บทละครขุนช้างขุนà¹à¸œà¸™ พระบวรราชนิพนธ์ในà¸à¸£à¸¡à¸žà¸£à¸°à¸£à¸²à¸Šà¸§à¸±à¸‡à¸šà¸§à¸£à¸¡à¸«à¸²à¸¨à¸±à¸à¸”ิพลเสพ
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 10:51, 26 สิงหาคม 2553 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระบวรราชนิพนธ์: กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ
บทประพันธ์
ตอน ๑ ตั้งแต่ขุนแผนกลับจากการทัพมาบ้านนางวันทอง นางวันทองกับนางลาวทองหึงกัน จนขุนแผนกลับบ้านเดิม
| ช้า | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนเชี่ยวชาญหาญกล้า | ||
| ตีเชียงทองได้แล้วกลับมา | เฝ้าจอมอิศราปิ่มโมลี | ||
| ได้พระราชทานรางวัลครัน | เกษมสันต์ผ่องพักตร์เป็นศักดิ์ศรี | ||
| จะกลับไปสุพรรณบุรี | ลงนาวีใหญ่ไร่เพียบพราย | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โล้ | |||
| จำปาทองเทศ | |||
| ขุนแผนคลอเคล้าลาวทอง | พี่เลี้ยงสองชม้อยเมียงม่าย | ||
| หม่อมขุนเย้าหยอกตามสบาย | ลาวทองร้องไฮ้อายชาวเรือ | ||
| ขุนแผนว่าเมียใครที่ไหนมา | เสน่หาเต็มทนจนล้นเหลือ | ||
| ต้องนอกผ้าดังว่าเขาถูกเนื้อ | ร้องเผื่อเสียก่อนว่างอนจริง | ||
| หยอกแหย่แอ๋แหน้อยฤาน้อย | เชิงชั้นเกือบจะเป็นท่านผู้หญิง | ||
| สะดุ้งพดสามคดระทวยทิ้ง | มันเพราพริ้งยิ่งชื่อฤาลาวตาย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองขวยเขินสะเทินม่าย | ||
| เหตุว่าหม่อมขุนเป็นผู้ชาย | ไม่มีอายทำได้ก็ทำเอา | ||
| ลาวไทยถ้าเป็นหญิงก็เหมือนกัน | อย่าเสกสรรรำพันเพ้อเลยพ่อเจ้า | ||
| เผอิญหม่อมเห็นว่าข้าพริ้งเพรา | บุญเราจะได้เป็นหม่อมแม่เรือน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนสรวลเสชวนกลบเกลื่อน | ||
| ไม่สะบิ้งสะบัดแชเชือน | อย่าพักเตือนเลยจะเลี้ยงให้เต็มโต | ||
| พลพายพายระดมรีบรัด | สามเล่มจัดร่ายราวกราวโห่ | ||
| เมียผัวตัวขย้อนคลอนยอกโย้ | พลาดขยับร้องโอ๋ซวดเซทับ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ช้าปี่ | |||
| สิ้นเอยสิ้นแสง | จรูญแจรงเมฆเกลื้อนเลื่อนสลับ | ||
| รวิวรรณผายผันโพยมพยับ | ไถงดับอับแสงรวิวร | ||
| บุหลันเลื่อนล่องฟ้าโพยมมาศ | โอภาสแจ่มจำรัสประภัสสร | ||
| แผ้วหล้าดาดาษศศิธร | พิศเดือนเหมือนจะวอนให้อ่อนใจ | ||
| แส้งตรัจปรัดผิวลาวทองน้อย | งามขม้อยนวลหน้าหน้าแข่งไข | ||
| สัพยอกหยอกเยียเคลียกันไป | ตามแนวในชลมารคไม่คลาศคลา | ||
| เพลาดึกลมพัดมาเย็นเฉื่อย | หนาวเรื่อยน้ำฟ้าต้องหน้า | ||
| ชื่นชุ่มเยือกเย็นทั่วกายา | สะพักผ้าไม่อุ่นเหมือนเบียดกัน | ||
| มืดราตรีผินข้างนี้เถิดนะเจ้า | มาคลึงเคล้าเสียให้หายคลางคางสั่น | ||
| ทำเอนอิงพิงพาดพัวพัน | พูดล้อเล่นขันขันมากลางเรือ | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ โอ้ | |||
| แล้วถอนจิตคิดถวิลถึงพิมพี่ | โอ้ป่านนี้จะละห้อยคอยเหลือ | ||
| เพลานอนจะโอดอ่อนน้ำตาเจือ | เออน่าเบื่อเรือพายไม่ไหวเลย | ||
| เขม่นตาข้างขวาให้หวั่นหวาด | เอ๊ะประหลาดผิดใจอะไรเหวย | ||
| เมียงามละไว้ให้ห่างเชย | อกเอ๋ยนานหนักมักมีภัย | ||
| ฝากไว้กับแม่ยายแก่ชายเปื้อน | ทำอะไรไหลเลื่อนไม่เอาได้ | ||
| อ้ายขุนช้างทุจริตอิจฉาใจ | มันคิดปลงอยู่มิได้วายวัน | ||
| คะนึงพลางทางเร่งนาวาคลา | พอเรื่อฟ้าจวนแจ้งแสงฉัน | ||
| ภาณุมาศโอภาสรพีพรรณ | กับบุหลันเด่นดวงอรุโณทัย | ||
| ถึงสุพรรณพลันประทับกับหน้าบ้าน | ยิ่งรำคาญร้อนรนหม่นไหม้ | ||
| ยลบ้านพิศเรือนนี่เรือนใคร | หวั่นใจทวีทุเรศอารมณ์รัว | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | สายทองพี่เลี้ยงตื่นขมุกขมัว | ||
| ลงมาท่าน้ำชำระตัว | หมอกมัวเห็นเรือใครรอรา | ||
| ดูดูรู้ว่าเรือขุนแผน | ก็กลับแล่นคืนขึ้นบนเคหา | ||
| บอกวันทองพลันว่าหม่อมมา | จอดอยู่หน้าท่าถึงเดี๋ยวนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองมัวหมองไม่ใสศรี | ||
| แจ้งว่าผัวมาก็ยินดี | แย้มหน้าต่างม่านมู่ลี่แลดู | ||
| เห็นเรือจอดอยู่หน้าตะพานใหญ่ | มีความใคร่มิได้อดสู | ||
| ยินดีปรีดาน้ำตาพรู | วางวู่วิ่งสลดกำสรดจร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เพลง | |||
| ถึงเอยถึงท่า | ระอาหน้าร้อนรุ่มดั่งสุมขอน | ||
| ย่างยาวก้าวลงเรือที่นอน | สะท้อนถอนซบพักตร์โศกาลัย | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนเห็นพิมน้องหมองไหม้ | ||
| กำสรดโศกวิโยคยิ่งสิ่งใด | เป็นไฉนฉะนี้นะน้องรัก | ||
| ผิวช้ำคล้ำกลั้วมัวมลทิน | ผันผินมาบอกพี่ให้ตระหนัก | ||
| ผัวมาชอบแต่ว่าจะทายทัก | ซบพักตร์ร้องร่ำทำไมน้อง | ||
| ฤาอาดูรพูนเทวษโรคาไข้ | เจ็บช้ำน้ำใจหม่นหมอง | ||
| พิมเอ๋ยไยฟูมหน้าน้ำตานอง | เข้าประคองปลอบเช็ดชลนา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองโศกแสนสหัสา | ||
| กราบลงแทบเท้าภัสดา | มิใคร่จะเงยพักตราระทมใจ | ||
| อึดอัดสะอื้นจะออกความ | คิดขามอิดเอื้อนไม่บอกได้ | ||
| ตั้งแต่หม่อนบำราศคลาศไป | รักษาตัวกลัวภัยเป็นพ้นคิด | ||
| อกุศลตามผลาญประหารพลัน | ขุนช้างมันคิดคดทุจริต | ||
| มารดาข้าถือว่าเป็นมิตร | เชื่อสนิทมิได้คิดสงกา | ||
| เอากระดูกห่อผ้ามาให้ | ว่าหม่อมม้วยบรรลัยสิ้นสังขาร์ | ||
| เสียทัพยับย่อยชัยปรา | ลาวฆ่าแทงตายวายชีวัน | ||
| บอกมาแต่งเมืองกำแพงเพชร | คดีทูลสิ้นเสร็จเป็นคำมั่น | ||
| มันทำร่ำร้องไห้รำพัน | ข้างบ้านสำคัญว่าความจริง | ||
| ชวนกันร่ำระงมซมทั้งเรือน | กลาดเกลื่อนสิ้นเสือกเกลือกกลิ้ง | ||
| น้องก็เขลาไม่ระแวงแคลงประวิง | ร้องให้นิ่งจนสลบซบซอน | ||
| มิได้วายว่างเว้นเทวษ | กับสายทองนองเนตรสยดสยอน | ||
| ราตรีนองน้ำสุชลนอน | ระบมค่อนอกช้ำระยำทรวง | ||
| จึงพากันไปดูโพธิ์สามต้น | ก็เหลืองหล่นใบกลาดดาษร่วง | ||
| ยิ่งทวีทุกข์เพิ่มเติมตวง | มาหลงกลเขาลวงนี้เนื้อกรรม | ||
| ก็ตั้งใจแต่สร้างการกุศล | แผ่ผลไปให้หม่อมทุกเช้าค่ำ | ||
| บุญใดที่มิได้เคยทำ | ทำแล้วตรวจน้ำอุทิศไป | ||
| เสพอาหารตรวจน้ำทุกค่ำเช้า | จะนอนเล่าก็ไม่หลับใหล | ||
| จนไผ่ผอมตรอมซูบระยำใจ | น้องล้มไข้ปาปิ้มจะวายปราณ | ||
| ท่านมารดาหาแพทย์มารักษา | หมอใดมาว่าโรคนี้หนักท่าน | ||
| เหลือมือจะเยียวยาแล้วอาการ | ได้แต่หมอกลางบ้านประทังมา | ||
| ฯ ๒๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| จึงไปนิมนต์ท่านวัดป่าเลไลยก์ | ดูเคราะห์ว่าฆาตใหญ่ไขว่นักหนา | ||
| มิจากผัวตัวจะตายวายชีวา | เธอจึงเปลี่ยนชื่อข้าเรียกวันทอง | ||
| ให้นามต้องชาตาจะซาเคราะห์ | จะค่อยเลาะกว่าเก่าจากเศร้าหมอง | ||
| อยู่มินานมีพระกาลประหารน้อง | อ้ายขุนช้างจองหองบังอาจใจ | ||
| แต่งเถ้าแก่มาขอต่อมารดร | พูดจาหลอกหลอนตะคอกใหญ่ | ||
| ว่ากฎหมายผัวตายณรงค์ชัย | กรมวังท่านจะให้ตำรวจมา | ||
| เก็บเอาภรรยาเป็นม่ายหลวง | ตามกระทรวงพระสุรัสซ้ายขวา | ||
| แม่แก่ตกใจไม่ไตร่ตรา | เขาขอข้ายอมยกให้ขุนช้าง | ||
| เร่งรัดมัดให้มาปลูกหอ | ไม่รั้งรอหารือน้อยหนึ่งบ้าง | ||
| รื้อหอเก่าไปปลูกเสียวัดกลาง | ปลูกหอใหม่ไม่ระคางคร่อมลง | ||
| บ่ายหน่อยขันหมากมาถึงบ้าน | ทั้งสมภารมากลุ้มประชุมสงฆ์ | ||
| อ้ายหัวล้านป๋อหลอออทะนง | กับเผ่าพงศ์เพื่อนบ่าวมาหลายลำ | ||
| ทุนสินสอดผ้าไหว้มากหนักหนา | แม่ข้าโลภเผลอพูดเพ้อพร่ำ | ||
| จะให้ข้าแต่งตัวไปซัดน้ำ | ฉุดปล้ำลากข้าไม่ปรานี | ||
| น้องขืนขัดมิได้ไคลคลา | แม่ข้าต่อยตบน่าบัดสี | ||
| อยู่มาอีกเจ็ดราตรี | จะส่งตัวให้อ้ายผีเข้าหอกัน | ||
| น้องไม่ลงปลงใจแข็งขัด | แม่ผูกมัดเฆี่ยนตีไม่ผ่อนผัน | ||
| ขอดค่อนด่าว่าไม่เว้นวัน | ไม่เสกสรรความจริงยิ่งเหลือทน | ||
| หม่อมมิเชื่อเมียว่าแกล้งว่า | เลิกผ้าให้ดูแผลแน่ปี้ป่น | ||
| ไม่สิ้นแหนงระแวงน้องต้องจำจน | ไม่เป็นคนสู่สู้เวราไป | ||
| คิดคิดจะใคร่ตายเสียดีกว่า | จะดูหน้าต่อตาผู้ใดได้ | ||
| กอดเท้าหม่อมขุนเข้าร่ำไร | สะอื้นไห้จะสิ้นสมประดี | ||
| ฯ ๒๒ คำ ฯ โอด | |||
| โลม | |||
| เมียเอยเมียรัก | อย่าร่ำนักผิวพักตร์จะหมองศรี | ||
| เดือดอึดอัดฮึดฮัดเต็มที่ | ดังอัคคีจุดจ่อรื้อรอคิด | ||
| ประโลมปลอบเอาใจภรรยา | นี่หากว่าเจ้าเป็นคนสุจริต | ||
| แม้นชั่วไม่รักผัวมัวมืดมิด | จะเชยชิดชอบชู้สำราญครัน | ||
| หนึ่งว่าน้อยฤาแน่แม่สหาย | ไม่ทันตายฤามาแสร้งแซงสรร | ||
| เมียกูรู้อยู่สิ้นทั้งสุพรรณ | เหลือที่กลั้นสุดอดจะลดรา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| อ้ายหัวล้านเล่นกันเถิดวันนี้ | อีเถ้าแก่แม่พี่ที่ปรึกษา | ||
| บรรดาคนสนิทคิดกันมา | ห้ำหั่นบั่นฆ่าให้ม้วยมุด | ||
| เจ้านายไม่เลี้ยงก็สู้ตาย | ถึงแม่ยายก็ฟันเสียให้สิ้นสุด | ||
| จับฟ้าฟื้นกวัดแกว่งแต่งตัวยุทธ์ | เรียกบ่าวไพร่อุตลุดอึงคะนึง | ||
| แต่ต้นโพธิ์ปลูกไว้เสี่ยงทาย | ตัดรากทำอุบายใครรู้ถึง | ||
| ค้นอาวุธในท้องเรือดังตังตึง | บอกกันอึงนายให้ไปล้อมเรือน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองร้องห้ามความจะเปื้อน | ||
| อย่ามุมุ่นหุนหันฟั่นเฟือน | ไม่เหมือนกลางป่าค่าไม้ | ||
| หม่อมขาฟังเมียก่อนพ่อเจ้า | ถ้อยความมันจะเน่าไปไหน | ||
| เมืองมีขื่ออย่างถือชะล่าใจ | ฟังข้าวเดียวยังกระไรฤาหม่อมพลาย | ||
| ใช่คอเขาเป็นทั่งสันหลังเหล็ก | ไม่ใช่เด็กเขาจะทำเอาแต่ด้าย | ||
| จะกระไรบ้างกระมังข้างเรานาย | บุราณว่าหญิงร้ายชายทรชน | ||
| ท่านแม่ยายมิปลงใจไฉนฤา | เขาจึงรื้อหอห้างเสียจนป่น | ||
| หม่อมมีความชอบมาเหลือล้น | ทูลยุบลแล้วแต่จะโปรดปราน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองยินคำร่ำขาน | ||
| เหลียวดูวู่โกรธพิโรธดาล | ดั่งประหารสับเสี่ยงเยี่ยงกัน | ||
| นี่เมียหม่อมฤาใครที่ไหนมา | จึ่งลอยหน้าห้ามผัวจนตัวสั่น | ||
| เท็จจริงสิ่งรู้สารพัน | ชะช่างกลั่นรูปคารมสมเชลย | ||
| แน่ะนางลาวอย่าน้าววาจาคม | ข้ากับเจ้ามันไม่สมกันแม่เอ๋ย | ||
| เซซัดหัวพลัดข้าไม่เคย | รู้ว่าเหวยว่าหลงเข้าดงรัก | ||
| ก็ตามทีชอบอยู่ประสีประสา | ความเขาว่าการอะไรมาสลัก | ||
| มาจ่อไต้ตำตอเข้าต้ำฮัก | ชอบฤาหม่อมไม่ทันทักนางเมียงาม | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนร้องฮาฟังพี่ห้าม | ||
| อย่าโมโหโยก่อนจะเล่าความ | ไม่ไต่ถามเลยอะไรมาอึงคะนึง | ||
| นางคนนี้ลูกเจ้าเมืองจอมทอง | ปึกแผ่นพวกพ้องก็เกือบขึง | ||
| ทำคุณกับบิดาเขาพอพึง | เขาจึงยกลาวทองให้มาเป็นเมีย | ||
| พี่พามาหวังจะให้คำนับเจ้า | อะไรเล่าพอจ่อจอดเรือจะเสีย | ||
| ยังฟังความเมียข้างบ้านอยู่ปัวเปีย | ไม่ทันเล่าเรื่องเมียใหม่ได้มา | ||
| เท่านั้นเถิดน้องพี่อย่าวีวุ่น | รกคนเป็นทุกดีกว่ารกหญ้า | ||
| หนึ่งก่อนสองตามลำดับมา | ลาวทองอย่าช้าไว้วันทอง | ||
| วันทองเล่าเจ้าหวงหึง | โกรธขึ้งขอเถิดเจ้าทั้งสอง | ||
| จงสมัครสมานปรองดอง | มาตรึกตรองเรื่องความมันหยามเรา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| ร้องเอยร้องว่า | มันไม่น่าแล้วอย่าเลยเจ้า | ||
| ชั่วดีช่างข้าเถิดทำเนา | นางเมียเบ่าแล้วฤาน้อยฤาแน | ||
| จริงอยู่แต่พอจอดทั้งตอดขบ | ชวนกันเกลื่อนเลื่อนกลบลบแผล | ||
| ย่อมว่าผัวเป็นประทัดซื่อสัตย์แท้ | ทีนี้มันแปรเป็นธนูชะดูตรง | ||
| ไม่พักพร้องว่าพวกพ้องมั่งคั่ง | ถึงเซซังไม่สูญประยูรหงส์ | ||
| ข้าดอกคะมันประดาษชาติเผ่าพงศ์ | จึงได้หลงตามหม่อมสู้เสียตัว | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| วันเอยวันทอง | ให้ปรองดองเอออะไรไม่ฟังผัว | ||
| ก่อนไม่เคยเลยว่ารู้เกรงกลัว | ฤาแกล้งยั่วจะให้โกรธา | ||
| เอ็นดูข้าหน่อยเถิดแม่คุณ | ถึงไม่คิดบาปบุญเห็นแก่หน้า | ||
| เออยิ่งห้ามฤายิ่งหยามไม่ลดรา | อย่าจัดจ้าไปเลยนักจะหักค้าน | ||
| ธรรมดากระเบื้องร้อนจะรานร้าว | มันจะฉาวอึงอายเขาชาวบ้าน | ||
| ลุกยืนเผลไผล้ไม่เป็นการ | จะรำคาญสองซ้ำระยำมัว | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองร้อนเร่านั่งเกาหัว | ||
| นึกในใจกูจะให้มันสั่นรัว | สบตาผัวทำกลัวชำเลืองแล | ||
| ผัวเมินปากขยิบกระซิบด่า | ไว้กิริยาว่าผัวรักขึ้นเคียงแค่ | ||
| แอบหลังผัวเล่นตัวระทวยแท้ | ทำปากแบ้ยั่ววันทองค้อนควัก | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ดูเอยดูดู๋ | ยิ่งกว่าใครไม่รู้เลยทำหนัก | ||
| สมแล้วหม่อมพร้อมเพรียงจะเคียงพักตร์ | มันค้อนควักอยู่ข้างหวังนั่งด่า | ||
| รู้ฤาไม่แอบกระซิบพิไรบ่น | หม่อมเคยทนอย่าให้ล่วงมาถึงข้า | ||
| ว่าให้เมียไหว้แต่วาจา | มันเล่นหน้าเล่นตัวรู้กลัวใคร | ||
| ชกศีรษะแล้วจะให้มาลูบหลัง | พี่น้องเอยใครชั่งจะอดได้ | ||
| ไม่หย่อนหยุดกระซิบว่าฤาด่าใคร | เป็นอะไรก็เป็นไปเถิดวันทอง | ||
| ถึงจะไหว้กูก็ไม่ปรารถนา | พามาคุมเหงถึงบ้านช่อง | ||
| หม่อมขาหม่อมถึงจะไม่เลี้ยงน้อง | ฆ่าเสียเถิดอย่าให้ต้องกินระกำ | ||
| ทีนี้อีลาวนุ่งซิ่นจะบินร่อน | หม่อมเตว็ดลงนอนให้เหยียบย่ำ | ||
| นิ่งอยู่ไยมิเล่นเต้นรำ | มายืนก้มหน้าคว่ำอยู่ทำไม | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| สุดเอยสุดกลั้น | ลาวทองเคี้ยวฟันหมั่นไส้ | ||
| มารยาบีบน้ำตาต่อไป | ข้าเป็นลาวชาวไพรดอกแม่คุณ | ||
| ไม่ได้ว่าอะไรหน่อยหนึ่งเลย | อกเอ๋ยเธอเป็นใครจึงเฉียวฉุน | ||
| พลอยว่าข้าน้อยคิดจะเอาบุญ | เห็นหม่อมหมุนมุโกรธวุ่นวาย | ||
| จะไปรอนฟอนฟันเขาทั้งบ้าน | ใช่การจะพากันฉิบหาย | ||
| อย่างอื่นไหนคุณใหญ่ท่านแม่ยาย | รอดตายเพราะใครห้ามไม่ลามปาม | ||
| คิดอยู่จะฝากตัวคุณเมียหลวง | มิใช่จะจ้วงล่วงเกินไม่เข็ดขาม | ||
| ไม่พอที่เลยจะก่อข้อความ | ไหว้ไม่เอาก็ตามเถิดเจ้าคะ | ||
| ฉันมิได้ถือเนื้อถือตัว | สุดแต่จอมหม่อมผัวไม่เกะกะ | ||
| ไม่รู้ว่าจะไขว้ไล่รานระ | เหยียบย่ำผัวเปะปะพันธุ์ไม่เคย | ||
| แม้นรู้กระนั้นจะสรรหา | ไม้ขอนสักนองามาแม่เอ๋ย | ||
| มากำนัลกันไขว้ให้เสบย | ไม่มีสิ่งใดเลยติดมือมา | ||
| เมื่อหม่อมผัวจะพาข้ามานี้ | ไม่บอกว่าเมียมีคุณเจ้าขา | ||
| ชอบผิดจงคิดกรุณา | ไม่เมตตาสักคราวลาวชาวดง | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ถ้อยเอยถ้อยคำ | ซ่อนเงื่อนเกลื่อนทำให้ผัวหลง | ||
| ต้องเสน่ห์ถูกสนัดแล้วมั่นคง | จึงงวยงงงมงายว่ากันดี | ||
| ผัวข้าฝ้าขึ้นเห็นฤาไม่ | นวลที่หน้านี้มิใช่ฤาหม่อมพี่ | ||
| แต่กลับทัพก็ยับมาเต็มที | น่าบัดสีมันให้กินสิ้นแล้วเคอะ | ||
| ให้อีลาวชาวดอนมาร่อนร่า | เชิดชูหน้าราคีเปื้อนเปรอะ | ||
| เอียงคว่ำไปแล้วเจ้าจอมเลอะ | เท่านั้นเถอะพอรู้เท่าทัน | ||
| เหม่อีลาวปากยาวว่าเมื่อกี้ | แสร้งเสกสีนองาสูงสรร | ||
| เมื่อไรเล่าจึงจะเอามากำนัล | กู่จะกลั่นช้างงาไปร่ารับ | ||
| โฉมนางวางมาแต่จอมทอง | กว้างขวางพวกพ้องให้ขึ้นขับ | ||
| คดคมคารมเชลยทัพ | รู้แล้วเจ้าเขานับว่าใจบุญ | ||
| ถ้าไม่ห้ามผัวไหนจะหยุดโย | จะเที่ยวพาโลแกว่งหอกออกวุ่น | ||
| ไล่แยงแทงทิ่มจิ้มเป็นจุณ | นี่ไม่หมุนไปได้เงือดงด | ||
| มารดาจึงได้รอดวอดวาย | เพราะนางลาวระงับพลายหายหด | ||
| ชนะผัวผัวกลัวจึ่งละลด | เคยข่มกดกันมาถูกท่าทาง | ||
| ดีจริงยิ่งหญิงในแผ่นภพ | จะเชิดชื่อลือจบว่าคู่สร้าง | ||
| หม่อมผัวกอดไว้อย่าได้วาง | มันยอดนางใต้หล้าไม่มีใคร | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| หม่อมเอยหม่อมขา | ได้ยินคุณภรรยาฤาหาไม่ | ||
| ยืนลืมตากะปริบพริบอยู่ไย | ทนไม่ได้แล้วคะไม่ละกัน | ||
| เอออะไรกระนี้ท่านผู้หญิง | ขยันยิ่งสั่นรัวตัวสั่น | ||
| เห็นอดอ่อนยิ่งรอนศีรษะชัน | ปากคันคอยอยู่กี่เวลา | ||
| พอผัวถึงกระทั่งปึ่งตะบึงบอน | ข้าฉะอ้อนบรรยายขายน้ำหน้า | ||
| ทำเคละคละปะเปอะเปรอะรา | ไว้คอยท่าท่านผัวไม่มีอาย | ||
| ชอบแต่ล้างบ้านเรือนหายเปื้อนก่อน | จึงขอดค่อนคนอื่นนางตื่นม่าย | ||
| ผัวไปทัพไม่ทันกลับรู้ข่าวตาย | ช่างเชื่อง่ายปักเลนโอนเอนรัว | ||
| กลับว่าข้อนี้นี่กว้างขวาง | จริงคะเลี้ยงช้างไว้ท่าผัว | ||
| ช้างคนช้างพลายมากหลายตัว | จึ่งรื้อเรือนทลายรั้วแคบไม่พอ | ||
| ขอบใจพี่จะให้ไปรับข้า | สุดปัญญาที่จะขี่ไม่มีขอ | ||
| อย่าให้ไปเลยเอาไว้กันตอ | เตาหม้อทอถอนไม่สิ้นปักดินลึก | ||
| ต้องเสนียดถูกสนัดกลัดมัน | ดีฉันจึงทำเสน่ห์มากลางศึก | ||
| ป่วยไข้ไผ่ผอมแต่ลำนึก | จริงอยู่คะยิ่งกว่าหมึกเขม่ามอม | ||
| จะขยำน้ำแช่ก็ไม่หาย | ถึงส่ายน้ำดอกไม้ก็ไม่หอม | ||
| สบู่ฟอกปอกเปื้อนเปรอะปอม | อย่าพักย้อมเลยยังมัวกลั้วมลทิน | ||
| ชามแตกบัดกรีไม่สนิท | ต่อไม่ติดแล้วแผลไม่อยากสิ้น | ||
| ซ้ำว่าข้าเอาสิ่งชั่วให้ผัวกิน | ยังแต่จะบินขี้คร้านตบมือ | ||
| หมอทายว่าเคราะห์ร้ายไม่ยั้งหยุด | เสาร์อุจลัคน์จมไม่รู้ฤา | ||
| ทั้งสุพรรณมันสนั่นออกระบือ | อย่าพักอื้อมันไม่กลบลบรอย | ||
| ฯ ๒๐ คำ ฯ | |||
| แค้นเอยแค้นนัก | อีผัวรักน้อยฤาไม่ราถอย | ||
| เข้าแฝงหลังเมียงเคียงตะบอย | คารมราวกับทองย้อยเจียวขันคู | ||
| ดีแล้วจะได้เห็นฝีมือกัน | เรียกสายทองอี่จันอี่ปอยหนู | ||
| นิ่งไยลงมาหวามาช่วยกู | ตบให้รู้จักสำเหนียกมันฮึกดี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สายทองพี่เลี้ยงกับทาสี | ||
| อยู่บนตะพานเตรียมคอยที | ก็โจนลงนาวีพร้อมกัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| สายเอยสายทอง | ชอบแต่ห้ามปรามน้องผ่อนผัน | ||
| ไยจึงพากันเป็นบ้าดุดัน | นี่สำคัญอย่างไรจึงวุ่นวาย | ||
| ว่าพลางกั้นกางขวางหน้า | ร้องอย่าอย่าทำมันไม่ได้ | ||
| เหลืออดกูไม่ลดทั้งบ่าวนาย | มิเกือบตายอย่าประมาทฝีมือกู | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ไม่เอยไม่ฟัง | ปลอบก็ช่างห้ามก็ช่างอย่าพักขู่ | ||
| เอาวาก็รากันวิ่งพรู | บ่าวนายจู่ลู่ไล่ลาวทอง | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| กล้าเอยกล้าดี | จะสู้ตายที่นี่ลงเป็นสอง | ||
| กอดผัวไว้ไม่วางทางร้อง | ข่มเหงน้องจริงจริงพ่อคุณ | ||
| คนเดียวช่วยกันเป็นสามสี่ | ราวกับฝูงยักขินีเจียวนี่วุ่น | ||
| ทำอะไรก็ทำเถิดตามบุญ | โทโสหมุนกึกกักหักฮึก | ||
| แม้นทำข้าไม่ได้ก็ใช่คน | ใจพรั่นปากบ่นเก่งกึก | ||
| เนื้อเต้นเอ็นขึ้นคารมคึก | ครั้งนี้แลจะทำศึกกับนางยักษ์ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สาวเวียงสาววันพรั่นหนัก | ||
| พี่เลี้ยงคอยเคียงใจทึกทัก | เข้ามาใกล้หมายจะผลักให้ตกน้ำ | ||
| ถึงสี่เราสามก็ไม่กลัว | คาดเรี่ยวแรงตัวเห็นพอปล้ำ | ||
| ผิดนักย่อยยับเยินระยำ | สิ้นบุญสิ้นกรรมกันวันนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ศัพท์ไทย | |||
| อีเอยอีลาวทอง | อย่าพักจองหองเสียดสี | ||
| มึงท้ากูดี | ดีให้หนำใจ | ||
| สายทองพี่เลี้ยง | ก้าวเฉียงเลี่ยงไล่ | ||
| สองข้างวิ่งไขว่ | ที่ในนาวา | ||
| กลัวคุณผู้ชาย | ตายแล้วขี้ข้า | ||
| คุณนายโกรธา | พะว้าพะวัง | ||
| ช่วยกันพรึบพร้อม | ล้อมหน้าล้อมหลัง | ||
| ห้ามผัวไม่ฟัง | ตึงตังโลดโจน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| รื้อ | |||
| พิมเอยพิมพี่ | ทำไมนี่จะมาเต้นเป็นเล่นโขน | ||
| กั้นไว้ไล่โดน | เผ่นโผนดึงดัน | ||
| ดูเอาเถิดฤา | เท้ามือเหลือคัน | ||
| พลัดไปข้างนั้น | กลับหันเวียนวง | ||
| เรือเกลือกเสือกพลาด | อีทาสล้มลง | ||
| ขุนแผนถีบส่ง | จมพงชายเฟือย | ||
| พี่เลี้ยงลาวทอง | ปัดป้องจนเหนื่อย | ||
| ผ้าพลิ้วปลิวเปลือย | มึนเมื่อยทุบตี | ||
| นางไทยไล่ตบ | ลาวหลบหลีกหนี | ||
| ว่องไวเต็มที่ | ต่างดีด้วยกัน | ||
| ผัวไล่เปะปะ | ปะทะพัลวัน | ||
| ผลักนี่ตีนั่น | ขยันจริงเจียว | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ เชิด | |||
| รื้อ | |||
| คุณเอยคุณชาย | คุณหญิงแสนร้ายตาเขียว | ||
| รุมข้าข้างเดียว | กราดเกรี้ยวโกรธา | ||
| ทั้งข้าทั้งไทย | มาไล่ตีด่า | ||
| พาลเอาผิดข้า | ต่อหน้าพ่อคุณ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| พ่อเอยพ่อเจ้า | เห็นฤาไม่ใครเล่าก่อวุ่น | ||
| อย่าเข้าใครออกใครเถิดเอาบุญ | น้องก็ใช่ชาติสถุลเซซัด | ||
| บิดามารดายอยกให้ | ใช่เกิดในกระบอกไม้ได้สลัด | ||
| ฉันมิใช่แตกตื่นเชลยพลัด | ไม่เคยพบจ้านจัดเช่นนี้เลย | ||
| อยู่บ้านข้าแต่น้อยมาจนใหญ่ | ไม่มีใครได้ข่มเหงกระนี้เหย | ||
| จะดื้อด้านไปไม่ได้ด้วยไม่เคย | อกเอ๋ยกรรมกรรมมาจำเมือ | ||
| กอดเท้าผัวโอดอ้อนฉะอ้อนไห้ | นี่อะไรจะให้เนื้อมาสู่เสือ | ||
| ตายจริงแล้วไม่ทันขึ้นจากเรือ | จะเป็นเหยื่อนางไทยใจยักษ์ | ||
| แสร้งทำกำสรดโศกา | มารยาไม่ชั่วเล่นตัวหนัก | ||
| พิไรร่ำน้ำเนตรนองพักตร์ | จะลาหม่อมทั้งรักแล้วจำตาย | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| วันเอยวันทอง | เอออะไรจองหองใจหาย | ||
| จะพาลคิดหยิบผิดด้วยอุบาย | แยบคายหญิงร้ายแสนกล | ||
| พอถึงอ้อนตะบึงตะบอนบอก | ทำย้อนยอกน้อยฤาสับสน | ||
| รู้สิ้นแล้วลิ้นลาวน | สายทองมึงก็คนร่วมคิด | ||
| จะป้องปิดมิดควันกระนั้นฤา | จะอึงอื้อฉอเลาะลบกลบเอาผิด | ||
| ไม่ทันรู้เลยเจ้าเหล่างูพิษ | เชื่อสนิทคิดจะตอดไม่รอดตัว | ||
| แหมแม้นี่แน่นางคนดี | เขี้ยวมีขนได้ทั้งก้นหัว | ||
| ปลอบโดยดีไม่มีความเกรงกลัว | แกล้งเย้ายั่วผัวให้หมางใจ | ||
| กูรู้เท่ามึงแล้วพิมเอ๋ย | จะให้เลยตามเลยหาผัวใหม่ | ||
| ลงมาค้อนตีปลาหน้าไซ | ไม่ให้ขึ้นไปฤาที่บนเรือน | ||
| จักพบอ้ายขุนช้างมากางกั้น | เออกระนั้นแล้วซีอีคนเปื้อน | ||
| ชอบชู้แล้วมิหนำทำบิดเบือน | ชั่วกระไรหนอช่างเหมือนกากี | ||
| ตายเสียเถิดจะอยู่ดูหน้าใคร | เลี้ยงเจ้าไม่ได้แล้วบัดสี | ||
| พระสมุทรเจ้าเอยลึกเต็มที่ | ก็ไม่เหมือนนางนี้เลยลึกซึ้ง | ||
| กว้างขวางปากอ่าวแล่นล่องเสียด | ก้าวกระเดียดสุดดิ่งจะทิ้งถึง | ||
| จะฝ่าคลื่นฝืนละลอกข้ามตะบึง | กูกลัวลมเพชรหึงจะรุมร้อน | ||
| โบราณว่าได้คิดไม่ผิดดอก | แต่ด้ามหอกไม่ทันพ้นรั้วก่อน | ||
| หญิงชั่วน้ำกลั้วใบตองบอน | จะราร่อนคบชู้มาสู่เชย | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| หนักเอยหนักหนา | อีลาวฉะอ้อนเป็นบ้าไปแล้วเหวย | ||
| พล่ามน้ำลายตะกายเปล่าเดาเลย | อกเอ๋ยไม่ชั่วเป็นตัวเป็น | ||
| เจ้าลิ้นทองหกหันผูกพันพัว | ปั้นน้ำเป็นตัวใครบอกเห็น | ||
| ยิ่งแค้นหนักแสนสาน้ำตากระเด็น | ว่ากันเล่นเปล่าเปล่าเจียวเจ้าพลาย | ||
| รู้แล้วว่าสางจะร้างที่ | ก็บอกแต่โดยดีจะหนีหน่าย | ||
| เจ้าเศษราชสีห์ทำตะกาย | จะกัดหินให้ทลายถ้ำพัง | ||
| แม้นพ้นมือวันทองไปไม่ช้า | หม่อมข้าจะเชิดหน้าเป็นพระงั่ง | ||
| จะเป็นเอี่ยวพญาโด่งดัง | เพราะอีลาวเซซังมันชุบเลี้ยง | ||
| สมน้ำหน้าหม่อมผัวหัวแดง | นางกระเหว่าระดูแล้วจะส่งเสียง | ||
| วาสนาข้าสิ้นแล้วไม่ควรเคียง | เท่านั้นเถิดข้าไม่เถียงแล้วตามที | ||
| จึงว่าแก่สายทองจองจ้าน | ล้างตะพานบ้านเรือนเอาตีนสี | ||
| ได้ตรวจน้ำคว่ำกะลากันวันนี้ | อันจะกลับคืนดีอย่าสงกา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ศัพท์ไทย | |||
| น้อยเอยน้อยฤา | กล้าปากกล้ามือสิเอาสิหวา | ||
| ชักดาบแกว่งมา | เงื้อง่าจะฟัน | ||
| ลาวทองทำกลัว | ห้ามผัวตัวสั่น | ||
| เข้าขวางกางกั้น | ตัวขยันซ่อนกล | ||
| ในใจไม่ละ | เอานะแยบยล | ||
| ทำดีทีชน | สายสนวิงวอน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| พ่อเอยพ่อคุณ | อดใจได้บุญจงงดก่อน | ||
| สุภาษิตพะพาลอย่างราญรอน | สุนัขร้ายเห่าหอนจำหนีตัว | ||
| สิ่งชั่วเหลวไหลอย่าไล่ราน | จะกระเด็นเซ็นซ่านระคายกลั้ว | ||
| จะพลอยเปรอะเลอะละมอมตัว | น้องจะเป็นคนชั่วยุยง | ||
| ถึงเธอด่าว่าไม่ถือเธอ | ด้วยเป็นคนมะเมอลุ่มหลง | ||
| ถือว่าเป็นเมียเดิมเหิมทะนง | ไม่คิดเลยว่าหงส์หลงลงเลน | ||
| ชิงดาบที่มือมาใส่ฝัก | เอ็นดูอย่ารั้งหยักถกเขมร | ||
| เข้ายื้อแย่งเปลื้องสดปลดกระเบน | อย่าให้น้องมีเวรเวราไป | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ได้เอยได้ฟัง | วันทองไม่ยั้งอดได้ | ||
| ยิ่งกว่าโกร่งโพลงพลุ่งดังเปลวไฟ | ร้อนกลุ้มสุมไหม้อุระรุม | ||
| ร้องว่าอีเกรงเวรบำบัดบาป | มึงซ่อนหยาบมิให้ใครเข้าหลุม | ||
| ชิงผัวเขาไปได้ไว้กำกุม | รอดนรกหลายขุมแล้วอีลาว | ||
| ผัวมึงจะได้พลอยขึ้นสวรรค์ | เหาะด้วยกันเถิดเชิดฉิ่งฉาว | ||
| กูจะคอยชมบุญมึงสักคราว | ผัวอีลาวเจ้าจะเลี้ยงเป็นออกญา | ||
| ได้ความชอบตีเมืองเชียงทองถวาย | ได้ย่ายายมาประดังพรั่งหน้า | ||
| คิดบ้างเป็นไรแต่หลังมา | ชอบมิดปิดตาเสียแรงเรา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| วาเอยวาจา | หยาบช้าน้อยฤาฟังดูเจ้า | ||
| อย่าห้ามเลยตามทีเถิดทำเนา | มันแกล้งเย้าเขี่ยฝอยให้ไฟฮือ | ||
| ชิงดาบมาไม่ได้จากลาวทอง | ฉวยได้ไม้ตีฆ้องขว้างดังหวือ | ||
| วันทองหลบล้อล่อตบมือ | ไล่ตีกันอึงอื้อพัลวัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| หวาดเอยหวาดจิต | ร้องกรีดวิ่งหนีตัวสั่น | ||
| กับสายทองโดดขึ้นจากเรือพลัน | กระทืบตะพานลั่นสนั่นไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลง | |||
| มาเอยมาถึง | ขึ้นเรือนรำพึงถอนใจใหญ่ | ||
| ทุ่มทอดตัวนอนเร่งร้อนใจ | ฉุกคิดขึ้นได้สิได้เกิน | ||
| โทโสเจ้ากรรมทำแค้นเข็ญ | ไม่ควรเป็นฤาเป็นจึงค้างเขิน | ||
| ผัวมาดีใจไปเชื้อเชิญ | กรรมเผอิญทำให้ตัดรอน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| โอ้พ่อพลายแก้วของเมียเอ๋ย | ใครเลยจะช่วยห้ามไว้ก่อน | ||
| ให้งดโกรธขอโทษวิงวอน | โอดอ่อนรำพันร่ำไร | ||
| วันทองเอ๋ยทำชั่วผัวได้ห้าม | วู่วามไม่ลดอดได้ | ||
| จนเธอเคลือบแคลงแหนงใจ | สิ่งดีทำไว้ไพล่พลิกแพลง | ||
| ไม่ชั่วก็ชั่วแล้วครั้งนี้ | เหมือนจันทรอับศรีสิ้นแสง | ||
| วลาหกตกสิ้นระดูแล้ง | นับวันแต่จะแห้งร้อนแรงรุม | ||
| ผลไม้เคยงอกใบระบัดช่อ | ผลิผลเน่าฝ่อจะหล่นสุม | ||
| สกุณชาติจตุบาทร้องประชุม | จะแย่งเหยียบจิกกลุ้มระยำเยิน | ||
| แสนซื่อสุจริตไว้ท่าผัว | มิได้ปนระคนชั่วระหกระเหิน | ||
| หมอทายทัดไม่ประหยัดระมัดเกิน | เพราะเผอิญใจเร็วไม่รั้งรา | ||
| ถึงผัวรักก็คงเป็นเมียน้อย | ค่อยค่อยช้าช้าจะดีกว่า | ||
| เหยียบเต่าให้เต็มบาทา | คั้นลูกสกุณาไว้ในมือ | ||
| มิวันนี้วันโน้นจะโดนปะ | คงมีวันพระไปไหนฤา | ||
| ด่านได้ทำใจฮึดฮือ | อึงอื้อรีบโกรธจะโทษใคร | ||
| อึดอัดตัดรอนกันเสร็จสิ้น | จนให้มันชิงบินเอาไปได้ | ||
| อกเอ๋ยจะคิดฉันใด | จนใจโอ้ไห้พิไรครวญ | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| แค้นเอยแค้นจิต | สุดคิดฟูมฟองนองกำสรวล | ||
| เป็นสตรีสามีร้างเรรวน | ชายจะลวนหยามย่ำระกำเยา | ||
| แล้วขุนช้างจ่อร่อรออยู่นี่ | จะได้ทีมันแล้วทีนี้เจ้า | ||
| ท่านแม่ก็โลภมิใช่เบา | จะสมคะเนเต้นเรายงยุ | ||
| เมื่อรูปทรงไม่น่าเสน่หา | ราวหนึ่งว่ากากเก้อมะเมอดุ | ||
| กิริยาหยาบคายมุทะลุ | หัวหูดังสุลูกตาลยี | ||
| สุ้มเสียงคลื่นไส้น่าอาเจียน | ผัวงามจะเปลี่ยนอ้ายผัวผี | ||
| พิมเอ๋ยจนใจแล้วเต็มที | ตายเสียเถิดเห็นดีกว่าเป็นคน | ||
| จะดูหน้าใครได้ย่านสุพรรณ | แต่เขาแลตากันแสยงขน | ||
| สุดที่จะดื้อด้านทานทน | ผัวสองเปลี่ยนปนยังลืมตา | ||
| จะซ่อนปิดมิดมุดไว้ที่ไหน | ปะเข้าเมื่อไรเหมือนแก้ผ้า | ||
| จะได้แต่ความอายอิดระอา | โอ้ว่าพ่อพลายของเมีย | ||
| แต่ถนอมกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงน้อง | เกินน้อยมิได้พร้องสู้นิ่งเสีย | ||
| ไม่ว่างสมชมเคล้าเย้าหยอกเยีย | หนักเบาไกล่เกลี่ยอดลด | ||
| ครั้งนี้พิมผิดจริงจริงพ่อ | หม่อมก็รออยู่เหลือที่จะอด | ||
| น้องก็ไม่นอกในน้ำใจคด | เพราะกฎกรรมซ้ำระยำแล้ว | ||
| ทำไฉนผีสาวเทวดา | เชิญช่วยไปลาหม่อมพลายแก้ว | ||
| จะจำตายห้อยห่วงด้วยบ่วงแร้ว | มาเผาเถิดจะแพ้วอสภคอย | ||
| สุดสิ้นชีวิตแลจะเห็น | ดีร้ายตัวเป็นชั่วถ่อย | ||
| ชาติโน้นอย่าขอพบกลบรอย | อ้ายขุนช้างแต่ชื่อหน่อยอย่าได้ยิน | ||
| จะขอคอยพบแต่หม่อมพลายแก้ว | แสนเสน่ห์สุดแล้วไม่สูญสิ้น | ||
| กว่าจะล่มแผ่นฟ้าแดนดิน | เทพเจ้าอมรินทร์เป็นพยาน | ||
| แค้นคิดพยาบาทลาวทอง | ถึงตายแล้วคงจะปองมาประหาร | ||
| หักคอให้ม้วยวายปราณ | โมหะดาลเดือดใจมันไส้พุง | ||
| แล้วชักผ้ามาตะบิดผูกคอ | ไม่ย่อท้อถอยหลังเหมือนอย่างกุ้ง | ||
| รวบรัดกระหวัดเข้ากับราวมุ้ง | กระโดดผลุงลงไปจะให้ตาย | ||
| ฯ ๒๖ คำ ฯ | |||
| เชิดฉิ่ง | |||
| พลัดตกจากเตียงเสียงต้ำตึง | เงื่อนหลุดลุกทะลึ่งคะมำหงาย | ||
| ผีตายโหงเข้าซ้ำประจำกาย | แทบจะตายวายวอดมอดม้วย | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | ลาวทองวิ่งถลาเข้ามาช่วย | ||
| เห็นวันทองหอบหายใจรวย | นั่งระทวยร้องบอกกันออกอึง | ||
| บ่าวไพร่ตกใจไขว่นักหนา | วางวิ่งวุ่นมาโดนฝาผึง | ||
| ตกล่องล้มปะทะกันดังตึง | ใครถึงขยำขยับจับเทพจร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ศรีประจันนอนสายไม่ตื่นก่อน | ||
| เสียงอึงทะลึ่งมาถอดกลอน | มัวนอนหัวหกตกกระได | ||
| เมื่อยมึนขัดขาหน้าตะโพก | ยืนโขยกขืนเขย่งไปไม่ได้ | ||
| เก่นตะโกนโวยเหวยมันทำไม | ลูกกูเป็นไรเร่งบอกมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนช้างนอนหอรอคอยท่า | ||
| กลางคืนรื่นรมย์ชมนึกมา | หลายราตรีตากตาแก้วตาแพรว | ||
| คืนวันจวนรุ่งเคลิ้มหลับใหล | จนตะวันโด่งไกลเขาฉ่าฉาว | ||
| ตกใจตื่นไม่รู้เรื่องราว | โดดจากหอพุ่งยาวลงมาดิน | ||
| ประจวบคร่อมเท้าศรีประจัน | หกหันกลับหงายพลิกกายผิน | ||
| ขอโทษแม่เถิดกลัวผีพลอยกิน | จึงชิงบินข้ามเสียให้สิ้นแคลง | ||
| จะลุกต่อไปอีกก็ไม่ได้ | ขัดสะบักยอกไหล่ตัวแข็ง | ||
| ทำช่วยนวดศรีประจันฟั้นแรงแรง | แม่ด่าว่าเกินแกงไปแล้ววะ | ||
| ขุนช้างว่าฉันตะบันฟั้นหาเส้น | ปะแต่เอ็นกับกระดูกเกะกะ | ||
| เส้นจมเสียหมดหดเคะคะ | ขยำกันเปะปะอยู่สองคน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สายทองแยบคายสายสน | ||
| แก้วันทองน้องคลายไม่วายชนม์ | วิ่งด้นรีบมาที่ท่าน้ำ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ชุบ | |||
| ถึงเอยถึงท่า | มายาแกล้งพิไรร้องร่ำ | ||
| จะลงไปในเรือกลัวระยำ | หม่อมพลายจะตีซ้ำหวั่นหวาดใจ | ||
| อยู่แต่บนตะพานร้องว่า | ใครอยู่หน้ากัญญาเรียนให้ได้ | ||
| ว่าแม่วันทองจะบรรลัย | กลับขึ้นไปบนเรือนผูกคอตาย | ||
| อุตลุดพัลวันช่วยกันแก้ | นิ่งแน่นวดฟั้นยังไม่หาย | ||
| ไปดูใจน้องน้อยเถิดคุณชาย | จะวอดวายเสียแล้วครั้งนี้ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนแว่วสดับตรับถ้วนถี่ | ||
| จำเสียงได้สายทองมันตัวดี | เอ๊ะอีนี่มารยาฤาว่าจริง | ||
| ยังอาลัยถอนใจรื้อดาลโกรธ | รุมพิโรธตริตรึกนึกนิ่ง | ||
| เปลี่ยนใจไปมาหวั่นประวิง | ดีก็มีหลายสิ่งน้ำตาเล็ด | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองร้องว่าฉาไม่เข็ด | ||
| หม่อมร้องไห้ฤาไรเอามือเช็ด | จะกลับกินบอระเพ็ดฤาคุณชาย | ||
| ขมสะเดามะระพอกลืนบ้าง | บอระเพ็ดพุงช้างขมฉิบหาย | ||
| หม่อมจะขืนเลี้ยงคนแสนร้าย | ข้อยจะโดดน้ำตายเสียแล้วคะ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนพริบไหวไม่ดอกหนะ | ||
| ผงเข้าตาระคายเคืองจริงวะ | นี่ขยะอะไรปลิวมา | ||
| ชิชะจะโดดน้ำตาย | ไม่วอดวายกลับคืนมาหาข้า | ||
| แล้วจึงค่อยทำใหม่ให้เต็มประดา | เมื่อไรเล่าจะท้ากูดำน้ำ | ||
| แล้วร้องว่าแน่ะนางสายทอง | หญิงชั่วกูไม่ปองอย่าพักร่ำ | ||
| ช่างใครตามบุญตามกรรม | มันตัดรอนตรวจน้ำคว่ำกะลา | ||
| มาบอกกูไยอีคนพล่อย | น้อยฤาเมื่อตะกี้ไยมิว่า | ||
| แต่เดิมเสริมส่งกันลงมา | ฝูงอีกาดำปลอดตลอดใจ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ว่าเอยว่าแล้ว | พลายแก้วจึงสั่งบ่าวไพร่ | ||
| ผูกช้างมาเร็วเร็วกูจะไป | บ้านเขาชนไก่ประเดี๋ยวนี้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | นายหมวดบ่าวไพร่อึงมี่ | ||
| ผูกช้างม้าวุ่นวิ่งเป็นสิงคลี | ของดีดีบรรทุกสัปคับ | ||
| ที่คอนหาบใส่หาบจัดยุ่ง | ไถ้ถุงคาดเอวเสร็จสรรพ | ||
| เตือนกันว่าอย่าให้อะไรยับ | ได้มาแต่ทัพฝากภรรยา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนแสร้งชื่นฝืนหรรษา | ||
| ชวนลาวทองให้เสพโภชนา | แล้วชำระกายาเยือกเย็นใจ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ชมตลาด | |||
| ขุนแผนนุ่งยกทองเจ็ดสี | พื้นเขียวอย่างดีระกำไหม | ||
| ลาวทองนุ่งหิ่งห้อยชมไพร | แต่งตัวอย่างไทยวิไลวรรณ | ||
| ขุนแผนรัดรัดประคดหนามขนุน | คาดเข็มขัดลายดุนดวงกุดั่น | ||
| ลาวทองใส่เสื้อหงอนไก่งามครัน | ขลิบคั่นสีฟ้าดวงพุดตาน | ||
| ขุนแผนใส่เสื้อเข้มขาบอย่างดี | พื้นแดงเกล็ดถี่เกี้ยวส่าน | ||
| ดิ่งตะกรุดประคำทองของประทาน | ใส่อวดชาวบ้านโพกขลิบครุย | ||
| ลาวทองห่มแพรสีน้ำเงินเพลาะ | ดวงเหมาะหลินปากเถาดูพราวฉุย | ||
| มุ่นมวยห้อยพวงดอกไม้กรุย | ปักปิ่นกันลุ่ยเรือนรังแตน | ||
| ช้องหูลานคำสำหรับใส่ | สอดกำไลเกลียวสุวรรณพันปลายแขน | ||
| มิเสียทีพามาแต่ต่างแดน | เมขลาก็จะแม้นละกลกัน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ครั้นแล้วขึ้นจากนาวี | จะมาขึ้นกิริณีขมีขมัน | ||
| พี่เลี้ยงสาวเวียงสาววัน | ก็ผายผันตามมาทั้งสองคน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| เสมอ | |||
| ครั้นเอยครั้นถึง | ริมบึงนอกรั้วแนวถนน | ||
| ที่ประชุมช้างม้าไพร่พล | ต่อถนนหลังบ้านจะผ่านไป | ||
| ขุนแผนลาวทองร่วมช้างกัน | สาวเวียงสาววันจัดช้างให้ | ||
| พังละว้าได้มาแต่อุไทย | สั่งคนขี่ขับให้ทันช้างกู | ||
| ยืนช้างจัดแจงหาบคอน | ตรงกับเรือนที่นอนวันทองอยู่ | ||
| ถอนใจอาลัยเหลียวแลดู | สายทองบอกจัดใคร่รู้ว่าจริงเท็จ | ||
| คิดในใจใคร่ให้ไปไถ่ถาม | หักใจตามแต่ถนัดมันตัดเสร็จ | ||
| ชลนัยน์ไม่ฟังหลั่งไหลเล็ด | ลอบเช็ดมิให้เห็นอายลาวทอง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | วันทองกำสรดอยู่ในห้อง | ||
| ผูกคอตายไม่วายดังใจปอง | บ่าวไพร่พวกพ้องแก้ไว้ฟื้น | ||
| ยิ่งระบมระทมทุกข์แสนทวี | ทั้งเจ็บอายสุดที่จะฝ่าฝืน | ||
| ตัวกูไม่อยู่แล้วให้ยาวยืน | ตริพลางทางสะอื้นโศกา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| บัดนั้น | สายทองขึ้นมาแต่ตีนท่า | ||
| ร้องไห้ฟูมฟายน้ำตา | ตรงมาสู่ห้องวันทอง | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลงเร็ว | |||
| ชุบ | |||
| มาเอยมาถึง | วางตะบึงเข้าไปในห้อง | ||
| สวมกอดพิมเข้าเร่าร้อง | กรรมของน้องจริงจริงยิ่งรัญจวน | ||
| เล่าความที่ลงไปหาคุณชาย | บรรยายให้ฟังถี่ถ้วน | ||
| ดังหนึ่งล่องน้ำเชี่ยวไม่เหลียวหวน | สั่งกันด่วนรีบรัดจัดจะไป | ||
| ผูกช้างม้าหาบคอนผ่อนบรรทุก | เกษมสุขเห็นหาเอื้อเฟื้อไม่ | ||
| เหมือนเด็ดก้านบุษมาลย์ไม่ไว้ใย | จะไปบ้านเขาชนไก่ประเดี๋ยวนี้ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| สายเอยสายทอง | เคราะห์น้องเป็นได้ไม่พอที่ | ||
| อัดอั้นตันใจไม่สมประดี | สองนารีร่ำไห้ไปมา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| สร่างเอยสร่างไห้ | เสียงอะไรนอกบ้านอึงนักหนา | ||
| เสียงคนเสียงช้างเสียงม้า | แว่วผวาสำเนียงเสียงหม่อมพลาย | ||
| ดำรงยืนเยี่ยมหน้าต่างแลดู | สำคัญรู้ผัวจะไปใจหาย | ||
| พ่อทิ้งเมียได้ให้จำตาย | นึกเสียดายตะลึงแลชะแง้งง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ทยอย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนเหลือบเห็นยังพิศวง | ||
| รอรักเมียเสียดายรูปทรง | อาลัยหลงทักแน่แอ้เจ้าพิม | ||
| พิมเอ๋ยยังงามนักหนา | อื่นได้เห็นมาไม่ปานปิ้ม | ||
| เคลิ้มทำแยบคายพรายพริ้ม | แย้มยิ้มให้คิดขวยใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองสรวลร่าว่ามันไส้ | ||
| ได้ยินบ้างฤาไม่ใครว่าไว้ | ว่าไม่อาลัยตัดรอน | ||
| ปากใจหนอไม่เหมือนกัน | ผีจึงแสร้งแหล่งสำคัญให้สังหรณ์ | ||
| ไม่รู้ว่าชาวใต้ใฝ่สาระวอน | แม้นรู้แล้วชาวดอนไม่มาเลย | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ปีนตลิ่ง | |||
| ได้เอยได้ยิน | ใครนินทาข้าต่อหน้าเหวย | ||
| จริงฤาหยอกบอกมาอย่าเยาะเย้ย | มือข้าเคยหยิกปากคนคารม | ||
| เราก็เชื่อรูปเราว่าเพราพริ้ง | ปะแม่หญิงคงจะตามมาสู่สม | ||
| จับคางสั่นนี่ใครเราได้ชม | กูบจะล้มนะต้องตีอย่าหนีมือ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| อย่าเอยอย่าว่า | ขอไปทีเถอะขาหาไม่ฤา | ||
| เชื่อดีรูปงามเลื่องลือ | เมียจึงอื้ออยู่ข้างบ้านแต่งงานการ | ||
| หม่อมตัวงามทรงเมียจงรัก | จึงไปสมัครหาอื่นมาสมาน | ||
| ชมกันเถิดเมียเยี่ยมหน้าต่างทะยาน | ช่างไม่อายชาวบ้านเลยคุณชาย | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนกลบเกลื่อนเสียให้หาย | ||
| เท่านั้นเถิดอย่าว่าวุ่นวาย | มันสายแดดจะร้อนอ่อนแรงคน | ||
| ว่าพลางทางให้เดินผ่อน | ไปก่อนไปหลังอย่าสับสน | ||
| แล้วขับช้างไคลคลามากลางพล | จรดลออกทุ่งตัดตรงไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ กราวนอก | |||
| โทน | |||
| พังเอยพังอาจ | แสนฉลาดหลังดีไม่มีไหน | ||
| บัดย่างคลาดคล่องว่องไว | ขับใหญ่สะเทินดีมีฝีท้าว | ||
| กิริยาไว้หน้าปรบหูหาง | วิ่งวางถูกทำนองทุกฝีก้าว | ||
| เทริดเสาตัวกลมสมยาว | หางดอกตาขาวกระกลาย | ||
| เล็บผ่องไม่แซมเสี้ยนโตนด | เม้มโอษฐ์ขันขบงามขนาย | ||
| งามรูปแต่ละอย่างกว่าช้างพลาย | สีกายดำขลับหม่นมัน | ||
| พังละว้าตามติดชิดมา | ล้อเล่นเจรจากันขันขัน | ||
| ตัดทุ่งมุ่งไม้พุ่มไพรวัน | หยอกกันมาในสัปคับ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| เมื่อนั้น | พิมเห็นผัวไปลมจับ | ||
| ซบลงกับหน้าต่างคอพับ | จะคืนกลับมาที่นอนเต็มที | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| บัดนั้น | สายทองเข้าประคองนางโฉมศรี | ||
| พามาที่นอนผ่อนสมประดี | พูดเอาใจน้องพี่รั้งรอดู | ||
| ฉันคาดน้ำใจหม่อมพลายแก้ว | เห็นแล้วคงจะกลับมาอยู่ | ||
| ไม่ช้าดอกแม่คงจะได้รู้ | ปลอบกันบ้างทางขู่กันสองคน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนป่วนจิตคิดสับสน | ||
| เปลี่ยนใจนึกไขว่อลวน | เหลียวมายลดูบ้านรำคาญครัน | ||
| พิศดูเมียใหม่ที่ได้มา | ทรวดทรงขนงหน้าดูคมสัน | ||
| ปรนนิบัติอื่นอื่นดีทั้งนั้น | แต่สำคัญทรลักษณ์ด้วยการกิน | ||
| อึ่งตะกวดตุ๊ดตู่งูเงี้ยว | ช่างกระไรเลยเคี้ยวกินเสียสิ้น | ||
| อาหารหยาบคายเป็นอาจิณ | มลทินรังเกียจเกลียดระอา | ||
| พิมเอ๋ยพี่ยังอาลัยอยู่ | การกินรู้สารพัดจัดหา | ||
| ไม่เปื้อนเปรอะเหมือนลาวชาวพนา | น้ำมือโอชาอร่อยรส | ||
| จะเพราพริ้งก็ไม่ยิ่งหย่อนแก่กัน | สิ่งสำคัญลับลี้ล้วนดีหมด | ||
| ไทยงอนลาวอ่อนระทวยทด | กัลเม็ดปรากฏทั้งสองนาง | ||
| บูราณว่าอย่าให้มีเมียสอง | ทีนี้ต้องตำราไขว่ใจหมาง | ||
| แสนคำนึงรำพึงมาตามทาง | หน้าเผือดเลือดจางพลางถอนใจ | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | ลาวทองถามว่าหม่อมเป็นไร | ||
| ทำผะอืดจืดจางหมางอันใด | ถอนใจใหญ่คอแห้งกลืนเขฬะ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผงตอบว่าไม่ดอกหนะ | ||
| ช้างคลอนขย่อนโยกโรคปะทะ | ประหนึ่งจะอาเจียนเวียนมึนมัว | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| หม่อมเอยหม่อมขา | รู้ท่าแล้วคะเจ้าคุณผัว | ||
| จะกลับไปหาเมียไปแต่ตัว | ฉันนี้กลัวมันนักไม่มักเมีย | ||
| ส่งเสียจากช้างไว้กลางป่า | จะยอมม้วยมรณาเป็นเหยื่อเสือ | ||
| มารยาแสร้งบีบน้ำตาเจือ | บ่นว่าโอ้เนื้อกรรมทำร่ำไร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| จึงเอยจึงว่า | อะไรนี่มันไม่น่าร้องไห้ | ||
| ฟ้าผ่าพี่เถิดให้ผิดไป | ช้าไม่ได้คิดคะนึงถึงวันทอง | ||
| ลาวทองน้องข้าอย่าร่ำ | มองดูแล้วทำเอามือป้อง | ||
| นี่จริงฤาเล่นลองลอง | เสือสมิงเมียงมองจะกินลาว | ||
| เนื้ออื่นมันไม่ปรารถนา | เห็นว่าลาวทองกำเดาะสาว | ||
| ชุ่มมันไว้ฉันได้ยืดยาว | ตั้งเต่งเคร่งราวกับเปล่งปลี | ||
| ว่าพลางสัพยอกหยอกเย้า | ต้องเต้าใครบอกจะหน่ายหนี | ||
| หนูผีขี้แยเต็มที | เอามือจี้ที่แก้มกระแอมล้อ | ||
| คนเก้อเอ้อเร้อนี้ดูขัน | ลาวทองเหลือกลั้นก็หัวร่อ | ||
| จะสิ้นงามเสียแล้วเจ้ามอลอ | คราบน้ำตาเป็นต่อหม่อมแมวคราว | ||
| ร้องไห้ปนสรวลสำรวลร่า | ผัดหน้าเสียใหม่เถิดให้ขาว | ||
| ระยะทางที่จะไปยังยืดยาว | ข้าอายแก่ชาวบ้านรำคาญครัน | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ชมดง | |||
| ว่าเอยว่าพลาง | ชวนนางให้ชมพนาสัณฑ์ | ||
| พิศพรรณมิ่งไม้ในไพรวัน | แจงจันทน์กระเจี้ยงจิกจวง | ||
| กาหลงแกแลกาลา | มูกมันโมกลามูกหลวง | ||
| พลวงหนูพลวงใหญ่พลับพลวง | มะไฟพวงห้อยระย้าริมทาง | ||
| ปริงปรางปริกเปราะปรูปรง | มหาหงส์เหียงหาดเสลาสล้าง | ||
| ตะแบกตะบากเต็งรังหูกวาง | ตะเคียงข่อยเค็ดคางทั้งแคแตร | ||
| ไข่เน่าขนุนสนุ่นเสนียด | สีเสียดสีสนหวายแล้ | ||
| โกงกางตุมกาตุมแก | หว้าแหว้วายเว้ผาวัง | ||
| ช้องนางช้างน้าวรอยหัก | สีสุกสักศรีสิทธิแซมมะสัง | ||
| กระแตไต่กระทั่งติดตรังตัง | มะตาดต้องต้นสะพรั่งกะตังบาย | ||
| กุ่มบกพรมคดตีนเต่า | นกเขาเงากระทิงมหิงส์หาย | ||
| แม่ยายปกต้นลูกเขยตาย | กระลำพักผีพ่ายพุงดอ | ||
| มะเดื่อดินลำดวนดงราชดัด | กำจัดกำจายจิงจ้อ | ||
| ประยงค์แยงแย้ยางยอ | สมีสมอเสม็ดซ้องแมว | ||
| เหลาหลกลางลิงลานเสลา | แมลงเม่าหมากมาดแต่งแต้ว | ||
| ไผ่ผากโพบายพัดแพว | เกดแก้วพิกุลกรรณิการ์ | ||
| ขี้เหล็กเลือดเหมือดคนร้อยคุณ | เข็มยี่สุ่นคางแดงมะค่า | ||
| ลักกระจั่นพุงจาบจันทนา | เถาสะบ้าลำบิดขมิ้นเครือ | ||
| สนสร้อยสนแกลบสนทะเล | ตีนจระเข้ย่างทรายตาเสือ | ||
| ขี้อ้ายหางกรายมะเกลือ | เห็นมะเดื่อสุกดกดาษแดง | ||
| ผลมะเดื่องามดังปัทมราช | ข้างในล้วนกิมิชาติบ่อนแสลง | ||
| นารีชั่วสุดที่ระวังระแวง | บุราณว่ามิได้แกล้งกล่าวเลย | ||
| เสียดายเมียเสียน้ำใจน้ำตาปรอย | รูปงามใจถ่อยนักพิมเอ๋ย | ||
| รำพึงพลางมิได้มีความเสบย | ทำเป็นเฉยชมไม้แกนแกน | ||
| ฯ ๒๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ตะวันเอยตะวันเที่ยง | แดดเปรี้ยงร้อนนักเหลือแสน | ||
| ถึงบึงหนึ่งใหญ่เป็นแว่นแคว้น | ขอบหนองแน่นสะตือชื้อชิด | ||
| น่าสนุกสนานนักหนา | ถามบ่าวบอกว่าน้ำสนิท | ||
| ใสเย็นดังว่าสุรามฤต | ลูกกุ้งปลานิดนิดก็เห็นตัว | ||
| จึงชวนลาวทองภรรยา | จะหยุดอาบน้ำท่าแก้ปวดหัว | ||
| ระงับกายให้สบายหายมึนมัว | ลมตกจึงผัวจะพาไป | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| แล้วปลงช้างม้าหาบคอน | เหนื่อยมาบ้างนอนเดินไขว่ | ||
| บ้างหาฟืนจะหุงข้าวสีไฟ | เก็บผักที่กินได้บ้างอาบน้ำ | ||
| สบายใจเต้นรำทำเพลง | โฉงเฉงชกต่อยปะเตะปล้ำ | ||
| บ้างโจนลงในหนองคะนองดำ | เอาโคลนมอมกันระยำเปื้อนเลอะ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อเอยเมื่อนั้น | ขุนแผนชวนลาวทองว่ามาเถอะ | ||
| โยนางพี่เลี้ยงยังนั่งเคอะ | เรียกแล้วยังเซอะไม่ใคร่ลุก | ||
| เร็วเร็วไปอาบน้ำชำระกาย | ล้างเหงื่อเสียให้สบายจะได้สุข | ||
| แรงร้อนจะได้ผ่อนบรรเทาทุกข์ | แลดูหนองฤาสนุกเป็นพ้นใจ | ||
| ลาวทองพี่เลี้ยงตามมา | หยิบผ้าอาบพาดบ่าเอามาให้ | ||
| ถึงท่าน้ำว่ามาถึงถิ่นไทย | แก้ผ้าอาบมันไม่ได้เหมือนเมืองลาว | ||
| ที่เขาไม่เคยเห็นจะชวนกัน | แยกเขี้ยวยิงฟันสนั่นฉาว | ||
| จะระบือลือเล่าเป็นเรื่องราว | ว่าหญิงลาวหาวได้ใต้สะดือ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| หม่อมเอยหม่อมขา | เสกสรรแสร้งว่าน้อยไปฤา | ||
| โกรธาถลาเข้าแย่งยื้อ | ทำฮึดหือจะใคร่หยิกให้ยับเยิน | ||
| ยิ่งกว่าเป็นเบื้อไม่มีอาย | คมค้อนเมียงม่ายระคางเขิน | ||
| ขุนแผนขออภัยได้ว่าเกิน | ล้อหลอกหยอกเอินกันไปมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| น้ำเอยน้ำใส | อาบเล่นเย็นใจหรรษา | ||
| ขุนแผนลาวทองภรรยา | พี่เลี้ยงเสน่หาสองนารี | ||
| สี่คนบันเทิงเริงรื่น | ชุ่มชื่นชำระกายขัดสี | ||
| เห็นบัวหลวงเผื่อนขมบรรดามี | ยินดีจะใคร่ได้กลัวน้ำลึก | ||
| อ้อนวอนหม่อนผัวช่วยเก็บให้ | ขุนแผนว่าไปไม่ได้กลัวปลาบึก | ||
| ลาวทองว่าหม่อมเป็นทหารฮึก | จะทำศึกอย่างไรกลัวเต่าปลา | ||
| ขุนแผนว่าในน้ำไม่เห็นตัว | บนบกยังชั่วดีกว่า | ||
| ถึงอย่างไรก็ให้เห็นหน้าตา | สู้กันได้หลายท่าด้วยไม้มือ | ||
| อย่าประมาทสัตว์น้ำปลาเต่า | ขบสำคัญเข้ามิชวดฤา | ||
| จะเอ้อเร้อเก้อเปล่าฮึดฮือ | ก็จะเป็นแต่ชื่อว่าตากุญ | ||
| ลาวทองว่าไฮ้อะไรนี่ | ไม่พอที่จะว่าก็ว่าวุ่น | ||
| เก็บให้น้องหน่อยเถิดเจ้าคุณ | ถวายพระเอาบุญด้วยกัน | ||
| ขุนแผนว่ายแหวกแทรกเก็บบัว | แล้วทำกลัวประดักน้ำทำตัวสั่น | ||
| ลาวทองมาช่วยพี่ซีให้ทัน | ปลาบึกมันจะกินพี่เสียแล้ว | ||
| ลาวทองพี่เลี้ยงร้องหวีดหวาด | เอาน้ำสาดเป็นไรจึงดิ้นแด่ว | ||
| ไหนปลาเล่าเปล่าเปล่าไม่วี่แวว | หม่อมพลายแก้วลวงน้อยให้ตกใจ | ||
| ขุนแผนผุดทะลึ่งจึงว่า | นี่หากข้าชิงชกปลาก่อนได้ | ||
| ฟันมันหักเขี้ยวหลุดมุดหนีไป | แม้นหาไม่ไหนจะรอดนะจริงจัง | ||
| แล้วแหวกว่ายร่ายเก็บสัตตบงก์ | เลือกจงแต่ที่แดงตูมตั้ง | ||
| สองดอกส่งให้ไม่รอรั้ง | เหมือนมังสังของใครเติบเต็มมือ | ||
| จริงเจ้าลาวทองไม่ว่าเล่น | น่าใคร่เคล้นคลึงคลำขยำถือ | ||
| ถูกของข้าแล้วคะอย่าแออือ | ไม่เหมือนจริงฤาจึงค้อนควัก | ||
| แน่เจ้าลาวทองน้องพี่ | มาเล่นเรื่องเถิดดีสนุกหนัก | ||
| หนองนี้ดีแล้วแก้วเมียรัก | นงลักษณ์สามนางเป็นกินนร | ||
| อุณรุทต้องที่พี่จะเป็น | ไล่กันเล่นในน้ำสโมสร | ||
| ร้องบทเชิดฉิ่งกลอนละคร | ตั้งท่าเหาะร่อนไล่สามนาง | ||
| ฯ ๒๖ คำ ฯ เชิด | |||
| คลาเอยคลาไคล | เลี้ยวไล่ยื้อยุดกั้นกาง | ||
| ขุนแผนมิได้ขวยระคาง | แข่งเคียงมิได้ห่างราญรุก | ||
| น้ำแหวกแตกฟองละอองฉ่า | คลื่นเป็นบ้าเต่าปลาตื่นสนุก | ||
| ละลอกแซะแระฝั่งแฉะชุก | อุกคลุกอลหม่านทั้งบึงบัว | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| หม่อมเอยหม่อมขา | เป็นบ้าเมื่อไรนี่หม่อมผัว | ||
| เล่นอะไรเช่นนี้ไม่รู้ตัว | ยิ่งกว่ามัวลำโพงตระโกรงไป | ||
| เอออะไรไม่อายเขาบ้างฤา | คนอื้อแต่ล้วนบ่าวไพร่ | ||
| เขาจะหัวเราะในใจ | เล่นด้วยไม่ได้อย่างนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เป็นเอยเป็นไร | ชู้เมียของใครเมียของพี่ | ||
| พี่เลี้ยงเล่าก็เปล่ากับสามี | การกี้ของใครทำไมเรา | ||
| บุราณว่ามีเหล็กก็เหมือนพร้า | ต้องกฎเขาว่าไว้แล้วเจ้า | ||
| เพียงนี้ไม่พอจะหนักเบา | อย่าขืนขัดเปล่าเปล่าหน่อยหนึ่งเลย | ||
| พลางไล่ไขว่คว้าสองสาวศรี | จับลองใครจะดีกว่ากันเอ๋ย | ||
| สาวเวียงวัดปัดป้องทำนองเคย | สาววันเฉยแฉะช้าระกำกุม | ||
| เต่งโตเหลวไหลละลาดพาด | สมกับลำมาดเกือบคับตุ่ม | ||
| สองนางวิ่งโครมโรมรุม | ตกหลุมในน้ำคะมำเซ | ||
| ทำเป็นพิโรธโกรธขึ้ง | เกรงลาวทองจะหึงจึงหันเห | ||
| จริงใจนึกใคร่อยู่ลังเล | โดยคะเนให้ทีทั้งสองคน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ลาวทองว่าเอออะไรไขว่สับสน | ||
| ทำเช่นนี้สุดที่จะทานทน | สัปดนเล่นเล่ห์จะเทครัว | ||
| เหตุว่าฉันมาแต่ผู้หญิงสาม | ลวนลามคุมเหงฤาคุณผัว | ||
| ไม่เล่นแล้วลมพานไส้ใจสั่นรัว | แม้นเกิดกลั้วแน่นคอจะขอล้วง | ||
| สำรอกรากอาเจียนเสียให้หาย | เป็นตายสิ้นท้องน้องสิ้นห่วง | ||
| เล่นกันเถิดตามถนัดไม่ทักท้วง | ทำดังว่าตักบ่วงกันได้มา | ||
| ลาวทองขึ้นเสียจากหนองน้ำ | เพ้อพร่ำรำพันบ่นบ้า | ||
| ผลัดผ้าเสียพลันผันไคลคลา | สู่ฉายาชมรมร่มไทย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สาวเวียงสาววันรู้อัชฌาสัย | ||
| ชวนกันจะตามลาวทองไป | ขุนแผนยุดมือไว้ทั้งสองคน | ||
| นางเบี่ยงบิดปลิดแกะไม้มือ | แย่งยื้อชุลมุนวุ่นสับสน | ||
| สาวเวียงว่าแต่ไหนมาได้ทน | แต่พอจนถึงบ้านหน่อยเป็นไร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| จึงเอยจึงว่า | ไม่สมหน้าตาฤาไฉน | ||
| นางโรงอุณรุทเมืองไทย | จะเป็นไรเจียวเจ้าลาวกินนร | ||
| สองตัวสามตัวมันพัวพัน | ปล่อยกินนรวันไปเสียก่อน | ||
| ทรวดทรงระเหิดระเหินเหินชามช้อน | จะบินร่อนไปข้างไหนก็ตามที | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สาววันน้อยจิตคิดบัดสี | ||
| เสียใจด้วยหม่อมไม่ไยดี | ขวยเขินสะเทินทีค้อนควัก | ||
| ไม่ช้าจะได้เห็นกัน | พยาบาทคาดคั้นเดือดอึดอัก | ||
| หมายใจจะไปบอกน้องรัก | ยุลาวทองให้อักหลักด้วยโกรธา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ขุนแผนครั้นสาววันไป | ยึดสาวเวียงไว้แล้วจึงว่า | ||
| สมจิตคิดแล้วนะแก้วตา | มุ่งมาดมาแต่หน้าเมืองกำแพง | ||
| รู้บ้างฤาไม่น้ำใจเรา | นี่แน่เจ้ามิได้เสกสรรแสร้ง | ||
| จริงจริงอย่ากริ่งหวั่นระแวง | อย่าพลิกแพลงหนีมือดื้อดึง | ||
| จงจิตคิดมาจะปลูกฝัง | ถวิลหวังจนกระทั่งบุญถึง | ||
| มากลางทางพยาบาทไม่ขาดคะนึง | กีดเกะกะจึงได้ละเลยมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ว่าเอยว่าพลาง | สัพยอกหยอกนางทางหรรษา | ||
| ไม่คลุกคลีทีถนอมด้วยกรุณา | ฉวยคว้าจับต้องแต่ปลายมือ | ||
| พาชมดวงบุษบันเล่น | แทรกเร้นมาให้พ้นคนอยู่อื้อ | ||
| เร่ร่ายชายแฝงเข้าดงปรือ | รกชื้อบื้อชักกลัดกอบัว | ||
| ได้ท่วงทีที่ในเชิงสังวาส | ก็แอบอิงพิงพาดเข้าเย้ายั่ว | ||
| เบี่ยงบ่ายพอให้รู้สึกตัว | เหน็บแนมแกมกลั่วระคนรัก | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | สาวเวียงอกสั่นพรั่นหนัก | ||
| คิดใคร่อยู่แต่ใจให้ทึกทัก | ทำพลิกผลักแล้วกล่าววาจา | ||
| อะไรจะเลียมเล่นเช่นนี้ | มันไม่ดีหนานายพ่อคุณขา | ||
| ฉันนี้ประดาษชาติช้า | เลี้ยงเป็นทาสข้าจึงจะควร | ||
| ไม่อาจเอื้อมเลยล่วงให้เกินศักดิ์ | พิศพักตร์อยู่เช้าเย็นเห็นน่าสรวล | ||
| ไม่รอดชั่วกลับเขาจะสำรวล | อย่ายียวนหยอกเย้าเลยเอาบุญ | ||
| แล้วสาววันคงจะรันไปยงยุ | ลาวทองหล่อนจะดุหันหุน | ||
| จะก่อเกิดวิวาทชุลมุน | หม่อมจะรำคาญขุ่นระคายเคือง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| สาวเอยสาวเวียง | อย่างหลีกเลี่ยงข้อนั้นจะปลดเปลื้อง | ||
| ข้าห่อหิ้วพามาแต่บ้านเมือง | จะกระด้างกระเดื่องนั้นผิดไป | ||
| ลาวทองมิใช่ง่องจะโง่โง่ | จะทำแต่โมโหหาเป็นไม่ | ||
| เราขืนแข็งแรงเรี่ยวคงตามใจ | ไว้อัชฌาอาศัยไม่ดุดึง | ||
| ทำไมกับนางเลอะเคอะสาววัน | มันไม่ขันที่จะเข้ามาหวงหึง | ||
| จะยุยงอย่างไรอย่าพรั่นพรึง | ข้อที่ซึ่งพิศพักตร์อยู่เช้าเย็น | ||
| กลัวเสียสรวลถ่อมควรแต่ช่วงใช้ | ยศศักดิ์ทำไม่ได้ไม่ว่าเล่น | ||
| สุดแต่ใจต่อใจเอาเป็น | นัยน์ตาเห็นว่าดีไม่หนีตา | ||
| หน้านี้ไม่ชั่วอย่ากลัวร้าง | ต้องส่วนนางลักษณะดีนักหนา | ||
| ฉะนี้แล้วไม่เพี้ยนผิดตำรา | จะเป็นหม้ายผัวหย่าอย่าพึงคิด | ||
| นี่แน่อุแม่เอ๋ยนางพี่นาง | ถึงจะแก่อ่อนอย่าหมางระคางจิต | ||
| เหย้าเรือนเฝืองฝาทำมิดชิด | ไม้อ่อนดอกตะบิดผูกมัด | ||
| ถึงแก่ก็แต่กับลาวทอง | เรียกพี่นางตามทำนองด้วยปากถนัด | ||
| อย่าทำแชห่างแหระแคระคัด | ไผ่ใบขิงจะรึงรัดไม้สองน้อง | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ว่าเอยว่าแล้ว | พ่อพลายแก้วชิดชมประสมสอง | ||
| แปลกเปลี่ยนเหียนหันผันประลอง | เคล้าคล่องว่องไวไปมา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
ตอน ๒ ตั้งแต่ขุนแผนครวญถึงนางลาวทอง แล้วกลับคิดถึงนางวันทอง จนถึงลักพานางวันทองไปอยู่ป่า
| ช้า | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนกำสรวลเศร้าหมอง | ||
| ให้ง่วงเหงาถึงเจ้าลาวทอง | เขาร้องฟ้องต้องติดอยู่ในวัง | ||
| ไปเป็นชาวสะดึงเวทนา | โอ้อนิจจาการปักมักเจ็บหลัง | ||
| เคยเป็นสุขเช้าค่ำแต่ลำพัง | จะต้องนั่งตรากตรำทำสะดึง | ||
| เช่นลูกเมียอ้ายอนุเหมือนอย่างนั้น | ผัวมันคิดขบถโทษควรถึง | ||
| ป่านนี้น้องของพี่จะรำพึง | เคยหยอกเย้าเคล้าคลึงผัวเมีย | ||
| เคราะห์กรรมจำพรากจากไกล | ดั่งเด็ดดวงใจเอาไปเสีย | ||
| ร้อนเหมือนได้ตามลามเลีย | เสียเมียเก่าใหม่ทั้งสองคน | ||
| ไม่มีความสุขเฝ้าทุกข์ร้อน | ยามนอนโหยไห้ระเหระหน | ||
| แต่ฟูมฟองนองคร่ำน้ำสุชล | คิดแต่จนอยู่ด้วยกันกับวันทอง | ||
| ยิ่งน้อยจิตคิดแค้นขุนช้าง | มาผ่ากลางวางเข้าเป็นเจ้าของ | ||
| เพียงนี้มิหนำยังซ้ำฟ้อง | จนลาวทองต้องติดเป็นคนวัง | ||
| อิจฉาริษยาประดาเสีย | มันไม่ให้มีเมียด้วยเขามั่ง | ||
| เป็นมิตรคิดร้ายมาหลายครั้ง | เออจะนั่งน้อยหน้ามันว่าไร | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมียเอยเมียเรา | มันชิงเข้ามาเป็นเจ้าผัวได้ | ||
| ขี้เกียจเกลียดความยิ่งย่ามไป | ทะนงใจจองหองว่ามีทรัพย์ | ||
| มันก่อกรรมจำกูจะแก้แค้น | ทดแทนล้วงไส้ให้ถึงตับ | ||
| ลักวันทองพาหนีให้ลี้ลับ | มันจะปรับเอาใครอ้ายเฉโก | ||
| ถึงจะติดตามไปก็ไม่พรั่น | จะขับม้าฝ่าฟันให้วิ่งโร่ | ||
| ให้มันสามสมใจร้องไห้โฮ | โยโสว่ามีทรัพย์นับกระบุง | ||
| จะได้เล่นเห็นกันวันพรุ่งนี้ | เอาสิ้นสมประดีตีอกผลุง | ||
| งุ่นง่านดาลเดือดอยู่ในมุ้ง | ไม่หลับเลยจนรุ่งขึ้นแก่ตา | ||
| ลุกจากที่นอนถอนใจใหญ่ | ออกไปหน้าต่างล้างหน้า | ||
| เปิดประตูลงเรือนรีบคลา | เดินก้าวยาวมาด้วยขัดใจ | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เสมอ | |||
| มาเอยมาถึง | เปิดมุ้งปลุกท่านคุณผู้ใหญ่ | ||
| เล่าความให้ฟังแต่หลังไป | จะจำไกลอำลาไปสุพรรณ | ||
| น้อยจิตคิดแค้นขุนช้างนัก | ลูกรักเหลือที่จะอดกลั้น | ||
| มันร้องฟ้องกล่าวโทษโรธทัณฑ์ | เสียแรงเป็นเกลอกันมันคิดคด | ||
| ปองผิดคิดร้ายมาหลายหน | เมียลูกสองคนก็จนหมด | ||
| ตั้งใจเสียดส่อทรยศ | โป้ปดร่ำไปอ้ายคนเท็จ | ||
| ลูกจะลักพาวันทองหนี | ทำให้ถึงที่แก้เผ็ด | ||
| ให้มันนั่งก้มหน้าน้ำตาเล็ด | นั่นแหละจึงจะเข็ดฝีมือกัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ทองประศรีห้ามลูกตัวสั่น | ||
| แม่ก็แก่กกงกงัน | วันทองมันก็ชั่วแล้วอย่าเลย | ||
| เจ็บไข้เจ้าจะได้อยู่รักษา | ฟังคำมารดาเถิดลูกเอ๋ย | ||
| เสียได้ใช่ว่าเจ้าไม่เคย | อย่าสืบพันธุ์มันเลยแสนอัปรีย์ | ||
| หาเอาใหม่ลูกสาวชาวบางกอก | ที่งามดีมีดอกอย่าจู้จี้ | ||
| เจ้านายชุบเลี้ยงถึงเพียงนี้ | ไม่พอที่จะให้เคืองบทมาลย์ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนตอบคำร่ำว่าขาน | ||
| มิใช่ลูกไม่ได้ทำราชการ | เป็นทหารเลื่องชื่อลือยศ | ||
| ขุนช้างมั่งมีแต่เงินทอง | มันจองหองทำให้ได้อัปยศ | ||
| อย่าห้ามลูกเลยแม่ไม่ละลด | จะแก้แค้นแทนทดให้ถึงใจ | ||
| มันเอาเมียของลูกไปเป็นเมีย | จะนอนกลิ้งนิ่งเสียกระไรได้ | ||
| กราบเท้ามารดาแล้วว่าไป | วันเป็นวันธงชัยฤกษ์ดี | ||
| ฉันขอกราบลาคุณแม่ | อย่าครั่นคร้ามว่าจะแพ้แก่อ้ายผี | ||
| ช่วยอวยชัยขอให้สวัสดี | คุณแม่อยู่อย่าได้มีโรคา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ทองประศรีอ้อนวอนไม่ผ่อนหา | ||
| จนใจอวยชัยให้ลูกยา | อันไพรีบีฑาให้แพ้ฤทธิ์ | ||
| เวทมนตร์คาถาวิชาการ | ที่ศึกษาอาจารย์จงประสิทธิ์ | ||
| พ่อจะคิดสิ่งใดให้สมคิด | ราชทัณฑ์ความผิดอย่าพะพาน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนผ่องแผ้วเกษมศานต์ | ||
| โดยด่วนร้อนใจไปจัดการ | ให้ทันฤกษ์ศุภวารจะได้ไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ | |||
| มาเอยมาถึง | ปลูกศาลหนึ่งเพียงตาโตใหญ่ | ||
| เอาย่ามเครื่องกับดาบขึ้นพาดไว้ | จุดเทียนชัยร่ายเวทองครักษ์ | ||
| มหาทมิฬโอมอ่านปลุกอาวุธ | ฟ้าฟื้นฝักหลุกเห็นประจักษ์ | ||
| ลงยันต์ปถมังเป็นรูปยักษ์ | ภควัมกระลำพักสำหรับตัว | ||
| เสกน้ำมันด้วยขันสัมฤทธิ์น้อย | มะกรูดส้มป่อยสะหัว | ||
| บริสุทธิ์ผุดผ่องไม่หมองมัว | ยกเมฆดีชั่วอ้ายขุนช้าง | ||
| อ้ายจัญไรเมฆไขว่วิปริต | แขนขาต่อไม่ติดกันสักอย่าง | ||
| รู้ตระหนักประจักษ์ไม่ระคาง | เกลอเกลือจืดจางจะได้ดู | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ ชมตลาด | |||
| ขุนแผนจัดแจงแต่งกาย | ใส่กางเกงริ้วลายมัสรู่ | ||
| กำลังวันเรียนไว้ใช้ตามครู | นุ่งปูมเคยคู่ออกชิงชัย | ||
| รัดประคดหนามขนุนคาดรัด | เข็มขัดมั่นเหมาะสายไหม | ||
| สลัปตุ่นยกเป็นอักษรใน | สรรใส่อาวุธศรีมีศักดา | ||
| ลูกสะกดคดเขี้ยวหมูตัน | นอเต่าเขาสำคัญกระต่ายป่า | ||
| ซังแซวตายซากกรากยา | โขมดฟ้าฝ่าโหงพราย | ||
| พระไสกระเต่นประรางควาน | สรรพว่านร้อยแปดทองถักสาย | ||
| คาดเอวเสกซ้ำประจำกาย | อับจนมากมายได้ทดลอง | ||
| ใส่เสื้อสีแสดย้อมว่าน | พระอาจารย์ให้ใหม่เมื่อเดือนสิบสอง | ||
| แล้วสวมสอดตะกรุดประคำทอง | เครื่องของพระราชท่านบำเหน็จลือ | ||
| เมื่อครั้งไปตีเชียงทองได้ | นิ้วชี้ใส่พิรอดเคยนับถือ | ||
| ก้อยซ้ายแหวนเพชรที่พึ่งซื้อ | ติดมือชมเล่นสองสามวัน | ||
| แล้วโพกผ้าประเจียดพันมงคล | ของท่านวัดสับประดนไม่มีพรั่น | ||
| ประจงจับฟ้าฟื้นยืนยัน | ร่ายเวทสำคัญภาวนา | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ ตระ | |||
| เดชะคาถามหามนตร์ | โหงพรายกุมารกล่นมากนักหนา | ||
| เป็นยักษ์ยัดอัดดึงกันเข้ามา | ขุนแผนแหงนดูฟ้าฤกษ์บน | ||
| องศาผ่องแผ้วแจ่มจำรัส | หมอกเมฆมิได้กลัดโพยมหน | ||
| ตามเกล็ดนาคาจรดล | หลีกพ้นผีหลวงกาเลไท | ||
| แล้วตรงเข้าไปโรงสีหมอก | ถอดขลุมออกแล้วเอาบังเหียนใส่ | ||
| กาววาวดาวเงินอร่ามไป | ใบโพธิ๋หน้าก้าไหล่พู่พราย | ||
| อานปรุฉลุลายกระหนก | รัดอกคาดมั่นกระสันสาย | ||
| เบาะอานพานหน้าพานท้าย | หนังข้างขวาซ้ายลายพื้นแดง | ||
| เหยียบโกลนโผนเผ่นขึ้นหลัง | เหนี่ยวรั้งสายถือกระทืบแผง | ||
| สีหมอกเผ่นลำพองคะนองแรง | ออกกลางแปลงหน้าบ้านร่านรน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เชิดฉิ่ง | |||
| ม้าเอยม้าหมอก | มีขวัญพาดหอกแซมขน | ||
| หูกระหนกยกหน้าย่างยนตร์ | อกใหญ่ทานทนตัวดี | ||
| ขับควบพริบไหวไวว่อง | ขี่น้อยย่างย่องอยู่กับที่ | ||
| เยื้องเท้าย่อท้ายเตือนตี | แต่เต้นถูกถี่มีพยศ | ||
| แท้ไทยเทียมเทศลาประสม | ดังหมึกพรมหม่นมัวมรกต | ||
| สันทัดทีทวนเลี้ยวลด | เหี้ยมห้าวทรหดปืนไฟ | ||
| ออกสู่สู้ศึกหลายหน | ประจัญประจญรู้ทีหนีไล่ | ||
| อัสดรของเราตัวนี้ไซร้ | สองเมียมาเปลี่ยนให้ไม่เอาเลย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขับม้ารีบร้นมาพ้นบ้าน | สั่งกุมารว่าจะไปเร็วเร็วเหวย | ||
| ทางตัดลัดป่าพ่อไม่เคย | เจ้ากุมารทองเอ๋ยนำหน้าไป | ||
| กุมารทองพาเข้าป่าระหง | ดั้นดงข้ามทุ่งเลียบไศล | ||
| ไม่เดินตามทางเกวียนเคยครรไล | บัดเดี๋ยวใจพ้นย่านกาญจน์บุรี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ชมดง | |||
| ดงดึกดูพิลึกน่าแสยง | ไม่แจ่มแจ้งเลยชอุ่มอับสี | ||
| คลุ่มคลุ้มพุ่มมืดดังราตรี | แต่พื้นเลี่ยนเล่ห์วิถีหนทางทำ | ||
| ใช่ทางมนุษย์เคยสัญจร | ทางอมรปู่โป่งโขมดคล่ำ | ||
| กู่เพรียกเรียกกระหึมงึมงำ | เยือกอย่างถ้ำเย็นอย่างเถื่อนเปล่าเปลี่ยวจริง | ||
| เทศกาลดูสุมาลย์นี้นักหนา | ย้อยระย้าเหลือหลากมากหลายสิ่ง | ||
| บ้างหล่นดาษกลาดเห็นดังเททิ้ง | หอมยิ่งตรลบอบเรณู | ||
| คิดใคร่เด็ดดมชมเล่น | ป่านี้เป็นกระไรมิรู้อยู่ | ||
| กับพังเหยพญาไฟก็พอดู | ไม่นานนักสักครู่ออกปากดง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ ร้องกราว | |||
| รีบเอยรีบมา | แคว้นสุพรรณไม่ช้าสมประสงค์ | ||
| พันกันดารเลียบละเมาะจำเพาะตรง | ป่าระหงเลี่ยนตะลิบดังทรายโปรย | ||
| มิ่งไม้นานาดอกระบัด | พระพายพัดพวงพะยอมหอมโหย | ||
| รวยรินกลิ่นสุกรมยมโดย | ที่ร่วงโรยโอ้แม้นเหมือนวันทอง | ||
| แสนเสียดายลืมอายไม่รักตัว | คบขุนช้างคนชั่วให้มัวหมอง | ||
| ดั่งดอกไม้สิ้นกลิ่นอายละออง | ชะรอยกรรมนำน้องค้ำจุนจูง | ||
| คิดรัญจวนครวญให้อาลัยหา | พลางขับม้าเลียบเดินตามเนินสูง | ||
| พอลมชายบ่ายเย็นเห็นนกยูง | เป็นฝูงฝูงฟ้อนหางอยู่กลางเตียน | ||
| ถวิลถึงสองเมียเสียน้ำใจ | พิศชอุ่มพุ่มไผ่เหมือนไม้เขียน | ||
| ที่ไฟป่าไหม้ซอจนตอเกรียน | แลตะโล่งตลอดเลี่ยนเตียนตะลุย | ||
| หนามคาหญ้าแพรกพึ่งแตกหน่อ | ระกะกอรวยกรายบ้างตายขุย | ||
| ไก่ป่าพาเมียมาเขี่ยคุ้ย | ดินฟุ้งฝุ่นกระจุยกระจัดกระจาย | ||
| วันทองเอ๋ยพี่ยังไม่วายรัก | แค้นนักนึกเดือดไม่เหือดหาย | ||
| เร่งรีบขับม้าจนตาลาย | กำหนดหมายหนองตะเข้คะเนมา | ||
| ห้วยโรงตะพานบ้านกะเหรี่ยง | เฉลียงเลี่ยงลัดออกชายป่า | ||
| ไม่หย่อนหยุดรุดตะบึงถึงโรงนา | ยังไม่สนธยาเพลาวัน | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ เชิด | |||
| หยุดเอยหยุดอยู่ | อีกสักครู่ก็จะดับพระสุริยฉัน | ||
| ระยะทางยามเศษอีกเท่านั้น | พอดีกันกับเพลาคนหลับนอน | ||
| จึงขยายรัดอกสีหมอก | ถอดบังเหียนออกทิ้งหญ้าป้อน | ||
| รวิวันสิ้นสีรวีวร | จัดแจงอัสดรขึ้นขับไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| มาเอยมาถึง | น้อยฤามึงอ้ายขุนช้างทำบ้านใหญ่ | ||
| สิงเมียเขาเกษมเปรมปรีดิ์ใจ | เป็นสิทธิฤาไรจะเต้นโกรง | ||
| ถือแต่ว่ามั่งมีเงินทอง | ทำทำนองเป็นพระยาอ่าโถง | ||
| รั้วทึบทำใหม่ใหม่ไม้โปลง | โรงโกงกล่นเกลื่อนเรือนช้าไทย | ||
| บ่าวหนุ่มหนุ่มคะนองร้องพาดควาย | บ้างเมามายลุกขึ้นเล่นเต้นปรบไก่ | ||
| บนเรือนนั่งยามตามไฟ | ปั่นฝ้ายกรอไหมไนออกเกรียว | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | ขุนช้างเขม่นตาขวาเสียวเสียว | ||
| เรียกวันทองเข้าห้องเสียทีเดียว | กอดเกี้ยวหยุกหยิกซิกซี้ | ||
| แล้วร้องโอ้โลมชมโฉม | จี้ลองต้องกระโจมจับโน่นนี่ | ||
| ทำทีล่อกอดคอรอดูที | หัวเราะรี่ระริกทนหยิกเอา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| จึงเอยจึงว่า | ทุดไม่น่าเลยอะไรกระนี้เล่า | ||
| ตะกรามตะกรี้เช่นนี้เด็กขี้เมา | ฉีอ้ายเถ้าหัวงูดูดู๋เป็น | ||
| ชกเอาเขกหนึ่งแต่ไม่หนัก | โกรธระคนปนรักประจักษ์เห็น | ||
| ข้าไม่สบายมาแต่ตะวันเย็น | วานอย่าเล่นงุ่นง่านรำคาญใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | ขุนช้างเสว่าแก้ไข | ||
| เป็นไรน้องเจ้าจึงหมองหฤทัย | เล่านิยายเล่นเสียให้คลายทุกข์ | ||
| เรื่องหนึ่งยังมียายกับตา | ไปทำนาบนเขากับส้มจุก | ||
| แล้วขี้ใส่สำเภาเน่าหนอกพลุก | พวกคนนั่งฟังสนุกเลอะเทอะ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | วันทองร้องเอาอะไรมาว่าเปรอะ | ||
| หยาบคายร้ายกาจชาติคนเคอะ | มีแต่หยำเยอะสมทรวดทรง | ||
| ขุนช้างว่าอย่าอย่าฮ่าอย่าโกรธ | ขอโทษเถิดหยอกน้องคะนองหลง | ||
| หาวนอนหวอดกอดประคองต้องประจง | กระแอมไอหวัดลงจมูกคัด | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนแอบฟังดูให้ถนัด | ||
| ได้ยินเสียงวิ่งไวเข้าใจชัด | ร่ายมนตร์อัดมหาอุดมุดปิดตา | ||
| แล้วกลั้นใจหยิบดินสามก้อนเสก | ลงเลขประจำซ้ำคาถา | ||
| ทิ้งด้วยกำลังข้ามหลังคา | คนบนเรือนดังว่าอดนอนนาน | ||
| งุยง่วงโงกเหงาเงียบระงับ | ล้มทับหลับแงบไปทั้งบ้าน | ||
| ขุนแผนจึงสั่งพรายกุมาร | ให้ดาลใจอย่าให้ไหวติง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | กุมารทองแรงฤทธิ์ศักดิ์สิทธิ์สิง | ||
| รับคำทำได้ดังใจจริง | ปิศาจวิ่งเข้าบ้านบันดาลดล | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| คืนเอยคืนนั้น | ขุนช้างวันทองสยองขน | ||
| หายใจผ็อยม่อนมิดปิดตากรน | ตั้งท่าง่าชนจับลิงเตียว | ||
| ประตูชานตอนลิ่มใส่กลอนไว้ | ผีไขว่ไล่เปิดเสียประเดี๋ยว | ||
| แมวหมาซอนซอนพลอนเกรียว | อะไรอร่อยค้นเคี้ยวหกตกตึง | ||
| สำรับกับข้าวปูปลา | วางไว้บนม้าหมาค้นถึง | ||
| หม้อข้าวหม้อแกงแหลกแตกอึง | บ้างหอนเห่าอึงคะนึงเคี้ยวคำราม | ||
| คนทั้งเรือนหลับใหลไม่ไหวติง | ดั่งเขียงขอนท่อนทิ้งเขาเหยียบข้าม | ||
| น้ำลายไหลปากอ้าหมาเลียพลาม | กะโล่กระทายถุงย่ามยื้อแย่งกัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนชำนาญมนตร์คนขยัน | ||
| เอาสีหมอกผูกไว้บันไดพลัน | ให้โหงนั้นอยู่ระวังแล้วล่วงเลย | ||
| ถือฟ้าฟื้นกวัดแกว่งองอาจ | ขึ้นบนเรือนน้อยนาดเดินเฉยเฉย | ||
| ไม่ระแวงระวังดังหนึ่งเคย | เรียกกุมารทองเอ๋ยตามบิดา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เพลง | |||
| ชมตลาด | |||
| เดือนเอยเดือนหงาย | นอกชานทำสบายเทียวนักหนา | ||
| ต้นไม้ใส่กระถางวางบนม้า | เอนชายหลายท่าป่าทำนอง | ||
| มีภูเขาก่อกองด้วยฟองน้ำ | ชะโงกง้ำถ้ำเหวเปลวปล่อง | ||
| ไม้พุ่มโกรนเกรียนเขียนเป็นรอง | มีบึงหนองคลองน้ำลำธาร | ||
| ทำเป็นดงละเมาะเหมาะหนักหนา | ปั้นกระทิงมหิงสาฝูงช้างสาร | ||
| ทั้งอาศรมฤาษีมีเหล่าพราน | สวมหัวล่อไล่ทะยานเข้าแทงเนื้อ | ||
| ตุ๊กตาแบกเพนียดต่อนกเขา | เที่ยวซนเข้าในรกตกใจเสือ | ||
| ในห้วยหนองคลองน้ำทำเป็นเรือ | น้อยน้อยลอยดูไม่เบื่ออุตส่าห์ทำ | ||
| บ้างเทียบเป็นบ้านป่าไร่กะเหรี่ยง | ชมรมเรียงแทรกโพนคล้องช้างคล่ำ | ||
| มันทำล่อวันทองแล้วเจ้ากรรม | ปลูกกระจับไหหลำน้อยฤาเจียว | ||
| มียี่หุบจำปาแขกไฝ่ฝ้า | จูหลันชาโบตั๋นห่ำเสี้ยว | ||
| กุหลาบขาวกุหลายแดงแรงทีเดียว | ปลูกใส่อ่างเขียวดกดอกทราม | ||
| บัวก็มีแห้วก็มีอุตส่าห์ปลูก | เปลือกมันใหญ่โตกว่าลูกเท่าตุ่มหาม | ||
| ได้ไม้จีนมาแต่ไหนไอ้บ้ากาม | เห็นมันตามประจบปลัดจัน | ||
| กรงกินดินสีชมพูก็มีด้วย | เก้าอี้ถ้วยตั้งไว้ด้วยรวยขยัน | ||
| อ่างเรียงเลี้ยงปลาฟักพืชพันธุ์ | เดือนแจ้งดังกลางวันเห็นตัวปลา | ||
| เอานิ้วมือดีดน้ำลงต้ำจิบ | ว่ายกระดิบกระดิบเข้ามาหา | ||
| ทั้งเหลืองแดงด่างดีมีนานา | ปุ่มหลังปุ่มหน้าหมุนน่าดู | ||
| ลางตัวปลั้วเปลี้ยดั่งเบี้ยตุ่ม | ตะลุมปุ้มกระดิกหางกระทั่งหู | ||
| บ้างแหวกว่ายลอยล่องฟ่องฟู | หน้าเอ็นดูขุดขุ้มเป็นปุ่มโป | ||
| เหย้าเรือนเหมือนขุนนางมันช่างทำ | ตรงรางน้ำนั้นวางอ่างเสียโผ | ||
| มันได้มาแต่ไหนใบโตโต | โยโสสุงสิงหยิ่งเหลือตัว | ||
| ติดกระจกตั้งเก้าอี้ที่บนหอ | ราวกับพ่อมันเป็นเจ้าสัว | ||
| วันทองจึ่งปลดปลงหลงเมามัว | จะเที่ยวไปให้ทั่วกลัวจะช้า | ||
| แลเห็นนกบ้าระบุ่นโนรี | สารพันจะมีทีเดียวหวา | ||
| สัตตวรรณกระตั้วสาลิกา | พูดได้ทักมาว่าเสียงคน | ||
| จึงบังคับแก่ฝูงโหงพราย | ให้ทำลายเขาไม้ให้ปี้ป่น | ||
| วันทองจะได้หายวายกังวล | สั่งแล้วจรดลไคลคลา | ||
| ฯ ๒๘ คำ ฯ เพลง | |||
| เข้าเอยเข้าไป | ถึงชายเรือนชั้นในไขว่เที่ยวหา | ||
| บ่าวไพร่นอนกลาดดาษดา | มองดูหน้าตาไม่สมประดี | ||
| ที่นอนร้ายผ้าผ่อนล่อนหลุด | ถ่มน้ำลายถุยทุดอีบัดสี | ||
| ถีบซ้ำก็ไม่ตื่นฟื้นอินทรีย์ | นอนแผ่แบบี้อยู่กลางกั๊ก | ||
| ขุนช้างวันทองอยู่ห้องไหน | ทำไมจึงจะรู้แจ้งประจักษ์ | ||
| จะดูหน้าวันทองน้องรัก | ขุนช้างมันฟูมฟักมาหลายเดือน | ||
| แก้มก้อยมิช้ำระยำฤา | รอยมือจะขยำคลำเสียเปื้อน | ||
| คิดคิดดังหนึ่งใคร่ไล่ต่อยเตือน | และเห็นประตูเรือนงับแง | ||
| ชวาลาสว่างดังกลางวัน | หมายสำคัญว่าอยู่ที่นี่แน่ | ||
| เปิดเยี่ยมชะโงกเห็นลับแล | รีบแร่เข้าไปไม่รอเลย | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ ชมโฉม | |||
| เห็นนางหนึ่งจ้อยร่อยนอนบนเตียง | กำดัดกำเดาะเนื้อเกลี้ยงเหมาะแม่เอ๋ย | ||
| รูปร่างขาวขาวน่าชมเชย | หลับสนิทนี่ใครเหวยนอนแนบเนียน | ||
| รุ่นราวสาวแส้แน่สนัด | อุระรัดดังกมุทผุดจากเกษียร | ||
| ทั้งขอบคิ้วลำคอพอพึงเพียน | แม้นเขียนเจียนกันกับวันทอง | ||
| นี่พี่น้องขุนช้างฤาไฉน | ทรวดทรงอย่างในไม่เศร้าหมอง | ||
| แล้วขึ้นนั่งบนเตียงเคียงประคอง | เอามือต้องสไบไม่ให้ครือ | ||
| สารพัดครัดเคร่งเปล่งปลั่ง | รีรอขอรั้งเอาเถิดฤา | ||
| หันหวนป่วนปั่นคันไม้มือ | จะปลุกขึ้นถามชื่อเกี้ยวลอง | ||
| พยักเรียกกุมารทองเข้ามาใกล้ | แก้เครื่องส่งสั่งให้ไปเสียนอกห้อง | ||
| เห็นผ้าห่มนวลนางวางกอง | เอาขึ้นป้องบังไฟซ่อนฟ้าฟื้น | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | กุมารทองหัวเราะว่าอย่าให้ตื่น | ||
| อดไม่ได้เข้าไปเล่นกลางคืน | ปลูกขึ้นรู้เข้าหูอื่นสิเสียงาน | ||
| รับเอาเครื่องออกมาขมีขมัน | พ่อขุนแผนเธอขันเจียวจ้าน | ||
| เดิมทีคิดมาจะทำการ | มาลอบรับสมัครสมานเกี้ยวชู้แข | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนฟังพรายพริ้มยิ้มแต้ | ||
| ลูกกูแสนเฉลียวดีแท้ | จะเข้าไปมิใช่แม่กุมารทอง | ||
| ว่าแล้วร่ายเวทคลายสะกด | แล้วขยดปรามาสจับต้อง | ||
| สั่นปลุกลุกขึ้นเถิดน้อง | อุตส่าห์มาถึงห้องมืดค่ำคืน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | นางแก้วกิริยาผวาตื่น | ||
| กำลังมนตร์มึนมัวไม่ใคร่ฟื้น | ดึกดื่นปลุกทำไมใครเข้ามา | ||
| เพ่งดูก็ยังไม่รู้จัก | อกใจทึกทักพรั่นหนักหนา | ||
| สั่นรัวทั่วทั้งกายา | จะร้องขึ้นประหม่าด้วยความกลัว | ||
| ป้องปิดบิดเบือนเชือนหนี | ขุนแผนเสน่ห์ดีเข้าเย้ายั่ว | ||
| ชายตาตาต่อกันพันพัว | ใครหนอช่างไม่กลัวประหลาดนัก | ||
| ดูจริตผิดโจรใช่ผู้ร้าย | เป็นเป็นชายผู้ดีมียศศักดิ์ | ||
| มหาละลวยดลจิตให้คิดรัก | ทำพลิกผลักกรพลางทางถามไป | ||
| เที่ยวนางกลางคืนไม่เกรงกลัว | หลงตัวหลับตามาแต่ไหน | ||
| ซ้ำทำข่มเหงไม่เกรงใจ | ราวกับใครแนะนัดให้นายมา | ||
| ยังไม่กลับออกไปเสียจากห้อง | เดี๋ยวนี้น้องร้องบอกเขาดอกหนา | ||
| คนจนดอกเจ้าไม่เข้ายา | ในเรือนข้าห้องนี้ไม่มีอะไร | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| วาเอยวาจา | พี่อายหน้าน้องอย่างสงสัย | ||
| ใช่สะดมย่องเบาข้าวของใคร | เสียมีได้ก็รักลักชมเชย | ||
| พี่ชื่อขุนแผนแกว่นสงคราม | จะมาตามภรรยาดอกน้องเอ๋ย | ||
| วันทองอยู่ห้องไหนยังไม่เคย | จึ่งหลงเลยเข้ามาในห้องนี้ | ||
| เจ้าหลับอยู่ดูแม้นเหมือนวันทอง | จึงหลงต้องจิตคิดว่าเมียพี่ | ||
| อย่าถือโทษโกรธไปทำไมมี | จะหยิกตีก็ตามแต่ความคิด | ||
| ได้มาหาน้องถึงห้องใน | ขออภัยเถิดพี่นี้รับผิด | ||
| ชะรอยกุศลดลใจชักให้ชิด | ขอถามนิดหนึ่งน้องอย่าถือเลย | ||
| เจ้าเป็นญาติขุนช้างฤาวันทอง | นี่นามน้องชื่อใดอะไรเอ๋ย | ||
| อย่าอำยวนควรแล้วจะคุ้นเคย | ชายได้เชยจับต้องน้องถึงตัว | ||
| กระไรกันก็กระไรเถิดน้องพี่ | เลือกนักผิดดีมีแต่ชั่ว | ||
| คนอื่นต้องเป็นสองจะหมองมัว | พี่นี้ผัวผูกรักภักดีจริง | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| บัดนั้น | แก้วกิริยาตริตรึกนึกนิ่ง | ||
| คิดขึ้นได้หวาดหวั่นพรั่นประวิง | ขุนแผนแท้แน่นิ่งร้อนแรงรึง | ||
| เอะเกิดเหตุแล้วกระมังครั้งนี้ | น่าที่ความผิดจะมาถึง | ||
| จะรบราฆ่าฟันกันอื้ออึง | น้อยหนึ่งจะว่าเราคบค้า | ||
| จำจะเร่งบอกความที่ถามไถ่ | ให้ออกไปเร็วเร็วเสียดีกว่า | ||
| ตัวข้าชื่อแก้วกิริยา | บิดาเป็นเจ้าเมืองสุโขทัย | ||
| เขาร้องฟ้องต้องปรับยับเยิน | ยังค้างเกินเงินสิบห้าหาไม่ได้ | ||
| จึงเอาข้ามาขายฝากไว้ | ลำบากยากไร้มาหลายปี | ||
| เชิญไปเถิดฉันจะปิดประตู | อย่ามาเซ้าซี้อยู่จู้จี้ | ||
| ข้าคนเข็ญใจใช่ผู้ดี | ไม่ควรที่ลดเลี้ยวเกี้ยวพาน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| ได้เอยได้ฟังว่า | แก้วกิริยาเจ้าช่างว่าขาน | ||
| รสถ้อยน้อยฤาฉ่ำดังน้ำตาล | กินหวานเล่ห์ลิ้นประโลมใจ | ||
| ทรวดทรงท่วงทีไม่แกล้งว่า | ถึงเป็นเมียเจ้าพระยาก็เป็นได้ | ||
| เงินนิดเท่านั้นพรั่นทำไม | จะช่วยใช้รับทุกข์ธุระน้อง | ||
| ว่าพลางทางขยับจับข้อมือ | ดูดู๋อึดอัดตะปัดตะป่อง | ||
| แม้นสลัดตัดอาลัยไม่ปรองดอง | พี่ไม่ออกจากห้องแล้ววันนี้ | ||
| จะนอนนิ่งกลิ้งทูตอยู่ในมุ้ง | จนรุ่งให้เขาจับได้กับพี่ | ||
| จะเป็นถ้อยร้อยความสามสี่ปี | กอดกันตายอยู่ที่นี่ไม่หนีไกล | ||
| แล้วซ้ำเป่าอาคมสมสวาท | พิงพาดลองดูรู้ทีใคร่ | ||
| อุ้มขึ้นใส่ตักสะพักไว้ | ลูบไล้โลมเล้าเคล้าคลึงนาง | ||
| อัศจรรย์มืดมนเป็นฝนฟ้า | นาฬิกากลฝรั่งดังเหง่งหง่าง | ||
| เมฆเกลื่อนเดือนส่องแสงรางราง | อาบน้ำค้างหนาวแนบแอบอิงกัน | ||
| เสนาะสำเนียงเสียงจักจั่นแจ้ว | กอดแก้วกิริยาแล้วรับขวัญ | ||
| ถ้อยทีมีอาลัยใจผูกพัน | เกษมสันต์สังวาสสวาทอร | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ โลม | |||
| โลม | |||
| เจ้าเอ๋ยเจ้าพี่ | ธุระมีเพลาจวนจะด่วนก่อน | ||
| ใช่ไม่รักจักสลัดตัดรอน | จำจรสุดใจแล้วนะแก้วตา | ||
| จึงถอดแหวนเพชรน้อยจากนิ้วมือ | พี่ซื้อหลวงนรินทรไว้สิบห้า | ||
| ส่งให้พอได้กับราคา | ดั่งจำเพาะเจาะมาช่วยทุกข์น้อง | ||
| จงขายเขาเอาเงินให้ขุนช้าง | จวนสว่างแล้วเจ้าอย่าเศร้าหมอง | ||
| เอ็นดูพี่เถิดช่วยชี้ห้องวันทอง | พลางประคองลูบไล้อาลัยลา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เป็นเอยเป็นหญิง | ยากนักทุกสิ่งไม่แกล้งว่า | ||
| เคืองขัดกลัดกลุ้มในวิญญาณ์ | สุชลฟูมนัยนาเข้าตาจน | ||
| จะแข็งขัดทัดทานก็ไม่ได้ | เสียน้ำใจผินหลังแล้วนั่งบ่น | ||
| นิจจาเอ๋ยงวยงงหลงเล่ห์กล | แยบยลชายซื่ออือดีจริง | ||
| สมใจได้เชยเฉยฉาก | เกิดเป็นคนนี้ยากหนอผู้หญิง | ||
| มิทันไรก็สลัดซัดเททิ้ง | ทอดตัวกลิ้งร่ำร้องแต่เบาเบา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| โลม | |||
| น้องเอยน้องพี่ | ธุระมีก็ย่อมแจ้งกับใจเจ้า | ||
| จะใคร่อยู่สู่สมชมเคล้า | เรือนเขาเจ้าจะให้อยู่อย่างไร | ||
| ค่อยค่อยช้าช้าจะมารับ | ไม่สับปลับมารยาดอกหาไม่ | ||
| จับมือนางวางประทับอุระไว้ | นี่มิใช่ฤาใจอาลัยรัว | ||
| ทึกทักจะร้างรักจนอกสั่น | เป็นอย่างนั้นจริงเจ้าเห็นใจผัว | ||
| ใช่บ้านเมืองกลางป่าข้าไม่กลัว | ถึงจะนัวอยู่ด้วยกันตะวันแดง | ||
| ขุนช้างจะทำไมกับเราได้ | จะใส่ให้วิ่งล้มตะแคงแก้ง | ||
| จะได้แต่ตาปรอยหงอยเป็นแร้ง | จนใจกลัวระแวงราชทัณฑ์ | ||
| ทำเอามือซับหน้าน้ำตาไหล | ไว้เยื่อใยเอาใจให้วายกระสัน | ||
| แม้นข้ามคืนวันนี้เสียทีครัน | ขุนช้างมันก็เป็นมิตรแต่คิดคด | ||
| จะแก้แค้นแทนทำให้ถึงใจ | ความจริงพี่มิได้โป้ปด | ||
| ออกไปข้างนอกด้วยกันเพียงชั้นลด | บอกกำหนดแนะตำแหน่งเรือนวันทอง | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ ทยอย | |||
| ว่าเอยว่าพลาง | ประจงจูงมือนางออกจากห้อง | ||
| แสงเดือนแจ่มจำรัสผ่องพักตร์น้อง | ขุนแผนมองหล่อนฉ่องละอองลออ | ||
| ยลหน้าดังหน้าจะแข่งแข | จะจำแหห่างไฉนฉะนี้หนอ | ||
| ทรุดนั่งชั่วใจใคร่รั้งรอ | น้ำตาคลอจนใจจำไคลคลา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ร่าย | |||
| บัดนั้น | ฝ่ายแก้วกิริยาเสน่หา | ||
| อิดเอื้อนมิใคร่บอกออกวาจา | คิดในใจแล้วว่าวิงวอน | ||
| นึกกริ่งจริงจริงไม่เสกสรร | จะเห็นอะไรกับฉันแต่ร่อนร่อน | ||
| เด็ดเดี่ยวยากไร้อนาทร | ท่านได้พบเมียก่อนหาไหนเลย | ||
| ความชอบถึงจะบอกห้องให้ | แต่พอได้ก็เบือนเชือนเฉย | ||
| จำจนจะต้องทนอยู่ตามเคย | ลึกแล้วเอ๋ยเมื่อใดจะได้พบ | ||
| จริงเจียวเหมือนหนึ่งเคี้ยวยันสลา | ไม่ทันจืดนิจจาพอปูนสบ | ||
| บอกแล้วว่าอย่าอย่าไม่ควรคบ | เวนใดมาประจบให้จำเป็น | ||
| จนใจใช้กรรมเสียเถิดนะ | นั่นแน่คะห้องวันทองที่ทำเข็ญ | ||
| ยังกระไรฤาข้าไม่ว่าเล่น | ฉันเห็นกับนายฉันเข้าพันพัว | ||
| ดูสนิทสนมกันนักหนา | ไหนจะผันหน้ามาหาท่านเจ้าผัว | ||
| ชั่งใครเป็นไรไม่เปียปัว | คิดถึงตัวดีกว่าโศกาลัย | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ โอด | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนเช็ดน้ำตาอย่าร้องไห้ | ||
| หยิบโน่นฉวยนี่ทีเอาใจ | ถึงจะไปคงจะกลับมารับน้อง | ||
| ตายเสียเมื่อไรไม่ได้มา | ฟังคำพี่ว่าอย่าหม่นหมอง | ||
| .... | .... | ||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองร้องว่ากระไรเอ๋ย | ||
| หม่อมทำนายฝันนี้ผิดทีเคย | จะว่าเลยเล่นฤาจริงก็กริ่งใจ | ||
| ฟังฟังยิ่งหวั่นพรั่นจิต | สำเนียงผิดขุนช้างนางสงสัย | ||
| เอามือคลำเนื้อตัวทั่วไป | ขนอกขนใจก็ไม่มี | ||
| ลูบดูคอคางก็ว่างเปล่า | หนวดเคราหมดไปเสียไหนนี่ | ||
| ผิดกายชายเกรงเพลงผิดที | ผิดแล้วสินี่ใครดูแบบบาง | ||
| ลุกขึ้นเขม้นเห็นขุนแผน | ยิ่งแสนแค้นขุ่นข้องหมองหมาง | ||
| แลเหลียวมาเห็นขุนช้าง | กลิ้งอยู่ข้างเตียวอนาถใจ | ||
| ถลามากอดผัวตัวสั่น | คิดว่าขุนแผนฟันเสียตักษัย | ||
| ผลักพลิกดูแผลแลทั่วไป | เห็นยังผ่อนหายใจค่อยคลายกลัว | ||
| สั่นปลุกลุกขึ้นเร็วเร็วเจ้า | ขโมยขึ้นเรือนเราแล้วหม่อมผัว | ||
| จะหยิกตีเท่าใดไม่รู้ตัว | ชั่งชั่วนี่กระไรไม่ลืมตา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนแค้นขัดสหัสา | ||
| ว่าแก่วันทองดีแล้ววา | ไม่คิดน้ำหน้ากันมั่งเลย | ||
| เช่นหน้าข้ากระนี้ฤาผู้ร้าย | สมบัติชู้มากมายเจียวฤาเหวย | ||
| เห็นกูลักของใครมือไม้เคย | ทำเฉยราวกับไม่รู้จักกัน | ||
| นางเมียเศรษฐีดีหนอ | ทำตัวสั่นตัวงอปลุกชู้ขัน | ||
| ปลุกขึ้นเร็วเร็วจะไม่ทัน | ชู้เองกูพรั่นกลัวฝีมือ | ||
| ดูหน้าข้าก่อนก็เป็นไร | องค์เธอฤาใช่หาไม่ฤา | ||
| แผดเสียงขึ้นไปเถิดให้เขาลือ | กอดชู้ร้องอื้อไม่มีอาย | ||
| วันทองเอ๋ยเก้อละเมอเพ้อหลง | ผัวมึงมั่นคงฤาคนง่าย | ||
| มั่งมีเงินทองเต็มสบาย | คงได้กอดชู้ตายแล้ววันนี้ | ||
| ทำกึกกักคึกคักชักดาบ | ฟันให้เลือดไหลอาบอยู่กับที่ | ||
| เร็วเร็วปลุกชู้ขึ้นดูดี | ให้มันสู้กูซีปลุกให้ลุก | ||
| เอออะไรไม่คิดถึงคราวยาก | ทำห้ำหั่นบั่นบากชิงสุก | ||
| สนุกนักมันมักได้ทุกข์ | ไล่ลุกกูจะฟันทั้งผัวเมีย | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| หวีดเอยหวีดหวาด | ใจจะขาดกลัวจะฆ่าขุนช้างเสีย | ||
| กลัวก็กลัวปลุกก็ปลุกคลุกเคลีย | น้ำตาเรี่ยไม่รู้สึกก็นึกแค้น | ||
| ตายร้ายตายดีก็ทีหนึ่ง | ข้าไม่พึ่งใบบุญเจ้าขุนแผน | ||
| พยาบาทมาดหมายทดแทน | ใจพรั่นปากแปร้นท้าทาย | ||
| จะทำอย่างไรก็เร่งทำเข้า | ฤาแผ่นดินของเจ้าพูดง่ายง่าย | ||
| แม้นข้ากับขุนช้างนี้วอดวาย | ถึงตายก็คงกระดูกร้อง | ||
| รู้แล้วว่าทหารมีฝีมือ | เชิดชื่อในอยุธยาไม่มีสอง | ||
| ป่านนี้จะมากลับคิดตริตรอง | ถึงคราวยากนั้นไม่ต้องกับทำระยำ | ||
| คนชั่วข้าก็อยู่ประสาชั่ว | สุดที่กลัวแล้วเจ้าเคราแดงก่ำ | ||
| สารพัดแสร้งใส่ใจยังจำ | จะมาลำเลิกนั้นด้วยอันใด | ||
| ข้าเถียงฤาว่าไม่ได้เป็นเมีย | แต่เจ้าทอดทิ้งเสียไม่รักใคร่ | ||
| ขุนช้างเขาจึงขอข้ามาไว้ | แกล้งลอยช้อนตักอะไรเจ้าคนพาล | ||
| ครั้งหนึ่งพาอีลาวมาให้ด่า | ถึงตีนท่าหน้าเรือนตะพานบ้าน | ||
| ประเดี๋ยวประเดี๋ยวแกล้งกลับมาประจาน | จะว่าอะไรก็โรงศาลของท่านมี | ||
| จะมาค่อนด่าใครว่ามีชู้ | นึกดูก่อนเป็นไรกระนี้นี่ | ||
| สับปลับปลับปลิ้นสิ้นที | ว่าวันทองไม่ดีชั่วตัดรอน | ||
| เจ้าทิ้งไว้ไปมีเมียจึงมีผัว | ใครบั่นบากนี่ตัวออกหากก่อน | ||
| เพื่อนรั้วหัวบ้านรู้ขจร | ขึ้นเรือนเขาคนพลอนฤาใช่โจร | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| น้ำเอยน้ำคำ | น้อยฤาแปลกเปลี่ยนน้ำกระทั่งโขน | ||
| หากผุดมุดลงแก่งเชี่ยวโชน | หินผาจะสู้โดนไม่ย่อท้อ | ||
| ท้าทายจะให้กลับไปร้องฟ้อง | มั่งมีเงินทองแล้วขันก้อ | ||
| ขุนช้างมันเคยเกลี่ยไกล่ไปป้อยอ | อ้ายพ่อไกรศรีทุกทีความ | ||
| เชื่อดีไกรศรีไปเถิดวะ | ถ้อยความจะชนะไม่พักถาม | ||
| เป็นไรไม่เข้าไปช่วยกันติดตาม | ลามปามฝืนฝ่าค้าอัปรีย์ | ||
| ห้ามเหล็กลักเหล็กประทุกเรือ | ฉ้อเขาเป็นเบือเขาฟ้องมี่ | ||
| ชิงเชือดคอตายอ้ายอัปรีย์ | ชวนขึ้นศาลเชื่อดีซิน่ากลัว | ||
| อย่ายาวความเหวยจะถามวันทองน้อย | ค่อยค่อยคิดบ้างฟังคำผัว | ||
| ได้ผิดแล้วอย่าถือดื้อเมามัว | แม่เอ่ยชั่วสละได้ก็คงดี | ||
| การเกินแต่หลังไม่ถือแล้ว | วันทองน้องแก้วจงเชื่อพี่ | ||
| จะมารับกลับไปประเดี๋ยวนี้ | ใช่ที่จะมาล่อลวงน้อง | ||
| จริงจริงจะสบถก็เจียนได้ | ตั้งแต่จากเจ้าไปแต่เดือนสิบสอง | ||
| ไม่วายว่างคะนึงถึงวันทอง | ขึ้นสวรรค์อย่าพ้องปดเลย | ||
| วิงวอนโดยดีนี่คิดไฉน | จะไปฤามิไปแม่คุณเอ๋ย | ||
| อย่าซบซอนช้อนคางขึ้นให้เงย | จะบู้บี้ไม่เสบยไม่เข้ายา | ||
| เจ้าก็คนปัญญาดีทีฉลาด | พิเคราะห์ดูลำมากเขากับข้า | ||
| ขุนช้างสู้ได้ฤาแก้วตา | รูปร่างวาจาทีท่าทาง | ||
| สองเอาหนึ่งสามเอาหนึ่งก็ต่อได้ | มีไข่ไก่อย่าเล่นเลยกับไก่ล่าง | ||
| ขุนช้างเหมือนระตูตามกวาง | อิเหนาร้างปลอมแปลงก็มีฤทธิ์ | ||
| แม้นมิปลงใจไปด้วยกับพี่ | จะผูกมือเข้าตีเอาความผิด | ||
| จะละลดกันนั้นอย่าพึงคิด | จ้อยร่อยจิริดคร่าเอาไป | ||
| คนทั้งเรือนอย่าเข้าใจว่าใครตื่น | ไม่คลายสะกดฟื้นตื่นไม่ได้ | ||
| จะเฝ้าปลุกขุนช้างอยู่เมื่อไร | ชั่งจิตชั่งใจแล้วบอกมา | ||
| ฯ ๒๔ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | วันทองได้ฟังขุนแผนว่า | ||
| วนเวียนเปลี่ยนใจไขว่ปัญญา | โลเลเสน่หาเล่ห์ลมลิว | ||
| กริ่งจะจริงฤาหนอยังรอรัก | เห็นหาญหักมุมุ่นทำฉุนฉิว | ||
| หม่อมขุนแผนนี้น้ำใจมักไหวปลิว | โยเยเผลพลิ้วไม่ยั่งยืน | ||
| พ่อขุนช้างรูปโพล่โง่จริงอยู่ | สิ่งดีใครไม่รู้อยู่หาอื่น | ||
| หม่อมเอ๋ยรักแล้วจะกลับกลืน | เคยขื่นขมเผ็ดฉันเข็ดแล้ว | ||
| ลาวทองต้องติดเป็นชาวสะดึง | นั่นแลจึงกลับมารับฤาหม่อมแก้ว | ||
| หาไม่ไหนจะได้มาวี่แวว | น่าเสียดายจัดแจ้วจำนรรจา | ||
| รูปร่างอีลาวราวรังสรรค์ | เต็มขยันหน้าหนอไม่แกล้งว่า | ||
| สุดที่จะคาดค่าว่าราคา | สองสลึงแล้วอย่ามาต่อเลย | ||
| จริงฤาไม่ลาวทองนี้ยอดรัก | นี้ทอดดวดตกคลักฤาหม่อมเอ๋ย | ||
| ไม่ติดตามมาให้ได้ไว้แชเชย | ไม่ขันเลยนี่ใครจูงจมูกนาย | ||
| แล้วพาโลว่าชอบกับไกรศรี | โกรธเขาแล้วซีต้นกฎหมาย | ||
| เขาวางบทอีลาวต้องติดตาย | เป็นชาวสะดึงไม่วายว่างเย็บ | ||
| จะเอาไปแก้ขัดผลัดอีลาว | แม่เจ้าเอ๋ยใครจะไม่เจ็บ | ||
| คราวจะเป็นไม่เห็นดีเท่าขี้เล็บ | ชั่วที่ไหนไล่เก็บใส่ความคน | ||
| ฉันเชื่อแล้วหม่อมจ๋าอย่าสบถ | จะสะบัดเสียให้หมดลิ้นสิ้นขน | ||
| แม้นใคร่ได้ลาวทองคืนอย่าร้อนรน | จะช่วยเดินเหินบนคุณในวัง | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| วันเอยวันทอง | สำนวนน้องราวกับเหล็กดีตั้ง | ||
| ไม่รู้เท่าเหมือนภูเขาเส้นผมบัง | ว่ากันแต่จริงจังอย่าแชเชือน | ||
| ขุนช้างนั้นระตูจรกา | วันทองบุษบาแม้นเหมือน | ||
| อันอิเหนานี้พี่เป็นเจ้าเรือน | อย่าบิดเบือนเลยเรานึกว่าสึกชี | ||
| หนกระหายหมายมาคว้าสัมผัส | รวบรัดไยปัดมือพี่ | ||
| ใช่ว่าไม่เคยเมื่อไรมี | ท่วงทีสันทัดอยู่ด้วยกัน | ||
| บทอิเหนาในเรื่องเผาเมืองก่อน | จึงได้ผ่อนพานางผายผัน | ||
| นี่จะให้เผาบ้างเหมือนอย่างนั้น | ฤาจึ่งวันทองพี่จะลีลา | ||
| หยิบเอาไต้ไปจุดที่ตะเกียง | เดินเมียงจะไปเผาเอาริมฝา | ||
| ขุนช้างขุนช่อยช่างมันวา | ได้แต่เมียของข้าจะพาไป | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| พ่อเอยพ่อคุณ | อย่ามุมุ่นอย่างนี้หาดีไม่ | ||
| ปากว่าใจพรั่นหวั่นอกใจ | วิ่งเขาไปดับไฟยึดไม้มือ | ||
| กลัวว่าขุนช้างจะวอดวาย | อุบายว่าของของฉันมิไหม้ฤา | ||
| ฉุดบั้นเอวกะแหย่งแย่งยื้อ | เอ็นดูน้องน้อยอย่าดื้อจะบาปกรรม | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนเห็นเป็นที่ขยี้ขยำ | ||
| คาดคั้นข่มขู่เอาถ้อยคำ | ห้ามแล้วก็ไม่ทำจะตามใจ | ||
| ว่ากันแต่จริงอย่าแชเชือน | เหย้าเรือนก็หาเผาจุดไม่ | ||
| ขุนช้างก็จะให้ชีวิตไว้ | แต่มาไปด้วยกันแต่โดยดี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองหลีกเลี่ยงเบี่ยงหนี | ||
| กลัวขุนแผนจะราฆ่าตี | ยอมแต่ปากว่าไปซีแต่วาจา | ||
| ยังอาลัยผัวใหม่ใจอึดอัด | การสัมผัสร่วมรสเสน่หา | ||
| ไม่เอื้อเฟื้อกระไรนักรักระอา | แต่ทว่าเงินทองของพัวพัน | ||
| เคหาโอฬารึกนึกเสียดาย | ใจหายว้าเหว่เหหัน | ||
| หม่อมขาจะมาพากลับไปนั้น | อัศจรรย์ฉันคิดไม่เห็นเลย | ||
| ชื่อว่าชั่วก็มีผัวใหม่แล้ว | พ่อพลายแก้วทำอย่างไรนี่หม่อมเอ๋ย | ||
| เคี้ยวคายคายแล้วยังไม่เคย | ชอบแต่เลยไปบางกอกดอกจะดี | ||
| ติดตามอีลาวชาวจอมทอง | มาประคองเคียงพักตร์จักถูกที่ | ||
| จะต้องการฉันไปทำไมมี | คนเช่นนี้หม่อมฤาจะรื้อรัก | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ลิ้นเอยลิ้นลม | เจ้าคารี้สีคารมคมคายหนัก | ||
| เหม่อุแหม่แล้วแลชวนแขชัก | ยิ่งกว่าใครไม่รู้จักทำนองเจียว | ||
| จะว่าอะไรไม่พอใจได้ยินหมด | อย่าเลี้ยวลดให้ช้าว่าแก้เกี้ยว | ||
| ไปไม่ไปอย่าบิดบูดพูดคำเดียว | จะหน่วงเหนี่ยวใจข้าเร็วก็ย่อมรู้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| หม่อมเอยหม่อมขา | ข้าวของน้องหนักหนายังมีอยู่ | ||
| ไม่ขืนขัดน้ำใจได้เอ็นดู | งดสักครู่พอได้เก็บติดตัวไป | ||
| แก้วแหวนเงินทองของละเอียด | จักแทรกเสียดพอกำลังเอาไปได้ | ||
| จริงจริงหนาครั้งนี้ไม่ไว้ใจ | หม่อมทิ้งเสียเมื่อไรได้เลี้ยงตัว | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| แสนเอยแสนงอน | สาระวอนล้วนแต่ไม่ไว้ใจผัว | ||
| กระนั้นแหละจริงไขว่เปลี่ยนนัว | ของอยู่ไหนค้นให้ทั่วแล้วอย่าช้า | ||
| อะไรอร่อยจะเอาไปก็ตามที | แต่ลูกจิงจ้อของดีนั้นแลอย่า | ||
| แม้นไม่ฟังขืนเอาไปได้โกรธา | ฟ้าผ่าผิดทีตีให้ตาย | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ค้อนเอยค้อนให้ | เสียน้ำใจจำจนต้องขวนขวาย | ||
| ลุกขึ้นเที่ยวหาคว้ากระทาย | ฟูมฟายน้ำตาเข้าห้องพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลงเร็ว | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนเยื้องย่องตามมา | นึกในใจว่าเมียข้ามันน่าขัน | ||
| ปิดปากหัวร่ององัน | จะไปเอาอะไรนั่นที่ห้องใน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองหม่นหมองร้องไห้ | ||
| ฝันเห็นตรงแท้แน่แก่ใจ | จะผ่อนผันฉันใดก็เต็มที | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| โอ้เหมือนว่าคราววสันต์พันดักเดี้ย | ชอบแต่ตายเสียไปเป็นผี | ||
| วันทองเอ๋ยสุดคิดแล้วครั้งนี้ | น่าที่จะมีแต่อัประมาณ | ||
| ผัวใหม่พึ่งไม่ได้ปลุกไม่ลุก | ผัวเก่าบุกรุกหักหาญ | ||
| จะขืนขัดก็จะวอดวายปราณ | เข้าเงื้อมมือมัจจุการต้องจำจน | ||
| เข้าเข่นขู่มีแต่ถูกลากกระชาก | เนื้อวิบากกรรมเวรไม่เป็นผล | ||
| พะว้าพะวังสิ้นทีทำวี่ทำวน | เหมือนหนึ่งนกต้องมนตร์จนน้ำใจ | ||
| ขุนช้างถึงรู้ชั่วน้ำใจดี | ชู้เมียก็หามีที่ไหนไม่ | ||
| สารพัดมั่งมีทุกสิ่งไป | เหย้าเรือนทำให้สนุกนัก | ||
| จะทำอะไรตามใจไม่ฝ่าฝืน | ยายนอนแล้วจำขืนสมานสมัคร | ||
| ซุ่มซ่ามนี่กระไรไม่น่ารัก | ชาติผู้ดีมีศักดิ์สลึงเฟื้อง | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ รวิราย | |||
| ร่าย | |||
| ครวญพลางทางตริไปมา | หม่อมขุนแผนยศถาเธอฟุ้งเฟื่อง | ||
| เป็นแม่ทัพมีชัยได้บ้านเมือง | กรุงกระเดื่องยอดทหารชาญณรงค์ | ||
| แต่รุ่นราวคราวหนุ่มจนป่านนี้ | ยั่งยืนเต็มดีท่วงทีระหง | ||
| งามจริตกิริยาทรวดทรง | หยิบหย่งสมุนไพรไม่เป็นเลย | ||
| ถึงกับลูกเจ้าพระยาสู้กันได้ | ตาดีสุดใจพ่อคุณเอ๋ย | ||
| คมกริบดังจะหยิบออกชูเชย | ชวนเสวยรสร่วมฤดีดาล | ||
| ชายใดจะเสมอไม่มีสอง | เสน่ห์น้องจริงจิตยังคิดสมาน | ||
| แต่ทว่าจนใจได้เกินการ | จะทนทานเชิดหน้าระอาอาย | ||
| บ่นพลางทางค้นข้าวของ | เงินทองรูปพรรณมากหลาย | ||
| สายสะอิ้งสร้อยอ่อนใส่กระทาย | แหวนรังเรือนรายเนื่องยักกะตรา | ||
| เอาผ้าผ่อนดีดีปิดข้างบน | นึกอะไรได้ค้นใส่ใต้ผ้า | ||
| หยิบโน่นเสียดายนี่เช็ดยีตา | สุชลอาบพักตราคราบหมองมัว | ||
| จนแล้วสู้ฟันกันอีกหน | เชิงชนย่อมรู้อยู่หม่อมผัว | ||
| อีลาวนั้นก็ไม่อยู่ยังแต่ตัว | ดีกับชั่วนั้นย่อมแจ้งกับโลกีย์ | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนแฝงฟังสิ้นถ้วนถี่ | ||
| วันทองไปไหนเล่าเจ้าตัวดี | ทำไมเห็นเอ๊ะหนีกันฤาไร | ||
| ว่าจะมาเก็บของสักประเดี๋ยว | หายไปเที่ยวหาหาเห็นไม่ | ||
| ชะรอยจะแพลงพลิกชุกชิกใจ | เมื่อกี้ใครนั่งบ่นเพ้อพก | ||
| นินทาว่าร้ายกันลับหลัง | ดีบ้างชั่วบ้างทำคับอก | ||
| คนสองใจมันมักไพล่ไปนรก | เพราะหม่อมผมดกจะตกลึก | ||
| แอแหนี่แน่นั่งอยู่นี่ | ไหนจะดีเล่าน้องเฝ้าตรองตรึก | ||
| เท่านั้นเถิดอย่าเปลี่ยนใจให้ไขว่นึก | ป่วยการดึกดื่นแล้วอย่าเรรวน | ||
| ก้มมองดูหน้าน้ำตาคล่ำ | ร้องว่ากรรมจะมาซ้ำด้วยคำสรวล | ||
| ไม่พอที่เลยจะให้หน้าหายนวล | เออไม่ควรจะมอมเป็นแมวคราว | ||
| วันทองเอ๋ยดูรูปขุนแผนเล่น | พี่นี้เห็นอาจอ้อพอเกี้ยวสาว | ||
| แม้นว่าจะเล่นข้างเต้นกราว | เป็นรองเจ้าบ่าวใหม่อ้ายทรยศ | ||
| ดีแล้วที่น้องจะฟันสู้ | มันพันตูกันอีกหนดูทนอด | ||
| อย่าทำเก้ออ่อนคอท้อระทด | เก็บของเสียให้หมดเร็วอย่าช้า | ||
| ก้มลงมองค้นของให้กระทาย | แหวนเก่าจำด้ายนี่ของข้า | ||
| ขุนวิเชียรขาหักไปยักกะตรา | เขาซื้อมาข้าขอปันไว้ | ||
| เมื่อครั้งสมสู่อยู่กับเจ้า | จริงฤาไม่เล่านี่เราให้ | ||
| ไม่ลำเลิกดอกน้องอย่างหมองใจ | กลัวจะลืมไปจึงตักเตือน | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| อายเอยอายใจ | แสแยแล้วใครไม่มีเหมือน | ||
| ได้เกินเก้อพูดเร่อแชเชือน | กลบเกลื่อนเขินค้างหมางระอา | ||
| เร่งกระไรหายใจไม่ใคร่จะทัน | มือสั่นหยิบไม่ถูกแล้วหม่อมขา | ||
| ค้นถุงเงินปลีกที่เปลี่ยนมา | จากคุณย่าท่านท้าวเทพอากร | ||
| ใส่ลงในกระทายยกกระแทก | ประชดประชันดันแดนไม่หยุดหย่อน | ||
| จะพาหนีไปข้างไหนให้พ้นร้อน | ซุ่มซ่อนจะมิให้ใครเขารู้ | ||
| แล้วจะเหมือนอ้ายอนุอีคำปล้อง | เที่ยวจองคร่องหันเหเซซังอยู่ | ||
| พาไปพามาน่าเอ็นดู | ทำเล่นเช่นลักชู้ให้ได้อาย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนร้องว่าอุแม่เอ๋ย | กระไรเลยพึ่งรู้สึกว่าเดือนหงาย | ||
| คราวมืดมัวไม่กลัวเขายินร้าย | มาคิดอายต่อทีหลังกระทั่งโกร่ง | ||
| มันไม่เหมือนอ้ายอนุอีคำปล้อง | ไม่ควรน้องจะไปเปรียบคนตายโหง | ||
| อ้ายคนต้นขบถคดโกง | เป็นบ้าลำโพงมุทะลุ | ||
| เชื่อฟังถ้อยคำอ้ายราชวงศ์ | มันยุยงพ่อมันอ้ายอนุ | ||
| อ้ายปาศักดิ์สุทธิสารพลอยเสี้ยมยุ | พากันติดเรือนตรุต้องเวรจำ | ||
| จะชักยาวสาวยืดไปไยเล่า | ไปก็ไปเถิดเจ้าอย่าครวญคร่ำ | ||
| ทอดอาลัยเสียเถิดตัวเจ้ากรรม | อ้ายหมาเน่าลอยน้ำท้องพึงพอง | ||
| ฤาไม่ไปจะให้พี่อยู่ที่นี่ | เออก็ดีอยู่มิดชิดเป็นหับห้อง | ||
| มาเข้าหอใหม่กันเถิดวันทอง | นอนที่นี่ก็ตามน้องคะนองโลม | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| เจ้าเอยเจ้าพี่ | มาย่าดีใหม่น้องประคองโฉม | ||
| เอนอิงพิงแอบแนบตระโบม | จ้วงกระโจมโน่นนี่รู้ทีกัน | ||
| ปิดป้องโดยทำนองเชิงสัมผัส | อะไรเจ้าเฝ้าปัดสลัดผัน | ||
| อุแม่เอ๋ยจากมาไม่ช้าวัน | แก่หัดครันครันขยันเจียว | ||
| ปรานีผัวเก่าบ้างอย่างหมางสวาท | พี่เต็มอาจคึกก้อจ่อใจเสียว | ||
| เคยเลี่ยมอ๋อปันกันเป็นทุนเดียว | มาทำตาขุ่นเขียวค่อนพิไร | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| น้อยเอยน้อยฤา | ดูดู๋ดื้อบัดสีสิเป็นได้ | ||
| ไม่เคยเห็นเช่นนี้เลยผิดใจ | อีลาวมันหัดใหม่จนตะกลาม | ||
| น่าอับอายราวกับตายไส้ขาด | ดูประหลาดฤาแสร้งแกล้งหยาบหยาม | ||
| ไปไหนก็ไปจะไปตาม | จะว่าที่พระรามเดินไพร | ||
| ลุกขึ้นปัดปัดสะบัดสะบิ้ง | ไยยังนิ่งหยุดยั้งนั่งไถล | ||
| คว้ากระทายได้เดินตรงไป | ทำอะไรอยู่เล่าเจ้าจอมพลาย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ขุนแผนว่าแม่เอ๋ยนางถั่วขัด | เอาแต่ตามถนัดไม่เบี่ยงบ่าย | ||
| กระหายห่างร้างมาแต่ปีกลาย | จึงได้ตายไส้ขาดแกนตะกลาม | ||
| ดูเยี่ยงวันทองเล่าเจ้าพี่ | คู่ผลัดมีตีทุกวันประจันสนาม | ||
| ลาวสอนใหม่ไม่เหมือนไทยจึงได้ตาม | รูปงามเชื่อได้เป็นไรมี | ||
| ไหนไหนก็คงไม่ว่างผัว | นี่แลตัวตัวดอกสร้อยเกศี | ||
| จะว่ากล่าวยาวยืดจะช้าที | เออกระนี้แล้วจะให้เป็นพระราม | ||
| ก็จะพาเอาสีดานงลักษณ์ | ไปให้พ้นทศพักตร์ยักษ์ซุ่มซ่าม | ||
| ถ้าน้อยหนึ่งเถิดเจ้าโฉมงาม | ลุกขึ้นเดินตามเมียงออกมา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| มาถึงหน้าเตียงห้องนอก | เย้าหยอกวันทองทำป้องหน้า | ||
| ชี้ว่านี่แน่อสุรา | ที่มันลักสีดามาเชยชม | ||
| นอนนิ่งกลิ้งทูตอ้ายอูฐอัด | มาดูเสียให้สนัดจะร้างสม | ||
| ทศกัณฐ์ตัวนี้หัวเกลี้ยงกลม | ปั้นยากกว่าขนมต้มรามัญ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เจ็บเอยเจ็บจิต | วันทองคิดอายใจไหวหวั่น | ||
| รื้ออาลัยผัวใหม่ดาลแดยัน | ชำเลืองแลแปรผันแก้วตาพราย | ||
| กระดากเก้อเดินเร่อเกินพ้น | จำจนจะกลับก็ไม่ได้ | ||
| กลัวอาญาขุนแผนจะวอดวาย | นัยน์ตาลายสะดุดประตูเซ | ||
| กระทายหกของตกก้นกระแทก | เก้อตะกายเล็บแกรกแล้วกล่าวเส | ||
| เคราะห์รื้อน้อยใหญ่ให้โยเย | แหวนทองกลาดดาษชะเอเก็บชุลมุน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ร้องเอยร้องว่า | กบที่ไหนเล่ามาจึงจับวุ่น | ||
| ปล่อยมันเสียเถิดเจ้าเอาบุญ | แต่อย่าให้ต้นทุนขาดลอย | ||
| เก้อเกาเล็บเล่นไม่เห็นขัน | ทำไมนั่นยังนั่งทอดละห้อย | ||
| เข้าช่วยเก็บของให้อย่าตะบอย | ช้าอีกหน่อยจะรุ่งโพลงขึ้นโด่งแดง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | กุมารทองเมียงมองประตูแฝง | ||
| เห็นวันทองพลั้งพลาดล้มตะแคง | ทำเป็นแกล้งร้องว่าอย่าพ่อพลาย | ||
| แม่แกผิดทีเดียวเท่านั้นดอก | อย่าตีก้นให้ชอกช้ำถลาย | ||
| ทำคลับคล้ายมิให้เห็นกาย | ว่าแม่จ๋าฉันไม่วายคิดถึงเลย | ||
| จากมาอยู่ที่นี่นี้สบาย | ฤาซังตายด้วยโกรธพิโรธเอ๋ย | ||
| กำพร้าแม่อดกล้วยไม่เสบย | แม่คิดถึงบ้างฤาเฉยลืมลูกไป | ||
| ฉันเตือนพ่อบ่อยบ่อยให้มารับ | ลาวทองเขากำกับไม่มาได้ | ||
| ขึ้นชื่อลาวนี้ฉันชังมันสุดใจ | รักแม่ไทยมากกว่าหนาว่าจริง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เสียงเอยเสียงแจ้ว | แว่วแว่วไม่ถนัดคะนึงนิ่ง | ||
| นี่เสียงใครคิดระแวงแคลงประวิง | ตรึกกริ่งจำได้เหมือนจะรู้ | ||
| นึกได้คล้ายเสียงกุมารทอง | ขมุกขมัวพิศมองอยู่เป็นครู่ | ||
| กุมารทองสำแดงกายออกให้ดู | ไม่ได้อยู่ด้วยกันกี่วันมี | ||
| แปลกฉันไปฤาหม่อมแม่ขา | วันทองว่าพ่อมาด้วยฤานี่ | ||
| คิดถึงความเก่าเศร้าโศกี | ไม่พอที่เป็นทั้งนี้เพราะอีลาว | ||
| ออกชื่อลาวทองกระทั่งหู | ดังเพลิงพลามวามวู่โชนฉาว | ||
| ตั้งคอก่อแคะแกะเรื่องราว | พ่อจ้าวเถิดจงเห็นที่จริงใจ | ||
| นี่ไม่กลัวผู้กำกับเขาดอกฤา | พ่อกุมารหม่อมจึงดื้อมาได้ | ||
| น้อยจิตคิดคิดไม่ใคร่ไป | เจ็บใจชอกช้ำคำคุณเมีย | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนได้ยินผินมาว่า | ลูกข้าจะยั่วลมล่มเรือเสีย | ||
| กุมารทองแกล้งแล้วให้ปัวเปีย | พ่อไกล่เกลี่ยเรียบร้อยอยู่ถ้อยคำ | ||
| เอาลาวทองมาออกชื่อจนอื้ออึง | รื้อตะบอยตะบึงพิไรร่ำ | ||
| ดูเถิดไม่ว่าเล่นเลยเจ้ากรรม | จ่อจุดลุกแล้วหาน้ำมาดับไฟ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | กุมารหัวร่อร่าว่าแก้ไข | ||
| โทโสมาแขกแปลกเปลี่ยนใจ | ไม่เป็นไรดอกพ่ออย่าโกรธา | ||
| ที่หม่อมแม่วันทองท้อถอยหลัง | รอรั้งไม่ไปไว้งานข้า | ||
| จะวิงวอนผ่อนผันให้เต็มประดา | ว่าแม่จ๋าอย่าถือพ่อฉันเลย | ||
| ครั้นนั้นลาวทองมันให้กินมด | หลงละเมอเยอยศไปแม่เอ๋ย | ||
| รู้สึกผิดได้คิดไม่มีเสบย | มาไปเถิดแม่เอ๋ยอย่าเฉยเชือน | ||
| ตั้งแต่นี้ฉันจะเป็นนายประกัน | มิให้พ่อเป็นอย่างนั้นเปรอะเปื้อน | ||
| ลาวทองไม่ให้กลับมาขึ้นเรือน | เขาไปเสียหลายเดือนแล้วจริงจริง | ||
| แล้วผินหน้ามาว่าแน่ะคุณพ่อ | แม่ฉันขอความสัตย์ไว้อีกสิ่ง | ||
| ลาวทองนั้นให้สลัดซัดเททิ้ง | ให้สมกับมันหยิ่งสาระดอง | ||
| ฝ่ายแม่ฉันจะแก้ประกันด้วย | กับขุนช้างรูปรวยจองคร่อง | ||
| ไม่ให้มีเยื่อใยกลับใจปอง | จะผ่าสองเสียให้เสร็จเด็ดรัก | ||
| ขุนแผนวันทองจึ่งว่า | ตามใจลูกยาไม่หาญหัก | ||
| กุมารทองหัวร่อก้อกั๊ก | ดีใจนักอย่าช้าเลยมาไป | ||
| วิ่งเข้ามาหยิบยกเอากระทาย | หนักจะตายฉันจะช่วยเอาไปให้ | ||
| ทั้งสามก็ตามกันคลาไคล | ออกประตูเรือนใหญ่ถึงนอกชาน | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ เพลง | |||
| แผ้วเอยแผ้วหล้า | จันทราแจ้งกระจ่างสว่างบ้าน | ||
| ดังจะจับมดได้ก็ไม่ปาน | บ่ายหน่อยคล้อยบรรณสารดารินเรือง | ||
| ดาวจระเข้ผกผันหันเศียรกลับ | ซ้อนสลับดาวรุ่งขึ้นฟุ้งเฟื่อง | ||
| ประกายพรึกสุกฉ่ำประจำเมือง | ขึ้นค้างเบื้องบูรพทิศตามฤดู | ||
| สำคัญตระหนักว่าจักจวนรุ่ง | ขุนแผนไม่ดาลสะดุ้งเชื่อมืออยู่ | ||
| ถึงสว่างเพื่อนบ้านใครจะรู้ | ตามมาก็จะสู้กูไม่ลด | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| วันทองเห็นของที่นอกชาน | รอยต่อยแตกฉานระยำหมด | ||
| จึงกล่าววาจาว่าประชด | นี่คนคดที่ไหนทำรังแก | ||
| ถอนต้นไม้รื้อเขาเราเสียด้วย | มอดม้วยข่มเหงเล่นทีเดียวแหล | ||
| ตุ่มอ่างกระถางโอ่งแอ | ทุบเสียนี่แท้พาลพาโล | ||
| ของทั้งนี้มันทำไมอะไรเล่า | หนักเบาใครแบกไว้ได้โมโห | ||
| ทำกระไรได้รู้จักคนเฉโก | อวดดีฤาโง่ทำเช่นนี้ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | กุมารทองร้องว่าอย่าจู้จี้ | ||
| ถึงอาลัยก็ไม่กลับคืนดี | ของเช่นนี้ใช่ที่ไม่ต้องการ | ||
| ใครเล่าทุบต่อยแตกย่อยยับ | คุณพ่อกับฉันเองทำเพ่นพ่าน | ||
| หาเอาใหม่ก็จะได้อย่ารำคาญ | ทำสิ้นอาลัยบ้านจะได้ไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนหัวร่อร่าว่าแก้ไข | ||
| โอ่งอ่างกระถางใส่ต้นไม้ | เขาห้วยของใครข้าไม่รู้ | ||
| คิดว่าของขุนช้างก็ต่อยเล่น | กลับเป็นของวันทองน่าอดสู | ||
| พี่ขอโทษอย่าโกรธได้เอ็นดู | ไม่ได้อยู่แล้วอย่าอาลัยเลย | ||
| ขุนแผนพาวันทองรีบไคลคลา | ถึงเรือนแก้วกิริยาหักใจเฉย | ||
| รื้อถอนใจอาลัยไม่เสบย | ทำเป็นเปรยถามวันทองว่าห้องใคร | ||
| วันทองว่าห้องแก้วกิริยา | ขุนแผนว่าหน้าตาเป็นไฉน | ||
| สาวแก่แม่ม่ายเมียผู้ใด | ลูกเต้าเหล่าไหนจะใคร่รู้ | ||
| ยินชื่อมีความกรุณา | ใคร่แวะดูหน้าตาอย่างไรอยู่ | ||
| ไฉนน้องวันทองโฉมตรู | ให้แวะดูหรือไม่น้ำใจเรา | ||
| จะไปแต่หญิงเดียวเปลี่ยวนัก | ลักเอาไปใช้สอยเป็นไรเล่า | ||
| พอเป็นเพื่อนได้ใช้การหนักเบา | เอาฤาเจ้าเห็นเป็นทีพี่หารือ | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ได้เอยได้สดับ | หวั่นใจไหววับกระไรหรือ | ||
| นี่มาแวะแทะเล็มเล่นหัวมือ | ดอกกระมังทำไขสือสวนรอย | ||
| แล้วกิริยากุมารทองคะนองแย้ม | ทำกระแอมแกมสรวลสำรวลบ่อย | ||
| จะทำตกกระไดโจนโผนลอย | หม่อมจะแวะจะว่อยก็ตามใจ | ||
| แก้วกิริยารูปเล่าเขาไม่ชั่ว | จะเอาไปแทนตัวฉันฤาไฉน | ||
| ตบมือได้กันเถิดเป็นไร | ฉันดีใจจะได้กลับไปหลับนอน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | นวลแก้วกิริยาโฉมสมร | ||
| แต่ขุนแผนจากไปใจอาวรณ์ | ทุรนร้อนแรงรุมกลุ้มรัก | ||
| ด้วยไม่เคยร่วมชมสมสังวาส | ปะประหลาดประเดี๋ยวใจอาลัยหนัก | ||
| นอนนั่งตั้งวิตกอกทึกทัก | ชมประวิชต่างพักตร์พิไรครวญ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| โอ้เหมือนฟ้าแลบแปลบตา | มาได้แต่เวทนาฟูมกำสรวล | ||
| กลิ่นอายยังตรลบอบรัญจวน | นี่เนื้อกรรมมาประมวญประมาททำ | ||
| พรากสัตว์ให้พลัดคู่ร้าง | จึ่งเจาะจังหวังบ้างไม่ข้ามค่ำ | ||
| ชื่นประเดี๋ยวเปลี่ยวลำบากจากระยำ | ก้มหน้าใช้กรรมร่ำโศกา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ครั้นวายกำสรดแว่วเสียง | สดับสำเนียงเอียงหูฟังรู้ว่า | ||
| ชะรอยหม่อมจะพาวันทองมา | เสียงจ้าดังฉอเลาะเกาะแกะกัน | ||
| จึงลุกรีบมาแอบแง้มประตู | เปิดออกมองดูขมีขมัน | ||
| เห็นหม่อมขุนวันทองสองพัลวัน | กับเด็กคนหนึ่งนั้นน่าเอ็นดู | ||
| ลูกใครมาแต่ไหนไม่รู้จัก | ไม่ถามทักเมียงมองฟังอยู่ | ||
| นี่เอาลับออกมาไขให้กันรู้ | ฤาจึงแว่วเข้าหูออกชื่อเรา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนว่าแก่วันทองนี่แน่เจ้า | ||
| อะไรนี่มีแต่จะโดนเดา | ใครบอกเจ้าเปล่าเปล่าว่าเราแวะ | ||
| ฉิฉะจะให้ไปเปลี่ยนตัว | ยังรักผัวหัวล้านอยู่นั่นแหละ | ||
| แต่กุมารหัวร่อพอข้อแคะ | ชวนฉอเลาะเขาะแกะจะไม่ไป | ||
| กุมารทองลูกข้าหน้าทะเล้น | เคยเป็นเช่นนี้มาแต่ไหน | ||
| ทำไมนั่นข้าจะได้ตกกระได | ถ้าตกจริงไม่ไว้วันทอง | ||
| คงจะถูลู่ลากลงไปด้วย | เจ็บป่วยมอดม้วยคงเป็นสอง | ||
| ข้าหารือโดยซื่อปรองดอง | น้อยฤาน้องจิตใจเออเช่นนี้ | ||
| เชิงข้างหึงแล้วว่องไวดังไฟจุด | แว่วสักนิดอุตลุดเหมือนบ้าจี้ | ||
| มันร่อยหรอสึกไปเมื่อไรมี | ไปคนเดียวก็ตามทีช่างเป็นไร | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองร้องว่าขันนั่นมิใช่ | ||
| ว่าข้าชั่วแล้วอย่าพาเอาข้าไป | รังกะตุ๋ยถุยอะไรเป็นเช่นนี้ | ||
| ที่ข้างแระแวะค่างแล้วปรากฏ | ดีชั่วไม่เลือกหมดไม่บัดสี | ||
| เว้นเสียไม่เห็นเล่นแต่หางมี | วิฬารีแลไม่ได้เป็นภรรยา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | กุมารทองเห็นอึงจึงร้องว่า | ||
| รำคาญหูดูดู๋แหกขี้ตา | เพื่อนบ้านเขาว่าเขาจะนอน | ||
| อะไรมาหึงลมระงมอื้อ | จริงแล้วฤาแม่ขาฟังข้าก่อน | ||
| พ่อแกแวะซื้อพลูดูละคร | หน่อยหนึ่งดอกไม่ยอกย้อนอย่าร้อนใจ | ||
| ฉันเป็นพยานรู้อยู่ทั้งคน | เธอรีบร้นมาตามแม่แลข้อใหญ่ | ||
| จริงหนาแม่พอแกไม่แชไช | ห้องนี้หลงเข้าไปดอกจริงจริง | ||
| สักประเดี๋ยวก็กลับออกมา | เร็วนักหนาไม่ทันสมภิรมย์หญิง | ||
| เห็นหน้าตากันฤาไม่ใจประวิง | ฉันก็กริ่งเห็นพ่อจะพอใจ | ||
| คะนองหัวยั่วล้อทั้งพ่อแม่ | แอแฮแต่ละน้อยพลอยกันไขว่ | ||
| ขอเสียเถิดจะช้าเรามาไป | เข้าผลักไสฉุดคร่าพาดำเนิน | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เพลง | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | แก้วกิริยามองแลชะแง้เหิน | ||
| ลับตาเขาพากันเดินเกิน | ใคร่ตามไปคิดเขินน้ำใจนัก | ||
| เห็นท่วงทีวันทองนี่นักหนา | เขายาวระฟ้าขวิดเกกกัก | ||
| แว้งข้างแว้งคูดูเค็กคัก | ชะรอยจักขี้หึงเต็มที | ||
| ตามไปก็จะไปเป็นเมียน้อย | ไม่รักไปรักป้อยแล้วจู้จี้ | ||
| ปิดประตูรีบจรผ่อนสมประดี | น้ำตาปรี่อาลัยถอนใจฮือ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ถึงที่นอนเปิดมุ้งไล่ยุงริ้น | รวยรวยกลิ่นยังไม่สิ้นน้อยไปฤา | ||
| ทอดตัววางตาค้างนอนหาวปรือ | อ้าปากหวอดกอดมือระทมทุกข์ | ||
| ผุดลุกผุดนั่งไม่หลับใหล | ได้ยินเสียงอะไรแกรกกรุก | ||
| ร้อนร่านรำคาญพล่านพลุก | เป็นตุ๊กตาล้มลุกม่อยหลับไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนวันทองกับกุมาร | ออกมาถึงนอกชานหน้าหอใหญ่ | ||
| บ้าระบุ่นสัตวาที่เล่นไว้ | ทักอึงคะนึงไขว่อลวน | ||
| ว่าใครนี้มาลักพาแม่วันทอง | เพรียกพร้องจอแจแซ่สับสน | ||
| ขุนแผนสำคัญว่าเสียงคน | ชักดาบออกประจญประจัญรับ | ||
| กุมารทองร้องบอกนกดอกพ่อ | วันทองหัวร่อว่าไม่ฟังศัพท์ | ||
| แท้ทหารชำนาญในการทัพ | นกน่อยคอยขยับไหวพริบ | ||
| ขุนแผนเดินเร่อเก้อสักหน่อย | บ่นค่อยค่อยในคอกระอุบกระอิบ | ||
| วันทองว่าพูดดังดังอย่างุบงิบ | ขุนแผนว่าจะหยิบผิดกันอีกแล้ว | ||
| ถึงประตูชานเรือนลงกระได | สกุณไก่มี่สนั่นขันแจ้ว | ||
| ฤกษ์ปลอดตลอดคลาศแคล้ว | ดุเหว่าแว่วจวนรุ่งมุ่งไคลคลา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เพลงเร็ว | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | ม้าหมอกหม่นรนร่านทะยานท่า | ||
| ครั้นเห็นขุนแผนลงมา | จากเรือนเริงร่าเรียงราย | ||
| เหลือบมาประสบพบวันทอง | แรงร้องทีทักด้วยจำด้าย | ||
| เท้าหน้าเขี่ยคุ้ยตะกุยตะกาย | วุ่นวายแลบลิ้นเลียพลาม | ||
| วันทองเคยป้อนกล้วยอ้อยให้กิน | จึงจำกลิ่นได้ไม่ระคางขาม | ||
| วันทองทักว่ายังพ่วงพีงาม | นึกถึงความหลังนั่งโศกี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | กุมารทองร้องเรียกฝูงผี | ||
| สำแดงกายเป็นหมู่อสุรี | อึงมี่มาประชุมเป็นโกลา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนประโลมวันทองว่า | ||
| เท่านั้นเถิดอย่าเศร้าโศกา | มาขึ้นม้าเถิดพี่จะพาไป | ||
| จึงกระสันรัดอกเข้าให้ตึง | แล้วจึงมาแต่งตัววันทองให้ | ||
| เสื้อหนังไก่ที่ปิดปากกระทายไว้ | หยิบเอามาให้ใส่นุ่งจีบโจง | ||
| แพรห่มปากเถาเพลาะตะเบงมาน | โพกหัวดอกพุดตานโอ่โถง | ||
| สอนว่าถึงม้าจะเผ่นโผนตะโพง | ยึดสายถือรั้งโยงอย่าวางมือ | ||
| แล้วส่งเมียให้ขึ้นขี่ข้างหน้า | ผัวขี่หลังประคองมาชักสายถือ | ||
| กุมารทองหัวร่อร้องอออือ | แฝดติดกันมีฤาฉันพึ่งพบ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนว่าแสนแล้วเจ้ากุมาร | ท่วงทีดีจ้านเชิงประจบ | ||
| แย้มพรายไม่ให้ใครทวนทบ | มาคบเด็กสร้างบ้านต้องตำรา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ม้าเอยม้าแซม | หมอกแกมมรกตเต็มหา | ||
| รอบรู้ดั่งมนุษย์สุดปัญญา | วางหูหางไว้หน้าดั่งม้ายนตร์ | ||
| เริงร่าออกมาถึงนอกบ้าน | เผ่นทะยานผ่านตามแนวถนน | ||
| บันเทิงร้องหฤหรรษ์ร่านรน | สะเทินถูกดั่งม้าต้นไม่สะเทือน | ||
| ระวังคนบนหลังไม่พลั้งพลาด | ม้าใดไม่ฉลาดเสมอเหมือน | ||
| จะให้เร็วก็เร็วไม่พักเตือน | เดินไกลเป็นม้าเรือนดำเนินทาง | ||
| อมนุษย์นำหน้าม้าสะพรั่ง | กุมารแบกกระทายรั้งยึดหาง | ||
| กำบังไว้มิให้วันทองระคาง | จะตกใจผีสางคร้ามกลัว | ||
| ให้เห็นกันแต่สามสี่ทั้งม้า | คะนองเล่นเจรจาเย้ายั่ว | ||
| ดีใจประชิดจนติดตัว | เห็นใจผัวบ้างฤาไม่อาลัยรัก | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองร้องว่าฉันคันมือนัก | ||
| จะใคร่ลองเล็บเล่นดูสักพัก | นานแล้วต่อจักลืมฝีมือ | ||
| ขุนแผนร้องตอบคำว่า | อย่าอย่ามิตกม้าลงไปฤา | ||
| ข้ามิใช่หมื่นทนคนฦฦา | เช่นอ้ายตื้อหัวล้านมันทานทน | ||
| ถึงหน้าเรือนพี่ขุนช้างสอนพญา | โรงนางม้ามีอยู่ริมถนน | ||
| พอสีหมอกร้องร่านรน | นางม้ายินสับสนรนร้อง | ||
| คราวสัดสำเนียงอัสดรผู้ | หื่นคู่กระทืบโรงตะโกรงก้อง | ||
| ขุนแผนจึงถามวันทอง | ม้าผู้เมียของใครน้องเลี้ยงไว้ | ||
| วันทองบอกนางม้าสอนพญา | เขาแลกมาม้าพาลบ้านผักไห่ | ||
| กระบือถอนบ้านเชี่ยนเปลี่ยนกันไป | ขุนแผนดีใจหยุดรอรั้ง | ||
| ว่าแก่วันทองน้องพี่ | หยุดที่นี่สักประเดี๋ยวอย่าหักหลัง | ||
| ให้กุมารทองอยู่ระไวระวัง | พอสมหวังดั่งคิดที่จิตจง | ||
| ขมีขมันโดดลงจากอาชา | รีบมาหมายได้เหมือนใจประสงค์ | ||
| กำหนดเสียงม้าร้องมั่นคง | เดินตรงมุ่งไปด้วยปรีดา | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ กราวรำ | |||
| ร่าย | |||
| ถึงเอยถึงรั้ว | ขัดแตะทึบทำยังชั่วแน่นหนา | ||
| เอาฟ้าฟื้นฟาดฟอนรอนรา | แตะพังออกไม่ช้าก็เข้าไป | ||
| ถึงโรงม้ามองเมียงฟังดู | กองเพลิงสุมอยู่ยังสงสัย | ||
| คนเลี้ยงหลับฤาตื่นฉันใด | ไม่ไว้ใจก็สะกดเสียฉับพลัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ตระ | |||
| ร่าย | |||
| บัดนั้น | อ้ายอึ่งควาญม้าข่าคำมั่น | ||
| เทศกาลลมว่าวหนาวงกงัน | คืนนั้นนอนไม่หลับจับหืดงอ | ||
| ผิงไฟเอาตุ้งก่ามาชัก | ดังคลอกคลักดื่มดูดปากผลอ | ||
| บังหวนควันซูดซืดฝืดคอ | ต้องสะกดกรนฝอล้มหลับไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนสังเกตว่าคนหลับใหล | ||
| เข้าไปในโรงม้าทันใจ | ฟางไฟริบหรี่มอซอ | ||
| จึงนั่งโก้งโค้งกระโพงเป่า | เอาฟืนฝอยใส่เข้าเร่งก่อ | ||
| ลุกโพลงสว่างกระจ่างพอ | เห็นอ้ายข่างอนหง่อคุดคู้ | ||
| เหลือบซ้ายแลขวาทั่วไป | เบาะบางแขวนไว้ก็มีอยู่ | ||
| เข้าไปปลดเอามาพินิจดู | ก็รู้ว่าเบาะโคราชได้ไหนมา | ||
| แล้ววางไว้พบก้นไต้ไปจุดส่อง | อ้ายสอนพญาจองคร่องเกลียดน้ำหน้า | ||
| ทำโพงโสงน้อยฤาเกินหน้าตา | ชาติข้าจองหองเหมือนน้องชาย | ||
| คิดว่ามีม้ามากปลูกโรงโกง | ตัวเดียวโป้งโหยงก็เป็นได้ | ||
| เลี้ยงม้าตัวเมียขี่ไม่มีอาย | แต่รูปดีแซมทรายสูงใหญ่ยาว | ||
| ท่วงทีเดินทางจะทนอด | ปะทัดหลังดำหมดชาติปากขาว | ||
| นัยน์ตาก็ไม่กาววาว | ข้อเท้ากลมกล่อมกีบฝักบัว | ||
| จึงถอดขลุมเอาบังเหียนใส่เข้า | ดูหน้าตาสอดเปลายังชั่ว | ||
| เอาเบาะบางพาดผูกเครื่องตัว | หยิบเอาสุ่มครอบหัวอ้ายข่าไว้ | ||
| แล้วจูงเอานางม้ามานอกบ้าน | โดดทะยานขึ้นหลังลองขับใหญ่ | ||
| สะเทินเรียบสนิทสนมก็ดีใจ | วันทองพอจะขี่ได้ก็ขับม้า | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ร่าย | |||
| มาเอยมาถึง | ที่วันทองกับกุมารคอยท่า | ||
| ที่ต้นทองโหลงใหญ่เยื้องบ้านมา | บอกว่าไปหาม้ามาได้ดี | ||
| ตั้งใจเอามาให้วันทอง | สนิทดีจริงน้องน่าขับขี่ | ||
| ต่างคนต่างลงจากพาชี | สุขเกษมเปรมปรีดิ์กันสองคน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ขุนแผนดำริตริว่า | จำจะด่าขุนช้างเล่นให้ปี้ป่น | ||
| ลูกอีเถ้าเทพทองสาละวน | เก่นก่นเสียให้หมดเหล่าปราณ | ||
| จึงว่าวันทองน้องพี่ | หยุดประเดี๋ยวธุระมีจะแต่งสาร | ||
| ไว้ให้หม่อมสหายหัวล้าน | ป่าววงศ์วานไปตามอย่ารั้งรอ | ||
| จึงเอาดาบถากเปลือกทองโหลงใหญ่ | เอาถ่านไฟเขียนใช้ต่างดินสอ | ||
| จะเล่นลิ้นว่าเล่นให้พอพอ | ลวงล่อล้อให้มันเดือดดาล | ||
| ครั้นเขียนสำเร็จเสร็จแล้ว | พลายแก้วอวดโอ้ด้วยโวหาร | ||
| อ่านให้วันทองพรายกุมาร | ศุภสารของเราเสนาะดี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ในลักษณ์ว่านายพลายแก้ว | เลิศแล้วถึงตามไปไม่มีหนี | ||
| เจ้านายชุบเลี้ยงโปรดเต็มที่ | วิชาการมนตร์มีขลังนัก | ||
| ได้เป็นขุนแผนแสนณรงค์ | อาจทะนงสมกันกับยศศักดิ์ | ||
| ลูกอีเถ้าเทพทองทำคึกคัก | หมายจะหักเอาด้วยทรัพย์เชื่อดี | ||
| คบมิตรทำลายมิตรไม่คิดบาป | นิยมหยาบเอออะไรเช่นนี้นี่ | ||
| ภรรยาของเขาเจ้าผัวมี | ไม่คิดที่จะเป็นเวรากรรม | ||
| ไม่ส่องกระจกดูหน้าตาหัวหู | เศษบาปกินยังจะรู้อ้ายหัวหำ | ||
| ผมเผ้าไฟนรกเลียระยำ | ไม่นึกคลำดูบ้างหาไม่เลย | ||
| คอยลอดตอดขบกันลับลับ | โกหกสับปลับสุดแล้วเหวย | ||
| จนลาวทองต้องพรากจากเชย | มึงเอ๋ยทำแค้นกูแสนทวี | ||
| ความสัตย์ไม่รักษาสัตย์ | สบถแล้วก็สะบัดเสียกับที่ | ||
| กูมาแก้แค้นมึงวันนี้ | ตลุนตุ๋นกลิ้งขี้นอนกรน | ||
| จะห้ำหั่นบั่นเสียก็จะได้ | ตายแล้วเกิดใหม่สักร้อยหน | ||
| เสียดายดาบฆ่าอ้ายมิใช่คน | กูขึ้นเรือนใช่ทำวนข้าวของใคร | ||
| ใช่ผู้ร้ายสะกดปล้นค้นสมบัติ | สารพัดหาปรารถนาไม่ | ||
| ทุบต่อยเล่นตามสบายใจ | พาแต่เมียกูไปเร่งไปตาม | ||
| ขุดอ้ายศรีวิชัยเอาไปด้วย | ป่าวพวกพ้องไปช่วยก็ไม่ขาม | ||
| อ้ายราชพญาสอนพญาฝูงบ้ากาม | ซุ่มซ่ามให้หมดสิ้นเหล่ากอ | ||
| คนเดียวแลจะสู้ให้ดูเล่น | ครั้งนี้แลจะเห็นฝีมือพ่อ | ||
| ไม่อวดตัวสรรแสร้งแกล้งยกยอ | คูฆอเขียนเสือให้วัวกลัว | ||
| จะไปคอยอยู่ที่กลางป่า | อย่านอนใจให้ช้ามุดหัว | ||
| มึงก็เป็นคนดีมิใช่ชั่ว | เป็นทหารต้มถั่วซนไฟ | ||
| เขาเลื่องชื่อลือขลาดเองนักหนา | อ้ายขี้ข้าพญาศรีใส | ||
| อย่าไปมือเปล่าตามโคมไป | จะเอาบุหรี่ไปคอยไว้อย่าปรารมภ์ | ||
| มึงไปถึงเมื่อไรจ่อจุด | จะสูบให้อุตลุดควันกระหม | ||
| อ้ายสองหน้าชาติข้ามิใช่พรหม | หน้ากลมกลมข้างท้ายทอยตาไม่มี | ||
| ฯ ๒๖ คำ ฯ | |||
| ถอนร่าย | |||
| วันทองขวยเขินค้อนให้ | กุมารทองชอบใจว่าถูกที่ | ||
| ชวนกันสุขเกษมเปรมปรีดี | ขึ้นพาชีรีบเร่งขับไป | ||
| ให้นางม้าวันทองขี่ไปหน้า | ม้าหมอกรอรามาเคียงใกล้ | ||
| ขุนแผนคอยประคองไม่ไว้ใจ | กุมารทองระวังระไวม้าวันทอง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ร่าย | |||
| เดือนเอยเดือนดับ | แสงเงินจับนภดลหับหนห้อง | ||
| เวหาสน์เรื่อเรื่อสุวรรณเรืองรอง | โอภาสส่องพื้นฟ้านภาดล | ||
| อรุณรุ่งพุ่งดวงสุริเยศ | เสด็จประเวศเผ่นผยองล่องเวหน | ||
| ขุนแผนวันทองพากันจรดล | พอรุ่งขึ้นถึงตำบลตำหนักเย็น | ||
| ที่ประทับท้าวพญามาแต่ก่อน | ร่มกาหลงไม่มีร้อนน่านอนเล่น | ||
| รวยรวยกลิ่นอ่อนอ่อนขจรรำเพ็ญ | ที่ทางเห็นสนุกสนานนัก | ||
| ใกล้พระแท่นดงรังหนองขาว | ระยะยาวสักกึ่งร้อยรอยกรุยปัก | ||
| ลับลี้ควรที่จะหยุดพัก | ค่ำจึงจักไปด้วยกับแสงจันทร์ | ||
| คิดแล้วจึงว่าแก่วันทอง | หยุดที่นี่ก่อนน้องผ่อนผัน | ||
| พักร้อนนอนเสียเถิดกลางวัน | คืนนี้เราเคี่ยวกันรุ่งกับตา | ||
| เดินมาเที่ยวเลาะเราะหาที่ | ใต้กาหลงต้นนี้เตียนนักหนา | ||
| ขุนแผนวันทองลงจากม้า | แก้เครื่องอาชาเสียทันใจ | ||
| จึงเรียกกุมารทองมาสั่ง | พ่อจงไประวังริมทางใหญ่ | ||
| ใครมาตามให้รู้แต่ไกลไกล | โหงพรายนั้นให้ไปล้อมวง | ||
| ให้เอาม้าไปอาบน้ำกินหญ้า | แล้วไปหาผลไม้เอามาส่ง | ||
| เอาเบาะม้าแผงข้างวางปูลง | ร้อนแสงสุริยงทับหลังตา | ||
| คิดกำจัดอมนุษย์ให้ไปหมด | ทอดรันทดลงที่ใต้พฤกษา | ||
| สัพยอกหยอกเย้าภรรยา | แก้กันชีพหลังมาออกแบ่งปัน | ||
| ของกินพ่อม่ายไร้เมีย | มันชั่วประดาเสียไม่น่าฉัน | ||
| มากินเถิดตามแกนด้วยกัน | อย่าถือเชิงถือชั้นจะแสบท้อง | ||
| ฯ ๒๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองสำรวลสรวลสนอง | ||
| ท่านผู้หญิงแต่ละคนเนื้อเป็นทอง | แต่ล้วนเหล่าเผ่าพ้องผู้ครองเมือง | ||
| ไม่ควรเลยหนอท่านคุณผู้ชาย | จะมาว่าเป็นม่ายเคี้ยวเอื้อง | ||
| คราวชาตาเฟื้องฟุ้งรุ่งเรือง | กำลังเปรื่องแล้วเป็นไรเล่าหม่อมพลาย | ||
| ฉันอีกเป็นคนชั่วช้า | ระอาหน้าดำมอมหมึกหมาย | ||
| หม่อมจะพลอยขายหน้าได้อาย | มันไม่เป็นโล้พายดอกพ่อคุณ | ||
| บ่นพลางทางเสพผลาหาร | สองสมานผูกพันเป็นควันกรุ่น | ||
| เป็นไก่เก่าไม่ให้หลวมกรวมประทุน | แต่ละน้อยคอยตลุ่นในเชิงชั้น | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | ขุนแผนสำรวลสรวลสันต์ | ||
| ชั่วดีน้องพี่ไม่อย่างนั้น | คำบุราณกล่าวมั่นแต่ก่อนมี | ||
| ท่าน้ำศาลานทีหญิง | สามสี่สิ่งจะว่าแดนของใครนี่ | ||
| ธรรมดาเคราะห์ร้ายเคราะห์ดี | ปรปวาทใครที่จะหนีพ้น | ||
| สุดแต่ใจน้ำใจเจ้ากับข้า | ถ่มน้ำลายรดฟ้าเวหน | ||
| ใครถ่มก็จะล่นลงต้องตน | ทำวนบ่นเพ้อเออรำคาญ | ||
| แต่เราจำจากพรากกันมา | อย่าเนิ่นนักชักช้าหน่วงสมาน | ||
| เขยื้อนขยดเข้าใกล้เกือบได้การ | ตะกวดควานเข้ามาชิดคิดว่างู | ||
| วันทองโลดขุนแผนโดดตกใจ | เห็นตะกวดทุดจัญไรแกล้งจู่ลู่ | ||
| มาชิงพลบเมื่อจะสบปูนกับพลู | อีกสักครู่จะแผ่แบกิน | ||
| เบี้ยหน่วยจนพลิกไพล่ไปเป็นครบ | น่าตีให้บัดซบสลบดิ้น | ||
| ให้วันทองน้องข้าพลอยตื่นบิน | เจ้าเอยผินมาข้างนี้มิใช่งู | ||
| มามาน้องลองเล่นเห็นถิ่นแปลก | กับอันแรกจะผิดบ้างอย่างไรอยู่ | ||
| หยิบเอาเล็ดกระเบาเข้ามองดู | ประหลาดหนอไม่รู้จักเลย | ||
| ร้องกระโวยกระวายเข้ามาว่านี่ | เราได้ของดีน้องพี่เอ๋ย | ||
| นั่งลงทำพินิจพิศชูเชย | ของไม่เคยได้เห็นทำเล่นล้อ | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| เมื่อนั้น | วันทองอมสรวลสันต์กลั้นหัวร่อ | ||
| เอามือปิดปากไว้ไอในคอ | กระแอมข้อระคนปนจาม | ||
| เมียงเข้ามาครั้นใกล้ทรุดไพล่นั่ง | ขอดูมั่งเป็นไรทำไถ่ถาม | ||
| ลวงหลอกดอกกระมังพ่อโฉมงาม | เพลงข้างล่อต่อความขยันนัก | ||
| ขุนแผนทำกมุดกมิดปิดป้อง | เอาขึ้นส่องร้องว่าพึ่งรู้จัก | ||
| ดูสิเจ้าเห็นจะพราววาวน่ารัก | นี่ยังหมกอยู่ในฝักจึ่งมอยอ | ||
| ว่าพลางทางขยดเข้าไปใกล้ | แบมือออกพี่จะให้ไม่ให้ขอ | ||
| ขมับมือแบกำทำแลล้อ | ดีดดังหวอร้องปร๋อปรื๋อบินไป | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| วันทองว่าหม่อมแล้วเป็นเช่นนี้ | มีแต่ลวงสับปลี้น่าหมั่นไส้ | ||
| ค้อนขวับทีขยับเขยื้อนไกล | ขุนแผนทับตักไว้มิให้ลุก | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| แน่เอยแน่เจ้า | พี่จะเล่านิยายให้สนุก | ||
| ธรรมดาสัตว์ในวัฎทุกข์ | ลูกกบเป็นปลาดุกไปก็มี | ||
| ผลกระเบางอกปีกบินไปได้ | น่าอัศจรรย์ใจนักน้องพี่ | ||
| เจ้าจะว่าโป้ปดก็ตามที | เหมือนกรวดสำโรงโด่งหนีไปกับมือ | ||
| ทางภิรมย์เกลียวกลมสมสวาท | เอนอิงพิงพาดสัมผัสถือ | ||
| ประโลมประเล่าเบาเบามิให้ครือ | เป็นตัวสืออยู่ด้วยกันรู้ชั้นเชิง | ||
| วันทองท่วงทีดีป้องปิด | ขุนแผนสะกิดล่อล้อให้หลงเหลิง | ||
| ไว้ทีหนีทีไล่ให้กระเจิง | ต่างสำเริงเชิงสนิทชิดกลมเกลียว | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โลม | |||
| อัศจรรย์ในอรัญถิ่นประเทศ | โดยสังเกตแปลกเปลี่ยนกระเสียนเสียว | ||
| สองเกษมเปรมปริ่มกระหยิ่มเจียว | ลัดาเกี้ยวเกี่ยวกระหวัดรัดรึงกัน | ||
| แฝกคาหญ้าระบัดในภูมิประเทศ | บันดาลเหตุทั่วทำเลพลอยป่วนปั่น | ||
| จัตุบาททวิบาทที่เหล่านั้น | ก็ผกผันตื่นเต้นเล่นประลอง | ||
| สัตว์ใดที่พอใจคะนองน้ำ | ก็เวียนผุดเวียนดำประจำหนอง | ||
| วารีขุ่นข้นระคนฟอง | สองกระกองปองสวาทสมมาตรครัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
