บทละครเรื่à¸à¸‡à¸£à¸²à¸¡à¹€à¸à¸µà¸¢à¸£à¸•à¸´à¹Œ พระราชนิพนธ์สมเด็จพระเจ้าà¸à¸£à¸¸à¸‡à¸˜à¸™à¸šà¸¸à¸£à¸µ
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→) |
(/* ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ) |
||
| แถว 2,314: | แถว 2,314: | ||
===ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ === | ===ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ === | ||
| + | ====ทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด==== | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | ๏ จึ่งตร้สกับหมู่อสูรราช ประภาษแก่มารยักษา | ||
| + | ทั้งพวกอำมาตย์เสนา กูได้มหารูจี | ||
| + | ท่านเร่งเกษมเปรมใจ อย่าครั่นคร้ามขามใครยักษี | ||
| + | อันลักษมณ์แลรามขนกระบี่ น่าที่จะม้วยพิราลัย | ||
| + | กูผัดมึงแต่สองสามวัน เท่านั้นดอกแล้วจะม้วยไหม้ | ||
| + | มโหทรเร่งคุมอสูรไป ปลูกโรงพิชัยพิธี | ||
| + | โดยยาวใหญ่สามสิบเก้าห้อง ให้กุก่องด้วยแดงแสงศรี | ||
| + | ทิ้งธูปเทียนตามรูจี ดอกไม้แดงดีสิบเจ็ดพรรณ | ||
| + | จงประดับประดาธราลัย อำไพพึงพิศเฉิดฉัน | ||
| + | อบอายกระจายจรจวงจันทน์ อำพันรสกลิ่นโอฬาร์ | ||
| + | ทั้งเจ็ดประการแก้ววิเศษ จะบูชาพระเวทคาถา | ||
| + | กับหอกกบิลพัทสาตรา ณ ท่าทางเชิงพระเมรุบรรพต | ||
| + | ยังที่ละเอียดอ่อนแดง ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด | ||
| + | เร่งคุมอสุรีมียศ กฎหมายกิจการทั้งปวงไป | ||
| + | หนึ่งให้แกะดินเจ็ดท่า จะปั้นรูปเทวาน้อยใหญ่ | ||
| + | เข้าบูชากุณฑ์กองไฟ อย่าให้ใครรู้จงลีลา | ||
| + | ฯ เจรจา ๔๔ คำ ฯ | ||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้น จึ่งมโหทรมารยักษา | ||
| + | รับสั่งดีใจออกมา ก็พาอสูรพันหนึ่งไป | ||
| + | ฯ กราว เชิด ฯ | ||
| + | |||
| + | ร่าย | ||
| + | ๏ ครั้นถึงเชิงพระเมรุบรรพต เอากฎหมายออกแถลงไข | ||
| + | ฯ เจรจา ฯ | ||
| + | |||
| + | ๏ กะเกนแก่กันทันใด ปลูกโรงพิชัยพิธี | ||
| + | บ้างไปแกะดินเจ็ดท่า บ้างเก็บบุปผาพนาศรี | ||
| + | ตัดไม้ทำโรงพิธี เสร็จได้มาลีดินมา | ||
| + | ฯ ๖ คำ เจรจา เชิดปฐม ฯ | ||
| + | |||
| + | ๏ เมื่อนั้น จึ่งมโหทรมารย้กษา | ||
| + | แต่งโรงพิธีโอฬาร์ วิจิตรรจนาอำไพ | ||
| + | เลิศแล้วแก้วเก้าเนาวรัตน์ เพดานดัดแดงแสงใส | ||
| + | ระย้าย้อยห้อยภู่วิไล สุกใสเถือกถ่องรูจี | ||
| + | เสาส้างสะอ้านพื้นพรรณแดง ตกแต่งที่ทางเรืองศรี | ||
| + | ตามด้วยธูปเทียนรูจี มีคนธรสโอฬาร์ | ||
| + | จึงให้เอาดอกมาลี ซึ่งให้ยักษีไปหา | ||
| + | กับดินเจ็ดท่าสมุทมา ไว้ท่า ณ โรงพิธี | ||
| + | ครั้นเสร็จระเห็จผายผัน จรจรัลเหาะมายังกรุงศรี | ||
| + | ฯ เชิดปฐม ฯ | ||
| + | |||
| + | ๏ ครั้นถึงจึ่งทูลคดี บัดนี้พร้อมแล้วพระราชา | ||
| + | ฯ เจรจา ๑๐ คำ ฯ | ||
| + | |||
| + | โทน | ||
| + | ๏ เมื่อนั้น ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา | ||
| + | ชำระสระสรงคงคา ขัดกายาหมดมลทิน | ||
| + | ทรงภูษาทาธะรศประดับเครึ่อง เรื่องรัศอำไพเฉิดฉิน | ||
| + | ดุจดังบรมพรหมินทร์ เหมือนอินทร์เลื่อยลอยเมฆา | ||
| + | ทรงมงกุฎสังวาลกรรเจียกเก็จ เพชรระยับทับทรวงเลขา | ||
| + | ตาบติดวิจิตรเจษฎา พาหุรัดตรัสใส่ธำมรงค์ | ||
| + | รัดพระองค์ทรงทองปลายพระกร บทจรดั่งพระยาราชหงส์ | ||
| + | ลีลามาขึ้นรถทรง ก็เหาะตรงไปโรงพิธี | ||
| + | ฯ กราว ชมตลาด ฯ | ||
| + | |||
| + | ๏ ครั้นถึงประทับพลับพลา เปลื้องเครื่องมหารังสี | ||
| + | บรรจงกระหวัดโจฬ์เป็นโยคี พิจิตรทะรังสีล้วนแดง | ||
| + | ทรงด้ายย้อมเป็นสังวาลวรรณ เกี่ยวกันพึงพิศเป็นแสง | ||
| + | ประดับประดาอ่าองค์บรรจงแดง แต่งจุณจันทน์เจิมพักตรา | ||
| + | ดุจดั่งบรมพรหเมศ เรืองเดชสิทธิศักดิ์หนักหนา | ||
| + | เสด็จเข้าปั้นรูปเทวา ทุกช่องชั้นฟ้าสุราลัย | ||
| + | จึ่งเชิญหอกแก้วกบิลพัท พาดบนเตียงแดงแสงใส | ||
| + | ใส่เพลิงเถกิงกุณฑ์ไฟ สูงได้เท่าเทียมปลายตาล | ||
| + | จึ่งอ่านพระเวทคาถา ตามตำรับตำราว่าขาน | ||
| + | บูชาด้วยแก้วเจ็ดประการ หว่านดอกไม้เข้าในอัคคี | ||
| + | แล้วจึ่งเอามัจฉมังสา บูชาหอกแก้วรังสี | ||
| + | เอารูปเทวัญจันทรี โยนเข้าอ้คคีระดมไฟ | ||
| + | แล้วจึ่งสมาธิปัญโญ โอมอ่านโอรูปก็ม้วยไหม้ | ||
| + | หอกกบิลพัทลุกเป็นไฟ อาคมระงมไปถึงพรหมา | ||
| + | ฯ ตระ ๒๒ คำ ฯ | ||
| + | |||
| + | </tpoem> | ||
| + | ==== ==== | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | |||
| + | </tpoem> | ||
| + | ==== ==== | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | |||
| + | </tpoem> | ||
| + | ==== ==== | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | |||
| + | </tpoem> | ||
| + | |||
== เชิงอรรถ == | == เชิงอรรถ == | ||
== อ้างอิง == | == อ้างอิง == | ||
การปรับปรุง เมื่อ 14:52, 4 สิงหาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
มี ๔ ตอน โดยตอนที่ ๒ ถึง ๔ นั้นความต่อกัน
บทประพันธ์
บานแพนก
วันอาทิตย์ เดึอน ๖ ขึ้นคํ่าหนึ่ง จุลศักราช ๑๑๓๒ (พ.ศ. ๒๓๑๓ ปีที่ ๓ ในร้ชกาลกรุงธนบุรี) ปีขาล โทศก พระราชนิพนธ์ทรงแต่งชั้นต้นเป็นปฐม ยังทรามยังพอดีอยู่
ตอนที่ ๑ ตอนพระมงกุฎ
พระมงกุฎอยู่ป่า
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | หน่อในอวตารรังสี | ||
| หาผลปรนนิบ้ติชนนี | ทั้งพระฤษีมีญาณ | ||
| ว้นหนึ่งชวนน้องเข้าพาที | พระมุนีจงโปรตเดฉาน | ||
| ข้าไสร้เกลือกคนภัยพาล | ขอประทานรํ่าเรียนวิชา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฤษีรักจูบกระหม่อมเกศ | สอนให้เล่าเวทคาถา | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ หุดีกุณฑ์กองวิทยา | เจ็ดราตรีศรผุดพลัน | ||
| ฯ ตระ ฯ | |||
| ๏ จึงประสิทธิ์ประสาทธนูศิลป์ | เจ้าจินดารมณ์หมายมั่น | ||
| เมึ่อลั่นซั้นซ้ำมนตร์พลัน | สรรพโลกไม่ทนฤทธา | ||
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเรียนเสร็จ | ได้ทั้งกลละเม็ดคาถา | ||
| รบเอาธนูศิลป์มา | ลาล่าหาผลพนาลี | ||
| ฯ เข้าม่าน ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงกาลวาตพนาลัย | ปราศัยน้องลบเรืองศรี | ||
| ฝ่ายพี่จะแผลงฤทธี | ยิงรังด้นนี้ให้ขาดไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เจ้าลบว่าใหญ่ถึงแสนวา | ข้าเจ้าเห็นหาห้กไม่ | ||
| ๏ พระมงกุฎก็วางศรชัย | สนั่นไปถึงชั้นพรหมา | ||
| ตระเชิด | |||
| ๏ ถูกรังต้นใหญ่สินขาด | ยับเยินวินาศดังฟ้าผ่า | ||
| แล้วกลับต่อว่าอนุชา | น้องยาจะว่าประการใด | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ พระลบสรรเสริญบุญญา | อานุภาพเป็นหาที่สุดไม่ | ||
| พระชนนีจะมิตกใจ | ก็ชวนเก็บผลไม้กลับมา | ||
| ฯ พญา เดิน ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระฤษีสนั่นเสียง | สำเนียงกึกก้องเวหา | ||
| ตกใจทิ้งนางสีดา | ก็ลีลาออกตามกุมาร | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องเห็นฤษี | ก็วิ่งเข้าอัญชลีทูลสาร | ||
| ทิ้งนางสีดาดวงมาลย์ | พระอาจารย์มาไยชนนี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระมุนีสีดาว่าดูเอา | ให้เราตกใจถึงสองศรี | ||
| สุ้งเสียงอะไรเมื่อกี้ | คิดว่าอสุรีพะพาน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระมงกฎทูลไข | หาไม่ดอกยิงไม้พฤกษาสาร | ||
| ๏ เจ้าลบว่าแสนอ้อมประมาณ | พฤกษาสารสูงเทียมเมฆา | ||
| หักย้บสะบั้นสินขาด | วินาศดุจดั่งฟ้าผ่า | ||
| ที่กาลวาตพนาวา | หาภ้ยมิได้พระมุนี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ สีดาว่ายิงทำไม | ให้ตกใจทั้งพระฤษี | ||
| นี่ลูกอะไรน่าใคร่ตี | ก็พาทีขู่รู่กุมาร | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระมุนีจึ่งห้ามสีดา | อย่าว่าหลานกูห้าวหาญ | ||
| แล้วอวยชัยหน่ออวตาร | ให้ชัยวาลรุ่งฤทธี | ||
| จงเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | จบสกลทิศทั้งสี่ | ||
| โภยภัยสิ่งใดอย่าได้มี | ให้ฤทธียิ่งบิดร | ||
| แล้วบอกนวลนางสีดา | พฤกษานี้มีมาแต่ก่อน | ||
| แรกตั้งฟ้าดินอัมพร | ศรใครไม่กินนะสีดา | ||
| เมื่อไรต่อหน่ออวตาร | จึงผลาญไม้นี้ดั่งฟ้าผ่า | ||
| ลูกเจ้ารุ่งเรืองฤทธา | ว่าแล้วก็มากุฎี | ||
| ฯ เสมอ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายสองกุมารเข้าไป | ถวายผลไม้พระฤษี | ||
| แล้วกล้บมาหาชนนี | ยังที่พระบรรณศาลา | ||
| ฯ บาทสกุณี ๒ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ ฝ่ายนางสีดาส้วมกอด | พลอดพลางทางกวดเกศา | ||
| จูบเกศเทวศโศกา | โอ้ว่ากำพร้ายาใจ | ||
| มาดแม้นถ้าอยู่ก้บพ่อ | จะเสน่ห์หน่อหาที่สุดไม่ | ||
| เท่านี้หรือมีฤทธิไกร | ที่ไหนบิดาจะให้จร | ||
| ฝ่ายเจ้าผลานแผลงศิลป์ชัย | เหมือนเมื่อท้าวไทเธอยกศร | ||
| ครั้งไปทำการสยมพร | ในเมืองนครมิถิลา | ||
| ให้เจ้ายิ่งยศโมลี | แม่จะได้ฝากผีภายหน้า | ||
| ให้เรืองฤทธิ์เหมือนองค์พระบิดา | ว่าแล้วก็ทรงโศกี | ||
| ฯ โอด ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎทูลถาม | โปรดบอกความเกล้าเกศี | ||
| แม่ว่าพ่อข้ามีฤทธี | มาอยู่พนาลีด้วยอ้นใด | ||
| อ้นฝ่ายพระบังเกิดเกล้า | เผ่าพงศ์กษัตริย์หรือไม่ | ||
| เธอผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | บอกให้หน่อยเถิดพระมารดา | ||
| ฯ มโนราโอด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ สีดากรรแสงแถลงไข | พิไรบอกลูกเสน่หา | ||
| เดิมแม่อยู่เมืองมิถิลา | พระอัยกาเจ้าเสี่ยงศิลป์ชัย | ||
| เทพามนุษย์เข้ายกศิลป์ | เสร็จสิ้นมิได้หวาดไหว | ||
| พ่อเจ้ายกได้ว่องไว | จึงเศกแม่ให้กับบิดา | ||
| อ้นบิตุเรศของเจ้า | เผ่าพงศ์บรมนาถา | ||
| เรืองรุดสุดอรรคอิศรา | ปรากฏยศยิ่งโมลี | ||
| จึ่งพาแม่มาเวียงชัย | อัยกาให้สัจมเหษี | ||
| ให้พ่อเจ้าไปพนาลี | แม่นี้ติดตามจรจรรย์ | ||
| กับทั้งพระล้กษมณ์อนุชา | ออกไปอยู่ป่าพนาสัณฑ์ | ||
| วันหนึ่งจึงยักษ์ทศกัณฐ์ | มันใช้มารีศเป็นกวางมา | ||
| แม่ไม่รู้เลยเป็นร้กใคร่ | ให้พ่อเจ้าตามไปในป่า | ||
| แล้วได้ยินเสียงเหมือนบิดา | คิดว่ายักษาม้นยายี | ||
| จึงให้อนุชาไปดู | มิรู้ยักษ์ล้กพาแม่หนี | ||
| บิดาเจ้าตามไปต่อตี | ฆ่าอสุรีตายทั้งลงกา | ||
| แล้วพามาผ่านโภคัย | ครั้งนั้นแลแม่ได้หรรษา | ||
| จึงมีปีศาจลวงมารดา | วานข้าเขียนรูปอสุรี | ||
| พาซื่อมือแม่ไม่สุข | ประดุกเขียนรูปยักษี | ||
| พอพ่อเจ้ามาเห็นทันที | นารีผู้วานนั้นหายไป | ||
| ฝ่ายแม่จึงรู้ว่าปิศาจ | พระบิตุราชโกรธชักพระขรรค์ไล่ | ||
| ให้พระอนุชาพาแม่ไป | พิฆาตเสียในพนาวา | ||
| เดชะความสัตย์ของแม่ | เที่ยงแท้ต่อพ่อเจ้าหนักหนา | ||
| พระขรรค์กล้บกลายเป็นมาลา | อนุชาจึงขับเสียพล้น | ||
| เตชะบุญญาของเจ้า | ขวัญเข้าแม่ไม่อาสัญ | ||
| พอพบมุนีในพนาวัน | จึงคมค้ลอาศัยคลอดลูกยา | ||
| พระบิดาเจ้าชื่อราเมศ | หน่อนเรศทศรถนาถา | ||
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | ว่าแล้วก็ทรงโศกี | ||
| ฯ โอด ๒๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎกราบเกล้า | พระแม่เจ้าอย่าหม่นหมองศรี | ||
| ถึงพระบิดาไม่ดูดี | เราอยู่พงพีตามเข็ญใจ | ||
| ฯ ครวญ ๒ คำฯ | |||
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | ลูบหน้าหลังพลางร้องไห้ | ||
| แสนโศกวิโยคอาล้ย | เสน่ห์ในกอดลูกนิทรา | ||
| ฯ กล่อม ๒ คำ ฯ | |||
พระรามเสี่ยงม้า
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทเจ้าไตรตรึงษา | ||
| เอ็นดูกุมารสีดา | จากสามีพรากบิดร | ||
| อ้อหน่อนั้นค่อยจำเริญวัย | ไปลองศิลป์ชัยธนูศร | ||
| เอิกเกริกสิ้นทั้งพระนคร | บิดรก็อัศจรรย์ใจ | ||
| เอะพ่อจะเสี่ยงพาชี | ลูกนี้จะได้หม่นไหม้ | ||
| เป็นกรรมทำมาแต่ไร | ให้พรไปโดยยินดี | ||
| ฯ สาธุการ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างองค์อรรคอวตาร | ให้หาพฤฒาจารยอึงมี่ | ||
| ควรดูฤกษ์พานาที | เหตุนี้จะเป็นประการใด | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระโหรผู้เฒ่า | ก้มเกล้ากราบทูลแถลงไข | ||
| เหตุลั่นดินฟ้าสุราลัย | หาภัยมิได้ภูมี | ||
| แต่เกิดองค์อรรคศักดา | ลองมหาธนูชัยศรี | ||
| สำหร้บปราบมารไพรี | เหตุนี้ดีดอกพระราชา | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า | ||
| สงสัยไถ่ถามโหรา | บัญชาแก่ราชสามนต์ | ||
| เมื่อกูอยู่บนบัญชรชัย | หวั่นไหวดินฟ้ากุลาหล | ||
| สะเทือนเลื่อนภูมิมณฑล | จลาจลดุจดั่งจะควํ่าไป | ||
| ดูดุ๋ช้างม้าอาณาจักร | หักหลักแหล่งหลุดไปได้ | ||
| เหตุนี้กูมิไว้ใจ | เป็นภัยติดราชธานี | ||
| จงตกแต่งล้กษณโองการ | เขียนลงเป็นราชสารศรี | ||
| ผูกแขวนคอม้าเสี่ยงพาชี | ตามประเวณีเมืองปล่อยไป | ||
| จึงจะต้องตามตำราว่า | แม้นใครขี่ฆ่าให้ต้กษ้ย | ||
| ให้หาอนุชาสองไท | กูจะให้ไปตามอาชา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ หนุมานก็ร้บสั่งพลัน | ผายผันเหาะระเห็จไปหา | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงไกยเกศภารา | เชิญเสด็จอนุชาทันที | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระสัตรุดพระพรตถามไถ่ | ให้หาเราไยกระบี่ศรี | ||
| สะเทือนเลื่อนลั่นบูรี | อยุธยามีเหตุประการใด | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานทูลแจ้งกิจจา | เหตุสุธาสนั่นหวั่นไหว | ||
| พระเชษฐาให้เสี่ยงพาชีชัย | จึงจะให้พระไปตามไพรี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระสัตรุดพระพรตสั่งพลัน | ให้เตรียมพลขันธ์ชัยศรี | ||
| ขึ้นทูลไอยกาทันที | พระเจ้าพี่รามาให้หาไป | ||
| ฯ ๒ คำเสมอ ฯ | |||
| ๏ พระไอยกาอำนวยพร | ให้ถาวรยศยิ่งเป็นใหญ่ | ||
| เจ้าไปเถิดไปพ่อไป | มีชัยแล้วกลับมาธานี | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำฯ | |||
| ๏ พระสัตรุดพระพรตอำลา | มาท้องพระโรงชัยศรี | ||
| ฯ เสมอ ฯ | |||
| ๏ เสนาซึ่งรับสั่งเดิมที | ไปจ้ดรี้พลโยธา | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ กะเกนรถรัดอัสดร | พวกพลนิกรซ้ายขวา | ||
| หอกง้าวหลาวแหลนปืนยา | ทัพหลังทัพหน้าเรียงรัน | ||
| อีกทั้งยกระบัตรเกียกกาย | ปีกป้องกองรายแข็งขัน | ||
| ครั้นเสร็จระเห็จทูลพลัน | พลขันธ์พร้อมแล้วภูมี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระพรตยศไกรชัยศรี | ||
| จึงชวนอนุชาสรงวารี | สองศรีสำอางอาภรณ์ | ||
| ทรงมงกฎสังวาลเสร็จสรรพ | จับสะพักสะพายแล่งแสงศร | ||
| ทบทรวงกรรเจียกกระจายจร | ตาบติดอาภรณ์กระจายตา | ||
| พาหุรัดธำมรงค์ชายแครง | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา | ||
| สนอบสนับสรรพชวนอนุชา | ลีลามาขึ้นรถไป | ||
| ฯ บาทสกุณี ๖ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ รถเอยราชรถแดง | สีแสงสว่างสุกใส | ||
| งอนแอกปะแหรกวิไล | ฉ้ตรชัยวิจิตรเจษฎา | ||
| เพราเพชรเก็จแกมหน้าหลัง | บังใบด้วยมณีมีค่า | ||
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | กรีฑาพหลไปพลัน | ||
| ฯ กราวเชิด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงซึ่งกรุงอยุธยา | ขึ้นเฝ้าเชษฐาไอศวรรย์ | ||
| พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | พากันออกท้องพระโรงชัย | ||
| ฯ เสมอ ฯ | |||
| ๏ จึงตรัสด้วยราชสารศรี | เสนีแต่งแล้วหรึอไฉน | ||
| เสนาก้มกราบทูลไป | แต่งไว้เสร็จแล้วภูมี | ||
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ ในลักษณพระราชสาร | ว่าพระผ่านทศทิศทั้งสี่ | ||
| แบ่งภาคจากกระเษียรวารี | มีกมลจิตต์จินดา | ||
| ให้ปล่อยมิ่งม้าอุปการ | ใครพานพะขี่จะเข่นฆ่า | ||
| ที่อวดฤทธิ์ดีจงขี่ม้า | ผ่านฟ้าจะไปต่อตี | ||
| ถ้าแม้นเป็นข้าอาณาจ้กร | ทักษิณประณตบทศรี | ||
| เคารพอภิวันท์ธุลี | ปล่อยพาชีจรไคลคลา | ||
| ฯ ๖ คำ ร่าย ฯ | |||
| ๏ พระรามว่าดีแล้วเอาเถิด | พอเกิดดวงดาวเวหา | ||
| เบื้องบนข้างทิศบูรพา | บัญชาให้ผูกพาชี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ อาลักษณ์เอาสารผูกคอม้า | อลังการที่นั่งรังสี | ||
| โหรปล่อยมิ่งม้าทันที | พาชีดึงเดาะเดินพลัน | ||
| ฯ ฉาน เชิดฉิ่ง ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระรามจึงสั่งอนุชา | แม้นใครขี่ฆ่าให้อาสัญ | ||
| ๏ อนุชารบสั่งจรจรัล | พลันยกพลตามสะกดไป | ||
| ฯ กราว ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระรามซ้ำสั่งหนุมาน | ท่านไปช่วยด้วยจึ่งได้ | ||
| หนุมานรับสั่งคลาไคล | ไปนำพลตามพาชี | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
พระมงกุฎขี่ม้าเสี่ยงทาย หนุมานจะจับ ถูกพระมงกุฎเสกมนตร์มัดตัว
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์ | ||
| ผู้ทรงมหิทธิ์ฤทธี | ตรีเนตรเล็งแลลงมา | ||
| ก็แจ้งว่าหน่ออวตาร | จะพานพะรบวงศา | ||
| อ้อกรรมหน่อดลบิดา | จึงเสี่ยงพญาม้าไป | ||
| เอะอาว์ผู้เข้าราวี | จะต้องศรศรีเพียงต้กษัย | ||
| จึงจะจ้บได้แต่พี่ไป | อวตารจะให้ลงอาชญา | ||
| จำกูจะช่วยแก้ไข | เอาผลบุญไปภายหน้า | ||
| อย่าให้มอดม้วยชีวา | ก็ดลม้าเข้าพนาล้ย | ||
| ร่าย | |||
| ๏ แล้วจึ่งไปดลกุมาร | ให้ออกพนัสสถานใหญ่ | ||
| ครั้นเสร็จเสด็จขึ้นไป | ยังในฟากฟ้าดุษดี | ||
| ฯ คุกพาทย์ เหาะ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | หน่อในอวตารร้งษี | ||
| รัญจวนป่วนถึงพนาลี | ที่จะไปเที่ยวเล่นพนาวา | ||
| ครั้นเช้าอำลามารดร | จับธนูศรชัยจะไปป่า | ||
| สีดามิให้ไคลคลา | ลูกยาอย่าไปพนาลี | ||
| คืนนี้แม่ฝันเห็นร้าย | ฦๅสายอย่าเข้าพนาศรี | ||
| หูตากระเหม่นไม่ดี | วันนี้อย่าไปพนาลัย | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ พระพี่น้องเทียบทูลชนนี | กรรมมีหาพ้นตายไม่ | ||
| อันกาลวาตพนาลัย | ลูกไสร้เคยเล่นอยู่อ้ตรา | ||
| แม้นข้ามิไปพนาลี | พระฤษีจะอดพฤกษา | ||
| โภยภ้ยอะไรไม่มีมา | ถึงอ้ายยักษาไม่กลัวกัน | ||
| แม้นมันฺทำร้ายลูกจะยิง | ให้กลิ้งอยู่ในพนาสัณฑ์ | ||
| พระแม่จงให้จรจรรย์ | กรรแสงที่จะไปพนาวา | ||
| ฯ ๖คำ ฯ | |||
| โอดครวญ | |||
| ๏ สีดาส้วมสอดกอดจูบ | ลูบหน้าหลังกวดเกศา | ||
| เจ้าไปเถิดพ่ออย่าโศกา | ว้นนี้กลับมาแต่วัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องอำลา | คว้าได้ธนูผายผัน | ||
| ลาดาบสแล้วจรจรรย์ | เข้าอรัญวามิช้า | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงซึ่งป่ากาลวาต | องอาจเที่ยวไพรพฤกษา | ||
| เก็บผลไม้กินสองรา | พอเห็นมิ่งม้าพาชี | ||
| จึงบอกเจ้าลบน้องยา | มาเราช่วยกันจับขี่ | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ เออสัตว์อะไรอย่างนี้ | เรามิเคยพบเห็นมา | ||
| แน่เจ้าดูเอาที่หลัง | ใคร่นั่งเล่นไปในป่า | ||
| อะไรที่แขวนคอมา | ก็เอาสาราอ่านพลัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ ใจความว่าองคอวตาร | ผู้ผ่านโภคัยไอศวรรย์ | ||
| ปล่อยม้าใครขี่ให้ฆ่าฟัน | ถ้าข้าขอบข้นธ์ให้บูชา | ||
| เออนี่อะไรใช่เมืองบ้าน | พานพะมาไยในป่า | ||
| ถึงมาดติดตามมา | ใช่ว่าเราเป็นข้าไท | ||
| มาเราจะขึ้นขี่เล่น | เช่นนี้จะกล้วเป็นไฉน | ||
| ต้วเราก็ไม่ขบถใคร | ขึ้นพาชีชัยไปมา | ||
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงหนุมานอาษา | ||
| ซึ่งนำทัพกับตามอาชา | ล่าลอดสอดดูพาชี | ||
| จึงเห็นกุมารขี่ม้า | โกรธาลัดเข้าพนาศรี | ||
| แพละน้อย | |||
| ๏ ก็เผ่นโผนจบกุมารตี | กระบี่ต้องค้นศรสลบไป | ||
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายมงกุฎดาหนุมาน | กูผลานเถิดหรือให้ตักษัย | ||
| เจ้าลบเอยลิงอะไร | ทำไมมันมาจับเรา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เจ้าลบว่าเออไม่เข้ายา | อ้ายนี่มาทำเราเปล่า ๆ | ||
| ว่าพลางทางวิ่งตามม้าเล่า | สองเจ้าเล่นในพนาลัย | ||
| ฯ ๒ คำ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ | |||
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายถูก | ลูกลมกลับฟื้นขึ้นได้ | ||
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธิไกร | โตใหญ่เงือบเงื้อมเมฆา | ||
| แล้วคิดเอะมีฤทธิ๋นัก | ศรศ้กดิ์ตีลงดั่งฟ้าผ่า | ||
| อย่าเลยกูจะแปลงกายา | ก็เป็นลิงป่าเล็กเข้าไป | ||
| ฯ แพละ น้อย ฯ | |||
| ๏ ถึงจึ่งตํ่าเตี้ยเงี่ยห้ว | ฝากตัวแล่นเล่นในป่าใหญ่ | ||
| ปีนป่ายร่ายกิ่งค่าไม้ | ทำเป็นรักใคร่ไปมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายสองกุมารไม่สังเกต | หน่อนเรศคิดว่าลิงป่า | ||
| ๏ หนุมานโจนจับมิช้า | กุมาราตีลิงสลบไป | ||
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระมงกุฎด่าโจนลงเงื้อง่า | กูฆ่าเถิดหรือให้ตักษ้ย | ||
| เจ้าลบเอ่ยดูอ้ายจังไร | มันไม่หลาบเลยอนุชา | ||
| ทำไมมันมาจับเรา | เอาหรือให้ม้วยสังขาร | ||
| ๏ เจ้าลบร้องห้ามพี่ยา | อย่าฆ่าเจ้านายมันมี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ มงกุฎด่าว่าอ้ายเจ้าเล่ห์ | เหม่พานมาไยพนาศรี | ||
| จองหองจะเข้าราวี | กิริยาอ้ายนี้เข้าใช้มัน | ||
| มาเราจะเอาเชือกเขา | มัดศอกมันเข้าให้มั่น | ||
| จารึกหน้าไปบอกเจ้ามัน | ก็ชวนก้นเข้ามัดลิงไพร | ||
| ฯ ตระ ฯ | |||
| ๏ มัดแล้วจารึกเศกมนต์เป่า | ต่อเจ้าของมึงจึ่งแก้ได้ | ||
| ซํ้าตีมิให้บรรลัย | เร่งไปบอกเจ้ามึงมา | ||
| ว่าพลางทางเผ่นขึ้นพาชี | ข้บขี่ควบเล่นในป่า | ||
| ฯ เชิดฉิ่ง เพลง ฯ | |||
| ๏ เล็มล่าหาผลพนาวา | ได้มาก็สู่กันพลัน | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายหนุมานซึ่งต้องม้ด | สะบัดตะบึงยิ่งรึงมั่น | ||
| เวทนาน่าอายเทวัญ | โศกศัลย์มายังทัพชัย | ||
| ฯ เชิด โอด ฯ | |||
พระพรตจับพระมงกุฎ
| ๏ ครั้นถึงจึ่งเฝ้าพระพรต | กำสรดหาบอกความไม่ | ||
| ๏ พระพรตเห็นต้องม้ดไป | ตัดด้วยพระขรรค์ชัยมิช้า | ||
| ฯ ตะบองกัน ฯ | |||
| ๏ เชือดเถือเท่าไรก็ไม่ขาด | ประหลาดอัศจรรย์หนักหนา | ||
| ๏ หนุมานเจ็บร้องเจรจา | อุ่ยหน่าโอยอย่าภูมี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ พระพรตจึงเห็นอักษร | ที่หน้าวานรกระบี่ศรี | ||
| นิ่งอยู่กูจะดูหน้งสือมี | ได้เนื้อความบอกกระบี่พลัน | ||
| ในลักษณว่าถ้าจะแก้ | แม้นแลมิใช่เจ้าจงติดมั่น | ||
| ท่านเร่งเข้าไปบังคมคัล | มันอยู่หาไหนบอกมา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานทูลบุ้ยปากไป | มันอยู่ในไพรพฤกษา | ||
| นะแน่งนิ่มน้อยสุนทรา | ข้าประมาณชันษาสิบปี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระพรตก็ไปตามว่า | หนุมานเหาะมากรุงศรี | ||
| ฯ เชิด โอด ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | ภูมีกริ้วโกรธโกรธา | ||
| เหม่อ้ายพญาหนุมาน | แต่มึงทำการอาสา | ||
| ฆ่าอสุรม้วยทั้งลงกา | บัดนี้พามัดมาหากู | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานครวญครางร้องไห้ | ไม่ทูลได้ซบเศียรอยู่ | ||
| พระรามเห็นอักษรอ่านดู | ก็รู้ว่าต้องมนตรา | ||
| จึงเอาพระหัตถ์ลูบหลุด | พระทรงภุชขัดแค้นหนักหนา | ||
| ๏ หนุมานก้มกราบทูลลา | ถ้ามิได้ข้าศึกไม่กลับคืน | ||
| ว่าพลางเหาะขึ้นเวหา | ขัดแค้นโศกาสะอื้น | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ก็เหาะลงมาแผ่นพื้น | ฝ่าฝืนเข้านำท้พไป | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ พระพรตร้องถามหนุมาน | พระอวตารยังว่าเป็นไฉน | ||
| หนุมานว่าโกรธฟูนไฟ | อย่าพิไรมาไปต่อตี | ||
| ทูลพลางทางออกนำท้พ | กลับกลายแปลงองค์กระบี่ศรี | ||
| สี่กรสี่พักตร์รูจี | ก็นำไปที่กุมารพลัน | ||
| ฯ กราว ตระ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | หน่อไทนารายณ์ไอศวรรย์ | ||
| เห็นชี้บอกแก่น้องพลัน | นั่นแนอริราชยกมา | ||
| ว่าพลางทางลงขึ้นศิลป์ | แผ่นพื้นด้าวดิ้นดั่งฟ้าผ่า | ||
| ขวางออกบอกความเจรจา | ดูกรท่านมาไย | ||
| ทำไมอุกมาถึงนี่ | องอาจอวดดีหรือไฉน | ||
| เราเป็นเจ้าป่าพนาลัย | เราไสร้ไม่ให้จรลี | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายอาว์ขับรถเข้าบัญชา | เรามาหาผู้จับม้าขี่ | ||
| เหตุเจ้าร่วมอาสน์โมลี | กับตีมัดผูกหนุมาน | ||
| พระอวตารให้เชิญเจ้าเข้าไป | แม้นขัดแข็งให้เราสังหาร | ||
| มาเข้าไปเฝ้าพระอวตาร | หาไม่จะสังหารบัดนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายสองพี่น้องตอบว่า | อย่าจองหองฆ่าเราสองศรี | ||
| ทำไมมิให้จับม้าขี่ | ม้านี้ของใครว่ามา | ||
| มาดแม้นถ้าม้าของเธอ | เออปล่อยมาไยในป่า | ||
| เราได้ขี่เล่นไปมา | ชอบว่าขอเราจะให้ไป | ||
| มากลับว่าเราองอาจ | ราชฐานโรงโกงอยู่ไหน | ||
| ทําไมมิให้มัดลิงไป | ใครใช้มันมาราวี | ||
| ฝ่ายเราเห็นแก่อวตาร | จึงไม่ประหารกระบี่ศรี | ||
| มัดไปให้แจ้งคดี | ชอบแต่จะขอบไมตรีกัน | ||
| นี่ถ้อยไม่ถามความไม่ว่า | เจรจาแต่ล้วนจะหํ้าหั่น | ||
| เออสังหารมามาเล่นกัน | กระชั้นรุกว่าอย่าดูเบา | ||
| ชิตาพหลสกลไกร | จะทำไมใครหรือเจ้า | ||
| อวดหาญแกล้งมาพาลเรา | เอาเถิดจะต่อฤทธา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระอาว์ตอบวาที | สองศรีอย่าก้องแก้งว่า | ||
| เจ้าย้งเด็กเล็กสุนทรา | เราเมตตาดอกกุมาร | ||
| มาดแม้นไม่ลุกะโทษไท | ที่ไหนจะพ้นสังหาร | ||
| แน่เจ้าอันศรอวตาร | ผลาญสิบสี่โลกก็บรรลัย | ||
| เทพามนุษย์รู้สิ้น | เมืองแมนแดนดินหวาดไหว | ||
| ทำไมขี่ม้าของไท | ไม่แจ้งในสารหรือว่ามา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพี่น้องตอบพจมาน | ราชสารอะไรในป่า | ||
| เมื่อมีแต่ลิงวิ่งตามมา | อุกอาจเข้าป่าเราไย | ||
| ชิชะว่าเราก้องแก้งเด็ก | ถึงเล็กก็หากลัวผู้ใหญ่ไม่ | ||
| ท่านอย่าอวดองทะนงไป | เราไม่ครั่นคร้ามวาจา | ||
| ตัวเราผู้ตั้งอยู่ในธรรม์ | หาพรั่นพรึงไม่อย่าว่า | ||
| อุ่ยหนาข้ากลัววิทยา | โกรธาดันดึงพาที | ||
| ฯ กราวรำ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระพรตโกรธกริ้ว | หลิ่วแลเล็งยิงสองศรี | ||
| ศรเป็นข่ายแก้วราวี | ให้ไปพิฆาฎกุมารา | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุตก็ผลานแผลง | เป็นเพลิงเริงแรงเวหา | ||
| เปลวปลาบวาบถึงพระสุธา | รารอรอบองค์พระกุมาร | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระมงกุฎกวางศรไป | เป็นพระขรรค์เพ็ชรไล่สังหาร | ||
| ฟาดฟันข่ายแก้วอสุรกาฬ | บันดาลแพ้ฤทธิหายพลัน | ||
| ฯ เชิด คำ ๒ ฯ | |||
| ๏ พระลบก็ผลานแผลงซํ้า | เป็นนํ้าล้างไฟที่กางกั้น | ||
| พระพี่น้องเยาะเย้ยไปพลัน | หุนหันเข้าต่อฤทธา | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ยิงถูกพระสัตรุดพระพรต | ตลอดหมดทั้งพลอาษา | ||
| ระเนนล้มวินาศดาษดา | อนุชาแผลงซํ้าตระหนํ่าไป | ||
| ฯ เชิด โอด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายฟื้น | ฝ่าฝืนเข้าหากลัวไม่ | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ พระมงกุฎตีด้วยธนูชัย | ลิงไพรสลบซบซอน | ||
| จึงบอกเจ้าลบเอ๋ยดูลิง | มันกลิ้งอยู่แล้วด้วยคันศร | ||
| ๏ พระลบซํ้าโบยราญรอน | อ้ายวานรตายแล้วพี่ยา | ||
| ฯ กราวรำ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระพรตฟั่นฟื้น | ขืนอารมณ์เสี่ยงคาถา | ||
| เดชะพระเดชเดชา | พี่ยานารายณ์ช่วยพลัน | ||
| บัดนี้ต้วข้าต้องศร | อย่าให้ม้วยมรณ์อาสัญ | ||
| อธิษฐานพลางทานํ้ามัน | พลันเนื้อติดหายเป็นดี | ||
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ แล้วคิดดูฤทธิกุมาร | คล้ายองค์อวตารเรืองศรี | ||
| เนื้อนะแน่งนวลนิลรูจี | ศรีทรงเหมือนองค์ภูวนัย | ||
| หรือว่าลูกนางสีดา | เชษฐาให้ฆ่าหาม้วยไม่ | ||
| ก็ผิดที่เจ้าล้กษมณ์ว่าบรรลัย | ครั้นจะท้กไปอายวิญญาณ์ | ||
| คิดแล้วจึงตั้งอธิษฐาน | แม้นกุมารเป็นวงศ์พงศา | ||
| นํ้าเนื้อเชื้อชาติพี่ยา | ให้พลเป็นมาบัดนื้ | ||
| ตั้งสัตย์ตร้สพลางสำรวมมนต์ | รี้พลเป็นขึ้นอึงมี่ | ||
| ทั้งพระสัตรุดเป็นดี | ภูมีเร่งอัศจรรย์ใจ | ||
| จำเป็นจำกูจะแผลงผลาน | ตามคำอวตารผูใช้ | ||
| คิดพลางวางวิรุนปานำไป | ศรชัยเป็นนาคนาคี | ||
| ฯ กลม ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระสัตรุดก็แผลงผลาน | เป็นเพลิงกาลไปเจียวจี่ | ||
| รอบหน้าในศรวาสุกรี | ศรไม่ยายีสองรา | ||
| ฯ ตะบองกัน ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎก็แผลงผลาน | บันดาลเป็นพระยาปักษา | ||
| ฯ แพละ ฯ | |||
| ๏ พระลบแผลงเป็นท่อธารา | ดับวิทยาซึ่งเป็นไฟ | ||
| ฯ ปรายเข้าตอก ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายศรซึ่งไปเป็นครุฑ | ฉวยฉุดนาคหนีตามไล่ | ||
| แล้วแผลงศรชํ้ากระหนํ่าไป | รุกไล่เขาต่อฤทธา | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานครั้นต้องพระพายเป็น | เต้นแอบแนบบังพฤกษา | ||
| คอยมองจับสองกุมารา | สอดนัยนาดูท่วงที | ||
| ฯ แพละน้อย ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายอาว์ขึ้นศรพรหมาศ | พาดสายเสี่ยงทูนเหนือเกศี | ||
| มาดแม้นเป็นวงศ์พงศ์พีร์ | ศรศรีอย่ากินกุมารา | ||
| แต่พอสลบจ้บได้ | จะเอาไปถวายเชษฐา | ||
| เสี่ยงพลางทางตั้งสัจจา | ว่าแล้วก็ผลานแผลงพลัน | ||
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ พระมงกุฎรับข้อพระกรอ่อน | พระนลาตกระทบศรรังสรร | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ล้มกลิ้งลิงเข้าจับพลัน | คาดคั้นเอาสองกุมารา | ||
| ฯ เชิด โอด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายเจ้าลบลอดหนีได้ | ด้นดั้นเข้าไพรพฤกษา | ||
| ฯ กลม ฯ | |||
| ๏ หนุมานมัดเอามงกุฎมา | พาเข้าถวายฉับพลัน | ||
| ฯ ๒ คำ เตียว ฯ | |||
| ๏ พระพรตเห็นร้องสั่งไป | ขันขึงมันให้แน่นมั่น | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| (ทรงแทรก) | |||
| ๏ หนุมานจำใส่ตะโหงกพลัน | มอบกันร้กษากุมารา | ||
| ๏ พระพรตจึงสั่งหนุมาน | เร่งจัดทหารค้นป่า | ||
| น้องม้นวิ่งเข้าพนาวา | รีบร้นค้นหาบัดนี้ | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ หนุมานรับสั่งสั่งพลัน | ให้พลขันธ์ค้นพนาศรี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ พลขันธ์เข้าค้นพนาลี | มิพบก็เข้าบงคมคัล | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ข้าค้นหาอ้ายกุมารหนี | ทุกซอกพนาลีเขตต์ขัณฑ์ | ||
| จบทั่วไม่พบตัวมัน | อัศจรรย์หนกหนาภูมี | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ พระพรตก็สั่งทันใด | จวนอโณทัยคล้อยรังสี | ||
| ก็เลิกพหลมนตรี | กลับรี้พลคืนพารา | ||
| ฯ กราว ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างเจ้าลบเห็นทัพกลับ | ลับเนตรแล้วออกค้นหา | ||
| ล่าลอดสอดดูพี่ยา | พบแต่ธนูศิลป์ชัย | ||
| โออนิจจาพระพี่เอ๋ย | กรรมสิ่งใดเลยมาซัดให้ | ||
| มาดแม้นถ้าม้วยบรรลัย | น้องไม่ขออยู่จะตายตาม | ||
| เป็นสัตย์สุจริตพระพี่ | น้องมิได้คิดเข็ดขาม | ||
| ครั้นน้องจะเข้าไปตาม | ความนี้ไม่แจ้งชนนี | ||
| น้องขอไปแจ้งอาจารย์ | แล้วจะลามารดาไปตามพี่ | ||
| โอ้ว่าเทวัญจันทรี | ปรานีอย่าให้มรณา | ||
| คิดพลางทางหยิบเอาศิลป์ศร | บทจรคนึงถึงเชษฐา | ||
| ก็แจ้งใสในราชปัญญา | อ่อเทวาบังให้กู | ||
| ดีร้ายพระพี่ไม่ม้วย | เมื่อเข้าไปช่วยจะได้สู้ | ||
| คิดพลางยกศิลป์ใส่เศียรชู | ก็วางวู่กรรแสงวิ่งมา | ||
| ฯ เชิด โอด ฯ | |||
| (ทรงแทรก สุดดรงนี้) | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงร้องแถลงสาร | บันดาลโอดโอยโหยหา | ||
| สะอึกสะอื้นเจรจา | เขาเข่นฆ่าจับพระพี่ไป | ||
| ครั้นข้าจะเข้าไปตาม | หาใครมาบอกความไม่ | ||
| ขอลามารดาอาจารย์ไป | ติดตามภูวนัยพี่ยา | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
พระลบแจ้งข่าวนางสีดา พระมงกุฎถูกจองจำ
| โอ้ | |||
| ๏ สีดาฟังลูกลบทูล | อาดูรเทวศเสน่หา | ||
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | อนิจจามาจากแม่ไป | ||
| มาดแม้นถ้าฟังคำแม่ | เที่ยงแท้หามอดม้วยไม่ | ||
| ป่านนี้จะเป็นประการใด | หรือบรรล้ยแล้วลูกยา | ||
| แม่ไม่เห็นเลยว่าบุญน้อย | ร้อยชั่งมาด้บสังขาร์ | ||
| มาดแม้นถ้าม้วยมรณา | แม่จะกลั้นชีวาตายตามไป | ||
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | ทรามเชยเจ้าจงแถลงไข | ||
| เดิมเหตุเภทผลกลใด | อย่างไรเขาจับพี่ยา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ พระลบกราบทูลมารดร | เดิมบทจรเล่นป่า | ||
| มีสัตว์ต้วหนึ่งเจษฎา | หนังสือแขวนมาว่าพาชี | ||
| ฝ่ายข้าพี่น้องขี่เที่ยว | บัดเดี๋ยวเผือกผู้กระบี่ศรี | ||
| ม้นจู่โจนจับพระพี่ตี | กระบี่ต้องคันศรสลบพลัน | ||
| จึงช่วยกันมัดลิงปล่อย | ลิงน้อยวิ่งเข้าพนาสัณฑ์ | ||
| ก็เที่ยวเล่นป่าพนาวัน | จึงพบพลข้นธ์ยกมา | ||
| นายกองร้องบอกพระพี่ | ว่ามีรับสั่งให้หา | ||
| พระพี่กริ้วโกรธโกรธา | มันอหังการ์แล้วก็ชิงชัย | ||
| ต่างต่างยิงก้นไปมา | มันร้องว่าอวตารใช่ | ||
| ข้าก้บพระพี่วางศรไป | บรรลัยหมดแล้วพระมารดา | ||
| อยู่สักประเดี๋ยวเป็นคืน | ฝืนเข้าต่อรบฝ่ายข้า | ||
| มันแผลงศรหนึ่งมหึมา | กระทบหน้าผากพี่สลบไป | ||
| ฝ่ายข้าก็ยิงศรสู้ | อ้ายวานรจู่จ้บพี่ได้ | ||
| ฝ่ายม้นรวบข้าเข้าไว้ | ข้าปลิ้นออกได้หนีมา | ||
| ครั้นทัพกลับแล้วข้าไปตู | เห็นธนูศรไชยเชษฐา | ||
| อัศจรรย์อยู่แล้วพระมารดา | กิริยาเทวาปรานี | ||
| มาดแม้นถ้าตามเห็นได้ | เหมือนหนึ่งจะให้ชิงชัยศรี | ||
| พระแม่พระตาจงปรานี | จับธนูศรศรีอำลา | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ สีดาคร่าฉุดยุดไว้ | ยังจะไปอีกหรือให้ว่า | ||
| เมื่อไม่ฟังเลยนี่ลูกยา | พระฤษีขาจะดึงไป | ||
| อันลิงผ่องเผือกผู้ขาว | คือทหารห้าวแห่งผู้ใหญ่ | ||
| ชื่อหนุมานชาญชัย | สองไทคือองค์อนุชา | ||
| ชะรอยรู้ว่าไม่ตาย | จึ่งจองร้ายทำลูกข้า | ||
| โอ้ว่ามงกุฎเจ้าแม่อา | อนิจจามาจากแม่ไป | ||
| พระลบลูกน้อยของแม่เอ๋ย | ทรามเชยฟังแม่แถลงไข | ||
| พี่เจ้าก็ม้วยบรรลัย | แม่ได้เห็นหน้าแต่ลูกยา | ||
| เป็นกรรมสิ่งไรมาจองผลาญ | พระอาจารย์ขาเขาจึงเข่นฆ่า | ||
| เมื่อเท่านี้หรึอมิเมตตา | อ้ายใจมหาย้กษ์จังไร | ||
| ถึงมาดดุก็เป็นเด็ก | ไม่ควรที่ทำลูกเล็กได้ | ||
| แสนโศกวิโยคอาลัย | สะอึกสะอื้นไห้ไปมา | ||
| ฯ โอด ๑๒ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ ฤษีก็เข้าฌานดู | รู้ว่ากุมารไม่สังขาร์ | ||
| จึงบอกนวลนางสีดา | เจ้าอย่าได้ร้อนรนใจ | ||
| จึงให้อ้ายลบเอาแหวนก้อย | ลูกน้อยของมึงไปแก้ไข | ||
| ญาณี | |||
| ๏ สีดาก็รูดส่งไป | ตามแต่ท่านไทพระมุนี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ ฤษีจึงสั่งพระลบหลาน | แม้นนางคราญหนึ่งส่งศรี | ||
| นะแน่งนิ่มนวลรูจี | มิได้กะพริบนัยนา | ||
| ถ้าเห็นนางมาตักนํ้า | มึงทำอ้อนวอนจงหนักหนา | ||
| ว่าจะช่วยตักให้เอาบุญญา | นางจะพาไปรดกุมาร | ||
| จึงเอาแหวนใส่ในขะนน | เศกมนต์แล้วเจ้าอธิษฐาน | ||
| นางนั้นแลเทพบันดาล | ชลธารถึงแล้วจะรอดมา | ||
| ฝ่ายเจ้าอย่าได้ประมาท | อ่านวิทยาศาสตร์คาถา | ||
| เข้าแอบอยู่แทบทวารา | ไปกว่าจะพบนวลนาง | ||
| แต่ว่าอย่าเพ่อคลาไคล | พระเคราะห์ยังให้ขัดขวาง | ||
| สีดาจงเสี่ยงสัตย์นาง | พลางเข้ามณฑลกุมารา | ||
| ฯ ตระ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทไตรตรึงษ์ดึงสา | ||
| ปรานีฤษีสีดา | เมตตาลงช่วยกุมาร | ||
| ซึ่งต้องรัดรึงขึงไป | ก็ไม่เจ็บปวดเกษมสานต์ | ||
| ด้วยกรรมทำหน่ออวตาร | จึงบันดาลดลอาว์ไป | ||
| ที่พระอาว์ว่าจะแจ้งกิจ | กรรมปิดหาทูลได้ไม่ | ||
| ก็จะให้ว้าวุ่นขุ่นเคลิ้มใจ | ครั้นช่วยแล้วไปวิมานพลัน | ||
| ฯ เชิดปฐม ๖ คำ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ฝ่ายอาว์ครั้นถึงซึ่งกรุงไกร | ขึ้นไปเฝ้าไทไอศวรรย์ | ||
| ๏ พระรามเห็นเรียกน้องพลัน | ได้มันหรือไม่ไพรี | ||
| ฯ เจรจาในเพลง ๒ คำ เสมอ ฯ | |||
| ๏ พระสัตรุดพระพรตทูลไป | จับได้มันมาแต่พี่ | ||
| อ้ายน้องวิ่งเข้าพนาลี | หนีรอดไม่ได้ตัวมา | ||
| ทูลพลางสะท้อนฤทัย | ข้ดแค้นใจหนักเชษฐา | ||
| แต่ข้ารองเบื้องบาทา | ไม่ต้องอาวุธผู้ใด | ||
| ครั้งนี้มันยิงตลอดปรุ | ถูกทะลุรี้พลม้วยไหม้ | ||
| หากอธิษฐานเอาบุญไท | จึงได้มารองบาทา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมึ่อนั้น | พระรามสุริวงศ์รุ่งฟัา | ||
| จึงตรัสแก่สองอนุชา | ทั้งพญาหนุมานชาญชํย | ||
| อันอ้ายกุมารมีฤทธิ์นัก | จึงอาณาจักรลั่นหวั่นไหว | ||
| หากเจ้ากับหนุมานไป | หาไม่ไม่ได้ตัวมา | ||
| นี่แน่เจ้าให้เขาจองจำ | ทำโทษแก่มันให้หนักหนา | ||
| เอาขึ้นขาหย่างกลางภารา | ทะเวนให้ครบเจ็ดวัน | ||
| แล้วจึ่งบั่นเศียรเสียบไว้ | ให้เลื่องลือไปเขตต์ข้ณฑ์ | ||
| อย่าให้มันดูเยี่ยงกัน | ไว้มันจะเป็นราคี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ พระลักษมณ์ก็รับสั่งลา | ให้หาตำรวจอึงมี่ | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ ตำรวจเข้าทูลทันที บัดนี้นครบาลมา | |||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายองครักษ์จ้กรนารายณ์ | วุ่นวายแก่กันหนักหนา | ||
| ประนังทำจำจองกุมารา | โซ่ตรวนขื่อคาครบครัน | ||
| ทั้งม้ดทั้งผูกรังรึง | ขันขึงเข้าไว้แน่นมั่น | ||
| พนมแอกแตกขื่อโยงมือพลัน | กระสันใส่พืดตรึงตรา | ||
| ครั้นเสร็จเอาขึ้นขาหย่าง | ย่างแดดลมไว้เวหา | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ แทบตะแลงแกงกลางภารา | ทะเวนไปตามสั่งพล้น | ||
| ฯ เจรจา ๖ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ชาวในนิเวศเขตต์ข้ณฑ์ | ||
| อีกทั้งไพร่ฟ้าข้าขอบคัน | ชวนกันไปดูกุมาร | ||
| เห็นต้องระนังรังรึง | คะนึงพะวงสงสาร | ||
| รูปทรงเหมือนองค์อวตาร | ครั้นจะบันดาลทักก็กลัวภัย | ||
| แต่สะกิดกระซิบบอกเพื่อน | ความเหมือนตละหนึ่งเถือไส้ | ||
| เออนี่ลูกเต้าของใคร | ไฉนจึงมาอหังการ์ | ||
| เมื่อเจ้าเด็กเล็กเท่านี้ | หรือมีฤทธีแกล้วกล้า | ||
| โอ้ว่าแต่เครื่องพันธนา | หนักหนานักน่าไม่ข้ามคืน | ||
| เจ้าเหวยข้าขอให้ทาน | นักโทษกุมารแต่พอชื่น | ||
| กินนี่หรือพ่อแต่พอฟื้น | ขืนให้เสวยโภชนา | ||
| ลางบ้างก็ให้นํ้าอ้อย | กินเถิดอร่อยหนักหนา | ||
| พอหายระหวยวิญญาณ์ | ทาไส้ให้มีแรงไป | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ พระมงกุฎขอบใจให้ทานต่อ | ข้าขอทานเขาเราให้ | ||
| ๏ ผู้คุมรับปันกันไป | ทะเวนคลาไคลมิช้า | ||
| ฯ เดียว ๒ คำ ฯ | |||
| โอ้ร่าย | |||
| ๏ พระมงกุฎคะนึงถึงเหตุ | ทูนเทวศเสร้าสร้อยละห้อยหา | ||
| โอ้ว่าอาจารย์มารดา | ไม่รู้ว่าเป็นประการใด | ||
| มาดแม้นถ้าน้องไม่ม้วย | จะได้ไปช่วยแถลงไข | ||
| ก็ไม่แจ้งเหตุเภทภัย | ทำไฉนจะรู้คดี | ||
| คิดแล้วจึ่งกลั้นความโศกถาม | ออกนามเมื่อชิงชัยศรี | ||
| ๏ ผู้คุมก็บอกทันที | หนีรอดไม่ได้ตัวมา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ครวญ | |||
| ๏ มงกุฎครวญครํ่ารํ่าไร | หม่นไหม้ดุจดังจะเป็นบ้า | ||
| มาดแม้นถ้าน้องถึงมารดา | หน้าที่จะทรงโศกี | ||
| อีกทั้งพระมุนีเจ้า | จะโศกสร้อยเสร้าหมองศรี | ||
| ที่ไหนจะได้สมฤดี | เหมือนแกล้งชนนีอาจารย์ | ||
| โอ้ว่าถ้าฟังคำแม่ | เที่ยงแท้ไม่จากถิ่นฐาน | ||
| โพยภัยไม่มีมาพาน | จะสำราญทั้งอาตมา | ||
| เสียแรงกูเอากำเนิด | ให้ซ้ำเกิดโทษไปภายหน้า | ||
| แสนโศกวิโยคโศกา | ตรึกตราตั้งสัจจวาที | ||
| แล้วเสี่ยงเอาคุณมารดา | ทั้งคุณเทวาฤษี | ||
| อธิษฐานพลางจรลี | จนสิ้นแสงศรีสุริยา | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ผู้คุมครั้นไปทะเวนเสร็จ | พาเสด็จย่างไว้เวหา | ||
| รักษาตรวจจัดอัตรา | ครบห้าหกวันราตรี | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
พระลบช่วยพระมงกุฎหนี พระรามเตรียมยกทัพไปจับพระมงกุฎ
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทท่านท้าวโกสีย์ | ||
| ใช้รัมภาเทวะจรลี | นารีไปช่วยกุมาร | ||
| บัดนี้ฤษีจะให้หลาน | แอบทวารไพชยนต์พิศาล | ||
| เขาจะอ้อนวอนตักชลธาร | เยาวมาลย์เจ้าให้กระออมพลัน | ||
| ถ้าเขาเอานํ้ามาส่ง | จงพาเข้าในเขตตขัณฑ์ | ||
| เจ้ารดกุมารฉับพลัน | พันธนาหลุดแล้วบังมา | ||
| ให้พ้นจากที่จองจำ | นำออกยังไพรพฤกษา | ||
| ๏ รัมภาก็รับสั่งลา | มาดูท่าทางทันที | ||
| ฯ เพลงพิราบป่า ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทชะมฤคฤษี | ||
| สั่งแก่หลานลบทันที | จงเอาศรศรีพี่มึงไป | ||
| กับทั้งธนูของมึง | จึงจะได้ช่วยกันแก้ไข | ||
| เอ็งทำตามสั่งแต่ไร | เจ้าไปเถิดเร่งจรลี | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ พระลบก้มกราบอำลา | ทั้งพระมารดาฤษี | ||
| เคารพอภิว้นท์ยินดี | พาแหวนศรศรีบทมาลย์ | ||
| ฯ ปลูกต้นไม้ ฯ | |||
| ๏ ถึงจึ่งแอบองค์ตามสั่ง | บังทวารไพชยนต์พิศาล | ||
| แลลอดสอดคอยนงคราญ | ตามคำอาจารย์บัญชา | ||
| ฯ พันพิลาป ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายรัมภานางซึ่งลงช่วย | ขวยเขินแกล้งทำเป็นทาษา | ||
| กระเดียดกระออมลีลา | ออกมาแทบปากทวารชัย | ||
| ฯ เพลงแขก ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นนาง | เยื้องย่างออกกล่าวแถลงไข | ||
| พี่ขาตักนํ้าทำไม | ข้าตักให้หรือนที | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ นางว่าจะไปให้ทาน | กุมารโทษชิงชัยศรี | ||
| วันนี้แล้วเขาจะฆ่าตี | ปรานีใคร่สรงคงคา | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระลบขอตักชลธาร | เหมือนท่านให้ทานบุญข้า | ||
| นางส่งกระออมมิช้า | ตักมาเถิดเจ้าอย่านาน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ พระลบจึงลงตักนํ้า | กระทำเศกเป่าอธิษฐาน | ||
| ฯ ตระ ฯ | |||
| ๏ เอาแหวนใส่ในชลธาร | เสร็จการขึ้นจากวารี | ||
| ฯ เดียว ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงส่งกระออมให้ | เข้าแอบทวารชัยศรี | ||
| ฯ กลม ฯ | |||
| ๏ รัมภาก็พาจรลี | ไปที่กุมารมิช้า | ||
| ฯ เพลง ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมถามไถ่ | ตักน้ำทำไมทาษา | ||
| ๏ นวลนางชะม้อยเจรจา | ข้าปรารถนาเอาบุญ | ||
| เพื่อจะให้ทานน้ำเป็นทาน | กุมารโทษที่จะดับสูญ | ||
| เอ็นดูเถิดเจ้าเอาบุญ | ทำคุณขอให้นที | ||
| ฯ เจรจา ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างผู้คุมพานเกี้ยว | มานี่ประเดี๋ยวก่อนสาวศรี | ||
| ไปไหนไม่ให้จรลี | กรุณาพี่จึงจะให้คลา | ||
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายรัมภาตอบเป็นพาล | ให้ทานแล้วจึงจะมาหา | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ ผู้คุมก็ให้ไคลคลา | อย่าช้านักเร่งออกไป | ||
| ฯ สะระบุหรง ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ รัมภาพานํ้าเข้าไปสรง | ธำมรงค์บังเอิญสรวมใส่ | ||
| พันธนาหลุดแล้วเอาใจ | มาไปเถิดพ่ออย่าโศกา | ||
| บัดนี้อาจารย์มารดร | ร่านร้อนรัญจวนป่วนหา | ||
| ให้น้องน้อยลบตามมา | ว่าพลางทางพาจรลี | ||
| ฯ ตะบองกัน พิลาป ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ฝ่ายพระมงกุฎขอบคุณ | อาดูรถึงมารดาฤษี | ||
| ดีใจได้แหวนชนนี | ติดนิ้วชี้ตามนางไป | ||
| ฯ เพลง ฯ | |||
| ๏ เดชะเดชเทวะธำมรงค์ | ใครแลหาเห็นองค์ไม่ | ||
| ครั้นถึงซึ่งปากทวารชัย | นางฟ้าก็ไปวิมานพลัน | ||
| ฯ เหาะ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระลบเห็นพี่ | โศกีออกรับเกษมสันต์ | ||
| ถวายศิลป์ธนูพลัน | พากันเข้ายังอรัญวา | ||
| ฯ เชิด ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ฝ่ายผู้พิทักษ์รักษา | ||
| แลไปไม่เห็นกุมารา | อัศจรรย์วิ่งหาวุ่นวาย | ||
| บ้างบอกแก่ก้นไปมา | พอพริบตาลงเห็นหาย | ||
| ชะรอยรู้บังเลื่อมกาย | หายตัวล่องหนสะเดาะไป | ||
| ลางบ้างตามรอยบทจร | ออกนอกนครเข้าป่าใหญ่ | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ รอยเท้าก้าวเป็นสองคนไป | ครั้นทันจะเข้าใกล้กลัวฤทธี | ||
| พระมงกุฎเหลือบเห็นร้องเจรจา | ให้เจ้ามึงมาชิงชัยศรี | ||
| ๏ ผู้ตามขามฤทธิ์วาที | เกลือกมิอยู่ช้าไม่พ้นภัย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระพี่น้องร้องด่า | กูหาหนีพ่อแม่มึงไม่ | ||
| ชวนน้องเก็บผลมิ่งไม้ | กินถ้าอยู่ที่ไพรวัน | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ผู้คุมแบ่งกันมาแจ้งเหตุ | เข้าในนิเวศเขตตข้ณฑ์ | ||
| ก้มเกล้ากราบเรียนสุมันตัน | ตามอันคดีมีมา | ||
| ฯ เจรจา ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ สุมันตันจึ่งเข้ากราบทูล | ไอสูรย์บรมนาถา | ||
| ๏ ก็กริ้วโกรธให้เตรียมโยธา | กูจะกรีฑาทัพต่อตี | ||
| เหม่มึงออกไปจองจำ | อ้ายผู้ทำให้กุมารหนี | ||
| แล้วเร่งรัดกันจงทันที | กูจะกรีฑาทัพตามไป | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ พระอนุชารับสั่งเตรียมท้พ | สรรพทั้งพยุหน้อยใหญ่ | ||
| ฯ เจรจาฯ | |||
| ๏ สุมันตันจองจำกันไป | ตรากตรำกันไว้ตามบัญชา | ||
| ๏ ครั้นเสร็จมาช่วยเตรียมพล | ปีกป้องพหลซ้ายขวา | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ สรรพทั้งจตุรงคโยธา | เสร็จพากันเข้าอัญชลี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ บัดนี้พหลสกลไกร | สำรับพยุหชัยศรี | ||
| กะเกนกันแล้วภูมี | จงแจ้งธุลีท่านไท | ||
| อันอ้ายนักโทษกุมาร | เข้ากาลลวาตป่าใหญ่ | ||
| ผู้คุมก็ตามสะกดไป | ได้ร่องรอยอยู่ภูมี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ เมื่อนั้น พระอวตารผู้ชาญชัยศรี | |||
| ชวนสามอนุชาสรงวารี | สี่องค์สำอางอาภรณ์ | ||
| ทรงมงกุฎสังวาลตระการแก้ว | แล้วสะพกสะพายแล่งแสงศร | ||
| เขียวเหลืองเรืองรัศอัมพร | กระจายจรแดงกํ่าดำพราย | ||
| ดุจดังอโณทัยไตรตรัส | แจ่มจัดวิเชียรเฉิดฉาย | ||
| ระย้าระยับทับทรวงลาย | กระจายจรกรรเจียกเพราตา | ||
| พาหุรัดรัศมีชายแครง | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา | ||
| ดั่งเทวะเลื่อนลอยเมฆา | ลีลาดลรถจรลี | ||
| ฯ เพลงกราว ๘ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ รถเอยราชรถทรง | ยศยงด้วยนิลรังษี | ||
| รถแดงแข่งรัศรูจี | รถเขียวเหลืองศรีเพราพราย | ||
| สี่รถยศยิ่งเจษฎา | สุนทราดั่งเทวะเฉิดฉาย | ||
| ระย้าระย้อยพร้อยพราย | กระจายไขรัศอัมพร | ||
| โดยวิเชียรฤทธิ์สิทธิเดช | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน | ||
| ลอยเลึ่อนละลิ่วอัมพร | จามรจรบังอโณทัย | ||
| อภิรุมชุมสายพรายพรัน | เศวตรัตรฉัตรกั้นไสว | ||
| พัชนีวีระยาบปลาบไป | วิไลวิเล่จะบาดตา | ||
| อีกทั้งฆ้องกลองแตรสังข์ | ประดังกันไปซ้ายขวา | ||
| อื้ออึงคนึงโกลา | กึกก้องท้องฟ้าอลวน | ||
| พร้อมด้วยเสนาเสนี | จตุรงคโยธีสับสน | ||
| ขุนตำรวจตรวจจัดรี้พล | เร่งพหลนิกรตามไป | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
ตอนที่ ๒ ตอนหนุมานเกี้ยววานริน จนท้าวมาลีวราชมา
หนุมานเกี้ยววานริน
ความตอนเริ่มต้นขาดไปบ้าง กลอนแรกเป็นคำของนางวานริน
| ๏ ฝ่ายข้าก็เห็นสุดที | ชิเจ้าคนดีมุสา | ||
| อย่าโป้ปดคดคิดเจรจา | ไม่สบายวิญญาณ์อย่ายายี | ||
| ซึ่งข้าจะคืนยังสถาน | ต่อพระอวตารรังสี | ||
| เธอปราบอรินไพรี | ใช้ขุนกระบี่หนุมานมา | ||
| ติดตามอสุระผู้หนี | ข้านี้ได้ร่วมเสน่หา | ||
| หนึ่งข้าได้แจ้งกิจจา | ข้าจึ่งจะพ้นสาปไป | ||
| เจ้าอย่าล่อเลี้ยวลวงกัน | ข้าคนสำคัญไม่ได้ | ||
| ฝ่ายข้าเจ่าจุกทุกข์ใจ | เซ้าซี้อยู่ไยไม่เข้ายา | ||
| ฯ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | มารศรีเสาวภาคย์อย่ากังขา | ||
| พี่คือทหารพระรามา | พนิดาอย่าแหนงแคลงใจ | ||
| ทรงนามชื่อหนุมาน | เป็นทหารห้าวแหงผู้ใหญ่ | ||
| ฝ่ายอสุรยกออกไป | ชิงชัยต่อด้วยพระราชา | ||
| พระองค์ทรงยิงศรผลาญ | สังหารมารหมู่ยักษา | ||
| ถูกวิรุญจำบังอสุรา | ยักษาหลบหลีกหนีไป | ||
| จึ่งให้พี่มาติตตาม | นางงามเจ้ารู้บ้างหรึอไม่ | ||
| มันไปแห่งหนตำบลใด | บอกให้หน่อยเถิดนารี | ||
| อันซึ่งธุระของเจ้า | ขวัญเข้าไว้เป็นธุระพี่ | ||
| จะให้ได้ดั่งใจเทวี | ก็เซ้าซี้ไปตามกิจจา | ||
| ฯ รอบก้อย ๑๐ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ เมึ่อนั้น | วานรินนารีศรีฟ้า | ||
| ได้ฟังถ้อยคำเจรจา | นางฟ้าประชดประชันไป | ||
| ชิตาทหารพระราเมศ | ทรงเดโชชัยเป็นใหญ่ | ||
| อ้อนแอ้นเอวกลมวิไล | ช่างจะไปตามมารอสุรา | ||
| แม้นย้กษ์จะเด็ดทีเดียว | คาเขี้ยวก็ไม่ได้อย่ามุสา | ||
| นี่เจ้าได้ยินใครเจรจา | จึงว่าเป็นองค์หนุมาน | ||
| ข้าใคร่กล่าวแกล้งห้ามไว้ | มิให้เจ้าไปสังหาร | ||
| ชิชะเจ้าตัวหุนมาน | ยังเห็นท่านเป็นประการใด | ||
| ยังมีเขี้ยวแก้วกุณฑล | ขนเพชรมาลัยอยู่ไหน | ||
| เจ้ามีดาวเดือนอโณทัย | อยู่ในโอษฐ์หรือช่างเจรจา | ||
| ไฉนไม่เป็นวานร | นี่คนซอกซอนอยู่ในป่า | ||
| ลวงเราไม่ได้ดั่งจินดา | แกล้งว่าจะไปตามไพรี | ||
| อันวิรุญจำบังมาร | ต้องศรอวตารเรืองศรี | ||
| ตัวเจ้าจะไปต่อตี | ที่ทางเราได้สาคัญ | ||
| ว่าพลางทางเย้ยไปมา | ชิเจ้าฤทธาแข็งขัน | ||
| ยังได้สลักสำคัญ | บั่นแบ่งให้แจ้งบัดนี้ | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ยิกิ่น | |||
| ๏ บัดนั้น | จึงพญาหนุมานกระบี่ศรี | ||
| ชื่นชมโสมนัสเทวี | มีสุนทรยกย่องบัญชา | ||
| ดูกรนางนิ่มน้อย | ถ้อยคำเลิศลบเลขา | ||
| พี่ขอบใจเจ้าเยาวสุดา | ไม่หลงรูปรสวาที | ||
| สมควรนวลเจ้าเป็นบาทบงสุ์ | องค์อิศวรราชรังสี | ||
| สู้ตายไม่ให้ประเวณี | ต่อทื่คู่ควรจึ่งปรองดอง | ||
| เจ้านี้ยศยิ่งยอดกัญญา | สาวสวรรค์ชั้นฟ้าไม่มีสอง | ||
| อยาแคลงพี่จะให้แจ้งน้อง | ขอต้องนิดหนึ่งนารี | ||
| นี่แน่เมื่อพบอสุรา | ยังกรุณาบ้างหรือสาวศรี | ||
| หรือว่าเจ้ากลัวมันราวี | จูบทีพี่จะแผลงฤทธา | ||
| ก็ผาดเผ่นโผนกลายกลับ | โตค้บคิรีถ้ำพระคูหา | ||
| เผือกผ่องพึงพิศเจษฎา | อ้าโอษฐ์มีเดือนดาวตะวัน | ||
| ทรงกุณฑลขนเพชรมาลัย | เขี้ยวแก้วอำไพเฉิดฉัน | ||
| ดุจดั่งไขสีรวีวรรณ | ก็จรจรัลโลมถามเทวี | ||
| ฯ คุกพาทย์ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ยิกิ่น | |||
| ๏ ยอดเอยยอดมิ่ง | ยังจริงหรือไม่มารศรี | ||
| พี่จะติดตามต่ออสุรี | จงชี้ท่าทางบอกไป | ||
| อันซึ่งธุระของเจ้า | ขวัญเข้าไว้พี่แก้ไข | ||
| ต้องสาปเหดุผลกลใด | จูบให้เร่งว่าเนื้อความมา | ||
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ | |||
| มโนราห์โอด | |||
| ๏ วานรินตรีดตราดพาที | โปรดเกศีเถิดอย่าทำข้า | ||
| ไม่รู้ว่าองค์ศ้กดา | ขอษมาโทษเถิดภูมี | ||
| ข้าเป็นข้าบาทเจ้าโลกา | อิศราศวรราชรังสี | ||
| ชื่อวานรินนารี | พระศุลีสาปข้าลงมา | ||
| รักษาอังกาศคิรี | ที่สุวรรณถ้ำคูหา | ||
| เมื่อข้าอยู่ก้บเจ้าโลกา | รักษาประทีปอัคคี | ||
| วันหนึ่งจึ่งเธอออกนั่ง | ยังบัลลังก์รัศรังสี | ||
| สนทนาไญยธรรมอันมี | กับนารอทฤษีมีญาณ | ||
| ข้าพูดกับเทวบุตรเล่น | เธอไม่เห็นอยู่ราชฐาน | ||
| ประทีปก็ดับไปช้านาน | ระแวงราชการต้องสาปมา | ||
| ว่าต่อท่านได้มาพบ | สบสมรักร่วมเสน่หา | ||
| จึงให้คืนคุงมุลิกา | ยังมหาไกรลาศคิรี | ||
| หนึ่งให้คอยบอกกิจการ | วิรุญจำบังมารยักษี | ||
| แก่ท่านผู้มีฤทธี | ข้านี้ก็จะพ้นสาปไป | ||
| บัดนี้วิรุญจำบังมาร | ต้องศรอวตารเป็นใหญ่ | ||
| มันหนีอยู่ริมสมุทรไท | ทิศใต้ในฟองคงคา | ||
| ไปเถิดให้ได้ดังประสงค์ | จงสำเร็จจำนงปรารถนา | ||
| ก็เป็นไรจึ่งไม่ไคลคลา | มารวบรัดข้าว่าไร | ||
| ไหอะไรมาเซ้าซี้ | หารู้ที่ยินดีด้วยไม่ | ||
| อย่ามาจู้จี้น้ำใจ | อายฤท้ยอยู่ไม่ไยดี | ||
| ฯ ๒๐ คำ ฯ | |||
| ชาตรี | |||
| ๏ ขวัญเอยขวัญตา | กรุณาบ้างเถิดมารศรี | ||
| พี่จะติดตามต่อไพรี | ปรานีเหมือนอวยช้ยไป | ||
| ว่าพลางทางรวบรึงรัด | เออนี่หยิกกัดเป็นไฉน | ||
| ดูแรงแข็งขืนหรือไร | ฟัดฟั้นกันไปเป็นโกลา | ||
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ วานรินตรีดตราดครื้นเครง | เจ้าข้าเอยข่มเหงทำข้า | ||
| สาปไม่พ้นก็จะทนเวทนา | ข้าหายอมไม่ภูมี | ||
| เออนี่ทำไมมารึงรัด | สะบัดพลางทางว่าน่าบัดสี | ||
| ไปเสียไปข้าไม่ประเวณี | อย่าหยักเหยาเซ้าซี้กวนใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | มารศรีอย่าหม่นหมองไหม้ | ||
| ถึงอยู่ไม่ชูอาลัย | จงสำราญบานใจจะขอลา | ||
| ว่าพลางทางทำเป็นคลาไคล | ทำไมมายุดชายผ้า | ||
| เช่นพี่หรือจะมีเจตนา | ฉุดผ้าข้าไยเทวี | ||
| ชาตรี | |||
| ๏ กลับนั่งแนบน้องเจรจา | กรุณาบ้างเถิดอย่าผินหนี | ||
| จะอยู่ก็ไม่ไยดี | จะไปก็มิให้ไคลคลา | ||
| ว่าพลางทางโอบอุ้มน้อง | คืนเข้าถํ้าทองคูหา | ||
| ฯ เสมอ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ แสนสนิทพิศวาสตรึงตรา | เสน่หาอัดอั้นพูนทวี | ||
| ก็รัดรึงตระบึงร่วมรส | ภุมรีจ้องจรดเกสรศรี | ||
| กลั้วเกลือกกลีบเกศสุมาลี | ปรีดาผาสุกสนุกใจ | ||
| ฯ โลมปี่พาทย์ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | วานรินนารีศรีใส | ||
| อยู่กับหนุมานชาญชัย | มิได้จะนิราศคลาดคลา | ||
| จึ่งแจ้งกิจการยุบล | ซึ่งทนยากอยู่ในพระคูหา | ||
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | ข้านานได้ถึงหมื่นปี | ||
| อันจะพ้นทนทุกข์เวทนา | เพราะพระภัสดาโปรดเกศี | ||
| เมียจะไปไกรลาศคิรี | ปรานีให้ได้ดั่งใจ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมึ่อนั้น | จึ่งพญาหนุมานทหารใหญ่ | ||
| รับคำวรราชนางใน | อย่าร้อนรนใจกัลยา | ||
| พี่คิดจะติดตามต่อไพรี | แล้วจะกลับมาที่พระคูหา | ||
| จึ่งจะส่งไปสวรรค์ชั้นฟ้า | ก็เหาะมายังมหาสมุทรไท | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
หนุมานสังหารวิรุฬจำบัง
| ๏ ครั้นถึงจึงพิจารณาฟอง | ลอยฟ่องล่องตามน้ำไหล | ||
| แต่ฟองน้ำอันหนึ่งไสร้ | โตใหญ่หลวงล้ำมหึมา | ||
| ไม่ลอยลงไปเหมือนทั้งปวง | ท่วงทีจะเป็นยักษา | ||
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | เท่ามหาพรหมาเกรียงไกร | ||
| มีหางใหญ่ยาวเจษฎา | กระหวัดฟองคงคาอันใหญ่ | ||
| สองหัตถ์คลำพิจารณาไป | ที่ในมหาชลธาร | ||
| ฯ เชิด ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังตกใจ | ก็รู้ว่าภัยมาตามผลาญ | ||
| จึ่งอ่านพระเวทวิชาการ | บันดาลแทรกตัวออกมา | ||
| ฯ ตระ เชิด ฯ | |||
| ๏ พ้นจากวงหางขนกระบี่ | อสุรีอายใจยักษา | ||
| ก็ผาดโผนแผลงฤทธา | กลับเข้าเข่นฆ่าหนุมาน | ||
| ฯ เชิด ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ หนุมานเผ่นโผนโจนรบ | จับกุมกันตามกำลังหาญ | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ วิรุญจำบังตีหนุมาน | พลำทานมิได้จมไป | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ หนุมานผุดขึ้นอ่านมนตร์ | เข้าผจญชิงเอาตระบองได้ | ||
| ตีวิรุญจำบังจมไป | ผุดเมื่อไรซํ้าตีอสุรา | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายวิรุญจำบังอ่านมนตร์ | ประตาต้นไม่ขึ้นเข่นฆ่า | ||
| สมาธิสำรวมวิญญาณ์ | อยู่ในมหาน้ที | ||
| ฯ ตระ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | จึ่งพญาหนุมานกระบี่ศรี | ||
| นิมิตหางโตใหญ่ยาวรี | ล้อมรอบนัทีคงคา | ||
| เบื้องตํ่าจรดเพียงบาดาล | โดยสูงตระหง่านพระเวหา | ||
| ค่อยกระหยับจะจ้บอสุรา | ทำฤทธาอยู่ที่วารี | ||
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | วิรุญจำบังยักษี | ||
| ซึ่งหลีกหลบอยู่ในนัที | มิรู้ที่หนีหนุมาน | ||
| ครั้นเห็นกระหยับหางเข้าทีใด | ร่านร้อนฤทัยดังไฟผลาญ | ||
| พ้นที่จะต่อหนุมาน | ก็ลนลานอยู่ในสมุทรไท | ||
| ฯ คุกพาทย์ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | จึงพญาหนุมานทหารใหญ่ | ||
| กระหวัดหางรัดรวบเข้าไป | ก็จ้บตัวได้อสุรี | ||
| ขึ้นฟัดกับพื้นพสุธา | ย้กษามอดม้วยเป็นผี | ||
| ฯ เชิด โอด ฯ | |||
| ๏ ตัดเอาศีรษะอสุรี | ขุนกระบี่ก็พาเหาะมา | ||
| ฯ เดี่ยว ฯ | |||
| ๏ จึงตรงลงยังคิรี | ที่สุวรรณถํ้าทองคูหา | ||
| จะโปรดวานรินกัลยา | ทิ้งศีรษะไว้เข้าไป | ||
| ฯ เสมอ ๖ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | วานรินนารีศรีใส | ||
| แต่หนุมานคลาไคล | นางในไม่เป็นสมปฤดี | ||
| แสนวิโยคโศกสร้อยคอยหา | กลัวว่าจะพ่ายแพ้ยักษี | ||
| เจ่าจุกทุกข์ใจเทวี | แลไปเห็นศรีหนุมาน | ||
| วิ่งออกไปรับขุนกระบี่ | มารศรีปรีดิ์เปรมเกษมสานต์ | ||
| นำเข้าแท่นที่นางคราญ | ก็เบิกบานอยู่ในคิรี | ||
| ฯ เพลง ๖ คำ ฯ | |||
| โอ้โลม | |||
| ๏ เมื่อนั้น | หนุมานผู้ชาญชัยศรี | ||
| แสนพิศวาสเทวี | ยังที่แท่นอาสน์ไสยา | ||
| แล้วจึ่งปราศร้ยนวลนาง | ข้อซึ่งไปล้างยักษา | ||
| แพ้พี่ต้ดเอาศีรษะมา | ทิ้งไว้ปากมหาคิรี | ||
| บัดนี้สำเร็จการแล้ว | จะลาน้องแก้วบทศรี | ||
| เอาเศียรไปถวายภูมี | ยังที่สมรภูมิชัย | ||
| ว่าพลางก็ทางเชยชิด | แสนสนิทแนบน้องพิสมัย | ||
| พี่จะส่งเจ้าไปสุราลัย | ก็อุ้มอรทัยออกมา | ||
| ฯ เสมอ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นถึงปากถํ้าโยนขึ้นไป | ในพิดลอากาศเวหา | ||
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวา | ไปมหาไกรลาศคิรี | ||
| ฯ ตระ ฯ | |||
| ๏ ครั้นเสร็จกิจการนงเยาว์ | จับเอาเศียรเกล้ายักษี | ||
| เหาะจากปากถ้ำคิรี | รีบรี่มาสมรภูมิพลัน | ||
| ฯ เชิด ปฐม ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามเห็นกระบี่ | ภูมีบอกแก่พลขันธ์ | ||
| โน่นแน่หนุมานจรจรัล | ได้หัวกุมภัณฑ์เหาะมา | ||
| พวกพลกระบี่ดีใจ | เอิกเกริกกันไปทั่วหน้า | ||
| หนุมานถึงจึ่งวันทา | ถวายเศียรอสุราทันที | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ เดิมเมื่อได้ข่าวยักษา | พบวานรในพนาศรี | ||
| บอกว่าอังกาศคิรี | มีนางอัปสรกัญญา | ||
| ข้าจึ่งนิมิตบิดเบือน | เหมือนมนุษย์หนุ่มน้อยเสน่หา | ||
| เข้าไปไถ่ถามกิจจา | นางว่าต้องสาปพระศุลี | ||
| กลับสงสัยข้าที่แปลงกาย | หยาบคายว่าชาวพนาศรี | ||
| ข้าเลียมลวงตอบคดี | นารีแปลนคำออกมา | ||
| ว่าต่อได้บอกกิจการ | พบพานร่วมรักกับข้า | ||
| จึ่งให้คืนคุงบาทมุลิกา | ยังมหาไกรลาศคิรี | ||
| ข้าจึ่งผาดแผลงอานุภาพ | นางกราบประณตบทศรี | ||
| บอกให้ไปตามอสุรี | พบตัวต่อตีกันไปมา | ||
| มันตีข้าจมลงในน้ำ | ข้าดำผุดขึ้นได้ตียักษา | ||
| ชิงได้ตระบองอสุรา | ข้าก็ตียักษาจมไป | ||
| ครั้นผุดขึ้นมาข้าตีซ้ำ | มันดำลงอยู่ตํ่าใต้ | ||
| ข้านิมิตหางโตเกรียงไกร | จึ่งกระหวัดจับได้อสุรา | ||
| ตัดเอาศีรษะจรลี | มาโปรดนางที่พระคูหา | ||
| แล้วจึงพาเอาศีรษะมา | ถวายพระผ่านฟ้าบัดนี้ | ||
| ฯ ๒๐ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี | ||
| ปราศร้ยไปแก่ขุนกระบี่ | ที่ใข้ศรข่ายกั้นอสุรา | ||
| กูพิจารณาดูรูปพึงหาย | จึงหมายมุ่งว่าเองได้ยักษา | ||
| ก็พอแลไปเห็นหนุมานมา | ดูราพิเภกอสุรี | ||
| แต่ให้หนุมานอาสา | เข่นฆ่าต้านต่อยักษี | ||
| ล้วนมีชัยได้ท่วงที | ควรที่เป็นอัครเสนา | ||
| นี่แน่พิเภกธิบดี | อันเศียรอสุรียักษา | ||
| เพื่อนขลังอาคมวิทยา | จะเอามาทำประการใด | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระยาพิเภกกราบทูล | ซึ่งอิสูรต้องศรตักษัย | ||
| ย่อมได้ฟากฟ้าคาลัย | ไปเป็นสุขทั่วอสุรี | ||
| บัดนี้วิรุญจำบังม้วย | ด้วยมือหนุมานกระบี่ศรี | ||
| ข้าบาทเห็นไม่สู้ดี | ขอให้ชูศีรษะไว้เมฆา | ||
| แล้วจึงทรงศรแผลงผลาญ | สังหารให้ไปเป็นสุขา | ||
| จึงจะได้สวรรค์ชั้นฟ้า | โปรดเกศาทำบัดนี้ | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี | ||
| สั่งให้เอาเศียรจรลี | ทำตามพิเภกบัญชา | ||
| หนุมานก็พาเหาะไป | ชูไว้อากาศเวหา | ||
| จึงแผลงศรกินเศียรอสุรา | ยักษาสู่สวรรคาลัย | ||
| ฯ ตระ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ แล้วตรัสแก่พลวานร | อันนครหาพ้นมือไม่ | ||
| ครั้นจะบุกรุกเอาเวียงชัย | ผิดไปไม่ต้องประเวณี | ||
| จำเราจะเลิกทัพชัย | กลับไปยังพลับพลาศรี | ||
| ฟังดูกำลังอสุรี | ก็เลิกรี้พลกลับพลับพลา | ||
| ฯ ๔ คำ เชิด ฯ | |||
ทศกัณฑ์ให้นนยุเวกวายุเวกไปตามท้าวมาลีวราช
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงสารัณทูตยักษา | ||
| ซึ่งคอยเหตุเจ้ากรุงลงกา | เห็นทัพยักษาอัปราชัย | ||
| พ่ายแพ้แก่องค์พระราเมศ | เอาเหตุไปแจ้งแถลงไข | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ ทูลแก่ท้าวทศกัณฐ์ไป | ได้ทราบธุลีบาทา | ||
| บัตนี้ทัพท้าวสัทธาสูร | ทั้งวิรุญจำบังยักษา | ||
| พ่ายแพ้แก่องค์รามา | ยักษามอดม้วยบรรลัย | ||
| เสร็จสิ้นม้ารถคชพล | ทั้งสกลพยุหน้อยใหญ่ | ||
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มพนาลัย | ท่านไทจงแจ้งธุลี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี | ||
| ครั้นรู้ข่าวแพ้ไพรี | มีกมลเศร้าเปล่าใจ | ||
| ฯ ครวญ ฯ | |||
| ๏ โอ้ว่าแต่แต่งไปอาสา | จะมีชัยมาบ้างก็หาไม่ | ||
| ล้วนย่อยยับอัปราชัย | ไฉนจะชนะไพรี | ||
| เร่งร้อนรัญจวนป่วนใจ | ดั่งไฟประลัยก้ลป์เเจียวจี่ | ||
| แสนวิโยคโศกสร้อยโศกี | คิดถึงพงศ์พีร์ทั้งปวงไป | ||
| คือจะได้ใครมาต่อต้าน | พระยามารอัดอ้นหม่นไหม้ | ||
| ทอดกายก่ายคิดคดีไป | ระลึกได้ว่าองค์อัยกา | ||
| ยานี | |||
| ๏ เธอเสด็จไปทรงศีลอยู่ | ภูเขาศิวาลัยภูผา | ||
| โดยอิทธิฤทธ์เดชา | อานุภาพปราบเดโชชัย | ||
| พระนามชื่อมาลีวราช | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่ | ||
| ทรงสัจแม้นตรัสสิ่งใด | ก็เป็นไปตามพระบัญชา | ||
| ดุจดั่งบรมพรหมเมศร | ทุกนิเวศลิขิตเลขา | ||
| จารึกไว้หน้าศิลา | ถ้าแม้นแช่งชักผู้ใด | ||
| ผู้นั้นก็เป็นดั่งวาจา | จะคลาดคลาสักน้อยก็หาไม่ | ||
| ควรกูจะให้ไปทูลไท | มาในนครลงกา | ||
| แล้วจึ่งจะทูลกล่าวโทษ | ให้กริ้วโกรธรามจงหนักหนา | ||
| อันลักษมณ์แลรามราชา | น่าที่จะต้องแช่งตาย | ||
| ฝ่ายนางสีดาดวงจิตร | ก็จะสมความคิดกูมุ่งหมาย | ||
| ไพรีมิม้วยอันตราย | ไม่วายทุกข์ร้อนเคืองใจ | ||
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วสั่งสุรเสนา | ไปเชิญอัยกาผู้เป็นใหญ่ | ||
| ซึ่งอยู่ยอดฟ้าศิวาลัย | มาดับภัยพื้นพสุธา | ||
| มึงคิดพิดทูลถ้าไถ่ถาม | กล่าวโทษล้กษมณ์รามให้หนัก | ||
| แก้ไขอย่าให้แคลงวิญญาณ์ | สองเสนาไปบัดนี้ | ||
| ฯ ๒๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | นนยุเวกวายุเวกยักษี | ||
| รับสั่งพลันพลางจรลี | กรีธาทัพไช้พันหนึ่งไป | ||
| ฯ กราว ฯ | |||
| ๏ มาเอยมาถึง | ซึ่งนครยอดฟ้าสูงใหญ่ | ||
| ก็เข้าไปหาเสนาใน | แถลงไขตามราชกิจพล้น | ||
| ฯ ๔ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ เสนาจึ่งพาเข้าทูล | ไอศูรย์บรมพงศ์สวรรค์ | ||
| ก็พอไขสีรวีวรรณ | จรจร้ลออกหน้าบัญชรชัย | ||
| ฯ เสมอ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เสนาจึ่งเบิกทูลแถลง | แจ้งท้าวมาลีวราชเป็นใหญ่ | ||
| นนยุเวกวายุเวกก็ทูลไป | แถลงไขตามข้อคดี | ||
| บัดนี้ท่านท้าวทศพักตร์ | อันเป็นหลานร้กเรืองศรี | ||
| ผู้ผ่านสามโลกโมลี | ซึ่งเป็นศรีราชนัดดา | ||
| ให้ข้ามาทูลพระบาท | ด้วยพระญาติวงศ์พงศา | ||
| มีหมู่อริราชยกมา | เข่นฆ่ามอดม้วยมากมาย | ||
| นามชื่อล้กษมณ์รามราชา | กับพลวานรทั้งหลาย | ||
| สังหารอสุรศ้กดิ์ยักษาตาย | มากมายเป็นพ้นคณนา | ||
| ขอเชิญเสด็จไปปกเกล้า | แก่เผ่าพ้นธุ์วงศ์พงศา | ||
| ยังกรุงนครลงกา | เห็นว่าจะปลอดรอดภัย | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ช้าปี่ร้บ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงธรรมธิราชเป็นใหญ่ | ||
| สงสัยไถ่ถามเนื้อความไป | เป็นไฉนสองสุรเสนี | ||
| อันองค์ท้าวทศพักตร์ | หลานรักกูยิ่งยอดเรืองศรี | ||
| ถึงว่าเทวัญจันทรี | ก็อัญชุลีอวยชัย | ||
| เป็นยอดมงกุฎเมืองมาร | ห้าวหาญผ่านภพสูงใหญ่ | ||
| ทั้งสิบสี่โลกสุราลัย | ย่อมกลัวฤทธิไกรมหึมา | ||
| ไม่มีผู้อาจองทะนงศักดิ์ | มายํ่ายีพญาย้กษา | ||
| สิ้นเสร็จเข็ดฤทธิ์อสุรา | มึงว่ากูฉงนสนเท่ห์ใจ | ||
| ซึ่งว่าพระรามพระลักษมณ์ | ศักดิ์แสงสุริวงศ์อยู่ไหน | ||
| เพื่อนผ่านถิ่นฐานบ้านเมืองใด | เร่งเร็วบอกไปอย่าช้า | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ นนยุเวกวายุเวกทูลพลัน | ซึ่งยกพลขันธ์มาเข่นฆ่า | ||
| ครอบครองกรุงศรีอยุธยา | อานุภาพปราบเดโชชัย | ||
| เป็นหน่อของท้าวทศรถ | ปรากฏฟากฟ้าดินไหว | ||
| หลานท้าวอัชบาลเรืองชัย | เป็นใหญ่ยิ่งยศโมลี | ||
| เดิมพระยอดเมืองมารไปเล่นป่า | พบนางสีดามารศรี | ||
| สิ่งซึ่งบริโภคไม่มี | ปรานีเอามาลงกา | ||
| อยู่มาพระรามพระลักษมณ์ | คุมกระบี่มีศักดิ์มาหนักหนา | ||
| ข่มเหงห้ำหั่นอสุรา | จองถนนข้ามมาพระบุรี | ||
| ฆ่าพระญาติวงศ์พงศา | โยธาอสุรายักษี | ||
| ตายกลาดเกลื่อนเต็มธรณี | จงแจ้งธุลีท่านไท | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่ | ||
| ครั้นจะแจ้งเหตุเภทภ้ย | จึ่งแถลงไขสองเสนา | ||
| อันองค์อัชบาลเป็นสหาย | เพื่อนตายร้กใคร่กูหนักหนา | ||
| ร่วมชีพไว้วิญญาณ์ | ซึ่งลักษมณ์รามากูไม่รู้ | ||
| ด้วยพึ่งใหญ่ค่อยจำเริญวัย | ทางไกลต่างคนต่างอยู่ | ||
| ช้านานไม่ได้ไปดู | สุริวงศ์ในกรุงอยุธยา | ||
| ไฉนจึ่งมารุกราน | กรุงมารเมืองหมู่ยักษา | ||
| หรือจะเกี่ยวข้องกันด้วยสีดา | ว่ามาทั้งนี้กูเห็นจริง | ||
| อันนอกกว่านี้ไม่มีใคร | จะทำฤทธิไกรสุงสิง | ||
| หลานรักกูศักดิ์แสงยวดยิ่ง | กฤษฎาธิการมหึมา | ||
| เห็นแต่ท่านท้าวอัชบาล | เป็นประธานสุริวงศ์นาถา | ||
| เธอเป็นสหายรักกูมา | อนิจจานัดดามาผิดก้น | ||
| จำกูจะไปเกลี่ยไกล่ | อย่าให้ขึ้งเคียดเดียดฉันท์ | ||
| เป็นเพึ่อนเผ่าพันธุมิตรกัน | โดยธรรมธรรมเนียมมีมา | ||
| ร่าย | |||
| ๏ ก็สั่งให้เตรียมสกลไกร | กูจะไปห้ามสองเสน่หา | ||
| ให้สมัคสมานอัธยา | อย่าช้ารีบรัดบัดนี้ | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | จึ่งอำมาตย์มารย้กษี | ||
| ร้บสั่งพลันพลางจรลี | มาจัดรี้พลโยธา | ||
| ฯ แพละน้อย ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ กะเกนคนธรรพ์คันธรรพ | กับอสุรศักดิ์ยักษา | ||
| ทั้งฤษีสิทธ์วิทยา | กินนรปักษานาคี | ||
| อีกทั้งโขมดผีป่า | เทพบุตรเทวาอึงมี่ | ||
| แตรสังข์ดุริยางค์ดนตรี | ให้คอยที่แห่แหนเสด็จไป | ||
| ครั้นเสร็จระเห็จเข้ามา | ไคลคลาขึ้นทูลแถลงไข | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | ได้พร้อมอยู่เเล้วพระราชา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงจตุศีลยักษา | ||
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | ทรงกาสาวพัสตร์รูจี | ||
| สอดสร้อยใส่ชฎาประดับเครื่อง | เรึ่อเรืองรุ่งรัศรังสี | ||
| เปล่งปลั่งดังดาวโรหิณี | สีกรรจรแก้วแพรวตา | ||
| ดั่งองค์อิศโรยโสธร | บวรลิขิตเลขา | ||
| ผ่องผึ่งพึงพิศเจษฎา | ทรากรสิกขาเพราพราย | ||
| กอปรกับสัจจะเวทคาถา | อลังการ์เป็นพระขรรค์ผันผาย | ||
| มาขึ้นรถแก้วแพร้วพราย | คลี่คลายพลจากคิรี | ||
| ฯ ๘ คำ เพลง แล้วกราว ฯ | |||
ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์
| โทน | |||
| ๏ รถเอยราชรถทรง | สำหรับพงศ์เผ่าพรหมรังสี | ||
| เทียมด้วยเทพบุตรพาชี | รัศมีวิจิตรเจษฎา | ||
| ดุจดั่งดวงอโณทัยตรัส | แจ่มจัดสว่างเวหา | ||
| ระย้าระยับจับเมฆา | อลังการ์รัศอัมพร | ||
| โดยญาณฤทธิ์สิทธิเดช | ทุกนิเวศสาธุการอยู่สลอน | ||
| ก็เคลื่อนชัยรถบทจร | จามรจรบังบังตะว้น | ||
| กลิ้งกลดกลดกลิ้งพริ้งพราย | อภิรุมชุมสายผายผัน | ||
| บังแสงแสงศรีรวีวรรณ | ผาดฝันเลื่อนลอยลีลา | ||
| ฯ ๘ คำ กลองโยน ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาพลางทางคิดถวิล | จินตนาการตามอุเบกขา | ||
| ครั้นกูจะเข้าไปลงกา | พระรามารู้จะน้อยใจ | ||
| ครั้นกูจะไปหารามลักษมณ์ | ฝ่ายพญาทศพักตร์จะว่าได้ | ||
| ควรกูอยู่ท่ามกลางไสร้ | อย่าให้ข้างใครนินทา | ||
| คิดพลางทางสั่งหมู่มาร | ท่านอย่าเข้าไปเมืองยักษา | ||
| ยับยั้งยั้งนอกภารา | ก็มาหยุดสมรภูมิชัย | ||
| ฯ บาทสกุณี ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ จึ่งสั่งสองสุระขุนมาร | ผู้ซึ่งจำทูลสารไข | ||
| มึงเร่งเอากิจจาไป | แถลงไขเจ้ากรุงลงกา | ||
| ๏ นนยุเวกวายุเวกรับสั่ง | บังคมกราบคนละสามท่า | ||
| ทูลลาระเห็จเตร็ดมา | พากันเข้าแจ้งคดี | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ บัดนี้สมเด็จพระอัยกา | ไม่เข้ามาในกรุงศรี | ||
| อยู่นอกนครธานี | ตรงที่สมรภูมิชัย | ||
| เดิมเมื่อไปทูลเธอไถ่ถาม | ตรัสเรื่องราวความแถลงไข | ||
| บอกว่าลักษมณ์รามสองไท | ได้เป็นหลานพระสหายมา | ||
| พระองค์จะตรัสเกลี่ยไกล่ | มิให้ขึ้งเคียดเข่นฆ่า | ||
| ว่าเป็นพงศ์พันธุมิตรมา | ให้ข้าบาทเชิญจรลี | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี | ||
| ชื่นชมโสมนัสยินดี | สองเสนีไว้กูเจรจา | ||
| เองเร่งบุษบกพิมาน | กับพลทวยหาญซ้ายขวา | ||
| อีกทั้งธูปเทียนบูชา | กูจะไปวันทาบัดนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ นนยุเวกวายุเวกสั่งพล้น | เร่งรัดพลขันธ์ชัยศรี | ||
| ฯ เชิด เจรจา ฯ | |||
| ๏ บ้างจัดบุษบกมณี | ตระเตรียมอัคคีมาลัย | ||
| เสร็จพร้อมธูปเทียนบริบูรณ์ | เขาทูลบังคมแถลงไข | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ อันซึ่งจะเสด็จคลาไคล | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา | ||
| จึ่งชำระสระสรงคงคา | ยักษาสำอางอาภรณ์ | ||
| ทรงมงกุฎสังวาลเสร็จสรรพ | จับสะพกสะพายแล่งแสงศร | ||
| ถือธูปเทียนบุษบากร | ก็จรจะไปบูชา | ||
| ฯ เพลง ฯ | |||
| ๏ ขึ้นยังบุษบกพิมาน | เหาะระเห็จทะยานพระเวหา | ||
| ฝ่ายหมู่แสนสูรเสนา | แห่ห้อมล้อมท้าวยักษาไป | ||
| ฯ กราว ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึ่งหยุดบุษบก | ยกสองพระกรก้มกราบไหว้ | ||
| เคียงข้างรถแก้วแววไว | เบื้องซ้ายท้าวไทอ้ยกา | ||
| จึ่งจุดธูปเทียนตามถวาย | บ่ายพักตรอภิวันท์หรรษา | ||
| โปรยปรายดอกไม้บูชา | โศกาอ้ดอั้นพันทวี | ||
| ฯ โอด ฯ | |||
| ครวญ | |||
| ๏ พระจอมเกศแก้วกระหม่อมเอ๋ย | ไม่เคยอับปางบทศรี | ||
| แต่พระบาทเบื้องตํ่าใต้ธุลี | ก็มีผู้ยำเยงเกรงใจ | ||
| ไม่มีผู้มาทำแค้น | หาดูหมิ่นถิ่นแคลนได้ไม่ | ||
| เดชะพระเดชปกเกศไป | ก็เย็นในสุริวงศ์พรหมา | ||
| บัดนี้พระรามพระล้กษมณ์ | โหมหักฆ่าญาติวงศา | ||
| อาจอุกรุกรันรานมา | จะเกรงอัยกาบ้างก็ไม่มี | ||
| ถึงกระไรก็จะเห็นแก่พระองค์ | ซึ่งเป็นพงศ์พรหมเรืองศรี | ||
| ยังเสด็จอยูยอดคีรี | นี่มาทำได้ทำไป | ||
| ฯ ครวญ ฯ | |||
| ๏ อันพระญาติวงศ์ตายสิ้นแล้ว | ยังแต่หลานแก้วจะตักษัย | ||
| จึงให้ไปเชิญท่านไท | เพื่อจะได้ถวายบังคมลา | ||
| ทูลพลางทางทรงโศกี | ยักษีสอดใส่แสร้งว่า | ||
| ทำสะอึกสะอื้นไห้ไปมา โศกาอัดอั้นพันทวี | |||
| ฯ ๑๖ คำ โอด ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงทศธรรมรังสี | ||
| สงสัยในพจนวาที | มีมโนในนิ่งจินดา | ||
| ดีร้ายการจะก่อเกิดเคืองแค้น | จึ่งจะแสนสาห้สกันเข่นฆ่า | ||
| แม้นดีหรือจะมีภัยมา | ปรีชาฉงนสนเท่ห์ใจ | ||
| แม้นมั่นมันทำเขาก่อน | เขาจึ่งรานรอนม้วยไหม้ | ||
| หรือจริงสิ่งซึ่งมันว่าไป | ท้าวไทกลับนึกตรึกตรา | ||
| ครั้นกูจะปราศรัยต่อ | หน่อทศรถจะกังขา | ||
| ครั้นกูจะไม่เจรจา | มิรู้ว่าเป็นประการใด | ||
| ร่าย | |||
| คิดแล้วจึ่งร้องประกาศ | เทวราชเรืองฤทธิน้อยใหญ่ | ||
| มาเป็นพยานกันไว้ | เราจ้กไถ่ถามข้อคดี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ยานี | |||
| ๏ มาจะกล่าวบทไป | ถึงไทยเทพทั่วราศี | ||
| ผู้ทรงมหิทธิฤทธี | เรืองศรีทิพโสตรู้ไป | ||
| คือองค์ท้าวมาลีวราช | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่ | ||
| เสด็จอยู่สมรภูมิชัย | จะไถ่ถามความกุมภัณฑ์ | ||
| กับด้วยพระลักษมณ์พระราเมศ | เทพเจ้าเรืองเดชผายผัน | ||
| ฯ เพลง ฯ | |||
| ๏ ก็ชวนกันเข้าคมคัล | อัญชุลีท้าวมาลี | ||
| ฯ โคมเวียน ๖ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระผู้พงศ์ผ่านภพรังสี | ||
| ปราศรัยไปแก่อสุรี | ซึ่งเป็นศรีราชน้ดดา | ||
| ตัวเจ้าเป็นใหญ่ไตรภพ | จบสกลโลกทิศา | ||
| เจ้าผิดกับลักษมณ์รามา | สาเหตุอย่างไรอย่าได้พราง | ||
| อันซึ่งกิจการรบสู้ | กูนี้จะขอทั้งสองข้าง | ||
| เขาหลานสหายปู่ผู้กลาง | ข้างเจ้าก็เป็นนัดดา | ||
| ไม่ควรทำร้ายแก่กัน | เป็นพันธุมิตรดีกว่า | ||
| คือใครก่อกรรมอหังการ์ กูจะหามาว่าบัดนี้ | |||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี | ||
| พิดทูลเคลือบแฝงคดี | เดิมทีไปเล่นพนาวา | ||
| ข้าไล่มหิงส์กระทิงไพร | พบนางคนหนึ่งในป่า | ||
| ต่างต่างช่วงชิงกันไปมา | ยักษาจะกินเทวี | ||
| พอข้าขอทัณฑ์ถามไถ่ | นางว่าเกิดในพนาศรี | ||
| พ่อแม่ลูกผัวไม่มี | นารีชื่อว่าสีดา | ||
| ปรานีเอามาไว้ในสวน | ไม่ควรร่วมรสเสน่หา | ||
| นานเนิ่นเกินเจียนกาลมา | ใครใครไม่ว่าผัวนารี | ||
| แต่องค์พระลักษมณ์พระราเมศ | ซึ่งไม่เกรงเดชฆ่าพงศ์ยักษี | ||
| ม้วยมุดสุดสิ้นชีวี | จึ่งพาทีว่าเป็นผัวสีดา | ||
| ครั้นข้าจะส่งสีดาเล่า | ด้วยพระญาติวงศ์เจ้าด้บสังขาร | ||
| เห็นไม่กล้บคืนเป็นมา | ข้าจึ่งมิส่งนางไป | ||
| ถ้าว่ากันก่อนโดยดี | เป็นทางไมตรีจะส่งให้ | ||
| นี่มาข่มเหงไม่เกรงใจ | จะส่งไปกล้วขายพระบาทา | ||
| แม้นไม่มีชัยอัปยศ | จะปรากฏอายบาทไปเมื่อหน้า | ||
| ขออย่าให้ขายบาทา | กรุณาข้าใต้ธุลี | ||
| ฯ ๑๖ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงธรรมธิราชรังสี | ||
| สอดส่องดูคำอสุรี | ผิดที่ไม่เคยพบเห็นมา | ||
| หรือว่าผู้อื่นลักนาง | ฝ่ายผัวตามล้างเข่นฆ่า | ||
| พอพบพญาอสุรา | กลัวฤทธาทิ้งนารี | ||
| ฝ่ายผัวเหลือบเห็นไม่ทันถาม | วู่วามเข้าชิงชัยศรี | ||
| หมายใจว่าอ้ายไพรี | ต่างต่างจึ่งมีอหังการ์ | ||
| ก็ผิดที่นี่หน่อทศรถ | ปรากฎสุริยวงศ์นาถา | ||
| มิใช่เข็ญใจไพร่ฟ้า | จะมาเป็นดั่งนี้ก็ผิดไป | ||
| หรือเมียนอกใจอ้ายนี่ชู้ | ต่อสู้เจ้าผัวเขาไม่ได้ | ||
| สุดฤทธิ์ที่จะคิดชิงช้ย | เพื่อจะให้กูแช่งกระมังนา | ||
| ดีร้ายจะเป็นฉะนี้ | ท่วงทีจึ่งเคลือบริษยา | ||
| ครั้นกูจะตอบต่อเจรจา | ม้นจะว่าแกล้งกล่าวซักความ | ||
| จำกูจะเงือดงดไว้ | จึ่งจะค่อยซักไซ้ไถ่ถาม | ||
| ควรกูจะให้ไปหาราม | มาสอบถามห้ามผิดกัน | ||
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วจึ่งมีพจนารถ | ประกาศแก่เทวาสรวงสวรรค์ | ||
| แล้วว่าไปแก่กุมภัณฑ์ | อันเป็นศรีราชนัดดา | ||
| ซึ่งข้อคดีของเจ้า | จำจะให้หาเขาผู้เข่นฆ่า | ||
| มาสมัคสมานอัธยา | ว่ากล่าวกันตามประเวณี | ||
| ก็สั่งอำมาตย์มึงไปหา | เทวบุตรศณุกรรม์เรืองศรี | ||
| ฉับไวให้มาบัดนี้ | ยังที่สมรภูมิพลัน | ||
| ฯ ๒๐ คำ ฯ | |||
ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม
| ๏ คนธรรพ์ก็รับสั่งลา | ไปดาวดึงสาสวรรค์ | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ เข้าหาพระวิษณุกรรม์ | ฉับพลันมาไปอย่าช้า | ||
| ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายพระวิษณุกรรมแจ้งเหตุ | ก็มาจากนิเวศดึงสา | ||
| ฯ เหาะ ฯ | |||
| ๏ จึงชวนกันเข้าวันทา | สองราประณมดุษฎี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวมาลีวราชยักษี | ||
| จึงสั่งให้เทวจรลี | ไปบอกคดีสองไทย | ||
| อันอัชบาลอัยกา | ร่วมวิญญาณ์กูพิสม้ย | ||
| สหายกูปู่รามเรืองชัย | จงแจ้งไขแก่สองรา | ||
| ครั้นเราจะให้คนธรรพ์ไป | เกลือกสองภูวนัยจะกังขา | ||
| ด้วยรามลักษมณ์ไม่รู้จักกูมา | พาทีอย่าให้แคลงใจ | ||
| บัดนี้นัดดากับนัดดา | เข่นฆ่ากันเท่าไหนไหน | ||
| ตัวกูนี้พึ่งรู้ไป | ฉับไวให้มาบัดนี้ | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายเทวะร้บสั่งลา | เหาะมายังพลับพลาศรี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ถึงจึ่งแถลงเสนี | กระบี่พาแจ้งกิจจา | ||
| บัดนี้ท่านท้าวมาลีวราช | พระบาทสิทธิศ้กดิ์หนักหนา | ||
| เธอเป็นสหายพระอัยกา | ให้ข้ามาเชิญเสด็จไป | ||
| จะไถ่ถามห้ามความรบสู้ | พระเจ้าปู่ว่าหาอื่นไกลไม่ | ||
| เหตุนี้พึ่งทราบธุลีไป | จึ่งให้มาแจ้งราชา | ||
| ฝ่ายข้างพระยาทศพักตร์ | กล่าวโทษพระองค์หนักหนา | ||
| พระอัยกาไม่เชึ่อวาจา | จึ่งให้มาเชิญจรลี | ||
| ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี | ||
| จึ่งบัญชาชอบวาที | ให้กระบี่ปรึกษาทุกตัวนาย | ||
| ผู้ใดยังได้รู้เห็น | อัยกากูเป็นสหาย | ||
| กับท้าวมาลีวราชเพริดพราย | บรรยายให้แจ้งบัดนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระยาชามพูวราชกระบี่ศรี | ||
| ก้มเกล้าเคารพสามที | ขุนกระบี่จึงทูลเนื้อความไป | ||
| อันองค์ท้าวมาลีวราช | พระบาทบพิตรเป็นใหญ่ | ||
| กับพระอัยการักร่วมใจ | ไกลนานเนิ่นนักพระราชา | ||
| แต่ชันษาข้าพึ่งวัย | พอจำความได้น้อยหน้กหนา | ||
| จนได้เป็นบาทมุลิกา | อายุข้าถึงกัลป์ปลาย | ||
| แม่นมั่นอันองค์พระอัยกา | กับท้าวยักษาเป็นสหาย | ||
| ตัวข้าจะขอบรรยาย | เล่าถวายให้แจ้งกิจการ | ||
| ว่ายังมีพรหมผู้หนึ่ง | จึ่งเธอทำเพียรห้าวหาญ | ||
| อตส่าห์เฝ้าพระสยมภูวญาณ | จะใคร่เป็นประธานโลกา | ||
| จึ่งกราบทูลขอพระพร | ให้ถาวรยิ่งพรหมทุกทิศา | ||
| กับคทาเพชรมหึมา | จะป้องกันรักษาไพรี | ||
| ฝ่ายองค์อิศวรบรมญาณ | ประธานทั้งพระพรชัยศรี | ||
| ครั้งนั้นคึอท้าวมาลี | มีมโนในนึกเมตตา | ||
| ทูลพระอิศวรบรมนาถ | ว่าพระบาทอัชบาลนาถา | ||
| ผ่านแผ่นพื้นภพอยุธยา | สามัญพึ่งพาทั่วไป | ||
| สุจริตทศพิธราชธรรม์ | พงศ์พันธุ์นารายณ์เป็นใหญ่ | ||
| ทุกนิเวศเขตขัณฑ์พึ่งไท | เกลือกพรหมจะไปราวี | ||
| หน้าที่จะสิ้นสูญพรตกรรม์ | สามัญจะร้อนดั่งเพลิงจี่ | ||
| จะขัดสนจนทั้งมุนี | โปรดเกศีอย่าให้สูญไป | ||
| พระศุลีฟังมาลีวัคคพรหม | พระสยมภูวญาณก็สงสัย | ||
| จี่งประทานพระขรรค์เพชรเรืองชัย | ให้ท้าวมาลีเอามา | ||
| ถวายแก่ท้าวอัชบาล | แล้วประทานพระพรหนักหนา | ||
| ให้ชนะแก่บรมพรหมา | คทาเพชรจงพ่ายแพ้พระขรรค์ชัย | ||
| ท้าวมาลีรับเอาพระขรรค์แก้ว | แล้วเชิญพระพรลงมาให้ | ||
| แด่ท้าวอัชบาลเรืองชัย | จึ่งร้กใคร่เป็นสหายกันมา | ||
| ไม่มีที่เป็นอุบาย | พระองค์อย่าหมางหมายกังขา | ||
| ขอเชิญเสด็จไคลคลา | ไปหาจึ่งจะชอบทางธรรม | ||
| ฯ ๒๘ คำ เจรจา ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระเผ่าพงศ์นารายณ์ไอศวรรย์ | ||
| จึ่งสั่งให้ตรวจเตรียมกัน | กูจะไปคมคัลพระอัยกา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ สุครีพรับสั่งไปพลัน | ตระเตรียมพลขันธ์อาสา | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ กำชับันเป็นโกลา | จัดแจงมหารถชัย | ||
| นี่แน่นิลนนท์หนุมาน | องคตชมพูพานทหารใหญ่ | ||
| หมวดกองกะเกนจงเกือบไป | อย่าไว้ใจอรินไพรี | ||
| เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท | เล่ห์กลแห่งมารยักษี | ||
| จงจัดสรรกันแต่ตัวดี | ประคองเคียงข้างภูมีไป | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ ครั้นเอยครั้นเสร็จ | ระเห็จเข้ามาแถลงไข | ||
| ฯ แพละน้อย ฯ | |||
| ๏ อันซึ่งพหลสกลไกร | ได้พร้อมอยู่แล้วราชา | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า | ||
| จึ่งชวนพระศรีอนุชา | ลีลาลงสรงวารี | ||
| ทรงภูษาทาธะรสประดับเครื่อง | เรื่อเรืองรุ่งรัศรังสี | ||
| สององค์ทรงลักษณ์รูจี | ต่างสีเหลืองนิลว้ตถาพราย | ||
| เลิศแล้วแก้วเก้ามงกุฎเก็จ | เพชรระยับทับทรวงเฉิดฉาย | ||
| ตาบติดสังวาลเลื่อมพราย | กระจายจรกรรเจียกเพราตา | ||
| พาหุร้ดธำมรงค์ชายแครง | ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา | ||
| ทรงศิลป์ศรชวนอนุชา | ไคลคลาขึ้นรถจรลี | ||
| ฯ เพลง ๘ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ รถเอยราชรถอินทร์ | เฉิดฉินฉ้อพรรณรังสี | ||
| สลับเลือกล้วนดวงจินดาดี | รัศมีสว่างเมฆา | ||
| ดุจดังอโณท้ยไตรตรัส | แจ่มจัดแสงนิลว้ตถา | ||
| ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า | อนุชานั่งหน้ารถไป | ||
| ฯ กลองโยน รุกร้น ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นถึงจึงหยุดรถแก้ว | แล้วอ่อนโอนองค์ลงไหว้ | ||
| ให้พระมาตุลีขับเข้าไป | เคียงข้างขวาไทอัยกา | ||
| ยอกรปัญจางค์สุจริต | ประดิษฐานเหนือเกศเกศา | ||
| เคารพอภิว้นท์ปรีดา | อยู่ในมหารถชัย | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมึ่อนั้น | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่ | ||
| ครั้นเห็นลักษมณ์รามเรืองชัย | ท้าวไทเพ่งพิจารณา | ||
| องค์อรรคอ้อนแอ้นทั้งสอง | ผ่องแผ้วผิวนิลวัตถา | ||
| เรืองรุดสุดเลิศลักขณา | เหมือนมหาอ้ชบาลสหายกู | ||
| จึ่งเอื้อนอรรถโองการปราศรัย | เหตุใดเวียงชัยเจ้าไม่อยู่ | ||
| มาเที่ยวไพรไยทั้งคู่ | เกิดรบสู้กันด้วยอันใด | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง
ท้าวมาลีวราชสอบความข้างพระราม
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระรามสุริวงศเป็นใหญ่ | ||
| จึงทูลแถลงแจ้งไป | ซึ่งมาอยู่ในพนาลี | ||
| ด้วยพระบิตุรงค์ทรงชัย | ให้สัตย์นางไกยเกศี | ||
| ขอให้พระพรตผ่านบุรี | ให้ข้านี้บวชอยู่ไพร | ||
| ต่อถึงครบสิบสี่ปี | จึ่งให้ข้านี้เป็นใหญ่ | ||
| กลับเข้าไปครองกรุงไกร | ข้าไสร้จึ่งมาพนาวา | ||
| ด้วยเหตุนี้พระภูบาล | หลานรักจึ่งออกมาอยู่ป่า | ||
| อันลักษมณ์เเละนางสีดา | รักข้าติดตามมาด้วยก้น | ||
| เดิมข้าตั้งพรตอยู่ริมป่า | กับพระลักษมณ์นางสีดาเมียขว้ญ | ||
| เมื่อจะเกิดการณ์ก่อติดพัน | มีสุวรรณกวางทองเดินมา | ||
| ให้ภควดีสีดาเห็น | เป็นชอบเนื้อจำเริญใจนักหนา | ||
| ไม่รู้ว่ากลมายา | ให้ข้าติดดามกวางไป | ||
| ข้าจึงให้ลักษมณ์อนุชา | อยู่รักษานางที่อาศัย | ||
| ทันกวางก็วางศรชัย | กวางร้องก้องไปเป็นเสียงคน | ||
| ได้ยินสำเนียงว่าเจ้าพี่ | บัดนี้หมู่มารอกุศล | ||
| แกล้งมาทำเล่ห์เท่กล | ผจญพี่เจ้าช่วยด้วยรา | ||
| ครั้นกลับมาพบเจ้าลักษมณ์บอก | ว่านางให้ออกมาตามหา | ||
| ได้ยินสำเนียงร้องมา | จึงรู้ว่ามารยาอสุรี | ||
| ข้าจึงพิเคราะห์ดูกวางเล่า | ก็กลายเป็นเผ่าพงศ์ยักษี | ||
| ครั้นข้ากลับมาหาเทวี | มิพบนวลนางสีดา | ||
| ข้าจึงติดตามนางไป | ได้ข่าวพญาปักษา | ||
| บอกว่าพญาอสุรา | ลักพาเอานางสีดาไป | ||
| ได้ออกต่อต้านสับประยุทธ์ | ยงยุทธ์กันที่ทางป่าใหญ่ | ||
| บอกว่ากลัวแหวนนางใน | ราพณ์ได้ทิ้งต้องสกุณี | ||
| ปีกหักทบทับเจ็บคราง | อยู่ที่ในกลางพนาศรี | ||
| พอข้าไปได้วาที | สกุณีก็ถึงแก่คาลัย | ||
| ข้าจึงได้เรื่องราวตามมา | เพราะพญาปักษาแถลงไข | ||
| จนได้รี้พลสกลไกร | ให้องคตเข้าไปแจ้งกิจจา | ||
| พญายักษ์หักหาญเอานางไว้ | มิส่งสีดาให้แก่ข้า | ||
| แล้วแต่งกองทัพออกมา | รบข้าจึ่งฆ่าบรรลัย | ||
| เป็นสัจสุจริตพระผ่านเกล้า | ข้ามิได้เอาเท็จมาเศกใส่ | ||
| พระบิดาก็ถึงแก่คาล้ย | จะได้พึ่งแต่ท้าวพระอัยกา | ||
| ฯ เจรจา ๓๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงจตุศีลยักษา | ||
| ได้ฟังถ้อยคำพระรามา | ก็จินดาสอดส่องดูไป | ||
| สุจริตทศพิธเจรจา | ไม่มีมุสาเศกใส่ | ||
| ซื่อสัตย์ตรัสตรงจริงไป | ช่างมาทำได้อสุรี | ||
| ถึงกระไรไม่เห็นบาปกรรม | จงอายนํ้าหน้าบ้างเถิดยักษี | ||
| มิใช่สมบัติไม่มี | นี่กระไรไปลักเมียเขามา | ||
| จำกูจะช่วยเกลี่ยไกล่ | จึ่งจะไม่อับอายขายหน้า | ||
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วจึ่งมีพระบัญชา | ดูกรรามาอสุรี | ||
| สองเจ้าเป็นเอกอรรควงศ์ | เผ่าพงศ์ผ่านภพเรืองศรี | ||
| หนึ่งผ่านลงกาธานี | หนึ่งผ่านบุรีอยุธยา | ||
| ไม่มีผู้ที่จะเทียมเท่า | สองเจ้าเป็นบรมนาถา | ||
| เรืองรุทสุดอรรคอิศรา | สามัญพึ่งพาทั่วไป | ||
| ดั่งฤๅจะมาหมองหมาง | ในนางหนึ่งนี้เป็นไฉน | ||
| ไกล่เกลี่ยกันเสียเถิดเป็นไร | อย่าให้เคืองใจอัยกา | ||
| ฯ เจรจาปลอบ ๑๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระรามทศพักตร์ยักษา | ||
| ทั้งสองหลานรับพระบัญชา | ขืนอารมณ์ว่ากันไป | ||
| ต่าง ๆ ตอบต่อคำแข็ง | ยั่วแยงเย้ยเยาะเศกใส่ | ||
| ดื้อดึงขึงขันกันไป | ก็ทูลไทท่านท้าวมาลี | ||
| อันซึ่งชีวิตข้าทั้งสอง | ปองไว้ใต้เบื้องบทศรี | ||
| เกี่ยวข้องกันอยู่ด้วยนารี | พิพากษาเถิดพระอัยกา | ||
| ฯ เจรจา ๖ คำ กล่าวโทษกัน ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ท้าวมาลีวราชยักษา | ||
| ตรัสห้ามสองราชนัดดา | แล้วตรึกตราตามข้อความไป | ||
| เห็นเหตุเภทผลด้วยสตรี | จึ่งมีกระทู้ซักไล่ | ||
| ไถ่ถามท้าวทศกัณฐ์ไป | เมื่อตัวได้นางสีดามา | ||
| คือใครยังได้รู้เห็น | เป็นประการใดบ้างให้ว่า | ||
| ยังมีสำคัญสัญญา | เจ้าว่าแต่ตามจริงไป | ||
| ฯ เจรจาตามจริง ๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์เป็นใหญ่ | ||
| จึงแก้กระทู้ทูลไป | เมื่อพบนางในพนาวา | ||
| ไม่มีผู้คนเมืองบ้าน | กันดารท่าทางกลางป่า | ||
| ข้าได้สำคัญสัญญา | กระหมวดหญ้าเข้าไว้เป็นพยาน | ||
| มั่นคงสุจริตพระอัยกา | ข้ามิได้มุสากล่าวสาร | ||
| มาดแม้นมิสมคำให้การ | ขอประทานถวายชีวิต | ||
| ฯ เจรจาไม่เท็จ ๖ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระบรมลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ | ||
| ได้ฟังพ่ออ้ายอินทรชิต | บิดผันเศกแสร้งเจรจา | ||
| เป็นสิ่งของหรือตกหล่น | นี่มาเก็บคนได้กลางป่า | ||
| ผิดที่มิเคยพบเห็นมา | หรือว่าผู้อื่นลักนาง | ||
| พอพบพระยาอสุรี | ถ้าฉนี้จะเห็นด้วยบ้าง | ||
| เกรงกลัวคิดว่าผัวนาง | ขว้างเสียทิ้งไว้หนีไป | ||
| อันกระนั้นมั่นแม่นผิดที | ถ้าฉนี้พอจะเห็นด้วยได้ | ||
| นี่สิว่านางตกกลางไพร | จนใจไม่รู้ที่เจรจา | ||
| แต่ว่าจะเป็นอะไรมี | ข้อคดีของรามกล่าวหา | ||
| เพื่อนว่าเป็นผัวสีดา | ถ้าจริงก็จะได้เนื้อความ | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วจึงแต่งกระทู้ไล่ | บัญชาซักไซ้ไถ่ถาม | ||
| ตัวว่าเป็นผัวนงราม | นางงามนี้เป็นประการใด | ||
| นางนี้ก็จะมีแม่พ่อ | หน่อท้าวด้าวแดนกรุงไหน | ||
| นางอยู่ถิ่นฐานบ้านเมืองใด | เร่งให้การไปบัดนี้ | ||
| ฯ เจรจาตามสัจจริง ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระอวตารผู้ชาญชัยศรี | ||
| แก้กระทู้ทูลตอบคดี | นางนี้อยู่เมืองมิถิลา | ||
| พระบิดาชื่อท้าวชนก | ยกนางนี้ให้แก่ข้า | ||
| ได้ตกแต่งการวิวาห์ | สามัญญะมาทั่วไป | ||
| เธอตั้งพิธียกศิลป์ | เมืองแมนแดนดินหวั่นไหว | ||
| ข้ายกได้จึ่งให้ทรามว้ย | เทพไทรู้สิ้นพระราชา | ||
| ถ้าสืบมิสมดุจดั่งคำ | จงทำโทษเถิดให้หนักหนา | ||
| ประหารชีพให้ม้วยชีวา | พระอัยกาอย่าได้ปรานี | ||
| ฯ เจรจาไม่ว่าเท็จ ๘ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระพงศ์พรหมธิราชรังสี | ||
| ได้ฟังพระรามพาที | ก็ปรีดาส่องดูไป | ||
| เห็นเหตุเภทผลแม่นมั่น | นั่นอะไรเล่าคำแถลงไข | ||
| ดั่งฤๅจะเกิดนางกลางไพร | อ้ายจังไรมันแกล้งพาที | ||
| จำกูจะถามสีดาก่อน | จึ่งจะแบ่งบั่นรอนถูกที่ | ||
ท้าวมาลีราชสอบความนางสีดา
| ร่าย | |||
| ๏ ก็สั่งวิศณุกรรม์ทันที | ไปหานวลนางสีดามา | ||
| ฝ่ายองค์ท้าวทศพักตร์ | ให้แต่งอสุรศักดิ์ยักษา | ||
| ฝ่ายข้างพระรามราชา | ให้แต่งเสนากำกับไป | ||
| คุมกันพานางสีดามา | อย่าให้ใครเจรจาด้วยได้ | ||
| บอกว่าแต่กูให้หาไป | ฉับไวพามาอย่าช้า | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | พระรามทศพักตรยักษา | ||
| สองฝ่ายรับสั่งสั่งเสนา | คุมอาสาข้างละพันไป | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายมโหธรหนุมาน | สองทหารประณตประณมไหว้ | ||
| มาจัดยักษีกระบี่ไพร | กำกับเทพไทจรลี | ||
| ฯ เชิดปฐม ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงสวนขวัญทันใด | เทพไทร้องบอกมารศรี | ||
| พระอัยกาให้เชิญจรลี | ไปที่สมรภูมิพลัน | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมึ่อนั้น | นารีสีดาสาวสวรรค์ | ||
| ได้ฟังพระวิษณุกรรม์ | เกษมสันติ์ราชหฤทัย | ||
| แม่นมั่นอันอัยกาเจ้า | จะเอากูไปถามซักไล่ | ||
| ซึ่งพระยามารลักกูมาไว้ | จะสอบใส่กับคำพระรามา | ||
| ดีใจกูจะได้ไปเห็น | เป็นไรก็เป็นไปข้างหน้า | ||
| จะตัดพ้อท่อถามเจรจา | กูจะว่าให้อายแก่คน | ||
| กูไม่ปราศัยอ้ายขุนมาร | พวกพาลยักษ์ร้ายอกุศล | ||
| กูจะกราบพระบาทจุมพล | ซึ่งสู้เสียสกลกายมา | ||
| คิดแล้วจึ่งร้องไปพลัน | ข้าจะจรจันไปหา | ||
| จะได้กราบพระบาทพระไอยกา | อย่าเข้ามาเร่งจรลี | ||
| ฯ ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | พระวิษณุกรรม์เรืองศรี | ||
| รับคำวรราชนารี | เร่งยักษีเชิญพิมานชัย | ||
| ฯ ยักษ์ร้อง ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ต่าง ๆ จัดแจงเป็นโกลา | ยกมหาบุษบกเข้ามาให้ | ||
| เตรียมสรรพก็กลับคลาไคล | ออกไปคอยนำลีลา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | อสุรานารีซ้ายขวา | ||
| ซึ่งได้รักษาสีดา | พาเชิญขึ้นบุษบกพลัน | ||
| สีดาก็เข้าในม่านทอง | ปิดป้องกำบังผายผัน | ||
| อยู่ในม่านแก้วแพรวพรรณ | ผายผันตามเทวะจรลี | ||
| ฯ เพลง ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงนางจึ่งอภิวาท | อัยกาธิราชรังสี | ||
| ทั้งพระภ้สดาสามี | มารศรีสอดส่องนัยนา | ||
| เห็นทศกัณฑ์อยู่เบื้องซ้าย | คล้าย ๆ พระรามอยู่เบื้องขวา | ||
| นั่งหน้าคือองค์พระอนุชา | พระอัยกาอยู่หว่างกลางคัน | ||
| นวลนางเศร้าสร้อยโศกี | มารศรีวิโยคโศกศัลย์ | ||
| นางแสนโศกาจาบัลย์ | อัดอั้นอยู่ในม่านรูจี | ||
| ฯ โอด ๑๐ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระพงศพรหมธิราชร้งสี | ||
| ครั้นเห็นบุษบกมณี | ก็รู้ว่านางสีดามา | ||
| จึ่งสั่งให้เข้ามาใกล้ | หน้าพิช้ยราชรถา | ||
| ตัวกูจะดูสีดา | จงพาเข้ามาบัดนี้ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายเทวะรับสั่งพลัน | ร้องบอกแจ่มจันทร์มารศรี | ||
| ทั้งตรีชฎาอสุรี | เชิญมณีบุษบกเข้ามา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ตรีชฎาก็พาเข้าไป | ตรงหน้าพิชัยรถา | ||
| จึ่งบอกนวลนางสีดา | รูดมหาม่านทองดุษฎี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ สีดาก็รูดม่านก้ม | ประณตประณมบทศรี | ||
| ครวญ | |||
| ๏ เคารพอภิวันท์ธุลี | โศกีสะอื้นไปมา | ||
| ฯ โอด ๒ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงจตุศีลยักษา | ||
| ครั้นเห็นนวลนางสีดา | เสน่หาปลาบปลื้มฤทัย | ||
| อั้นอัดกำหนัดในนาง | พลางกำเริบราคร้อนพิสมัย | ||
| พิศเพ่งเล็งแลทรามวัย | มิได้ที่จะขาดวางตา | ||
| ชิชะโอ้ว่าสีดาเอ๋ย | มางามกระไรเลยเลิศเลขา | ||
| ถึงนางสิบหกห้องฟ้า | จะเปรียบสีดาได้ก็ไม่มี | ||
| แต่กูผู้รู้ยศธรรม์ | ยังหมายมั่นมุ่งมารศรี | ||
| สาอะไรกับอ้ายอสุรี | จะมิพาโคติกาตาย | ||
| โอ้อนิจจาทศกัณฐ์ | สู้เสียพงศ์พันธ์ฉิบหาย | ||
| ม้ารถคชพลวอดวาย | ฉิบหายเพราะนางสีดา | ||
| ตัวกูผู้หลีกลัดตัดใจ | ยังให้หุนเหี้ยนเสน่หา | ||
| ที่ไหนม้นจะได้สติมา | แต่วิญญาณ์กูยังแดยัน | ||
| ขวยเขินสะเทินวิญญาณ์ | กว่านั้นไม่เหลือบแลแปรผัน | ||
| ไม่ดูสีดาดวงจันทร์ | พระทรงธรรมเธอคิดละอายใจ | ||
| บิดเบือนพักตร์ผินไม่นำพา | ขืนข่มอารมณ์ปราศัย | ||
| อั้นอัดอดยิ้มไม่ได้ | เยื้อนแย้มว่าไปแก่สีดา | ||
| เจ้าผู้จำเริญสิริภาพ | ปลาบปลื้มเยาวะยอดเสน่หา | ||
| เจ้าเป็นเอกอรรคกัญญา | หน่อนามกษัตราบุรีใด | ||
| ทำไมจึ่งมาอยู่นี่ | สุริวงศ์พงศ์พรอยู่ไหน | ||
| ลูกผัวเจ้ามีหรือไม่ | บอกไปให้แจ้งบัดนี้ | ||
| ฯ เจรจาตามจริง ๒๐ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | นวลนางสีดามารศรี | ||
| ก้มเกล้ากราบทูลทันที | ข้านี้เป็นเมียพระรามา | ||
| เดิมชนกบิดาบวชอยู่ไพร | บอกข้าว่าได้มาแต่ป่า | ||
| แทบริมฝั่งนํ้าคงคา | ในมหาบัวทองรูจี | ||
| จึ่งเอาข้ามาเลี้ยงไว้ | แล้วพาเข้าไปกรุงศรี | ||
| ในมิถิลาธานี | ให้ตั้งพิธียกศิลป์ชัย | ||
| ต่าง ๆ เข้ายกธนูศิลป์ | เสร็จสิ้นมิได้หวาดไหว | ||
| พระรามยกได้ว่องไว | จึ่งให้ข้าเป็นภรรยา | ||
| ทำการวิวาหมงคล | เสนาสามนต์ทั่วหน้า | ||
| ทั้งฤๅษีสิทธิวิทยา | เทวามาช่วยอวยชัย | ||
| เทพเจ้าแจ้งใจอยู่สิ้น | เมืองแมนแดนดินน้อยใหญ่ | ||
| แล้วพระรามจึงพาข้าไป | อยู่ในกรุงศรีอยุธยา | ||
| อยู่มานางไกยเกศี | ทูลบิดาสามีของข้า | ||
| ให้พระรามไปอยู่พนาวา | ข้ารักจึ่งตามจรลี | ||
| กับทั้งพระล้กษมณ์อนุชา | ออกมาอยู่ริมพนาศรี | ||
| แล้วมีกวางทองรูจี | จรลีมาเห็นเป็นชอบใจ | ||
| ข้าให้พระรามไปตามกวาง | ท่าทางที่ริมอาศัย | ||
| พระรามจึ่งให้เจ้าลักษมณ์ไว้ | เธอก็ไปตามไล่มฤคา | ||
| ครั้นอยู่ประเดี๋ยวได้ยินก้อง | ว่าน้องเอยช่วยด้วยยักษา | ||
| สงสัยว่าภัยมีมา | จึ่งให้อนูชาไปตาม | ||
| ทศพักตร์จึงล้กพาข้ามา | สดายุได้ออกไต่ถาม | ||
| บอกว่าข้าเป็นเมียราม | ถ้อยถามถุ้งเถียงไปมา | ||
| พญาย้กษ์ไม่ฟังจะพาหนี | สดายุต่อตีเข่นฆ่า | ||
| ฝ่ายองค์พระยาอสุรา | ถอดแหวนของข้าทิ้งไป | ||
| ถูกต้องพญาสกุณี | ปีกห้กอยู่ที่ทางป่าใหญ่ | ||
| แล้วพาข้าเข้ามาไว้ | ในกรุงนครลงกา | ||
| จึ่งทศกัณฐ์ไปวอนวิง | จะให้ยิงยอมเสน่หา | ||
| ข้าว่าเป็นเมียพระรามา | ยักษากราบไหว้ให้ปรานี | ||
| ด่าว่าเท่าไรไม่ขึ้งโกรธ | ไปคาดโทษแก่นางยักษี | ||
| ตัวข้าก็มิได้ไยดี | จงแจ้งธุลีบาทา | ||
| ฯ เจรจา ๓๐ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงจตุศีลยักษา | ||
| สอดส่องดูคำสีดา | ไม่ต้องในหาทศกัณฐ์ | ||
| ผิดไปมิได้ไคล้คลึง | คำรามอ้างถึงสรวงสวรรค์ | ||
| สมคำสีดาดวงจ้นทร์ | เห็นมั่นคงทางพระรามา | ||
| ฝ่ายคำพระยาอสุรี | มีพยานแต่ที่กระหมวดหญ้า | ||
| แม่นมั่นมันล้กเมียเขามา | ครั้นว่ากูจะตัดสินไป | ||
| ข้อความยังมิได้สืบก่อน | เสนาพลากรจะสงสัย | ||
| ทศกัณฐ์ผู้ผิดจะติดใจ | จำจะให้สืบใส่ด้วยสำนวน | ||
| แล้วจึ่งจะคิดบัญชา | พิพากษาตามข้อไต่สวน | ||
| ทั้งฟ้องถ้อยคำสำนวน | ประมวญกันพิพากษาไป | ||
ท้าวมาลีวราชตัดสินความ
| ร่าย | |||
| ๏ คิดแล้วให้สืบเทวา | ตามคำรามาแถลงไข | ||
| เทวาจะว่าประการใด | ท่านจงเร่งให้การมา | ||
| ฯ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายทศกัณฐ์โจทก์ค้าน | พยานเหล่านี้ชังข้างข้า | ||
| ไม่รู้ว่าได้สีดา | มาเป็นพยานมิเต็มใจ | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| เทวา | |||
| ๏ ฝ่ายเทพรีบสมอ้างค้าน | สบถสาบานแถลงไข | ||
| แม้นมุสาให้ข้าบรรล้ย | มิได้เอาเท็จมาเจรจา | ||
| ชังจริงด้วยเธออาธรรม์ | ถึงกระนั้นก็ไม่มุสา | ||
| ไม่แจ้งว่าได้สีดา | ข้ามิได้เอาเท็จมาพาที | ||
| เดิมข้าได้ยินเขาลือเลึ่อง | ในเมืองพระชนกฤษี | ||
| เธอกล้บเข้าครองบุรี | ทำการพิธีมงคล | ||
| ให้ตั้งธนูยกศิลป์ชัย | ชวนกันลงไปทุกแห่งหน | ||
| ใครยกไหวจะให้เนียรมล | ผู้คนเต็มไปทั้งภารา | ||
| ตัวข้าได้ยกธนูศิลป์ | พรหมินทร์อินทร์จันทร์เป็นหนักหนา | ||
| ข้ายกศิลป์ชัยไม่เคลื่อนคลา | พระรามายกไหวจึ่งได้นาง | ||
| แล้วเธอทำการวิวาห์ | ข้านี้ได้ช่วยทั้งสองข้าง | ||
| พอเจ้าบ่าวเข้าหานาง | ต่างคนต่างมาวิมานชัย | ||
| ฯ เจรจา ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่ | ||
| ได้ฟังเทวาสุราลัย | ให้การสมคำพระรามา | ||
| ก็พอจะตัดสินไป | แต่ยังมิได้ชันสูตรหญ้า | ||
| ดูก่อนพญาอสุรา | จะให้เอาหญ้าสำคัญ | ||
| ฝ่ายข้างพระรามราชา | จงแต่งเสนาผายผัน | ||
| กำกับทนายกุมกัณฑ์ | นำวิษณุกรรม์ไปเอามา | ||
| ฯ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระรามทศพักตร์ยักษา | ||
| สองฝ่ายรับสั่งสั่งเสนา | ให้กำกับนำเทวะจรลี | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายมโหธรหนุมาน | สองทหารประณตบทศรี | ||
| ๏ มโหธรนำเทพจรลี | ฝ่ายศรีหนุมานกำกับมา | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ มาเอยมาถึง | ยังที่ทุ่งกว้างกลางป่า | ||
| ฝ่ายมโหธรอสุรา | ยักษาก็คิดในใจ | ||
| เมื่อมิได้มีสำค้ญ | จะรู้ที่หมายมั่นแห่งไหน | ||
| ใช้มาแล้วจำจะพาไป | ให้ได้ซึ่งหญ้าเป็นสำค้ญ | ||
| พอเห็นหญ้าตกเรี่ยราย | ยักษ์ร้ายจึ่งว่านี่หมายมั่น | ||
| เจ้านายข้าทำเป็นสำคัญ | เทวัญจงเอาจรลี | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายวิษณุกรรม์เก็บเอาหญ้า | พามาตามคำย้กษี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงทูลถวายทันที | นี่และสำคัญอสุรา | ||
| ฯ ๒ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงจตุศีลยักษา | ||
| ครั้นเห็นซึ่งหญ้าสำคัญมา | ก็บัญชาไกล่เกลี่ยเนื้อความไป | ||
| ดูกรเจ้าสองหลาน | พยานข้างรามฟังได้ | ||
| ฝ่ายทศก้ณฐ์สำคัญไซ้ | สืบได้แต่หญ้ากระหมวดมา | ||
| เมึ่อพิจารณาดูข้อความ | ถ้อยถามยืดยาวนักหนา | ||
| มีพยานมั่นคงว่ารามา | เป็นผัวสีดาเทวี | ||
| ก็มาดเก็บได้นาง | ข้างผัวยังตามมารศรี | ||
| ดูกรพญาอสุรี | เพื่อนนี้หลานสหายร่วมใจ | ||
| ข้างเจ้าก็เป็นนัดดา | หาอื่นหาไกลกันไม่ | ||
| จงฝากชีวิตกันไป | ส่งนางให้รามคืนภารา | ||
| นี่แน่เจ้ารามทศก้ณฐ์ | เป็นพันธุมิตรดีกว่า | ||
| อย่าให้ร้อนราษฎร์ประชา | สองราฟังปู่วาที | ||
| ฯ เจรจาปลอบ ๑๒ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | ทศพักตร์ลักษมณ์รามสามศรี | ||
| ดื้อดึงขึงขันพาที | สามศรีเถียงกันไปมา | ||
| ฯ เจรจาโจทก์มาว่ากัน ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายทศกัณฐ์ทูลแถลง | แคลงชังด้วยกล่าวมุสา | ||
| เมื่อได้มาแต่พนาวา | กลับว่าข้าลักเทวี | ||
| หาไม่ทำไมกับสีดา | ตัวข้าไม่หวงสาวศรี | ||
| มิใช่สมบัติไม่มี | ว่านี้ด้วยแค้นฤทัย | ||
| เสียแรงขอจากปากมาร | กลับว่าเป็นพาลไปได้ | ||
| เมื่อขัดสนจนรู้ทั้งกรุงไกร | ช่างซ้อมก้นได้เป็นคำเดียว | ||
| อนิจจาเทวาก็กลอกกลับ | ผู้บังคับไม่ว่าตามป่าเปลี่ยว | ||
| เสือสีห์อสุรีท่องเที่ยว | แม้นพบจะขบเคี้ยวเนื้อกิน | ||
| ธรรมเนียมว่าเป็นผัวเมีย | หรือจะทั้งเสียได้ไพรสิน | ||
| ก็จะแหนหวงอยู่อาจิณ | จงถวิลดูเถิดพระอัยกา | ||
| อันซึ่งพยานสมอ้าง | เหตุชังข้างข้ายักษา | ||
| เหมือนมาตุลีเทวา | ก็อาสาชักรถจงดูไป | ||
| อ้ายนี่กับเทพให้การ | แต่ก่อนดีฉานเอามาใช้ | ||
| ได้ยากลำบากเจ็บใจ | แกล้งให้การสมรามมา | ||
| อันองค์ลักษมณ์รามผู้นี้ | เป็นคนมิดีริษยา | ||
| ยิงพญาพาลีม้วยชีวา | ได้พลยกมาพระบุรี | ||
| หากจะช่วงชิงเอาสมบัติ | พัสถานในราชกรุงศรี | ||
| แกล้งกล่าวด้วยสีดานารี | มิใช่ผัวนางพระอัยกา | ||
| พระรามหากอาจองทนงศ้กดิ์ | มายํ่ายีหมู่มารยักษา | ||
| สิ้นสุดมุดม้วยชีวา | จึ่งให้เจรจาความเมือง | ||
| เมื่อองคตเข้าไปว่าขาน | ทำห้าวหาญโกลีฟุ้งเฟื่อง | ||
| ให้อายแก่ไพร่พลเมือง | ลือเลื่องรู้สิ้นพระราชา | ||
| มิใช่ว่าจะไปโดยดี | ฆ่าสี่เสนียักษา | ||
| องอาจกล่าวคำอหังการ์ | ข้าติดใจอยู่พระภูมี | ||
| ฯ ๒๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระรามทูลแย้ง | ข้าบาทขอแจ้งบทศรี | ||
| เมื่อทศพักตร์ลักเทวี | พามาบุรีลงกา | ||
| ฝ่ายพญาพิเภกว่าขาน | พญามารโกรธขับเสียป่า | ||
| ได้ความทนทุกข์เวทนา | มาพึ่งข้านี่แนภูมี | ||
| ถ้าสืบมิสมดุจดั่งคำ | จงทำโทษเกล้าเกศี | ||
| อะไรไม่อายวาที | สีดาว่าไหว้ก้ลยา | ||
| ซึ่งศรถูกพญาพาลี | ข้ามิตั้งใจเข่นฆ่า | ||
| ด้วยพาลีเสียสัจจา | ขอให้ศรข้าปักอกตาย | ||
| ครั้งดึกดำบรรพ์นั้นมา | พญาพาลีจึ่งฉิบหาย | ||
| มิได้ให้เมียแก่น้องชาย | จึ่งตายเหมือนถวายสัจจา | ||
| ถึงกระนั้นก็ไม่ขึ้งโกรธ | ข้าจะช่วยแก้โทษริษยา | ||
| ขอแต่โลหิตติดโลมา | ทาปลายศรกินเป็นที | ||
| พญาพาลีก็มิให้ | ยอมม้วยบรรลัยเป็นผี | ||
| ไม่มีผู้ผ่านธานี | น้องพาลีผ่านภารา | ||
| เห็นข้าอยู่ในสุจริต | คิดกันถวายเมืองทูลอาสา | ||
| จึ่งให้ไปแจ้งกิจจา | ยักษาไม่เปิดทวารชัย | ||
| องคตจึ่งทลายประตูเมือง | เอาเรื่องราวเข้าแถลงไข | ||
| ทศกัณฐ์ก็ดื้อดึงไป | ไม่ส่งสีดาเทวี | ||
| กลับว่าองคตหยาบข้า | ให้เสนาฆ่ากระบี่ศรี | ||
| เสนาจับองคตต่อตี | ฆ่าอสุรีตายจึ่งรอดไป | ||
| มิใช่สมบัติข้าไม่มี | จะรบเอาบุรีหาไม่ | ||
| แม้นส่งสีดาทรามว้ย | ก็จะกลับคืนไปภารา | ||
| เหตุด้วยลักเมียข้ามาก่อน | ข้าจึ่งตามบั่นรอนเข่นฆ่า | ||
| ไม่ดีลักเมียข้าหนีมา | พระอัยกาจงแจ้งธุลี | ||
| ฯ ๒๔ คำ ฯ | |||
| ช้า | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงทศธรรมรังสี | ||
| พิพากษาตัดสินคดี | ไม่ควรอสุรีติดใจ | ||
| มิใช่แต่มาตุลี | เทวันจันทรีเท่าไหน ๆ | ||
| รู้เห็นเป็นสามภพไตร | เจ้าติดใจผิดประเวณี | ||
| อันจะแคลงว่านางอยู่กลางป่า | นัดดาไปได้มารศรี | ||
| นั้นชอบแต่ผัวไม่มี | นารีตกอยู่เอกา | ||
| นี่ถามสีดาว่าเจ้าลัก | ทศพักตร์ว่าได้มาแต่ป่า | ||
| ฝ่ายรามว่าเป็นภรรยา | สืบเทวาสมพาที | ||
| กลับซัดให้การถึงเจ้า | ว่าลักพาเมียเขาหนี | ||
| เห็นว่าเจ้าลักเทวี | สีดาเป็นเมียรามา | ||
| จึ่งปรึกษาให้เจ้าส่ง | คงแก่รามร่วมเสน่หา | ||
| คือผิดอย่างไรให้ว่ามา | ทำตามปรึกษาบัดนี้ | ||
| ฯ เจรจาพิพากษาคู่ ๑๒ คำ ฯ | |||
ทศกัณฑ์พาล ไม่ยอมรับคำตัดสิน
| ร่าย | |||
| ๏ บัดนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี | ||
| ติดใจเทวัญจันทรี | กับพิพากษาไม่เต็มใจ | ||
| เมื่อเทพรับสั่งอ้างค้าน | ดั่งฤๅภูบาลฟังได้ | ||
| โกสีย์ยังให้รถชัย | หรือจะมิดลใจเทวี | ||
| ถึงมาดว่าเมียรามจริง | เมื่อทิ้งทอดในพนาศรี | ||
| เป็นสิทธิ์เสือสางอสุรี | ชอบพิพากษาให้ผู้ได้มา | ||
| นี่สิว่าข้าไปลักนาง | ฝ่ายข้างรามเห็นหรือให้ว่า | ||
| เป็นแต่บอกเล่าเจรจา | ข้าติดใจอยู่ภูมี | ||
| ฯ เจรจาติดใจพิพากษา ๘ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงทศธรรมรังสี | ||
| เดือดด่าพญาอสุรี | อ้ายนี่ม้นช่างเจรจา | ||
| ฝ่ายมึงลักเมียเขาพรากผัว | จะช่วยชั่วกระไรอ้ายบ้า | ||
| เมื่อเองเล็ดลอดลักมา | จะเห็นหน้าตามึงกลใด | ||
| มาดแม้นถ้าพบเจ้าผัว | โดยชั่วไม่ละเมียให้ | ||
| เช่นนี้หรือนางตกกลางไพร | จะพิพากษาให้มึงมา | ||
| อย่างนี้หรือเหยื่อเสือสีห์ | มึงช่างพาทีริษยา | ||
| เทพผู้ใดดลสีดา | ใยมึงมิว่าออกไป | ||
| จะเกี่ยวข้องอะไรกับโกสีย์ | รถของเขามีเขาให้ | ||
| มาดแม้นมึงไม่เป็นโจรไสร้ | ใยมิส่งให้พระรามา | ||
| แล้วกล่าวเป็นภาคสุนทร | ดูกรพญายักษา | ||
| เจ้าเป็นเยาวะยอดนัดดา | หลานรักเสน่หาของเรา | ||
| ถึงมาดจะแหนหวงนางไว้ | นางก็ไม่อะไรกับเจ้า | ||
| ป่วยการไปชั่วอย่ามัวเมา | มิใช่ของเจ้าอย่าเจรจา | ||
| จงฟังคำกูผู้ปู่สอน | ให้ถาวรยศยิ่งภายหน้า | ||
| จะทำไมกับอี่สีดา | ยักษาเจ้าอย่าใยดี | ||
| มาดแม้นถึงทิพสุวรรณ | สามัญรองบทศรี | ||
| ดั่งฤๅจะสวดสวมโมลี | ยักษีอย่าผูกพันอาลัย | ||
| หนึ่งนวลนางราชอสุรี | ดิบดีดั่งดวงแขไข | ||
| ประโลมเลิศละลานฤทัย | อำไพยศยิ่งกัญญา | ||
| ว่านี้แต่ที่เยาว์ ๆ | ยังอี่เถ้ามนโทกนิษฐา | ||
| เป็นยิ่งยอดเอกอิศรา | รจนาล้วนเล่ห์ระเริงใจ | ||
| แม้นเจ้ามิฟังคำกู | จะไปสู่นรกหมกไหม้ | ||
| ล้วนสาหัสฉกรรจ์บรรลัย | จะใยดีอะไรกับสีดา | ||
| จงส่งองค์นางสีดาให้ | แก่พระรามเจ้าไปดีกว่า | ||
| เหมือนหลานเอ็นดูอัยกา | เจ้าฟังปู่ว่าบัดนี้ | ||
| ฯ เจรจาปลอบหลาน ๒๖ คำ ฯ | |||
| ๏ บัดนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษี | ||
| ฮึดฮัดตัดพอพาที | เออกระนี้ควรเป็นพระอัยกา | ||
| มาดแม้นมอดม้วยสุริวงศ์ | พระองค์เบี่ยงบ่ายตามสุขา | ||
| แพ้พ่ายไม่ขายบาทา | หน้าอ้ายยักษาอสุรี | ||
| ก็ให้เลื่อนบุษบกออก | ร้องบอกอัยการังสี | ||
| ถึงมอดม้วยชีพชีวี | จะสู้เอาบุรีเป็นเรือนตาย | ||
| พระองค์อยู่เถิดให้เลิศผู้ | จะได้ดูประเสริฐเฉิดฉาย | ||
| จงพิศวาทสองราชหลานชาย | ช่วยกันเบี่ยงบ่ายเจรจา | ||
| ดูกรพระรามพระลักษมณ์ | เราเป็นหลานรักเสน่หา | ||
| เธอยังไม่คิดเมตตา | สาอะไรแก่เจ้าสองไท | ||
| ก็จะเหมึอนกันกับตูข้า | เธอช่างบัญชาออกได้ | ||
| ครั้นจะส่งองค์นางสีดาไป | เจ้าไซร้ก็กังขาราคี | ||
| แล้วได้ทำการสับประยุทธ์ | นงนุชอยู่ในเมึองย้กษี | ||
| เราจะสู้กันกว่าชีวี | จึ่งจะมีเกียรติยศสืบไป | ||
| ว่าแล้วก็ร้องโกญจนาท | ดูกรอสุรราชน้อยใหญ่ | ||
| พระอัยกาให้ส่งนางไป | มึงจะว่ากะไรอสุรา | ||
| แล้วทูลเฉลยยุบล | ที่จะส่งเนียรมลอย่าได้ว่า | ||
| ให้ลือชื่อไว้กัลปา | อัยกาเจ้าจงแจ้งใจ | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงทศธรรมเป็นใหญ่ | ||
| กริ้วโกรธพิโรธฤท้ย | เอาใจลักษมณ์รามราชา | ||
| ดูกรสองหน่อนาถ | อย่าประภาษความแก่ยักษา | ||
| มันเป็นหมู่หมามฤคา | ไม่ควรนัดดาจะพาที | ||
| ไว้อัยกาจะตอบต่อ | ข้อความกับอ้ายยักษี | ||
| ดูกรพญาอสุรี | มึงนี้เป็นคนอาธรรม์ | ||
| ไม่อยู่ในสัจสุจริต | คิดคดทดโท่โมหัน | ||
| ฝ่ายกูคนึงถึงกุมภัณฑ์ | มึงจะพามันม้วยมรณา | ||
| ตัวกูคิดว่ามึงหลาน | จึ่งว่าขานให้เป็นสุขา | ||
| ฝ่ายมึงก็ไม่นำพา | เจรจาทรลักษณ์ใส่ตัว | ||
| ความเจ็บความอายไม่มี | กราบไหว้สตรีท่วมหัว | ||
| มึงนี้อ้ายเต่าเมามัว | ชั่วชาติไม่มีความอาย | ||
| ให้อับประภาคไปทั้งมูล | ไอสูรย์สมบัติจงเสื่อมหาย | ||
| ให้วายชีพด้วยศรนารายณ์ | จงพ่ายแพ้พระรามทุกเวลา | ||
| แล้วจุมพิตพักตรพระราเมศ | เยาวเรศเรืองฤทธิเสน่หา | ||
| จงมีชัยชนะอสุรา | ปรากฏยศยิ่งสามธาตรี | ||
| แล้วสั่งพระวิษณุกรรม์ | จงผายผันพานางบทศรี | ||
| ไปไว้ในสวนอสุรี | ตามทีที่เดิมสีดามา | ||
| ฯ ๑๘ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายวิษณุกรรม์รับพาที | สีดากราบลงสามท่า | ||
| ไหว้ทั้งท้าวผู้ภัสดา | ก็ลีลามายังอุทยาน | ||
| ฯ เพลง ๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ได้ฟังสาร | ||
| ร่านร้อนฤทัยเพียงไฟกาล | ดั่งจะผลานทรวงซ่านวิญญาณ์ | ||
| ดิ้นเดือดดันดึงโกนก้อง | ร้องด้วยอำนาจยักษา | ||
| สนั่นครั่นครื้นพระสุธา | ก็ลีลาบุษบกพิมานชัย | ||
| ออกมาคอยฟังคดี | ยักษีมิได้บังคมไหว้ | ||
| แทบใกล้สมรภูมิชัย | เข้าสถิตย์อยูในไพรวัน | ||
| ฯ คุกพาทย์ ๖ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายอัษฎาทัศวานร | พลากรทูลไทไอศวรรย์ | ||
| ข้าขออาสาพระทรงธรรม์ | ไปหั่นสับหน้าเป็นตีนกา | ||
| ประจานไว้มิให้ใครดูเยี่ยง | อาธรรม์ไม่เที่ยงมรรษา | ||
| แล้วจะเข้าไปเชิญสีดา | มิให้ผ่านฟัาเคืองใจ | ||
| ฯ ๔ คำ ฯ | |||
| ๏ ฝ่ายข้างพระลักษมณ์พระรามห้าม | ออกนามหนุมานทหารใหญ่ | ||
| เจ้าอย่ากริ้วโกรธฟูนไฟ | ไม่ต้องขนบธรรมเนียมมา | ||
| ห้ามทั้งอัษฎาพานร | พวกพลนิกรซ้ายขวา | ||
| มิให้เข่นฆ่าอสุรา | ก็ทูลพระอัยกาไป | ||
| เมื่อพระองค์ให้หามาว่าขาน | พระยามารดันดึงไม่ส่งให้ | ||
| ฝ่ายนางก็กล้บเข้าไป | อยู่ในเงื้อมมืออสุรา | ||
| เกลือกทศกัณฐ์กริ้วโกรธ | จองโทษทัณฑ์ทำเมียข้า | ||
| จะมิมอดม้วยชีวา | พระอัยกาจะว่าประการใด | ||
| ฯ ๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | พระทรงทศธรรม์เป็นใหญ่ | ||
| จึ่งจุมพักตร์ปลอบพระรามไป | เจ้าไสร้ยศยิ่งนัดดา | ||
| ครั้นจะช่วงชิงเอานางไว้ | เกียรติยศจะไม่มีภายหน้า | ||
| หนึ่งก็มานะอสุรา | ข้อนี้นัดดาอย่าแคลงใจ | ||
| เจ้าจงกลับคืนพลับพลา | อัยกาจะไปกรุงใหญ่ | ||
| ต่างคนก็ต่างคลาไคล | พระรามก็ไปพลับพลา | ||
| ฯ เชิด ๖ คำ ฯ | |||
ทศกัณฑ์คืนเมือง คิดแค้นพระรามพระลักษมณ์และเหล่าเทวา
| ๏ เมึ่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา | ||
| ครั้นเห็นลักษมณ์รามราชา | ทั้งพระอัยกาจรลี | ||
| เธอเร่งกริ้วโกรธพิโรธใจ | ยังไม่เข้าไปกรุงศรี | ||
| ฮึกฮักอักอ่วนอสุรี | กูจะฆ่าสีดาทรามวัย | ||
| กูจะแหวะปากเจียนเศียรเกล้า | จะเอาลูกมะพร้าวห้าวยัดใส่ | ||
| ให้สาอี่คนดีมิเกรงภัย | ท้าวไทก็เหาะระเห็จมา | ||
| ฯ กราว ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงสวนแก้วอุทยาน | บันดาลโกรธกริ้วเข่นฆ่า | ||
| เผ่นโผนโจนจับสาตรา | เงื้อง่าพิฆาตเทวี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ สีดาก็ยืดยื่นเศียรให้ | ฟันฟอนลงไปเถิดยักษี | ||
| ฯ เชิด ฯ | |||
| ๏ พญามารง่าเงยพาที | ต้วพี่จะฆ่าเจ้ากลใด | ||
| ฯ ฯ | |||
| ชาตรี | |||
| ๏ โอ้ว่านวลนางสีดา | กรุณาพี่เถิดอย่าม้วยไหม้ | ||
| พี่อดทนจนสู้บรรลัย | เหมึอนได้เมตตาปรานี | ||
| ขอเชิญยุพยอดยุพาพาล | สู่สถานพระนิเวศด้วยพี่ | ||
| ถึงมาดไม่ไยดี | สนทนาพาทีด้วยกัน | ||
| เออนี่ทำไมเจ้าขึ้งโกรธ | โทษพี่อย่างไรจึ่งหุนหัน | ||
| ชํ้าแสนโศกาจาบัล | ดีร้ายเจ้าร้ญจวนสามี | ||
| โอ้ว่าเขลารักเขาไย | หาเหลียวดูไม่หรือเมื่อกี้ | ||
| ผัวนางขว้างนุชนารี | ตัวพี่จึ่งไม่ชิงชัย | ||
| ฝ่ายเจ้าก็ดูอยู่ท่ามกลาง | เหมึอนอย่างพี่ว่าหรือไม่ | ||
| ผัวเจ้ากังขาราคีไป | นัยเนตรพี่เห็นอยู่กับตา | ||
| อันพี่กับเจ้าเยาวมิ่ง | จริง ๆ ไม่ทิ้งกนิษฐา | ||
| สู้ม้วยด้วยสร้อยสุดา | ไฉนขวัญตามิปลงใจ | ||
| สงสัยขอนี้พี่แคลง | พี่หากล่าวแกล้งซักไม่ | ||
| ขอถามความข้องในใจ | อย่าได้โศกสร้อยโศกี | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ปลอบพลางทางใช้ตรีชฎา | มึงวิงวอนว่ามารศรี | ||
| เกลี้ยกล่อมให้ยอมประเวณี | กูจะมีบำเหน็จมา | ||
| ฯ เจรจา ๒๖ คำ ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ สั่งพลางก็ทางบทบาท | เข้าราชนิเวศเลขา | ||
| ฯ กราว สั่งเบญกายสีดา ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึ่งมีบัญชา | โศกาบอกมนโทไป | ||
| ฯ โอด บอกในบท ฯ | |||
| ครวญ | |||
| ๏ บัดนี้เทวาพลอยสม | เกลียวกลมคำรามแถลงไข | ||
| อัยกาก็เท่เปรไป | ปรึกษาให้ส่งนงราม | ||
| ฝ่ายกูติดใจว่าได้ตก | เธอยกกระทู้ไถ่ถาม | ||
| เป็นมากถ้อยกระทงความ | ถ้อยถามทุ่งเถียงไปมา | ||
| ทั้งนี้มิสู้น้อยใจ | เหมึอนพระอัยกาวงศา | ||
| ด่าทอเป็นข้อหยาบช้า | ให้อายลิงป่ากุมภัณฑ์ | ||
| แม้นศึกเสร็จกูมิให้เหลือ | กูจะไปเถือเนื้อหํ้าหั่น | ||
| โอ้ว่าเทวินท์อินทร์จันทร์ | เอาต้วผาผันหันไป | ||
| ถ้าแม้นมิม้วยมรณา | ชีพชีวากูไม่ตักษัย | ||
| กูจะขอทดแทนเทพไท | ก็ฮึกฮักไปห้องมณี | ||
| กลับเรียกมนโฑดวงจิตต์ | เพื่อนชีวิตเจ้ามาตามพี่ | ||
| ฯ เสมอ ฯ | |||
| โอ้ | |||
| ๏ ทอดองค์ลงแท่นมณี | กอดมิ่งมารศรีรํ่าไร | ||
| แสนวิโยคโศกพลางพาที | แก้วพี่ยังคิดเป็นไฉน | ||
| เจ้าเร่งระลึกตรึกไตร | พี่จะคิดไปตามสงคราม | ||
| โอ้อนิจจาแก่ตัวกู | ผู้ผ่านภพโลกเกรงขาม | ||
| ดั่งฤๅจะพ่ายแพ้ราม | ความทุกข์พี่กลุ้มกลัดใจ | ||
| มนโฑคิรีของพี่เอย | ทรามเชยเจ้าช่วยแก้ไข | ||
| เห็นพี่จะปลอดรอดภัย | ให้โลกเลื่องฤๅชา | ||
| ว่าพลางก็ทางจุมพิต | แสนสนิทแนบน้องเสน่หา | ||
| กรเกี่ยวกระหวัดเจรจา | ปรึกษาสร้อยเสร้าเปล่าใจ | ||
| เออเจ้ายังเห็นสุริวงศ์ | หลงเหลือหลอบ้างหรือไม่ | ||
| เจ้าเร่งระลึกดูไป | จะได้มาต่อต้านไพรี | ||
| ฯ โอด ๓๒ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | มนโฑยอดฟ้ามารศรี | ||
| ฯ ครวญ ฯ | |||
| ๏ บอกผัวทั้งตัวโศกี | พาทีสอนยุทธชิงชัย | ||
| พระจอมเกศแก้วของเมีย | ปละอาสวะเสียอย่าหม่นไหม้ | ||
| แม้นจิตต์ไม่พิทราลัย | ถีนะมิทธะภัยมีมา | ||
| อันซึ่งความทุกข์ความร้อน | ตัวนิวรณ์วิจิกิจฉา | ||
| อกุศลปนปลอมเข้ามา | พาอุธัจจะให้เป็นไป | ||
| ประการหนึ่งแม้นมีเหตุ | เวทนาพาลงหมกไหม้ | ||
| ฝ่ายซึ่งการแพ้ชนะไสร้ | สุดแต่ได้สร้างสมมา | ||
| ถึงกระนั้นก็อันประเวณี | ให้มีความเพียรจงหนักหนา | ||
| กอปมนต์ดลทั้งอวิญญาณ์ | สัจจะสัจจาปลงไป | ||
| ล้างอาสวะจิตต์มลทิน | ให้ภิญโญสิ้นปัถมัย | ||
| เมียเขาเอามันมาไย | ไม่ควรคือกาลกินี | ||
| หนึ่งข้าได้ยินแต่หลัง | ครั้งพระปิตุราชรังสี | ||
| เธอผ่านพื้นภพโมลี | ฤทธีมีตำราประการใด | ||
| เร่งค้นกอบกับพิธี | สำรวมอินทรีย์แก้ไข | ||
| ปละปลงจงเจษฎาใจ | อาจจะให้ชนะไพรี | ||
| ฯ ครวญ ฯ | |||
| ๏ อันซึ่งพระวงศ์พระญาติ | ลีลาศสู่สวรรค์รังสี | ||
| มอดม้วยด้วยการต่อตี | หามีไม่แล้วราชา | ||
| ฯ เจรจา ๑๘ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุรีวงศ์ยักษา | ||
| ฯ ครวญ ฯ | |||
| ๏ พระกรกายพิศบัญชา | โอ้ว่าแก้วสุนทราลัย | ||
| ไม่ควรนวลเจ้าจะแหนหวง | หาล่วงนิวรณ์ไปไม่ | ||
| อย่าวิจิกิจฉากังขาใจ | พี่คิดได้แล้วกัลยา | ||
| คือองค์ท้าวปิตุเรศ | ประทานพระเวทคาถา | ||
| กับหอกกบิลพัทสาตรา | ไว้ปราบเทวาสุราลัย | ||
| นามชื่อลัสเตียนพรหมเมศร์ | ทรงเดโชชัยเป็นใหญ่ | ||
| ผ่านแผ่นพื้นภพกรุงไกร | ใหญ่ยอดยิ่งยศโมลี | ||
| ขึ้นฟ้าอิศวรบรมญาณ | ประทานทั้งพระพรชัยศรี | ||
| ให้ไปทำการพิธี | ที่เชิงพระเมรุบรรพต | ||
| ณท่าละเอียดอ่อนแดง | ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด | ||
| เถกิงกุณฑ์ระดมอย่างด | แม้นถ้วนกำหนดสามราตรี | ||
| หอกแก้วก็จะลุกเป็นเพลิง | เริงแรงเรืองฤทธิรังสี | ||
| ไมมีผู้ต้านต่อตี | ถูกแสงก็ภัสม์ธุลีไป | ||
| มาดแม้นมุ่งหมายตรวยตรง | ถูกเข้าก็ผุยผงม้วยไหม้ | ||
| อันลักษมณ์เเละรามพิเภกไซร้ | ไม่ต้านทานได้อย่าสงกา | ||
| อย่าว่าแต่คนเผ่าพันธุนี้ | สามภพธาตรีไตรหล้า | ||
| มิอาจที่จะต้านสาตรา | พระเวทคาถาเรืองชัย | ||
| ทีนี้จะได้เห็นกัน | เทวัญสวรรค์พื้นตํ่าใต้ | ||
| มันช่วยกันดีมิเกรงภัย | กูจะฆ่าให้ม้วยมรณา | ||
| ฯ ฯ | |||
| ๏ เจ้าเอยเจ้าพี่ | มารศรีผู้ยอดเสน่หา | ||
| ไม่พักฆ่าต้วยสาตรา | แต่ปั้นรูปบูชาก็บรรลัย | ||
| ฝ่ายพี่จะปั้นรูปเทวา | บูชาเสียให้มันม้วยไหม้ | ||
| ครั้นถ้วนคำรบสามว้นไซร้ | เทวัญจะบรรลัยด้วยฤทธา | ||
| ไม่ยากลำบากที่ปราบ | ราบรื่นมิพักไปเข่นฆ่า | ||
| พี่ไม่ให้ม้วยแต่นางฟ้า | จะพามาไว้ในธานี | ||
| ๏ แก้วเอยเจ้าแก้วตา | มาไปพระโรงชัยศรี | ||
| เรียกพลางทางพาจรลี | ออกที่พระโรงมิช้า | ||
| ฯ บาทสกุณี ฯ | |||
ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ
ทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด
| ๏ จึ่งตร้สกับหมู่อสูรราช | ประภาษแก่มารยักษา | ||
| ทั้งพวกอำมาตย์เสนา | กูได้มหารูจี | ||
| ท่านเร่งเกษมเปรมใจ | อย่าครั่นคร้ามขามใครยักษี | ||
| อันลักษมณ์แลรามขนกระบี่ | น่าที่จะม้วยพิราลัย | ||
| กูผัดมึงแต่สองสามวัน | เท่านั้นดอกแล้วจะม้วยไหม้ | ||
| มโหทรเร่งคุมอสูรไป | ปลูกโรงพิชัยพิธี | ||
| โดยยาวใหญ่สามสิบเก้าห้อง | ให้กุก่องด้วยแดงแสงศรี | ||
| ทิ้งธูปเทียนตามรูจี | ดอกไม้แดงดีสิบเจ็ดพรรณ | ||
| จงประดับประดาธราลัย | อำไพพึงพิศเฉิดฉัน | ||
| อบอายกระจายจรจวงจันทน์ | อำพันรสกลิ่นโอฬาร์ | ||
| ทั้งเจ็ดประการแก้ววิเศษ | จะบูชาพระเวทคาถา | ||
| กับหอกกบิลพัทสาตรา | ณ ท่าทางเชิงพระเมรุบรรพต | ||
| ยังที่ละเอียดอ่อนแดง | ศรีแสงนามชื่อว่าทรายกรด | ||
| เร่งคุมอสุรีมียศ | กฎหมายกิจการทั้งปวงไป | ||
| หนึ่งให้แกะดินเจ็ดท่า | จะปั้นรูปเทวาน้อยใหญ่ | ||
| เข้าบูชากุณฑ์กองไฟ | อย่าให้ใครรู้จงลีลา | ||
| ฯ เจรจา ๔๔ คำ ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | จึ่งมโหทรมารยักษา | ||
| รับสั่งดีใจออกมา | ก็พาอสูรพันหนึ่งไป | ||
| ฯ กราว เชิด ฯ | |||
| ร่าย | |||
| ๏ ครั้นถึงเชิงพระเมรุบรรพต | เอากฎหมายออกแถลงไข | ||
| ฯ เจรจา ฯ | |||
| ๏ กะเกนแก่กันทันใด | ปลูกโรงพิชัยพิธี | ||
| บ้างไปแกะดินเจ็ดท่า | บ้างเก็บบุปผาพนาศรี | ||
| ตัดไม้ทำโรงพิธี | เสร็จได้มาลีดินมา | ||
| ฯ ๖ คำ เจรจา เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ เมื่อนั้น | จึ่งมโหทรมารย้กษา | ||
| แต่งโรงพิธีโอฬาร์ | วิจิตรรจนาอำไพ | ||
| เลิศแล้วแก้วเก้าเนาวรัตน์ | เพดานดัดแดงแสงใส | ||
| ระย้าย้อยห้อยภู่วิไล | สุกใสเถือกถ่องรูจี | ||
| เสาส้างสะอ้านพื้นพรรณแดง | ตกแต่งที่ทางเรืองศรี | ||
| ตามด้วยธูปเทียนรูจี | มีคนธรสโอฬาร์ | ||
| จึงให้เอาดอกมาลี | ซึ่งให้ยักษีไปหา | ||
| กับดินเจ็ดท่าสมุทมา | ไว้ท่า ณ โรงพิธี | ||
| ครั้นเสร็จระเห็จผายผัน | จรจรัลเหาะมายังกรุงศรี | ||
| ฯ เชิดปฐม ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงจึ่งทูลคดี บัดนี้พร้อมแล้วพระราชา | |||
| ฯ เจรจา ๑๐ คำ ฯ | |||
| โทน | |||
| ๏ เมื่อนั้น | ทศเศียรสุริวงศ์ยักษา | ||
| ชำระสระสรงคงคา | ขัดกายาหมดมลทิน | ||
| ทรงภูษาทาธะรศประดับเครึ่อง | เรื่องรัศอำไพเฉิดฉิน | ||
| ดุจดังบรมพรหมินทร์ | เหมือนอินทร์เลื่อยลอยเมฆา | ||
| ทรงมงกุฎสังวาลกรรเจียกเก็จ | เพชรระยับทับทรวงเลขา | ||
| ตาบติดวิจิตรเจษฎา | พาหุรัดตรัสใส่ธำมรงค์ | ||
| รัดพระองค์ทรงทองปลายพระกร | บทจรดั่งพระยาราชหงส์ | ||
| ลีลามาขึ้นรถทรง | ก็เหาะตรงไปโรงพิธี | ||
| ฯ กราว ชมตลาด ฯ | |||
| ๏ ครั้นถึงประทับพลับพลา | เปลื้องเครื่องมหารังสี | ||
| บรรจงกระหวัดโจฬ์เป็นโยคี พิจิตรทะรังสีล้วนแดง | |||
| ทรงด้ายย้อมเป็นสังวาลวรรณ | เกี่ยวกันพึงพิศเป็นแสง | ||
| ประดับประดาอ่าองค์บรรจงแดง | แต่งจุณจันทน์เจิมพักตรา | ||
| ดุจดั่งบรมพรหเมศ | เรืองเดชสิทธิศักดิ์หนักหนา | ||
| เสด็จเข้าปั้นรูปเทวา | ทุกช่องชั้นฟ้าสุราลัย | ||
| จึ่งเชิญหอกแก้วกบิลพัท | พาดบนเตียงแดงแสงใส | ||
| ใส่เพลิงเถกิงกุณฑ์ไฟ | สูงได้เท่าเทียมปลายตาล | ||
| จึ่งอ่านพระเวทคาถา | ตามตำรับตำราว่าขาน | ||
| บูชาด้วยแก้วเจ็ดประการ | หว่านดอกไม้เข้าในอัคคี | ||
| แล้วจึ่งเอามัจฉมังสา | บูชาหอกแก้วรังสี | ||
| เอารูปเทวัญจันทรี | โยนเข้าอ้คคีระดมไฟ | ||
| แล้วจึ่งสมาธิปัญโญ | โอมอ่านโอรูปก็ม้วยไหม้ | ||
| หอกกบิลพัทลุกเป็นไฟ | อาคมระงมไปถึงพรหมา | ||
| ฯ ตระ ๒๒ คำ ฯ | |||
