บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

การปรับปรุง เมื่อ 14:09, 4 สิงหาคม 2552 (ดูโค้ด) CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์) ← แตกต่างก่อนหน้า		การปรับปรุง เมื่อ 14:11, 4 สิงหาคม 2552 (ดูโค้ด) CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→) แตกต่างถัดไป →
แถว 1,515:		แถว 1,515:
	</tpoem>		</tpoem>
-	==== ====	+	====ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม====
		+	๏ คนธรรพ์ก็รับสั่งลา ไปดาวดึงสาสวรรค์
		+	ฯ เชิด ฯ
		+
		+	๏ เข้าหาพระวิษณุกรรม์  ฉับพลันมาไปอย่าช้า
		+	ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ
		+
		+	๏ ฝ่ายพระวิษณุกรรมแจ้งเหตุ  ก็มาจากนิเวศดึงสา
		+	ฯ เหาะ ฯ
		+
		+	๏ จึงชวนกันเข้าวันทา  สองราประณมดุษฎี
		+	ฯ ๒ คำ ฯ
		+
		+	ร่าย
		+	๏ เมื่อนั้น  ท้าวมาลีวราชยักษี
		+	จึงสั่งให้เทวจรลี  ไปบอกคดีสองไทย
		+	อันอัชบาลอัยกา  ร่วมวิญญาณ์กูพิสม้ย
		+	สหายกูปู่รามเรืองชัย  จงแจ้งไขแก่สองรา
		+	ครั้นเราจะให้คนธรรพ์ไป  เกลือกสองภูวนัยจะกังขา
		+	ด้วยรามลักษมณ์ไม่รู้จักกูมา  พาทีอย่าให้แคลงใจ
		+	บัดนี้นัดดากับนัดดา  เข่นฆ่ากันเท่าไหนไหน
		+	ตัวกูนี้พึ่งรู้ไป  ฉับไวให้มาบัดนี้
		+	ฯ ๘ คำ ฯ
		+
		+	๏ ฝ่ายเทวะร้บสั่งลา  เหาะมายังพลับพลาศรี
		+	ฯ เชิด ฯ
		+
		+	๏ ถึงจึ่งแถลงเสนี  กระบี่พาแจ้งกิจจา
		+	บัดนี้ท่านท้าวมาลีวราช  พระบาทสิทธิศ้กดิ์หนักหนา
		+	เธอเป็นสหายพระอัยกา  ให้ข้ามาเชิญเสด็จไป
		+	จะไถ่ถามห้ามความรบสู้  พระเจ้าปู่ว่าหาอื่นไกลไม่
		+	เหตุนี้พึ่งทราบธุลีไป  จึ่งให้มาแจ้งราชา
		+	ฝ่ายข้างพระยาทศพักตร์  กล่าวโทษพระองค์หนักหนา
		+	พระอัยกาไม่เชึ่อวาจา  จึ่งให้มาเชิญจรลี
		+	ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ
		+
		+	๏ เมื่อนั้น  พระอวตารผู้ชาญชัยศรี
		+	จึ่งบัญชาชอบวาที  ให้กระบี่ปรึกษาทุกตัวนาย
		+	ผู้ใดยังได้รู้เห็น  อัยกากูเป็นสหาย
		+	กับท้าวมาลีวราชเพริดพราย  บรรยายให้แจ้งบัดนี้
		+	ฯ ๔ คำ ฯ
		+
		+	๏ บัดนั้น  พระยาชามพูวราชกระบี่ศรี
		+	ก้มเกล้าเคารพสามที  ขุนกระบี่จึงทูลเนื้อความไป
		+	อันองค์ท้าวมาลีวราช  พระบาทบพิตรเป็นใหญ่
		+	กับพระอัยการักร่วมใจ  ไกลนานเนิ่นนักพระราชา
		+	แต่ชันษาข้าพึ่งวัย  พอจำความได้น้อยหน้กหนา
		+	จนได้เป็นบาทมุลิกา  อายุข้าถึงกัลป์ปลาย
		+	แม่นมั่นอันองค์พระอัยกา  กับท้าวยักษาเป็นสหาย
		+	ตัวข้าจะขอบรรยาย  เล่าถวายให้แจ้งกิจการ
		+	ว่ายังมีพรหมผู้หนึ่ง  จึ่งเธอทำเพียรห้าวหาญ
		+	อตส่าห์เฝ้าพระสยมภูวญาณ  จะใคร่เป็นประธานโลกา
		+	จึ่งกราบทูลขอพระพร  ให้ถาวรยิ่งพรหมทุกทิศา
		+	กับคทาเพชรมหึมา  จะป้องกันรักษาไพรี
		+	ฝ่ายองค์อิศวรบรมญาณ  ประธานทั้งพระพรชัยศรี
		+	ครั้งนั้นคึอท้าวมาลี  มีมโนในนึกเมตตา
		+	ทูลพระอิศวรบรมนาถ  ว่าพระบาทอัชบาลนาถา
		+	ผ่านแผ่นพื้นภพอยุธยา  สามัญพึ่งพาทั่วไป
		+	สุจริตทศพิธราชธรรม์  พงศ์พันธุ์นารายณ์เป็นใหญ่
		+	ทุกนิเวศเขตขัณฑ์พึ่งไท  เกลือกพรหมจะไปราวี
		+	หน้าที่จะสิ้นสูญพรตกรรม์  สามัญจะร้อนดั่งเพลิงจี่
		+	จะขัดสนจนทั้งมุนี  โปรดเกศีอย่าให้สูญไป
		+	พระศุลีฟังมาลีวัคคพรหม  พระสยมภูวญาณก็สงสัย
		+	จี่งประทานพระขรรค์เพชรเรืองชัย  ให้ท้าวมาลีเอามา
		+	ถวายแก่ท้าวอัชบาล  แล้วประทานพระพรหนักหนา
		+	ให้ชนะแก่บรมพรหมา  คทาเพชรจงพ่ายแพ้พระขรรค์ชัย
		+	ท้าวมาลีรับเอาพระขรรค์แก้ว  แล้วเชิญพระพรลงมาให้
		+	แด่ท้าวอัชบาลเรืองชัย  จึ่งร้กใคร่เป็นสหายกันมา
		+	ไม่มีที่เป็นอุบาย  พระองค์อย่าหมางหมายกังขา
		+	ขอเชิญเสด็จไคลคลา  ไปหาจึ่งจะชอบทางธรรม
		+	ฯ ๒๘ คำ เจรจา ฯ
		+
		+	๏ เมื่อนั้น  พระเผ่าพงศ์นารายณ์ไอศวรรย์
		+	จึ่งสั่งให้ตรวจเตรียมกัน  กูจะไปคมคัลพระอัยกา
		+	ฯ ๒ คำ ฯ
		+
		+	๏ สุครีพรับสั่งไปพลัน  ตระเตรียมพลขันธ์อาสา
		+	ฯ เชิดปฐม ฯ
		+
		+	๏ กำชับันเป็นโกลา  จัดแจงมหารถชัย
		+	นี่แน่นิลนนท์หนุมาน  องคตชมพูพานทหารใหญ่
		+	หมวดกองกะเกนจงเกือบไป  อย่าไว้ใจอรินไพรี
		+	เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท  เล่ห์กลแห่งมารยักษี
		+	จงจัดสรรกันแต่ตัวดี  ประคองเคียงข้างภูมีไป
		+	ฯ เจรจา ฯ
		+
		+	๏ ครั้นเอยครั้นเสร็จ  ระเห็จเข้ามาแถลงไข
		+	ฯ แพละน้อย ฯ
		+
		+	๏ อันซึ่งพหลสกลไกร  ได้พร้อมอยู่แล้วราชา
		+	ฯ ๘ คำ ฯ
		+
		+	โทน
		+	๏ เมื่อนั้น  พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า
		+	จึ่งชวนพระศรีอนุชา  ลีลาลงสรงวารี
		+	ทรงภูษาทาธะรสประดับเครื่อง  เรื่อเรืองรุ่งรัศรังสี
		+	สององค์ทรงลักษณ์รูจี  ต่างสีเหลืองนิลว้ตถาพราย
		+	เลิศแล้วแก้วเก้ามงกุฎเก็จ  เพชรระยับทับทรวงเฉิดฉาย
		+	ตาบติดสังวาลเลื่อมพราย  กระจายจรกรรเจียกเพราตา
		+	พาหุร้ดธำมรงค์ชายแครง  ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา
		+	ทรงศิลป์ศรชวนอนุชา  ไคลคลาขึ้นรถจรลี
		+	ฯ เพลง ๘ คำ ฯ
		+
		+	โทน
		+	๏ รถเอยราชรถอินทร์  เฉิดฉินฉ้อพรรณรังสี
		+	สลับเลือกล้วนดวงจินดาดี  รัศมีสว่างเมฆา
		+	ดุจดังอโณท้ยไตรตรัส  แจ่มจัดแสงนิลว้ตถา
		+	ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า  อนุชานั่งหน้ารถไป
		+	ฯ กลองโยน รุกร้น ฯ
		+
		+	ร่าย
		+	๏ ครั้นถึงจึงหยุดรถแก้ว  แล้วอ่อนโอนองค์ลงไหว้
		+	ให้พระมาตุลีขับเข้าไป  เคียงข้างขวาไทอัยกา
		+	ยอกรปัญจางค์สุจริต  ประดิษฐานเหนือเกศเกศา
		+	เคารพอภิว้นท์ปรีดา  อยู่ในมหารถชัย
		+	ฯ ๘ คำ ฯ
		+
		+	ช้า
		+	๏ เมึ่อนั้น  พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่
		+	ครั้นเห็นลักษมณ์รามเรืองชัย  ท้าวไทเพ่งพิจารณา
		+	องค์อรรคอ้อนแอ้นทั้งสอง  ผ่องแผ้วผิวนิลวัตถา
		+	เรืองรุดสุดเลิศลักขณา  เหมือนมหาอ้ชบาลสหายกู
		+	จึ่งเอื้อนอรรถโองการปราศรัย  เหตุใดเวียงชัยเจ้าไม่อยู่
		+	มาเที่ยวไพรไยทั้งคู่  เกิดรบสู้กันด้วยอันใด
		+	ฯ ๖ คำ ฯ
	===ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง===		===ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง===

---

การปรับปรุง เมื่อ 14:11, 4 สิงหาคม 2552

เนื้อหา 1 ข้อมูลเบื้องต้น 2 บทประพันธ์ 2.1 บานแพนก 2.2 ตอนที่ ๑ ตอนพระมงกุฎ 2.2.1 พระมงกุฎอยู่ป่า 2.2.2 พระรามเสี่ยงม้า 2.2.3 พระมงกุฎขี่ม้าเสี่ยงทาย หนุมานจะจับ ถูกพระมงกุฎเสกมนตร์มัดตัว 2.2.4 พระพรตจับพระมงกุฎ 2.2.5 พระลบแจ้งข่าวนางสีดา พระมงกุฎถูกจองจำ 2.2.6 พระลบช่วยพระมงกุฎหนี พระรามเตรียมยกทัพไปจับพระมงกุฎ 2.3 ตอนที่ ๒ ตอนหนุมานเกี้ยววานริน จนท้าวมาลีวราชมา 2.3.1 หนุมานเกี้ยววานริน 2.3.2 หนุมานสังหารวิรุฬจำบัง 2.3.3 ทศกัณฑ์ให้นนยุเวกวายุเวกไปตามท้าวมาลีวราช 2.3.4 ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์ 2.3.5 ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม 2.4 ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง 2.5 ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ 3 เชิงอรรถ 4 อ้างอิง

ข้อมูลเบื้องต้น

พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี

มี ๔ ตอน โดยตอนที่ ๒ ถึง ๔ นั้นความต่อกัน

บทประพันธ์

บานแพนก

วันอาทิตย์ เดึอน ๖ ขึ้นคํ่าหนึ่ง จุลศักราช ๑๑๓๒ (พ.ศ. ๒๓๑๓ ปีที่ ๓ ในร้ชกาลกรุงธนบุรี) ปีขาล โทศก พระราชนิพนธ์ทรงแต่งชั้นต้นเป็นปฐม ยังทรามยังพอดีอยู่

ตอนที่ ๑ ตอนพระมงกุฎ

พระมงกุฎอยู่ป่า

พระรามเสี่ยงม้า

พระมงกุฎขี่ม้าเสี่ยงทาย หนุมานจะจับ ถูกพระมงกุฎเสกมนตร์มัดตัว

พระพรตจับพระมงกุฎ

พระลบแจ้งข่าวนางสีดา พระมงกุฎถูกจองจำ

พระลบช่วยพระมงกุฎหนี พระรามเตรียมยกทัพไปจับพระมงกุฎ

ตอนที่ ๒ ตอนหนุมานเกี้ยววานริน จนท้าวมาลีวราชมา

หนุมานเกี้ยววานริน

ความตอนเริ่มต้นขาดไปบ้าง กลอนแรกเป็นคำของนางวานริน

หนุมานสังหารวิรุฬจำบัง

ทศกัณฑ์ให้นนยุเวกวายุเวกไปตามท้าวมาลีวราช

ท้าวมาลีวราชสอบคดีทศกัณฐ์

ท้าวมาลีวราชให้พระวิษณุกรรมไปตามพระราม

๏ คนธรรพ์ก็รับสั่งลา ไปดาวดึงสาสวรรค์ ฯ เชิด ฯ

๏ เข้าหาพระวิษณุกรรม์ ฉับพลันมาไปอย่าช้า ฯ ๒ คำ เจรจา ฯ

๏ ฝ่ายพระวิษณุกรรมแจ้งเหตุ ก็มาจากนิเวศดึงสา ฯ เหาะ ฯ

๏ จึงชวนกันเข้าวันทา สองราประณมดุษฎี ฯ ๒ คำ ฯ

ร่าย ๏ เมื่อนั้น ท้าวมาลีวราชยักษี จึงสั่งให้เทวจรลี ไปบอกคดีสองไทย อันอัชบาลอัยกา ร่วมวิญญาณ์กูพิสม้ย สหายกูปู่รามเรืองชัย จงแจ้งไขแก่สองรา ครั้นเราจะให้คนธรรพ์ไป เกลือกสองภูวนัยจะกังขา ด้วยรามลักษมณ์ไม่รู้จักกูมา พาทีอย่าให้แคลงใจ บัดนี้นัดดากับนัดดา เข่นฆ่ากันเท่าไหนไหน ตัวกูนี้พึ่งรู้ไป ฉับไวให้มาบัดนี้ ฯ ๘ คำ ฯ

๏ ฝ่ายเทวะร้บสั่งลา เหาะมายังพลับพลาศรี ฯ เชิด ฯ

๏ ถึงจึ่งแถลงเสนี กระบี่พาแจ้งกิจจา บัดนี้ท่านท้าวมาลีวราช พระบาทสิทธิศ้กดิ์หนักหนา เธอเป็นสหายพระอัยกา ให้ข้ามาเชิญเสด็จไป จะไถ่ถามห้ามความรบสู้ พระเจ้าปู่ว่าหาอื่นไกลไม่ เหตุนี้พึ่งทราบธุลีไป จึ่งให้มาแจ้งราชา ฝ่ายข้างพระยาทศพักตร์ กล่าวโทษพระองค์หนักหนา พระอัยกาไม่เชึ่อวาจา จึ่งให้มาเชิญจรลี ฯ ๘ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อนั้น พระอวตารผู้ชาญชัยศรี จึ่งบัญชาชอบวาที ให้กระบี่ปรึกษาทุกตัวนาย ผู้ใดยังได้รู้เห็น อัยกากูเป็นสหาย กับท้าวมาลีวราชเพริดพราย บรรยายให้แจ้งบัดนี้ ฯ ๔ คำ ฯ

๏ บัดนั้น พระยาชามพูวราชกระบี่ศรี ก้มเกล้าเคารพสามที ขุนกระบี่จึงทูลเนื้อความไป อันองค์ท้าวมาลีวราช พระบาทบพิตรเป็นใหญ่ กับพระอัยการักร่วมใจ ไกลนานเนิ่นนักพระราชา แต่ชันษาข้าพึ่งวัย พอจำความได้น้อยหน้กหนา จนได้เป็นบาทมุลิกา อายุข้าถึงกัลป์ปลาย แม่นมั่นอันองค์พระอัยกา กับท้าวยักษาเป็นสหาย ตัวข้าจะขอบรรยาย เล่าถวายให้แจ้งกิจการ ว่ายังมีพรหมผู้หนึ่ง จึ่งเธอทำเพียรห้าวหาญ อตส่าห์เฝ้าพระสยมภูวญาณ จะใคร่เป็นประธานโลกา จึ่งกราบทูลขอพระพร ให้ถาวรยิ่งพรหมทุกทิศา กับคทาเพชรมหึมา จะป้องกันรักษาไพรี ฝ่ายองค์อิศวรบรมญาณ ประธานทั้งพระพรชัยศรี ครั้งนั้นคึอท้าวมาลี มีมโนในนึกเมตตา ทูลพระอิศวรบรมนาถ ว่าพระบาทอัชบาลนาถา ผ่านแผ่นพื้นภพอยุธยา สามัญพึ่งพาทั่วไป สุจริตทศพิธราชธรรม์ พงศ์พันธุ์นารายณ์เป็นใหญ่ ทุกนิเวศเขตขัณฑ์พึ่งไท เกลือกพรหมจะไปราวี หน้าที่จะสิ้นสูญพรตกรรม์ สามัญจะร้อนดั่งเพลิงจี่ จะขัดสนจนทั้งมุนี โปรดเกศีอย่าให้สูญไป พระศุลีฟังมาลีวัคคพรหม พระสยมภูวญาณก็สงสัย จี่งประทานพระขรรค์เพชรเรืองชัย ให้ท้าวมาลีเอามา ถวายแก่ท้าวอัชบาล แล้วประทานพระพรหนักหนา ให้ชนะแก่บรมพรหมา คทาเพชรจงพ่ายแพ้พระขรรค์ชัย ท้าวมาลีรับเอาพระขรรค์แก้ว แล้วเชิญพระพรลงมาให้ แด่ท้าวอัชบาลเรืองชัย จึ่งร้กใคร่เป็นสหายกันมา ไม่มีที่เป็นอุบาย พระองค์อย่าหมางหมายกังขา ขอเชิญเสด็จไคลคลา ไปหาจึ่งจะชอบทางธรรม ฯ ๒๘ คำ เจรจา ฯ

๏ เมื่อนั้น พระเผ่าพงศ์นารายณ์ไอศวรรย์ จึ่งสั่งให้ตรวจเตรียมกัน กูจะไปคมคัลพระอัยกา ฯ ๒ คำ ฯ

๏ สุครีพรับสั่งไปพลัน ตระเตรียมพลขันธ์อาสา ฯ เชิดปฐม ฯ

๏ กำชับันเป็นโกลา จัดแจงมหารถชัย นี่แน่นิลนนท์หนุมาน องคตชมพูพานทหารใหญ่ หมวดกองกะเกนจงเกือบไป อย่าไว้ใจอรินไพรี เกลือกเป็นอุบายถ่ายเท เล่ห์กลแห่งมารยักษี จงจัดสรรกันแต่ตัวดี ประคองเคียงข้างภูมีไป ฯ เจรจา ฯ

๏ ครั้นเอยครั้นเสร็จ ระเห็จเข้ามาแถลงไข ฯ แพละน้อย ฯ

๏ อันซึ่งพหลสกลไกร ได้พร้อมอยู่แล้วราชา ฯ ๘ คำ ฯ

โทน ๏ เมื่อนั้น พระรามบุญเรืองเฟื่องฟ้า จึ่งชวนพระศรีอนุชา ลีลาลงสรงวารี ทรงภูษาทาธะรสประดับเครื่อง เรื่อเรืองรุ่งรัศรังสี สององค์ทรงลักษณ์รูจี ต่างสีเหลืองนิลว้ตถาพราย เลิศแล้วแก้วเก้ามงกุฎเก็จ เพชรระยับทับทรวงเฉิดฉาย ตาบติดสังวาลเลื่อมพราย กระจายจรกรรเจียกเพราตา พาหุร้ดธำมรงค์ชายแครง ศรีแสงชายไหวซ้ายขวา ทรงศิลป์ศรชวนอนุชา ไคลคลาขึ้นรถจรลี ฯ เพลง ๘ คำ ฯ

โทน ๏ รถเอยราชรถอินทร์ เฉิดฉินฉ้อพรรณรังสี สลับเลือกล้วนดวงจินดาดี รัศมีสว่างเมฆา ดุจดังอโณท้ยไตรตรัส แจ่มจัดแสงนิลว้ตถา ระย้าระย้อยลอยเลื่อนฟ้า อนุชานั่งหน้ารถไป ฯ กลองโยน รุกร้น ฯ

ร่าย ๏ ครั้นถึงจึงหยุดรถแก้ว แล้วอ่อนโอนองค์ลงไหว้ ให้พระมาตุลีขับเข้าไป เคียงข้างขวาไทอัยกา ยอกรปัญจางค์สุจริต ประดิษฐานเหนือเกศเกศา เคารพอภิว้นท์ปรีดา อยู่ในมหารถชัย ฯ ๘ คำ ฯ

ช้า ๏ เมึ่อนั้น พระกอบกิจธรรมเป็นใหญ่ ครั้นเห็นลักษมณ์รามเรืองชัย ท้าวไทเพ่งพิจารณา องค์อรรคอ้อนแอ้นทั้งสอง ผ่องแผ้วผิวนิลวัตถา เรืองรุดสุดเลิศลักขณา เหมือนมหาอ้ชบาลสหายกู จึ่งเอื้อนอรรถโองการปราศรัย เหตุใดเวียงชัยเจ้าไม่อยู่ มาเที่ยวไพรไยทั้งคู่ เกิดรบสู้กันด้วยอันใด ฯ ๖ คำ ฯ

ตอนที่ ๓ ตอนท้าวมาลีวราชพิพากษาความ จนทศกัณฐ์เข้าเมือง

ตอนที่ ๔ ตอนทศกัณฐ์ตั้งพิธีทรายกรด, พระลักษมฌ์ต้องหอกกบิลพัท จนผูกผมทศกัณฐ์กับนางมณโฑ

เชิงอรรถ

อ้างอิง