บทละครนà¸à¸à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸à¸‡à¹„ชยเชษà¸à¹Œ
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 15:12, 27 สิงหาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
บทประพันธ์
ตอนที่ ๑ นางสุวิญชาถูกขับไล่
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์พระไชยเชษฐ์เรืองศรี | ||
| แต่มาอยู่ป่าพนาลี | ได้เจ็ดราตรีทิวาวัน | ||
| ให้หมอเฒ่าเอาช้างไปเที่ยวค้น | ทุกตำบลโป่งป่าพนาสัณฑ์ | ||
| ไม่ประสบพบช้างตัวสำคัญ | จนสิ้นแดนเหมันต์พารา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ปีนตลิ่ง | |||
| ๏ เมื่อพระมเหสีจะมีเหตุ | ให้เขม่นนัยน์เนตรทั้งซ้ายขวา | ||
| พระทอดถอนหฤทัยไปมา | หวนรำลึกตรึกตราถึงเวียงวัง | ||
| สงสารสุวิญชาโฉมศรี | เทวีมีครรภ์อยู่ข้างหลัง | ||
| จะประสูติลูกแก้วแล้วหรือยัง | ไม่มีที่หวังที่ไว้ใจ | ||
| นางก็ไร้สุริย์วงศ์พงศ์เผ่า | ใครจะเอาใจดูหูใส่ | ||
| จำจะเลิกพหลพลไกร | กลับคืนเข้าไปยังพารา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| คิดพลางทางสั่งเสนี | จงตระเตรียมโยธีทั้งซ้ายขวา | ||
| เร่งรัดผูกช้างผูกม้า | จะคืนเข้าพาราเวลานี้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนีรับสั่งใส่เกศี | ||
| ออกมาจัดกันทันที | พร้อมเสร็จดังมีพระบัญชา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์พระไชยเชษฐ์ก็หรรษา | ||
| จึงสระสรงทรงเครื่องสุคนธา | ทรงมหาภูษิตพรายพรรณ | ||
| ครั้นเสร็จเสด็จบทจร | ขึ้นทรงอัสดรผายผัน | ||
| ให้ยกพวกพลช้างดั้นกัน | คืนเข้าเหมันต์ธานี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา กราวนอก เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงประทับม้าทรง | เสด็จลงเกยแก้วมณีศรี | ||
| พอสิ้นแสงสนธยาราตรี | จรลีเข้ายังวังใน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ็ดนางนารีศรีใส | ||
| แจ้งเหตุว่าเสด็จมาแต่ไพร | ดีใจเปรมปริ่มยิ้มพราย | ||
| ชวนกันอาบน้ำทาแป้ง | จัดแจงแต่งตัวเฉิดฉาย | ||
| นุ่งยกห่มตาดนาดกราย | ผันผายไปเฝ้าพระภูมี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เพลงช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | องค์พระไชยเชษฐ์เรืองศรี | ||
| เห็นนางสาวสรรค์มาอัญชลี | จึงปราศรัยนารีทั้งเจ็ดคน | ||
| พี่จากน้องไปคล้องคชสาร | ทรมานนอนป่าพนาสณฑ์ | ||
| เช้าค่ำรำลึกถึงนฤมล | เจ้าทุกคนอยู่ดีหรือฉันใด | ||
| อันนางสุวิญชานงเยาว์ | พี่ฝากฝังให้เจ้าเอาใจใส่ | ||
| ครรภ์นางก็แก่แต่วันไป | เป็นกระไรคลอดลูกแล้วหรือยัง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ็ดนางทูลไปดังใจหวัง | ||
| ข้าทุกข์แทนนฤมลพ้นกำลัง | เป็นธุระระวังนั่งรำพึง | ||
| พอวันหนึ่งนางคลอดโอรสา | ก่อนหน้าพระเสด็จเข้ามาถึง | ||
| รูปร่างพริ้งพร้อมดั่งกล่อมกลึง | งามแม้นเหมือนหนึ่งเทวดา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์ฟังคำที่ร่ำว่า | ||
| เห็นทั้งท่อนไม้ใส่พานมา | ผ่านฟ้านิ่งอึ้งตะลึงตะไล | ||
| เสน่ห์นางเจ็ดคนเข้าดลจิต | จะทันพิจารณาก็หาไม่ | ||
| ให้ชึงชังสุวิญชาแล้วว่าไป | จะเลี้ยงไว้ทำไมในธานี | ||
| ว่าพลางทางขยับจับพระขรรค์ | หมายจะไปห้ำหั่นบั่นเกศี | ||
| ลงจากแท่นแค้นใจจรลี | เจ็ดนางนารีก็ตามไป | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงเห็นนางสุวิญชา | ยิ่งโกรธาหุนหันมันไส้ | ||
| กระทืบบาทกึกก้องทั้งห้องใน | ชี้หน้าว่าไปกับนงลักษณ์ | ||
| เสียแรงเราชุบเลี้ยงถึงเพียงนี้ | ควรหรือมีลูกอ่อนเป็นท่อนสัก | ||
| ให้อับอายขายหน้านักหนานัก | สิ้นรักใคร่กันแล้วหรือวันนี้ | ||
| แม้นเลี้ยงไว้ในเมืองจะเลื่องลือ | ขึ้นชื่อว่าเป็นเมียเสียศักดิ์ศรี | ||
| ชอบแต่สังหารผลาญชีวี | ภูมีฮึดฮัดขัดแค้นใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| โอ้ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาตัวสั่นหวั่นไหว | ||
| กันแสงพลางทางทูลภูวไนย | เขาจะคิดอย่างไรเมียไม่รู้ | ||
| แต่แรกเจ็บท้องร้องครวญคราง | เจ็ดนางมานั่งหนุนหลังอยู่ | ||
| แล้วขับไล่ข้าไทมิให้ดู | เมียไม่รู้ทันเท่าเขาคิดคด | ||
| นางว่าข้าไม่เคยจะคลอดลูก | เอาผ้าผูกพันตาเสียมืดหมด | ||
| เมื่อแรกประสูติพระโอรส | เสียงร้องปรากฏเหมือนเสียงคน | ||
| บัดนี้ลูกอ่อนเป็นท่อนไม้ | เพราะเขาปิดตาไว้ไม่เห็นหน | ||
| พระองค์จงคิดดูเล่ห์กล | ลูกคนใครห่อนเป็นท่อนไม้ | ||
| เมื่อฟังคำข้างเดียวมาเกรี้ยวโกรธ | จะลงโทษน้องรักให้ตักษัย | ||
| เมียจะผินพักตราไปหาใคร | ร่ำพลางสะอื้นไห้ไปมา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์ฟังคำจึงซ้ำว่า | ||
| เหม่เหม่ดูดู๋สุวิญชา | ยังขืนกลับมาว่าเขาพาโล | ||
| ยักเยื้องพูดจาสารพัด | เจ้าสำบัดสำนวนกวนโมโห | ||
| เมื่อลูกเป็นท่อนไม้ไอ้กะโต | ข้ามิใช่ชายโง่จะงงงวย | ||
| เจ็ดนางรักเจ้าเรารู้แจ้ง | ว่าเขาแกล้งใส่ไคล้ไม่เห็นด้วย | ||
| อย่าพักทำกำสรดระทดระทวย | จะมอดม้วยไม่ทันรุ่งพรุ่งนี้ | ||
| ว่าพลางทางเรียกเสนา | ใครอยู่บ้างข้างหน้าเข้ามานี่ | ||
| จงเอาตัวสุวิญชากาลี | ไปประหารชีวิตให้วายปราณ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนาคำนับรับบรรหาร | ||
| เข้าผูกรัดมัดมือเยาวมาลย์ | ลนลานรีบพาออกมาพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาตระหนกอกสั่น | ||
| เหลียวดูภัสดาแล้วจาบัลย์ | ครวญคร่ำรำพันวิงวอน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้ว่าพระองค์ทรงเดช | โปรดเกศหยุดยั้งมั่งก่อน | ||
| พระจะให้ห้ำหั่นบั่นรอน | โทษกรณ์น้องนี้ไม่มีเลย | ||
| ช่างเชื่อแต่เจ็ดนางไปข้างเดียว | ไม่แลเหลียวดูมั่งนั่งนิ่งเฉย | ||
| แต่ก่อนร่อนชะไรก็ไม่เคย | อกเอ๋ยน้องคิดเห็นผิดใจ | ||
| นางวิ่งเข้ากอดบาทภัสดา | ขอโทษกรณ์วอนว่ากราบไหว้ | ||
| เสนาเข้าคร่าเอาตัวไป | อรไทครวญคร่ำร่ำโศกา | ||
| ฯ ๖คำ ฯ โอด เชิด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นออกมานอกทวารวัง | พอเห็นพี่เลี้ยงนั่งอยู่พร้อมหน้า | ||
| นางร้องเรียกไปมิได้ช้า | เชษฐาโปรดด้วยช่วยน้องไว้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | สี่พี่เลี้ยงย่างเหย่าเข้ามาใกล้ | ||
| เห็นเขาจูงสุวิญชาพาไป | ตกใจตัวสั่นเข้ากั้นกาง | ||
| พวกเสนาว่าหลีกไปให้พ้น | ต่างคนฮึดฮัดขัดขวาง | ||
| พระพี่เลี้ยงชิงไว้ไม่ละวาง | แล้วถามว่าโทษนางเป็นอย่างไร | ||
| ฯ ๔คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ ครั้นรู้แน่ตระหนักประจักษ์ความ | จึงห้ามเสนาว่าไม่ได้ | ||
| ถ้าแม้นขืนฆ่าฟันให้บรรลัย | นานไปเราร่อยจะพลอยตาย | ||
| ท่านจงหยุดยั้งรั้งรอ | ข้าจะไปทูลขอนางโฉมฉาย | ||
| มิให้ม้วยมอดวอดวาย | ว่าแล้วสี่นายจรลี | ||
| ฯ ๔คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงคลานเข้าไปเฝ้า | ก้มเกล้าประณตบทศรี | ||
| กราบทูลไปพลันทันที | พระภูมีเป็นไฉนจึงใจเบา | ||
| ธรรมดาลูกอ่อนเป็นท่อนไม้ | มีมั่งหรือไม่แต่ก่อนเก่า | ||
| แต่เพียงนี้มิรู้ดูเอา | ยิ่งกว่ามัวเมามึนตึง | ||
| ธรรมดาเมียหลวงกับเมียน้อย | ย่อมคอยหยิบผิดคิดหวงหึง | ||
| ช่างไม่ตรองตรึกให้ลึกซึ้ง | เหมือนไม่รู้ถึงทันเมีย | ||
| ล้วนเหล่าริษยาเป็นอารมณ์ | มีแต่จะเรียกลมให้เรือเสีย | ||
| ทั้งเล่ห์กลกระทำยำเยีย | จะให้เขาผัวเมียได้รำคาญ | ||
| ถึงว่านางจะเป็นเช่นนั้นไซร้ | ก็ยังไม่ควรสั่งให้สังหาร | ||
| รู้ถึงสิงหลมิเป็นการ | จะมาผลาญเสียสิ้นทั้งเหมันต์ | ||
| มนุษย์หรือจะสู้กับหมู่ยักษ์ | จะเคี้ยวเล่นเป็นผักไม่พักหั่น | ||
| พระองค์จงโปรดยกโทษทัณฑ์ | อย่าให้ชีวันนางมอดม้วย | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| สามเส้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์ได้ฟังก็เห็นด้วย | ||
| จริงอยู่พี่ว่าข้างงงวย | เพราะใครใครไม่ช่วงห้ามปราม | ||
| มีแต่จะเติมเสริมซ้ำ | จึงพลอยพล้ำเผลอไปไม่ไต่ถาม | ||
| น้องนี้โฉดเฉาเบาความ | นี่หากว่าพี่ห้ามจึงได้คิด | ||
| ถ้าสิงหลรู้ไปที่ไหนนั่น | จะพากันย่อยยับดับจิต | ||
| ใครจะออกต่อต้านทานฤทธิ์ | น่าที่ชีวิตจะม้วยมรณ์ | ||
| ตายแล้วหรือยังอยู่สุวิญชา | กลับไปให้หาเข้ามาก่อน | ||
| อย่าให้ห้ำหั่นบั่นรอน | ทำโทษโรธกรณ์เยาวมาลย์ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ็ดนางนั่งฟังอยู่ในม่าน | ||
| ได้ยินสี่พี่เลี้ยงทูลทัดทาน | ว่าขานเป็นแยบก็แปลบใจ | ||
| นิ่งอยู่ดูเห็นจะเป็นรอง | ชวนกันเผยม่านทองสองไข | ||
| โกรธาชี้หน้าแล้วว่าไร | นี่อะไรมากลุ้มรุมชิงชัง | ||
| ชิชะท่านสารพัดรู้ | มาข่มขู่ตะคอกหลอกผู้หญิง | ||
| ลิ้นลมคมสันขยันจริง | พูดแยบแอบอิงสอพลอพลอย | ||
| หรือทั้งสี่แจ้งใจว่าใครทำ | จึงพิดทูลปรักปรำให้ยับย่อย | ||
| ช่างซื้อหน้ามาเฝ้าทูลตะบอย | ข้าสิน่ากลัวน้องไปเมื่อไร | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระพี่เลี้ยงเคืองขัดอัชฌาสัย | ||
| จึงว่าข้าทูลขออรไท | กลการอะไรมาโกรธฟุ้ง | ||
| ชาติวัวระวังสันหลังขาด | เห็นแต่กาบินผาดก็สะดุ้ง | ||
| เรารู้อยู่เต็มใจในไส้พุง | อย่าหยาบยุ่งกรุ่งกริ่งเจรจา | ||
| หากว่าภูวไนยไม่ให้ถาม | นางรูปงามจึงออกมาลอยหน้า | ||
| แม้นทรงฤทธิ์ให้เราพิจารณา | ที่ไหนเจ้าจะมาท้าทายอึง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ็ดนางพิโรธโกรธขึ้ง | ||
| จึงร้องว่าอย่าพักรำพึง | ข้าไม่อยากพรั่นพรึงทั้งสี่นาย | ||
| จะถามไถ่อย่างไรก็ถามกัน | ที่จะเป็นเช่นนั้นอย่านึกหมาย | ||
| มาช่วยกันแก้หน้าว่าไม่อาย | เที่ยวเอาความร้ายมาบ้ายทา | ||
| ทั้งสี่นี้ดูเหมือนงูงอด | จะคอยมองย่องตอดกระมังหนา | ||
| เมื่อลูกเป็นท่อนสักประจักษ์ตา | ยังจะแค่นมีหน้าว่ากั้นกาง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| สมิงทองไทย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์นิ่งฟังทั้งสองข้าง | ||
| ผลกรรมจำให้เริดร้าง | พระเคืองข้องหมองหมางในอารมณ์ | ||
| ฟังสี่พี่เลี้ยงก็เห็นชอบ | ฟังเจ็ดนางตอบก็เห็นสม | ||
| เห็นชอบเป็นผิดคิดนิยม | ด้วยว่าอาคมเข้าดลใจ | ||
| พระตรัสห้ามความเสียทั้งสองข้าง | จะถากถางเถียงกันหาควรไม่ | ||
| อันนางสุวิญชานั้นไซร้ | พี่ขอชีวิตไว้ก็ตามที | ||
| แต่ตัวมันนั้นอัปมังคล | เร่งขับไปให้พ้นจากกรุงศรี | ||
| อย่าให้มานั่งเฝ้าเซ้าซี้ | แม้นช้าชีวีจะบรรลัย | ||
| ฯ ๘คำ ฯ เจรจา | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาได้ฟังนั่งร้องไห้ | ||
| โศกศัลย์รันทดสลดใจ | ทรามวัยไม่เป็นสมประดี | ||
| ดังหนึ่งจะพินาศขาดจิต | สุดสิ้นชีวิตลงกับที่ | ||
| นางเข้ากอดบาทาพระสามี | โศกีครวญคร่ำร่ำไร | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| โอ้ | |||
| ๏ โอ้ว่าพระทูลกระหม่อมแก้ว | จะขับเมียเสียแล้วหรือไฉน | ||
| พระเคืองข้องน้องผิดด้วยสิ่งไร | ภูวไนยไม่ทรงพระเมตตา | ||
| ถึงกระไรไต่ถามความสักนิด | ถ้าแม้นผิดแล้วก็ตามแต่โทษา | ||
| นี่ทรงฤทธิ์ไม่พิจารณา | ชะรอยกรรมเวราของน้องนี้ | ||
| เมื่อเมียได้กุมภามาเลี้ยงไว้ | ก็จากเวียงชัยไปในไพรศรี | ||
| มาเป็นบาทบริจาพระสามี | พอประจบครบปีจะจำไกล | ||
| เที่ยงนางกลางคืนถึงเพียงนี้ | จะเดินดงพงพีกระไรได้ | ||
| ตัวเป็นผู้หญิงจะวิ่งไป | หนทางกลางไรพนาดร | ||
| โปรดให้เมียพักแต่สักคืน | พออยู่ไฟอยู่ฟืนเสียหน่อยก่อน | ||
| ร่ำพลางนางคิดอาวรณ์ | สองกรข้อนทรวงเข้าโศกา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์ฟังคำที่ร่ำว่า | ||
| ยิ่งมีโมโหโกรธา | จึงร้องด่าสำทับขับไป | ||
| เหม่อีอัปรีย์ทรลักษณ์ | มึงอย่างพักมานั่งร้องไห้ | ||
| ยังขืนขัดผัดวันขออยู่ไฟ | หัวจะขาดปลิวไปไม่ทันรู้ | ||
| อย่าว่าแต่คืนหนึ่งถึงครู่เดียว | พระอินทร์มาเขียวเขียวไม่ให้อยู่ | ||
| เร่งไปให้พ้นบ้านเมืองกู | ค่ำมืดไม่รู้ไม่เข้าใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์ฟังว่าน่าหมั่นไส้ | ||
| เจ็บจิตสุดที่จะคิดไป | น้อยใจเป็นพ้นคณนา | ||
| ถึงโศกีก็ไม่มีใครเอ็นดู | ยังจะอยู่เอาอะไรให้เร่งว่า | ||
| จึงวิ่งเข้าแย่งยุดฉุดมือมา | ไปพาราเราเถิดนะทรามวัย | ||
| เมื่อพลัดพรากจากเมืองมาคราวแล้ว | แต่หม่อมแม่กับอีแมวยังมาได้ | ||
| ดึกดื่นคืนค่ำค่อยคลำไป | ร้องไห้ไยให้เสียน้ำตา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาตอบคำวิฬาร์ว่า | ||
| ข้าก็รู้อยู่สิ้นแล้ววิฬาร์ | ท่านไม่เมตตาจึงขับไป | ||
| เมื่อความผิดนิดหนึ่งก็ไม่มี | คิดแค้นเท่านี้จึงร้องไห้ | ||
| วิฬาร์อย่าเพ่อคลาไคล | ทรามวัยวิ่งกลับคืนมา | ||
| โอ้ | |||
| ๏ ยอกรก้มกราบกับตีนผัว | พ่อทูนหัวจงโปรดเกศา | ||
| ซึ่งว่าโทษตัวน้องชั่วช้า | พระจงพิจารณาให้แจ้งใจ | ||
| นี่ไม่ถามความเลยมาเฉยเสีย | พระจะดูหน้าเมียก็หาไม่ | ||
| ว่าพลางนางทรงโศกาลัย | อรไทพ่างเพียงจะมรณา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์น้อยใจเป็นนักหนา | ||
| คิดแค้นแล่นไปด้วยโกรธา | ฉุดมือนางมาแล้วว่าไป | ||
| คิดบ้างเป็นไรในสวนขวัญ | หนียักษ์ตัวสั่นดังลูกไก่ | ||
| จักแหล่านชีวันจะบรรลัย | ยังแต่ลมหายใจอยู่รวยรวย | ||
| ไม่พบเราบบ่าวนายก็ตายแล้ว | พูดอ้อนวอนแมวให้ช่วยด้วย | ||
| ที่นี้แทนคุณให้ที่ไม่ม้วย | ทั้งเจ้าข้ารื่นรวยบริบูรณ์ | ||
| เสียแรงรักภักดีสุจริต | แทบจะเอาชีวิตมาสาบสูญ | ||
| อนิจจาอาภัพลับเหมือนปูน | หม่อมเมียท่านทูลท่านเชื่อกัน | ||
| ว่าพลางพานางลีลาศ | ลงจากปราสาทเฉิดฉัน | ||
| วิฬาร์นำหน้าจรจรัล | นางโศกศัลย์ดำเนินเดินมา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ ทยอย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระไชยเชษฐ์ผันแปรแลหา | ||
| เห็นโฉมงามเดินตามหลังวิฬาร์ | ให้คืนคิดเมตตาอาลัย | ||
| ความรักหักห้ามโมโหหาย | แสนเสียดายไม่กลั้นน้ำตาได้ | ||
| นี่เนื้อว่าเวรกรรมได้ทำไว้ | จึงเกิดเข็ญเป็นไปถึงเพียงนี้ | ||
| เสียทีเพียรพากลำบากกาย | ปิ้มจะตายเพราะมิ่งมารศรี | ||
| ได้สมสองครองกันพอครบปี | จะมาจากอกพี่ไปทั้งรัก | ||
| นิจจาเอ๋ยเดินพลางร้องไห้พลาง | สงสารนางนักหนาน่าอกหัก | ||
| จะเรียกกลับอับอายเสนานัก | พระทรงศักดิ์อักอ่วนป่วนใจ | ||
| ไม่มีสุขผุดลุกผุดนั่ง | ร้อนรุมคลุ้มคลั่งดังเพลิงไหม้ | ||
| แต่รัญจวนครวญคร่ำร่ำไร | ภูวไนยโศกาจาบัลย์ | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชามิใคร่จะผายผัน | ||
| กันแสงพลางทางลงอัฒจันทร์ | แว่วเสียงโศกศัลย์สะดุ้งใจ | ||
| จึงยืนยั้งฟังศัพท์สำเนียง | ได้ยินเสียงผัวรักร้องไห้ | ||
| นางตีอกฟกช้ำร่ำไร | ทรามวัยวิ่งกลับคืนมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| โอ้ | |||
| ๏ ยอกรกราบลงกับเบื้องบาท | ใจจะขาดด้วยความเสน่หา | ||
| เป็นกรรมตามสนองทั้งสองรา | พระจะทรงโศกาไปว่าไร | ||
| ธรรมดาจารีตเป็นกษัตริย์ | โองการตรัสขาดแล้วไม่คืนได้ | ||
| น้องนี้จะขอลาคลาไคล | สัญจรไปตามกรรมได้ทำมา | ||
| นางยกบาทผัวขึ้นทูลเกศ | ชลเนตรไหลหลั่งทั้งซ้ายขวา | ||
| ตีอกชกเกล้าเข้าโศกา | ซบกับบาทาพระสามี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ็ดนางร้อนใจดังไฟจี้ | ||
| เห็นนางสุวิญชามาโศกี | กลัวว่าเขาจะดีกันผัวเมีย | ||
| คิดวิตกอกไหม้ไส้ขม | ในอารมณ์นั้นจะใคร่ให้ขับเสีย | ||
| จึงชี้หน้าว่านางช่างทำเยีย | มาอะลิ้มอะเหลี่ยภูวไนย | ||
| อีหน้าด้านมารยาพิรากวน | ทำกระบวนชวนผัวให้ร้องไห้ | ||
| จะพะนึงพะเน้าเอาอะไร | ไปไปแล้ววกหกกลับมา | ||
| คนกระลีกระลำส่ำเสีย | ให้เพื่อนเมียพลอยอายขายหน้า | ||
| ไสหัวไปให้พ้นพารา | มึงอย่ามายียวนกวนพระทัย | ||
| บ้างว่าน่าเกลียดเคียดค้อน | ขอดค่อนงอนว่าไม่ปราศรัย | ||
| บ้างยั่วเย้าเฝ้าทูลตะบอยไป | ปรานีมันไยอีใจคด | ||
| แต่เลือดร้ายในกายยังกอกเสีย | มานั่งนับกับเมียที่อัปยศ | ||
| ชั่วชาติอุบาทว์ไม่เป็นรส | เชิญเสด็จทรงยศเข้าห้องใน | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์ฟังว่าไม่อดได้ | ||
| ความโกรธกระโดดโลดเข้าไป | แล้วจูงมืออรไทออกมา | ||
| ทำลอยหน้าลอยตาพาที | ตัวเป็นทาสีแล้วมิสา | ||
| ทั้งโหดไร้ไม่มีปัญญา | ขืนจะขึ้นแข่งหน้าว่าไม่ฟัง | ||
| รูปร่างของตัวก็ชั่วช้า | แล้วหยูกยาอาคมก็ไม่ขลัง | ||
| สารพัดวิบัติให้ผัวชัง | ถึงจะโปรดปรานมั่งก็เจ็บใจ | ||
| ช่างอาภัพอับจนหม่นหมอง | จะผินพึ่งพี่น้องก็ไม่ได้ | ||
| จึงต้องจ้างช่างทำท่อนไม้ | ไปซ่อนใส่สมหวังแล้วครั้งนี้ | ||
| เอออะไรที่ไหนมานั่งวอน | ให้เขาค่อนแคะว่าน่าบัดสี | ||
| มิใช่แม่แก่เฒ่าเมื่อไรมี | แต่เป็นม่ายเพียงนี้ไม่น้อยใจ | ||
| มันไม่ต้องอารมณ์สมประกอบ | ผิดชอบชั่วดีมีผัวใหม่ | ||
| เที่ยงนางกลางคืนแม่มาไป | กลัวอะไรมือค่ำกรรมของตัว | ||
| จะเที่ยวหาหมอยามนต์ดล | ทำเสน่ห์กลซนหาผัว | ||
| ให้มันขลังทั้งรักทั้งกลัว | ขึ้นนั่งซังตั้งตัวเป็นผู้ดี | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุริยาเคืองเคียดมันเสียดสี | ||
| จึงชี้หน้าว่าอีวิฬารี | มึงพาทีเถียงแทนช่วยแค้นเคือง | ||
| กูจะตอบสำนวนไม่ควรคู่ | เหมือนเอาทองไปถูรู่กระเบื้อง | ||
| ไสหัวมึงไปเสียจากเมือง | จะยักเยื้องอย่างไรเขาไม่ฟัง | ||
| อีแมวอุบาทว์ชาติขี้ข้า | มึงไม่รู้ว่าฟ้าจะเคืองหลัง | ||
| แม้นเจ้าข้ามิไปให้พ้นวัง | กูจะสั่งให้เขาไสคอไป | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์ฟังว่าน่าหมั่นไส้ | ||
| จะออมอดลดละมันทำไม | ตายไหนตายไปคงให้ลือ | ||
| จึงร้องว่าแน่คะหม่อมเมียเอก | อภิเษกขึ้นใหม่เมื่อไรหรือ | ||
| บัญชาแทนรับสั่งนั่งชี้มือ | มาออกหน้าค่าชื่อไม่อายใจ | ||
| เจ้าสิคนสบเสียนางเมียต้น | จะฆ่าผู้ฟันคนก็ทำได้ | ||
| มานั่งขับเหนื่อยปากลำบากใจ | เอาจับใส่หีบฝังเสียทั้งเป็น | ||
| อีพวกเหล่าเจ้าเสน่ห์เล่ห์กล | แต่ละคนใจคอไม่พอเล่น | ||
| มันตาร้อนตาไฟมิใช่เย็น | เอาคนฝังทั้งเป็นอีอัปรีย์ | ||
| แม้นเจ้าข้าพากันวายชนม์ | ถ้ารู้ถึงสิงหลยักษี | ||
| เหมันต์ก็จะหมดทั้งธานี | อสุรีเคี้ยวเล่นเป็นผักไป | ||
| ว่าพลางพานางจรลี | ลงจากปราสาทศรีที่อาศัย | ||
| ออกนอกพระทวารวังใน | เดินไปตามถนนธานี | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ เพลง | |||
| ๏ ครั้นออกมานอกประตูเมือง | พอเรื่อเรืองรุ่งแจ้งแสงสี | ||
| วิฬาร์ทูลความตามคดี | เมื่อเทวีประสูติพระโอรส | ||
| ข้าระวังนั่งเฝ้าแฝงประตู | แอบดูเห็นแน่แก่ตาหมด | ||
| อีทั้งเจ็ดทุจริตคิดคด | ลักองค์โอรสใส่หีบมา | ||
| ข้าวิ่งแอบอ้อมด้อมตามไป | พอถึงต้นไทรสาขา | ||
| มันยั้งหยุดขุดหลุมที่ฉายา | แล้วฝังหีบรีบมาเสียทันที | ||
| ข้าไปดูที่ฝังสังเกตไว้ | จำได้สันทัดสนัดสนี่ | ||
| ทูลพลางทางรีบจรลี | นำนางเทวีไปทันใด | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงพระไทรสาขา | วิฬาร์จึงแจ้งแถลงไข | ||
| มันฝังองค์พระโอรสไว้ | อยู่ใต้ร่มไทรต้นนี้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางสุวิญชาโฉมศรี | ||
| ดีใจเป็นพ้นพันทวี | ก็ขุดลงตรงที่ฝังไว้ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ล่องเรือ | |||
| ๏ ขุดไปไม่พบพระโอรส | นางกำสรดดิ้นโดยโหยไห้ | ||
| สะอื้นพลางทางถามวิฬาร์ไป | เหตุไฉนไม่พบพระลูกยา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์หลากใจเป็นนักหนา | ||
| หรือผีสางบังหูบังตา | มาหลอนหลอกหยอกข้าดอกกระมัง | ||
| คิดแล้วนางแมวยกมือไหว้ | ขอให้ได้พระกุมารเหมือนใจหวัง | ||
| เทพไทองค์ใดที่กำบัง | จะแต่งตั้งสังเวยที่ร่มไทร | ||
| ข้าจะรำฉุยฉายถวายมือ | ให้เลื่องลือว่าแมวนี้รำได้ | ||
| บนพลางทางแลดูไป | ก็เห็นหีบที่ในหลุมนั้น | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา ฉุยฉาย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาปรีดิ์เปรมเกษมสันต์ | ||
| เอาหีบมาเปิดฝาดูพลัน | จึงเห็นโอรสนั้นเป็นชาย | ||
| ยกพระลูกน้อยขึ้นใส่ตัก | พิศพักตร์ลักขณาเฉิดฉาย | ||
| ทรงศรพระขรรค์สำหรับกาย | ทั้งม้ารถพรรณรายก็มีมา | ||
| นางแสนพิศวาสพระลูกรัก | จูบพักตร์แล้วทูนเหนือเกศา | ||
| พ่อคุณทูนหัวของมารดา | จะหาไหนได้เหมือนเช่นนี้ | ||
| แม่คิดว่าอาสัญบรรลัย | ตามจากแม่ไปไม่เห็นผี | ||
| ร่ำพลางทางทรงโศกี | มารศรีพ่างเพียงจะขาดใจ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ ครั้นสร่างโศกาปรึกษาแมว | เราพบลูกแล้วจะไปไหน | ||
| หรือจะกลับหลังยังเวียงชัย | ทูลให้ทราบเบื้องบาทา | ||
| เมียท่านทำการถึงเพียงนี้ | จะดูพระสามีพิพากษา | ||
| เจ้าจะเห็นอย่างไรนางวิฬาร์ | จงว่ามาให้แม่แจ้งใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์เคืองขัดอัชฌาสัย | ||
| จึงตอบวาจาไปทันใด | ช่างไม่อายแก่ใจหรือไรนา | ||
| เขาขับหนีตีด่าว่าตัวชั่ว | ยังแค่นคิดถึงผัวจะไปหา | ||
| ไม่เจ็บจำน้ำคำอีสุริยา | มันด่าว่านั้นน้อยไปเมื่อไร | ||
| ข้างผัวก็หลงงงงวย | เมียว่าไรว่าด้วยไม่ถามไถ่ | ||
| จะขืนไปบอกเล่าเขาทำไม | เขาจะเชื่อที่ไหนว่าลูกตน | ||
| เมื่อรักผัวไม่คิดถึงตัวแล้ว | อีแมวก็จะในไพรสณฑ์ | ||
| จะอุตส่าห์สัญจรซอนซน | กว่าจะถึงสิงหลเวียงชัย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาฟังแจ้งแถลงไข | ||
| แต่วิฬาร์ยังว่าน่าอายใจ | คิดมานะพระทัยขึ้นมา | ||
| จำจะผายผันสัญจร | ไปนครสิงหลยักษา | ||
| แต่ขัดสนจนเสียด้วยมรคา | ไม่รู้ว่าตำแหน่งแห่งใด | ||
| นางจึงยอกรขึ้นเพียงผม | บังคมเทวาในป่าใหญ่ | ||
| เชิญช่วยนำข้าคลาไคล | ไปถึงเวียงชัยฉับพลัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงท้าวสหัสนัยน์รังสรรค์ | ||
| อาสน์อ่อนร้อนเร่าดังไฟกัลป์ | เร่งคิดอัศจรรย์เป็นพ้นนัก | ||
| จึงเล็งทิพเนตรลงมา | เห็นนางสุวิญชามีศักดิ์ | ||
| มาประสบพบองค์โอรสรัก | จะไปสู่สำนักพระบิดา | ||
| จำกูจะให้นำไป | ถึงกรุงไกรสิงหลยักษา | ||
| อย่าให้นางทนทุกข์ทรมา | เวทนาแก่องค์พระกุมาร | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ จึงตรัสสั่งพระวิษณุกรรม์ | จงจรจรัลไปในไพรสาณฑ์ | ||
| พานางสุวิญชานงคราญ | ไปส่งถึงสถานธานี | ||
| ฯ ๒คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระวิษณุกรรม์เรืองศรี | ||
| รับสั่งท้าวสุชัมบดี | บังคมลาจรลีลงมาพลัน | ||
| ฯ ๒คำ ฯ กลม | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงมีวาจา | เจ้าอย่าวิโยคโศกศัลย์ | ||
| เราจะมาพานางจรจรัล | ไปส่งยังเขตขัณฑ์เวียงชัย | ||
| ฯ ๒คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชานารีศรีใส | ||
| ชื่นชมเปรมปรีดิ์ดีใจ | ยอกรบังคมไหว้เทวา | ||
| แล้วอุ้มองค์โอรสยศยง | วางลงยังราชรถา | ||
| พระวิษณุกรรมขับมา | วิฬาร์นำหน้าคลาไคล | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงหิมวันต์บรรพต | ให้หยุดรถอยู่ริมภูเขาใหญ่ | ||
| เห็นน้ำพุจากผาชลาลัย | อรไทยินดีปรีดา | ||
| จึงยกเอาลูกน้อยกลอยใจ | ลงจากพิชัยรถา | ||
| พาไปสระสรงคงคา | วิฬาร์ก็พาเสด็จไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ลงสรง | |||
| ๏ ครั้นชำระสระสรงพระลูกแล้ว | คลาดแคล้วจากเชิงเขาใหญ่ | ||
| นางเปลื้องภูษาผ้าสไบ | ผูกเป็นเปลให้เจ้าไสยา | ||
| กอดจูบลูกแก้วแล้วเชยชม | ค่อยวางลงบรรทมในเปลผ้า | ||
| นอนเสียเถิดพ่ออย่าโศกา | ปลอบพลางกัลยาก็กล่อมไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| กล่อม | |||
| ๏ เจ้านอนไปเถิดแม่จะกล่อม | เจ้างามละม่อมจะไกวให้ | ||
| ขวัญอ่อนอย่าอ้อนอาลัย | หลับไปเถิดพ่ออย่าโศกา | ||
| แม่ลูกมีกรรมลำบาก | ต้องตกยากนอนหลับกับเปลผ้า | ||
| แม้นอยู่เวียงวังพระบิดา | จะไสยาอู่ทองรององค์ | ||
| ตื่นบรรทมนางนมจะแซ่ซ้อง | ค่อยประคององค์วางในอ่างสรง | ||
| ครั้นเห็นลูกหลับไปดังใจจง | บังอรเอนองค์ลงไสยา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ ตระ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นพระสุริยันตะวันชาย | แสงสายบ่ายบังพฤกษา | ||
| พระกุมารก็ฟื้นตื่นนิทรา | กัลยาโอบอุ้มเอามาพลัน | ||
| โลมลูบจูบกอดให้กินนม | เชยชมรับมิ่งสิ่งขวัญ | ||
| แล้ววางองค์ลงเหนือรถสุวรรณ | วิษณุกรรม์นำหน้าพาจรลี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ สุริยาสายัณห์ลงรอนรอน | ก็ถึงพระนครท้าวยักษี | ||
| เทวาลากลับไปทันที | เทวีอุ้มลูกคลาไคล | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เดินพลางทางทรงโศกา | ชลนาแถวถั่งหลั่งไหล | ||
| ชวนนางวิฬาร์ผู้ร่วมใจ | รีบไปเฝ้าองค์พระบิดา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลง | |||
| ๏ ครั้นถึงท้องพระโรงรูจี | เทวีคิดเกรงท้าวยักษา | ||
| ยั้งหยุดยืนแฝงทวารา | ตรึกตรองกิจจาจะเพ็ดทูล | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวสิงหลราชนเรนทร์สูร | ||
| สถิตเหนือแท่นรัตน์เรืองจำรูญ | พร้อมมูลข้าเฝ้าท้าวพระยา | ||
| ว่าขานกิจการนคเรศ | ให้เขม่นนัยน์เนตรทั้งซ้ายขวา | ||
| พระยายักษ์นิ่งนึกตรึกตรา | จะได้ลาภหรือว่าจะได้ทุกข์ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ แต่ก่อนร่อนชะไรไม่เคยเป็น | จะพูดเล่นเจรจาไม่ผาสุก | ||
| จึงตรัสเรียกกระดานหมากรุก | มาทรงเล่นกับมุขมนตรี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นวลนางสุวิญชาโฉมศรี | ||
| แอบประตูดูองค์อสุรี | เห็นท่วงทีเริงรื่นชื่นบาน | ||
| อุ้มองค์ลูกน้อยกลอยใจ | ร้องไห้เข้าไปตรงหน้าฉาน | ||
| ก้มเกล้าประณตบทมาลย์ | นงคราญซวนซบสลบลง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวสิงหลเร่งคิดพิศวง | ||
| แปลกนางสุวิญชาโฉมยง | ด้วยพระองค์ชราหูตามัว | ||
| พิศดูเอ๊ะนี่มีธิดา | เป็นไรมาสลบซบหัว | ||
| ท้าวค่อยประคองต้องตัว | ลูบทั่วสรรพางค์นางเทวี | ||
| ตรัสเรียกเท่าไรก็ไม่ขาน | พระยามารเรียกหมออึงมี่ | ||
| พลางทรงนวดฟั้นให้ทันที | เสนีนิ่งได้ไม่ช่วยกู | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ ครั้นนางค่อยฟื้นสมประดี | เทวียังทรงกันแสงอยู่ | ||
| ประคอบปลอบเล้าโลมนางโฉมตรู | จะใคร่รู้เนื้อความจึงถามไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ จอมเอยจอมขวัญ | เหมันต์เกิดเข็ญเป็นไฉน | ||
| หรือผัวเจ้าเขาทำให้ช้ำใจ | ได้ลำบากยากไร้อับจน | ||
| มีธุระอะไรนะบังอร | จึงมายังนครสิงหล | ||
| เหตุไรไม่มีรี้พล | มาแต่สองคนกับอีแมว | ||
| นี่ลูกเต้าของใครได้ไหนมา | ดูหน้าตายิ้มยิ่งผ่องแผ้ว | ||
| ยังเล็กนักได้สักกี่เดือนแล้ว | ลูกแก้วจงแถลงแจ้งกิจจา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาบังคมก้มหน้า | ||
| นางคิดพิดทูลแต่อัชฌา | ด้วยกลัวจะโกรธาพระสามี | ||
| เดิมยกลูกให้พระไชยเชษฐ์ | ไปจากนคเรศยักษี | ||
| เธอร่วมเรียงเลี้ยงลูกไว้ดิบดี | มิได้มีอาธรรม์อันใด | ||
| เมื่อจะเกิดเหตุนั้นลูกครรภ์แก่ | เป็นกรรมแต่หนหลังมาซัดให้ | ||
| เขาบอกข่าวช้างเผือกที่ในไพร | พระสามีดีใจไปคล้องช้าง | ||
| ข้าคลอดลูกชายภายหลัง | เพื่อนเมียมานั่งอยู่รอบข้าง | ||
| สมคะเนเล่ห์กลอีเจ็ดนาง | จะแกล้งล้างผลาญข้าให้บรรลัย | ||
| เอาลูกน้อยนี้ใส่ในหีบผ้า | ให้ทาสาไปฝังนอกกรุงใหญ่ | ||
| พอผัวกลับมาถึงเวียงชัย | มันเอาท่อนไม้ไปให้ดู | ||
| พระไชยเชษฐ์นั้นไม่ทันคิด | จำจิตขับข้าด้วยอดสู | ||
| อันที่ฝังลูกยาวิฬาร์รู้ | มาขุดดูได้ลูกที่ต้นไทร | ||
| เดชะสมภารพระหลานขวัญ | เทวัญเอารถลงมาให้ | ||
| แล้วช่วยพามาส่งถึงกรุงไกร | จงทราบใต้บาทบงสุ์พระทรงฤทธิ์ | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวสิงหลฟังเรื่องให้เคืองจิต | ||
| จึงว่าชะไชยเชษฐ์ช่างไม่คิด | ถึงชอบผิดก็ควรจะบอกกู | ||
| น้อยหรือขับไล่ไม่ไว้หน้า | ให้พ่อตาอัปยศอดสู | ||
| มันเชื่อฤทธิ์จะลองฝีมือดู | เห็นว่ากูแก่เฒ่าจะเข้าโลง | ||
| เมื่อเมียมันพาลผิดริษยา | เห็นตัวอยู่อิจฉาโต้งโต้ง | ||
| อ้ายคนหลับตาบ้าลำโพง | โป้งโย้งพูดฮึกไม่ตรึกตรา | ||
| งมเงาแล้วมิหนำซ้ำจองหอง | ถ้าอยู่ใกล้จะถองให้หนักหนา | ||
| จำจะหามาถามตามกิจจา | มันจะว่าอย่างไรจะใคร่ฟัง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | วิฬาร์แค้นคิดถึงความหลัง | ||
| เห็นนางทูลปิดงำอำปลัง | นี่เนื้อยังรักผัวกลัวจะเคือง | ||
| วิฬาร์ขัดใจเข้าไปทูล | ว่านางเล่าเค้ามูลไม่สิ้นเรื่อง | ||
| พอผัวเขากลับมาถึงเมือง | มันยักเยื้องยุยงให้โกรธา | ||
| หม่อมเมียว่าไรก็เป็นนั่น | สารพันแคะไค้พิไรว่า | ||
| ไม่ไต่ถามความพิจารณา | สั่งให้เข่นฆ่านางโฉมตรู | ||
| หากสี่พี่เลี้ยงมาขอไว้ | ทั้งเจ้าข้าจึงได้รอดอยู่ | ||
| เธอว่ายับขับเสียไม่เลี้ยงดู | นางผัดพอเช้าตรู่จะจรลี | ||
| เธอยิ่งกราดเกรี้ยวเคี่ยวเข็ญ | ถ้าขืนอยู่ก็เห็นจะเป็นผี | ||
| ข้าจึงพานางมาในราตรี | ปิ้มชีวีจะม้วยด้วยเจ็บใจ | ||
| ทั้งผัวเมียเขารุมกันด่าว่า | หาเกรงใต้บาทาผ่านฟ้าไม่ | ||
| ขันศึกฮึกฮักเป็นพ้นไป | ว่าจะสู้ภูวไนยไม่พรั่นพรึง | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวสิงหลพิโรธโกรธขึ้ง | ||
| ลุกขึ้นกระทืบบาทตวาดอึง | สุวิญชาดูดู๋มึงไม่บอกกู | ||
| ช่างรักผัวกระไรกระนี้หนอ | ให้หม่อมพ่อไชยเชษฐ์มาลบหลู่ | ||
| ความโตความใหญ่พ่อไม่รู้ | หากวิฬาร์ลูกกูมันเจ็บอาย | ||
| อัปยศครั้งนี้เป็นที่สุด | ถึงชีวิตม้วยมุดก็ไม่หาย | ||
| มันดูหมิ่นถิ่นแคลนกูมากมาย | จะปล่อยแก่แก้อายไม่เกรงมัน | ||
| ชะอ้ายไชยเชษฐ์ลูกเขย | คงได้เล่นกันเหวยอย่าคึกขัน | ||
| ขัดเขมรเป็นเกลียวเคี้ยวฟัน | โจนจากแท่นสุวรรณทันที | ||
| เขี้ยวงอกออกข้างละสามวา | นัยนาดังแสงพระสุริย์ศรี | ||
| สำแดงแผลงฤทธิ์อสุรี | เพียงพื้นปัถพีจะโทรมทรุด | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ คุกพาทย์ | |||
| ๏ จับศรสะพายแล่งแกว่งตระบอง | ขึ้นฆาตกลองสำคัญชั้นสุด | ||
| แล้วให้เตรียมทัพสำหรับยุทธ์ | กู้จะไปรบมนุษย์เมืองเหมันต์ | ||
| พระยามารมายังเกยลา | ยืนท่าพหลพลขันธ์ | ||
| ร้องเรียกโยธีนี่นัน | หุนหันฮึดฮัดขัดใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ ครั้นพร้อมเสร็จเสด็จขึ้นทรงรถ | ยกอสุรจัตุรงค์ทัพใหญ่ | ||
| กระทืบบาทเร่งราชรถชัย | ออกไปจากวังไม่รั้งรอ | ||
| ฯ ๒คำ ฯ กราว | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาขวัญหนีดีฝ่อ | ||
| วิ่งตะกายน้ำลายไม่ติดคอ | กลัวพ่อจะไปฆ่าพระสามี | ||
| ตามยุดท้ายรถกำสรดพลาง | นวลนางร้องทูลท้าวยักษี | ||
| จงผินพักตรามาพาที | เทวีครวญคร่ำร่ำวิงวอน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ปี่ | |||
| ๏ โอ้ว่าพระองค์ผู้ทรงเดช | โปรดเกศลูกมั่งจงยั้งก่อน | ||
| พระจะยกพลมารไปราญรอน | ทำโทษโรธกรณ์กับเขาไย | ||
| คิดเห็นเป็นกรรมลูกเที่ยงแท้ | จึงได้แต่ทุกข์ทนหม่นไหม้ | ||
| พลัดพรากพ่อแม่มาเดินไพร | นี่หากได้พึ่งบาทพระบิดา | ||
| ชีวิตจึงรอดไม่วอดวาย | ทั้งกุมารหลานชายเป็นสุขา | ||
| ครั้งนี้มิทรงพระเมตตา | ก็จะเป็นเวราแก่ข้านี้ | ||
| ประทานโทษเถิดทูลกระหม่อมเอ๋ย | อย่าไปเลยจงคืนเข้ากรุงศรี | ||
| ให้เห็นแก่นัดดาของภูมี | เทวีทูลพลางทางโศกา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | ท้าวสิงหลให้คิดเสนหา | ||
| เหลียวมาปลอบพระธิดา | อย่าโศกาอาวรณ์ร้อนรน | ||
| จึงมีสิงหนาทประกาศร้อง | ให้เลิกกองทัพกลับเข้าสิงหล | ||
| ง่าหัตถ์รับนางนฤมล | ขึ้นนั่งบนรถาแล้วพาที | ||
| พ่อขัดใจไชยเชษฐ์มันดูแคลน | เจ็บแค้นดังหัวอกเป็นฝี | ||
| หากสงสารหลานน้อยคนนี้ | ดับโมโหเสียทีเอาบุญไว้ | ||
| ตรัสพลางทางเหลือบเห็นวิฬาร์ | รื้อคิดโกรธาขึ้นมาใหม่ | ||
| ชังลูกชังหลานงุ่นง่านใจ | แกว่งตระบองร้องให้กลับรถ | ||
| เสนาเร่งขับพลขันธ์ | จะไปเหยียบเหมันต์ให้แหลกหมด | ||
| กูจะได้แก้แค้นแทนทด | กระทืบบาทเร่งรถรีบไป | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สุวิญชาอกสั่นหวั่นไหว | ||
| วอนว่าพาทีรี้พิไร | พระบิตุรงค์จงได้เมตตา | ||
| หลานน้อยนี้จะเป็นกำพร้าพ่อ | ลูกขอประทานโทษา | ||
| ทูลพลางนางซบพักตรา | กอดบาทพระบิดาโศกาลัย | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวสิงหลกลับคิดพิสมัย | ||
| จึงโลมเล้าธิดายาใจ | อย่าร้องได้ไปเลยนะลูกรัก | ||
| พ่อคิดแค้นขึ้นมาก็งุ่นง่าน | จะใคร่ยกพลมารไปหาญหัก | ||
| อันโทษตัวผัวเจ้ามันฮึกฮัก | จะยกให้หลานรักอย่าทุกข์ร้อน | ||
| แล้วดำรัสตรัสร้องเปรยไป | ลูกหลานมันร้องไห้ไม่หยุดหย่อน | ||
| ให้กลับพหลพลนิกร | คืนเข้าพระนครมิทันช้า | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงขึ้นบนปราสาท | เสด็จนั่งเหนืออาสน์อันเลขา | ||
| เชยชมพระราชนัดดา | เป็นที่เสน่หาพระยายักษ์ | ||
| ขนานนามประทานหลานชาย | ชื่อนารายณ์ธิเบศร์สมศักดิ์ | ||
| ให้พี่เลี้ยงนางนมพร้อมพรัก | บำรุงรักษ์พระกุมารสำราญใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
ตอนที่ ๒ พระไชยเชษฐ์ตามนางสุวิญชา
ตอนที่ ๓ พระไชยเชษฐ์เข้าเฝ้าท้าวสิงหล
ตอนที่ ๔ อภิเษกพระไชยเชษฐ์
เชิงอรรถ
ที่มา
บทละครนอกเรื่อง ไชยเชษฐ์ สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๓๘
(ขอขอบคุณ คุณ gignoi สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน)
