บทละครนà¸à¸à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸à¸‡à¸¡à¸“ีพิชัย ตà¸à¸™à¸žà¸£à¸²à¸«à¸¡à¸“์ยà¸à¸žà¸£à¸°à¸à¸¥à¸´à¹ˆà¸™à¸‚à¸à¸¡à¸“ีพิชัยไปเป็นทาส
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
การปรับปรุง เมื่อ 08:54, 24 สิงหาคม 2552 โดย CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
บทประพันธ์
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางจันทรเทวีศรีใส | ||
| อินทรามาเข้าดลใจ | เผอิญให้ร้อนรนพ้นปัญญา | ||
| คิดจะใคร่ไปสรงชลธี | ยังที่ฉนวนน้ำประจำท่า | ||
| ชวนฝูงกำนัลในไคลคลา | ลีลามาสู่ตำหนักแพ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เพลงช้า | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงลงสรงสนาน | กับบริวารข้าสาวชาวแม่ | ||
| หัวระริกซิกซี้กันซ้อแซ้ | ชุ่มแช่ชลธารสำราญใจ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลงฉิ่ง เจรจา | |||
| ๏ นางจันทรทอดทัศนา | เห็นดอกบัวลอยมาในน้ำไหล | ||
| ไม่แจ้งว่างูร้ายอยู่ภายใน | ครั้นเข้ามาใกล้ก็หยิบเอา | ||
| กลิ่นหอมรวยรื่นชื่นอารมณ์ | นางเชยชมดมแล้วดมเล่า | ||
| แซมมวยเล่นลองต้องเบาเบา | งูงอดตอดเอาพระเศียรนาง | ||
| ขึ้นมาบนฉนวนครวญคราง | นวลนางซอนชบสลบลง | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ บัดนั้น | กำนัลนางต่างคนตะลึงหลง | ||
| บ้างเข้าประคองต้ององค์ | เห็นโฉมยงแน่นิ่งไม่ติงกาย | ||
| บ้างว่างูขบสลบไป | ทำกระไรกระนี้จึงจะหาย | ||
| บ้างวิ่งไปถึงโรงฝีพาย | หาหมอผู้ชายก็ไม่มี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ บรรดาข้าหลวงทั้งปวงนั้น | ต่างตระหนกอกสั่นขวัญหนี | ||
| เข้ากลุ้มอุ้มองค์เทวี | พาไปยังที่พระบรรทม | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เถ้าแก่ท้าวนางต่างตกใจ | อลหม่านอกไหม้ไส้ขม | ||
| บ้างไปเรียกขอเฝ้าเจ้ากรม | บ้างขึ้นมาบังคมทูลคดี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวพิชัยนุราชเรืองศรี | ||
| ครั้นรู้ก็รีบจรลี | พระมณีพิชัยก็ไคลคลา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ นั่งลงทรงลูบปฤษฏางค์ | กายนางเย็นฉ่ำดังน้ำท่า | ||
| ตกใจสำคัญว่ากัลยา | มอดม้วยมรณาก็จาบัลย์ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ โอด | |||
| ๏ จึงตรัสสั่งลูกรักให้เร่งหา | หมองูเข้ามาขมีขมัน | ||
| ใครแก้ไขให้หายจะรางวัล | แพรพรรณเงินทองล้วนของดี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระโอรสรับสั่งใส่เกศี | ||
| มาหาหมอวุ่นวิ่งเป็นสิงคลี | อึงมี่ตึงตังทั้งวังใน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ มดหมอแก้ไขก็หนักหนา | นางจะฟื้นคืนมาก็หาไม่ | ||
| จึงให้ตีฆ้องร้องป่าวไป | หมองูอยู่ที่ไหน เอาตัวมา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ลาวปืนตลิ่ง | |||
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมเจ้าพราหมณ์น้อยละห้อยหา | ||
| นั่งอยู่ยังบรรณศาลา | เห็นเขามาร้องป่าวก็เข้าใจ | ||
| ชะรอยท่านแม่ผัวตัวอิจฉา | บาปหนางูขบสลบไสล | ||
| เหมือนคำโกสีย์ที่สาปไว้ | สมน้ำหน้าสาใจนางเทวี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นหยุดเสียงฆ้องก็ร้องถาม | ถ้อยความอะไรขาว่าเมื่อกี้ | ||
| เชิญแวะมาหาข้าข้างนี้ | เล่าคดีให้ฟังมั่งเป็นไร | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนาฟังพราหมณ์ถามไถ่ | ||
| จึงบอกว่ามเหสีของท้าวไท | งูขบสลบไปไม่ฟื้นองค์ | ||
| หมองูเอายาทาถวาย | ก็ไม่คลายสักนิดที่พิษสง | ||
| ถ้าใครแก้ฟื้นคืนคง | พระองค์จะให้ทองเท่าลูกฟัก | ||
| เข้าใจมั่งหรือพ่อเป็นหมองู | ชีพราหมณ์ความรู้มักแหลมหลัก | ||
| ปากเปราะเราะรายมาทายทัก | จะรับรักษาได้หรือไรนา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ยิ้มพลางทางว่า | ||
| ข้าเจ้าเป็นหมองูรู้มนตรา | จะรักษาก็ได้เป็นไรมี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนาได้ฟังถ้วนถี่ | ||
| จึงว่าขอเชิญเจ้าพราหมณ์ชี | ไปรักษามเหสีท้าวไท | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์กล่าวแกล้งแถลงไข | ||
| เท้าข้าป่วยเจ็บเป็นเหน็บไป | เดินเหินไม่ได้นะเสนา | ||
| ท่าทางกลางดงก็กันดาร | แม้นท่านจะให้ไปรักษา | ||
| จงไปทูลอาการพระผ่านฟ้า | ให้เอาวอออกมารับเรา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนีดีใจใครจะเท่า | ||
| ซักไซ้ได้ความตามลำเนา | แล้วกลับเข้าบุรีเร็วพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงทูลแถลงแจ้งความ | ข้าไปพบเจ้าพราหมณ์ในไพรสัณฑ์ | ||
| เป็นหมองูรู้จบครบครัน | หยูกยาว่าขยันเคยทดลอง | ||
| จะพามาด้วยก็ป่วยเท้า | เดินก้าวไม่ถนัดขัดข้อง | ||
| สั่งมาว่าจะเอาวอทอง | ไปรับรองจึงเจ้าจะเข้ามา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวพิชัยนุราชนาถา | ||
| ได้ฟังจึงสั่งเสนา | อย่าช้าเร่งรัดกันบัดนี้ | ||
| วอทองของกูที่ทำใหม่ | จงเอาไปให้เจ้าพราหมณ์ขี่ | ||
| เชื้อเชิญพูดจาให้จงดี | รับเจ้าพราหมณ์ชีเข้ามา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | เสนีรับสั่งใส่เกศา | ||
| มาจัดแจงแต่งวอช่อฟ้า | เสร็จแล้วก็พากันคลาไคล | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงบอกแก่เจ้าพราหมณ์ | เล่าความจะแจ้งแถลงไข | ||
| บัดนี้พระองค์ทรงภพไตร | สั่งให้มารับฉับพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| จระเข้หางยาว | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์เพราเพริศเฉิดฉัน | ||
| ในจิตคิดจะใคร่จรจรัล | ไปประสบพบกันกับผัวรัก | ||
| แต่เมียพลัดพรากจากมา | พระจะแสนโศกาเพียงอกหัก | ||
| วันนี้เข้าไปได้พบพักตร์ | จะรู้จักเมียบ้างหรืออย่างไร | ||
| คิดคะนึงถึงความเสน่หา | จะอดกลั้นโศกามิใคร่ได้ | ||
| เห็นเขาแลดูอดสูใจ | ทำเมียงเมินเดินไปในศาลา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ อาบน้ำชำระสระสวย | หวีผมเกล้ามวยแล้วนุ่งผ้า | ||
| มาขึ้นวอสุวรรณมิทันช้า | ทั้งสี่เสนาก็นำไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ มาถึงปราการกั้นชั้นสอง | จึงลงจากวอทองผ่องใส | ||
| เถ้าแก่ท้าวนางข้างใน | ออกไปรับเจ้าพราหมณ์ให้ตามมา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลง | |||
| ช้าปี่ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีพิชัยใฝ่ฝันหา | ||
| เห็นโฉมเจ้าพราหมณ์งามโสภา | กิริยารูปร่างเหมือนนางเมีย | ||
| แล้วจะเป็นยอพระกลิ่นเมียพี่ | ที่พระชนนีขับเสีย | ||
| ร้อนอกหมกไหม้ดังไฟเลีย | สำคัญคิดว่าเมียก็เข้ามา | ||
| แย้มยิ้มหยอกยุดฉุดข้อมือ | ไปไหนน้อยหรือพึ่งเห็นหน้า | ||
| พิศวงหลงใหลไขว่คว้า | อนิจจาถอยหนีพี่ไย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ปัดกรค้อนให้ | ||
| แลสบหลบเนตรภูวไนย | แย้มยิ้มละไปไปมา | ||
| คิดคะนึงถึงความเมื่อยามรัก | สงสารพระทรงศักดิ์เป็นหนักหนา | ||
| ชลเนตรคลอคลองนัยนา | เมียงเมินพักตราไม่พาที | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีพิชัยโฉมศรี | ||
| จึงกุมกรเจ้าพราหมณ์จรลี | มานั่งเหนือแท่นที่อันเดียวกัน | ||
| คิดพะวงสงสัยอยู่ไม่วาย | เหมือนละม้ายยอพระกลิ่นเมียขวัญ | ||
| จะใคร่รู้ข้อขำสำคัญ | จึงถามไถ่ไปพลันทันที | ||
| นามกรของเจ้านั้นชื่อไร | อย่าใส่ไคร้ย้อนยอกจงบอกพี่ | ||
| สุริยวงศ์พงศ์เผ่าของเจ้ามี | หรือกำเนิดเกิดที่แห่งใด | ||
| อันถิ่นฐานบ้านช่องของน้องรัก | แรกเริ่มเดิมสำนักอยู่ที่ไหน | ||
| บอกพี่เถิดเจ้าพราหมณ์อย่าขามใจ | เหตุไรมาอยู่ที่ศาลา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ยิ้มเยื้อนเบือนหน้า | ||
| เสแสร้งแกล้วกล่าววาจา | พระอย่ากินแหนงแคลงใจ | ||
| ตัวข้าชื่อว่าอารียพราหมณ์ | ขนานนามตามสังเกตเพศไสย | ||
| บิดามารดาข้าบรรลัย | แต่อายุข้าได้สิบปี | ||
| จึงเที่ยวสัญจรซอนซอก | อยู่บ้านนอกปลายแดนกรุงศรี | ||
| เรียนวิชาหาครูความรู้ดี | แล้วมาอยู่ยังที่ศาลา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนิ่งฟังให้กังขา | ||
| ถ้อยคำน้ำเสียงจำนรรจา | เหมือนเสียงแก้วแววตาของพี่ชาย | ||
| ขนงเนตรเกศแก้มแย้มเยื้อน | ละม้ายเหมือนยอพระกลิ่นโฉมฉาย | ||
| กิริยาพาทีก็ขวยอวย | ผิดชายหนักหนาน่าอัศจรรย์ | ||
| ถอยถอขยดเข้านั่งชิด | ทอดสนิทติดใจใฝ่ฝัน | ||
| จะใคร่ดูให้รู้สำคัญ | เป็นไรนั่นกลิ่นอายก็หายไป | ||
| นั่งนึกตรึกถวิลยังกินแหนง | จึงแสแสร้งแกล้งกล่าวถามไถ่ | ||
| ยามร้อนผ้าผ่อนเจ้าห่มไย | ซื้อหรือใครให้จึงได้มา | ||
| เนื้อหนังดีหนอจะขอชม | เจ้าพราหมณ์ห่มสมตัวหนักหนา | ||
| ฉุดชิงชายสไบไขว่คว้า | นัยนาแลลอดสอดดู | ||
| ไม่เห็นแยบคายก็อายใจ | ทอดถอนใจใหญ่แล้วยิ้มอยู่ | ||
| แก้เก้อนั่งกัดปูนพลู | อดสูแก่ใจไม่เจรจา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ยิ้มพลางทางว่า | ||
| ผ้าของข้านี้ที่ห่มมา | ไปรักษาคนไข้เขาให้ปัน | ||
| ไม่เคยพบผ้าหรือเอามือหยิบ | มิใช่ว่าผ้าทิพย์ผ้าสวรรค์ | ||
| ประเพณีชีพราหมณ์พรหมจรรย์ | ห่มผ้ามากระนั้นตามธรรมเนียม | ||
| ข้าเจ้านี้หรือคนซื่อตาย | ไม่รู้ทำแยบคายอายเหนียม | ||
| เป็นคนโง่เง่าไม่เท่าเทียม | สงบเสงี่ยมอยู่ตามพราหมณ์ชี | ||
| อย่าทำลามลวนหาควรไม่ | สะบัดกรค้อนให้แล้วลุกหนี | ||
| ไปรับมาให้รักษาชนนี | ก่นแต่เฝ้าเซ้าซี้รำคาญใจ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนึกพะวงสงสัย | ||
| ดำเนินเดินตามเจ้าพราหมณ์ไป | รอเรียงเคียงไหล่ชำเลืองดู | ||
| จึงว่าตัวเจ้าก็เป็นชาย | ไม่พอที่จะอายอดสู | ||
| หามาจะให้ปัดพิษงู | จงทำตามความรู้ที่เรียนไว้ | ||
| เครื่องเทศเครื่องไทยอะไรมั่ง | พี่จะสั่งให้เขาเอามาให้ | ||
| เหมือนหนึงกันเองอย่าเกรงใจ | จะต้องการสิ่งไรจะบอกเรา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ว่าร้อนใจไปไยเล่า | ||
| เครื่องเทศสมุนไพรก็ไม่เอา | ข้าเจ้าจะให้หายด้วยวิทยา | ||
| แม้นพระมารดาฟื้นคืนคง | พระองค์จะให้อะไรข้า | ||
| จงให้ความสัตย์สัญญา | ต่อหน้าทั้งปวงเป็นพยาน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีพิชัยจึงว่าขาน | ||
| แม้นรักษาหายไม่วายปราณ | จะทดแทนคุณท่านให้ถึงใจ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพราหมณ์ | ทั้งนี้ก็ตามอัชฌาสัย | ||
| น้องรักจักประสงค์สิ่งใด | พี่จะหาให้ดังใจนึก | ||
| หรือจะใคร่ได้เมียที่สาวสาว | ขาวขาวดีดีมีไม่ตรึก | ||
| สมบัติวัตถาโอฬารึก | จงเลือกนึกเอาตามชอบใจ | ||
| เว้นแต่ดาวเดือนดอกฟ้า | นอกนั้นพี่ยาจะหาให้ | ||
| เงินทองของข้าวจงเอาไป | สิ่งไรสารพัดไม่ขัดกัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์สำรวลสรวลสันต์ | ||
| จึงตอบว่าเงินทองของทั้งนั้น | ข้าเป็นพราหมณ์พรหมจรรย์ไม่ชอบใจ | ||
| ถ้าพระจะยอมไปเป็นข้า | จึงจะรับรักษามารดาได้ | ||
| ครูข้ากำชับบังคับไว้ | มิให้เอาสินบนเงินทอง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีได้ฟังก็เศร้าหมอง | ||
| นิ่งนึกดำริตริตรอง | ดูทำนองโฉมงามเจ้าพราหมณ์นี้ | ||
| จะเป็นยอพระกลิ่นดอกกระมัง | จึงจำเพาะเจาะจังเอาตัวพี่ | ||
| แก้วแหวนเงินทองล้วนของดี | สาวสรรค์สตรีไม่ชอบใจ | ||
| จำจะยอมถ่อมตัวเป็นทาสา | ตามไปถึงศาลาที่อาศัย | ||
| จะเป็นชายหรือหญิงยังกริ่งใจ | ก็จะได้สำคัญเป็นมั่นคง | ||
| คิดพลางทางว่ากับเจ้าพราหมณ์ | พี่จะตามใจน้องต้องประสงค์ | ||
| จงช่วยชุบชีวาตม์มาตุรงค์ | ให้ฟื้นคืนคงเป็นมา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ได้ฟังก็หรรษา | ||
| ชวนองค์พระมณีลีลา | เข้ามาสู่สถานพระมารดร | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ จึงหยิบเอาหมากมาสามคำ | เสกคำทำตามที่โกสีย์สอน | ||
| สำรวมจิตใจให้แน่นอน | ประนมกรมัสการอ่านมนต์ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ ตระ | |||
| เชื้อ | |||
| ๏ โอมอสรพิษฤทธิ์กล้า | งูทับสมิงคลาเป็นต้น | ||
| งูเห่างูงอดตอดคน | ก้นขบจงอางขว้างค้อน | ||
| พระอินทร์ตรัสใช้ให้กูมา | ร้องเรียกร้อยหาอย่าซุ่มซ่อน | ||
| ตัวใดที่ขบนางจันทร | เร่งมาสูบถอนเอกพิษไป | ||
| แม้นข้าจะใช้ให้จักรเพชร | ตัดหัวขาดเด็ดไม่อยู่ได้ | ||
| อ่านจบเจ็ดคาบกำราบไป | บัดใจงูร้ายก็เลื้อยมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ คุกพาทย์ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีตระหนกตกประหม่า | ||
| สิ้นสติตกใจภาวนา | กลัวงูหูตาเหลือกลาน | ||
| ร้องเรียกเจ้าพราหมณ์ให้ช่วยด้วย | พี่จะม้วยชีวาวังสังขาร | ||
| น้อยหรือนั่นมันเลิกพังพาน | ไม่ได้การแล้วจะไปข้างไหนดี | ||
| ฝ่ายฝูงสาวสรรค์กำนัลใน | ตกใจตัวสั่นขวัญหนี | ||
| ร้องกรีดหวีดวิ่งเป็นสิงคลี | อึงมี่ไปทั้งวังใน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมเจ้าพราหมณ์ชีศรีใส | ||
| จึงร่ายพระเวทอันเรืองชัย | เป่าไปได้ครบสามครา | ||
| งูเห่าเข้าสูบเอาพิษสง | โดยดังจำนงปรารถนา | ||
| แล้วเลื้อยหายไปมิได้ช้า | กัลยาค่อยรู้สึกองค์ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ รัว เชิด | |||
| ๏ เจ้าพราหมณ์จึงสั่งไปทันใด | เร่งให้เอาน้ำมาโสรจสรง | ||
| สุคนธาลูบไล้ชโลมลง | นางโฉมยงคงคืนฟื้นกาย | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ สาธุการ เจรจา | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวพิชัยนุราชฤาสาย | ||
| พิศโฉมเจ้าพราหมณ์งามเพริศพราย | เหมือนละม้ายเทวีศรีสะใภ้ | ||
| หน้าตาจิ้มลิ้มยิ้มแย้ม | สองแก้มนวลลอกดังปอกไข่ | ||
| จึงตรัสแก่พระมณีพิชัย | เหมือนเมียเจ้ากระไรไม่ผิดเพี้ยน | ||
| เอวองค์อรชรอ้อนแอ้น | แขนแมนรูปร่างเหมือนอย่างเขียน | ||
| กิริยามารยาทแนบเนียน | พระพินิจพิศเพียนไม่วางตา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เชิด | |||
| ช้า | |||
| ๏ แล้วมีบัญชาว่าไป | เจ้าพราหมณ์ได้มีคุณหนักหนา | ||
| อยู่ด้วยพ่อเถิดอย่าไคลคลา | บิดาจะเลี้ยงเป็นโอรส | ||
| สาวสรรค์กัลยาจะหาให้ | อย่าพะวงสงสัยพ่อไม่ปด | ||
| ข้าวของนองเนืองเครื่องยศ | ขอเชิญโอรสครอบครอง | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์นบนิ้วทูลสนอง | ||
| โภไคยไอศูรย์มูลมอง | แก้วแหวนเงินทองไม่ต้องการ | ||
| พระมณีพิชัยได้สัญญา | จะยอมไปเป็นข้ากระหม่อมฉาน | ||
| อย่าให้เสียสัตย์ปฏิญาณ | จะขอรับประทานเอาตัวไป | ||
| ว่าแล้วเข้าไปในที่ | เฝ้าพระชนนีศรีใส | ||
| จึงบังคมทูลถามความใน | เขาเลื่องลืออื้อไปทั้งพารา | ||
| ก็มิใช่กลการของชีพราหมณ์ | แต่มีความสงสัยอยู่หนักหนา | ||
| นึกแหนงจะใคร่แจ้งกิจจา | พระมารดาจงเล่าให้เข้าใจ | ||
| ไหนว่ายอพระกลิ่นนั้นกินแมว | จริงแล้วเหมือนลือหรือไฉน | ||
| สับปลับก็จะกลับตายไป | ลูกช่วยไม่ได้พระมารดา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | นางจันทรร้อนใจเป็นนักหนา | ||
| ครั้นจะไม่แจ้งอรรถดังสัจจา | ก็กลัวว่าจะตายวายชีวิต | ||
| แต่เหลียวหน้าเหลียวหลังกระทั่งไอ | ละอายใจอิดเอื้อนเบือนบิด | ||
| ค่อยขยดเข้าไปให้ชิด | แล้วสะกินบอกความเจ้าพราหมณ์ไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เดิมเอยเดิมที | พระมณีลูกยาไปป่าใหญ่ | ||
| ได้นางคนหนึ่งในปล้องไม้ | หลงใหลพิศวาสเทวี | ||
| กรุงจีนให้มีราชสาร | ไปแต่งการกับลูกสาวศรี | ||
| พระมณีพิชัยไม่ใยดี | รักเมียข้างนี้อยู่มิไป | ||
| แม่กลัวกรุงจีนจะโกรธา | ยกมารบพุ่งเอากรุงใหญ่ | ||
| จึงแกล้งทำแยบยลกลใน | พาโลลูกสะใภ้ด้วยมารยา | ||
| เอาเลือดวิฬาร์ทาปากนาง | ตัดหางแซมใส่ในเกศา | ||
| แล้วขับไล่ไปเสียจากพารา | พาลผิดริษยานางทรามวัย | ||
| แม่ทำชั่วน่าชังทั้งนี้ | เพราะจะให้พระมณีมีเมียใหม่ | ||
| บอกเจ้าตามจริงทุกสิ่งไป | อย่าให้แม่ม้วยชีวี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวพิชัยนุราชเรืองศรี | ||
| แอบองค์แฝงบังฟังคดี | ภูมีกริ้วกราดตวาดไป | ||
| ชิชะพระมเหสีเอก | ทำย้อนยอกโหยกเหยกอย่างนี้ได้ | ||
| ใส่ถ้อยร้อยความลูกสะใภ้ | ช่างไม่สมเพชเวทนา | ||
| ขับเมียเขาพรากไปจากผัว | ทำตามใจตัวไม่ปรึกษา | ||
| ถึงกรุงจีนจะยกทัพมา | ก็สู้กันสิหนาไม่พรั่นใจ | ||
| ทั้งแก่กระนี้ไม่หนีเลย | มึงไม่เคยเห็นฝีมือหรือไฉน | ||
| ชาติเจ๊กกินหมูจะสู้ไทย | โกฎิแสนแน่นไปก็ไม่กลัว | ||
| น้อยหรืออีเฒ่าเจ้าความคิด | ทุจริตอิจฉาขายหน้าผัว | ||
| เสกสรรปั้นน้ำเป็นตัว | เอออะไรไม่กลัวเขานินทา | ||
| นั่นแลเทวดาจึงอาเพศ | ปฏิเหตุงูขบสมน้ำหน้า | ||
| เจ้าพราหมณ์แก้ไขขึ้นไยนา | ให้มันม้วยชีวาสาแก่ใจ | ||
| พระพิโรธโกรธเกรี้ยวเคี้ยวฟัน | กระทืบบาทตัวสั่นมันไส้ | ||
| ฉวยได้ไม้เรียวเลี้ยวไป | แล่นไล่ตีรันนางจันทร | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ เชิด | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์พิดทูลผันผ่อน | ||
| นางได้รับผิดแล้วบิดร | ขอโทษโปรดก่อนอย่าโบยตี | ||
| เหตุนี้เพราะข้ามาไต่ถาม | นางจึงบอกออกความถ้วนถี่ | ||
| จะเป็นบาปเป็นกรรมแก่พราหมณ์ชี | ภูมีจงทรงพระเมตตา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวพิชัยนุราชจึงร้องว่า | ||
| จะขอโทษมันไว้ใยนา | ชังน้ำหน้าตีเสียให้แทบตาย | ||
| เจ้าพราหมณ์ซ้ำวอนก็อ่อนจิต | ได้คิดดุเดือดค่อยเหือดหาย | ||
| จึงว่ามันพาพ่อได้อาย | พอดีพอร้ายไปเมื่อไร | ||
| นี่หากพ่อเห็นแก่เจ้าพราหมณ์ | ถ้าคนอื่นมาห้ามหาฟังไม่ | ||
| ว่าแล้วทิ้งไม้เสียทันใด | ลงนั่งหอบหายใจไปมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา | |||
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมเจ้าพราหมณ์น้อยเสน่หา | ||
| จึงชวนพระมณีพี่ยา | เวลาเย็นแล้วจะด่วนไป | ||
| เป็นห่วงบ่วงใยอะไรเล่า | ลูกเต้าเมียมีอยู่ที่ไหน | ||
| จะหนักหน่วงชักช้าอยู่ว่าไร | มาจะไปยังบรรณศาลา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| สามเส้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีฟังความเจ้าพราหมณ์ว่า | ||
| ทอดถอนใจใหญ่ไปมา | แล้วผัดผาว่ากล่าววิงวอน | ||
| วันนี้เวลาก็สายัณห์ | จงอยู่นอนด้วยกันสักคืนก่อน | ||
| ต่อรุ่งรางสางแสงทินกร | จึงค่อยบทจรก็เป็นไร | ||
| พี่จะให้ไพร่พลมนตรี | ออกไปส่งถึงที่อาศัย | ||
| มรคาป่ากว้างทางไกล | จงขี่วอกลับไปเหมือนเมื่อมา | ||
| เขาจะได้ลือเล่าว่าเจ้าพราหมณ์ | ขี่วอคนหามงามนักหนา | ||
| เป็นหมองูรู้เวทมนตรา | จะซ้องสาธุการสำราญใจ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์กล่าวแกล้งแถลงไข | ||
| ข้าเป็นพราหมณ์ชีนี้ไซร้ | จะนอนในรั้ววังไม่บังควร | ||
| เคยอยู่แต่ศาลาพนาเวศ | รักษาพรตตามเพศพระอิศวร | ||
| อย่าเฝ้าหน่วงหนักชักชวน | สายัณตะวันจวนจะด่วนไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| โอ้ปี่ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | สองกษัตริย์โศกศัลย์ไม่กลั้นได้ | ||
| สงสารลูกน้อยกลอยใจ | จะต้องไปเป็นข้าพราหมณ์ชี | ||
| จะกะตรกกะตรำลำบาก | อดอยากอยู่ในไพรศรี | ||
| ริ้นยุงบุ้งร่าสใช่พอดี | ทุกทิวาราตรีจะตรอมใจ | ||
| ยากแค้นเพราะแทนพระคุณแม่ | ความสัตย์เที่ยงแท้จะหาไหน | ||
| พลางกอดลูกยาโศกาลัย | สะอึกสะอื้นไห้ไปมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ โอด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | โฉมเจ้าพราหมณ์น้อยคอยท่า | ||
| เห็นสามกษัตริย์โศกา | พิไรร่ำล่ำลาอาลัย | ||
| จึงแย้มเยื้อนเตือนองค์พระมณี | อย่าโศกีเศร้าสร้อยละห้อยไห้ | ||
| แม้นรำลึกถึงสองท้าวไท | จึงกลับมาก็ได้เป็นไรม่ | ||
| ว่าแล้วถวายบังคมลา | บิตุเรศมารดาทั้งสองศรี | ||
| ผันพักตร์กวักเรียกพระมณี | อย่าเซ้าซี้มาไปด้วยกัน | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีเศร้าสร้อยโศกศัลย์ | ||
| บังคลสององค์ทรงธรรม์ | แล้วจรจรัลเดินตามเจ้าพราหมณ์ไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ ทยอย | |||
| โอ้ลาว | |||
| ๏ เดินพลางมากลางมรคา | พระราชาทอดถอนใจใหญ่ | ||
| โอ้ว่าเวรกรรมได้ทำไว้ | จำไปเป็นข้าเจ้าพราหมณ์ชี | ||
| อกเอ๋ยไม่เคยจะตกยาก | ลำบากเคืองข้องหมองศรี | ||
| ไม่รู้ใจนายร้ายหรือดี | แล้วจะตีกันเล่นไม่เว้นวัน | ||
| ครั้นเจ้าพราหมณ์เหลียวมาทำหน้าม่อย | อุยหน่าหนามยอกน้อยไปหรือนั่น | ||
| ทำนิ่วพักตร์ชักหนามฉับพลัน | ค่อยเหยียบยันโขยกเขยกมา | ||
| เห็นสุมทุมพุ่มไม้ในไพรชัฎ | เกรงกริ่งสิงสัตว์ที่ในป่า | ||
| เดินพลางทางนึกภาวนา | ร้องเตือนนายขาระวังตัว | ||
| ได้ยินเสียงสกุณีมี่ก้อง | ชะนีเหนี่ยวไม้ร้องเรียกผัว | ||
| ใจหายกายสั่นอยู่รัวรัว | คิดกลัวผีสางปะรางควาน | ||
| ดำเนินเดินตามเจ้าพราหมณ์ไป | เปลี่ยวเปล่าเศร้าใจในไพรสาณฑ์ | ||
| ขึ้นเขาข้ามน้ำลำธาร | ดัดดั้นดงดานเดินมา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ เชิด | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ชีมีใจหรรษา | ||
| มาถึงที่บรรณศาลา | จึงพาพระมณีเข้าไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ | |||
| ๏ นั่งเหนือเสื่อสาดลาดปู | ที่เคยอยู่นิทราอาศัย | ||
| พิศพักตร์ภัสดาก็อาลัย | สงสารภูวไนยช่างไม่รู้ | ||
| ครั้นจะลามลวนชวนชิด | ก็เกรงเดชโกสิตบิดาอยู่ | ||
| แต่ยิ้มใหญ่ยิ้มน้อยชม้อยดู | คิดอดสูแสร้งกล่าวเป็นมารยา | ||
| วันนี้เหนื่อยนักจักเอนหลัง | พระองค์จงนั่งระวังข้า | ||
| ต่อดึกหน่อยจึงค่อยนิทรา | แล้วหลับตานิ่งอยู่ดูท่วงที | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีพิชัยเรืองศรี | ||
| ถ่อมตัวกลัวเกรงเจ้าพราหมณ์ชี | ปรนนิบัติพัดวีให้นิทรา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ชมโฉม | |||
| ๏ นั่งพินิจพิศโฉมเจ้าพราหมณ์น้อย | แช่มช้อยน่ารักเป็นนักหนา | ||
| พิศพักตร์ผ่องผิวโสภา | ดังจันทราทรงกลดหมดมลทิน | ||
| รูปทรงสารพัดไม่ขัดขวาง | เหมือนละม้ายคล้ายนางยอพระกลิ่น | ||
| นวลละอองสองแก้มดังลูกอิน | จะแย้มเยื้อนเหมือนสิ้นทุกสิ่งอัน | ||
| หรือจะเป็นนวลละอองน้องแก้ว | เมียพี่คนนี้แล้วเป็นแม่นมั่น | ||
| พลางขยดเข้าใกล้ใจผูกพัน | ลืมองค์หลงสำคัญว่ากัลยา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ค่อยยกพระหัตถ์สัมผัสต้อง | ยิ้มพลางทางมองดูหน้า | ||
| เห็นคล้ายละม้ายเหมือนไม่เคลื่อนคลา | พระราชาสวมสอดกอดรัด | ||
| ครั้นเจ้าพราหมณ์ถามมาว่าอะไร | ก็ตกใจแก้เก้อว่ายุงกัด | ||
| ทำเหลียวหลังเหลียวหน้าคว้าพัด | โบกปัดพัดวีไปมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ยิ้มละไมอยู่ในหน้า | ||
| ดูทำนองพระมณีพี่ยา | เห็นว่าจะจู่ลู่วู่วาม | ||
| จึงพลิกตัวถอยถอด้วยอดสู | ลุกขึ้นนั่งตั้งกระทู้ขู่ถาม | ||
| เอออะไรไม่ควรมาลวนลาม | เซ้าซี้ชีพราหมณ์เป็นน่าชัง | ||
| ข้านี้มิใช่นายหม่อมหรือ | ไม่นับถือยำเยงเกรงใจมั่ง | ||
| จะว่าโดยดีก็มิฟัง | ไม้เรียวจะลงหลังสักที | ||
| จงบรรทมเสียเถิดให้สำราญ | รำคาญวานอย่าจู้จี้ | ||
| ว่าแล้วนิทราในราตรี | พระมณีพิชัยก็ไสยา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ ตระ | |||
| ๏ รุ่งเอยรุ่งราง | แสงทองส่องสว่างเวหา | ||
| เจ้าพราหมณ์นิ่งนึกตรึกตรา | จะลองภัสดาสามี | ||
| ท้าวเธอจะสัตย์ซื่ออยู่หรือไม่ | หรือจะเป็นไฉนให้รู้ที่ | ||
| คิดพลางทางว่าไปทันที | นี่แน่พระมณีสุริย์วงศ์ | ||
| วันนี้ตัวข้าจะคลาไคล | ออกไปหิมวาป่าระหง | ||
| เที่ยวหายาหยูกในแดนดง | พระองค์จงอยู่เฝ้าศาลา | ||
| ข้าจะให้น้องสาวมาอยู่เพื่อน | เสือสางกลางเถื่อนดุนักหนา | ||
| สั่งเสียเสร็จสรรพกำชับกำชา | แล้วลงจากศาลาคลาไคล | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ เพลง | |||
| ๏ ลัดแลงแฝงพุ่มพนาลี | มิให้พระมณีสงสัย | ||
| จึงร่ายเวทมัฆวานประทานไว้ | จำแลงแปลงได้ดังใจปอง | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ ตระ | |||
| ชมตลาด | |||
| ๏ รูปทรงคงเป็นยอพระกลิ่น | งามสิ้นสารพัดไม่ขัดข้อง | ||
| ผิวพรรณโสภาดังทาทอง | ผัดหน้านวลละอองยองใย | ||
| นุ่งโกไสยะพัสตร์ผ้าทิพย์ | ห่มสีทับทิมขลิบสุกใส | ||
| เข็มขัดประจำยามงามวิไล | สอดใส่สร้อยสะอิ้งพริ้งพราย | ||
| สวมกำไลใส่แหวนงูเพชร | แต่ละเม็ดคำเมืองเรืองฉาย | ||
| อรชรอ้อนแอ้นกรีดกราย | ดำเนินเดินชายเข้ามา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ ฉุยฉาย | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นใกล้ศาลาอาศัย | จึงแอบแฝงพุ่มไม้ใบหนา | ||
| ชำเลืองแลลอดสอดตา | ดูองค์ภัสดาสามี | ||
| เห็นพระนั่งกอดเข่าเจ่าจุก | ทนทุกข์ทรมานหมองศรี | ||
| จึงเด็ดดอกบุปผามาลี | ทิ้งไปในที่ศาลา | ||
| แล้วลอบเอาไม้เข้าไปเคาะ | เสียงดังเกาะเกาะที่ริมฝา | ||
| กำทรายปรายซัดขึ้นหลังคา | แกล้งหลอกราชาให้ตกใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนึกพะวงสงสัย | ||
| อะไรนี่ผีสางหรืออย่างไร | อกใจทึกทึกนึกภาวนา | ||
| ตัวสั่นเทาเทาหนาวสะท้าน | แอบบานประตูนิ่งพิงฝา | ||
| ให้สยดสยองพองโลมา | ตกประหม่าหน้าซีดไม่สมประดี | ||
| แล้วแข็งจิตคิดมานะเหน็บรั้ง | ลูกผู้ชายจะมานั่งกลัวผี | ||
| ลุกขยับลับล่ออยู่หลายที | ภูมีย่างย่องไปมองดู | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เพลง | |||
| ๏ ไม่เห็นสิ่งไรสงสัยนัก | เสียงเคาะกุกกักตระหนักหู | ||
| โปรยปรายทรายลงตรงกบทู | จะว่านกว่าหนูก็ผิดไป | ||
| เห็นจะเป็นปีศาจประหลาดจริง | เด็ดดอกไม้ทิ้งมาใหม่ใหม่ | ||
| ยิ่งคิดคร้ามครั่นพรั่นใจ | เหลียวไปแลมาอยู่ช้านาน | ||
| แล้วกลับคืนเข้ามาศาลาลัย | อกใจไส้พุงพลุ่นพล่าน | ||
| ตั้งสติภาวนาสมาทาน | ปากบ่นลนลานไม่ลืมกลัว | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ยอพระกลิ่นกลั้นยิ้มแย้มหัว | ||
| ในจิตคิดจะใคร่ให้เห็นตัว | เย้ายั่วผัวเล่นจะเป็นไร | ||
| คิดพลางย่างเยื้อนจรลี | ออกจากที่สุมทุมพุ่มไม้ใหญ่ | ||
| กรายเตร่กรีดเล็บเก็บดอกไม้ | ใส่ไคล้ทำหลงตรงเข้ามา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ เพลงฉิ่ง | |||
| ช้าปี่ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีผันแปรแลหา | ||
| เห็นนางสาวสรรค์กัลยา | ทรงโฉมโสภาลาวัณย์ | ||
| คิดพะวงสงสัยใครนี่หนอ | เหมือนนางยอพระกลิ่นดังแกล้งสรรค์ | ||
| แก้มคางขนงเนตรเกศกรรณ | สารพันไม่ผิดสักนิดเดียว | ||
| พระนิ่งนึกตรึกไตรไปมา | เสน่หาป่วนปั่นกระสันเสียว | ||
| งามละม่อมพร้อมพริ้งจริงเจียว | พิศวงหลงเหลียวไม่วางตา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ แล้วนึกกินแหนงแคลงความ | หรือน้องสาวเจ้าพราหมณ์กระมังหนา | ||
| สั่งไว้เมื่อจะไปจากศาลา | จะให้น้องสาวมาอยู่เพื่อนกัน | ||
| ชะรอยนางนฤมลคนนี้ | เป็นน้องเจ้าพราหมณ์ชีแม่นมั่น | ||
| พี่ชายเขาจะโกรธทำโทษทัณฑ์ | ตีรันเล่นเปล่าเปล่าไม่เข้ายา | ||
| พระอุตส่าห์เงือดงดสะกดจิต | มิได้คิดมุ่งมาดปรารถนา | ||
| แกล้วทำสำรวมหลับตา | ก้มหน้านิ่งอยู่ไม่ดูไป | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ยอพระกลิ่นกลั้นยิ้มมิใคร่ได้ | ||
| จึงแกล้งแสร้งเสใส่ไคล้ | เข้าไปในบรรณศาลา | ||
| ทำเป็นไม่เห็นพระโฉมยง | หยุดยั้งนั่งลงที่ตรงหน้า | ||
| แกล้งขยดถดถอยหลังมา | ให้ไกล้หัตถ์ภัสดาจะดูที | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนึกกลัวเอาตัวหนี | ||
| ถอยไปให้ห่างนางเทวี | ภูมีตริตรึกนึกใน | ||
| หรือจะเป็นยอพระกลิ่นน้องรัก | ประหลาดนักกลิ่นอายหายไปไหน | ||
| จะเป็นน้องของนายแล้วแน่ใจ | รูปร่างช่างกระไรเหมือนเมียเรา | ||
| นี่เกรงใจเจ้าพรหมณ์อยู่นักหนา | ถ้าว่าหาไม่ที่ไหนเล่า | ||
| ลำลำจะตระโบมโลมเล้า | แล้วได้คิดกอดเข่าเศร้าใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ยอพระกลิ่นผินหลังเข้านั่งใกล้ | ||
| ทำเป็นมดกัดสะบัดไบ | ล่อเล่นลองใจพระสามี | ||
| หันหลังให้กระทั่งถูกกาย | แล้วร้องกรีดหวิว้ายน่าบัดสี | ||
| เอออะไรใครมานั่งอยู่ที่นี้ | ฟ้าผี่เถิดไม่ทันเห็นเลย | ||
| ว่าพลางทางชม้ายชายหางตา | สบเนตรเชษฐาทำหน้าเฉย | ||
| จึงเสแสร้งกล่าวภิปรายเปรย | อกเอ๋ยเป็นน่าละอายใจ | ||
| เหตุผลอย่างไรไฉนนี่ | เจ้าหนุ่มน้อยคนนี้มาแต่ไหน | ||
| ง่วงเหงาเจ่าจุกทุกข์ถึงใคร | ทำไมมาอยู่ในศาลา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีฟังนางพลางว่า | ||
| จะเล่าให้ฟังแต่หลังมา | แม่ข้างูขบสลบไป | ||
| เจ้าพราหมณ์ชีมีคุณไปรักษา | แก้ไขมารดาไว้ได้ | ||
| ข้าจึงตามมาเป็นข้าไท | ท่านใช้ให้เฝ้าศาลา | ||
| นั่งอยู่เมื่อกี้ผีหลอก | เด็ดดอกไม้ทิ้งแล้วเคาะฝา | ||
| ชะรอยผีผู้หญิงมารยา | พอใจข้าแกล้งยอกหลอกล้อ | ||
| นางสาวน้อยคนนี้อยู่ที่ไหน | จิตใจแกล้วกล้านักหนาหนอ | ||
| เสือสางกลางไพรไม่ย่อท้อ | ธุระข้อไรเล่าเจ้าจึงมา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ยอพระกลิ่นกล่าวแกล้งแสร้งว่า | ||
| จะบอกความตามตรงอย่าสงกา | ตัวข้าเป็นน้องเจ้าพราหมณ์ชี | ||
| พี่ข้ามาแวะสั่งไว้ | ว่าจะไปเที่ยวป่าพนาศรี | ||
| กำชับกำชาให้ข้านี้ | มาอยู่เพื่อนพี่ที่ศาลา | ||
| ผีสางกลางป่านี้ทายาด | พอใจหลอกคนขี้ขลาดนักหนา | ||
| ว่าพลางยิ้มละไมไปมา | แล้วชายตาแลดูภูวไนย | ||
| เห็นพระนั่งนิ่งไม่ติงกาย | ทำแยบคายขยดถดเข้าใกล้ | ||
| ไฮ้น่าบัดสีนี่อะไร | เฝ้าดูคนไปได้ไม่วางตา | ||
| เจ้าข้าเอ๋ยไม่เคยพบพาน | มายักคิ้วหยอกเล่นได้ต่อหน้า | ||
| ทำแสนงอนค้อนให้ด้วยมารยา | สมเพชเวทนาเป็นน่าอาย | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนึกในใจหมาย | ||
| แม้นมิใช่น้องของนาย | นางนี้จะดีร้ายตายราบเรา | ||
| คิดพลางทางว่านี่แน่นาง | อะไรช่างพาโลกันเปล่าเปล่า | ||
| ไม่เห็นไม่รู้เลยดูเอา | ข้ายักคิ้วหยอกเจ้าเมื่อไรมี | ||
| นั่งอยู่ดีดีที่ศาลา | เจ้ามานั่งเบียดเสียดสี | ||
| ไม่อดสูดูเอาเล่าเถิดซี้ | ยิ่งหนียิ่งขยับตามมา | ||
| จะให้เป็นอย่างไรไปอีกเล่า | จนข้าเจ้าถอยหลังกระทั่งฝา | ||
| คับแคบแทบจะตกศาลา | นี่เนื้อจะมาแกล้งกัน | ||
| เจ้าก็เป็นสาวศรีพี่ก็หนุ่ม | ยังกำดัดกลัดกลุ้มหุนหัน | ||
| อย่าทำเซ้าซี้อย่างนี้อย่างนั้น | ลูกเมียข้ามันก็ไม่มี | ||
| ฉวยกระไรเพลี่ยงพล้ำสิรำคาญ | ข้าขี้คร้านเกี้ยวชู้จู้จี้ | ||
| จะขุ่นเคืองเบื้องหน้าเป็นราศี | อยู่คนเดียวเถิดชีที่ศาลา | ||
| ตัวข้าจะอยู่ด้วยไม่ได้ | จะลาไปอาบน้ำที่ตีนท่า | ||
| ทำไมมิให้ไคลคลา | มายื้อยุดฉุดคร่าไว้ว่าไร | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ๏ หม่อมเอยหม่อมพี่ | ช่างพาทีเชือนแชแก้ไข | ||
| อยู่ด้วยกันดีดีจะหนีไป | ทำไมมิให้ยุดยื้อ | ||
| พี่พราหมณ์ให้ข้ามาคุมตัว | หนีไปไม่ชั่วอยู่เราหรือ | ||
| อย่าพักสำออยให้ปล่อยมือ | วิ่งตื๋อไปสิไล่เจ้าไม่ทัน | ||
| หม่อนเป็นทาสาพึ่งมาใหม่ | จะต้องคุมตัวไว้ให้มั่น | ||
| แม้นมีผู้ขายนายประกัน | เช่นนั้นแล้วข้าจะว่าไร | ||
| นั่งลงดีดีพี่อย่าดื้อ | จะต้องถูกผูกมือน้ำตาไหล | ||
| ดูดู๋ฮึดฮัดสะบัดไป | ช่างไม่กลัวน้องของนาย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ อย่าเอยอย่าว่า | ตัวข้าไม่คิดหนีหาย | ||
| ถึงทั้งยากอย่างนี้ก็มีอาย | ไม่พักหาผู้ขายนายประกัน | ||
| เจ้าพราหมณ์ไปพาเอามาไว้ | หวังจะให้ใช้สอยค่อยขยัน | ||
| ปรนนิบัตรวัตถากทุกวัน | โดยฉันเหมือนเช่นเป็นข้าไท | ||
| ใช่จะมาพาให้หม่อมน้องสาว | สำหรับเล่นชักส้าวก็หาไม่ | ||
| การอื่นจะใช้สอยไม่น้อยใจ | นี่อะไรเซ้าซี้ไปทีเดียว | ||
| ไม่ได้หลับได้ม่อยสักหน่อยหนึ่ง | หยิกทิ้งข่วนข้าจนขาเขียว | ||
| น้องนายคนนี้ดีจริงเจียว | ข้อแข็งแรงเรี่ยวครันครัน | ||
| มายื้อยุดฉุดผู้ชายเช่นนี้ | เห็นดีแก่ใจหรือไรนั่น | ||
| เจ้าสาวพี่หนุ่มจะคุมกัน | เหมือนดินดำกำมะถันอยู่ใกล้ไป | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ไม่เอยไม่รู้ | จะเซ้าซี้มิให้อยู่สุขได้ | ||
| ใครใช้ให้มาเป็นข้าไท | อย่าพักคิดติดใจไค้แคะ | ||
| จะเป็นกระไรก็ให้เป็น | จะลากลู่ถูเล่นกระนั้นแหละ | ||
| สาแก่ใจไม่เสงี่ยมเลียมและ | อย่าพักแกะไปเลยไม่วางมือ | ||
| ตัวข้าเป็นน้องของนาย | จะล้อเล่นตามสบายไม่ได้หรือ | ||
| จะตะโกนโพนทะนาว่ายุดยื้อ | ก็ตามเถิดไม่ถือกับนินทา | ||
| ยืนอยู่นี่ทีเดียวให้แน่นิ่ง | อย่าไหวติงนิ่งอยู่อย่าเงยหน้า | ||
| อย่าแลอย่าเหลียวอย่าพูดจา | หลับหูหลับตาเสียอย่าดู | ||
| แม้นไม่ฟังยังขืนจะตุกติก | จะหยิกให้กลัวตัวเป็นหนู | ||
| ว่าคนพล่อยพล่อยร้อยประตู | เจ้าช่างรู้ชอบผิดความคิดดี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ แสนเอยแสนแขนง | ขืนแกล้งทาระกำทำพี่ | ||
| จะบังคับยับเยินไปอย่างนี้ | ยากที่จะประกอบให้ชอบใจ | ||
| จะขอตัวกลัวหนีก็มิฟัง | ลากลู่ถูกังกันไปได้ | ||
| เจ้าพราหมณ์มาเถิดคะไม่ละใคร | จะบอกกล่าวเล่าให้สิ้นไส้พุง | ||
| เจ้าอย่ามาท้าทายเลียมล้อ | ไม่ย่อท้อถอยหลังเหมือนอย่างกุ้ง | ||
| จะอื้อฉาวกล่าวโทษให้โกรธฟุ้ง | ถ้ามียุ่งยิ่งอยู่ก็ดูเอา | ||
| นายขามาดูหม่อมน้องสาว | จะมาเล่นซักส้าวกับข้าเจ้า | ||
| อุยหน่าไหล่จะหลุดฉุดเบาเบา | ยั่วเย้าอย่างนี้ข้ามิเคย | ||
| เออมาโน่นแล้วแน่เจ้าพราหมณ์ | น้องสาวทำงามเจ้าพราหมณ์เอ๋ย | ||
| จะนั่งที่ไหนไม่ได้เลย | เฝ้าทะเลาะเยาะเย้ยยุดยื้อ | ||
| เจ้าพราหมณ์ไม่อยู่ไม่รู้เห็น | เป็นไรก็เป็นไปเถิดหรือ | ||
| ลำลำจะขยับจับข้อมือ | แล้วรื้อถอยหลังรั้งรา | ||
| ยิ้มพลางทางว่าเจ้าอย่าเล่น | พี่ชายมาเห็นจะโกรธข้า | ||
| ไว้ใจจึงให้เจ้ามา | อยู่เฝ้าศาลาด้วยกัน | ||
| เดี๋ยวนี้เล่าเจ้าพราหมณ์ยังไม่กลับ | จงขยับไปอยู่เสียถึงนั่น | ||
| ข้าจะเอาไม้วางไว้กลางคัน | ถ้าใครเดินเกินกันได้ขัดใจ | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ๏ น่าเอยน่าหัวเราะ | อย่าปะเหลาะเลยคะหาละไม่ | ||
| ถึงจะบอกหม่อมพี่มิบอกไย | ข้าปิดปากไว้เมื่อไรมี | ||
| เจ้าเห็นว่าข้าอยู่แต่ผู้เดียว | มาพูดเกี้ยวแกล้งเบียดเสียดสี | ||
| ชะแยะศอกหยอกเย้าเซ้าซี้ | ว่าดีดีโกรธาทำตาแดง | ||
| ข้าจึงฉุดยุดตัวกลัวจะวิ่ง | เจ้าสะบิ้งสะบัดขัดแข็ง | ||
| ลากลู่ถูเหนี่ยวด้วยเรี่ยวแรง | จนแขนขวาข้าแพลงอยู่เดี๋ยวนี้ | ||
| มิหนำซ้ำว่าผู้หญิงหยอก | พูดออกมาได้ไม่บัดสี | ||
| ลิ้นลมคมสันขยันดี | หม่อมพี่กลับมาได้ว่ากัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อเอยเจ้าโมโห | นางนี้ขี้พาโลคนขยัน | ||
| เมื่อไรข้าได้ทำเช่นนั้น | ลงดำน้ำกันเถิดหรือนาง | ||
| แพ้เข้าโทษเราที่หยิกหยอก | ให้ตัดแขนเพียงศอกทั้งสองข้าง | ||
| เจ้าพราหมณ์จะได้เห็นเป็นกลาง | แม้นนางแพ้ข้าจะว่าไร | ||
| เถียงกันเปล่าเปล่าไม่เข้าข้อ | ข้าตอบโต้ปากคอเจ้าไม่ไหว | ||
| เจ้าข้าเอ๋ยผีสางที่กลางไพร | ช่วยดลใจให้เจ้าพราหมณ์มา | ||
| ว่าพลางทางเดินเมินเมียง | นั่งลงบนเตียงไม่ดูหน้า | ||
| เห็นนางเข้าใกล้ไม่เจรจา | ลุกมานั่งใหม่ให้ไกลกัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ยอพระกลิ่นเย้ายั่วผัวขวัญ | ||
| ครั้นบ่ายแสงสุริยาสายัณห์ | จึงผ่อนผันพูดจาให้อาลัย | ||
| เข้านั่งชิดสะกิดว่าหม่อมพี่ | จะทำทีโกรธาขึ้งไปถึงไหน | ||
| เย็นแล้วน้องจะลาคลาไคล | นี่แน่ะคะข้าไหว้อยู่จงดี | ||
| ว่าพลางยิ้มพรายชม้ายชม้อย | ค่อยขยดถดถอยจากที่ | ||
| เมียงเมินเดินทำเป็นท่วงที | ชำเลืองดูภูมีแล้วไคลคลา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ เพลง | |||
| ๏ เลี้ยวเข้าสุมทุมพุ่มพง | แฝงองค์ลับเนตรเชษฐา | ||
| สำรวมกายร่ายมนต์ของอินทรา | นฤมิตกายาทันใด | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ ตระ | |||
| ๏ กลับเป็นเจ้าพราหมณ์ตามเดิม | จุณเจิมพักตราแจ่มใส | ||
| ออกจากสุมทุมพุ่มไม้ | คลาไคลไปบรรณศาลา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ เพลงฝรั่ง | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงทำท่วงที | เคืองค้อนพระมณีแล้วเมินหน้า | ||
| มึนตึงขึ้งโกรธไม่พูดจา | จะดูทีกิริยาภูวไนย | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีนึกพรั่นหวั่นไหว | ||
| เห็นเจ้าพราหมณ์สะเทินเมินไป | ให้เร่าร้อนฤทัยดังไฟฮีอ | ||
| ชะรอยนางเจ้ากรรมที่ทำความ | มิบอกเล่าเจ้าพราหมณ์อย่างไรหรือ | ||
| จะนิ่งอยู่ดูร้ายเมื่อปลายมือ | เสียแรงเราซื่อถือสัจจา | ||
| คิดพลางเดินตามมาถามไถ่ | ไปเที่ยวถึงไหนเจ้าพราหมณ์ขา | ||
| เป็นไรจึงไม่พูดจา | โกรธาข้าหรือจงบอกความ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์แกล้งว่าอย่ามาถาม | ||
| ไว้ใจคิดไม่ลวนลาม | ทำความงามหน้าข้าขอบใจ | ||
| ถึงเจ้าจะหยิกเล็บก็เจ็บเนื้อ | เสียแรงเชื่อว่าตรงไม่สงสัย | ||
| ว่าพลางเฉยเชือนเบือนไป | พระมณีพิชัยก็ตามวอน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพราหมณ์ | หนักเบาเจ้าถามพี่ก่อน | ||
| อย่าเพ่อเคืองขัดตัดรอน | โทษกรณ์พี่ผิดประการใด | ||
| หรือหม่อมน้องสาวไปกล่าวโทษ | เจ้าจึงขึ้งโกรธเป็นข้อใหญ่ | ||
| จงช่วยชี้แจงให้แจ้งใจ | ข้าจะให้ความสัตย์ปฏิญาณ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ยิ้มในหน้าแล้วว่าขาน | ||
| จะถามเจ้าเซ้าซี้ก็ขี้คร้าน | กลัวจะไม่ให้การกันตามจริง | ||
| น้องข้าร้องไห้ออกไปบอก | ว่าเจ้าทำหยิกหยอกยุ่งยิ่ง | ||
| กระทบกระทั่งนั่งแนบแอบอิง | กระนั้นจริงหรือเจ้าจงเล่ามา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระมณีลูบอกตกประหม่า | ||
| จึงว่าข้าจะบอกแต่สัจจา | เจ้าอย่ากินแหนงแคลงความ | ||
| เดิมทีนางน้องของเจ้า | มายั่วเย้าข้าเองไม่เกรงขาม | ||
| อุตลุดสุดที่จะห้ามปราม | ว่าเจ้าพราหมณ์ใช้ให้มาควบคุม | ||
| ข้าสู้หลีกไปเสียให้ห่าง | ด้วยเห็นนางเป็นสาวข้าเป็นหนุ่ม | ||
| น้องนายพาโลโพคลุม | เข้าจับกุมว่าข้าจะหนีไป | ||
| ที่ว่าข้าหยอกเย้านั้นเปล่าหมด | ฟ้าผี่เถิดไม่ปดสบถได้ | ||
| แม้นเจ้ายังระแวงแคลงใจ | จะลุยไฟดำน้ำให้เห็นจริง | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | เจ้าพราหมณ์ว่าข้าเชื่ออยู่ทุกสิ่ง | ||
| คารมนี้ไม่มีที่อ้างอิง | กระนั้นนิ่งเสียเถิดอย่าถือกัน | ||
| ว่าพลางยิ้มพรายชายตา | พูดจาชักชวนสรวลสันต์ | ||
| ทำทีทอดสนิทติดพัน | สำราญใจในบรรณศาลา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
เชิงอรรถ
ที่มา
บทละครนอกเรื่อง มณีพิชัย สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๔๐
( ขอขอบคุณ คุณพิกุลแก้ว สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน)
