด | | พลอดพลางทางกวดเกศา
|
| จูบเกศเทวศโศกา | | โอ้ว่ากำพร้ายาใจ
|
| มาดแม้นถ้าอยู่ก้บพ่อ | | จะเสน่ห์หน่อหาที่สุดไม่
|
| เท่านี้หรือมีฤทธิไกร | | ที่ไหนบิดาจะให้จร
|
| ฝ่ายเจ้าผลานแผลงศิลป์ชัย | | เหมือนเมื่อท้าวไทเธอยกศร
|
| ครั้งไปทำการสยมพร | | ในเมืองนครมิถิลา
|
| ให้เจ้ายิ่งยศโมลี | | แม่จะได้ฝากผีภายหน้า
|
| ให้เรืองฤทธิ์เหมือนองค์พระบิดา | | ว่าแล้วก็ทรงโศกี
|
| ฯ โอด ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎทูลถาม | | โปรดบอกความเกล้าเกศี
|
| แม่ว่าพ่อข้ามีฤทธี | | มาอยู่พนาลีด้วยอ้นใด
|
| อ้นฝ่ายพระบังเกิดเกล้า | | เผ่าพงศ์กษัตริย์หรือไม่
|
| เธอผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | | บอกให้หน่อยเถิดพระมารดา
|
| ฯ มโนราโอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สีดากรรแสงแถลงไข | | พิไรบอกลูกเสน่หา
|
| เดิมแม่อยู่เมืองมิถิลา | | พระอัยกาเจ้าเสี่ยงศิลป์ชัย
|
| เทพามนุษย์เข้ายกศิลป์ | | เสร็จสิ้นมิได้หวาดไหว
|
| พ่อเจ้ายกได้ว่องไว | | จึงเศกแม่ให้กับบิดา
|
| อ้นบิตุเรศของเจ้า | | เผ่าพงศ์บรมนาถา
|
| เรืองรุดสุดอรรคอิศรา | | ปรากฏยศยิ่งโมลี
|
| จึ่งพาแม่มาเวียงชัย | | อัยกาให้สัจมเหษี
|
| ให้พ่อเจ้าไปพนาลี | | แม่นี้ติดตามจรจรรย์
|
| กับทั้งพระล้กษมณ์อนุชา | | ออกไปอยู่ป่าพนาสัณฑ์
|
| วันหนึ่งจึงยักษ์ทศกัณฐ์ | | มันใช้มารีศเป็นกวางมา
|
| แม่ไม่รู้เลยเป็นร้กใคร่ | | ให้พ่อเจ้าตามไปในป่า
|
| แล้วได้ยินเสียงเหมือนบิดา | | คิดว่ายักษาม้นยายี
|
| จึงให้อนุชาไปดู | | มิรู้ยักษ์ล้กพาแม่หนี
|
| บิดาเจ้าตามไปต่อตี | | ฆ่าอสุรีตายทั้งลงกา
|
| แล้วพามาผ่านโภคัย | | ครั้งนั้นแลแม่ได้หรรษา
|
| จึงมีปีศาจลวงมารดา | | วานข้าเขียนรูปอสุรี
|
| พาซื่อมือแม่ไม่สุข | | ประดุกเขียนรูปยักษี
|
| พอพ่อเจ้ามาเห็นทันที | | นารีผู้วานนั้นหายไป
|
| ฝ่ายแม่จึงรู้ว่าปิศาจ | | พระบิตุราชโกรธชักพระขรรค์ไล่
|
| ให้พระอนุชาพาแม่ไป | | พิฆาตเสียในพนาวา
|
| เดชะความสัตย์ของแม่ | | เที่ยงแท้ต่อพ่อเจ้าหนักหนา
|
| พระขรรค์กล้บกลายเป็นมาลา | | อนุชาจึงขับเสียพล้น
|
| เตชะบุญญาของเจ้า | | ขวัญเข้าแม่ไม่อาสัญ
|
| พอพบมุนีในพนาวัน | | จึงคมค้ลอาศัยคลอดลูกยา
|
| พระบิดาเจ้าชื่อราเมศ | | หน่อนเรศทศรถนาถา
|
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | | ว่าแล้วก็ทรงโศกี
|
| ฯ โอด ๒๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎกราบเกล้า | | พระแม่เจ้าอย่าหม่นหมองศรี
|
| ถึงพระบิดาไม่ดูดี | | เราอยู่พงพีตามเข็ญใจ
|
| ฯ ครวญ ๒ คำฯ
|
|
|
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | | ลูบหน้าหลังพลางร้องไห้
|
| แสนโศกวิโยคอาล้ย | | เสน่ห์ในกอดลูกนิทรา
|
| ฯ กล่อม ๒ คำ ฯ
|
| | |
|
พระรามเสี่ยงม้า
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทเจ้าไตรตรึงษา
|
| เอ็นดูกุมารสีดา | | จากสามีพรากบิดร
|
| อ้อหน่อนั้นค่อยจำเริญวัย | | ไปลองศิลป์ชัยธนูศร
|
| เอิกเกริกสิ้นทั้งพระนคร | | บิดรก็อัศจรรย์ใจ
|
| เอะพ่อจะเสี่ยงพาชี | | ลูกนี้จะได้หม่นไหม้
|
| เป็นกรรมทำมาแต่ไร | | ให้พรไปโดยยินดี
|
| ฯ สาธุการ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างองค์อรรคอวตาร | | ให้หาพฤฒาจารยอึงมี่
|
| ควรดูฤกษ์พานาที | | เหตุนี้จะเป็นประการใด
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระโหรผู้เฒ่า | | ก้มเกล้ากราบทูลแถลงไข
|
| เหตุลั่นดินฟ้าสุราลัย | | หาภัยมิได้ภูมี
|
| แต่เกิดองค์อรรคศักดา | | ลองมหาธนูชัยศรี
|
| สำหร้บปราบมารไพรี | | เหตุนี้ดีดอกพระราชา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า
|
| สงสัยไถ่ถามโหรา | | บัญชาแก่ราชสามนต์
|
| เมื่อกูอยู่บนบัญชรชัย | | หวั่นไหวดินฟ้ากุลาหล
|
| สะเทือนเลื่อนภูมิมณฑล | | จลาจลดุจดั่งจะควํ่าไป
|
| ดูดุ๋ช้างม้าอาณาจักร | | หักหลักแหล่งหลุดไปได้
|
| เหตุนี้กูมิไว้ใจ | | เป็นภัยติดราชธานี
|
| จงตกแต่งล้กษณโองการ | | เขียนลงเป็นราชสารศรี
|
| ผูกแขวนคอม้าเสี่ยงพาชี | | ตามประเวณีเมืองปล่อยไป
|
| จึงจะต้องตามตำราว่า | | แม้นใครขี่ฆ่าให้ต้กษ้ย
|
| ให้หาอนุชาสองไท | | กูจะให้ไปตามอาชา
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ หนุมานก็ร้บสั่งพลัน | | ผายผันเหาะระเห็จไปหา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงไกยเกศภารา | | เชิญเสด็จอนุชาทันที
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตถามไถ่ | | ให้หาเราไยกระบี่ศรี
|
| สะเทือนเลื่อนลั่นบูรี | | อยุธยามีเหตุประการใด
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานทูลแจ้งกิจจา | | เหตุสุธาสนั่นหวั่นไหว
|
| พระเชษฐาให้เสี่ยงพาชีชัย | | จึงจะให้พระไปตามไพรี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตสั่งพลัน | | ให้เตรียมพลขันธ์ชัยศรี
|
| ขึ้นทูลไอยกาทันที | | พระเจ้าพี่รามาให้หาไป
|
| ฯ ๒ คำเสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ พระไอยกาอำนวยพร | | ให้ถาวรยศยิ่งเป็นใหญ่
|
| เจ้าไปเถิดไปพ่อไป | | มีชัยแล้วกลับมาธานี
|
| ฯ เจรจา ๒ คำฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตอำลา | | มาท้องพระโรงชัยศรี
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาซึ่งรับสั่งเดิมที | | ไปจ้ดรี้พลโยธา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ กะเกนรถรัดอัสดร | | พวกพลนิกรซ้ายขวา
|
| หอกง้าวหลาวแหลนปืนยา | | ทัพหลังทัพหน้าเรียงรัน
|
| อีกทั้งยกระบัตรเกียกกาย | | ปีกป้องกองรายแข็งขัน
|
| ครั้นเสร็จระเห็จทูลพลัน | | พลขันธ์พร้อมแล้วภูมี
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระพรตยศไกรชัยศรี
|
| จึงชวนอนุชาสรงวารี | | สองศรีสำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกฎสังวาลเสร็จสรรพ | | จับสะพักสะพายแล่งแสงศร
|
| ทบทรวงกรรเจียกกระจายจร | | ตาบติดอาภรณ์กระจายตา
|
| พาหุรัดธำมรงค์ชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| สนอบสนับสรรพชวนอนุชา | | ลีลามาขึ้นรถไป
|
| ฯ บาทสกุณี ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถแดง | | สีแสงสว่างสุกใส
|
| งอนแอกปะแหรกวิไล | | ฉ้ตรชัยวิจิตรเจษฎา
|
|
|
| เพราเพชรเก็จแกมหน้าหลัง | | บังใบด้วยมณีมีค่า
|
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | | กรีฑาพหลไปพลัน
|
| ฯ กราวเชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงซึ่งกรุงอยุธยา | | ขึ้นเฝ้าเชษฐาไอศวรรย์
|
| พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | | พากันออกท้องพระโรงชัย
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงตรัสด้วยราชสารศรี | | เสนีแต่งแล้วหรึอไฉน
|
| เสนาก้มกราบทูลไป | | แต่งไว้เสร็จแล้วภูมี
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ ในลักษณพระราชสาร | | ว่าพระผ่านทศทิศทั้งสี่
|
| แบ่งภาคจากกระเษียรวารี | | มีกมลจิตต์จินดา
|
| ให้ปล่อยมิ่งม้าอุปการ | | ใครพานพะขี่จะเข่นฆ่า
|
| ที่อวดฤทธิ์ดีจงขี่ม้า | | ผ่านฟ้าจะไปต่อตี
|
| ถ้าแม้นเป็นข้าอาณาจ้กร | | ทักษิณประณตบทศรี
|
| เคารพอภิวันท์ธุลี | | ปล่อยพาชีจรไคลคลา
|
| ฯ ๖ คำ ร่าย ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามว่าดีแล้วเอาเถิด | | พอเกิดดวงดาวเวหา
|
| เบื้องบนข้างทิศบูรพา | | บัญชาให้ผูกพาชี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ อาลักษณ์เอาสารผูกคอม้า | | อลังการที่นั่งรังสี
|
| โหรปล่อยมิ่งม้าทันที | | พาชีดึงเดาะเดินพลัน
|
| ฯ ฉาน เชิดฉิ่ง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามจึงสั่งอนุชา | | แม้นใครขี่ฆ่าให้อาสัญ
|
| ๏ อนุชารบสั่งจรจรัล | | พลันยกพลตามสะกดไป
|
| ฯ กราว ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระรามซ้ำสั่งหนุมาน | | ท่านไปช่วยด้วยจึ่งได้
|
| หนุมานรับสั่งคลาไคล | | ไปนำพลตามพาชี
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
| | |
|
พระมงกุฎขี่ม้าเสี่ยงทาย หนุมานจะจับ ถูกพระมงกุฎเสกมนตร์มัดตัว
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์
|
| ผู้ทรงมหิทธิ์ฤทธี | | ตรีเนตรเล็งแลลงมา
|
| ก็แจ้งว่าหน่ออวตาร | | จะพานพะรบวงศา
|
| อ้อกรรมหน่อดลบิดา | | จึงเสี่ยงพญาม้าไป
|
| เอะอาว์ผู้เข้าราวี | | จะต้องศรศรีเพียงต้กษัย
|
| จึงจะจ้บได้แต่พี่ไป | | อวตารจะให้ลงอาชญา
|
| จำกูจะช่วยแก้ไข | | เอาผลบุญไปภายหน้า
|
| อย่าให้มอดม้วยชีวา | | ก็ดลม้าเข้าพนาล้ย
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ แล้วจึ่งไปดลกุมาร | | ให้ออกพนัสสถานใหญ่
|
| ครั้นเสร็จเสด็จขึ้นไป | | ยังในฟากฟ้าดุษดี
|
| ฯ คุกพาทย์ เหาะ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อในอวตารร้งษี
|
| รัญจวนป่วนถึงพนาลี | | ที่จะไปเที่ยวเล่นพนาวา
|
| ครั้นเช้าอำลามารดร | | จับธนูศรชัยจะไปป่า
|
| สีดามิให้ไคลคลา | | ลูกยาอย่าไปพนาลี
|
| คืนนี้แม่ฝันเห็นร้าย | | ฦๅสายอย่าเข้าพนาศรี
|
| หูตากระเหม่นไม่ดี | | วันนี้อย่าไปพนาลัย
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพี่น้องเทียบทูลชนนี | | กรรมมีหาพ้นตายไม่
|
| อันกาลวาตพนาลัย | | ลูกไสร้เคยเล่นอยู่อ้ตรา
|
| แม้นข้ามิไปพนาลี | | พระฤษีจะอดพฤกษา
|
| โภยภ้ยอะไรไม่มีมา | | ถึงอ้ายยักษาไม่กลัวกัน
|
| แม้นมันฺทำร้ายลูกจะยิง | | ให้กลิ้งอยู่ในพนาสัณฑ์
|
| พระแม่จงให้จรจรรย์ | | กรรแสงที่จะไปพนาวา
|
| ฯ ๖คำ ฯ
|
|
|
| โอดครวญ
|
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | | ลูบหน้าหลังกวดเกศา
|
| เจ้าไปเถิดพ่ออย่าโศกา | | ว้นนี้กลับมาแต่วัน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องอำลา | | คว้าได้ธนูผายผัน
|
| ลาดาบสแล้วจรจรรย์ | | เข้าอรัญวามิช้า
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงซึ่งป่ากาลวาต | | องอาจเที่ยวไพรพฤกษา
|
| เก็บผลไม้กินสองรา | | พอเห็นมิ่งม้าพาชี
|
| จึงบอกเจ้าลบน้องยา | | มาเราช่วยกันจับขี่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เออสัตว์อะไรอย่างนี้ | | เรามิเคยพบเห็นมา
|
| แน่เจ้าดูเอาที่หลัง | | ใคร่นั่งเล่นไปในป่า
|
| อะไรที่แขวนคอมา | | ก็เอาสาราอ่านพลัน
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ ใจความว่าองคอวตาร | | ผู้ผ่านโภคัยไอศวรรย์
|
| ปล่อยม้าใครขี่ให้ฆ่าฟัน | | ถ้าข้าขอบข้นธ์ให้บูชา
|
|
|
| เออนี่อะไรใช่เมืองบ้าน | | พานพะมาไยในป่า
|
| ถึงมาดติดตามมา | | ใช่ว่าเราเป็นข้าไท
|
| มาเราจะขึ้นขี่เล่น | | เช่นนี้จะกล้วเป็นไฉน
|
| ต้วเราก็ไม่ขบถใคร | | ขึ้นพาชีชัยไปมา
|
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงหนุมานอาษา
|
| ซึ่งนำทัพกับตามอาชา | | ล่าลอดสอดดูพาชี
|
| จึงเห็นกุมารขี่ม้า | | โกรธาลัดเข้าพนาศรี
|
|
|
| แพละน้อย
|
| ๏ ก็เผ่นโผนจบกุมารตี | | กระบี่ต้องค้นศรสลบไป
|
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายมงกุฎดาหนุมาน | | กูผลานเถิดหรือให้ตักษัย
|
| เจ้าลบเอยลิงอะไร | | ทำไมมันมาจับเรา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าลบว่าเออไม่เข้ายา | | อ้ายนี่มาทำเราเปล่า ๆ
|
| ว่าพลางทางวิ่งตามม้าเล่า | | สองเจ้าเล่นในพนาลัย
|
| ฯ ๒ คำ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายถูก | | ลูกลมกลับฟื้นขึ้นได้
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธิไกร | | โตใหญ่เงือบเงื้อมเมฆา
|
| แล้วคิดเอะมีฤทธิ๋นัก | | ศรศ้กดิ์ตีลงดั่งฟ้าผ่า
|
| อย่าเลยกูจะแปลงกายา | | ก็เป็นลิงป่าเล็กเข้าไป
|
| ฯ แพละ น้อย ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งตํ่าเตี้ยเงี่ยห้ว | | ฝากตัวแล่นเล่นในป่าใหญ่
|
| ปีนป่ายร่ายกิ่งค่าไม้ | | ทำเป็นรักใคร่ไปมา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองกุมารไม่สังเกต | | หน่อนเรศคิดว่าลิงป่า
|
| ๏ หนุมานโจนจับมิช้า | | กุมาราตีลิงสลบไป
|
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎด่าโจนลงเงื้อง่า | | กูฆ่าเถิดหรือให้ตักษ้ย
|
| เจ้าลบเอ่ยดูอ้ายจังไร | | มันไม่หลาบเลยอนุชา
|
| ทำไมมันมาจับเรา | | เอาหรือให้ม้วยสังขาร
|
| ๏ เจ้าลบร้องห้ามพี่ยา | | อย่าฆ่าเจ้านายมันมี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มงกุฎด่าว่าอ้ายเจ้าเล่ห์ | | เหม่พานมาไยพนาศรี
|
| จองหองจะเข้าราวี | | กิริยาอ้ายนี้เข้าใช้มัน
|
| มาเราจะเอาเชือกเขา | | มัดศอกมันเข้าให้มั่น
|
| จารึกหน้าไปบอกเจ้ามัน | | ก็ชวนก้นเข้ามัดลิงไพร
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ มัดแล้วจารึกเศกมนต์เป่า | | ต่อเจ้าของมึงจึ่งแก้ได้
|
| ซํ้าตีมิให้บรรลัย | | เร่งไปบอกเจ้ามึงมา
|
| ว่าพลางทางเผ่นขึ้นพาชี | | ข้บขี่ควบเล่นในป่า
|
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ เล็มล่าหาผลพนาวา | | ได้มาก็สู่กันพลัน
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายหนุมานซึ่งต้องม้ด | | สะบัดตะบึงยิ่งรึงมั่น
|
| เวทนาน่าอายเทวัญ | | โศกศัลย์มายังทัพชัย
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
| | |
|
พระพรตจับพระมงกุฎ
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งเฝ้าพระพรต | | กำสรดหาบอกความไม่
|
| ๏ พระพรตเห็นต้องม้ดไป | | ตัดด้วยพระขรรค์ชัยมิช้า
|
| ฯ ตะบองกัน ฯ
|
|
|
| ๏ เชือดเถือเท่าไรก็ไม่ขาด | | ประหลาดอัศจรรย์หนักหนา
|
| ๏ หนุมานเจ็บร้องเจรจา | | อุ่ยหน่าโอยอย่าภูมี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตจึงเห็นอักษร | | ที่หน้าวานรกระบี่ศรี
|
| นิ่งอยู่กูจะดูหน้งสือมี | | ได้เนื้อความบอกกระบี่พลัน
|
| ในลักษณว่าถ้าจะแก้ | | แม้นแลมิใช่เจ้าจงติดมั่น
|
| ท่านเร่งเข้าไปบังคมคัล | | มันอยู่หาไหนบอกมา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานทูลบุ้ยปากไป | | มันอยู่ในไพรพฤกษา
|
| นะแน่งนิ่มน้อยสุนทรา | | ข้าประมาณชันษาสิบปี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตก็ไปตามว่า | | หนุมานเหาะมากรุงศรี
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | | ภูมีกริ้วโกรธโกรธา
|
| เหม่อ้ายพญาหนุมาน | | แต่มึงทำการอาสา
|
| ฆ่าอสุรม้วยทั้งลงกา | | บัดนี้พามัดมาหากู
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครวญครางร้องไห้ | | ไม่ทูลได้ซบเศียรอยู่
|
| พระรามเห็นอักษรอ่านดู | | ก็รู้ว่าต้องมนตรา
|
| จึงเอาพระหัตถ์ลูบหลุด | | พระทรงภุชขัดแค้นหนักหนา
|
| ๏ หนุมานก้มกราบทูลลา | | ถ้ามิได้ข้าศึกไม่กลับคืน
|
| ว่าพลางเหาะขึ้นเวหา | | ขัดแค้นโศกาสะอื้น
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ก็เหาะลงมาแผ่นพื้น | | ฝ่าฝืนเข้านำท้พไป
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตร้องถามหนุมาน | | พระอวตารยังว่าเป็นไฉน
|
| หนุมานว่าโกรธฟูนไฟ | | อย่าพิไรมาไปต่อตี
|
| ทูลพลางทางออกนำท้พ | | กลับกลายแปลงองค์กระบี่ศรี
|
| สี่กรสี่พักตร์รูจี | | ก็นำไปที่กุมารพลัน
|
| ฯ กราว ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | หน่อไทนารายณ์ไอศวรรย์
|
| เห็นชี้บอกแก่น้องพลัน | | นั่นแนอริราชยกมา
|
| ว่าพลางทางลงขึ้นศิลป์ | | แผ่นพื้นด้าวดิ้นดั่งฟ้าผ่า
|
| ขวางออกบอกความเจรจา | | ดูกรท่านมาไย
|
| ทำไมอุกมาถึงนี่ | | องอาจอวดดีหรือไฉน
|
| เราเป็นเจ้าป่าพนาลัย | | เราไสร้ไม่ให้จรลี
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ขับรถเข้าบัญชา | | เรามาหาผู้จับม้าขี่
|
| เหตุเจ้าร่วมอาสน์โมลี | | กับตีมัดผูกหนุมาน
|
| พระอวตารให้เชิญเจ้าเข้าไป | | แม้นขัดแข็งให้เราสังหาร
|
| มาเข้าไปเฝ้าพระอวตาร | | หาไม่จะสังหารบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องตอบว่า | | อย่าจองหองฆ่าเราสองศรี
|
| ทำไมมิให้จับม้าขี่ | | ม้านี้ของใครว่ามา
|
| มาดแม้นถ้าม้าของเธอ | | เออปล่อยมาไยในป่า
|
| เราได้ขี่เล่นไปมา | | ชอบว่าขอเราจะให้ไป
|
| มากลับว่าเราองอาจ | | ราชฐานโรงโกงอยู่ไหน
|
| ทําไมมิให้มัดลิงไป | | ใครใช้มันมาราวี
|
| ฝ่ายเราเห็นแก่อวตาร | | จึงไม่ประหารกระบี่ศรี
|
| มัดไปให้แจ้งคดี | | ชอบแต่จะขอบไมตรีกัน
|
| นี่ถ้อยไม่ถามความไม่ว่า | | เจรจาแต่ล้วนจะหํ้าหั่น
|
| เออสังหารมามาเล่นกัน | | กระชั้นรุกว่าอย่าดูเบา
|
| ชิตาพหลสกลไกร | | จะทำไมใครหรือเจ้า
|
| อวดหาญแกล้งมาพาลเรา | | เอาเถิดจะต่อฤทธา
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระอาว์ตอบวาที | | สองศรีอย่าก้องแก้งว่า
|
| เจ้าย้งเด็กเล็กสุนทรา | | เราเมตตาดอกกุมาร
|
| มาดแม้นไม่ลุกะโทษไท | | ที่ไหนจะพ้นสังหาร
|
| แน่เจ้าอันศรอวตาร | | ผลาญสิบสี่โลกก็บรรลัย
|
| เทพามนุษย์รู้สิ้น | | เมืองแมนแดนดินหวาดไหว
|
| ทำไมขี่ม้าของไท | | ไม่แจ้งในสารหรือว่ามา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพี่น้องตอบพจมาน | | ราชสารอะไรในป่า
|
| เมื่อมีแต่ลิงวิ่งตามมา | | อุกอาจเข้าป่าเราไย
|
| ชิชะว่าเราก้องแก้งเด็ก | | ถึงเล็กก็หากลัวผู้ใหญ่ไม่
|
| ท่านอย่าอวดองทะนงไป | | เราไม่ครั่นคร้ามวาจา
|
| ตัวเราผู้ตั้งอยู่ในธรรม์ | | หาพรั่นพรึงไม่อย่าว่า
|
| อุ่ยหนาข้ากลัววิทยา | | โกรธาดันดึงพาที
|
| ฯ กราวรำ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพรตโกรธกริ้ว | | หลิ่วแลเล็งยิงสองศรี
|
| ศรเป็นข่ายแก้วราวี | | ให้ไปพิฆาฎกุมารา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุตก็ผลานแผลง | | เป็นเพลิงเริงแรงเวหา
|
| เปลวปลาบวาบถึงพระสุธา | | รารอรอบองค์พระกุมาร
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎกวางศรไป | | เป็นพระขรรค์เพ็ชรไล่สังหาร
|
| ฟาดฟันข่ายแก้วอสุรกาฬ | | บันดาลแพ้ฤทธิหายพลัน
|
| ฯ เชิด คำ ๒ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบก็ผลานแผลงซํ้า | | เป็นนํ้าล้างไฟที่กางกั้น
|
| พระพี่น้องเยาะเย้ยไปพลัน | | หุนหันเข้าต่อฤทธา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ยิงถูกพระสัตรุดพระพรต | | ตลอดหมดทั้งพลอาษา
|
| ระเนนล้มวินาศดาษดา | | อนุชาแผลงซํ้าตระหนํ่าไป
|
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายฟื้น | | ฝ่าฝืนเข้าหากลัวไม่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎตีด้วยธนูชัย | | ลิงไพรสลบซบซอน
|
| จึงบอกเจ้าลบเอ๋ยดูลิง | | มันกลิ้งอยู่แล้วด้วยคันศร
|
|
|
| ๏ พระลบซํ้าโบยราญรอน | | อ้ายวานรตายแล้วพี่ยา
|
| ฯ กราวรำ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพรตฟั่นฟื้น | | ขืนอารมณ์เสี่ยงคาถา
|
| เดชะพระเดชเดชา | | พี่ยานารายณ์ช่วยพลัน
|
| บัดนี้ต้วข้าต้องศร | | อย่าให้ม้วยมรณ์อาสัญ
|
| อธิษฐานพลางทานํ้ามัน | | พลันเนื้อติดหายเป็นดี
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ แล้วคิดดูฤทธิกุมาร | | คล้ายองค์อวตารเรืองศรี
|
| เนื้อนะแน่งนวลนิลรูจี | | ศรีทรงเหมือนองค์ภูวนัย
|
| หรือว่าลูกนางสีดา | | เชษฐาให้ฆ่าหาม้วยไม่
|
| ก็ผิดที่เจ้าล้กษมณ์ว่าบรรลัย | | ครั้นจะท้กไปอายวิญญาณ์
|
| คิดแล้วจึงตั้งอธิษฐาน | | แม้นกุมารเป็นวงศ์พงศา
|
| นํ้าเนื้อเชื้อชาติพี่ยา | | ให้พลเป็นมาบัดนื้
|
| ตั้งสัตย์ตร้สพลางสำรวมมนต์ | | รี้พลเป็นขึ้นอึงมี่
|
| ทั้งพระสัตรุดเป็นดี | | ภูมีเร่งอัศจรรย์ใจ
|
| จำเป็นจำกูจะแผลงผลาน | | ตามคำอวตารผูใช้
|
| คิดพลางวางวิรุนปานำไป | | ศรชัยเป็นนาคนาคี
|
| ฯ กลม ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุดก็แผลงผลาน | | เป็นเพลิงกาลไปเจียวจี่
|
| รอบหน้าในศรวาสุกรี | | ศรไม่ยายีสองรา
|
| ฯ ตะบองกัน ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎก็แผลงผลาน | | บันดาลเป็นพระยาปักษา
|
| ฯ แพละ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบแผลงเป็นท่อธารา | | ดับวิทยาซึ่งเป็นไฟ
|
| ฯ ปรายเข้าตอก ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายศรซึ่งไปเป็นครุฑ | | ฉวยฉุดนาคหนีตามไล่
|
| แล้วแผลงศรชํ้ากระหนํ่าไป | | รุกไล่เขาต่อฤทธา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายเป็น | | เต้นแอบแนบบังพฤกษา
|
| คอยมองจับสองกุมารา | | สอดนัยนาดูท่วงที
|
| ฯ แพละน้อย ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ขึ้นศรพรหมาศ | | พาดสายเสี่ยงทูนเหนือเกศี
|
| มาดแม้นเป็นวงศ์พงศ์พีร์ | | ศรศรีอย่ากินกุมารา
|
| แต่พอสลบจ้บได้ | | จะเอาไปถวายเชษฐา
|
| เสี่ยงพลางทางตั้งสัจจา | | ว่าแล้วก็ผลานแผลงพลัน
|
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระมงกุฎรับข้อพระกรอ่อน | | พระนลาตกระทบศรรังสรร
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ล้มกลิ้งลิงเข้าจับพลัน | | คาดคั้นเอาสองกุมารา
|
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเจ้าลบลอดหนีได้ | | ด้นดั้นเข้าไพรพฤกษา
|
| ฯ กลม ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานมัดเอามงกุฎมา | | พาเข้าถวายฉับพลัน
|
| ฯ ๒ คำ เตียว ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตเห็นร้องสั่งไป | | ขันขึงมันให้แน่นมั่น
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| (ทรงแทรก)
|
| ๏ หนุมานจำใส่ตะโหงกพลัน | | มอบกันร้กษากุมารา
|
| ๏ พระพรตจึงสั่งหนุมาน | | เร่งจัดทหารค้นป่า
|
| น้องม้นวิ่งเข้าพนาวา | | รีบร้นค้นหาบัดนี้
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานรับสั่งสั่งพลัน | | ให้พลขันธ์ค้นพนาศรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พลขันธ์เข้าค้นพนาลี | | มิพบก็เข้าบงคมคัล
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ข้าค้นหาอ้ายกุมารหนี | | ทุกซอกพนาลีเขตต์ขัณฑ์
|
| จบทั่วไม่พบตัวมัน | | อัศจรรย์หนกหนาภูมี
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ พระพรตก็สั่งทันใด | | จวนอโณทัยคล้อยรังสี
|
| ก็เลิกพหลมนตรี | | กลับรี้พลคืนพารา
|
| ฯ กราว ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างเจ้าลบเห็นทัพกลับ | | ลับเนตรแล้วออกค้นหา
|
| ล่าลอดสอดดูพี่ยา | | พบแต่ธนูศิลป์ชัย
|
| โออนิจจาพระพี่เอ๋ย | | กรรมสิ่งใดเลยมาซัดให้
|
| มาดแม้นถ้าม้วยบรรลัย | | น้องไม่ขออยู่จะตายตาม
|
| เป็นสัตย์สุจริตพระพี่ | | น้องมิได้คิดเข็ดขาม
|
| ครั้นน้องจะเข้าไปตาม | | ความนี้ไม่แจ้งชนนี
|
| น้องขอไปแจ้งอาจารย์ | | แล้วจะลามารดาไปตามพี่
|
| โอ้ว่าเทวัญจันทรี | | ปรานีอย่าให้มรณา
|
| คิดพลางทางหยิบเอาศิลป์ศร | | บทจรคนึงถึงเชษฐา
|
| ก็แจ้งใสในราชปัญญา | | อ่อเทวาบังให้กู
|
| ดีร้ายพระพี่ไม่ม้วย | | เมื่อเข้าไปช่วยจะได้สู้
|
| คิดพลางยกศิลป์ใส่เศียรชู | | ก็วางวู่กรรแสงวิ่งมา
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
| (ทรงแทรก สุดดรงนี้)
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงร้องแถลงสาร | | บันดาลโอดโอยโหยหา
|
| สะอึกสะอื้นเจรจา | | เขาเข่นฆ่าจับพระพี่ไป
|
| ครั้นข้าจะเข้าไปตาม | | หาใครมาบอกความไม่
|
| ขอลามารดาอาจารย์ไป | | ติดตามภูวนัยพี่ยา
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
พระลบแจ้งข่าวนางสีดา พระมงกุฎถูกจองจำ
|
|
| โอ้
|
| ๏ สีดาฟังลูกลบทูล | | อาดูรเทวศเสน่หา
|
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | | อนิจจามาจากแม่ไป
|
| มาดแม้นถ้าฟังคำแม่ | | เที่ยงแท้หามอดม้วยไม่
|
| ป่านนี้จะเป็นประการใด | | หรือบรรล้ยแล้วลูกยา
|
| แม่ไม่เห็นเลยว่าบุญน้อย | | ร้อยชั่งมาด้บสังขาร์
|
| มาดแม้นถ้าม้วยมรณา | | แม่จะกลั้นชีวาตายตามไป
|
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | | ทรามเชยเจ้าจงแถลงไข
|
| เดิมเหตุเภทผลกลใด | | อย่างไรเขาจับพี่ยา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระลบกราบทูลมารดร | | เดิมบทจรเล่นป่า
|
| มีสัตว์ต้วหนึ่งเจษฎา | | หนังสือแขวนมาว่าพาชี
|
| ฝ่ายข้าพี่น้องขี่เที่ยว | | บัดเดี๋ยวเผือกผู้กระบี่ศรี
|
| ม้นจู่โจนจับพระพี่ตี | | กระบี่ต้องคันศรสลบพลัน
|
| จึงช่วยกันมัดลิงปล่อย | | ลิงน้อยวิ่งเข้าพนาสัณฑ์
|
| ก็เที่ยวเล่นป่าพนาวัน | | จึงพบพลข้นธ์ยกมา
|
| นายกองร้องบอกพระพี่ | | ว่ามีรับสั่งให้หา
|
| พระพี่กริ้วโกรธโกรธา | | มันอหังการ์แล้วก็ชิงชัย
|
| ต่างต่างยิงก้นไปมา | | มันร้องว่าอวตารใช่
|
| ข้าก้บพระพี่วางศรไป | | บรรลัยหมดแล้วพระมารดา
|
| อยู่สักประเดี๋ยวเป็นคืน | | ฝืนเข้าต่อรบฝ่ายข้า
|
| มันแผลงศรหนึ่งมหึมา | | กระทบหน้าผากพี่สลบไป
|
| ฝ่ายข้าก็ยิงศรสู้ | | อ้ายวานรจู่จ้บพี่ได้
|
| ฝ่ายม้นรวบข้าเข้าไว้ | | ข้าปลิ้นออกได้หนีมา
|
| ครั้นทัพกลับแล้วข้าไปตู | | เห็นธนูศรไชยเชษฐา
|
| อัศจรรย์อยู่แล้วพระมารดา | | กิริยาเทวาปรานี
|
| มาดแม้นถ้าตามเห็นได้ | | เหมือนหนึ่งจะให้ชิงชัยศรี
|
| พระแม่พระตาจงปรานี | | จับธนูศรศรีอำลา
|
| ฯ ๑๘ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้
|
| ๏ สีดาคร่าฉุดยุดไว้ | | ยังจะไปอีกหรือให้ว่า
|
| เมื่อไม่ฟังเลยนี่ลูกยา | | พระฤษีขาจะดึงไป
|
| อันลิงผ่องเผือกผู้ขาว | | คือทหารห้าวแห่งผู้ใหญ่
|
| ชื่อหนุมานชาญชัย | | สองไทคือองค์อนุชา
|
| ชะรอยรู้ว่าไม่ตาย | | จึ่งจองร้ายทำลูกข้า
|
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | | อนิจจามาจากแม่ไป
|
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | | ทรามเชยฟังแม่แถลงไข
|
| พี่เจ้าก็ม้วยบรรลัย | | แม่ได้เห็นหน้าแต่ลูกยา
|
| เป็นกรรมสิ่งไรมาจองผลาญ | | พระอาจารย์ขาเขาจึงเข่นฆ่า
|
| เมื่อเท่านี้หรึอมิเมตตา | | อ้ายใจมหาย้กษ์จังไร
|
| ถึงมาดดุก็เป็นเด็ก | | ไม่ควรที่ทำลูกเล็กได้
|
| แสนโศกวิโยคอาลัย | | สะอึกสะอื้นไห้ไปมา
|
| ฯ โอด ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ ฤษีก็เข้าฌานดู | | รู้ว่ากุมารไม่สังขาร์
|
| จึงบอกนวลนางสีดา | | เจ้าอย่าได้ร้อนรนใจ
|
| จึงให้อ้ายลบเอาแหวนก้อย | | ลูกน้อยของมึงไปแก้ไข
|
| ญาณี
|
| ๏ สีดาก็รูดส่งไป | | ตามแต่ท่านไทพระมุนี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ ฤษีจึงสั่งพระลบหลาน | | แม้นนางคราญหนึ่งส่งศรี
|
| นะแน่งนิ่มนวลรูจี | | มิได้กะพริบนัยนา
|
| ถ้าเห็นนางมาตักนํ้า | | มึงทำอ้อนวอนจงหนักหนา
|
| ว่าจะช่วยตักให้เอาบุญญา | | นางจะพาไปรดกุมาร
|
| จึงเอาแหวนใส่ในขะนน | | เศกมนต์แล้วเจ้าอธิษฐาน
|
| นางนั้นแลเทพบันดาล | | ชลธารถึงแล้วจะรอดมา
|
| ฝ่ายเจ้าอย่าได้ประมาท | | อ่านวิทยาศาสตร์คาถา
|
| เข้าแอบอยู่แทบทวารา | | ไปกว่าจะพบนวลนาง
|
| แต่ว่าอย่าเพ่อคลาไคล | | พระเคราะห์ยังให้ขัดขวาง
|
| สีดาจงเสี่ยงสัตย์นาง | | พลางเข้ามณฑลกุมารา
|
| ฯ ตระ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทไตรตรึงษ์ดึงสา
|
| ปรานีฤษีสีดา | | เมตตาลงช่วยกุมาร
|
| ซึ่งต้องรัดรึงขึงไป | | ก็ไม่เจ็บปวดเกษมสานต์
|
| ด้วยกรรมทำหน่ออวตาร | | จึงบันดาลดลอาว์ไป
|
| ที่พระอาว์ว่าจะแจ้งกิจ | | กรรมปิดหาทูลได้ไม่
|
| ก็จะให้ว้าวุ่นขุ่นเคลิ้มใจ | | ครั้นช่วยแล้วไปวิมานพลัน
|
| ฯ เชิดปฐม ๖ คำ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายอาว์ครั้นถึงซึ่งกรุงไกร | | ขึ้นไปเฝ้าไทไอศวรรย์
|
| ๏ พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | | ได้มันหรือไม่ไพรี
|
| ฯ เจรจาในเพลง ๒ คำ เสมอ ฯ
|
|
|
| ๏ พระสัตรุดพระพรตทูลไป | | จับได้มันมาแต่พี่
|
| อ้ายน้องวิ่งเข้าพนาลี | | หนีรอดไม่ได้ตัวมา
|
| ทูลพลางสะท้อนฤทัย | | ข้ดแค้นใจหนักเชษฐา
|
| แต่ข้ารองเบื้องบาทา | | ไม่ต้องอาวุธผู้ใด
|
| ครั้งนี้มันยิงตลอดปรุ | | ถูกทะลุรี้พลม้วยไหม้
|
| หากอธิษฐานเอาบุญไท | | จึงได้มารองบาทา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | พระรามสุริวงศ์รุ่งฟัา
|
| จึงตรัสแก่สองอนุชา | | ทั้งพญาหนุมานชาญชํย
|
| อันอ้ายกุมารมีฤทธิ์นัก | | จึงอาณาจักรลั่นหวั่นไหว
|
| หากเจ้ากับหนุมานไป | | หาไม่ไม่ได้ตัวมา
|
| นี่แน่เจ้าให้เขาจองจำ | | ทำโทษแก่มันให้หนักหนา
|
| เอาขึ้นขาหย่างกลางภารา | | ทะเวนให้ครบเจ็ดวัน
|
| แล้วจึ่งบั่นเศียรเสียบไว้ | | ให้เลื่องลือไปเขตต์ข้ณฑ์
|
| อย่าให้มันดูเยี่ยงกัน | | ไว้มันจะเป็นราคี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระลักษมณ์ก็รับสั่งลา | | ให้หาตำรวจอึงมี่
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ตำรวจเข้าทูลทันที บัดนี้นครบาลมา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายองครักษ์จ้กรนารายณ์ | | วุ่นวายแก่กันหนักหนา
|
| ประนังทำจำจองกุมารา | | โซ่ตรวนขื่อคาครบครัน
|
| ทั้งม้ดทั้งผูกรังรึง | | ขันขึงเข้าไว้แน่นมั่น
|
| พนมแอกแตกขื่อโยงมือพลัน | | กระสันใส่พืดตรึงตรา
|
| ครั้นเสร็จเอาขึ้นขาหย่าง | | ย่างแดดลมไว้เวหา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ แทบตะแลงแกงกลางภารา | | ทะเวนไปตามสั่งพล้น
|
| ฯ เจรจา ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ชาวในนิเวศเขตต์ข้ณฑ์
|
| อีกทั้งไพร่ฟ้าข้าขอบคัน | | ชวนกันไปดูกุมาร
|
| เห็นต้องระนังรังรึง | | คะนึงพะวงสงสาร
|
| รูปทรงเหมือนองค์อวตาร | | ครั้นจะบันดาลทักก็กลัวภัย
|
| แต่สะกิดกระซิบบอกเพื่อน | | ความเหมือนตละหนึ่งเถือไส้
|
| เออนี่ลูกเต้าของใคร | | ไฉนจึงมาอหังการ์
|
| เมื่อเจ้าเด็กเล็กเท่านี้ | | หรือมีฤทธีแกล้วกล้า
|
| โอ้ว่าแต่เครื่องพันธนา | | หนักหนานักน่าไม่ข้ามคืน
|
| เจ้าเหวยข้าขอให้ทาน | | นักโทษกุมารแต่พอชื่น
|
| กินนี่หรือพ่อแต่พอฟื้น | | ขืนให้เสวยโภชนา
|
| ลางบ้างก็ให้นํ้าอ้อย | | กินเถิดอร่อยหนักหนา
|
| พอหายระหวยวิญญาณ์ | | ทาไส้ให้มีแรงไป
|
| ฯ ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ พระมงกุฎขอบใจให้ทานต่อ | | ข้าขอทานเขาเราให้
|
| ๏ ผู้คุมรับปันกันไป | | ทะเวนคลาไคลมิช้า
|
| ฯ เดียว ๒ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้ร่าย
|
| ๏ พระมงกุฎคะนึงถึงเหตุ | | ทูนเทวศเสร้าสร้อยละห้อยหา
|
| โอ้ว่าอาจารย์มารดา | | ไม่รู้ว่าเป็นประการใด
|
| มาดแม้นถ้าน้องไม่ม้วย | | จะได้ไปช่วยแถลงไข
|
| ก็ไม่แจ้งเหตุเภทภัย | | ทำไฉนจะรู้คดี
|
| คิดแล้วจึ่งกลั้นความโศกถาม | | ออกนามเมื่อชิงชัยศรี
|
| ๏ ผู้คุมก็บอกทันที | | หนีรอดไม่ได้ตัวมา
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ มงกุฎครวญครํ่ารํ่าไร | | หม่นไหม้ดุจดังจะเป็นบ้า
|
| มาดแม้นถ้าน้องถึงมารดา | | หน้าที่จะทรงโศกี
|
| อีกทั้งพระมุนีเจ้า | | จะโศกสร้อยเสร้าหมองศรี
|
| ที่ไหนจะได้สมฤดี | | เหมือนแกล้งชนนีอาจารย์
|
| โอ้ว่าถ้าฟังคำแม่ | | เที่ยงแท้ไม่จากถิ่นฐาน
|
| โพยภัยไม่มีมาพาน | | จะสำราญทั้งอาตมา
|
| เสียแรงกูเอากำเนิด | | ให้ซ้ำเกิดโทษไปภายหน้า
|
| แสนโศกวิโยคโศกา | | ตรึกตราตั้งสัจจวาที
|
| แล้วเสี่ยงเอาคุณมารดา | | ทั้งคุณเทวาฤษี
|
| อธิษฐานพลางจรลี | | จนสิ้นแสงศรีสุริยา
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมครั้นไปทะเวนเสร็จ | | พาเสด็จย่างไว้เวหา
|
| รักษาตรวจจัดอัตรา | | ครบห้าหกวันราตรี
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| | |
|
พระลบช่วยพระมงกุฎหนี พระรามเตรียมยกทัพไปจับพระมงกุฎ
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์
|
| ใช้รัมภาเทวะจรลี | | นารีไปช่วยกุมาร
|
| บัดนี้ฤษีจะให้หลาน | | แอบทวารไพชยนต์พิศาล
|
| เขาจะอ้อนวอนตักชลธาร | | เยาวมาลย์เจ้าให้กระออมพลัน
|
| ถ้าเขาเอานํ้ามาส่ง | | จงพาเข้าในเขตตขัณฑ์
|
| เจ้ารดกุมารฉับพลัน | | พันธนาหลุดแล้วบังมา
|
| ให้พ้นจากที่จองจำ | | นำออกยังไพรพฤกษา
|
| ๏ รัมภาก็รับสั่งลา | | มาดูท่าทางทันที
|
| ฯ เพลงพิราบป่า ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทชะมฤคฤษี
|
| สั่งแก่หลานลบทันที | | จงเอาศรศรีพี่มึงไป
|
| กับทั้งธนูของมึง | | จึงจะได้ช่วยกันแก้ไข
|
| เอ็งทำตามสั่งแต่ไร | | เจ้าไปเถิดเร่งจรลี
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบก้มกราบอำลา | | ทั้งพระมารดาฤษี
|
| เคารพอภิว้นท์ยินดี | | พาแหวนศรศรีบทมาลย์
|
| ฯ ปลูกต้นไม้ ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งแอบองค์ตามสั่ง | | บังทวารไพชยนต์พิศาล
|
| แลลอดสอดคอยนงคราญ | | ตามคำอาจารย์บัญชา
|
| ฯ พันพิลาป ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายรัมภานางซึ่งลงช่วย | | ขวยเขินแกล้งทำเป็นทาษา
|
| กระเดียดกระออมลีลา | | ออกมาแทบปากทวารชัย
|
| ฯ เพลงแขก ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นนาง | | เยื้องย่างออกกล่าวแถลงไข
|
| พี่ขาตักนํ้าทำไม | | ข้าตักให้หรือนที
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ นางว่าจะไปให้ทาน | | กุมารโทษชิงชัยศรี
|
| วันนี้แล้วเขาจะฆ่าตี | | ปรานีใคร่สรงคงคา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบขอตักชลธาร | | เหมือนท่านให้ทานบุญข้า
|
| นางส่งกระออมมิช้า | | ตักมาเถิดเจ้าอย่านาน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระลบจึงลงตักนํ้า | | กระทำเศกเป่าอธิษฐาน
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ เอาแหวนใส่ในชลธาร | | เสร็จการขึ้นจากวารี
|
| ฯ เดียว ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงส่งกระออมให้ | | เข้าแอบทวารชัยศรี
|
| ฯ กลม ฯ
|
|
|
| ๏ รัมภาก็พาจรลี | | ไปที่กุมารมิช้า
|
| ฯ เพลง ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมถามไถ่ | | ตักน้ำทำไมทาษา
|
| ๏ นวลนางชะม้อยเจรจา | | ข้าปรารถนาเอาบุญ
|
| เพื่อจะให้ทานน้ำเป็นทาน | | กุมารโทษที่จะดับสูญ
|
| เอ็นดูเถิดเจ้าเอาบุญ | | ทำคุณขอให้นที
|
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมพานเกี้ยว | | มานี่ประเดี๋ยวก่อนสาวศรี
|
| ไปไหนไม่ให้จรลี | | กรุณาพี่จึงจะให้คลา
|
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายรัมภาตอบเป็นพาล | | ให้ทานแล้วจึงจะมาหา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมก็ให้ไคลคลา | | อย่าช้านักเร่งออกไป
|
| ฯ สะระบุหรง ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ รัมภาพานํ้าเข้าไปสรง | | ธำมรงค์บังเอิญสรวมใส่
|
| พันธนาหลุดแล้วเอาใจ | | มาไปเถิดพ่ออย่าโศกา
|
| บัดนี้อาจารย์มารดร | | ร่านร้อนรัญจวนป่วนหา
|
| ให้น้องน้อยลบตามมา | | ว่าพลางทางพาจรลี
|
| ฯ ตะบองกัน พิลาป ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎขอบคุณ | | อาดูรถึงมารดาฤษี
|
| ดีใจได้แหวนชนนี | | ติดนิ้วชี้ตามนางไป
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ เดชะเดชเทวะธำมรงค์ | | ใครแลหาเห็นองค์ไม่
|
| ครั้นถึงซึ่งปากทวารชัย | | นางฟ้าก็ไปวิมานพลัน
|
| ฯ เหาะ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นพี่ | | โศกีออกรับเกษมสันต์
|
| ถวายศิลป์ธนูพลัน | | พากันเข้ายังอรัญวา
|
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ฝ่ายผู้พิทักษ์รักษา
|
| แลไปไม่เห็นกุมารา | | อัศจรรย์วิ่งหาวุ่นวาย
|
| บ้างบอกแก่ก้นไปมา | | พอพริบตาลงเห็นหาย
|
| ชะรอยรู้บังเลื่อมกาย | | หายตัวล่องหนสะเดาะไป
|
| ลางบ้างตามรอยบทจร | | ออกนอกนครเข้าป่าใหญ่
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ รอยเท้าก้าวเป็นสองคนไป | | ครั้นทันจะเข้าใกล้กลัวฤทธี
|
| พระมงกุฎเหลือบเห็นร้องเจรจา | | ให้เจ้ามึงมาชิงชัยศรี
|
| ๏ ผู้ตามขามฤทธิ์วาที | | เกลือกมิอยู่ช้าไม่พ้นภัย
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องร้องด่า | | กูหาหนีพ่อแม่มึงไม่
|
| ชวนน้องเก็บผลมิ่งไม้ | | กินถ้าอยู่ที่ไพรวัน
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ผู้คุมแบ่งกันมาแจ้งเหตุ | | เข้าในนิเวศเขตตข้ณฑ์
|
| ก้มเกล้ากราบเรียนสุมันตัน | | ตามอันคดีมีมา
|
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สุมันตันจึ่งเข้ากราบทูล | | ไอสูรย์บรมนาถา
|
| ๏ ก็กริ้วโกรธให้เตรียมโยธา | | กูจะกรีฑาทัพต่อตี
|
| เหม่มึงออกไปจองจำ | | อ้ายผู้ทำให้กุมารหนี
|
| แล้วเร่งรัดกันจงทันที | | กูจะกรีฑาทัพตามไป
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ พระอนุชารับสั่งเตรียมท้พ | | สรรพทั้งพยุหน้อยใหญ่
|
| ฯ เจรจาฯ
|
|
|
| ๏ สุมันตันจองจำกันไป | | ตรากตรำกันไว้ตามบัญชา
|
| ๏ ครั้นเสร็จมาช่วยเตรียมพล | | ปีกป้องพหลซ้ายขวา
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ สรรพทั้งจตุรงคโยธา | | เสร็จพากันเข้าอัญชลี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนี้พหลสกลไกร | | สำรับพยุหชัยศรี
|
| กะเกนกันแล้วภูมี | | จงแจ้งธุลีท่านไท
|
| อันอ้ายนักโทษกุมาร | | เข้ากาลลวาตป่าใหญ่
|
| ผู้คุมก็ตามสะกดไป | | ได้ร่องรอยอยู่ภูมี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| ชวนสามอนุชาสรงวารี | | สี่องค์สำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกุฎสังวาลตระการแก้ว | | แล้วสะพกสะพายแล่งแสงศร
|
| เขียวเหลืองเรืองรัศอัมพร | | กระจายจรแดงกํ่าดำพราย
|
| ดุจดังอโณทัยไตรตรัส | | แจ่มจัดวิเชียรเฉิดฉาย
|
| ระย้าระยับทับทรวงลาย | | กระจายจรกรรเจียกเพราตา
|
| พาหุรัดรัศมีชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| ดั่งเทวะเลื่อนลอยเมฆา | | ลีลาดลรถจรลี
|
| ฯ เพลงกราว ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถทรง | | ยศยงด้วยนิลรังษี
|
| รถแดงแข่งรัศรูจี | | รถเขียวเหลืองศรีเพราพราย
|
| สี่รถยศยิ่งเจษฎา | | สุนทราดั่งเทวะเฉิดฉาย
|
| ระย้าระย้อยพร้อยพราย | | กระจายไขรัศอัมพร
|
| โดยวิเชียรฤทธิ์สิทธิเดช | | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน
|
| ลอยเลึ่อนละลิ่วอัมพร | | จามรจรบังอโณทัย
|
| อภิรุมชุมสายพรายพรัน | | เศวตรัตรฉัตรกั้นไสว
|
| พัชนีวีระยาบปลาบไป | | วิไลวิเล่จะบาดตา
|
| อีกทั้งฆ้องกลองแตรสังข์ | | ประดังกันไปซ้ายขวา
|
| อื้ออึงคนึงโกลา | | กึกก้องท้องฟ้าอลวน
|
| พร้อมด้วยเสนาเสนี | | จตุรงคโยธีสับสน
|
| ขุนตำรวจตรวจจัดรี้พล | | เร่งพหลนิกรตามไป
|
| ฯ เชิด ฯ
|
| | |
|
ตอนที่ ๒ ตอนหนุมานเกี้ยววานริน จนท้าวมาลีวราชมา
หนุมานเกี้ยววานริน
ความตอนเริ่มต้นขาดไปบ้าง กลอนแรกเป็นคำของนางวานริน
|
|
| ๏ ฝ่ายข้าก็เห็นสุดที | | ชิเจ้าคนดีมุสา
|
| อย่าโป้ปดคดคิดเจรจา | | ไม่สบายวิญญาณ์อย่ายายี
|
| ซึ่งข้าจะคืนยังสถาน | | ต่อพระอวตารรังสี
|
| เธอปราบอรินไพรี | | ใช้ขุนกระบี่หนุมานมา
|
| ติดตามอสุระผู้หนี | | ข้านี้ได้ร่วมเสน่หา
|
| หนึ่งข้าได้แจ้งกิจจา | | ข้าจึ่งจะพ้นสาปไป
|
| เจ้าอย่าล่อเลี้ยวลวงกัน | | ข้าคนสำคัญไม่ได้
|
| ฝ่ายข้าเจ่าจุกทุกข์ใจ | | เซ้าซี้อยู่ไยไม่เข้ายา
|
| ฯ ๑๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | | มารศรีเสาวภาคย์อย่ากังขา
|
| พี่คือทหารพระรามา | | พนิดาอย่าแหนงแคลงใจ
|
| ทรงนามชื่อหนุมาน | | เป็นทหารห้าวแหงผู้ใหญ่
|
| ฝ่ายอสุรยกออกไป | | ชิงชัยต่อด้วยพระราชา
|
| พระองค์ทรงยิงศรผลาญ | | สังหารมารหมู่ยักษา
|
| ถูกวิรุญจำบังอสุรา | | ยักษาหลบหลีกหนีไป
|
| จึ่งให้พี่มาติตตาม | | นางงามเจ้ารู้บ้างหรึอไม่
|
| มันไปแห่งหนตำบลใด | | บอกให้หน่อยเถิดนารี
|
| อันซึ่งธุระของเจ้า | | ขวัญเข้าไว้เป็นธุระพี่
|
| จะให้ได้ดั่งใจเทวี | | ก็เซ้าซี้ไปตามกิจจา
|
| ฯ รอบก้อย ๑๐ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | วานรินนารีศรีฟ้า
|
| ได้ฟังถ้อยคำเจรจา | | นางฟ้าประชดประชันไป
|
| ชิตาทหารพระราเมศ | | ทรงเดโชชัยเป็นใหญ่
|
| อ้อนแอ้นเอวกลมวิไล | | ช่างจะไปตามมารอสุรา
|
| แม้นย้กษ์จะเด็ดทีเดียว | | คาเขี้ยวก็ไม่ได้อย่ามุสา
|
| นี่เจ้าได้ยินใครเจรจา | | จึงว่าเป็นองค์หนุมาน
|
| ข้าใคร่กล่าวแกล้งห้ามไว้ | | มิให้เจ้าไปสังหาร
|
| ชิชะเจ้าตัวหุนมาน | | ยังเห็นท่านเป็นประการใด
|
| ยังมีเขี้ยวแก้วกุณฑล | | ขนเพชรมาลัยอยู่ไหน
|
| เจ้ามีดาวเดือนอโณทัย | | อยู่ในโอษฐ์หรือช่างเจรจา
|
| ไฉนไม่เป็นวานร | | นี่คนซอกซอนอยู่ในป่า
|
| ลวงเราไม่ได้ดั่งจินดา | | แกล้งว่าจะไปตามไพรี
|
| อันวิรุญจำบังมาร | | ต้องศรอวตารเรืองศรี
|
| ตัวเจ้าจะไปต่อตี | | ที่ทางเราได้สาคัญ
|
| ว่าพลางทางเย้ยไปมา | | ชิเจ้าฤทธาแข็งขัน
|
| ยังได้สลักสำคัญ | | บั่นแบ่งให้แจ้งบัดนี้
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ยิกิ่น
|
| ๏ บัดนั้น | | จึงพญาหนุมานกระบี่ศรี
|
| ชื่นชมโสมนัสเทวี | | มีสุนทรยกย่องบัญชา
|
| ดูกรนางนิ่มน้อย | | ถ้อยคำเลิศลบเลขา
|
| พี่ขอบใจเจ้าเยาวสุดา | | ไม่หลงรูปรสวาที
|
| สมควรนวลเจ้าเป็นบาทบงสุ์ | | องค์อิศวรราชรังสี
|
| สู้ตายไม่ให้ประเวณี | | ต่อทื่คู่ควรจึ่งปรองดอง
|
| เจ้านี้ยศยิ่งยอดกัญญา | | สาวสวรรค์ชั้นฟ้าไม่มีสอง
|
| อยาแคลงพี่จะให้แจ้งน้อง | | ขอต้องนิดหนึ่งนารี
|
| นี่แน่เมื่อพบอสุรา | | ยังกรุณาบ้างหรือสาวศรี
|
| หรือว่าเจ้ากลัวมันราวี | | จูบทีพี่จะแผลงฤทธา
|
| ก็ผาดเผ่นโผนกลายกลับ | | โตค้บคิรีถ้ำพระคูหา
|
| เผือกผ่องพึงพิศเจษฎา | | อ้าโอษฐ์มีเดือนดาวตะวัน
|
| ทรงกุณฑลขนเพชรมาลัย | | เขี้ยวแก้วอำไพเฉิดฉัน
|
| ดุจดั่งไขสีรวีวรรณ | | ก็จรจรัลโลมถามเทวี
|
| ฯ คุกพาทย์ ๑๔ คำ ฯ
|
|
|
| ยิกิ่น
|
| ๏ ยอดเอยยอดมิ่ง | | ยังจริงหรือไม่มารศรี
|
| พี่จะติดตามต่ออสุรี | | จงชี้ท่าทางบอกไป
|
| อันซึ่งธุระของเจ้า | | ขวัญเข้าไว้พี่แก้ไข
|
| ต้องสาปเหดุผลกลใด | | จูบให้เร่งว่าเนื้อความมา
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| มโนราห์โอด
|
| ๏ วานรินตรีดตราดพาที | | โปรดเกศีเถิดอย่าทำข้า
|
| ไม่รู้ว่าองค์ศ้กดา | | ขอษมาโทษเถิดภูมี
|
| ข้าเป็นข้าบาทเจ้าโลกา | | อิศราศวรราชรังสี
|
| ชื่อวานรินนารี | | พระศุลีสาปข้าลงมา
|
| รักษาอังกาศคิรี | | ที่สุวรรณถ้ำคูหา
|
| เมื่อข้าอยู่ก้บเจ้าโลกา | | รักษาประทีปอัคคี
|
| วันหนึ่งจึ่งเธอออกนั่ง | | ยังบัลลังก์รัศรังสี
|
| สนทนาไญยธรรมอันมี | | กับนารอทฤษีมีญาณ
|
| ข้าพูดกับเทวบุตรเล่น | | เธอไม่เห็นอยู่ราชฐาน
|
| ประทีปก็ดับไปช้านาน | | ระแวงราชการต้องสาปมา
|
| ว่าต่อท่านได้มาพบ | | สบสมรักร่วมเสน่หา
|
| จึงให้คืนคุงมุลิกา | | ยังมหาไกรลาศคิรี
|
| หนึ่งให้คอยบอกกิจการ | | วิรุญจำบังมารยักษี
|
| แก่ท่านผู้มีฤทธี | | ข้านี้ก็จะพ้นสาปไป
|
| บัดนี้วิรุญจำบังมาร | | ต้องศรอวตารเป็นใหญ่
|
| มันหนีอยู่ริมสมุทรไท | | ทิศใต้ในฟองคงคา
|
| ไปเถิดให้ได้ดังประสงค์ | | จงสำเร็จจำนงปรารถนา
|
| ก็เป็นไรจึ่งไม่ไคลคลา | | มารวบรัดข้าว่าไร
|
| ไหอะไรมาเซ้าซี้ | | หารู้ที่ยินดีด้วยไม่
|
| อย่ามาจู้จี้น้ำใจ | | อายฤท้ยอยู่ไม่ไยดี
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
|
|
| ชาตรี
|
| ๏ ขวัญเอยขวัญตา | | กรุณาบ้างเถิดมารศรี
|
| พี่จะติดตามต่อไพรี | | ปรานีเหมือนอวยช้ยไป
|
| ว่าพลางทางรวบรึงรัด | | เออนี่หยิกกัดเป็นไฉน
|
| ดูแรงแข็งขืนหรือไร | | ฟัดฟั้นกันไปเป็นโกลา
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ วานรินตรีดตราดครื้นเครง | | เจ้าข้าเอยข่มเหงทำข้า
|
| สาปไม่พ้นก็จะทนเวทนา | | ข้าหายอมไม่ภูมี
|
| เออนี่ทำไมมารึงรัด | | สะบัดพลางทางว่าน่าบัดสี
|
| ไปเสียไปข้าไม่ประเวณี | | อย่าหยักเหยาเซ้าซี้กวนใจ
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | | มารศรีอย่าหม่นหมองไหม้
|
| ถึงอยู่ไม่ชูอาลัย | | จงสำราญบานใจจะขอลา
|
| ว่าพลางทางทำเป็นคลาไคล | | ทำไมมายุดชายผ้า
|
| เช่นพี่หรือจะมีเจตนา | | ฉุดผ้าข้าไยเทวี
|
|
|
| ชาตรี
|
| ๏ กลับนั่งแนบน้องเจรจา | | กรุณาบ้างเถิดอย่าผินหนี
|
| จะอยู่ก็ไม่ไยดี | | จะไปก็มิให้ไคลคลา
|
| ว่าพลางทางโอบอุ้มน้อง | | คืนเข้าถํ้าทองคูหา
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| โอ้โลม
|
| ๏ แสนสนิทพิศวาสตรึงตรา | | เสน่หาอัดอั้นพูนทวี
|
| ก็รัดรึงตระบึงร่วมรส | | ภุมรีจ้องจรดเกสรศรี
|
| กลั้วเกลือกกลีบเกศสุมาลี | | ปรีดาผาสุกสนุกใจ
|
| ฯ โลมปี่พาทย์ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วานรินนารีศรีใส
|
| อยู่กับหนุมานชาญชัย | | มิได้จะนิราศคลาดคลา
|
| จึ่งแจ้งกิจการยุบล | | ซึ่งทนยากอยู่ในพระคูหา
|
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | | ข้านานได้ถึงหมื่นปี
|
| อันจะพ้นทนทุกข์เวทนา | | เพราะพระภัสดาโปรดเกศี
|
| เมียจะไปไกรลาศคิรี | | ปรานีให้ได้ดั่งใจ
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | จึ่งพญาหนุมานทหารใหญ่
|
| รับคำวรราชนางใน | | อย่าร้อนรนใจกัลยา
|
| พี่คิดจะติดตามต่อไพรี | | แล้วจะกลับมาที่พระคูหา
|
| จึ่งจะส่งไปสวรรค์ชั้นฟ้า | | ก็เหาะมายังมหาสมุทรไท
|
| ฯ เชิด ฯ
|
| | |
|
หนุมานสังหารวิรุฬจำบัง
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึงพิจารณาฟอง | | ลอยฟ่องล่องตามน้ำไหล
|
| แต่ฟองน้ำอันหนึ่งไสร้ | | โตใหญ่หลวงล้ำมหึมา
|
| ไม่ลอยลงไปเหมือนทั้งปวง | | ท่วงทีจะเป็นยักษา
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | | เท่ามหาพรหมาเกรียงไกร
|
| มีหางใหญ่ยาวเจษฎา | | กระหวัดฟองคงคาอันใหญ่
|
| สองหัตถ์คลำพิจารณาไป | | ที่ในมหาชลธาร
|
| ฯ เชิด ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังตกใจ | | ก็รู้ว่าภัยมาตามผลาญ
|
| จึ่งอ่านพระเวทวิชาการ | | บันดาลแทรกตัวออกมา
|
| ฯ ตระ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ พ้นจากวงหางขนกระบี่ | | อสุรีอายใจยักษา
|
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | | กลับเข้าเข่นฆ่าหนุมาน
|
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานเผ่นโผนโจนรบ | | จับกุมกันตามกำลังหาญ
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ วิรุญจำบังตีหนุมาน | | พลำทานมิได้จมไป
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ หนุมานผุดขึ้นอ่านมนตร์ | | เข้าผจญชิงเอาตระบองได้
|
| ตีวิรุญจำบังจมไป | | ผุดเมื่อไรซํ้าตีอสุรา
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังอ่านมนตร์ | | ประตาต้นไม่ขึ้นเข่นฆ่า
|
| สมาธิสำรวมวิญญาณ์ | | อยู่ในมหาน้ที
|
| ฯ ตระ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึ่งพญาหนุมานกระบี่ศรี
|
| นิมิตหางโตใหญ่ยาวรี | | ล้อมรอบนัทีคงคา
|
| เบื้องตํ่าจรดเพียงบาดาล | | โดยสูงตระหง่านพระเวหา
|
| ค่อยกระหยับจะจ้บอสุรา | | ทำฤทธาอยู่ที่วารี
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วิรุญจำบังยักษี
|
| ซึ่งหลีกหลบอยู่ในนัที | | มิรู้ที่หนีหนุมาน
|
| ครั้นเห็นกระหยับหางเข้าทีใด | | ร่านร้อนฤทัยดังไฟผลาญ
|
| พ้นที่จะต่อหนุมาน | | ก็ลนลานอยู่ในสมุทรไท
|
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | จึงพญาหนุมานทหารใหญ่
|
| กระหวัดหางรัดรวบเข้าไป | | ก็จ้บตัวได้อสุรี
|
| ขึ้นฟัดกับพื้นพสุธา | | ย้กษามอดม้วยเป็นผี
|
| ฯ เชิด โอด ฯ
|
|
|
| ๏ ตัดเอาศีรษะอสุรี | | ขุนกระบี่ก็พาเหาะมา
|
| ฯ เดี่ยว ฯ
|
| ๏ จึงตรงลงยังคิรี | | ที่สุวรรณถํ้าทองคูหา
|
| จะโปรดวานรินกัลยา | | ทิ้งศีรษะไว้เข้าไป
|
| ฯ เสมอ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | วานรินนารีศรีใส
|
| แต่หนุมานคลาไคล | | นางในไม่เป็นสมปฤดี
|
| แสนวิโยคโศกสร้อยคอยหา | | กลัวว่าจะพ่ายแพ้ยักษี
|
| เจ่าจุกทุกข์ใจเทวี | | แลไปเห็นศรีหนุมาน
|
| วิ่งออกไปรับขุนกระบี่ | | มารศรีปรีดิ์เปรมเกษมสานต์
|
| นำเข้าแท่นที่นางคราญ | | ก็เบิกบานอยู่ในคิรี
|
| ฯ เพลง ๖ คำ ฯ
|
|
|
| โอ้โลม
|
| ๏ เมื่อนั้น | | หนุมานผู้ชาญชัยศรี
|
| แสนพิศวาสเทวี | | ยังที่แท่นอาสน์ไสยา
|
| แล้วจึ่งปราศร้ยนวลนาง | | ข้อซึ่งไปล้างยักษา
|
| แพ้พี่ต้ดเอาศีรษะมา | | ทิ้งไว้ปากมหาคิรี
|
| บัดนี้สำเร็จการแล้ว | | จะลาน้องแก้วบทศรี
|
| เอาเศียรไปถวายภูมี | | ยังที่สมรภูมิชัย
|
| ว่าพลางก็ทางเชยชิด | | แสนสนิทแนบน้องพิสมัย
|
| พี่จะส่งเจ้าไปสุราลัย | | ก็อุ้มอรทัยออกมา
|
| ฯ เสมอ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงปากถํ้าโยนขึ้นไป | | ในพิดลอากาศเวหา
|
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวา | | ไปมหาไกรลาศคิรี
|
| ฯ ตระ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นเสร็จกิจการนงเยาว์ | | จับเอาเศียรเกล้ายักษี
|
| เหาะจากปากถ้ำคิรี | | รีบรี่มาสมรภูมิพลัน
|
| ฯ เชิด ปฐม ๑๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | | ภูมีบอกแก่พลขันธ์
|
| โน่นแน่หนุมานจรจรัล | | ได้หัวกุมภัณฑ์เหาะมา
|
| พวกพลกระบี่ดีใจ | | เอิกเกริกกันไปทั่วหน้า
|
| หนุมานถึงจึ่งวันทา | | ถวายเศียรอสุราทันที
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เดิมเมื่อได้ข่าวยักษา | | พบวานรในพนาศรี
|
| บอกว่าอังกาศคิรี | | มีนางอัปสรกัญญา
|
| ข้าจึ่งนิมิตบิดเบือน | | เหมือนมนุษย์หนุ่มน้อยเสน่หา
|
| เข้าไปไถ่ถามกิจจา | | นางว่าต้องสาปพระศุลี
|
| กลับสงสัยข้าที่แปลงกาย | | หยาบคายว่าชาวพนาศรี
|
| ข้าเลียมลวงตอบคดี | | นารีแปลนคำออกมา
|
| ว่าต่อได้บอกกิจการ | | พบพานร่วมรักกับข้า
|
| จึ่งให้คืนคุงบาทมุลิกา | | ยังมหาไกรลาศคิรี
|
| ข้าจึ่งผาดแผลงอานุภาพ | | นางกราบประณตบทศรี
|
| บอกให้ไปตามอสุรี | | พบตัวต่อตีกันไปมา
|
| มันตีข้าจมลงในน้ำ | | ข้าดำผุดขึ้นได้ตียักษา
|
| ชิงได้ตระบองอสุรา | | ข้าก็ตียักษาจมไป
|
| ครั้นผุดขึ้นมาข้าตีซ้ำ | | มันดำลงอยู่ตํ่าใต้
|
| ข้านิมิตหางโตเกรียงไกร | | จึ่งกระหวัดจับได้อสุรา
|
| ตัดเอาศีรษะจรลี | | มาโปรดนางที่พระคูหา
|
| แล้วจึงพาเอาศีรษะมา | | ถวายพระผ่านฟ้าบัดนี้
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| ปราศร้ยไปแก่ขุนกระบี่ | | ที่ใข้ศรข่ายกั้นอสุรา
|
| กูพิจารณาดูรูปพึงหาย | | จึงหมายมุ่งว่าเองได้ยักษา
|
| ก็พอแลไปเห็นหนุมานมา | | ดูราพิเภกอสุรี
|
| แต่ให้หนุมานอาสา | | เข่นฆ่าต้านต่อยักษี
|
| ล้วนมีชัยได้ท่วงที | | ควรที่เป็นอัครเสนา
|
| นี่แน่พิเภกธิบดี | | อันเศียรอสุรียักษา
|
| เพื่อนขลังอาคมวิทยา | | จะเอามาทำประการใด
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระยาพิเภกกราบทูล | | ซึ่งอิสูรต้องศรตักษัย
|
| ย่อมได้ฟากฟ้าคาลัย | | ไปเป็นสุขทั่วอสุรี
|
| บัดนี้วิรุญจำบังม้วย | | ด้วยมือหนุมานกระบี่ศรี
|
| ข้าบาทเห็นไม่สู้ดี | | ขอให้ชูศีรษะไว้เมฆา
|
| แล้วจึงทรงศรแผลงผลาญ | | สังหารให้ไปเป็นสุขา
|
| จึงจะได้สวรรค์ชั้นฟ้า | | โปรดเกศาทำบัดนี้
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| สั่งให้เอาเศียรจรลี | | ทำตามพิเภกบัญชา
|
| หนุมานก็พาเหาะไป | | ชูไว้อากาศเวหา
|
| จึงแผลงศรกินเศียรอสุรา | | ยักษาสู่สวรรคาลัย
|
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ แล้วตรัสแก่พลวานร | | อันนครหาพ้นมือไม่
|
| ครั้นจะบุกรุกเอาเวียงชัย | | ผิดไปไม่ต้องประเวณี
|
| จำเราจะเลิกทัพชัย | | กลับไปยังพลับพลาศรี
|
| ฟังดูกำลังอสุรี | | ก็เลิกรี้พลกลับพลับพลา
|
| ฯ ๔ คำ เชิด ฯ
|
|
|
| | |
|
ทศกัณฑ์ให้นนยุเวกวายุเวกไปตามท้าวมาลีวราช
|
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงสารัณทูตยักษา
|
| ซึ่งคอยเหตุเจ้ากรุงลงกา | | เห็นทัพยักษาอัปราชัย
|
| พ่ายแพ้แก่องค์พระราเมศ | | เอาเหตุไปแจ้งแถลงไข
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ ทูลแก่ท้าวทศกัณฐ์ไป | | ได้ทราบธุลีบาทา
|
| บัตนี้ทัพท้าวสัทธาสูร | | ทั้งวิรุญจำบังยักษา
|
| พ่ายแพ้แก่องค์รามา | | ยักษามอดม้วยบรรลัย
|
| เสร็จสิ้นม้ารถคชพล | | ทั้งสกลพยุหน้อยใหญ่
|
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มพนาลัย | | ท่านไทจงแจ้งธุลี
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ครั้นรู้ข่าวแพ้ไพรี | | มีกมลเศร้าเปล่าใจ
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ โอ้ว่าแต่แต่งไปอาสา | | จะมีชัยมาบ้างก็หาไม่
|
| ล้วนย่อยยับอัปราชัย | | ไฉนจะชนะไพรี
|
| เร่งร้อนรัญจวนป่วนใจ | | ดั่งไฟประลัยก้ลป์เเจียวจี่
|
| แสนวิโยคโศกสร้อยโศกี | | คิดถึงพงศ์พีร์ทั้งปวงไป
|
| คือจะได้ใครมาต่อต้าน | | พระยามารอัดอ้นหม่นไหม้
|
| ทอดกายก่ายคิดคดีไป | | ระลึกได้ว่าองค์อัยกา
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ เธอเสด็จไปทรงศีลอยู่ | | ภูเขาศิวาลัยภูผา
|
| โดยอิทธิฤทธ์เดชา | | อานุภาพปราบเดโชชัย
|
| พระนามชื่อมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| ทรงสัจแม้นตรัสสิ่งใด | | ก็เป็นไปตามพระบัญชา
|
| ดุจดั่งบรมพรหมเมศร | | ทุกนิเวศลิขิตเลขา
|
| จารึกไว้หน้าศิลา | | ถ้าแม้นแช่งชักผู้ใด
|
| ผู้นั้นก็เป็นดั่งวาจา | | จะคลาดคลาสักน้อยก็หาไม่
|
| ควรกูจะให้ไปทูลไท | | มาในนครลงกา
|
| แล้วจึ่งจะทูลกล่าวโทษ | | ให้กริ้วโกรธรามจงหนักหนา
|
| อันลักษมณ์แลรามราชา | | น่าที่จะต้องแช่งตาย
|
| ฝ่ายนางสีดาดวงจิตร | | ก็จะสมความคิดกูมุ่งหมาย
|
| ไพรีมิม้วยอันตราย | | ไม่วายทุกข์ร้อนเคืองใจ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วสั่งสุรเสนา | | ไปเชิญอัยกาผู้เป็นใหญ่
|
| ซึ่งอยู่ยอดฟ้าศิวาลัย | | มาดับภัยพื้นพสุธา
|
| มึงคิดพิดทูลถ้าไถ่ถาม | | กล่าวโทษล้กษมณ์รามให้หนัก
|
| แก้ไขอย่าให้แคลงวิญญาณ์ | | สองเสนาไปบัดนี้
|
| ฯ ๒๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | นนยุเวกวายุเวกยักษี
|
| รับสั่งพลันพลางจรลี | | กรีธาทัพไช้พันหนึ่งไป
|
| ฯ กราว ฯ
|
|
|
| ๏ มาเอยมาถึง | | ซึ่งนครยอดฟ้าสูงใหญ่
|
| ก็เข้าไปหาเสนาใน | | แถลงไขตามราชกิจพล้น
|
| ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาจึ่งพาเข้าทูล | | ไอศูรย์บรมพงศ์สวรรค์
|
| ก็พอไขสีรวีวรรณ | | จรจร้ลออกหน้าบัญชรชัย
|
| ฯ เสมอ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เสนาจึ่งเบิกทูลแถลง | | แจ้งท้าวมาลีวราชเป็นใหญ่
|
| นนยุเวกวายุเวกก็ทูลไป | | แถลงไขตามข้อคดี
|
| บัดนี้ท่านท้าวทศพักตร์ | | อันเป็นหลานร้กเรืองศรี
|
| ผู้ผ่านสามโลกโมลี | | ซึ่งเป็นศรีราชนัดดา
|
| ให้ข้ามาทูลพระบาท | | ด้วยพระญาติวงศ์พงศา
|
| มีหมู่อริราชยกมา | | เข่นฆ่ามอดม้วยมากมาย
|
| นามชื่อล้กษมณ์รามราชา | | กับพลวานรทั้งหลาย
|
| สังหารอสุรศ้กดิ์ยักษาตาย | | มากมายเป็นพ้นคณนา
|
| ขอเชิญเสด็จไปปกเกล้า | | แก่เผ่าพ้นธุ์วงศ์พงศา
|
| ยังกรุงนครลงกา | | เห็นว่าจะปลอดรอดภัย
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ช้าปี่ร้บ
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงธรรมธิราชเป็นใหญ่
|
| สงสัยไถ่ถามเนื้อความไป | | เป็นไฉนสองสุรเสนี
|
| อันองค์ท้าวทศพักตร์ | | หลานรักกูยิ่งยอดเรืองศรี
|
| ถึงว่าเทวัญจันทรี | | ก็อัญชุลีอวยชัย
|
| เป็นยอดมงกุฎเมืองมาร | | ห้าวหาญผ่านภพสูงใหญ่
|
| ทั้งสิบสี่โลกสุราลัย | | ย่อมกลัวฤทธิไกรมหึมา
|
| ไม่มีผู้อาจองทะนงศักดิ์ | | มายํ่ายีพญาย้กษา
|
| สิ้นเสร็จเข็ดฤทธิ์อสุรา | | มึงว่ากูฉงนสนเท่ห์ใจ
|
| ซึ่งว่าพระรามพระลักษมณ์ | | ศักดิ์แสงสุริวงศ์อยู่ไหน
|
| เพื่อนผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | | เร่งเร็วบอกไปอย่าช้า
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกทูลพลัน | | ซึ่งยกพลขันธ์มาเข่นฆ่า
|
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | | อานุภาพปราบเดโชชัย
|
| เป็นหน่อของท้าวทศรถ | | ปรากฏฟากฟ้าดินไหว
|
| หลานท้าวอัชบาลเรืองชัย | | เป็นใหญ่ยิ่งยศโมลี
|
| เดิมพระยอดเมืองมารไปเล่นป่า | | พบนางสีดามารศรี
|
| สิ่งซึ่งบริโภคไม่มี | | ปรานีเอามาลงกา
|
| อยู่มาพระรามพระลักษมณ์ | | คุมกระบี่มีศักดิ์มาหนักหนา
|
| ข่มเหงห้ำหั่นอสุรา | | จองถนนข้ามมาพระบุรี
|
| ฆ่าพระญาติวงศ์พงศา | | โยธาอสุรายักษี
|
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มธรณี | | จงแจ้งธุลีท่านไท
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
|
| ครั้นจะแจ้งเหตุเภทภ้ย | | จึ่งแถลงไขสองเสนา
|
| อันองค์อัชบาลเป็นสหาย | | เพื่อนตายร้กใคร่กูหนักหนา
|
| ร่วมชีพไว้วิญญาณ์ | | ซึ่งลักษมณ์รามากูไม่รู้
|
| ด้วยพึ่งใหญ่ค่อยจำเริญวัย | | ทางไกลต่างคนต่างอยู่
|
| ช้านานไม่ได้ไปดู | | สุริวงศ์ในกรุงอยุธยา
|
| ไฉนจึ่งมารุกราน | | กรุงมารเมืองหมู่ยักษา
|
| หรือจะเกี่ยวข้องกันด้วยสีดา | | ว่ามาทั้งนี้กูเห็นจริง
|
| อันนอกกว่านี้ไม่มีใคร | | จะทำฤทธิไกรสุงสิง
|
| หลานรักกูศักดิ์แสงยวดยิ่ง | | กฤษฎาธิการมหึมา
|
| เห็นแต่ท่านท้าวอัชบาล | | เป็นประธานสุริวงศ์นาถา
|
| เธอเป็นสหายรักกูมา | | อนิจจานัดดามาผิดก้น
|
| จำกูจะไปเกลี่ยไกล่ | | อย่าให้ขึ้งเคียดเดียดฉันท์
|
| เป็นเพึ่อนเผ่าพันธุมิตรกัน | | โดยธรรมธรรมเนียมมีมา
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ก็สั่งให้เตรียมสกลไกร | | กูจะไปห้ามสองเสน่หา
|
| ให้สมัคสมานอัธยา | | อย่าช้ารีบรัดบัดนี้
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ บัดนั้น | | จึ่งอำมาตย์มารย้กษี
|
| ร้บสั่งพลันพลางจรลี | | มาจัดรี้พลโยธา
|
| ฯ แพละน้อย ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ กะเกนคนธรรพ์คันธรรพ | | กับอสุรศักดิ์ยักษา
|
| ทั้งฤษีสิทธ์วิทยา | | กินนรปักษานาคี
|
| อีกทั้งโขมดผีป่า | | เทพบุตรเทวาอึงมี่
|
| แตรสังข์ดุริยางค์ดนตรี | | ให้คอยที่แห่แหนเสด็จไป
|
| ครั้นเสร็จระเห็จเข้ามา | | ไคลคลาขึ้นทูลแถลงไข
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | | ได้พร้อมอยู่เเล้วพระราชา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงจตุศีลยักษา
|
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | | ทรงกาสาวพัสตร์รูจี
|
| สอดสร้อยใส่ชฎาประดับเครื่อง | | เรึ่อเรืองรุ่งรัศรังสี
|
| เปล่งปลั่งดังดาวโรหิณี | | สีกรรจรแก้วแพรวตา
|
| ดั่งองค์อิศโรยโสธร | | บวรลิขิตเลขา
|
| ผ่องผึ่งพึงพิศเจษฎา | | ทรากรสิกขาเพราพราย
|
| กอปรกับสัจจะเวทคาถา | | อลังการ์เป็นพระขรรค์ผันผาย
|
| มาขึ้นรถแก้วแพร้วพราย | | คลี่คลายพลจากคิรี
|
| ฯ ๘ คำ เพลง แล้วกราว ฯ
|
| | |
|
ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถทรง | | สำหรับพงศ์เผ่าพรหมรังสี
|
| เทียมด้วยเทพบุตรพาชี | | รัศมีวิจิตรเจษฎา
|
| ดุจดั่งดวงอโณทัยตรัส | | แจ่มจัดสว่างเวหา
|
| ระย้าระยับจับเมฆา | | อลังการ์รัศอัมพร
|
| โดยญาณฤทธิ์สิทธิเดช | | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน
|
| ก็เคลื่อนชัยรถบทจร | | จามรจรบังบังตะว้น
|
| กลิ้งกลดกลดกลิ้งพริ้งพราย | | อภิรุมชุมสายผายผัน
|
| บังแสงแสงศรีรวีวรรณ | | ผาดฝันเลื่อนลอยลีลา
|
| ฯ ๘ คำ กลองโยน ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาพลางทางคิดถวิล | | จินตนาการตามอุเบกขา
|
| ครั้นกูจะเข้าไปลงกา | | พระรามารู้จะน้อยใจ
|
| ครั้นกูจะไปหารามลักษมณ์ | | ฝ่ายพญาทศพักตร์จะว่าได้
|
| ควรกูอยู่ท่ามกลางไสร้ | | อย่าให้ข้างใครนินทา
|
| คิดพลางทางสั่งหมู่มาร | | ท่านอย่าเข้าไปเมืองยักษา
|
| ยับยั้งยั้งนอกภารา | | ก็มาหยุดสมรภูมิชัย
|
| ฯ บาทสกุณี ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ จึ่งสั่งสองสุระขุนมาร | | ผู้ซึ่งจำทูลสารไข
|
| มึงเร่งเอากิจจาไป | | แถลงไขเจ้ากรุงลงกา
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกรับสั่ง | | บังคมกราบคนละสามท่า
|
| ทูลลาระเห็จเตร็ดมา | | พากันเข้าแจ้งคดี
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนี้สมเด็จพระอัยกา | | ไม่เข้ามาในกรุงศรี
|
| อยู่นอกนครธานี | | ตรงที่สมรภูมิชัย
|
| เดิมเมื่อไปทูลเธอไถ่ถาม | | ตรัสเรื่องราวความแถลงไข
|
| บอกว่าลักษมณ์รามสองไท | | ได้เป็นหลานพระสหายมา
|
| พระองค์จะตรัสเกลี่ยไกล่ | | มิให้ขึ้งเคียดเข่นฆ่า
|
| ว่าเป็นพงศ์พันธุมิตรมา | | ให้ข้าบาทเชิญจรลี
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| ชื่นชมโสมนัสยินดี | | สองเสนีไว้กูเจรจา
|
| เองเร่งบุษบกพิมาน | | กับพลทวยหาญซ้ายขวา
|
| อีกทั้งธูปเทียนบูชา | | กูจะไปวันทาบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ นนยุเวกวายุเวกสั่งพล้น | | เร่งรัดพลขันธ์ชัยศรี
|
| ฯ เชิด เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ บ้างจัดบุษบกมณี | | ตระเตรียมอัคคีมาลัย
|
| เสร็จพร้อมธูปเทียนบริบูรณ์ | | เขาทูลบังคมแถลงไข
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ อันซึ่งจะเสด็จคลาไคล | | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา
|
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | | ยักษาสำอางอาภรณ์
|
| ทรงมงกุฎสังวาลเสร็จสรรพ | | จับสะพกสะพายแล่งแสงศร
|
| ถือธูปเทียนบุษบากร | | ก็จรจะไปบูชา
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ ขึ้นยังบุษบกพิมาน | | เหาะระเห็จทะยานพระเวหา
|
| ฝ่ายหมู่แสนสูรเสนา | | แห่ห้อมล้อมท้าวยักษาไป
|
| ฯ กราว ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นถึงจึ่งหยุดบุษบก | | ยกสองพระกรก้มกราบไหว้
|
| เคียงข้างรถแก้วแววไว | | เบื้องซ้ายท้าวไทอ้ยกา
|
| จึ่งจุดธูปเทียนตามถวาย | | บ่ายพักตรอภิวันท์หรรษา
|
| โปรยปรายดอกไม้บูชา | | โศกาอ้ดอั้นพันทวี
|
| ฯ โอด ฯ
|
|
|
| ครวญ
|
| ๏ พระจอมเกศแก้วกระหม่อมเอ๋ย | | ไม่เคยอับปางบทศรี
|
| แต่พระบาทเบื้องตํ่าใต้ธุลี | | ก็มีผู้ยำเยงเกรงใจ
|
| ไม่มีผู้มาทำแค้น | | หาดูหมิ่นถิ่นแคลนได้ไม่
|
| เดชะพระเดชปกเกศไป | | ก็เย็นในสุริวงศ์พรหมา
|
| บัดนี้พระรามพระล้กษมณ์ | | โหมหักฆ่าญาติวงศา
|
| อาจอุกรุกรันรานมา | | จะเกรงอัยกาบ้างก็ไม่มี
|
| ถึงกระไรก็จะเห็นแก่พระองค์ | | ซึ่งเป็นพงศ์พรหมเรืองศรี
|
| ยังเสด็จอยูยอดคีรี | | นี่มาทำได้ทำไป
|
| ฯ ครวญ ฯ
|
|
|
| ๏ อันพระญาติวงศ์ตายสิ้นแล้ว | | ยังแต่หลานแก้วจะตักษัย
|
| จึงให้ไปเชิญท่านไท | | เพื่อจะได้ถวายบังคมลา
|
| ทูลพลางทางทรงโศกี | | ยักษีสอดใส่แสร้งว่า
|
| ทำสะอึกสะอื้นไห้ไปมา โศกาอัดอั้นพันทวี
|
| ฯ ๑๖ คำ โอด ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงทศธรรมรังสี
|
| สงสัยในพจนวาที | | มีมโนในนิ่งจินดา
|
| ดีร้ายการจะก่อเกิดเคืองแค้น | | จึ่งจะแสนสาห้สกันเข่นฆ่า
|
| แม้นดีหรือจะมีภัยมา | | ปรีชาฉงนสนเท่ห์ใจ
|
| แม้นมั่นมันทำเขาก่อน | | เขาจึ่งรานรอนม้วยไหม้
|
| หรือจริงสิ่งซึ่งมันว่าไป | | ท้าวไทกลับนึกตรึกตรา
|
| ครั้นกูจะปราศรัยต่อ | | หน่อทศรถจะกังขา
|
| ครั้นกูจะไม่เจรจา | | มิรู้ว่าเป็นประการใด
|
|
|
| ร่าย
|
| คิดแล้วจึ่งร้องประกาศ | | เทวราชเรืองฤทธิน้อยใหญ่
|
| มาเป็นพยานกันไว้ | | เราจ้กไถ่ถามข้อคดี
|
| ฯ ๑๐ คำ ฯ
|
|
|
| ยานี
|
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | | ถึงไทยเทพทั่วราศี
|
| ผู้ทรงมหิทธิฤทธี | | เรืองศรีทิพโสตรู้ไป
|
| คือองค์ท้าวมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| เสด็จอยู่สมรภูมิชัย | | จะไถ่ถามความกุมภัณฑ์
|
| กับด้วยพระลักษมณ์พระราเมศ | | เทพเจ้าเรืองเดชผายผัน
|
| ฯ เพลง ฯ
|
|
|
| ๏ ก็ชวนกันเข้าคมคัล | | อัญชุลีท้าวมาลี
|
| ฯ โคมเวียน ๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระผู้พงศ์ผ่านภพรังสี
|
| ปราศรัยไปแก่อสุรี | | ซึ่งเป็นศรีราชน้ดดา
|
| ตัวเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | | จบสกลโลกทิศา
|
| เจ้าผิดกับลักษมณ์รามา | | สาเหตุอย่างไรอย่าได้พราง
|
| อันซึ่งกิจการรบสู้ | | กูนี้จะขอทั้งสองข้าง
|
| เขาหลานสหายปู่ผู้กลาง | | ข้างเจ้าก็เป็นนัดดา
|
| ไม่ควรทำร้ายแก่กัน | | เป็นพันธุมิตรดีกว่า
|
| คือใครก่อกรรมอหังการ์ กูจะหามาว่าบัดนี้
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี
|
| พิดทูลเคลือบแฝงคดี | | เดิมทีไปเล่นพนาวา
|
| ข้าไล่มหิงส์กระทิงไพร | | พบนางคนหนึ่งในป่า
|
| ต่างต่างช่วงชิงกันไปมา | | ยักษาจะกินเทวี
|
| พอข้าขอทัณฑ์ถามไถ่ | | นางว่าเกิดในพนาศรี
|
| พ่อแม่ลูกผัวไม่มี | | นารีชื่อว่าสีดา
|
| ปรานีเอามาไว้ในสวน | | ไม่ควรร่วมรสเสน่หา
|
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | | ใครใครไม่ว่าผัวนารี
|
| แต่องค์พระลักษมณ์พระราเมศ | | ซึ่งไม่เกรงเดชฆ่าพงศ์ยักษี
|
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวี | | จึ่งพาทีว่าเป็นผัวสีดา
|
| ครั้นข้าจะส่งสีดาเล่า | | ด้วยพระญาติวงศ์เจ้าด้บสังขาร
|
| เห็นไม่กล้บคืนเป็นมา | | ข้าจึ่งมิส่งนางไป
|
| ถ้าว่ากันก่อนโดยดี | | เป็นทางไมตรีจะส่งให้
|
| นี่มาข่มเหงไม่เกรงใจ | | จะส่งไปกล้วขายพระบาทา
|
| แม้นไม่มีชัยอัปยศ | | จะปรากฏอายบาทไปเมื่อหน้า
|
| ขออย่าให้ขายบาทา | | กรุณาข้าใต้ธุลี
|
| ฯ ๑๖ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระทรงธรรมธิราชรังสี
|
| สอดส่องดูคำอสุรี | | ผิดที่ไม่เคยพบเห็นมา
|
| หรือว่าผู้อื่นลักนาง | | ฝ่ายผัวตามล้างเข่นฆ่า
|
| พอพบพญาอสุรา | | กลัวฤทธาทิ้งนารี
|
| ฝ่ายผัวเหลือบเห็นไม่ทันถาม | | วู่วามเข้าชิงชัยศรี
|
| หมายใจว่าอ้ายไพรี | | ต่างต่างจึ่งมีอหังการ์
|
| ก็ผิดที่นี่หน่อทศรถ | | ปรากฎสุริยวงศ์นาถา
|
| มิใช่เข็ญใจไพร่ฟ้า | | จะมาเป็นดั่งนี้ก็ผิดไป
|
| หรือเมียนอกใจอ้ายนี่ชู้ | | ต่อสู้เจ้าผัวเขาไม่ได้
|
| สุดฤทธิ์ที่จะคิดชิงช้ย | | เพื่อจะให้กูแช่งกระมังนา
|
| ดีร้ายจะเป็นฉะนี้ | | ท่วงทีจึ่งเคลือบริษยา
|
| ครั้นกูจะตอบต่อเจรจา | | ม้นจะว่าแกล้งกล่าวซักความ
|
| จำกูจะเงือดงดไว้ | | จึ่งจะค่อยซักไซ้ไถ่ถาม
|
| ควรกูจะให้ไปหาราม | | มาสอบถามห้ามผิดกัน
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ คิดแล้วจึ่งมีพจนารถ | | ประกาศแก่เทวาสรวงสวรรค์
|
| แล้วว่าไปแก่กุมภัณฑ์ | | อันเป็นศรีราชนัดดา
|
| ซึ่งข้อคดีของเจ้า | | จำจะให้หาเขาผู้เข่นฆ่า
|
| มาสมัคสมานอัธยา | | ว่ากล่าวกันตามประเวณี
|
| ก็สั่งอำมาตย์มึงไปหา | | เทวบุตรศณุกรรม์เรืองศรี
|
| ฉับไวให้มาบัดนี้ | | ยังที่สมรภูมิพลัน
|
| ฯ ๒๐ คำ ฯ
|
| | |
|
ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม
|
|
| ๏ คนธรรพ์ก็รับสั่งลา ไปดาวดึงสาสวรรค์
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ เข้าหาพระวิษณุกรรม์ | | ฉับพลันมาไปอย่าช้า
|
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายพระวิษณุกรรมแจ้งเหตุ | | ก็มาจากนิเวศดึงสา
|
| ฯ เหาะ ฯ
|
|
|
| ๏ จึงชวนกันเข้าวันทา | | สองราประณมดุษฎี
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ เมื่อนั้น | | ท้าวมาลีวราชยักษี
|
| จึงสั่งให้เทวจรลี | | ไปบอกคดีสองไทย
|
| อันอัชบาลอัยกา | | ร่วมวิญญาณ์กูพิสม้ย
|
| สหายกูปู่รามเรืองชัย | | จงแจ้งไขแก่สองรา
|
| ครั้นเราจะให้คนธรรพ์ไป | | เกลือกสองภูวนัยจะกังขา
|
| ด้วยรามลักษมณ์ไม่รู้จักกูมา | | พาทีอย่าให้แคลงใจ
|
| บัดนี้นัดดากับนัดดา | | เข่นฆ่ากันเท่าไหนไหน
|
| ตัวกูนี้พึ่งรู้ไป | | ฉับไวให้มาบัดนี้
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ ฝ่ายเทวะร้บสั่งลา | | เหาะมายังพลับพลาศรี
|
| ฯ เชิด ฯ
|
|
|
| ๏ ถึงจึ่งแถลงเสนี | | กระบี่พาแจ้งกิจจา
|
| บัดนี้ท่านท้าวมาลีวราช | | พระบาทสิทธิศ้กดิ์หนักหนา
|
| เธอเป็นสหายพระอัยกา | | ให้ข้ามาเชิญเสด็จไป
|
| จะไถ่ถามห้ามความรบสู้ | | พระเจ้าปู่ว่าหาอื่นไกลไม่
|
| เหตุนี้พึ่งทราบธุลีไป | | จึ่งให้มาแจ้งราชา
|
| ฝ่ายข้างพระยาทศพักตร์ | | กล่าวโทษพระองค์หนักหนา
|
| พระอัยกาไม่เชึ่อวาจา | | จึ่งให้มาเชิญจรลี
|
| ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
|
| จึ่งบัญชาชอบวาที | | ให้กระบี่ปรึกษาทุกตัวนาย
|
| ผู้ใดยังได้รู้เห็น | | อัยกากูเป็นสหาย
|
| กับท้าวมาลีวราชเพริดพราย | | บรรยายให้แจ้งบัดนี้
|
| ฯ ๔ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ บัดนั้น | | พระยาชามพูวราชกระบี่ศรี
|
| ก้มเกล้าเคารพสามที | | ขุนกระบี่จึงทูลเนื้อความไป
|
| อันองค์ท้าวมาลีวราช | | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
|
| กับพระอัยการักร่วมใจ | | ไกลนานเนิ่นนักพระราชา
|
| แต่ชันษาข้าพึ่งวัย | | พอจำความได้น้อยหน้กหนา
|
| จนได้เป็นบาทมุลิกา | | อายุข้าถึงกัลป์ปลาย
|
| แม่นมั่นอันองค์พระอัยกา | | กับท้าวยักษาเป็นสหาย
|
| ตัวข้าจะขอบรรยาย | | เล่าถวายให้แจ้งกิจการ
|
| ว่ายังมีพรหมผู้หนึ่ง | | จึ่งเธอทำเพียรห้าวหาญ
|
| อตส่าห์เฝ้าพระสยมภูวญาณ | | จะใคร่เป็นประธานโลกา
|
| จึ่งกราบทูลขอพระพร | | ให้ถาวรยิ่งพรหมทุกทิศา
|
| กับคทาเพชรมหึมา | | จะป้องกันรักษาไพรี
|
| ฝ่ายองค์อิศวรบรมญาณ | | ประธานทั้งพระพรชัยศรี
|
| ครั้งนั้นคึอท้าวมาลี | | มีมโนในนึกเมตตา
|
| ทูลพระอิศวรบรมนาถ | | ว่าพระบาทอัชบาลนาถา
|
| ผ่านแผ่นพื้นภพอยุธยา | | สามัญพึ่งพาทั่วไป
|
| สุจริตทศพิธราชธรรม์ | | พงศ์พันธุ์นารายณ์เป็นใหญ่
|
| ทุกนิเวศเขตขัณฑ์พึ่งไท | | เกลือกพรหมจะไปราวี
|
| หน้าที่จะสิ้นสูญพรตกรรม์ | | สามัญจะร้อนดั่งเพลิงจี่
|
| จะขัดสนจนทั้งมุนี | | โปรดเกศีอย่าให้สูญไป
|
| พระศุลีฟังมาลีวัคคพรหม | | พระสยมภูวญาณก็สงสัย
|
| จี่งประทานพระขรรค์เพชรเรืองชัย | | ให้ท้าวมาลีเอามา
|
| ถวายแก่ท้าวอัชบาล | | แล้วประทานพระพรหนักหนา
|
| ให้ชนะแก่บรมพรหมา | | คทาเพชรจงพ่ายแพ้พระขรรค์ชัย
|
| ท้าวมาลีรับเอาพระขรรค์แก้ว | | แล้วเชิญพระพรลงมาให้
|
| แด่ท้าวอัชบาลเรืองชัย | | จึ่งร้กใคร่เป็นสหายกันมา
|
| ไม่มีที่เป็นอุบาย | | พระองค์อย่าหมางหมายกังขา
|
| ขอเชิญเสด็จไคลคลา | | ไปหาจึ่งจะชอบทางธรรม
|
| ฯ ๒๘ คำ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ เมื่อนั้น พระเผ่าพงศ์นารายณ์ไอศวรรย์
|
| จึ่งสั่งให้ตรวจเตรียมกัน | | กูจะไปคมคัลพระอัยกา
|
| ฯ ๒ คำ ฯ
|
|
|
| ๏ สุครีพรับสั่งไปพลัน | | ตระเตรียมพลขันธ์อาสา
|
| ฯ เชิดปฐม ฯ
|
|
|
| ๏ กำชับันเป็นโกลา | | จัดแจงมหารถชัย
|
| นี่แน่นิลนนท์หนุมาน | | องคตชมพูพานทหารใหญ่
|
| หมวดกองกะเกนจงเกือบไป | | อย่าไว้ใจอรินไพรี
|
| เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท | | เล่ห์กลแห่งมารยักษี
|
| จงจัดสรรกันแต่ตัวดี | | ประคองเคียงข้างภูมีไป
|
| ฯ เจรจา ฯ
|
|
|
| ๏ ครั้นเอยครั้นเสร็จ | | ระเห็จเข้ามาแถลงไข
|
| ฯ แพละน้อย ฯ
|
|
|
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ เมื่อนั้น | | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า
|
| จึ่งชวนพระศรีอนุชา | | ลีลาลงสรงวารี
|
| ทรงภูษาทาธะรสประดับเครื่อง | | เรื่อเรืองรุ่งรัศรังสี
|
| สององค์ทรงลักษณ์รูจี | | ต่างสีเหลืองนิลว้ตถาพราย
|
| เลิศแล้วแก้วเก้ามงกุฎเก็จ | | เพชรระยับทับทรวงเฉิดฉาย
|
| ตาบติดสังวาลเลื่อมพราย | | กระจายจรกรรเจียกเพราตา
|
| พาหุร้ดธำมรงค์ชายแครง | | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
|
| ทรงศิลป์ศรชวนอนุชา | | ไคลคลาขึ้นรถจรลี
|
| ฯ เพลง ๘ คำ ฯ
|
|
|
| โทน
|
| ๏ รถเอยราชรถอินทร์ | | เฉิดฉินฉ้อพรรณรังสี
|
| สลับเลือกล้วนดวงจินดาดี | | รัศมีสว่างเมฆา
|
| ดุจดังอโณท้ยไตรตรัส | | แจ่มจัดแสงนิลว้ตถา
|
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | | อนุชานั่งหน้ารถไป
|
| ฯ กลองโยน รุกร้น ฯ
|
|
|
| ร่าย
|
| ๏ ครั้นถึงจึงหยุดรถแก้ว | | แล้วอ่อนโอนองค์ลงไหว้
|
| ให้พระมาตุลีขับเข้าไป | | เคียงข้างขวาไทอัยกา
|
| ยอกรปัญจางค์สุจริต | | ประดิษฐานเหนือเกศเกศา
|
| เคารพอภิว้นท์ปรีดา | | อยู่ในมหารถชัย
|
| ฯ ๘ คำ ฯ
|
|
|
| ช้า
|
| ๏ เมึ่อนั้น | | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
|
| ครั้นเห็นลักษมณ์รามเรืองชัย | | ท้าวไทเพ่งพิจารณา
|
| องค์อรรคอ้อนแอ้นทั้งสอง | | ผ่องแผ้วผิวนิลวัตถา
|
| เรืองรุดสุดเลิศลักขณา | | เหมือนมหาอ้ชบาลสหายกู
|
| จึ่งเอื้อนอรรถโองการปราศรัย | | เหตุใดเวียงชัยเจ้าไม่อยู่
|
| มาเที่ยวไพรไยทั้งคู่ | | เกิดรบสู้กันด้วยอันใด
|
| ฯ ๖ คำ ฯ
|
| | |
|
ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง
ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ
เชิงอรรถ
อ้างอิง
