พระนลคำฉันท์
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→สรรคที่ ๑) |
(→สรรคที่ ๒) |
||
| แถว 275: | แถว 275: | ||
====สรรคที่ ๒==== | ====สรรคที่ ๒==== | ||
<tpoem> | <tpoem> | ||
| - | ๏ | + | <sup>อินทรวงศ์ฉันท์</sup> |
| + | ๏ เมื่อนั้นพระไภมี ยุวดีกำดัดฤดี | ||
| + | คำนึงพระนลมี นยะหงส์พิหงคะทูล | ||
| + | |||
| + | ๏ หมองหมายบ่วายว่าง สุขนางก็ส่างก็สูญ | ||
| + | อาดูรอดูลย์ภูล พิศวาสบ่คลาดบ่คลาย | ||
| + | |||
| + | ๏ ยามนิทร์บ่นิทร์เนา นิทระเศร้าทุรนทุราย | ||
| + | ร้อนรนสกลกาย บ่มิเหือดก็เดือดกมล | ||
| + | |||
| + | ๏ โภชน์ตั้งก็นั่งเฉย บ่เสวยกระยาสุคนธ์ | ||
| + | กลุ้มกลัดสบัดตน อุระเข็ญลำเค็ญรำคาญ | ||
| + | |||
| + | ๏ พักตร์พิมพะพริ้มเพรา พิศเศร้าบ่เบิกบ่บาน | ||
| + | ขุ่นข้นกมลมาลย์ มลหมางระคางระคาย | ||
| + | |||
| + | ๏ เคยสรวลบ่สรวลสันต์ จิตซั้นระส่ำระสาย | ||
| + | แค้นคิดระคายหมาย มนแล้วก็แคล้วก็คลา | ||
| + | |||
| + | ๏ เคยมีฉวีฉ่อง สิริผ่องประไพประภา | ||
| + | บัดนี้ฉวีวา มก็หมองบ่รองบ่เรือง | ||
| + | |||
| + | ๏ เผลอ ๆ มะเมอมน จิตจนก็ข่นก็เคือง | ||
| + | ผิวพักตร์ก็ชักเหลือง วรรูปก็ซูปก็ผอม | ||
| + | |||
| + | ๏ บัดนั้นพระพี่เลี้ยง ทนุเคียงยุพาถนอม | ||
| + | เห็นราชธิดาตรอม จิตหม่นกระวนกระวาย | ||
| + | |||
| + | ๏ หนักใจก็ไปเฝ้า ณะพระเจ้าวิทรรภะฉาย | ||
| + | ทูลว่าธิดาสาย จิตไท้มิใครเสบย | ||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นพระจอมธรร มะวิทรรภะฟังเฉลย | ||
| + | ห่อนรู้ระหัสเผย ธก็ร้อนอุราสลาย | ||
| + | |||
| + | ๏ ลูกกรูก็ชีพกรู จิตกรูบ่รู้สบาย | ||
| + | ใจกรูบ่ดูดาย อุระเดือดบ่เหือดทำงน | ||
| + | |||
| + | ๏ หนักในหทัยท้าว อุระร้าวบ่รู้จะทน | ||
| + | จึ่งองค์พระทรงพล ก็ละห้อยละเหี่ยหทัย | ||
| + | |||
| + | ๏ รำลึกพระชนมา ยุยุพาประภาพิไลย | ||
| + | นงเยาว์ลำเภาไว ยะก็รุ่นเจริญจรูญ | ||
| + | |||
| + | ๏ สมควรสยุมพร อรชรพิธีพิทูร | ||
| + | สมศักดิ์สมบูรณ์ วรเกียรติ์ขจายขจร | ||
| + | |||
| + | ๏ ตรึกเสร็จก็ตรัสสั่ง กิจดังมนานุสร | ||
| + | เสนาพลากร สุมนัสก็จัดก็ปัน | ||
| + | |||
| + | ๏ ส่งข่าวและป่าวทั่ว นคเรศเฃตตะฃัณฑ์ | ||
| + | ทุกรัฐกษัตริย์อัน จิตหวังพระอังคนา | ||
| + | |||
| + | ๏ ทราบข่าวสยุมพร อรไทยประไพประภา | ||
| + | เสียวศัลย์กระสันหา กลยาณิ์ประภาประไพ | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างองค์ทนงฤทธิ์ มนคิดจะสมสมัย | ||
| + | ต่างองค์ทนงใจ จรหมายจะได้สมร | ||
| + | |||
| + | ๏ ร้อนรักตะหนักมาด พิศวาสพระนางบวร | ||
| + | เวียนหวังพระบังอร อุระเต้นบ่เว้นทิวา | ||
| + | |||
| + | ๏ ไฝ่ถึงยุพาภี มะลุตรีสุโลจนา | ||
| + | ฝันถึงยุพาภา ดรุณีพระภีมะพงศ์ | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างเตรียมพลากร อภิฤทธิเรืองณรงค์ | ||
| + | เนืองแน่นณะแดนดง จรโดยวิทรรภ์วิถี | ||
| + | |||
| + | ๏ ถั่นถึงนครรัตน์ ก็กษัตร์สุภัทร์พลี | ||
| + | เฝ้าภีมะราชภี มะก็รับก็เลี้ยงก็ดู ฯ | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นมุนีนา ทรญาณวิธานวิทู | ||
| + | เชี่ยวณานวิศาลบู รณะก่องเถกิงถกล | ||
| + | |||
| + | ๏ อีกทั้งมุนีบรร พตอันวิชาวิมล | ||
| + | สองเหิรระเห็จหน จรโดยอำพรพิถี | ||
| + | |||
| + | ๏ ถั่นถึงสวรรค์เวียง อมราวะดีมณี | ||
| + | จึ่งสองพระโยคี จรไปณะไวชยันต์ | ||
| + | |||
| + | ๏ เฝ้าองค์พระวาสพ อมเรนทร์วฤตระหัน | ||
| + | สมเด็จพระจอมสวรรค์ ก็คำรพไชมมุนี | ||
| + | |||
| + | ๏ ถามทุกข์แลสุขใน ภพโลกมนุษยะมี | ||
| + | เจริญจรูญพิบูลย์ปรี ดิสวัสดิ์ฤาฤษี | ||
| + | |||
| + | ๏ จึ่งสองมุนีน้อม มนทูลทิวัสบดี | ||
| + | ในโลกมนุษย์มี สุขเปรมเกษมกมล | ||
| + | |||
| + | ๏ บรรดาพระราชา ฃติยาธิเกียรติ์ถกล | ||
| + | ทุกที่มหรีดล ก็สวัสดิ์พิพัฒน์ประพันธ์ | ||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นสุราธิป ทิพราชมไหศวรรย์ | ||
| + | ฟังทูลพระทรงธรร มะก็ปริ่มหทัยะปรีดิ์ | ||
| + | |||
| + | ๏ ตรัสถามพระนักสิท ธมหิทธิเวททวี | ||
| + | ดูราพระโยคี พรตผู้พิสุทธพิสัย | ||
| + | |||
| + | ๏ อันเหล่าพระราชา ธิกษัตริย์วิวัฒน์วิชัย | ||
| + | ครองเวียงกำเรียงไกร อภิชิตมหิทธิ์มหัน | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างองคะต่างทรง สุรภาพอเนกอนันต์ | ||
| + | ทุกองค์ทรงธรรม์ สุจริตวิสิฏฐ์วิศาล | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างองคะหายพักตร์ บ่มิยาตรณะคัคะณานต์ | ||
| + | ตูห่อนจะพบพาน ภพนาถนรินทะใด | ||
| + | |||
| + | ๏ เหตุใดกษัตรา ธิกอานุภาพะไกร | ||
| + | จึ่งหายพระพักตร์ไป บ่มิสู่สวรรคะเลย | ||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นพระนารท พจพร้อมฉลองเฉลย | ||
| + | อันซึ่งกษัตริย์เคย จรชั้นสวรรค์ก็หาย | ||
| + | |||
| + | ๏ ด้วยเหตุสยุมพร อรชรสุพรรณราย | ||
| + | กานดายุพาสาย จิตภีมะวีระวงศ์ | ||
| + | |||
| + | ๏ ทุกเทศเกษตรรัฏ ฐกษัตริย์ก็เตร็จก็ตรง | ||
| + | สู่เวียงวิทรรภ์จง มนมุ่งวิมลสุมาลย์ | ||
| + | |||
| + | ๏ เหตุนี้บ่มีใคร จรเฝ้าพระมัฆะพาน | ||
| + | สมเด็จมรุตวาน ธตระหนักหทัยเทอญ ฯ | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นพระโลกบาล แลพระอัคนีเจริญ | ||
| + | เสด็จเยือนพระอินทร์เมิล พระฤษีสุมนต์ยุคล | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างองค์ก็ยินความ มุนิงามแถลงยุบล | ||
| + | ต่างองค์ก็มุ่งกมล จะเสด็จณะเมทินี | ||
| + | |||
| + | ๏ เพื่อการสยุมพร กลยาณิ์ประภาฉวี | ||
| + | ต่างองค์ประสงค์ศรี อรราชพาลิกา | ||
| + | |||
| + | ๏ องค์อินทร์วรุณยม และพระเพลิงเถกิงประภา | ||
| + | ต่างทรงมหาวา หนะเหิรระเห็จทยาน | ||
| + | |||
| + | ๏ หมายมุ่งวิทรรภ์รัต นะนครบวรวิศาล | ||
| + | พรึบพร้อมพหลหาญ พลแห่อำพรสลอน ฯ | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ๏ กล่าวฝ่ายพระนลราช นลนาถนิษัธนคร | ||
| + | ทราบฃ่าวสยุมพร อรนุชก็สุดกระสัน | ||
| + | |||
| + | ๏ รีบจัดพลากร บทจรนครวิทรรภ์ | ||
| + | คำนึงพระนุชพลัน พระก็เร่งพหละคลา | ||
| + | |||
| + | ๏ นึกนุชบ่เหนื่อยนึก อุระทึกระลึกยุพา | ||
| + | หมายนางบ่หมางมา นเสน่ห์วิมลสมร ฯ | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้นพระวัชรี อัคนีเถกิงบวร | ||
| + | ยมราชวรุณจร พลผองผยองโพยม | ||
| + | |||
| + | ๏ ต่างยลพระนลทรง สิริลักษณ์พิไลยประโลม | ||
| + | ตรูตาสง่าโฉม ภพหล้าจะหาบ่เหมือน | ||
| + | |||
| + | ๏ สี่เทพธอยุดพา หนเด่นประดุจจะเดือน | ||
| + | ลงจากโพยมเยือน นลราชณะแนวพนม | ||
| + | |||
| + | ๏ มีเทพกถาสุน ทรชื่นบ่ขื่นบ่ขม | ||
| + | ถ้อยคำก็ฉ่ำฉม ผิวฟังก็ดังจะกลืน | ||
| + | |||
| + | ๏ ดูราพระทรงศักดิ์ ปรปักษ์บ่ฝ่าบ่ฝืน | ||
| + | ขันแขงพระแสงปืน อภิศักดิ์ตระหนักสวรรค์ | ||
| + | |||
| + | ๏ ทรงโฉมประโลมลัก ษณะพักตร์ประจักษะพลัน | ||
| + | ทรงศรีฉวีวรรณ วรเดชวิเศษวิมล | ||
| + | |||
| + | ๏ เชิญองค์นิษัธนาถ นลราชพลีพหล | ||
| + | กอบกิจประกอบผล ดุจเราจะกล่าวถาวย ฯ | ||
</tpoem> | </tpoem> | ||
| + | |||
====สรรคที่ ๓==== | ====สรรคที่ ๓==== | ||
<tpoem> | <tpoem> | ||
การปรับปรุง เมื่อ 09:37, 6 สิงหาคม 2552
ข้อมูลเบื้องต้น
พระนิพนธ์: พระนิพนธ์พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ
ขาดสรรคที่ ๒๑ - ๒๕
บทประพันธ์
สดุดี
| วสันตติลกฉันท์ | |||
| ๏ อัญขยมประนมนขประณาม | พระสยามสวามี | ||
| เชลงฉันท์ประพันธสดุดี | นรเทพเถกิงไกร | ||
| ๏ จักรพรรดิขัตติยนรินทร์ | ปถพินทร์ทิพาลัย | ||
| ดั่งรามราฆพไผท | กิติศักดิ์ประจักษ์จินต์ | ||
| ๏ สมเด็จปรเมนทรมหา | วชิราวุธาวนินทร์ | ||
| เอกองค์พระมงกุฏสิริน | ทสุคันธ์สมัญญา | ||
| ๏ นามเมืองก็เรืองกิติวิมล | เพราะยุบลพระราชา | ||
| นามราชก็เรืองกิติประภา | กรเหตุประเทศเรือง | ||
| ๏ โสภาวิชาภรณแพร้ว | กลแก้วกำจายเมือง | ||
| โสภณพิมลสตยเนือง | นิติธรขจรธรรม์ | ||
| ๏ ในสรวงก็แสงสุริยส่อง | ทิวก่องณะกลางวัน | ||
| สิ้นสูรย์ก็แสงศิศิรจัน | ทรจ้าณะราตรี | ||
| ๏ สูรย์จันทร์ก็ปันทินนิศา | จกรานุจรมี | ||
| เวรเปลี่ยนและเวียนศศิรวี | ปริวัตระผลัดกัน | ||
| ๏ อันองค์พระมงกุฏกษัตริย์ | ทนุรัฐนครฃัณฑ์ | ||
| วันคืนพระยืนจิตกระสัน | ธุรม่งพระองค์เดียว | ||
| ๏ เชอดชาติพระราชประยุรรัก | มนภักดิกลมเกลียว | ||
| เสนาประชานรก็เหนียว | จิตรักสมัคคุณ | ||
| ๏ ครองดินอรินทมนเรนทร์ | ประเมนทร์มฆาดุลย์ | ||
| เดชเปรื่องกระเดื่องพระยศบุณ | ยโศลกสิเรนทร | ||
| ๏ สรวมคุณพระไตรย์สรณรัตน์ | สิริภัทร์อุบัติพร | ||
| ยิ่งกี้พระกีรติขจร | ทิศเทอดคุณาธาร | ||
| ๏ พุทธานุภาพผริตผล | สุขดลอดูลย์ดาล | ||
| ธรรมานุภาพพิมลภูล | ชยเชอดชลอธรรม์ | ||
| ๏ จำเริญพระชนม์ธนสุขี | พลศรีสอางพรรณ | ||
| ไร้โรคนิราศภยนิรัน | ตรทุกขถอยไกล | ||
| ๏ ฃ้าบาทประดิษฐ์พจประพันธ์ | บทฉันท์ชลอใจ | ||
| ดำเนิรนิทานพระนลไน | ษธเบื้องฉบับบรรพ์ | ||
| ๏ ทูลแทบพระราชบทมาลย์ | มหิพาลวิบูลย์ธรรม์ | ||
| หวังเสริมสราญกมลกรรณ | พระนราธิราชา ฯ | ||
สรรคที่ ๑
| วสันตติลกฉันท์ | |||
| ๏ ยังมีกษัตริย์นิษธราษฎร์ | นลราชสมัญญา | ||
| ลือฃามพระนามนลนรา | ธิปทั่วไผทศรี | ||
| ๏ เฉกฉัตรอุบัตินิษธร่ม | อภิรมยะลาภี | ||
| สมบัติพิพัฒนะธนี | ธรณีระบือบุญ | ||
| ๏ ทรงศักดิ์ประจักษ์จิตประจำ | รสธรรมธิราดุลย์ | ||
| นานาคุณานุคุณจุน | จิตเหิมเฉลิมรมย์ | ||
| ๏ ทรงเดชวิเศษศรวิสิฎฐ์ | อภิฤทธิ์ปรากรม | ||
| เลี้ยงราษฎร์พระราชอุปสดมภ์ | อดิเรกอเนกนันท์ | ||
| ๏ ทรงโฉมประโลมจิตประเจิด | สิริเลิศะรังสรรค์ | ||
| อำไพประพลพิมลพรรณื | ผิวพิศก็ติดตา | ||
| ๏ แคล่วคล่องทำนองอศวชาติ | จรผาดผยองพา | ||
| เปนปิ่นมหารถมหา | รถอื่นบ่ขืนแขง | ||
| ๏ รู้หลังประจักษ์จตุรเวท | นรเศรษฐะกำแหง | ||
| เชิงชั้นพนันนลระแวง | จิตรักตระหนักนัย | ||
| ๏ อวยทานอุทารอุทยเทอด | นรเลิศสุฃาลัย | ||
| บรรเทิงสเริงสริระไภ | ยพิบัติบ่บีฑา | ||
| ๏ เสนาพลาธิกพหล | นรชนระบือชา | ||
| เหิ่มหาญทยานหทยทา | นพแทตย์บ่เทียมทาน | ||
| ๏ เกริกเกียรติ์กระหลบพิภพแม้น | ภพแมนมโหฬาร | ||
| เสมอศักดิ์ศักระมฆวาน | สุรสิทธิ์รังสรรค์ ฯ | ||
| ๏ ยังมีพระภีมะมรุเดช | นคเรศวิทรรภ์ฃัณฑ์ | ||
| ครองราชย์บำราศบรถวัล | ยเถลิงเถกิงศรี | ||
| ๏ ไพร่ฟ้าประชากรเกษม | สุขเหมหทัยทวี | ||
| เรืองรมยะร่มนิคมมี | พิตภัทระภูลเพ็ญ | ||
| ๏ แต่องค์พระภีมะนิรรม | ยะระทมระทวยเข็ญ | ||
| หมายปองและหมองมนลำเค็ญ | เพราะบ่สิทธิสมหมาย | ||
| ๏ เหตุไร้พระราชบุตระบุตรี | มหิษีฤดีดาย | ||
| กำศรดระทดหทยวาย | อุระร้อนบ่ห่อนมี | ||
| ๏ บำเพ็ญกุศลผลก็ไร้ | มนไหม้มลายศรี | ||
| หลายหลากประจากธนมณี | พรพิตก็นิษผล | ||
| ๏ วันหนึ่งมนีวิริยกล้า | ตละฌานะโกศล | ||
| สู่ราชสถานถิรถกล | ชชวาลตระการตา | ||
| ๏ จึ่งภีมะราชและมหิษี | จิตปรีดิหรรษา | ||
| ซาบซ่านสราญกมลมา | นิตน้อมประฌามเธอ | ||
| ๏ เชิญองค์พระดาบสสถิต | ยณะอาศน์อุไรเลอ | ||
| สององคะทรงบำรุบำเรอ | ปฏิบัิติพระโยคี | ||
| ๏ เมื่อนั้นมุนีสถิรธรร | มอรัญยะวาสี | ||
| เปี่ยมปิติในหทยมี | มนเหมเกษมศานติ์ | ||
| ๏ อวยพรถวายนฤบดี | มหิษีวิมลมาลย์ | ||
| จงทรงพระราชสิริสราญ | สุรฤทธิธำรง | ||
| ๏ อันใดพระใคร่จิตกระสัน | สุขหรรษะจำนง | ||
| อันนั้นประสบศุภประสงค์ | พรสิทธิสมบูรณ์ | ||
| ๏ หมายมีบุตรีบุตระประเสริฐ | ฉวิเฉิดฉมามูรธ์ | ||
| เปนศรีมหานครคูณ | กิติเลื่องระบือไกร | ||
| ๏ จงสบมโนรถประสง | คจำนงมนุญใน | ||
| ไป่คลาดพระราชหฤทัย | ดุจอาตมะอวยถวาย | ||
| ๏ ครั้งเสร็จประสิทธิ์พระพิพัฒน์ | พระวนัสถะผันผาย | ||
| ทูลลานราธิปและหมาย | ทิศถิ่นพนาลัย ฯ | ||
| ๏ ฝ่ายองค์พระปินนรวิทรร | ภสุธรรมะธรไท | ||
| อีกนางพระยายุวประไพ | อภิลาษลออองค์ | ||
| ๏ จำเดิมมุนีวิริยเดช | วรเวทธำรง | ||
| เธอช่วยอำนวยพระพรมง | คลสิทธิสมปอง | ||
| ๏ แต่นั้นสุรางคะมหิษี | ธก็มีบุตรีสนอง | ||
| สวาดิ์แสนเสน่ห์สนิทสอง | ปฏิพัทธะเพียงใจ | ||
| ๏ อีกมีพระราชดนุชสาม | ทมะนามเกรียงไกร | ||
| หนึ่งทานตะหนึ่งทมนะไช | ยะยศาภิศักดิ์ศรี | ||
| ๏ ฝ่ายราชบุตรีสิริยโศ | ธรทัมะยันตี | ||
| พรายเพราพระเยาวะดรุณี | สุขุมาลละลานเลอ | ||
| ๏ ทรงศรีฉวีวรวิลาส | กลวาดวิมลเสมอ | ||
| ใครยลก็ดลจิตเลมอ | มนถึงคนึงศรี | ||
| ๏ ในฟ้าจะหาอรสุรางค์ | ดุจนางก็ห่อนมี | ||
| ในดินจะหาอรยุพี | กลนุชก็สุดหา | ||
| ๏ ความงามณะสามภพเสนอ | จะเสมอบ่มีมา | ||
| ทรามไวยประไพพรศุภา | ผิวเห็นก็เปนบุญ ฯ | ||
| ๏ ฝ่ายองค์นิษัธฃติยนาถ | นลราชระลือคุณ | ||
| ภๅโฉมประโลมนยนะสุน | ทรทั่วไผทศรี | ||
| ๏ ทราบศัพท์ยุบลนลอนันต์ | ณะวิทรรภะธานี | ||
| จวบองค์พระราชวรบุตรี | ธก็รู้ระหัสสาร | ||
| ๏ ปางปวงประชานิษธราษฎร์ | ก็นินาทะพิสดาร | ||
| ภๅลักษณ์ยุบลวิมลมาลย์ | พระวิทรรภะนารี | ||
| ๏ จวบจนพระนลธก็ตระหนัก | วรลักษณ์พระบุตรี | ||
| ต่างองค์ก็ต่างกมลมี | ปฏิพัทธะผูกพัน | ||
| ๏ ยิ่งยินระบินยุบลภๅ | ก็ระบือหทัยศัลย์ | ||
| นางใคร่จะยลพระนลครัน | นลใครจะยลนาง ฯ | ||
| ๏ เมื่อนั้นพระนลพิมลโฉม | อุระโซมระคางขนาง | ||
| หมายน้องและหมองกมลหมาง | เพราะบ่เหมือนกมลหมาย | ||
| ๏ วันหนึ่งพระจึ่งจรประพาศ | พนราชสราญกาย | ||
| องค์เดียวพระเที่ยวทุรณะทาย | บทท่องระโหฐาน | ||
| ๏ ยลหงส์หิรญวิมลเมิล | มนเพลินพิบูลย์บาน | ||
| สำเริมประเทิงหทยะลาน | จิตเล่นบ่เห็นองค์ | ||
| ๏ ปางนั้นนราธิปกษัตริ์ | ยนิษัธะธำรง | ||
| ซอกซอนและซ่อนคณะพิหง | คและหงสะหลงเผลอ | ||
| ๏ เมียงเมิลดำเนิรบทบ่แกรบ | จรแอบกำบังเฌอ | ||
| จับได้สุโนคพระนลเธอ | ก็แจร่มจรูญปรีดิ์ | ||
| ๏ ฝ่ายหงสะเหมวรวิหค | ก็สทกสท้านมี | ||
| ใจกลัวระรัวสริระตี | อุระข้อนคนึงครวญ ฯ | ||
| ทูลพระนลว่า | |||
| ๏ อ้าองค์พระทรงสุรมเห | ศรศักดิ์นเรศวร | ||
| ภูวนาถพระบาทยุคลควร | ภพพึ่งสำนึงนาน | ||
| ๏ แม้นทรงพระคุณกรุณโปรด | สละโทษมิสังหาร | ||
| ขอรองลอองพระบทมาลย์ | กลทูตนำทูลเสนอ | ||
| ๏ แด่นางพระราชปิยยุพา | พระธิดาวิทรรภ์เธอ | ||
| สำแดงพระคุณอดุลเลอ | นรราชนเรสูร | ||
| ๏ นางทราบยุบลพระนลแล้ว | ฤจะแคล้วอุราดูร | ||
| จักครวญจะใคร่หททภูล | จิตเล่ห์เสนหา ฯ | ||
| ๏ ฟังหงส์ทำนูลมธุรวาท | นลราชหรรษา | ||
| ปลดปล่อยพิหคพิหคลา | จรรีบระเห็จหน | ||
| ๏ พาพวกพิหงคะคณะหมาย | มนบ่ายโพยมบน | ||
| ฉิวฉิวละลิ่วอำพรดล | ณะวิทรรภะธานี | ||
| ๏ ลงยังพระราชอุทยาน | ยุวมาลย์พระบุตรี | ||
| ชมพรรณ์กุสุมสุขุมปรี | ดิจรัสจรูงราม | ||
| ๏ เมื่อนั้นพระองค์อรธิดา | ทศนาสุโนคงาม | ||
| คิดใคร่จะได้ก็จรตาม | บริษัทก็ตามองค์ | ||
| ๏ แอบอ้อมแลล้อมคณะสุโนค | และกระโชกจะจังหงส์ | ||
| หวุดหวิดกระชิดจิตพวง | ผิวใกล้วก็ไป่ทัน | ||
| ๏ ปางราชยุพาพรประไพ | จรไล่พิหคหัน | ||
| หนีนางและห่างคณะกำนัล | ก็สุโนคเสนอสาร ฯ | ||
| หงส์ทูลนางว่า | |||
| ๏ อ้าองค์พระราชวรบุตรี | ศุภศรีฉวีกาญจน์ | ||
| เพ็ญพักตร์พิมลกลสุมาลย์ | อรเอี่ยมอุไรพรรณ์ | ||
| ๏ อันในนิษัธฃติยะนาถ | อธิราชยะรังสรรค์ | ||
| ไพศาลพิศลย์ผลอนันต์ | นลผู้ผดุงเมือง | ||
| ๏ อันองค์พระนลพิมลเฉิด | ฉวิเลิศวิไลยเรือง | ||
| บุญญาภิฤทธิ์พิชิตเปลือง | ปรภาพบ่พึงเผยอ | ||
| ๏ คนธรรพ์อุรุคสุรและราก | ษสมากบ่มีเสมอ | ||
| ดาวเดือนบ่เหมือนพระนลเธอ | นิติธรนิกรพิง | ||
| ๏ ฉันใดพระองค์อรประเสริฐ | สิริเลิศณเหล่าหญิง | ||
| ฉันนั้นพระนลวิมลจริง | จิตรเลิศณะเหล่าชาย | ||
| ๏ ชายเลิศผิร่วมสมรเลิศ | จะประเสริฐะแหล่หลาย | ||
| โลกหล้าจะหาอุภยะผาย | ภทระเหมือนมิพึงมี ฯ | ||
| ๏ เมื่อนั้นยุพาพรลำเภา | อรเยาวะสุนทริ | ||
| ปางทรงสดับสกุณปรี | ดิก็ตอบยุบลไป | ||
| ๏ ดูราพิหคกนกหงส์ | จะประสงค์ประการใด | ||
| จงเร่งระเห็จอำพรไคล | ณะนิษัธนครฃัณฑ์ | ||
| ๏ บรรยายยุบลกลประสงค์ | ดุจหงส์จำนงสรร | ||
| ทูลองค์พระนลพลอนันต์ | กลที่ทำนูนเรา ฯ | ||
| ๏ บัดนั้นสุโนคสิรประณต | วรนุชนงเยาว์ | ||
| ทูลลายุพาอรลำเภา | จรเหิรระเห็จคลา | ||
| ๏ ถ่องทูลพระนลนรบดี | ธก็ปรีดิหรรษา | ||
| ปลื้มเปรมเกษมกมลมา | ลยะแผ้วพิมลศรี ฯ | ||
สรรคที่ ๒
| อินทรวงศ์ฉันท์ | |||
| ๏ เมื่อนั้นพระไภมี | ยุวดีกำดัดฤดี | ||
| คำนึงพระนลมี | นยะหงส์พิหงคะทูล | ||
| ๏ หมองหมายบ่วายว่าง | สุขนางก็ส่างก็สูญ | ||
| อาดูรอดูลย์ภูล | พิศวาสบ่คลาดบ่คลาย | ||
| ๏ ยามนิทร์บ่นิทร์เนา | นิทระเศร้าทุรนทุราย | ||
| ร้อนรนสกลกาย | บ่มิเหือดก็เดือดกมล | ||
| ๏ โภชน์ตั้งก็นั่งเฉย | บ่เสวยกระยาสุคนธ์ | ||
| กลุ้มกลัดสบัดตน | อุระเข็ญลำเค็ญรำคาญ | ||
| ๏ พักตร์พิมพะพริ้มเพรา | พิศเศร้าบ่เบิกบ่บาน | ||
| ขุ่นข้นกมลมาลย์ | มลหมางระคางระคาย | ||
| ๏ เคยสรวลบ่สรวลสันต์ | จิตซั้นระส่ำระสาย | ||
| แค้นคิดระคายหมาย | มนแล้วก็แคล้วก็คลา | ||
| ๏ เคยมีฉวีฉ่อง | สิริผ่องประไพประภา | ||
| บัดนี้ฉวีวา | มก็หมองบ่รองบ่เรือง | ||
| ๏ เผลอ ๆ มะเมอมน | จิตจนก็ข่นก็เคือง | ||
| ผิวพักตร์ก็ชักเหลือง | วรรูปก็ซูปก็ผอม | ||
| ๏ บัดนั้นพระพี่เลี้ยง | ทนุเคียงยุพาถนอม | ||
| เห็นราชธิดาตรอม | จิตหม่นกระวนกระวาย | ||
| ๏ หนักใจก็ไปเฝ้า | ณะพระเจ้าวิทรรภะฉาย | ||
| ทูลว่าธิดาสาย | จิตไท้มิใครเสบย | ||
| ๏ เมื่อนั้นพระจอมธรร | มะวิทรรภะฟังเฉลย | ||
| ห่อนรู้ระหัสเผย | ธก็ร้อนอุราสลาย | ||
| ๏ ลูกกรูก็ชีพกรู | จิตกรูบ่รู้สบาย | ||
| ใจกรูบ่ดูดาย | อุระเดือดบ่เหือดทำงน | ||
| ๏ หนักในหทัยท้าว | อุระร้าวบ่รู้จะทน | ||
| จึ่งองค์พระทรงพล | ก็ละห้อยละเหี่ยหทัย | ||
| ๏ รำลึกพระชนมา | ยุยุพาประภาพิไลย | ||
| นงเยาว์ลำเภาไว | ยะก็รุ่นเจริญจรูญ | ||
| ๏ สมควรสยุมพร | อรชรพิธีพิทูร | ||
| สมศักดิ์สมบูรณ์ | วรเกียรติ์ขจายขจร | ||
| ๏ ตรึกเสร็จก็ตรัสสั่ง | กิจดังมนานุสร | ||
| เสนาพลากร | สุมนัสก็จัดก็ปัน | ||
| ๏ ส่งข่าวและป่าวทั่ว | นคเรศเฃตตะฃัณฑ์ | ||
| ทุกรัฐกษัตริย์อัน | จิตหวังพระอังคนา | ||
| ๏ ทราบข่าวสยุมพร | อรไทยประไพประภา | ||
| เสียวศัลย์กระสันหา | กลยาณิ์ประภาประไพ | ||
| ๏ ต่างองค์ทนงฤทธิ์ | มนคิดจะสมสมัย | ||
| ต่างองค์ทนงใจ | จรหมายจะได้สมร | ||
| ๏ ร้อนรักตะหนักมาด | พิศวาสพระนางบวร | ||
| เวียนหวังพระบังอร | อุระเต้นบ่เว้นทิวา | ||
| ๏ ไฝ่ถึงยุพาภี | มะลุตรีสุโลจนา | ||
| ฝันถึงยุพาภา | ดรุณีพระภีมะพงศ์ | ||
| ๏ ต่างเตรียมพลากร | อภิฤทธิเรืองณรงค์ | ||
| เนืองแน่นณะแดนดง | จรโดยวิทรรภ์วิถี | ||
| ๏ ถั่นถึงนครรัตน์ | ก็กษัตร์สุภัทร์พลี | ||
| เฝ้าภีมะราชภี | มะก็รับก็เลี้ยงก็ดู ฯ | ||
| ๏ เมื่อนั้นมุนีนา | ทรญาณวิธานวิทู | ||
| เชี่ยวณานวิศาลบู | รณะก่องเถกิงถกล | ||
| ๏ อีกทั้งมุนีบรร | พตอันวิชาวิมล | ||
| สองเหิรระเห็จหน | จรโดยอำพรพิถี | ||
| ๏ ถั่นถึงสวรรค์เวียง | อมราวะดีมณี | ||
| จึ่งสองพระโยคี | จรไปณะไวชยันต์ | ||
| ๏ เฝ้าองค์พระวาสพ | อมเรนทร์วฤตระหัน | ||
| สมเด็จพระจอมสวรรค์ ก็คำรพไชมมุนี | |||
| ๏ ถามทุกข์แลสุขใน | ภพโลกมนุษยะมี | ||
| เจริญจรูญพิบูลย์ปรี | ดิสวัสดิ์ฤาฤษี | ||
| ๏ จึ่งสองมุนีน้อม | มนทูลทิวัสบดี | ||
| ในโลกมนุษย์มี | สุขเปรมเกษมกมล | ||
| ๏ บรรดาพระราชา | ฃติยาธิเกียรติ์ถกล | ||
| ทุกที่มหรีดล | ก็สวัสดิ์พิพัฒน์ประพันธ์ | ||
| ๏ เมื่อนั้นสุราธิป | ทิพราชมไหศวรรย์ | ||
| ฟังทูลพระทรงธรร | มะก็ปริ่มหทัยะปรีดิ์ | ||
| ๏ ตรัสถามพระนักสิท | ธมหิทธิเวททวี | ||
| ดูราพระโยคี | พรตผู้พิสุทธพิสัย | ||
| ๏ อันเหล่าพระราชา | ธิกษัตริย์วิวัฒน์วิชัย | ||
| ครองเวียงกำเรียงไกร อภิชิตมหิทธิ์มหัน | |||
| ๏ ต่างองคะต่างทรง | สุรภาพอเนกอนันต์ | ||
| ทุกองค์ทรงธรรม์ | สุจริตวิสิฏฐ์วิศาล | ||
| ๏ ต่างองคะหายพักตร์ บ่มิยาตรณะคัคะณานต์ | |||
| ตูห่อนจะพบพาน | ภพนาถนรินทะใด | ||
| ๏ เหตุใดกษัตรา | ธิกอานุภาพะไกร | ||
| จึ่งหายพระพักตร์ไป บ่มิสู่สวรรคะเลย | |||
| ๏ เมื่อนั้นพระนารท | พจพร้อมฉลองเฉลย | ||
| อันซึ่งกษัตริย์เคย | จรชั้นสวรรค์ก็หาย | ||
| ๏ ด้วยเหตุสยุมพร | อรชรสุพรรณราย | ||
| กานดายุพาสาย | จิตภีมะวีระวงศ์ | ||
| ๏ ทุกเทศเกษตรรัฏ | ฐกษัตริย์ก็เตร็จก็ตรง | ||
| สู่เวียงวิทรรภ์จง | มนมุ่งวิมลสุมาลย์ | ||
| ๏ เหตุนี้บ่มีใคร | จรเฝ้าพระมัฆะพาน | ||
| สมเด็จมรุตวาน | ธตระหนักหทัยเทอญ ฯ | ||
| ๏ เมื่อนั้นพระโลกบาล แลพระอัคนีเจริญ | |||
| เสด็จเยือนพระอินทร์เมิล พระฤษีสุมนต์ยุคล | |||
| ๏ ต่างองค์ก็ยินความ | มุนิงามแถลงยุบล | ||
| ต่างองค์ก็มุ่งกมล | จะเสด็จณะเมทินี | ||
| ๏ เพื่อการสยุมพร | กลยาณิ์ประภาฉวี | ||
| ต่างองค์ประสงค์ศรี อรราชพาลิกา | |||
| ๏ องค์อินทร์วรุณยม | และพระเพลิงเถกิงประภา | ||
| ต่างทรงมหาวา | หนะเหิรระเห็จทยาน | ||
| ๏ หมายมุ่งวิทรรภ์รัต | นะนครบวรวิศาล | ||
| พรึบพร้อมพหลหาญ พลแห่อำพรสลอน ฯ | |||
| ๏ กล่าวฝ่ายพระนลราช นลนาถนิษัธนคร | |||
| ทราบฃ่าวสยุมพร | อรนุชก็สุดกระสัน | ||
| ๏ รีบจัดพลากร | บทจรนครวิทรรภ์ | ||
| คำนึงพระนุชพลัน | พระก็เร่งพหละคลา | ||
| ๏ นึกนุชบ่เหนื่อยนึก | อุระทึกระลึกยุพา | ||
| หมายนางบ่หมางมา นเสน่ห์วิมลสมร ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้นพระวัชรี | อัคนีเถกิงบวร | ||
| ยมราชวรุณจร | พลผองผยองโพยม | ||
| ๏ ต่างยลพระนลทรง | สิริลักษณ์พิไลยประโลม | ||
| ตรูตาสง่าโฉม | ภพหล้าจะหาบ่เหมือน | ||
| ๏ สี่เทพธอยุดพา | หนเด่นประดุจจะเดือน | ||
| ลงจากโพยมเยือน | นลราชณะแนวพนม | ||
| ๏ มีเทพกถาสุน | ทรชื่นบ่ขื่นบ่ขม | ||
| ถ้อยคำก็ฉ่ำฉม | ผิวฟังก็ดังจะกลืน | ||
| ๏ ดูราพระทรงศักดิ์ | ปรปักษ์บ่ฝ่าบ่ฝืน | ||
| ขันแขงพระแสงปืน | อภิศักดิ์ตระหนักสวรรค์ | ||
| ๏ ทรงโฉมประโลมลัก | ษณะพักตร์ประจักษะพลัน | ||
| ทรงศรีฉวีวรรณ | วรเดชวิเศษวิมล | ||
| ๏ เชิญองค์นิษัธนาถ | นลราชพลีพหล | ||
| กอบกิจประกอบผล | ดุจเราจะกล่าวถาวย ฯ | ||
สรรคที่ ๓
| ๏ | |||
สรรคที่ ๔
| ๏ | |||
สรรคที่ ๕
| ๏ | |||
สรรคที่ ๖
| ๏ | |||
สรรคที่ ๗
| ๏ | |||
สรรคที่ ๘
| ๏ | |||
สรรคที่ ๙
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๐
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๑
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๒
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๓
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๔
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๕
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๖
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๗
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๘
| ๏ | |||
สรรคที่ ๑๙
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๐
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๑
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๒
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๓
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๔
| ๏ | |||
สรรคที่ ๒๕
| ๏ | |||
