โคลงภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องรามเกียรติ์

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
(บทประพันธ์)
(แผ่นที่ ๑ - ๒๕)
แถว 7: แถว 7:
== บทประพันธ์ ==
== บทประพันธ์ ==
=== แผ่นที่ ๑ - ๒๕ ===
=== แผ่นที่ ๑ - ๒๕ ===
-
+
'''''ห้องที่ ๑ พระชนกฤษีทำพิธีบวงสรวงไถได้นางสีดา แล้วลาเพศกลับเข้าเมืองมิถิลา'''''
 +
'''แผ่นที่ ๑ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๑ ปางราชดาบศไท้  ชนกนาม
 +
นากุฏิพนาราม  ป่ากว้าง
 +
แต่ฝังบุตรีงาม  งำเงื่อน ไว้เฮย
 +
กลับนิยมศีลสร้าง  พรตพร้อมพรมจรรย์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒ จิตรมุ่งหมายได้ลุ  โลกีย์ ฌานเฮย
 +
เพียรพยายามทวี  ค่ำเช้า
 +
นับฉนำเนิ่นนานลี  ลาศล่วง หลายนา
 +
ยังบ่ยลย่างเข้า  เขตรห้องฌานชม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓ หน่ายจิตรคิดทดท้อ  ทางเรียน
 +
ใจป่วนหวนวนเวียน  วากเว้
 +
ทำเพียรบสมเพียร  เพียรเปล่า แล้วพ่อ
 +
จักบวชชักโอ้เอ้  อยู่ด้วยอันใด ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔ จักคืนกลับเข้าสู่  บูรี
 +
สมบัติสมบูรณมี  มากพร้อม
 +
บำรุงประชาชี  ฉันเช่น ก่อนแฮ
 +
จำกลับเดินทางอ้อม  ออกสร้างทางทาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕ หวนคิดถึงลูกน้อย  ในดิน
 +
ตรัสเรียกนายโสมลิน  ลาศเต้า
 +
ยังร่มนิโครธผิน  ภักตร์สั่ง โสมเอย
 +
ขุดลูกกูจักเข้า  เฃตรแคว้นนครคืน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖ นายโสมรับสั่งแล้ว  ขมีขมัน
 +
จับจอบจวกดินฟัน  งัดไง้
 +
บประสบสิ่งสำคัญ  ผอบบุตร ท่านนา
 +
ทิ้งจอบนั่งร้องไห้  เหตุแจ้งจอมธรรม์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗ องค์พระชนกได้  สดับกิจ
 +
ตกตลึงลาญจิตร  อัดอั้น
 +
อกหวั่นพ่างชีวิตร  จักวอด วายแฮ
 +
เกิดสติกลับกลั้น  โศกแล้วสั่งโสม ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๒ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๘ ลูกกูควรคู่เจ้า  จักรพรรดิ
 +
บุญหนักศักดิ์ใหญ่ชัด  เชื่อได้
 +
จักถึงชีพพิบัติ  เหนหลาก นักนา
 +
จำจักเกณฑ์ไถให้  ฟอกฟื้นดินหา ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙ โสมเอยเองรีบเข้า  บูรินทร์
 +
บอกแด่ขุนเสนินทร์  อย่าช้า
 +
ให้จัดทศโยธิน  ทุกหมวด มาเฮย
 +
พลคชรถมิ่งม้า  ครบถ้วนจตุรงค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐ ให้เตรียมไถแอกทั้ง  โคกา ษรเฮย
 +
เรวเร่งรีบออกมา  ที่นี้
 +
ไถค้นพระธิดา  ดวงจิต กูนา
 +
ไปอย่าเนิ่นนานลี้  หลบช้ามาเรว ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑ นายโสมรับสั่งแล้ว  ลาจร
 +
ถั่นๆ บแรมรอน  พักช้า
 +
ถับถึงพระนคร  ประเวศสู่ วังเฮย
 +
พบพวกขุนนางว้า  วุ่นแส้ทักถาม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒ โสมเรียนแดท่านผู้  อธิบดี
 +
ตามสั่งพระมุนี  ถ่องถ้วน
 +
ตระบัดบาดหมายมี  เกณฑ์ทุก กรมแฮ
 +
จัดพหลพลล้วน  ฮึกห้าวหาญณรงค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓ เกณฑ์กรมเกษตรทั้ง  กรมจร
 +
ไอแอกโคกาษร  เสร็จพร้อม
 +
ยกพวกพลากร  จากนัค เรศฤๅ
 +
จึ่งสั่งนายโสมด้อม  ดุ่มหน้านำพล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔ ลุเฃตรอาวาศเวิ้ง  วันสณฑ์
 +
ให้กระบวนรี้พล  พักยั้ง
 +
ภายนอกบริมณฑล  เฃตรวัด นั้นนา
 +
พาพวกขุนนางทั้ง  หมดเฝ้าพระมุนี ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๓ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๑๕ พระเผยพจนาดถ์แจ้ง  ความหลัง
 +
เล่าเหล่าเสนาฟัง  จวบแคล้ว
 +
เสด็จนำณที่ฝัง  ผอบอัค เรศแฮ
 +
ชี้เฃตรสำคัญแล้ว  สั่งให้ไถรดม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖ นายกน้อมเกล้ารับ  โองการ
 +
ด่วนๆ มาสั่งงาน  เสร็จพร้อม
 +
นังคัลกิจบัญหาร  เทียมแอก ไถเฮย
 +
ไถประดังดาล้อม  เฃตรด้าวแดนไทร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗ ไถเดี่ยวไถคู่พร้อม  รดมไถ
 +
ต่างมุ่งต่างหมายใจ  เสาะค้น
 +
แปรดะถัดทูนไว  เวียนรอบ
 +
ไถทั่วจงหวัดต้น  นิโครธครึ้มสาขา ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๘ หลายรอยหลายรอบรื้อ  พสุธา
 +
หลายคาบหลายคราหา  ห่อนพ้อง
 +
แสงแดดแผดกายา  อยุดพัก เหนื่อยเฮย
 +
นบบาทนักสิทธิพร้อง  พจน์แจ้งแถลงการณ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๙ พระสดับดาลโศกเศร้า  ชลไนย นองเอย
 +
สุดที่สังเกตใจ  จักแจ้ง
 +
ชรอยหมู่เทพยไทย  งำเงื่อน ไว้นา
 +
จำจะบวงสรวงแสร้ง  สัตย์อ้างอธิษฐาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๐ ตริเสร็จทรงเสี่ยงด้วย  บารมี
 +
แม้นมาดบุตรีกู  เกียรติล้ำ
 +
ควรเปนอรรคเทพี  จักรพรรดิ ราชนา
 +
เผดจทุกข์ผดุงค้ำ  โลกยให้ศุขเกษม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๑ ฃอจงอุสุภเชื้อ  อาชา ไนยเฮย
 +
ไถจรดจรุงพา  พบแก้ว
 +
อีกอำนาจเทวา  รักษช่วย นำเนอ
 +
เสร็จเสี่ยงสัตยาแล้ว  จึ่งจ้องจรดไถ ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๔ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๒๒ โคนำจำเภาะพ้อง  พานปรสบ
 +
ดอกประทุมห่อผอบ  กลัดกลุ้ม
 +
บานกลีบกลิ่นตลบ  เลวงรื่น รศนา
 +
พระจึ่งเผยผอบอุ้ม  บุตรแล้วรับขวัญ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๓ มนตรีทุกส่ำซ้อง  สรเสริญ
 +
โฉมพระธิดาเจริญ  จิตรฃ้อง
 +
พร้อมเบญจลักษณเพลิน  เนตรโลกย์ เฉลิมแฮ
 +
อึงเอิกอวยพรพร้อง  ลนั่นน้อมถวายกร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๔ พระเสด็จนำลูกน้อย  นวนจันทร์
 +
คืนสู่อาศรมพลัน  กล่าวอ้าง
 +
พ่อไร้ดะไนยสัน  ตติราช วงษเอย
 +
จึ่งละสมบัติสร้าง  พรตสู้พยายาม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๕ กุศลดลแนะได้  ดวงจิตร
 +
เปนบุตรสุดสมคิด  พ่อแล้ว
 +
พ่อจกเศกนามสฤกดิ  พรสวัสดิ แม่นา
 +
จงชื่อสีดาแก้ว  เกิดเกื้อบุญธรรม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๖ นางประนดบทเรศไท้  ทูลสนอง
 +
พระเดชพระคุณปอง  ปกเกล้า
 +
ลูกรักจักขอรอง  บัวบาท พระนา
 +
คงชีพอาสัญเข้า  ฃ่ายฃ้องมฤตยู ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๗ มนตรีทั้งสี่ซ้ำ  สรเสริญ
 +
ได้ช่องทูลอัญเชิญ  ราชท้าว
 +
สรวมเสด็จราชดำเนิน  คืนนัค เรศนา
 +
ครองพิภพผ่านด้าว  ดุจดั้งเดิมครอง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๒๘ ทรงรับอายาจแล้ว  พลันลา พรดแฮ
 +
ซั้นสั่งเทียบโยธา  ยาตรเด้า
 +
ทรงรถร่วมธิดา  ดวงจิตร ท่านนา
 +
ถั่นๆ ถึงถิ่นเฃ้า  เฃตรท้ายธานิน ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๕ - พระศรีสุนทรโวหาร
 +
<tpoem>
 +
๒๙ ฝ่ายชาวนัคเรศทั้ง  บุรุษนา รีนา
 +
ทราบเหตุแห่งราชา  ผ่านเผ้า
 +
ได้ราชธิดาลา  พรตกลับ กรุงเฮย
 +
โยงชักชวนลูกเต้า  เหมื่อยเมื้อเหลือหลาม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๐ ชุมชนกล่นเกลื่อนท้อง  ทางหลวง
 +
คับคั่งคือทนานตวง  เบียดแป้ง
 +
พิศเพ่งธิดาดวง  จิตรราช
 +
ชมว่าเทพยสรรแสร้ง  จากฟ้ามาเมือง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๑ พระเสด็จทรงรถเข้า  วังใน
 +
รถประทับเกยไชย  บ่อช้า
 +
เสด็จนำธิดาไคล  ปรางมาศ
 +
อเนกอนงค์เสนอหน้า  แน่นทั้งวังหลวง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๒ เอกองค์อรรคเรศร์ไท้  เทพี
 +
นามรัตนมณี  หนุ่มเหน้า
 +
พระสนมนาฎนารี  นับหมื่น
 +
เรื่องรอบหมอบเฟี้ยมเฝ้า  บาทเบื้องจักรพงษ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๓ ต่างพิศต่างเพ่งสร้อย  สีดา
 +
โฉมเฉิดฉีกเมฆมา  แม่นแม้น
 +
เฉกอัจฉรประภา  ประไพผ่อง ภักตร์แฮ
 +
บงบอิ่มคิดแค้น  เคียดแค้นคนบัง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๔ พระชนกบรมนารถไท้  อธิบดินทร์
 +
ตรัสแด่อรรคยุพิน  นาฎเผ้า
 +
ได้บุตรสุดสมสถิล  ฝากแม่ แล้วแม่
 +
เปนสิทธิมอบแดเจ้า  จุ่งเลี้ยงผดุงขวัญ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๕ มหิษีรับสั่งถ้อย  ทูลสนอง
 +
สมจิตรข้าคิดปอง  เนิ่นแล้ว
 +
ลุลาภบุตรีครอง  สมเสน่ห์ ข้านา
 +
พลางประโลมลูกแก้ว  กอดขึ้นประทับเพลา ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๖ - พระศรีสุนทรโวหาร
 +
<tpoem>
 +
๓๖ องค์เยาวเรศสร้อย  สีดา
 +
กราบแทบพระบาทา  พร่ำพร้อง
 +
ลูกไร้บิดรมา  ดุรญาติ วงษเฮย
 +
ขอพระเดชสองป้อง  ปกเกล้าเช้าเย็น ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๗ เทพีโลมลูบแล้ว  รับขวัญ
 +
พรสถิตยปรางสุวรรณ  รัตนพร้อย
 +
สมบัติแบ่งปูนปัน  ครบสิ่ง
 +
เวนสตรีนับร้อย  รับใช้บำรุงโฉม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๘ สององค์ทรงทนูสร้อย  ศรีสมร
 +
เสมอบุตรครรโภทร  ท่านไท้
 +
สีดาเทพอัปศร  เกษมศุข
 +
สิบหกพระชนม์ได้  จวบถ้วนพรรษกาล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๓๙ สมเด็จภูวนารถเจ้า  จอมภพ
 +
ทรงตริเตรียมปรารภ  เริ่มตั้ง
 +
พิธียกศิลป์ครบ  ตามสาคร ไสยเฮย
 +
เสี่ยงสัตย์เสี่ยงบุญทั้ง  เลี่ยงท้าวทุกนคร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๐ ท้าวใดเคยคู่สร้าง  บุตรี กูนา
 +
ยกธนูโมฬี  เชิดช้อน
 +
จักอภิเศกศรี  สายสวาศ กูแฮ
 +
ใช่คู่แม้นคัดค้อน  อย่าเขยื้อนสะเทือนไหว ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๑ ตริเสร็จธสั่งให้  โหรหา ฤกษนา
 +
โหรตรวจมหุรดิวา  ระแล้ว
 +
ทูลถวายฤกษราชา  อำมฤตย โชคแฮ
 +
พระจักได้เฃยแก้ว  ก่อเกื้อบารมี ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๒ โองการสารสั่งชั้น  เสนี สี่เฮย
 +
ทุกหมู่ทุกกรมมี  มากเฝ้า
 +
จงจัดราชพิธี  ทายเทอด ธนูเฮย
 +
การจวบจวนแล้วเจ้า  จัดให้ทันการ ฯ
 +
</tpoem>
 +
''''''ห้องที่ ๒ ท้าวชนกจักรวรรดิปรารภจะหาคู่ให้นางสีดากับให้โหรหาฤกษ์ ฯ'''''
 +
'''แผ่นที่ ๗ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๔๓ จงตั้งมณฑปแพร้ว  พรายฉาย
 +
ราชวัตรฉัตรเรียงราย  รอบล้อม
 +
แท่นเฉลาฉลุลาย  สถิตย์ท่าม กลางแฮ
 +
พานมาศจำหลักพร้อม  เพื่อไว้วางศร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๔ จงเผดียงดาบศถ้วน  ทุกองค์
 +
ทั่วพนัศแดนดง  ถิ่นท้อง
 +
เชิญมาประชุมวง  แวดนั่ง
 +
สวดเศกพระมนต์ซ้อง  สิทธิ์ด้วยเวทวงศ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๕ ส่งสาสน์สู่กระษัตริย์สิ้น  สากล เกษตรเฮย
 +
ร้อยเอ็ดทั่วมณฑล  ถิ่นด้าว
 +
เชิญมาประชุมหน  นัคเรศ เราแฮ
 +
ยกธนูทุกท้าว  เสี่ยงด้วยบุญเพรง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๖ เสนีทั้งสี่ผู้  เปนประธาน
 +
รับพระราชโองการ  ใส่เกล้า
 +
หมายสั่งกะเกณฑ์งาน  ทุกหมู่ กรมเฮย
 +
ตรวจเร่งทุกค่ำเช้า  ล่าช้าเกาะครอง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๗ แต่งทูตทูลข่าวแจ้ง  จอมกระษัตริย์
 +
ทุกถิ่นภารารัฐ  รั่วรู้
 +
ต่างองคต่างทราบอัดถ์  เอิบอิ่ม ใจนา
 +
กระหยิ่มจะยกศรสู้  เสี่ยงได้สุดาสวรรค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๘ ธรรมการเกณฑ์ให้ออก  อารัญ
 +
เผดียงคณะนักธรรม์  ทุกด้าว
 +
ฎีกากะคืนวัน  กำหนด แน่แฮ
 +
ตามฤกษธิราชท้าว  โปรดเอื้อนโองการ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๔๙ มณฑปจตุรัศตั้ง  ตากโพยม
 +
ผ้าดาษขาวคือโสม  ส่องหล้า
 +
แลเลิศเล่ห์บรรโลม  ตาโลกย์ เฉลิมแฮ
 +
สี่มุขเฉิดช่อฟ้า  ลดชั้นถงันฉาย ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๘ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๕๐ เพดานคดเรียบร้อย  -----
 +
ดาวมาศดาษอำไพ  ผ่องแผ้ว
 +
รำบวนภู่มาไลย  เลวงกลิ่น ตลบนา
 +
ปูสาดดาษพื้นแล้ว  ลาศล้วนพรมลาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๑ โดยรอบมณฑปกั้น  ราชวัตร
 +
วางเรียบระเบียบฉัตร  เฉิดชั้น
 +
หน่ออ้อยอิกหน่อกัท  ลีสีศด เสียดนา
 +
กุมภ์ทึกตุกหว่างขั้น  เขตรขั้นฉัตรไชย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๒ ท่ามกลางมณฑปตั้ง  เตียงมณ ฑลเฮย
 +
คือแท่นกาญจนถกน  ก่องแก้ว
 +
ตั้งพานอุไรยล  งามสง่า นักพ่อ
 +
รองธนูศิลปะแพร้ว  พรั่งพร้อมสักการ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๓ ผูกภวลาศอาศนพื้น  โฃมพัตร
 +
บันทึกพานเภสัช  เสร็จตั้ง
 +
น้ำ-----น้ำอัฐ  บานครบ ครันนา
 +
สำหรับดาบศทั้ง  ใหญ่น้อยนักธรรม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๔ หมายบอกวิเสศทั้ง  คาวหวาน
 +
เตรียมเครื่องโภชาหาร  ซ่อมช้อน
 +
กรมธรรมการงาน  เผดียงสวด ฉันนา
 +
กรมทนายเลือกต้อน  รับตั้งโต๊ะเรียง
 +
 
 +
 
 +
๕๕ กรมพราหมณพฤฒิบาศทั้ง  หุรดา จาริยเฮย
 +
สมทบกรมโหรมา  ทั่วถ้วน
 +
ประจำจัดบูชา  เทวฤกษ
 +
วิเสศส่งกระยาล้วน  เครื่องเส้นสังเวย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๖ เตรียมเสร็จเสนิศรทั้ง  สี่ทูล
 +
บัวบาทนเรนทรสูรย  ทราบแล้ว
 +
ทรงโสมนัศพูน  ปราโมทย์
 +
เบิกพระกระมลแผ้ว  ผ่งอด้วยสมถวิล ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''''ห้องที่ ๓  ท้าวชนกจักรวรรดิให้ป่าวประกาศ เชิญหน่อกษัตริย์ต่างเมืองมายกศร'''''
 +
'''แผ่นที่ ๙ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๕๗ เจ้าคณะนักสิทธิผู้  สมภาร
 +
ทราบกิจแต่ธรรมการ  บ่ช้า
 +
งันงกเที่ยวบอกขาน  คณะนัก พรตเฮย
 +
รู้ข่าวต่างวุ่นว้า  ทั่วทั้งชฎิลดง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๘ คากรองครองแล้วจับ  ตาลิปัตร
 +
แบกกลดย่ามเภสัช  สอดคล้อง
 +
ธารกรจรดหยัด  เหยาะเหย่า
 +
ต่างชักพวกโยงพ้อง  มุ่งหน้ามาเมือง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๕๙ ถึงพร้อมนั่งล้อมแท่น  มณฑล
 +
สวดเวทสาธยายมนต์  มีก้อง
 +
ตามคณะบ่ปะปน  เปนเหล่า กันนา
 +
ถือพัดฃนนกป้อง  ปิดหน้าสำรวมกาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๐ ปางกระษัตริยเกษตรแคว้น  สากล นครเฮย
 +
โดยรอบขอบมณฑล  ทั่วด้าว
 +
ต่างทราบกิตยนุสนธิ์  โดยราช สาสน์นา
 +
ว่าบัดนี้นเรศร์ท้าว  ชนกเจ้ามิถิลา ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๑ ไปทรงผนวชแล้ว  หลายปี
 +
ได้บุตรีในประทุม  ท่านนั้น
 +
ลาพรตกลับบุรี  ครองราษฎร์ ใหม่เฮย
 +
จักเศกบุตรีซั้น  สั่งให้ส่งสาสน์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๒ ให้กรษัตริยไปเสี่ยงอ้าง  บารมี
 +
ยกธนูโมฬี  เลิศแล้ว
 +
ใครยกธนูศรี  สวัสดิเชิด ได้นา
 +
จักอภิเษกนางแก้ว  กับผู้พยุงศิลป์
 +
 
 +
 
 +
๖๓ นานาอเนกร้อย  เอ็จกรษัตริย์
 +
ต่างยกพหลรัด  รีบผ้าย
 +
ดลแดนเฃตรจังหวัด  เมืองมิ ถิลาแฮ
 +
ตั้งพลับพลาแยกย้าย  รอบด้าวแดนกรุง ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๑๐ - พระศรีสุนทรโวหาร
 +
<tpoem>
 +
๖๔ แออัดขนัดรี้  พลหลาย หมื่นแฮ
 +
ตั้งทัพกท่อมราย  รอบล้อม
 +
คั่งคับคณานาย  อเนกไพร่ พลแฮ
 +
ละค่ายละกองพร้อม  พรั่งล้วนจตุรงค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๕ คฦ้ๅนคฤกกึงก้องพวก  พลขันธ์
 +
เซงแซ่เสียงแจจัน  โจทยพร้อง
 +
ม้ารถคชอนันต์  อเนกแน่น สนามนา
 +
เสียงคีดเสียงขับร้อง  สนั่นด้วยดุริยางค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๖ ราตรีตรวจค่ายฆ้อง  กแตขาน
 +
จองหง่องก้องกังวาน  เพรียกพื้น
 +
ฆ้องยามย่ำรดมดาล  ดังครั่น ครวญแฮ
 +
เสียงประโคมแตรคฤ้ๅน  คฤกด้ายแดนเวียง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๗ เสนานายไพร่พร้อม  ทุกกอง
 +
บ้างก็ร่าเริงคะนอง  สนุกคฤ้ๅน
 +
บางพวกนั่ง-----ครอง  ตฤกเขตร คามเฮย
 +
บางเหล่าใจชุ่มชื้น  ช่วยเจ้านายตน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๘ แม้นไฉนพระผ่านเผ้า  ธรณินทร์ เรานา
 +
จงยกธนูศิลป์  สดวกได้
 +
ลุลาภเลิศนารินทร์  รีบสู่ นครเฮย
 +
เศกว่าเพี้ยงขอให้  ผ่านเกล้าสมถวิล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๖๙ ปางปวงกรษัตริย์รั้ง  แรมวัน
 +
คอยฤกษเขตรสำคัญ  ท่านพร้อง
 +
นับเร่งราษตรีฝัน  ทุกค่ำ คืนนา
 +
ยิ้มกระหยิ่มจิตรจ้อง  แข่งสู้ยกศิลป์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๐ ฝ่ายพระวสิฐทั้ง  สวามิตร
 +
ทราบเหตุพิธีกิจ  ราชไท้
 +
เรียกรามลักษณสองศิศย์  มาสู่ ท่านนา
 +
บอกฃ่าวราวเรื่องให้  ลักษณทั้งรามฟัง
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๑ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
๗๑ เดิมราชชนกไร้  เอารส
 +
ท้อหฤไทยรันทด  หน่ายแล้ว
 +
ละสมบัติทรงพรต  เนาพนัศ พนมนา
 +
ได้บุตรีประดุจแก้ว  เกิกห้องปทุมาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๒ หวนคิดละผนวชเข้า  ครองภา ราเฮย
 +
เลี้ยงถนอมอรธิดา  ท่านไท้
 +
จนเจริญพระชนมา  ยุสิบ หกแฮ
 +
เธอคิดฝังปลูกให้  สืบเชื้ออสุริยวงษ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๓ จึ่งเริ่มดำริหตั้ง  พิธี
 +
ยกธนูโมฬี  เลิศแล้ว
 +
ข่าวกรษัตริยทุกธานี  มาพรั่ง พร้อมแฮ
 +
ท้าวจักเลือกเฃยแก้ว  เสี่ยงด้วยบารมี ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๔ อันธนุเล่มนี้เลิศ  เลอไตร โลกย์เฮย
 +
มีศักดาเดชไชย  เชี่ยวแกล้ว
 +
เปนของพระจอมไกร  ลาศปราบ อสูรนา
 +
พิฆาฏตรีบุรำแล้ว  เลิกไว้มิถิลา ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๕ องค์ใดยกเชิดได้  โดยหมาย
 +
ท้าวจะอภิเษกสาย  สวาศสร้อย
 +
ทั้งเกีรยดิจักขจาย  ขจรจบ โลกยนา
 +
ยกบ่ได้จักน้อย  เนตรหน้าสากล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๖ สองเจ้าเผ่าราชเชื้อ  เทวัญ
 +
ทรงเดชดุจสุริยฉัน  เฉิดฟ้า
 +
เขาจะแข่งฤทธิกัน  ชิงมิ่ง สมรเฮย
 +
ไปกับไอยกาถ้า  ช่องได้ไชยชิง
 +
 
 +
 
 +
๗๗ ชวนหลานแล้วผลัดผ้า  คากรอง
 +
หนังพยัฆสใบครอง  ห่อเกล้า
 +
พาหน่อกษัตริยสอง  เสดจจาก กุฎินา
 +
เดินยะเหยาะเหย่าเข้า  ถิ่นท้องทางพนม ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๒ - พระศรีสุนทรโวหาร'''
 +
<tpoem>
 +
๗๘ พลางชมพรรณมิ่งไม้  ในดง
 +
จำยกมหาหง  เกดแก้ว
 +
จำปีปีบประยง  ยวนกลิ่น ขจรนา
 +
ตาคุ่มมตาดแต้ว  หมากต้องตาเสือ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๗๙ โยมโดยดอกแย้มช่อ  ชูไสว
 +
สายหยุดอุไทยไข  กลิ่นกล้า
 +
ปริกปรูประดู่ใน  ดงดื่น ดาษแฮ
 +
พวงพะยอมย้อยรย้า  ยั่วเย้าภิรมย์ชม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๐ เดินทางหว่างโขดขั้น  สิงขร
 +
เงื้อมแง่ฉง้อนงอน  ชโงกง้ำ
 +
ยลยอดจดอำพร  พยับหมอก มัวแฮ
 +
โกรกกรอกซอกเหวถ้ำ  ถิ่นท้องธารไหล ฯ
 +
 
 +
 
 +
¬๘๑ ชมสัตวจัตุบาทเต้น  ตามพง
 +
หมีเม่นพยัคฆยง  ย่องจ้อง
 +
กำโองอิกกระจง  โจนวิ่ง หนีนา
 +
จามรีขนข้อง  หยุดเปลื้องปลดขน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๒ บัดยลพยัคฆร้าย  ราวี
 +
โผนเผ่นปะทะหมี  มุ่งมล้าง
 +
หมีโถมรับทันที  ทยานตบ เสือแฮ
 +
แขงต่อแขงงัดง้าง  ปลุกปล้ำผงำหงาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๓ งูเหลือมเลี้ยวไล่เนื้อ  เวียนวง
 +
หางตวัดรัดกวางดง  แด่วดิ้น
 +
ดิกๆ บ่ทันปลง  ชีพสนิท เลยนา
 +
งูขยอกกลืนสิ้น  อิ่มเท้อรทวยกาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๔ ชมพลางทางรีบเต้า  ตำเนิน
 +
การด่วนบชวนเพลิน  เพลิดช้า
 +
ดุ่มดัดลัดทางเถิน  ทิวพฤกษ ไพรพ่อ
 +
ลุทวารเวียงล้า  เลื่อยช้าบทจร ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๓ - หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
<tpoem>
 +
๘๕ พระวสิฐสวามิตรเยื้อง  ยาตรา
 +
นำพระลักษณรามา  ค่อยคล้อย
 +
เข้าในมิถิลา  ลานเนตร เลงแฮ
 +
แถววิถีใหญ่น้อย  ปราบพื้นภูมเสมอ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๖ ปราการประกอบแก้ว  ผลึกลาย
 +
หอรบนางจรัลราย  รอบล้อม
 +
เชิงเทินเกลี่ยกรวดทราย  สีนาด อเนกนา
 +
ประจุประจำป้อม  ทั่วทั้งวังวง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๗ สนุกนิ์สนานปานเปรียบด้าว  แดนสวรรค์
 +
ราบรื่นหนทางจรัล  ร่มไม้
 +
เรือนราษฎร์อเนกอนันต์  นับหมื่น แสนนา
 +
แลกลาดตึกเก๋งใกล้  เกลื่อนข้างทางจร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๘ แถวผลูดูพิฦกล้วน  ธงฉัตร
 +
วายุแกว่างไกวสะบัด  โบกฟ้า
 +
รายเรียบเรียบราชวัตร  ตรลอดลิ่ว
 +
เพลินเนตรหลงแลช้า  ชื่นชื้นชวนชม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๘๙ เรียดทางสองข้างรวจ  รัฐยา
 +
สาวหนุ่มพฤฒพราหมณา  นั่งร้าน
 +
ขายแพรม่วงพัตรา  โหมดตาด
 +
อัดตลัดผ้ายกก้าน  แย่งเกี้ยวกรวยเชิง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๐ บ้างขายเครื่องแก้วเลี่ยม  ลวดลาย
 +
โคมกิ่งตะเกียงราย  เรียบตั้ง
 +
กระจกกระจ่างฉาย  ฉากรูป ภาพนา
 +
โต๊ะถาดทองขาวทั้ง  ซ่อมช้อนจานชาม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๑ บางแห่งแต่งร้านเรียบ  เจริญตา
 +
ขายเครื่องสุคนธา  รศเร้า
 +
หอมตรลบอบนาษา  สองกาษัตริย์ ท่านแล
 +
เพลินพิศพลางไต่เต้า  ติดต้อยตามครู
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๔ - หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
<tpoem>
 +
๙๒ เลยเข้าทวาเรศชั้น  ปราการ ในแฮ
 +
พิศเพ่งเลงราชถาน  ทั่วพื้น
 +
แสนสนุกนิ์ศุขสำราญ  นัคเรศ ท่านนา
 +
ดูสง่างามคฤกครื้น  ทั่วทั้งราชถาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๓ หอคอยลอยลิ่วห้อง  คัคณานต์
 +
สูงแข่งเภราคาร  คู่ด้าว
 +
ทิมแถวที่เทพยสถาน  สิงสถิตย เสถียรนา
 +
ถึงถัดโรงทานท้าว  อุทิศตั้งตามถนน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๔ โรงกรีโรงรถม้า  มีครบ ครันแฮ
 +
สนามคชปรลองรบ  เรียบพื้น
 +
พิศเพียงอมรภพ  ภูมภาค
 +
แลโล่งตรลอดครื้น  ครึกล้ำสนามหลวง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๕ โรงทหารหัดฝึกซ้อม  สัปยุทธ
 +
คลังเครื่องสรรพอาวุธ  แต่งตั้ง
 +
โรงปืนคาบผาชุด  ชนวนนก สับแฮ
 +
ดึกใส่ดินดำทั้ง  มาดก้อนดินปลิว ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๖ โอโถงโรงพักร้อน  รโหถาน
 +
ปูแผ่นศิลาลาน  ลาดแผ้ว
 +
ศาลาลูกขุนศาล  สุรัศ วดีแฮ
 +
โรงหล่อต่อคลังแก้ว  แกล่ใกล้คลังทอง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๗ ทิมดาบองครักษทั้ง  แปดกรม อยู่นา
 +
หอพระสาตราคม  ปิดป้อง
 +
โรงพักจัตุสดมภ์  ดูสะอาด เนตรนอ
 +
ทิมดาบกรมวังห้อง  เครื่องทั้งทิมสงฆ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๙๘ เรืองหลวงประเล่ห์แม้น  วิมาน แมนเอย
 +
ปราสาทรัตนกาญจน์  ก่ำฟ้า
 +
มุขลดสี่เหลี่ยมบาน  บังอวด อุไรแฮ
 +
ลอยลีวแลเลิศห้า  ยอดเฟื้อยฟูโพยม ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๑๕ – หลวงฤทธิพลไชย
 +
<tpoem>
 +
๙๙ พระปรัศอัฒโยคแก้ว  กาญจนา
 +
เรืองรัตนมณฑิรา  อร่ามรุ้ง
 +
รงคัลราชสวภา  คารเพริศ เพรานอ
 +
มุขเด็จเด่นนาคสดุ้ง  ประดับแก้วกนกแกม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๐ ตึกสนมตำหนักตั้ง  ตรลอดแล
 +
บงเบิกบานพระแกล  ทุกห้อง
 +
รวยรูดวิสูตแพร  ผูกภู่ กลิ่นเอย
 +
ตาข่ายแขวนขึงคล้อง  เครื่องห้อยตรลบหอม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๑ จักกฤบณ์พิศภาคพื้น  ไพชนต์
 +
ชายเนตรบงแกลบน  เบิกไว้
 +
หวังจิตรคิดจักยล  เยาวลัก ษมีนา
 +
บุญบุพเพดลให้  ปรสบสร้อยศรีสมร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๒ ปางองค์เยาวเรศล้ำ  ลักษมี
 +
สถิตยแทบปราสาทสี  หาศน์ห้อง
 +
ดลใจนาฎทษฏดี  โดยช่อง แกลแล
 +
ไนยเนตรนางเลงต้อง  เนตรไท้ผทมสินธุ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๓ กุศลสองก่อนสร้าง  ทันถึง
 +
เสียวจิตรพิศวาศรึง  รักร้อน
 +
ต่างองค์ต่างหลงตลึง  ลานเสน่ห์ กันนา
 +
พระเหลือบเยาวลักษณ์ค้อน  ตอบให้ในที ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๔ จักรรัตน์ปรวัดว้า  สวาศครัน
 +
เยาวลักษณ์ลานทรวงกรสัล  เสน่หไท้
 +
เคยรองบทเรศธรรม์  มิกราช มานา
 +
ความรักรุมจิตรให้  เร่าร้อนรัญจวล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๕ อาวตารดาลเสน่ห์ด้วย  นวลอนุช
 +
แสนรักอรรคเรศสุด  สวาศล้ำ
 +
จะยาตรไป่ยาตรหยุด  ยืนเพ่ง เพลินนา
 +
บงนาฎบอิ่มน้ำ  จิตรปลื้มลืมองค์ ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''''ห้องที่ ๔  พระรามสบเนตรกับนางสีดา กับพิธียกมหาธนูโมลี'''''
 +
'''แผ่นที่ ๑๖ – หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
<tpoem>
 +
๑๐๖ พระลักษณ์เหนหริเพี้ยน  จริตผิต
 +
กรบัตรยอกรสกิด  กล่าวถ้อย
 +
ดังฤๅพระทรงฤทธิ  รออยู่
 +
เชิญเสดจยูรยาตรคล้อย  คลาศไท้นักธรรม์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๗ ฟังองค์พระอนุชโอ้  อดสู ใจนา
 +
ฝืนจิตรจรตามผูล  เหลือบซ้าย
 +
แลขวากลับมาดู  ดวงสวาศ พี่เอย
 +
ถอนทอดหฤไทยย้าย  ย่างเยื้องยลสมร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๘ ดูใดไป่ปลื้มเปรียบ  บังอร พี่เอย
 +
แสนสุดอาไลยสมร  แม่นี้
 +
เงยภักตร์เพ่งบัญชร  ทุกช่อง แกลนา
 +
แลตระลอดจนลี้  ลับแล้วเลยจร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๐๙ ลักษมีศรีสวัสดิ์แก้ว  กัลยา ณีแฮ
 +
พิศเพ่งพระจักรา  คลาศแคล้ว
 +
นางแสนสุดเสนหา  หริรักษ ท่านเอย
 +
แลส่งลับเนตรแล้ว  หับห้องโหยหวน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๐ พระวสิฐสวามิตรเต้า  ตามถนน
 +
กอบกิจสำรวมสกนธ์  แช่มช้า
 +
พระลักษณรีบจรดล  โดยด่วน มานา
 +
หริรักษรึงจิตรว้า  วุ่นด้วยดวงสมร
 +
 
 +
 
 +
๑๑๑ เหลียวหลังแลลับแล้ว  จรลี
 +
ตามอุไภยมุนี  นารถเต้า
 +
ถึงโรงราชพิธี  ทองเพริศ พรายนา
 +
พระวสิฐนำสองเข้า  สู่พื้นภูมิสถาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๒ สถิตยเหนือราชอาศน์พื้น  พรมปู
 +
ชายเนตรชำเลืองดู  เครื่องตั้ง
 +
จักรฤกษณพิศเพ่งธนู  นึกกรยิ่ม ใจนา
 +
คงจักสมคิดครั้ง  คาบนี้ตรนักเหน ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๗ – หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
<tpoem>
 +
๑๑๓ ปางองค์อัมเรศรเจ้า  จอมไตร ตรึงษเฮย
 +
ทราบกิจกระแหน่ใน  ชนกท้าว
 +
จะอภิเษกทรามไวย  วรลัก ษมีแฮ
 +
ป่าวราชร้อยเอจด้าว  ดื่นหน้ามาประชุม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๔ เสี่ยงศิลป์โมฬีตตั้ง  พิธี การแฮ
 +
กระษัตริยองค์ใดมี  เดชแกล้ว
 +
ยกศิลป์สิทธิโมฬี  ชูเชิด ได้นา
 +
จะเศกเปนเขยแก้ว  ก่อเกื้อวิวาห์การ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๕ คาบนี้พระกฤษณล้ำ  เลิศไกร
 +
พระจะยกศิลป์ไชย  เชิดฟ้า
 +
จำเราจักลงไป  เปนประ ธานนา
 +
คอยดับวิวาทว้า  วุ่นให้เหือดหาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๖ ส่องเหตุเหนเสร็จท้าว  มัฆพาน
 +
ออกจากรัตนพิมาน  มาศเต้า
 +
นำฝูงเทพย์บริวาร  แหวกเมฆ มาแฮ
 +
ถึงนิเวศวาสพเข้า  สู่พื้นโรงทอง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๗ ปางนรินทร์ชนกเจ้า  จอมนรา กรแฮ
 +
ทรงพระโสมนัศปรา  รภเร้า
 +
ครันหมู่เทพย์สิทธา  สถิตยที่ ประชุมนอ
 +
จึ่งเสดจบทจรเข้า  สู่ห้องสรงสนาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๑๘ เสร็จสรงทรงเครื่องแล้ว  จรลี
 +
สรรพส่ำสุรเสนี  แห่ห้อม
 +
ถึงโรงราชพิธี  ประทับแท่น ทองแฮ
 +
อภิวาทเทเวศรพร้อม  ทั่วทั้งฤๅษี
 +
 
 +
 
 +
๑๑๙ จึ่งพระภูวนารถไท้  ทัศนา
 +
ร้อยเอจกระษัตริยมา  มั่วพร้อม
 +
แต่งองค์ประดับอา  ภรณ์เพริศ เพราแฮ
 +
สถิตยที่ประชุมล้อม  รอบเฝ้าฟังกระแส ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๑๘ – หลวงฤทธิพลไชย
 +
<tpoem>
 +
๑๒๐ พระยลราเมศทั้ง  อนุชา
 +
งามยิ่งกระษัตรา  ทุกด้าว
 +
จึ่งถามพระสิทธา  สิศยท่าน สองฤๅ
 +
เปนหน่อกระษัตริยท้าว  เฃตรแคว้นแดนไฉน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๑ พระวสิฐจึ่งตอบถ้อย  แถลงความ
 +
สิศย์รูปชื่อลักษณ์ราม  พี่น้อง
 +
เปนหน่อทธรฐนาม  ปิตุเรศ สองนา
 +
ผ่านอยุทธเยศป้อง  ไพร่ฟ้าประชาเกษม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๒ ยินข่าวบพิตรตั้ง  พิธี การแฮ
 +
จักเสี่ยงศรโมฬี  เลิศอ้าง
 +
จึ่งพาศิศยสองลี  ลาศสู่ สถานนา
 +
เพราะใคร่อยากยลบ้าง  แต่โพ้นห่อนเหน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๓ ทรงสดับดาบศอ้าง  ออกความ ชัดแฮ
 +
ประจักษสุริย์วงษนาม  นิเวศด้าว
 +
นึกรักพระลักษณ์ราม  รึงจิตร พระนา
 +
ถวิลวาบหฤไทยท้าว  ใคร่ได้เปนเขย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๔ กรองจิตรคิดยักเยื้อง  ขยับขยาย ยากนา
 +
กระษัตริยมามากหลาย  แหล่งล้น
 +
ตริพลางตรัสถามนรายน์  ปิตุเรศ ศุขฤๅ
 +
เสวยสวัสดิ์พิพัฒน์พ้น  เศิกเสี้ยนเบียฬไฉน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๕ จักรกฤษณ์อัญชลิตแล้ว  ทูลสาร
 +
ปิตุเรศดำรงสถาน  ท่านไท้
 +
นฤทุกขศุขสำราญ  นัคเรศ เรืองแฮ
 +
ทุกทั่วทวยราฎรได้  ศุขพร้อมไพบูลย์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๖ ฟังหริทูลเสร็จแล้ว  พระภู ธรแฮ
 +
ตั้งสัตย์ทรงเสี่ยงธนู  นึกพร้อง
 +
ใครควรธิดากู  จงยก ขึ้นนา
 +
เสร็จเสี่ยงสั่งฆาฏฆ้อง  หึ่งให้ไชยเฉลิม ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๑๙ - หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
<tpoem>
 +
๑๒๗ ร้อยเอจกระษัตริยได้  สดับเสียง ฆ้องแฮ
 +
ต่างด่วนดำเนิรเคียง  แข่งหน้า
 +
ยัดเยียดเบียดเสียดเถียง  กันวุ่น วายนอ
 +
อุดตลุดฉุดคร่าท้า  ยุทธอ้างอวดหาญ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๘ อมเรศรเหนกรษัตริยถุ้ง  เถียงกัน วุ่นแฮ
 +
โบกหัดถ์ตรัสห้ามพลัน  กล่าวอ้าง
 +
ศิลป์พระศิวจอมจรร  โลงเล่ม นี้นอ
 +
ควรคู่ต่อผู้สร้าง  สิ่งพร้อมอภินิหาร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๒๙ บุญนิจฤทธิน้อยอย่า  นึกประสงค์ เลยนา
 +
ต่อคู่พระยุพยง  ยกได้
 +
เรามาจักเปนองค์  ประธานแก่ ท่านเอง
 +
กำหนดผลัดกันให้  ยกครั้งคราวลองค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๐ ทุกกระษัตริยโดยสั่งท้าว  สหัศไนย
 +
ผลัดเปลี่ยนกันเข้าไป  ทั่วหน้า
 +
ยกศิลป์แต่จะไหว  สักนิด เปล่าแฮ
 +
สุดฤทธิสิ้นแรงล้า  ล่าแล้วถอยหลัง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๑ ชนกยลราชร้อยเอจ  ยกศิลป์
 +
ไป่เคลื่อนสมเหมือนถวิล  จิตรไว้
 +
จึ่งจอมจักรวัติผิน  ภักตร์พจน์ พลันแฮ
 +
สั่งพระลักษณ์รามให้  เร่งเข้ายกศร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๒ ทรงสังข์รับสั่งแล้ว  อวยกนิษฐ ก่อนแฮ
 +
พระลักษณ์ถวายอัญชลิต  เสร็จเต้า
 +
กรายกรจับศรสิทธิ  เขยื่อนขยิ่ม ใจนา
 +
จึ่งกลับสู่ที่เฝ้า  เชฐไท้ผทมสินธุ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๓ พระกฤษณรักษรู้  ทีองค์ อนุชแฮ
 +
จึ่งเสด็จดำเนิรหงษ  แช่มช้อย
 +
ยื่นหัตถ์ยกศิปล์ทรง  ชูเชิด ไว้นา
 +
จะหนักแต่สักน้อย  หนึ่งนั้นฤๅมี ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''''ห้องที่ ๕  ท้าวชนกจักรวรรดิส่งราชสาสน์ไปยังศรีอยุธยา'''''
 +
'''แผ่นที่ ๒๐ - หลวงฤทธิพลไชย'''
 +
๑๓๔ เสร็จแสดงวรเดชท้าว  สายศิลป์ ประลองแฮ
 +
ไหวหวั่นทั่วปัถพิน  แผ่นฟ้า
 +
พโยมพยับอับเมฆิน  ครรชิต ช่วงนา
 +
วายุพัดปัดป่าวหล้า  โลกยแจ้งแสงสูริย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๕ ปางองค์เทวราชไท้  ทัศนา
 +
ราเมศยกศิลป์ปรา  กฏแกล้ว
 +
จึ่งเป่าพิไชยมหา  สังข์เสนาะ เสียงเอย
 +
โหรลั่นฆ้องประโคมแล้ว  อ่านอ้างอวยพร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๖ ร้อยเอจกรษัตริยได้  ทฤษดี
 +
หริรักษยกศรศรี  เหนี่ยวน้าว
 +
อัปหยดย่านฤทธี  ถวิลสวาศ วุ่นแฮ
 +
ลาบาทเทวราชท้าว  ชนกแล้วคืนนคร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๗ วัชรินทรเทพยทั้ง  อมร มากนา
 +
นักสิทธิวิทยาธร  ทั่วหน้า
 +
ประชุมที่ยกศร  ศุภกิจ แล้วแฮ
 +
ลาชนกคืนสู่หล้า  แหล่งด้าวแดนตน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๘ จักรวรรดิตรัสด้วยพร  ดาบศ สองเอย
 +
จะเศกสองเยาวยศ  ยิ่งไท้
 +
ข้าจักส่งสารจรด  จอมอยุทธ ท่านแฮ
 +
มอบอปวิวาห์ให้  พรักพร้อมพงษประยูร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๓๙ บัดสั่งอาลักษณผู้  ผจงสาสน์ เสร็จนา
 +
จาฤกใส่แผ่นกาญจน์  กล่องแก้ว
 +
แต่งทูตม่งมาสถาน  อยุทธถั่น ถึงแฮ
 +
ตรงสู่ลูกขุนแล้ว  เล่าแจ้งแถลงไข ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๐ ส่งสาสน์เสนิศรน้อม  ทูลทธ รฐนา
 +
ทราบเสร็จดให้หาพรด  สัตรุศเฝ้า
 +
ขุนแสะรับสั่งบท  จรจาก อยุทธแฮ
 +
ถึงถิ่นไกยเกษเข้า  สู่ไท้ทูลแถลง ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''''ห้องที่ ๖  พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษเพื่อไปอยุธยา'''''
 +
'''แผ่นที่ ๒๑ - พระยาสุนทรนุรักษ'''
 +
<tpoem>
 +
๑๔๑ พระพรตสตรุตสดับแจ้ง  พจมาน
 +
ในศุภลักษณสาสน  ชนกไท้
 +
โสมนัศสุดจักปาน  ใดเปรียบ
 +
เสมอรศอำมฤตยไล้  ลูบให้เย็นกมล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๒ สองเสด็จโดยด่วนเฝ้า  ไอยกา
 +
นบบาททูลจอมนรา  ธิราชท้าว
 +
หลานรักจักขอลา  บัวบาท พระเอย
 +
ไปอยุธยาด้าว  ดุจได้สดับสาสน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๓ ด้วยองค์มงกุฏเจ้า  จอมอยุท ธยาเอย
 +
จะอภิเศกพระทรงครุธ  แก่นไท้
 +
กับพระลักษมีสุด  โสมนัศ ยิ่งนา
 +
ในมิถิลานครให้  แต่งตั้งสยุมพร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๔ ปางปิ่นไกยเกษท้าว  กรุงกษัตริย์
 +
เปรมกะมลศุขพิพิฒ  ใช่น้อย
 +
สดับสองวรราชนัด  ดากล่าว ทูลแฮ
 +
จึ่งพระดำหรัสถ้อย  สวัสดิให้ไชยเฉลิม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๕ หลานรักจงรีบร้อน  เร็วพลัน
 +
ไปอยุทธย์โดยวัน  เริ่มไว้
 +
กอบการวิวาห์สรร  ศุภฤกษ สองนา
 +
ตามพระราชสาสนไท้  ท่านท้าวบิดุรงค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๖ สองจงทูลบาทไท้  ทธรฐ
 +
อีกพระกฤษณปรากฎ  เกียรติแกล้ว
 +
จงเจริญพระชนม์ยศ  สวัสดิ์ยิ่ง ยืนนา
 +
เปนปิ่นจันโลงแผ้ว  ผ่องฟ้ามหาสฐาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๗ พระทรงอนุญาติแล้ว  ตรัสสอน
 +
สองจากไอยกาจร  จิตรว้า
 +
จะยาตรพยุหรอน  แรมเถื่อน
 +
ไตรตรวจผลช้างม้า  แวดล้อมวงรวัง ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''''ห้องที่ ๗  พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษไปอยุธยา เพื่อตามเสด็จไปในงานวิวาห์พระรามที่มิถิลา'''''
 +
'''แผ่นที่ ๒๒ - พระยาสุนทรนุรักษ'''
 +
<tpoem>
 +
๑๔๘ อย่าหมิ่นประมาทด้วย  มรรคา
 +
ไพพิศม์สัตวพาลา  เหล่าร้าย
 +
ปิศาจภูตมายา  ลวงหลอก หลอนแฮ
 +
จะยกจะยาตรย้าย  หยุดยั้งรวังไภย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๔๙ จงผันจงผ่อนให้  พักพล
 +
แรมอยดรอแรมคน  ล่าล้า
 +
หายเหนื่อยจึ่งจรดล  พยุห์ยาตร ไปนา
 +
พลบค่ำชรอ่ำฟ้า  อย่าได้บทจร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๐ จงจำกำหนดข้อ  คำสอน
 +
เสร็จประสาศอวยพร  เพิ่มให้
 +
จงสวัสดิ์สถาวร  เจริญศุข หลานเอย
 +
สรรพทุกข์ขุกเข็ญไข้  อย่าข้องรคายเคือง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๑ พระพรตสัตรุตน้อม  ประนมกร
 +
รับสั่งรับคำสอน  ใส่เกล้า
 +
ดังได้อมฤตยพร  ภูลเพิ่ม
 +
ลาบาทไอ่ยกาเจ้า  แผ่นพื้นภูวดล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๒ เสด็จกลับปราสาทแก้ว  กาญจนา
 +
ทรงประทับปรางปรา  โมชท้าว
 +
สั่งขุนมุขมาตยา  เตรียมพยุห ยาตรเฮย
 +
เราจักไปอยุทธด้าว  ก่อนด้วยโดยพลัน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๓ เสนีทั้งสี่น้อม  ปรนตถวาย กรนา
 +
รับสั่งน้องนารายน์  รีบร้อน
 +
สู่ศาลลูกขุนหมาย  ทุกหมวด กองแฮ
 +
เกณฑ์หมู่จตุรงค์ต้อน  จัดเข้าตามขบวน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๔ พลคชจัดคชเชื้อ  ฉัททันต์
 +
เสยส่ายซึมซับมัน  น่าท้าย
 +
ผูกเครื่องคร่ำสุวรรณ  ชลุฉลัก ลายแฮ
 +
ขุนคชขับขยายย้าย  ย่างเยื้องยืนทยาน ฯ
 +
</tpoem>
 +
แผ่นที่ ๒๓ - พระยาสุนทรนุรักษ์
 +
<tpoem>
 +
๑๕๕ พลม้าผูกม้าชาติ  สินธพ
 +
เริงร่ารณรงค์รบ  ร่านร้อง
 +
เครื่องผูกประดับครบ  ดาวมาศ มณีนา
 +
ขุนขับจับทวนจ้อง  จิตรห้าวฮึกหาญ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๖ พลรถจัดรถร้า  รณรงค์
 +
เทียมเทียบสินธพอง  อาจห้าว
 +
สาระถีท่าทียง  ยลสง่า งามเอย
 +
กรก่งเกาทัณฑ์น้าว  เหนี่ยวจ้องจักแผลง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๗ พลรบเริ่งร่าร้าย  ฤทธี
 +
กวัดแกว่งตาวทำที  เทิดท้า
 +
เขนทองโล่กฤชตรี  ธนูน่า ไม้เฮย
 +
แลสะพรึบเพียบหล้า  สลับล้วนขบวนพล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๘ จัดขบวนพยุหริ้ว  รายธง
 +
ขุนรถจัดรถทรง  เสร็จพร้อม
 +
บุษบกสุวรรณรหง  เรืองรัตน์ อร่ามแฮ
 +
เทียมแสะเทียบเกยน้อม  นารถไท้ทูลแถลง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๕๙ สององค์ทรงสดับแล้ว  ลีลา
 +
ยังที่สรงธารา  ลูบไล้
 +
เสร็จประสุคันธา  ขจรกลิ่น ฟุ้งแฮ
 +
สองขัดติยราชไท้  เสด็จเข้าประดับองค์
 +
 
 +
 
 +
๑๖๐ ทรงสนับเพลาตาดพื้น  พรายพรัน
 +
ภูษิตรฉลององค์สุวรรณ์  พร่างพร้อย
 +
ตาบทิศทับทรวงสรร  สอดมาศ กรเฮย
 +
สรวมประวิชประดับสร้อย  อิกสอิ้งมกุฎทรง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๑ ครั้นเสร็จสองย่างเยื้อง  ยาตรา
 +
ทรงรถเรืองรัตนา  กนกพริ้ง
 +
เครื่องสูงพัดโบกจา  มรมาศ
 +
บังแซกคันชิงกลิ้ง  กลดกั้งบังสูริย์
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๒๔ - พระยาสุนทรนุรักษ'''
 +
๑๖๒ ได้ฤกษโหรลั่นฆ้อง  ขานไชย
 +
เสียงประโคมพลไคล  คลาศเด้า
 +
เคลื่อนรถคชเกริกไหย์  เหิมร่าน รณนา
 +
ออกจากไกยเกษเข้า  เฃตรแคว้นแดนดง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๓ เดินทางพลางพิศพื้น  ภูมพนัศ
 +
สพรุ่มพฤกษสพรั่งผลัด  ช่อช้อย
 +
ตูมบานตระการกลัด  กลีบกลิ่น ลเวงแฮ
 +
ชูเชิดผลพวงย้อย  ยื่นระย้าศุกหอม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๔ ยลนางนวลแนบไม้  ขานาง
 +
ยูงเหยียบยอดยางหาง  ฝ่ายฟ้อน
 +
คับแคจับคบคาง  ตขาบจับ ตขบนา
 +
เทงทูตเกาะกิ่งสะท้อน  กทุ่มล้วนกทุงหลาย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๕ พิศพรรค์จตุบาทครื้น  อารัญ
 +
ลมั่งระมาดชมดสมัน  เม่นสุ้ม
 +
คณยองย่องยืนยัน  พยัคฆ์ยอบ ขยับแฮ
 +
ควายเถื่อนโคกทิงกลุ้ม  เกลื่อนกล้ากลาดดง ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๖ สองกษัตริย์เพลินพิศพื้น  ไพรรหง
 +
คลาเคลื่อนพลเดิรดง  ด่วนเต้า
 +
ชายแสงพระสุริยง  ยาตรรถ ป่ายนา
 +
ถึงถิ่นนครเข้า  เฃตรด้าวอยุทธยา ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๗ พระดำรัสให้หยุดยั้ง  ยังภาย นอกนา
 +
พอพักพวกพลกาย  เลื่อยล้า
 +
ทุกกองทุกแถวนาย  หมวดตรวจ ตราแฮ
 +
เสียงคฤกกึงก้องว้า  วุ่นแส้เสียงฃาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๖๘ รวมพลพรั่งพร้อมเสร็จ  เสนี
 +
ทูลแก่สองกรษัตริย์  ผ่านเกล้า
 +
รวมพลพวกโยธี  พักเหนื่อย แล้วนา
 +
เชิญเสด็จยาตรเฝ้า  บาทเบื้องบิตุรงค์ ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๒๕ - พระยาสุนทรนุรักษ'''
 +
<tpoem>
 +
๑๖๙ พระพรตสัตรุตพร้อม  เสนี
 +
จากที่พักเสดจลี  ลาดเฝ้า
 +
ถวายปรนตฟังคดี  บรมนารถ
 +
แห่งบิตุเรศเจ้า  อยุทธย์ด้าวภูวดล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๐ ปางพงษจักรพรรดิเจ้า  จอมธรรม์
 +
เหนพระโอรสพลัน  ประภาษถ้อย
 +
ตรัสสั่งสุมันตัน  เตรียมพยุห์ ยาตรเฮย
 +
ไตรตรวจจงเรียบร้อย  รุ่งแล้วจักจร ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๑ สุมันตันรับใส่เกล้า  กลับเวน
 +
หมายบอกนอกในเกณฑ์  ทั่วหน้า
 +
รถรัตน์อัศวคเชนทร์  หาญศึก
 +
ทุกหมู่พลกลั่นกล้า  สพรั่งพร้อมสารทสรรพ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๒ พลพระพรตเทียบต้อง  ตรางทัพ
 +
นำน่าจตุรงค์สรรพ  เสร็จตั้ง
 +
พลพระสัตรุตนับ  อนันต์แน่น เนืองแฮ
 +
จัดเทียบเรียบริ้วรั้ง  พยุห์ป้องกองโกรย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๓ ทัพกษัตริย์จัดพร้อม  จัตุรงค์
 +
ล้วนแต่โยธาอง  อาจแกล้ว
 +
ถือครบเครื่องสาตรยง  ยุทธยิ่ง
 +
พร้อมหมู่ทวยหาญแล้ว  เลื่อนริ้วรายพล ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๔ พลคชขุนคชขึ้น  คุมขอ
 +
พลอัศว์กุมทวนยอ  พยศเต้น
 +
พลรบจัดพลภอ  ครบเครื่อง สารทเฮย
 +
พลรถขุนรถเขม้น  มุ่งน้าวเกาทัณฑ์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๕ รถทรงบฟุษบกชั้น  เฉดรหง
 +
งอนแอกงามดุมกง  มาศแก้ว
 +
เทียมเสวตอัศวพงษ  พลาหก หาญแฮ
 +
รถประเทียบเทียมแสะแผ้ว  ผ่องพื้นผ่านดำ ฯ
 +
</tpoem>
 +
'''แผ่นที่ ๒๖ - พระยาสุนทรนุรักษ์'''
 +
<tpoem>
 +
๑๗๖ จัดเสร็จทุกสิ่งตั้ง  พยุหยาตร ตราเฮย
 +
ทัพน่าพลเพียบกลาด  เกลื่อนกลุ้ม
 +
ทัพหลวงทัพหลังดาษ  ดูดื่น ดินนอ
 +
กองแซกกองส้อนสุ้ม  พรั่งพร้อมพนักงาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๗ ปางบรมราชไท้  ทธรฐ
 +
สู่แท่นอลงกฎ  ก่องแก้ว
 +
สามอรรคเรศประณต  นฤเบศร
 +
นางพนักงานพัดแผ้ว  ผ่องน้ำพระไทยเกษม ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๘ พระจอมอยุธย์ด้าว  สถิตย์บน อาศน์เอย
 +
ดำริห์การวิวาหจน  สว่างฟ้า
 +
ชวนราชบุตรจรดล  กับนาฎ สามแฮ
 +
โดยเสด็จจรทั้งห้า  สู่ห้องสรงสนาน ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๗๘ ไขปะทุมอุทกฟุ้ง  ฝอยฝน
 +
สรงโสรดพระสกนธ์  ผ่องแผ้ว
 +
เสร็จทรงเครื่องพระสุคนธ์  รศรื่น รวยแฮ
 +
หกกษัตริย์สนานแล้ว  เสด็จเข้าประดับองค์ ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๘๐ บิดุรงทรงเครื่องต้น  เสร็จพลัน
 +
เอารสทรงเครื่องสุวรรณ  พร่างฟ้า
 +
สามนาฏเครื่องทรงสรร  เสาวภาคย์ ผ่องนา
 +
เรืองอุไรอร่ามจ้า  แจ่มแก้วแพรวพราย ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๙๑ บิตุเรศยูรยาตรเยื้อง  กรายกร
 +
ทรงพระแสงขรรค์จร  ฤทธิแกล้ว
 +
พระเอารสทรงศร  สอดขัด องค์นา
 +
งามดั่งแสงโสมแผ้ว  ผ่องฟ้าราศี ฯ
 +
 
 +
 
 +
๑๙๒ หกกษัตริย์เสด็จขึ้น  รถทรง
 +
เทียมแสะสีกมุทยง  ยิ่งล้ำ
 +
รถประเทียบเครื่องสูงธะ  ทิวสลับ สีนา
 +
ขุนขับจับแสร้งช้ำ  หวดเร้าอัศดร ฯ
 +
</tpoem>
 +
 
=== แผ่นที่ ๒๖ - ๕๐ ===
=== แผ่นที่ ๒๖ - ๕๐ ===
=== แผ่นที่ ๕๑ - ๗๕ ===
=== แผ่นที่ ๕๑ - ๗๕ ===

การปรับปรุง เมื่อ 15:48, 17 กรกฎาคม 2552

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: แต่งร่วมกันหลายท่าน ดังระบุไว้ที่ในบทประพันธ์

บทประพันธ์

แผ่นที่ ๑ - ๒๕

ห้องที่ ๑ พระชนกฤษีทำพิธีบวงสรวงไถได้นางสีดา แล้วลาเพศกลับเข้าเมืองมิถิลา แผ่นที่ ๑ - พระศรีสุนทรโวหาร

๑ ปางราชดาบศไท้ชนกนาม
นากุฏิพนารามป่ากว้าง
แต่ฝังบุตรีงามงำเงื่อน ไว้เฮย
กลับนิยมศีลสร้างพรตพร้อมพรมจรรย์ ฯ
๒ จิตรมุ่งหมายได้ลุโลกีย์ ฌานเฮย
เพียรพยายามทวีค่ำเช้า
นับฉนำเนิ่นนานลีลาศล่วง หลายนา
ยังบ่ยลย่างเข้าเขตรห้องฌานชม ฯ
๓ หน่ายจิตรคิดทดท้อทางเรียน
ใจป่วนหวนวนเวียนวากเว้
ทำเพียรบสมเพียรเพียรเปล่า แล้วพ่อ
จักบวชชักโอ้เอ้อยู่ด้วยอันใด ฯ
๔ จักคืนกลับเข้าสู่บูรี
สมบัติสมบูรณมีมากพร้อม
บำรุงประชาชีฉันเช่น ก่อนแฮ
จำกลับเดินทางอ้อมออกสร้างทางทาน ฯ
๕ หวนคิดถึงลูกน้อยในดิน
ตรัสเรียกนายโสมลินลาศเต้า
ยังร่มนิโครธผินภักตร์สั่ง โสมเอย
ขุดลูกกูจักเข้าเฃตรแคว้นนครคืน ฯ
๖ นายโสมรับสั่งแล้วขมีขมัน
จับจอบจวกดินฟันงัดไง้
บประสบสิ่งสำคัญผอบบุตร ท่านนา
ทิ้งจอบนั่งร้องไห้เหตุแจ้งจอมธรรม์ ฯ
๗ องค์พระชนกได้สดับกิจ
ตกตลึงลาญจิตรอัดอั้น
อกหวั่นพ่างชีวิตรจักวอด วายแฮ
เกิดสติกลับกลั้นโศกแล้วสั่งโสม ฯ
             

แผ่นที่ ๒ - พระศรีสุนทรโวหาร

๘ ลูกกูควรคู่เจ้าจักรพรรดิ
บุญหนักศักดิ์ใหญ่ชัดเชื่อได้
จักถึงชีพพิบัติเหนหลาก นักนา
จำจักเกณฑ์ไถให้ฟอกฟื้นดินหา ฯ
๙ โสมเอยเองรีบเข้าบูรินทร์
บอกแด่ขุนเสนินทร์อย่าช้า
ให้จัดทศโยธินทุกหมวด มาเฮย
พลคชรถมิ่งม้าครบถ้วนจตุรงค์ ฯ
๑๐ ให้เตรียมไถแอกทั้งโคกา ษรเฮย
เรวเร่งรีบออกมาที่นี้
ไถค้นพระธิดาดวงจิต กูนา
ไปอย่าเนิ่นนานลี้หลบช้ามาเรว ฯ
๑๑ นายโสมรับสั่งแล้วลาจร
ถั่นๆ บแรมรอนพักช้า
ถับถึงพระนครประเวศสู่ วังเฮย
พบพวกขุนนางว้าวุ่นแส้ทักถาม ฯ
๑๒ โสมเรียนแดท่านผู้อธิบดี
ตามสั่งพระมุนีถ่องถ้วน
ตระบัดบาดหมายมีเกณฑ์ทุก กรมแฮ
จัดพหลพลล้วนฮึกห้าวหาญณรงค์ ฯ
๑๓ เกณฑ์กรมเกษตรทั้งกรมจร
ไอแอกโคกาษรเสร็จพร้อม
ยกพวกพลากรจากนัค เรศฤๅ
จึ่งสั่งนายโสมด้อมดุ่มหน้านำพล ฯ
๑๔ ลุเฃตรอาวาศเวิ้งวันสณฑ์
ให้กระบวนรี้พลพักยั้ง
ภายนอกบริมณฑลเฃตรวัด นั้นนา
พาพวกขุนนางทั้งหมดเฝ้าพระมุนี ฯ
             

แผ่นที่ ๓ - พระศรีสุนทรโวหาร

๑๕ พระเผยพจนาดถ์แจ้งความหลัง
เล่าเหล่าเสนาฟังจวบแคล้ว
เสด็จนำณที่ฝังผอบอัค เรศแฮ
ชี้เฃตรสำคัญแล้วสั่งให้ไถรดม ฯ
๑๖ นายกน้อมเกล้ารับโองการ
ด่วนๆ มาสั่งงานเสร็จพร้อม
นังคัลกิจบัญหารเทียมแอก ไถเฮย
ไถประดังดาล้อมเฃตรด้าวแดนไทร ฯ
๑๗ ไถเดี่ยวไถคู่พร้อมรดมไถ
ต่างมุ่งต่างหมายใจเสาะค้น
แปรดะถัดทูนไวเวียนรอบ
ไถทั่วจงหวัดต้นนิโครธครึ้มสาขา ฯ
๑๘ หลายรอยหลายรอบรื้อพสุธา
หลายคาบหลายคราหาห่อนพ้อง
แสงแดดแผดกายาอยุดพัก เหนื่อยเฮย
นบบาทนักสิทธิพร้องพจน์แจ้งแถลงการณ์ ฯ
๑๙ พระสดับดาลโศกเศร้าชลไนย นองเอย
สุดที่สังเกตใจจักแจ้ง
ชรอยหมู่เทพยไทยงำเงื่อน ไว้นา
จำจะบวงสรวงแสร้งสัตย์อ้างอธิษฐาน ฯ
๒๐ ตริเสร็จทรงเสี่ยงด้วยบารมี
แม้นมาดบุตรีกูเกียรติล้ำ
ควรเปนอรรคเทพีจักรพรรดิ ราชนา
เผดจทุกข์ผดุงค้ำโลกยให้ศุขเกษม ฯ
๒๑ ฃอจงอุสุภเชื้ออาชา ไนยเฮย
ไถจรดจรุงพาพบแก้ว
อีกอำนาจเทวารักษช่วย นำเนอ
เสร็จเสี่ยงสัตยาแล้วจึ่งจ้องจรดไถ ฯ
             

แผ่นที่ ๔ - พระศรีสุนทรโวหาร

๒๒ โคนำจำเภาะพ้องพานปรสบ
ดอกประทุมห่อผอบกลัดกลุ้ม
บานกลีบกลิ่นตลบเลวงรื่น รศนา
พระจึ่งเผยผอบอุ้มบุตรแล้วรับขวัญ ฯ
๒๓ มนตรีทุกส่ำซ้องสรเสริญ
โฉมพระธิดาเจริญจิตรฃ้อง
พร้อมเบญจลักษณเพลินเนตรโลกย์ เฉลิมแฮ
อึงเอิกอวยพรพร้องลนั่นน้อมถวายกร ฯ
๒๔ พระเสด็จนำลูกน้อยนวนจันทร์
คืนสู่อาศรมพลันกล่าวอ้าง
พ่อไร้ดะไนยสันตติราช วงษเอย
จึ่งละสมบัติสร้างพรตสู้พยายาม ฯ
๒๕ กุศลดลแนะได้ดวงจิตร
เปนบุตรสุดสมคิดพ่อแล้ว
พ่อจกเศกนามสฤกดิพรสวัสดิ แม่นา
จงชื่อสีดาแก้วเกิดเกื้อบุญธรรม ฯ
๒๖ นางประนดบทเรศไท้ทูลสนอง
พระเดชพระคุณปองปกเกล้า
ลูกรักจักขอรองบัวบาท พระนา
คงชีพอาสัญเข้าฃ่ายฃ้องมฤตยู ฯ
๒๗ มนตรีทั้งสี่ซ้ำสรเสริญ
ได้ช่องทูลอัญเชิญราชท้าว
สรวมเสด็จราชดำเนินคืนนัค เรศนา
ครองพิภพผ่านด้าวดุจดั้งเดิมครอง ฯ
๒๘ ทรงรับอายาจแล้วพลันลา พรดแฮ
ซั้นสั่งเทียบโยธายาตรเด้า
ทรงรถร่วมธิดาดวงจิตร ท่านนา
ถั่นๆ ถึงถิ่นเฃ้าเฃตรท้ายธานิน ฯ
             

แผ่นที่ ๕ - พระศรีสุนทรโวหาร

๒๙ ฝ่ายชาวนัคเรศทั้งบุรุษนา รีนา
ทราบเหตุแห่งราชาผ่านเผ้า
ได้ราชธิดาลาพรตกลับ กรุงเฮย
โยงชักชวนลูกเต้าเหมื่อยเมื้อเหลือหลาม ฯ
๓๐ ชุมชนกล่นเกลื่อนท้องทางหลวง
คับคั่งคือทนานตวงเบียดแป้ง
พิศเพ่งธิดาดวงจิตรราช
ชมว่าเทพยสรรแสร้งจากฟ้ามาเมือง ฯ
๓๑ พระเสด็จทรงรถเข้าวังใน
รถประทับเกยไชยบ่อช้า
เสด็จนำธิดาไคลปรางมาศ
อเนกอนงค์เสนอหน้าแน่นทั้งวังหลวง ฯ
๓๒ เอกองค์อรรคเรศร์ไท้เทพี
นามรัตนมณีหนุ่มเหน้า
พระสนมนาฎนารีนับหมื่น
เรื่องรอบหมอบเฟี้ยมเฝ้าบาทเบื้องจักรพงษ์ ฯ
๓๓ ต่างพิศต่างเพ่งสร้อยสีดา
โฉมเฉิดฉีกเมฆมาแม่นแม้น
เฉกอัจฉรประภาประไพผ่อง ภักตร์แฮ
บงบอิ่มคิดแค้นเคียดแค้นคนบัง ฯ
๓๔ พระชนกบรมนารถไท้อธิบดินทร์
ตรัสแด่อรรคยุพินนาฎเผ้า
ได้บุตรสุดสมสถิลฝากแม่ แล้วแม่
เปนสิทธิมอบแดเจ้าจุ่งเลี้ยงผดุงขวัญ ฯ
๓๕ มหิษีรับสั่งถ้อยทูลสนอง
สมจิตรข้าคิดปองเนิ่นแล้ว
ลุลาภบุตรีครองสมเสน่ห์ ข้านา
พลางประโลมลูกแก้วกอดขึ้นประทับเพลา ฯ
             

แผ่นที่ ๖ - พระศรีสุนทรโวหาร

๓๖ องค์เยาวเรศสร้อยสีดา
กราบแทบพระบาทาพร่ำพร้อง
ลูกไร้บิดรมาดุรญาติ วงษเฮย
ขอพระเดชสองป้องปกเกล้าเช้าเย็น ฯ
๓๗ เทพีโลมลูบแล้วรับขวัญ
พรสถิตยปรางสุวรรณรัตนพร้อย
สมบัติแบ่งปูนปันครบสิ่ง
เวนสตรีนับร้อยรับใช้บำรุงโฉม ฯ
๓๘ สององค์ทรงทนูสร้อยศรีสมร
เสมอบุตรครรโภทรท่านไท้
สีดาเทพอัปศรเกษมศุข
สิบหกพระชนม์ได้จวบถ้วนพรรษกาล ฯ
๓๙ สมเด็จภูวนารถเจ้าจอมภพ
ทรงตริเตรียมปรารภเริ่มตั้ง
พิธียกศิลป์ครบตามสาคร ไสยเฮย
เสี่ยงสัตย์เสี่ยงบุญทั้งเลี่ยงท้าวทุกนคร ฯ
๔๐ ท้าวใดเคยคู่สร้างบุตรี กูนา
ยกธนูโมฬีเชิดช้อน
จักอภิเศกศรีสายสวาศ กูแฮ
ใช่คู่แม้นคัดค้อนอย่าเขยื้อนสะเทือนไหว ฯ
๔๑ ตริเสร็จธสั่งให้โหรหา ฤกษนา
โหรตรวจมหุรดิวาระแล้ว
ทูลถวายฤกษราชาอำมฤตย โชคแฮ
พระจักได้เฃยแก้วก่อเกื้อบารมี ฯ
๔๒ โองการสารสั่งชั้นเสนี สี่เฮย
ทุกหมู่ทุกกรมมีมากเฝ้า
จงจัดราชพิธีทายเทอด ธนูเฮย
การจวบจวนแล้วเจ้าจัดให้ทันการ ฯ
             

'ห้องที่ ๒ ท้าวชนกจักรวรรดิปรารภจะหาคู่ให้นางสีดากับให้โหรหาฤกษ์ ฯ แผ่นที่ ๗ - พระศรีสุนทรโวหาร

๔๓ จงตั้งมณฑปแพร้วพรายฉาย
ราชวัตรฉัตรเรียงรายรอบล้อม
แท่นเฉลาฉลุลายสถิตย์ท่าม กลางแฮ
พานมาศจำหลักพร้อมเพื่อไว้วางศร ฯ
๔๔ จงเผดียงดาบศถ้วนทุกองค์
ทั่วพนัศแดนดงถิ่นท้อง
เชิญมาประชุมวงแวดนั่ง
สวดเศกพระมนต์ซ้องสิทธิ์ด้วยเวทวงศ์ ฯ
๔๕ ส่งสาสน์สู่กระษัตริย์สิ้นสากล เกษตรเฮย
ร้อยเอ็ดทั่วมณฑลถิ่นด้าว
เชิญมาประชุมหนนัคเรศ เราแฮ
ยกธนูทุกท้าวเสี่ยงด้วยบุญเพรง ฯ
๔๖ เสนีทั้งสี่ผู้เปนประธาน
รับพระราชโองการใส่เกล้า
หมายสั่งกะเกณฑ์งานทุกหมู่ กรมเฮย
ตรวจเร่งทุกค่ำเช้าล่าช้าเกาะครอง ฯ
๔๗ แต่งทูตทูลข่าวแจ้งจอมกระษัตริย์
ทุกถิ่นภารารัฐรั่วรู้
ต่างองคต่างทราบอัดถ์เอิบอิ่ม ใจนา
กระหยิ่มจะยกศรสู้เสี่ยงได้สุดาสวรรค์ ฯ
๔๘ ธรรมการเกณฑ์ให้ออกอารัญ
เผดียงคณะนักธรรม์ทุกด้าว
ฎีกากะคืนวันกำหนด แน่แฮ
ตามฤกษธิราชท้าวโปรดเอื้อนโองการ ฯ
๔๙ มณฑปจตุรัศตั้งตากโพยม
ผ้าดาษขาวคือโสมส่องหล้า
แลเลิศเล่ห์บรรโลมตาโลกย์ เฉลิมแฮ
สี่มุขเฉิดช่อฟ้าลดชั้นถงันฉาย ฯ
             

แผ่นที่ ๘ - พระศรีสุนทรโวหาร

๕๐ เพดานคดเรียบร้อย-----
ดาวมาศดาษอำไพผ่องแผ้ว
รำบวนภู่มาไลยเลวงกลิ่น ตลบนา
ปูสาดดาษพื้นแล้วลาศล้วนพรมลาย ฯ
๕๑ โดยรอบมณฑปกั้นราชวัตร
วางเรียบระเบียบฉัตรเฉิดชั้น
หน่ออ้อยอิกหน่อกัทลีสีศด เสียดนา
กุมภ์ทึกตุกหว่างขั้นเขตรขั้นฉัตรไชย ฯ
๕๒ ท่ามกลางมณฑปตั้งเตียงมณ ฑลเฮย
คือแท่นกาญจนถกนก่องแก้ว
ตั้งพานอุไรยลงามสง่า นักพ่อ
รองธนูศิลปะแพร้วพรั่งพร้อมสักการ ฯ
๕๓ ผูกภวลาศอาศนพื้นโฃมพัตร
บันทึกพานเภสัชเสร็จตั้ง
น้ำ-----น้ำอัฐบานครบ ครันนา
สำหรับดาบศทั้งใหญ่น้อยนักธรรม ฯ
๕๔ หมายบอกวิเสศทั้งคาวหวาน
เตรียมเครื่องโภชาหารซ่อมช้อน
กรมธรรมการงานเผดียงสวด ฉันนา
กรมทนายเลือกต้อนรับตั้งโต๊ะเรียง
๕๕ กรมพราหมณพฤฒิบาศทั้งหุรดา จาริยเฮย
สมทบกรมโหรมาทั่วถ้วน
ประจำจัดบูชาเทวฤกษ
วิเสศส่งกระยาล้วนเครื่องเส้นสังเวย ฯ
๕๖ เตรียมเสร็จเสนิศรทั้งสี่ทูล
บัวบาทนเรนทรสูรยทราบแล้ว
ทรงโสมนัศพูนปราโมทย์
เบิกพระกระมลแผ้วผ่งอด้วยสมถวิล ฯ
             

ห้องที่ ๓ ท้าวชนกจักรวรรดิให้ป่าวประกาศ เชิญหน่อกษัตริย์ต่างเมืองมายกศร แผ่นที่ ๙ - พระศรีสุนทรโวหาร

๕๗ เจ้าคณะนักสิทธิผู้สมภาร
ทราบกิจแต่ธรรมการบ่ช้า
งันงกเที่ยวบอกขานคณะนัก พรตเฮย
รู้ข่าวต่างวุ่นว้าทั่วทั้งชฎิลดง ฯ
๕๘ คากรองครองแล้วจับตาลิปัตร
แบกกลดย่ามเภสัชสอดคล้อง
ธารกรจรดหยัดเหยาะเหย่า
ต่างชักพวกโยงพ้องมุ่งหน้ามาเมือง ฯ
๕๙ ถึงพร้อมนั่งล้อมแท่นมณฑล
สวดเวทสาธยายมนต์มีก้อง
ตามคณะบ่ปะปนเปนเหล่า กันนา
ถือพัดฃนนกป้องปิดหน้าสำรวมกาย ฯ
๖๐ ปางกระษัตริยเกษตรแคว้นสากล นครเฮย
โดยรอบขอบมณฑลทั่วด้าว
ต่างทราบกิตยนุสนธิ์โดยราช สาสน์นา
ว่าบัดนี้นเรศร์ท้าวชนกเจ้ามิถิลา ฯ
๖๑ ไปทรงผนวชแล้วหลายปี
ได้บุตรีในประทุมท่านนั้น
ลาพรตกลับบุรีครองราษฎร์ ใหม่เฮย
จักเศกบุตรีซั้นสั่งให้ส่งสาสน์ ฯ
๖๒ ให้กรษัตริยไปเสี่ยงอ้างบารมี
ยกธนูโมฬีเลิศแล้ว
ใครยกธนูศรีสวัสดิเชิด ได้นา
จักอภิเษกนางแก้วกับผู้พยุงศิลป์
๖๓ นานาอเนกร้อยเอ็จกรษัตริย์
ต่างยกพหลรัดรีบผ้าย
ดลแดนเฃตรจังหวัดเมืองมิ ถิลาแฮ
ตั้งพลับพลาแยกย้ายรอบด้าวแดนกรุง ฯ
             

แผ่นที่ ๑๐ - พระศรีสุนทรโวหาร

๖๔ แออัดขนัดรี้พลหลาย หมื่นแฮ
ตั้งทัพกท่อมรายรอบล้อม
คั่งคับคณานายอเนกไพร่ พลแฮ
ละค่ายละกองพร้อมพรั่งล้วนจตุรงค์ ฯ
๖๕ คฦ้ๅนคฤกกึงก้องพวกพลขันธ์
เซงแซ่เสียงแจจันโจทยพร้อง
ม้ารถคชอนันต์อเนกแน่น สนามนา
เสียงคีดเสียงขับร้องสนั่นด้วยดุริยางค์ ฯ
๖๖ ราตรีตรวจค่ายฆ้องกแตขาน
จองหง่องก้องกังวานเพรียกพื้น
ฆ้องยามย่ำรดมดาลดังครั่น ครวญแฮ
เสียงประโคมแตรคฤ้ๅนคฤกด้ายแดนเวียง ฯ
๖๗ เสนานายไพร่พร้อมทุกกอง
บ้างก็ร่าเริงคะนองสนุกคฤ้ๅน
บางพวกนั่ง-----ครองตฤกเขตร คามเฮย
บางเหล่าใจชุ่มชื้นช่วยเจ้านายตน ฯ
๖๘ แม้นไฉนพระผ่านเผ้าธรณินทร์ เรานา
จงยกธนูศิลป์สดวกได้
ลุลาภเลิศนารินทร์รีบสู่ นครเฮย
เศกว่าเพี้ยงขอให้ผ่านเกล้าสมถวิล ฯ
๖๙ ปางปวงกรษัตริย์รั้งแรมวัน
คอยฤกษเขตรสำคัญท่านพร้อง
นับเร่งราษตรีฝันทุกค่ำ คืนนา
ยิ้มกระหยิ่มจิตรจ้องแข่งสู้ยกศิลป์ ฯ
๗๐ ฝ่ายพระวสิฐทั้งสวามิตร
ทราบเหตุพิธีกิจราชไท้
เรียกรามลักษณสองศิศย์มาสู่ ท่านนา
บอกฃ่าวราวเรื่องให้ลักษณทั้งรามฟัง
             

แผ่นที่ ๑๑ - พระศรีสุนทรโวหาร ๗๑ เดิมราชชนกไร้ เอารส ท้อหฤไทยรันทด หน่ายแล้ว ละสมบัติทรงพรต เนาพนัศ พนมนา ได้บุตรีประดุจแก้ว เกิกห้องปทุมาน ฯ


๗๒ หวนคิดละผนวชเข้า ครองภา ราเฮย เลี้ยงถนอมอรธิดา ท่านไท้ จนเจริญพระชนมา ยุสิบ หกแฮ เธอคิดฝังปลูกให้ สืบเชื้ออสุริยวงษ์ ฯ


๗๓ จึ่งเริ่มดำริหตั้ง พิธี ยกธนูโมฬี เลิศแล้ว ข่าวกรษัตริยทุกธานี มาพรั่ง พร้อมแฮ ท้าวจักเลือกเฃยแก้ว เสี่ยงด้วยบารมี ฯ


๗๔ อันธนุเล่มนี้เลิศ เลอไตร โลกย์เฮย มีศักดาเดชไชย เชี่ยวแกล้ว เปนของพระจอมไกร ลาศปราบ อสูรนา พิฆาฏตรีบุรำแล้ว เลิกไว้มิถิลา ฯ


๗๕ องค์ใดยกเชิดได้ โดยหมาย ท้าวจะอภิเษกสาย สวาศสร้อย ทั้งเกีรยดิจักขจาย ขจรจบ โลกยนา ยกบ่ได้จักน้อย เนตรหน้าสากล ฯ


๗๖ สองเจ้าเผ่าราชเชื้อ เทวัญ ทรงเดชดุจสุริยฉัน เฉิดฟ้า เขาจะแข่งฤทธิกัน ชิงมิ่ง สมรเฮย ไปกับไอยกาถ้า ช่องได้ไชยชิง


๗๗ ชวนหลานแล้วผลัดผ้า คากรอง หนังพยัฆสใบครอง ห่อเกล้า พาหน่อกษัตริยสอง เสดจจาก กุฎินา เดินยะเหยาะเหย่าเข้า ถิ่นท้องทางพนม ฯ </tpoem> แผ่นที่ ๑๒ - พระศรีสุนทรโวหาร

๗๘ พลางชมพรรณมิ่งไม้ในดง
จำยกมหาหงเกดแก้ว
จำปีปีบประยงยวนกลิ่น ขจรนา
ตาคุ่มมตาดแต้วหมากต้องตาเสือ ฯ
๗๙ โยมโดยดอกแย้มช่อชูไสว
สายหยุดอุไทยไขกลิ่นกล้า
ปริกปรูประดู่ในดงดื่น ดาษแฮ
พวงพะยอมย้อยรย้ายั่วเย้าภิรมย์ชม ฯ
๘๐ เดินทางหว่างโขดขั้นสิงขร
เงื้อมแง่ฉง้อนงอนชโงกง้ำ
ยลยอดจดอำพรพยับหมอก มัวแฮ
โกรกกรอกซอกเหวถ้ำถิ่นท้องธารไหล ฯ
¬๘๑ ชมสัตวจัตุบาทเต้นตามพง
หมีเม่นพยัคฆยงย่องจ้อง
กำโองอิกกระจงโจนวิ่ง หนีนา
จามรีขนข้องหยุดเปลื้องปลดขน ฯ
๘๒ บัดยลพยัคฆร้ายราวี
โผนเผ่นปะทะหมีมุ่งมล้าง
หมีโถมรับทันทีทยานตบ เสือแฮ
แขงต่อแขงงัดง้างปลุกปล้ำผงำหงาย ฯ
๘๓ งูเหลือมเลี้ยวไล่เนื้อเวียนวง
หางตวัดรัดกวางดงแด่วดิ้น
ดิกๆ บ่ทันปลงชีพสนิท เลยนา
งูขยอกกลืนสิ้นอิ่มเท้อรทวยกาย ฯ
๘๔ ชมพลางทางรีบเต้าตำเนิน
การด่วนบชวนเพลินเพลิดช้า
ดุ่มดัดลัดทางเถินทิวพฤกษ ไพรพ่อ
ลุทวารเวียงล้าเลื่อยช้าบทจร ฯ
             

แผ่นที่ ๑๓ - หลวงฤทธิพลไชย

๘๕ พระวสิฐสวามิตรเยื้องยาตรา
นำพระลักษณรามาค่อยคล้อย
เข้าในมิถิลาลานเนตร เลงแฮ
แถววิถีใหญ่น้อยปราบพื้นภูมเสมอ ฯ
๘๖ ปราการประกอบแก้วผลึกลาย
หอรบนางจรัลรายรอบล้อม
เชิงเทินเกลี่ยกรวดทรายสีนาด อเนกนา
ประจุประจำป้อมทั่วทั้งวังวง ฯ
๘๗ สนุกนิ์สนานปานเปรียบด้าวแดนสวรรค์
ราบรื่นหนทางจรัลร่มไม้
เรือนราษฎร์อเนกอนันต์นับหมื่น แสนนา
แลกลาดตึกเก๋งใกล้เกลื่อนข้างทางจร ฯ
๘๘ แถวผลูดูพิฦกล้วนธงฉัตร
วายุแกว่างไกวสะบัดโบกฟ้า
รายเรียบเรียบราชวัตรตรลอดลิ่ว
เพลินเนตรหลงแลช้าชื่นชื้นชวนชม ฯ
๘๙ เรียดทางสองข้างรวจรัฐยา
สาวหนุ่มพฤฒพราหมณานั่งร้าน
ขายแพรม่วงพัตราโหมดตาด
อัดตลัดผ้ายกก้านแย่งเกี้ยวกรวยเชิง ฯ
๙๐ บ้างขายเครื่องแก้วเลี่ยมลวดลาย
โคมกิ่งตะเกียงรายเรียบตั้ง
กระจกกระจ่างฉายฉากรูป ภาพนา
โต๊ะถาดทองขาวทั้งซ่อมช้อนจานชาม ฯ
๙๑ บางแห่งแต่งร้านเรียบเจริญตา
ขายเครื่องสุคนธารศเร้า
หอมตรลบอบนาษาสองกาษัตริย์ ท่านแล
เพลินพิศพลางไต่เต้าติดต้อยตามครู
             

แผ่นที่ ๑๔ - หลวงฤทธิพลไชย

๙๒ เลยเข้าทวาเรศชั้นปราการ ในแฮ
พิศเพ่งเลงราชถานทั่วพื้น
แสนสนุกนิ์ศุขสำราญนัคเรศ ท่านนา
ดูสง่างามคฤกครื้นทั่วทั้งราชถาน ฯ
๙๓ หอคอยลอยลิ่วห้องคัคณานต์
สูงแข่งเภราคารคู่ด้าว
ทิมแถวที่เทพยสถานสิงสถิตย เสถียรนา
ถึงถัดโรงทานท้าวอุทิศตั้งตามถนน ฯ
๙๔ โรงกรีโรงรถม้ามีครบ ครันแฮ
สนามคชปรลองรบเรียบพื้น
พิศเพียงอมรภพภูมภาค
แลโล่งตรลอดครื้นครึกล้ำสนามหลวง ฯ
๙๕ โรงทหารหัดฝึกซ้อมสัปยุทธ
คลังเครื่องสรรพอาวุธแต่งตั้ง
โรงปืนคาบผาชุดชนวนนก สับแฮ
ดึกใส่ดินดำทั้งมาดก้อนดินปลิว ฯ
๙๖ โอโถงโรงพักร้อนรโหถาน
ปูแผ่นศิลาลานลาดแผ้ว
ศาลาลูกขุนศาลสุรัศ วดีแฮ
โรงหล่อต่อคลังแก้วแกล่ใกล้คลังทอง ฯ
๙๗ ทิมดาบองครักษทั้งแปดกรม อยู่นา
หอพระสาตราคมปิดป้อง
โรงพักจัตุสดมภ์ดูสะอาด เนตรนอ
ทิมดาบกรมวังห้องเครื่องทั้งทิมสงฆ์ ฯ
๙๘ เรืองหลวงประเล่ห์แม้นวิมาน แมนเอย
ปราสาทรัตนกาญจน์ก่ำฟ้า
มุขลดสี่เหลี่ยมบานบังอวด อุไรแฮ
ลอยลีวแลเลิศห้ายอดเฟื้อยฟูโพยม ฯ
             

แผ่นที่ ๑๕ – หลวงฤทธิพลไชย

๙๙ พระปรัศอัฒโยคแก้วกาญจนา
เรืองรัตนมณฑิราอร่ามรุ้ง
รงคัลราชสวภาคารเพริศ เพรานอ
มุขเด็จเด่นนาคสดุ้งประดับแก้วกนกแกม ฯ
๑๐๐ ตึกสนมตำหนักตั้งตรลอดแล
บงเบิกบานพระแกลทุกห้อง
รวยรูดวิสูตแพรผูกภู่ กลิ่นเอย
ตาข่ายแขวนขึงคล้องเครื่องห้อยตรลบหอม ฯ
๑๐๑ จักกฤบณ์พิศภาคพื้นไพชนต์
ชายเนตรบงแกลบนเบิกไว้
หวังจิตรคิดจักยลเยาวลัก ษมีนา
บุญบุพเพดลให้ปรสบสร้อยศรีสมร ฯ
๑๐๒ ปางองค์เยาวเรศล้ำลักษมี
สถิตยแทบปราสาทสีหาศน์ห้อง
ดลใจนาฎทษฏดีโดยช่อง แกลแล
ไนยเนตรนางเลงต้องเนตรไท้ผทมสินธุ์ ฯ
๑๐๓ กุศลสองก่อนสร้างทันถึง
เสียวจิตรพิศวาศรึงรักร้อน
ต่างองค์ต่างหลงตลึงลานเสน่ห์ กันนา
พระเหลือบเยาวลักษณ์ค้อนตอบให้ในที ฯ
๑๐๔ จักรรัตน์ปรวัดว้าสวาศครัน
เยาวลักษณ์ลานทรวงกรสัลเสน่หไท้
เคยรองบทเรศธรรม์มิกราช มานา
ความรักรุมจิตรให้เร่าร้อนรัญจวล ฯ
๑๐๕ อาวตารดาลเสน่ห์ด้วยนวลอนุช
แสนรักอรรคเรศสุดสวาศล้ำ
จะยาตรไป่ยาตรหยุดยืนเพ่ง เพลินนา
บงนาฎบอิ่มน้ำจิตรปลื้มลืมองค์ ฯ
             

ห้องที่ ๔ พระรามสบเนตรกับนางสีดา กับพิธียกมหาธนูโมลี แผ่นที่ ๑๖ – หลวงฤทธิพลไชย

๑๐๖ พระลักษณ์เหนหริเพี้ยนจริตผิต
กรบัตรยอกรสกิดกล่าวถ้อย
ดังฤๅพระทรงฤทธิรออยู่
เชิญเสดจยูรยาตรคล้อยคลาศไท้นักธรรม์ ฯ
๑๐๗ ฟังองค์พระอนุชโอ้อดสู ใจนา
ฝืนจิตรจรตามผูลเหลือบซ้าย
แลขวากลับมาดูดวงสวาศ พี่เอย
ถอนทอดหฤไทยย้ายย่างเยื้องยลสมร ฯ
๑๐๘ ดูใดไป่ปลื้มเปรียบบังอร พี่เอย
แสนสุดอาไลยสมรแม่นี้
เงยภักตร์เพ่งบัญชรทุกช่อง แกลนา
แลตระลอดจนลี้ลับแล้วเลยจร ฯ
๑๐๙ ลักษมีศรีสวัสดิ์แก้วกัลยา ณีแฮ
พิศเพ่งพระจักราคลาศแคล้ว
นางแสนสุดเสนหาหริรักษ ท่านเอย
แลส่งลับเนตรแล้วหับห้องโหยหวน ฯ
๑๑๐ พระวสิฐสวามิตรเต้าตามถนน
กอบกิจสำรวมสกนธ์แช่มช้า
พระลักษณรีบจรดลโดยด่วน มานา
หริรักษรึงจิตรว้าวุ่นด้วยดวงสมร
๑๑๑ เหลียวหลังแลลับแล้วจรลี
ตามอุไภยมุนีนารถเต้า
ถึงโรงราชพิธีทองเพริศ พรายนา
พระวสิฐนำสองเข้าสู่พื้นภูมิสถาน ฯ
๑๑๒ สถิตยเหนือราชอาศน์พื้นพรมปู
ชายเนตรชำเลืองดูเครื่องตั้ง
จักรฤกษณพิศเพ่งธนูนึกกรยิ่ม ใจนา
คงจักสมคิดครั้งคาบนี้ตรนักเหน ฯ
             

แผ่นที่ ๑๗ – หลวงฤทธิพลไชย

๑๑๓ ปางองค์อัมเรศรเจ้าจอมไตร ตรึงษเฮย
ทราบกิจกระแหน่ในชนกท้าว
จะอภิเษกทรามไวยวรลัก ษมีแฮ
ป่าวราชร้อยเอจด้าวดื่นหน้ามาประชุม ฯ
๑๑๔ เสี่ยงศิลป์โมฬีตตั้งพิธี การแฮ
กระษัตริยองค์ใดมีเดชแกล้ว
ยกศิลป์สิทธิโมฬีชูเชิด ได้นา
จะเศกเปนเขยแก้วก่อเกื้อวิวาห์การ ฯ
๑๑๕ คาบนี้พระกฤษณล้ำเลิศไกร
พระจะยกศิลป์ไชยเชิดฟ้า
จำเราจักลงไปเปนประ ธานนา
คอยดับวิวาทว้าวุ่นให้เหือดหาย ฯ
๑๑๖ ส่องเหตุเหนเสร็จท้าวมัฆพาน
ออกจากรัตนพิมานมาศเต้า
นำฝูงเทพย์บริวารแหวกเมฆ มาแฮ
ถึงนิเวศวาสพเข้าสู่พื้นโรงทอง ฯ
๑๑๗ ปางนรินทร์ชนกเจ้าจอมนรา กรแฮ
ทรงพระโสมนัศปรารภเร้า
ครันหมู่เทพย์สิทธาสถิตยที่ ประชุมนอ
จึ่งเสดจบทจรเข้าสู่ห้องสรงสนาน ฯ
๑๑๘ เสร็จสรงทรงเครื่องแล้วจรลี
สรรพส่ำสุรเสนีแห่ห้อม
ถึงโรงราชพิธีประทับแท่น ทองแฮ
อภิวาทเทเวศรพร้อมทั่วทั้งฤๅษี
๑๑๙ จึ่งพระภูวนารถไท้ทัศนา
ร้อยเอจกระษัตริยมามั่วพร้อม
แต่งองค์ประดับอาภรณ์เพริศ เพราแฮ
สถิตยที่ประชุมล้อมรอบเฝ้าฟังกระแส ฯ
             

แผ่นที่ ๑๘ – หลวงฤทธิพลไชย

๑๒๐ พระยลราเมศทั้งอนุชา
งามยิ่งกระษัตราทุกด้าว
จึ่งถามพระสิทธาสิศยท่าน สองฤๅ
เปนหน่อกระษัตริยท้าวเฃตรแคว้นแดนไฉน ฯ
๑๒๑ พระวสิฐจึ่งตอบถ้อยแถลงความ
สิศย์รูปชื่อลักษณ์รามพี่น้อง
เปนหน่อทธรฐนามปิตุเรศ สองนา
ผ่านอยุทธเยศป้องไพร่ฟ้าประชาเกษม ฯ
๑๒๒ ยินข่าวบพิตรตั้งพิธี การแฮ
จักเสี่ยงศรโมฬีเลิศอ้าง
จึ่งพาศิศยสองลีลาศสู่ สถานนา
เพราะใคร่อยากยลบ้างแต่โพ้นห่อนเหน ฯ
๑๒๓ ทรงสดับดาบศอ้างออกความ ชัดแฮ
ประจักษสุริย์วงษนามนิเวศด้าว
นึกรักพระลักษณ์รามรึงจิตร พระนา
ถวิลวาบหฤไทยท้าวใคร่ได้เปนเขย ฯ
๑๒๔ กรองจิตรคิดยักเยื้องขยับขยาย ยากนา
กระษัตริยมามากหลายแหล่งล้น
ตริพลางตรัสถามนรายน์ปิตุเรศ ศุขฤๅ
เสวยสวัสดิ์พิพัฒน์พ้นเศิกเสี้ยนเบียฬไฉน ฯ
๑๒๕ จักรกฤษณ์อัญชลิตแล้วทูลสาร
ปิตุเรศดำรงสถานท่านไท้
นฤทุกขศุขสำราญนัคเรศ เรืองแฮ
ทุกทั่วทวยราฎรได้ศุขพร้อมไพบูลย์ ฯ
๑๒๖ ฟังหริทูลเสร็จแล้วพระภู ธรแฮ
ตั้งสัตย์ทรงเสี่ยงธนูนึกพร้อง
ใครควรธิดากูจงยก ขึ้นนา
เสร็จเสี่ยงสั่งฆาฏฆ้องหึ่งให้ไชยเฉลิม ฯ
             

แผ่นที่ ๑๙ - หลวงฤทธิพลไชย

๑๒๗ ร้อยเอจกระษัตริยได้สดับเสียง ฆ้องแฮ
ต่างด่วนดำเนิรเคียงแข่งหน้า
ยัดเยียดเบียดเสียดเถียงกันวุ่น วายนอ
อุดตลุดฉุดคร่าท้ายุทธอ้างอวดหาญ ฯ
๑๒๘ อมเรศรเหนกรษัตริยถุ้งเถียงกัน วุ่นแฮ
โบกหัดถ์ตรัสห้ามพลันกล่าวอ้าง
ศิลป์พระศิวจอมจรรโลงเล่ม นี้นอ
ควรคู่ต่อผู้สร้างสิ่งพร้อมอภินิหาร ฯ
๑๒๙ บุญนิจฤทธิน้อยอย่านึกประสงค์ เลยนา
ต่อคู่พระยุพยงยกได้
เรามาจักเปนองค์ประธานแก่ ท่านเอง
กำหนดผลัดกันให้ยกครั้งคราวลองค์ ฯ
๑๓๐ ทุกกระษัตริยโดยสั่งท้าวสหัศไนย
ผลัดเปลี่ยนกันเข้าไปทั่วหน้า
ยกศิลป์แต่จะไหวสักนิด เปล่าแฮ
สุดฤทธิสิ้นแรงล้าล่าแล้วถอยหลัง ฯ
๑๓๑ ชนกยลราชร้อยเอจยกศิลป์
ไป่เคลื่อนสมเหมือนถวิลจิตรไว้
จึ่งจอมจักรวัติผินภักตร์พจน์ พลันแฮ
สั่งพระลักษณ์รามให้เร่งเข้ายกศร ฯ
๑๓๒ ทรงสังข์รับสั่งแล้วอวยกนิษฐ ก่อนแฮ
พระลักษณ์ถวายอัญชลิตเสร็จเต้า
กรายกรจับศรสิทธิเขยื่อนขยิ่ม ใจนา
จึ่งกลับสู่ที่เฝ้าเชฐไท้ผทมสินธุ์ ฯ
๑๓๓ พระกฤษณรักษรู้ทีองค์ อนุชแฮ
จึ่งเสด็จดำเนิรหงษแช่มช้อย
ยื่นหัตถ์ยกศิปล์ทรงชูเชิด ไว้นา
จะหนักแต่สักน้อยหนึ่งนั้นฤๅมี ฯ
             

ห้องที่ ๕ ท้าวชนกจักรวรรดิส่งราชสาสน์ไปยังศรีอยุธยา แผ่นที่ ๒๐ - หลวงฤทธิพลไชย ๑๓๔ เสร็จแสดงวรเดชท้าว สายศิลป์ ประลองแฮ ไหวหวั่นทั่วปัถพิน แผ่นฟ้า พโยมพยับอับเมฆิน ครรชิต ช่วงนา วายุพัดปัดป่าวหล้า โลกยแจ้งแสงสูริย ฯ


๑๓๕ ปางองค์เทวราชไท้ ทัศนา ราเมศยกศิลป์ปรา กฏแกล้ว จึ่งเป่าพิไชยมหา สังข์เสนาะ เสียงเอย โหรลั่นฆ้องประโคมแล้ว อ่านอ้างอวยพร ฯ


๑๓๖ ร้อยเอจกรษัตริยได้ ทฤษดี หริรักษยกศรศรี เหนี่ยวน้าว อัปหยดย่านฤทธี ถวิลสวาศ วุ่นแฮ ลาบาทเทวราชท้าว ชนกแล้วคืนนคร ฯ


๑๓๗ วัชรินทรเทพยทั้ง อมร มากนา นักสิทธิวิทยาธร ทั่วหน้า ประชุมที่ยกศร ศุภกิจ แล้วแฮ ลาชนกคืนสู่หล้า แหล่งด้าวแดนตน ฯ


๑๓๘ จักรวรรดิตรัสด้วยพร ดาบศ สองเอย จะเศกสองเยาวยศ ยิ่งไท้ ข้าจักส่งสารจรด จอมอยุทธ ท่านแฮ มอบอปวิวาห์ให้ พรักพร้อมพงษประยูร ฯ


๑๓๙ บัดสั่งอาลักษณผู้ ผจงสาสน์ เสร็จนา จาฤกใส่แผ่นกาญจน์ กล่องแก้ว แต่งทูตม่งมาสถาน อยุทธถั่น ถึงแฮ ตรงสู่ลูกขุนแล้ว เล่าแจ้งแถลงไข ฯ


๑๔๐ ส่งสาสน์เสนิศรน้อม ทูลทธ รฐนา ทราบเสร็จดให้หาพรด สัตรุศเฝ้า ขุนแสะรับสั่งบท จรจาก อยุทธแฮ ถึงถิ่นไกยเกษเข้า สู่ไท้ทูลแถลง ฯ </tpoem> ห้องที่ ๖ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษเพื่อไปอยุธยา แผ่นที่ ๒๑ - พระยาสุนทรนุรักษ

๑๔๑ พระพรตสตรุตสดับแจ้งพจมาน
ในศุภลักษณสาสนชนกไท้
โสมนัศสุดจักปานใดเปรียบ
เสมอรศอำมฤตยไล้ลูบให้เย็นกมล ฯ
๑๔๒ สองเสด็จโดยด่วนเฝ้าไอยกา
นบบาททูลจอมนราธิราชท้าว
หลานรักจักขอลาบัวบาท พระเอย
ไปอยุธยาด้าวดุจได้สดับสาสน ฯ
๑๔๓ ด้วยองค์มงกุฏเจ้าจอมอยุท ธยาเอย
จะอภิเศกพระทรงครุธแก่นไท้
กับพระลักษมีสุดโสมนัศ ยิ่งนา
ในมิถิลานครให้แต่งตั้งสยุมพร ฯ
๑๔๔ ปางปิ่นไกยเกษท้าวกรุงกษัตริย์
เปรมกะมลศุขพิพิฒใช่น้อย
สดับสองวรราชนัดดากล่าว ทูลแฮ
จึ่งพระดำหรัสถ้อยสวัสดิให้ไชยเฉลิม ฯ
๑๔๕ หลานรักจงรีบร้อนเร็วพลัน
ไปอยุทธย์โดยวันเริ่มไว้
กอบการวิวาห์สรรศุภฤกษ สองนา
ตามพระราชสาสนไท้ท่านท้าวบิดุรงค์ ฯ
๑๔๖ สองจงทูลบาทไท้ทธรฐ
อีกพระกฤษณปรากฎเกียรติแกล้ว
จงเจริญพระชนม์ยศสวัสดิ์ยิ่ง ยืนนา
เปนปิ่นจันโลงแผ้วผ่องฟ้ามหาสฐาน ฯ
๑๔๗ พระทรงอนุญาติแล้วตรัสสอน
สองจากไอยกาจรจิตรว้า
จะยาตรพยุหรอนแรมเถื่อน
ไตรตรวจผลช้างม้าแวดล้อมวงรวัง ฯ
             

ห้องที่ ๗ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษไปอยุธยา เพื่อตามเสด็จไปในงานวิวาห์พระรามที่มิถิลา แผ่นที่ ๒๒ - พระยาสุนทรนุรักษ

๑๔๘ อย่าหมิ่นประมาทด้วยมรรคา
ไพพิศม์สัตวพาลาเหล่าร้าย
ปิศาจภูตมายาลวงหลอก หลอนแฮ
จะยกจะยาตรย้ายหยุดยั้งรวังไภย ฯ
๑๔๙ จงผันจงผ่อนให้พักพล
แรมอยดรอแรมคนล่าล้า
หายเหนื่อยจึ่งจรดลพยุห์ยาตร ไปนา
พลบค่ำชรอ่ำฟ้าอย่าได้บทจร ฯ
๑๕๐ จงจำกำหนดข้อคำสอน
เสร็จประสาศอวยพรเพิ่มให้
จงสวัสดิ์สถาวรเจริญศุข หลานเอย
สรรพทุกข์ขุกเข็ญไข้อย่าข้องรคายเคือง ฯ
๑๕๑ พระพรตสัตรุตน้อมประนมกร
รับสั่งรับคำสอนใส่เกล้า
ดังได้อมฤตยพรภูลเพิ่ม
ลาบาทไอ่ยกาเจ้าแผ่นพื้นภูวดล ฯ
๑๕๒ เสด็จกลับปราสาทแก้วกาญจนา
ทรงประทับปรางปราโมชท้าว
สั่งขุนมุขมาตยาเตรียมพยุห ยาตรเฮย
เราจักไปอยุทธด้าวก่อนด้วยโดยพลัน ฯ
๑๕๓ เสนีทั้งสี่น้อมปรนตถวาย กรนา
รับสั่งน้องนารายน์รีบร้อน
สู่ศาลลูกขุนหมายทุกหมวด กองแฮ
เกณฑ์หมู่จตุรงค์ต้อนจัดเข้าตามขบวน ฯ
๑๕๔ พลคชจัดคชเชื้อฉัททันต์
เสยส่ายซึมซับมันน่าท้าย
ผูกเครื่องคร่ำสุวรรณชลุฉลัก ลายแฮ
ขุนคชขับขยายย้ายย่างเยื้องยืนทยาน ฯ
             

แผ่นที่ ๒๓ - พระยาสุนทรนุรักษ์

๑๕๕ พลม้าผูกม้าชาติสินธพ
เริงร่ารณรงค์รบร่านร้อง
เครื่องผูกประดับครบดาวมาศ มณีนา
ขุนขับจับทวนจ้องจิตรห้าวฮึกหาญ ฯ
๑๕๖ พลรถจัดรถร้ารณรงค์
เทียมเทียบสินธพองอาจห้าว
สาระถีท่าทียงยลสง่า งามเอย
กรก่งเกาทัณฑ์น้าวเหนี่ยวจ้องจักแผลง ฯ
๑๕๗ พลรบเริ่งร่าร้ายฤทธี
กวัดแกว่งตาวทำทีเทิดท้า
เขนทองโล่กฤชตรีธนูน่า ไม้เฮย
แลสะพรึบเพียบหล้าสลับล้วนขบวนพล ฯ
๑๕๘ จัดขบวนพยุหริ้วรายธง
ขุนรถจัดรถทรงเสร็จพร้อม
บุษบกสุวรรณรหงเรืองรัตน์ อร่ามแฮ
เทียมแสะเทียบเกยน้อมนารถไท้ทูลแถลง ฯ
๑๕๙ สององค์ทรงสดับแล้วลีลา
ยังที่สรงธาราลูบไล้
เสร็จประสุคันธาขจรกลิ่น ฟุ้งแฮ
สองขัดติยราชไท้เสด็จเข้าประดับองค์
๑๖๐ ทรงสนับเพลาตาดพื้นพรายพรัน
ภูษิตรฉลององค์สุวรรณ์พร่างพร้อย
ตาบทิศทับทรวงสรรสอดมาศ กรเฮย
สรวมประวิชประดับสร้อยอิกสอิ้งมกุฎทรง ฯ
๑๖๑ ครั้นเสร็จสองย่างเยื้องยาตรา
ทรงรถเรืองรัตนากนกพริ้ง
เครื่องสูงพัดโบกจามรมาศ
บังแซกคันชิงกลิ้งกลดกั้งบังสูริย์
             

แผ่นที่ ๒๔ - พระยาสุนทรนุรักษ ๑๖๒ ได้ฤกษโหรลั่นฆ้อง ขานไชย เสียงประโคมพลไคล คลาศเด้า เคลื่อนรถคชเกริกไหย์ เหิมร่าน รณนา ออกจากไกยเกษเข้า เฃตรแคว้นแดนดง ฯ


๑๖๓ เดินทางพลางพิศพื้น ภูมพนัศ สพรุ่มพฤกษสพรั่งผลัด ช่อช้อย ตูมบานตระการกลัด กลีบกลิ่น ลเวงแฮ ชูเชิดผลพวงย้อย ยื่นระย้าศุกหอม ฯ


๑๖๔ ยลนางนวลแนบไม้ ขานาง ยูงเหยียบยอดยางหาง ฝ่ายฟ้อน คับแคจับคบคาง ตขาบจับ ตขบนา เทงทูตเกาะกิ่งสะท้อน กทุ่มล้วนกทุงหลาย ฯ


๑๖๕ พิศพรรค์จตุบาทครื้น อารัญ ลมั่งระมาดชมดสมัน เม่นสุ้ม คณยองย่องยืนยัน พยัคฆ์ยอบ ขยับแฮ ควายเถื่อนโคกทิงกลุ้ม เกลื่อนกล้ากลาดดง ฯ


๑๖๖ สองกษัตริย์เพลินพิศพื้น ไพรรหง คลาเคลื่อนพลเดิรดง ด่วนเต้า ชายแสงพระสุริยง ยาตรรถ ป่ายนา ถึงถิ่นนครเข้า เฃตรด้าวอยุทธยา ฯ


๑๖๗ พระดำรัสให้หยุดยั้ง ยังภาย นอกนา พอพักพวกพลกาย เลื่อยล้า ทุกกองทุกแถวนาย หมวดตรวจ ตราแฮ เสียงคฤกกึงก้องว้า วุ่นแส้เสียงฃาน ฯ


๑๖๘ รวมพลพรั่งพร้อมเสร็จ เสนี ทูลแก่สองกรษัตริย์ ผ่านเกล้า รวมพลพวกโยธี พักเหนื่อย แล้วนา เชิญเสด็จยาตรเฝ้า บาทเบื้องบิตุรงค์ ฯ </tpoem> แผ่นที่ ๒๕ - พระยาสุนทรนุรักษ

๑๖๙ พระพรตสัตรุตพร้อมเสนี
จากที่พักเสดจลีลาดเฝ้า
ถวายปรนตฟังคดีบรมนารถ
แห่งบิตุเรศเจ้าอยุทธย์ด้าวภูวดล ฯ
๑๗๐ ปางพงษจักรพรรดิเจ้าจอมธรรม์
เหนพระโอรสพลันประภาษถ้อย
ตรัสสั่งสุมันตันเตรียมพยุห์ ยาตรเฮย
ไตรตรวจจงเรียบร้อยรุ่งแล้วจักจร ฯ
๑๗๑ สุมันตันรับใส่เกล้ากลับเวน
หมายบอกนอกในเกณฑ์ทั่วหน้า
รถรัตน์อัศวคเชนทร์หาญศึก
ทุกหมู่พลกลั่นกล้าสพรั่งพร้อมสารทสรรพ์ ฯ
๑๗๒ พลพระพรตเทียบต้องตรางทัพ
นำน่าจตุรงค์สรรพเสร็จตั้ง
พลพระสัตรุตนับอนันต์แน่น เนืองแฮ
จัดเทียบเรียบริ้วรั้งพยุห์ป้องกองโกรย ฯ
๑๗๓ ทัพกษัตริย์จัดพร้อมจัตุรงค์
ล้วนแต่โยธาองอาจแกล้ว
ถือครบเครื่องสาตรยงยุทธยิ่ง
พร้อมหมู่ทวยหาญแล้วเลื่อนริ้วรายพล ฯ
๑๗๔ พลคชขุนคชขึ้นคุมขอ
พลอัศว์กุมทวนยอพยศเต้น
พลรบจัดพลภอครบเครื่อง สารทเฮย
พลรถขุนรถเขม้นมุ่งน้าวเกาทัณฑ์ ฯ
๑๗๕ รถทรงบฟุษบกชั้นเฉดรหง
งอนแอกงามดุมกงมาศแก้ว
เทียมเสวตอัศวพงษพลาหก หาญแฮ
รถประเทียบเทียมแสะแผ้วผ่องพื้นผ่านดำ ฯ
             

แผ่นที่ ๒๖ - พระยาสุนทรนุรักษ์

๑๗๖ จัดเสร็จทุกสิ่งตั้งพยุหยาตร ตราเฮย
ทัพน่าพลเพียบกลาดเกลื่อนกลุ้ม
ทัพหลวงทัพหลังดาษดูดื่น ดินนอ
กองแซกกองส้อนสุ้มพรั่งพร้อมพนักงาน ฯ
๑๗๗ ปางบรมราชไท้ทธรฐ
สู่แท่นอลงกฎก่องแก้ว
สามอรรคเรศประณตนฤเบศร
นางพนักงานพัดแผ้วผ่องน้ำพระไทยเกษม ฯ
๑๗๘ พระจอมอยุธย์ด้าวสถิตย์บน อาศน์เอย
ดำริห์การวิวาหจนสว่างฟ้า
ชวนราชบุตรจรดลกับนาฎ สามแฮ
โดยเสด็จจรทั้งห้าสู่ห้องสรงสนาน ฯ
๑๗๘ ไขปะทุมอุทกฟุ้งฝอยฝน
สรงโสรดพระสกนธ์ผ่องแผ้ว
เสร็จทรงเครื่องพระสุคนธ์รศรื่น รวยแฮ
หกกษัตริย์สนานแล้วเสด็จเข้าประดับองค์ ฯ
๑๘๐ บิดุรงทรงเครื่องต้นเสร็จพลัน
เอารสทรงเครื่องสุวรรณพร่างฟ้า
สามนาฏเครื่องทรงสรรเสาวภาคย์ ผ่องนา
เรืองอุไรอร่ามจ้าแจ่มแก้วแพรวพราย ฯ
๑๙๑ บิตุเรศยูรยาตรเยื้องกรายกร
ทรงพระแสงขรรค์จรฤทธิแกล้ว
พระเอารสทรงศรสอดขัด องค์นา
งามดั่งแสงโสมแผ้วผ่องฟ้าราศี ฯ
๑๙๒ หกกษัตริย์เสด็จขึ้นรถทรง
เทียมแสะสีกมุทยงยิ่งล้ำ
รถประเทียบเครื่องสูงธะทิวสลับ สีนา
ขุนขับจับแสร้งช้ำหวดเร้าอัศดร ฯ
             

แผ่นที่ ๒๖ - ๕๐

แผ่นที่ ๕๑ - ๗๕

แผ่นที่ ๗๖ - ๑๐๐

แผ่นที่ ๑๐๑ - ๑๒๕

แผ่นที่ ๑๒๖ - ๑๕๐

แผ่นที่ ๑๕๑ - ๑๗๕

แผ่นที่ ๑๗๖ - ๒๐๐

แผ่นที่ ๒๐๑ - ๒๒๕

แผ่นที่ ๒๒๖ - ๒๕๐

แผ่นที่ ๒๕๑ - ๒๗๕

แผ่นที่ ๒๗๖ - ๓๐๐

แผ่นที่ ๓๐๑ - ๓๒๕

แผ่นที่ ๓๒๖ - ๓๕๐

แผ่นที่ ๓๕๑ - ๓๗๕

แผ่นที่ ๓๗๖ - ๔๐๐

แผ่นที่ ๔๐๑ - ๔๒๕

แผ่นที่ ๔๒๖ - ๔๕๐

แผ่นที่ ๔๕๑ - ๔๗๕

แผ่นที่ ๔๗๖ - ๕๐๐

แผ่นที่ ๕๐๑ - ๕๒๕

แผ่นที่ ๕๒๖ - ๕๕๐

แผ่นที่ ๕๕๑ - ๕๗๕

แผ่นที่ ๕๗๖ - ๖๐๐

แผ่นที่ ๖๐๑ - ๖๒๕

แผ่นที่ ๖๒๖ - ๖๕๐

แผ่นที่ ๖๕๑ - ๖๗๕

แผ่นที่ ๖๗๖ - ๗๐๐

แผ่นที่ ๗๐๑ - ๗๑๒

เชิงอรรถ

อ้างอิง

เพรง.เพยีย โคลงรามเกียรติ์

เครื่องมือส่วนตัว