เนื้อหา

1 ข้อมูลเบื้องต้น
2 บทประพันธ์
- 2.1 ตอน ๑ ตั้งแต่ขุนแผนกลับจากการทัพมาบ้านนางวันทอง นางวันทองกับนางลาวทองหึงกัน จนขุนแผนกลับบ้านเดิม
  - 2.1.1
  - 2.1.2
3 เชิงอรรถ
4 ที่มา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ พระบวรราชนิพนธ์: กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ

บทประพันธ์

ตอน ๑ ตั้งแต่ขุนแผนกลับจากการทัพมาบ้านนางวันทอง นางวันทองกับนางลาวทองหึงกัน จนขุนแผนกลับบ้านเดิม


_ช้า
เมื่อนั้น		ขุนแผนเชี่ยวชาญหาญกล้า
ตีเชียงทองได้แล้วกลับมา		เฝ้าจอมอิศราปิ่มโมลี
ได้พระราชทานรางวัลครัน		เกษมสันต์ผ่องพักตร์เป็นศักดิ์ศรี
จะกลับไปสุพรรณบุรี		ลงนาวีใหญ่ไร่เพียบพราย
ฯ ๔ คำ ฯ โล้


_{จำปาทองเทศ}
ขุนแผนคลอเคล้าลาวทอง		พี่เลี้ยงสองชม้อยเมียงม่าย
หม่อมขุนเย้าหยอกตามสบาย		ลาวทองร้องไฮ้อายชาวเรือ
ขุนแผนว่าเมียใครที่ไหนมา		เสน่หาเต็มทนจนล้นเหลือ
ต้องนอกผ้าดังว่าเขาถูกเนื้อ		ร้องเผื่อเสียก่อนว่างอนจริง
หยอกแหย่แอ๋แหน้อยฤาน้อย		เชิงชั้นเกือบจะเป็นท่านผู้หญิง
สะดุ้งพดสามคดระทวยทิ้ง		มันเพราพริ้งยิ่งชื่อฤาลาวตาย
ฯ ๖ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		ลาวทองขวยเขินสะเทินม่าย
เหตุว่าหม่อมขุนเป็นผู้ชาย		ไม่มีอายทำได้ก็ทำเอา
ลาวไทยถ้าเป็นหญิงก็เหมือนกัน		อย่าเสกสรรรำพันเพ้อเลยพ่อเจ้า
เผอิญหม่อมเห็นว่าข้าพริ้งเพรา		บุญเราจะได้เป็นหม่อมแม่เรือน
ฯ ๔ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		ขุนแผนสรวลเสชวนกลบเกลื่อน
ไม่สะบิ้งสะบัดแชเชือน		อย่าพักเตือนเลยจะเลี้ยงให้เต็มโต
พลพายพายระดมรีบรัด		สามเล่มจัดร่ายราวกราวโห่
เมียผัวตัวขย้อนคลอนยอกโย้		พลาดขยับร้องโอ๋ซวดเซทับ
ฯ ๔ คำ ฯ


_{ช้าปี่}
สิ้นเอยสิ้นแสง		จรูญแจรงเมฆเกลื้อนเลื่อนสลับ
รวิวรรณผายผันโพยมพยับ		ไถงดับอับแสงรวิวร
บุหลันเลื่อนล่องฟ้าโพยมมาศ		โอภาสแจ่มจำรัสประภัสสร
แผ้วหล้าดาดาษศศิธร		พิศเดือนเหมือนจะวอนให้อ่อนใจ
แส้งตรัจปรัดผิวลาวทองน้อย		งามขม้อยนวลหน้าหน้าแข่งไข
สัพยอกหยอกเยียเคลียกันไป		ตามแนวในชลมารคไม่คลาศคลา
เพลาดึกลมพัดมาเย็นเฉื่อย		หนาวเรื่อยน้ำฟ้าต้องหน้า
ชื่นชุ่มเยือกเย็นทั่วกายา		สะพักผ้าไม่อุ่นเหมือนเบียดกัน
มืดราตรีผินข้างนี้เถิดนะเจ้า		มาคลึงเคล้าเสียให้หายคลางคางสั่น
ทำเอนอิงพิงพาดพัวพัน		พูดล้อเล่นขันขันมากลางเรือ
ฯ ๑๐ คำ ฯ โอ้


แล้วถอนจิตคิดถวิลถึงพิมพี่		โอ้ป่านนี้จะละห้อยคอยเหลือ
เพลานอนจะโอดอ่อนน้ำตาเจือ		เออน่าเบื่อเรือพายไม่ไหวเลย
เขม่นตาข้างขวาให้หวั่นหวาด		เอ๊ะประหลาดผิดใจอะไรเหวย
เมียงามละไว้ให้ห่างเชย		อกเอ๋ยนานหนักมักมีภัย
ฝากไว้กับแม่ยายแก่ชายเปื้อน		ทำอะไรไหลเลื่อนไม่เอาได้
อ้ายขุนช้างทุจริตอิจฉาใจ		มันคิดปลงอยู่มิได้วายวัน
คะนึงพลางทางเร่งนาวาคลา		พอเรื่อฟ้าจวนแจ้งแสงฉัน
ภาณุมาศโอภาสรพีพรรณ		กับบุหลันเด่นดวงอรุโณทัย
ถึงสุพรรณพลันประทับกับหน้าบ้าน		ยิ่งรำคาญร้อนรนหม่นไหม้
ยลบ้านพิศเรือนนี่เรือนใคร		หวั่นใจทวีทุเรศอารมณ์รัว
ฯ ๑๐ คำ ฯ


_ร่าย
บัดนั้น		สายทองพี่เลี้ยงตื่นขมุกขมัว
ลงมาท่าน้ำชำระตัว		หมอกมัวเห็นเรือใครรอรา
ดูดูรู้ว่าเรือขุนแผน		ก็กลับแล่นคืนขึ้นบนเคหา
บอกวันทองพลันว่าหม่อมมา		จอดอยู่หน้าท่าถึงเดี๋ยวนี้
ฯ ๔ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		วันทองมัวหมองไม่ใสศรี
แจ้งว่าผัวมาก็ยินดี		แย้มหน้าต่างม่านมู่ลี่แลดู
เห็นเรือจอดอยู่หน้าตะพานใหญ่		มีความใคร่มิได้อดสู
ยินดีปรีดาน้ำตาพรู		วางวู่วิ่งสลดกำสรดจร
ฯ ๔ คำ ฯ เพลง


ถึงเอยถึงท่า		ระอาหน้าร้อนรุ่มดั่งสุมขอน
ย่างยาวก้าวลงเรือที่นอน		สะท้อนถอนซบพักตร์โศกาลัย
ฯ ๒ คำ ฯ โอด


_ร่าย
เมื่อนั้น		ขุนแผนเห็นพิมน้องหมองไหม้
กำสรดโศกวิโยคยิ่งสิ่งใด		เป็นไฉนฉะนี้นะน้องรัก
ผิวช้ำคล้ำกลั้วมัวมลทิน		ผันผินมาบอกพี่ให้ตระหนัก
ผัวมาชอบแต่ว่าจะทายทัก		ซบพักตร์ร้องร่ำทำไมน้อง
ฤาอาดูรพูนเทวษโรคาไข้		เจ็บช้ำน้ำใจหม่นหมอง
พิมเอ๋ยไยฟูมหน้าน้ำตานอง		เข้าประคองปลอบเช็ดชลนา
ฯ ๖ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		วันทองโศกแสนสหัสา
กราบลงแทบเท้าภัสดา		มิใคร่จะเงยพักตราระทมใจ
อึดอัดสะอื้นจะออกความ		คิดขามอิดเอื้อนไม่บอกได้
ตั้งแต่หม่อนบำราศคลาศไป		รักษาตัวกลัวภัยเป็นพ้นคิด
อกุศลตามผลาญประหารพลัน		ขุนช้างมันคิดคดทุจริต
มารดาข้าถือว่าเป็นมิตร		เชื่อสนิทมิได้คิดสงกา
เอากระดูกห่อผ้ามาให้		ว่าหม่อมม้วยบรรลัยสิ้นสังขาร์
เสียทัพยับย่อยชัยปรา		ลาวฆ่าแทงตายวายชีวัน
บอกมาแต่งเมืองกำแพงเพชร		คดีทูลสิ้นเสร็จเป็นคำมั่น
มันทำร่ำร้องไห้รำพัน		ข้างบ้านสำคัญว่าความจริง
ชวนกันร่ำระงมซมทั้งเรือน		กลาดเกลื่อนสิ้นเสือกเกลือกกลิ้ง
น้องก็เขลาไม่ระแวงแคลงประวิง		ร้องให้นิ่งจนสลบซบซอน
มิได้วายว่างเว้นเทวษ		กับสายทองนองเนตรสยดสยอน
ราตรีนองน้ำสุชลนอน		ระบมค่อนอกช้ำระยำทรวง
จึงพากันไปดูโพธิ์สามต้น		ก็เหลืองหล่นใบกลาดดาษร่วง
ยิ่งทวีทุกข์เพิ่มเติมตวง		มาหลงกลเขาลวงนี้เนื้อกรรม
ก็ตั้งใจแต่สร้างการกุศล		แผ่ผลไปให้หม่อมทุกเช้าค่ำ
บุญใดที่มิได้เคยทำ		ทำแล้วตรวจน้ำอุทิศไป
เสพอาหารตรวจน้ำทุกค่ำเช้า		จะนอนเล่าก็ไม่หลับใหล
จนไผ่ผอมตรอมซูบระยำใจ		น้องล้มไข้ปาปิ้มจะวายปราณ
ท่านมารดาหาแพทย์มารักษา		หมอใดมาว่าโรคนี้หนักท่าน
เหลือมือจะเยียวยาแล้วอาการ		ได้แต่หมอกลางบ้านประทังมา
ฯ ๒๒ คำ ฯ


_ร่าย
จึงไปนิมนต์ท่านวัดป่าเลไลยก์		ดูเคราะห์ว่าฆาตใหญ่ไขว่นักหนา
มิจากผัวตัวจะตายวายชีวา		เธอจึงเปลี่ยนชื่อข้าเรียกวันทอง
ให้นามต้องชาตาจะซาเคราะห์		จะค่อยเลาะกว่าเก่าจากเศร้าหมอง
อยู่มินานมีพระกาลประหารน้อง		อ้ายขุนช้างจองหองบังอาจใจ
แต่งเถ้าแก่มาขอต่อมารดร		พูดจาหลอกหลอนตะคอกใหญ่
ว่ากฎหมายผัวตายณรงค์ชัย		กรมวังท่านจะให้ตำรวจมา
เก็บเอาภรรยาเป็นม่ายหลวง		ตามกระทรวงพระสุรัสซ้ายขวา
แม่แก่ตกใจไม่ไตร่ตรา		เขาขอข้ายอมยกให้ขุนช้าง
เร่งรัดมัดให้มาปลูกหอ		ไม่รั้งรอหารือน้อยหนึ่งบ้าง
รื้อหอเก่าไปปลูกเสียวัดกลาง		ปลูกหอใหม่ไม่ระคางคร่อมลง
บ่ายหน่อยขันหมากมาถึงบ้าน		ทั้งสมภารมากลุ้มประชุมสงฆ์
อ้ายหัวล้านป๋อหลอออทะนง		กับเผ่าพงศ์เพื่อนบ่าวมาหลายลำ
ทุนสินสอดผ้าไหว้มากหนักหนา		แม่ข้าโลภเผลอพูดเพ้อพร่ำ
จะให้ข้าแต่งตัวไปซัดน้ำ		ฉุดปล้ำลากข้าไม่ปรานี
น้องขืนขัดมิได้ไคลคลา		แม่ข้าต่อยตบน่าบัดสี
อยู่มาอีกเจ็ดราตรี		จะส่งตัวให้อ้ายผีเข้าหอกัน
น้องไม่ลงปลงใจแข็งขัด		แม่ผูกมัดเฆี่ยนตีไม่ผ่อนผัน
ขอดค่อนด่าว่าไม่เว้นวัน		ไม่เสกสรรความจริงยิ่งเหลือทน
หม่อมมิเชื่อเมียว่าแกล้งว่า		เลิกผ้าให้ดูแผลแน่ปี้ป่น
ไม่สิ้นแหนงระแวงน้องต้องจำจน		ไม่เป็นคนสู่สู้เวราไป
คิดคิดจะใคร่ตายเสียดีกว่า		จะดูหน้าต่อตาผู้ใดได้
กอดเท้าหม่อมขุนเข้าร่ำไร		สะอื้นไห้จะสิ้นสมประดี
ฯ ๒๒ คำ ฯ โอด


_โลม
เมียเอยเมียรัก		อย่าร่ำนักผิวพักตร์จะหมองศรี
เดือดอึดอัดฮึดฮัดเต็มที่		ดังอัคคีจุดจ่อรื้อรอคิด
ประโลมปลอบเอาใจภรรยา		นี่หากว่าเจ้าเป็นคนสุจริต
แม้นชั่วไม่รักผัวมัวมืดมิด		จะเชยชิดชอบชู้สำราญครัน
หนึ่งว่าน้อยฤาแน่แม่สหาย		ไม่ทันตายฤามาแสร้งแซงสรร
เมียกูรู้อยู่สิ้นทั้งสุพรรณ		เหลือที่กลั้นสุดอดจะลดรา
ฯ ๖ คำ ฯ


_ร่าย
อ้ายหัวล้านเล่นกันเถิดวันนี้		อีเถ้าแก่แม่พี่ที่ปรึกษา
บรรดาคนสนิทคิดกันมา		ห้ำหั่นบั่นฆ่าให้ม้วยมุด
เจ้านายไม่เลี้ยงก็สู้ตาย		ถึงแม่ยายก็ฟันเสียให้สิ้นสุด
จับฟ้าฟื้นกวัดแกว่งแต่งตัวยุทธ์		เรียกบ่าวไพร่อุตลุดอึงคะนึง
แต่ต้นโพธิ์ปลูกไว้เสี่ยงทาย		ตัดรากทำอุบายใครรู้ถึง
ค้นอาวุธในท้องเรือดังตังตึง		บอกกันอึงนายให้ไปล้อมเรือน
ฯ ๖ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		ลาวทองร้องห้ามความจะเปื้อน
อย่ามุมุ่นหุนหันฟั่นเฟือน		ไม่เหมือนกลางป่าค่าไม้
หม่อมขาฟังเมียก่อนพ่อเจ้า		ถ้อยความมันจะเน่าไปไหน
เมืองมีขื่ออย่างถือชะล่าใจ		ฟังข้าวเดียวยังกระไรฤาหม่อมพลาย
ใช่คอเขาเป็นทั่งสันหลังเหล็ก		ไม่ใช่เด็กเขาจะทำเอาแต่ด้าย
จะกระไรบ้างกระมังข้างเรานาย		บุราณว่าหญิงร้ายชายทรชน
ท่านแม่ยายมิปลงใจไฉนฤา		เขาจึงรื้อหอห้างเสียจนป่น
หม่อมมีความชอบมาเหลือล้น		ทูลยุบลแล้วแต่จะโปรดปราน
ฯ ๘ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		วันทองยินคำร่ำขาน
เหลียวดูวู่โกรธพิโรธดาล		ดั่งประหารสับเสี่ยงเยี่ยงกัน
นี่เมียหม่อมฤาใครที่ไหนมา		จึ่งลอยหน้าห้ามผัวจนตัวสั่น
เท็จจริงสิ่งรู้สารพัน		ชะช่างกลั่นรูปคารมสมเชลย
แน่ะนางลาวอย่าน้าววาจาคม		ข้ากับเจ้ามันไม่สมกันแม่เอ๋ย
เซซัดหัวพลัดข้าไม่เคย		รู้ว่าเหวยว่าหลงเข้าดงรัก
ก็ตามทีชอบอยู่ประสีประสา		ความเขาว่าการอะไรมาสลัก
มาจ่อไต้ตำตอเข้าต้ำฮัก		ชอบฤาหม่อมไม่ทันทักนางเมียงาม
ฯ ๘ คำ ฯ


_โลม
เมื่อนั้น		ขุนแผนร้องฮาฟังพี่ห้าม
อย่าโมโหโยก่อนจะเล่าความ		ไม่ไต่ถามเลยอะไรมาอึงคะนึง
นางคนนี้ลูกเจ้าเมืองจอมทอง		ปึกแผ่นพวกพ้องก็เกือบขึง
ทำคุณกับบิดาเขาพอพึง		เขาจึงยกลาวทองให้มาเป็นเมีย
พี่พามาหวังจะให้คำนับเจ้า		อะไรเล่าพอจ่อจอดเรือจะเสีย
ยังฟังความเมียข้างบ้านอยู่ปัวเปีย		ไม่ทันเล่าเรื่องเมียใหม่ได้มา
เท่านั้นเถิดน้องพี่อย่าวีวุ่น		รกคนเป็นทุกดีกว่ารกหญ้า
หนึ่งก่อนสองตามลำดับมา		ลาวทองอย่าช้าไว้วันทอง
วันทองเล่าเจ้าหวงหึง		โกรธขึ้งขอเถิดเจ้าทั้งสอง
จงสมัครสมานปรองดอง		มาตรึกตรองเรื่องความมันหยามเรา
ฯ ๑๐ คำ ฯ


_โลม
ร้องเอยร้องว่า		มันไม่น่าแล้วอย่าเลยเจ้า
ชั่วดีช่างข้าเถิดทำเนา		นางเมียเบ่าแล้วฤาน้อยฤาแน
จริงอยู่แต่พอจอดทั้งตอดขบ		ชวนกันเกลื่อนเลื่อนกลบลบแผล
ย่อมว่าผัวเป็นประทัดซื่อสัตย์แท้		ทีนี้มันแปรเป็นธนูชะดูตรง
ไม่พักพร้องว่าพวกพ้องมั่งคั่ง		ถึงเซซังไม่สูญประยูรหงส์
ข้าดอกคะมันประดาษชาติเผ่าพงศ์		จึงได้หลงตามหม่อมสู้เสียตัว
ฯ ๖ คำ ฯ


_โลม
วันเอยวันทอง		ให้ปรองดองเอออะไรไม่ฟังผัว
ก่อนไม่เคยเลยว่ารู้เกรงกลัว		ฤาแกล้งยั่วจะให้โกรธา
เอ็นดูข้าหน่อยเถิดแม่คุณ		ถึงไม่คิดบาปบุญเห็นแก่หน้า
เออยิ่งห้ามฤายิ่งหยามไม่ลดรา		อย่าจัดจ้าไปเลยนักจะหักค้าน
ธรรมดากระเบื้องร้อนจะรานร้าว		มันจะฉาวอึงอายเขาชาวบ้าน
ลุกยืนเผลไผล้ไม่เป็นการ		จะรำคาญสองซ้ำระยำมัว
ฯ ๖ คำ ฯ


_ร่าย
เมื่อนั้น		ลาวทองร้อนเร่านั่งเกาหัว
นึกในใจกูจะให้มันสั่นรัว		สบตาผัวทำกลัวชำเลืองแล
ผัวเมินปากขยิบกระซิบด่า		ไว้กิริยาว่าผัวรักขึ้นเคียงแค่
แอบหลังผัวเล่นตัวระทวยแท้		ทำปากแบ้ยั่ววันทองค้อนควัก
ฯ ๔ คำ ฯ


_ร่าย
ดูเอยดูดู๋		ยิ่งกว่าใครไม่รู้เลยทำหนัก
สมแล้วหม่อมพร้อมเพรียงจะเคียงพักตร์		มันค้อนควักอยู่ข้างหวังนั่งด่า
รู้ฤาไม่แอบกระซิบพิไรบ่น		หม่อมเคยทนอย่าให้ล่วงมาถึงข้า
ว่าให้เมียไหว้แต่วาจา		มันเล่นหน้าเล่นตัวรู้กลัวใคร
ชกศีรษะแล้วจะให้มาลูบหลัง		พี่น้องเอยใครชั่งจะอดได้
ไม่หย่อนหยุดกระซิบว่าฤาด่าใคร		เป็นอะไรก็เป็นไปเถิดวันทอง
ถึงจะไหว้กูก็ไม่ปรารถนา		พามาคุมเหงถึงบ้านช่อง
หม่อมขาหม่อมถึงจะไม่เลี้ยงน้อง		ฆ่าเสียเถิดอย่าให้ต้องกินระกำ
ทีนี้อีลาวนุ่งซิ่นจะบินร่อน		หม่อมเตว็ดลงนอนให้เหยียบย่ำ
นิ่งอยู่ไยมิเล่นเต้นรำ		มายืนก้มหน้าคว่ำอยู่ทำไม
ฯ ๑๐ คำ ฯ


_ร่าย
สุดเอยสุดกลั้น		ลาวทองเคี้ยวฟันหมั่นไส้
มารยาบีบน้ำตาต่อไป		ข้าเป็นลาวชาวไพรดอกแม่คุณ
ไม่ได้ว่าอะไรหน่อยหนึ่งเลย		อกเอ๋ยเธอเป็นใครจึงเฉียวฉุน
พลอยว่าข้าน้อยคิดจะเอาบุญ		เห็นหม่อมหมุนมุโกรธวุ่นวาย
จะไปรอนฟอนฟันเขาทั้งบ้าน		ใช่การจะพากันฉิบหาย
อย่างอื่นไหนคุณใหญ่ท่านแม่ยาย		รอดตายเพราะใครห้ามไม่ลามปาม
คิดอยู่จะฝากตัวคุณเมียหลวง		มิใช่จะจ้วงล่วงเกินไม่เข็ดขาม
ไม่พอที่เลยจะก่อข้อความ		ไหว้ไม่เอาก็ตามเถิดเจ้าคะ
ฉันมิได้ถือเนื้อถือตัว		สุดแต่จอมหม่อมผัวไม่เกะกะ
ไม่รู้ว่าจะไขว้ไล่รานระ		เหยียบย่ำผัวเปะปะพันธุ์ไม่เคย
แม้นรู้กระนั้นจะสรรหา		ไม้ขอนสักนองามาแม่เอ๋ย
มากำนัลกันไขว้ให้เสบย		ไม่มีสิ่งใดเลยติดมือมา
เมื่อหม่อมผัวจะพาข้ามานี้		ไม่บอกว่าเมียมีคุณเจ้าขา
ชอบผิดจงคิดกรุณา		ไม่เมตตาสักคราวลาวชาวดง
ฯ ๑๔ คำ ฯ


_ร่าย
ถ้อยเอยถ้อยคำ		ซ่อนเงื่อนเกลื่อนทำให้ผัวหลง
ต้องเสน่ห์ถูกสนัดแล้วมั่นคง		จึงงวยงงงมงายว่ากันดี
ผัวข้าฝ้าขึ้นเห็นฤาไม่		นวลที่หน้านี้มิใช่ฤาหม่อมพี่
แต่กลับทัพก็ยับมาเต็มที		น่าบัดสีมันให้กินสิ้นแล้วเคอะ
ให้อีลาวชาวดอนมาร่อนร่า		เชิดชูหน้าราคีเปื้อนเปรอะ
เอียงคว่ำไปแล้วเจ้าจอมเลอะ		เท่านั้นเถอะพอรู้เท่าทัน
เหม่อีลาวปากยาวว่าเมื่อกี้		แสร้งเสกสีนองาสูงสรร
เมื่อไรเล่าจึงจะเอามากำนัล		กู่จะกลั่นช้างงาไปร่ารับ
โฉมนางวางมาแต่จอมทอง		กว้างขวางพวกพ้องให้ขึ้นขับ
คดคมคารมเชลยทัพ		รู้แล้วเจ้าเขานับว่าใจบุญ
ถ้าไม่ห้ามผัวไหนจะหยุดโย		จะเที่ยวพาโลแกว่งหอกออกวุ่น
ไล่แยงแทงทิ่มจิ้มเป็นจุณ		นี่ไม่หมุนไปได้เงือดงด
มารดาจึงได้รอดวอดวาย		เพราะนางลาวระงับพลายหายหด
ชนะผัวผัวกลัวจึ่งละลด		เคยข่มกดกันมาถูกท่าทาง
ดีจริงยิ่งหญิงในแผ่นภพ		จะเชิดชื่อลือจบว่าคู่สร้าง
หม่อมผัวกอดไว้อย่าได้วาง		มันยอดนางใต้หล้าไม่มีใคร
ฯ ๑๖ คำ ฯ


_ร่าย
หม่อมเอยหม่อมขา		ได้ยินคุณภรรยาฤาหาไม่
ยืนลืมตากะปริบพริบอยู่ไย		ทนไม่ได้แล้วคะไม่ละกัน
เอออะไรกระนี้ท่านผู้หญิง		ขยันยิ่งสั่นรัวตัวสั่น
เห็นอดอ่อนยิ่งรอนศีรษะชัน		ปากคันคอยอยู่กี่เวลา
พอผัวถึงกระทั่งปึ่งตะบึงบอน		ข้าฉะอ้อนบรรยายขายน้ำหน้า
ทำเคละคละปะเปอะเปรอะรา		ไว้คอยท่าท่านผัวไม่มีอาย
ชอบแต่ล้างบ้านเรือนหายเปื้อนก่อน		จึงขอดค่อนคนอื่นนางตื่นม่าย
ผัวไปทัพไม่ทันกลับรู้ข่าวตาย		ช่างเชื่อง่ายปักเลนโอนเอนรัว
กลับว่าข้อนี้นี่กว้างขวาง		จริงคะเลี้ยงช้างไว้ท่าผัว
ช้างคนช้างพลายมากหลายตัว		จึ่งรื้อเรือนทลายรั้วแคบไม่พอ
ขอบใจพี่จะให้ไปรับข้า		สุดปัญญาที่จะขี่ไม่มีขอ
อย่าให้ไปเลยเอาไว้กันตอ		เตาหม้อทอถอนไม่สิ้นปักดินลึก
ต้องเสนียดถูกสนัดกลัดมัน		ดีฉันจึงทำเสน่ห์มากลางศึก
ป่วยไข้ไผ่ผอมแต่ลำนึก		จริงอยู่คะยิ่งกว่าหมึกเขม่ามอม
จะขยำน้ำแช่ก็ไม่หาย		ถึงส่ายน้ำดอกไม้ก็ไม่หอม
สบู่ฟอกปอกเปื้อนเปรอะปอม		อย่าพักย้อมเลยยังมัวกลั้วมลทิน
ชามแตกบัดกรีไม่สนิท		ต่อไม่ติดแล้วแผลไม่อยากสิ้น
ซ้ำว่าข้าเอาสิ่งชั่วให้ผัวกิน		ยังแต่จะบินขี้คร้านตบมือ
หมอทายว่าเคราะห์ร้ายไม่ยั้งหยุด		เสาร์อุจลัคน์จมไม่รู้ฤา
ทั้งสุพรรณมันสนั่นออกระบือ		อย่าพักอื้อมันไม่กลบลบรอย
ฯ ๒๐ คำ ฯ


แค้นเอยแค้นนัก		อีผัวรักน้อยฤาไม่ราถอย
เข้าแฝงหลังเมียงเคียงตะบอย		คารมราวกับทองย้อยเจียวขันคู
ดีแล้วจะได้เห็นฝีมือกัน		เรียกสายทองอี่จันอี่ปอยหนู
นิ่งไยลงมาหวามาช่วยกู		ตบให้รู้จักสำเหนียกมันฮึกดี
ฯ ๔ คำ ฯ


บัดนั้น		สายทองพี่เลี้ยงกับทาสี
อยู่บนตะพานเตรียมคอยที		ก็โจนลงนาวีพร้อมกัน
ฯ ๒ คำ ฯ

เชิงอรรถ

ที่มา

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

บทประพันธ์

ตอน ๑ ตั้งแต่ขุนแผนกลับจากการทัพมาบ้านนางวันทอง นางวันทองกับนางลาวทองหึงกัน จนขุนแผนกลับบ้านเดิม

เชิงอรรถ

ที่มา

ดู

เครื่องมือส่วนตัว

ป้ายบอกทาง

สืบค้น

เครื่องมือเพิ่ม