โคลงภาพจิตรà¸à¸£à¸£à¸¡à¸à¸²à¸œà¸™à¸±à¸‡à¹€à¸£à¸·à¹ˆà¸à¸‡à¸£à¸²à¸¡à¹€à¸à¸µà¸¢à¸£à¸•ิ์
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(→บทประพันธ์) |
(→แผ่นที่ ๑ - ๒๕) |
||
แถว 7: | แถว 7: | ||
== บทประพันธ์ == | == บทประพันธ์ == | ||
=== แผ่นที่ ๑ - ๒๕ === | === แผ่นที่ ๑ - ๒๕ === | ||
- | + | '''''ห้องที่ ๑ พระชนกฤษีทำพิธีบวงสรวงไถได้นางสีดา แล้วลาเพศกลับเข้าเมืองมิถิลา''''' | |
+ | '''แผ่นที่ ๑ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑ ปางราชดาบศไท้ ชนกนาม | ||
+ | นากุฏิพนาราม ป่ากว้าง | ||
+ | แต่ฝังบุตรีงาม งำเงื่อน ไว้เฮย | ||
+ | กลับนิยมศีลสร้าง พรตพร้อมพรมจรรย์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒ จิตรมุ่งหมายได้ลุ โลกีย์ ฌานเฮย | ||
+ | เพียรพยายามทวี ค่ำเช้า | ||
+ | นับฉนำเนิ่นนานลี ลาศล่วง หลายนา | ||
+ | ยังบ่ยลย่างเข้า เขตรห้องฌานชม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓ หน่ายจิตรคิดทดท้อ ทางเรียน | ||
+ | ใจป่วนหวนวนเวียน วากเว้ | ||
+ | ทำเพียรบสมเพียร เพียรเปล่า แล้วพ่อ | ||
+ | จักบวชชักโอ้เอ้ อยู่ด้วยอันใด ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔ จักคืนกลับเข้าสู่ บูรี | ||
+ | สมบัติสมบูรณมี มากพร้อม | ||
+ | บำรุงประชาชี ฉันเช่น ก่อนแฮ | ||
+ | จำกลับเดินทางอ้อม ออกสร้างทางทาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕ หวนคิดถึงลูกน้อย ในดิน | ||
+ | ตรัสเรียกนายโสมลิน ลาศเต้า | ||
+ | ยังร่มนิโครธผิน ภักตร์สั่ง โสมเอย | ||
+ | ขุดลูกกูจักเข้า เฃตรแคว้นนครคืน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖ นายโสมรับสั่งแล้ว ขมีขมัน | ||
+ | จับจอบจวกดินฟัน งัดไง้ | ||
+ | บประสบสิ่งสำคัญ ผอบบุตร ท่านนา | ||
+ | ทิ้งจอบนั่งร้องไห้ เหตุแจ้งจอมธรรม์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗ องค์พระชนกได้ สดับกิจ | ||
+ | ตกตลึงลาญจิตร อัดอั้น | ||
+ | อกหวั่นพ่างชีวิตร จักวอด วายแฮ | ||
+ | เกิดสติกลับกลั้น โศกแล้วสั่งโสม ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๘ ลูกกูควรคู่เจ้า จักรพรรดิ | ||
+ | บุญหนักศักดิ์ใหญ่ชัด เชื่อได้ | ||
+ | จักถึงชีพพิบัติ เหนหลาก นักนา | ||
+ | จำจักเกณฑ์ไถให้ ฟอกฟื้นดินหา ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙ โสมเอยเองรีบเข้า บูรินทร์ | ||
+ | บอกแด่ขุนเสนินทร์ อย่าช้า | ||
+ | ให้จัดทศโยธิน ทุกหมวด มาเฮย | ||
+ | พลคชรถมิ่งม้า ครบถ้วนจตุรงค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐ ให้เตรียมไถแอกทั้ง โคกา ษรเฮย | ||
+ | เรวเร่งรีบออกมา ที่นี้ | ||
+ | ไถค้นพระธิดา ดวงจิต กูนา | ||
+ | ไปอย่าเนิ่นนานลี้ หลบช้ามาเรว ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑ นายโสมรับสั่งแล้ว ลาจร | ||
+ | ถั่นๆ บแรมรอน พักช้า | ||
+ | ถับถึงพระนคร ประเวศสู่ วังเฮย | ||
+ | พบพวกขุนนางว้า วุ่นแส้ทักถาม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒ โสมเรียนแดท่านผู้ อธิบดี | ||
+ | ตามสั่งพระมุนี ถ่องถ้วน | ||
+ | ตระบัดบาดหมายมี เกณฑ์ทุก กรมแฮ | ||
+ | จัดพหลพลล้วน ฮึกห้าวหาญณรงค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓ เกณฑ์กรมเกษตรทั้ง กรมจร | ||
+ | ไอแอกโคกาษร เสร็จพร้อม | ||
+ | ยกพวกพลากร จากนัค เรศฤๅ | ||
+ | จึ่งสั่งนายโสมด้อม ดุ่มหน้านำพล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔ ลุเฃตรอาวาศเวิ้ง วันสณฑ์ | ||
+ | ให้กระบวนรี้พล พักยั้ง | ||
+ | ภายนอกบริมณฑล เฃตรวัด นั้นนา | ||
+ | พาพวกขุนนางทั้ง หมดเฝ้าพระมุนี ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๓ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๕ พระเผยพจนาดถ์แจ้ง ความหลัง | ||
+ | เล่าเหล่าเสนาฟัง จวบแคล้ว | ||
+ | เสด็จนำณที่ฝัง ผอบอัค เรศแฮ | ||
+ | ชี้เฃตรสำคัญแล้ว สั่งให้ไถรดม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖ นายกน้อมเกล้ารับ โองการ | ||
+ | ด่วนๆ มาสั่งงาน เสร็จพร้อม | ||
+ | นังคัลกิจบัญหาร เทียมแอก ไถเฮย | ||
+ | ไถประดังดาล้อม เฃตรด้าวแดนไทร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗ ไถเดี่ยวไถคู่พร้อม รดมไถ | ||
+ | ต่างมุ่งต่างหมายใจ เสาะค้น | ||
+ | แปรดะถัดทูนไว เวียนรอบ | ||
+ | ไถทั่วจงหวัดต้น นิโครธครึ้มสาขา ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๘ หลายรอยหลายรอบรื้อ พสุธา | ||
+ | หลายคาบหลายคราหา ห่อนพ้อง | ||
+ | แสงแดดแผดกายา อยุดพัก เหนื่อยเฮย | ||
+ | นบบาทนักสิทธิพร้อง พจน์แจ้งแถลงการณ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๙ พระสดับดาลโศกเศร้า ชลไนย นองเอย | ||
+ | สุดที่สังเกตใจ จักแจ้ง | ||
+ | ชรอยหมู่เทพยไทย งำเงื่อน ไว้นา | ||
+ | จำจะบวงสรวงแสร้ง สัตย์อ้างอธิษฐาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๐ ตริเสร็จทรงเสี่ยงด้วย บารมี | ||
+ | แม้นมาดบุตรีกู เกียรติล้ำ | ||
+ | ควรเปนอรรคเทพี จักรพรรดิ ราชนา | ||
+ | เผดจทุกข์ผดุงค้ำ โลกยให้ศุขเกษม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๑ ฃอจงอุสุภเชื้อ อาชา ไนยเฮย | ||
+ | ไถจรดจรุงพา พบแก้ว | ||
+ | อีกอำนาจเทวา รักษช่วย นำเนอ | ||
+ | เสร็จเสี่ยงสัตยาแล้ว จึ่งจ้องจรดไถ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๔ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๒๒ โคนำจำเภาะพ้อง พานปรสบ | ||
+ | ดอกประทุมห่อผอบ กลัดกลุ้ม | ||
+ | บานกลีบกลิ่นตลบ เลวงรื่น รศนา | ||
+ | พระจึ่งเผยผอบอุ้ม บุตรแล้วรับขวัญ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๓ มนตรีทุกส่ำซ้อง สรเสริญ | ||
+ | โฉมพระธิดาเจริญ จิตรฃ้อง | ||
+ | พร้อมเบญจลักษณเพลิน เนตรโลกย์ เฉลิมแฮ | ||
+ | อึงเอิกอวยพรพร้อง ลนั่นน้อมถวายกร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๔ พระเสด็จนำลูกน้อย นวนจันทร์ | ||
+ | คืนสู่อาศรมพลัน กล่าวอ้าง | ||
+ | พ่อไร้ดะไนยสัน ตติราช วงษเอย | ||
+ | จึ่งละสมบัติสร้าง พรตสู้พยายาม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๕ กุศลดลแนะได้ ดวงจิตร | ||
+ | เปนบุตรสุดสมคิด พ่อแล้ว | ||
+ | พ่อจกเศกนามสฤกดิ พรสวัสดิ แม่นา | ||
+ | จงชื่อสีดาแก้ว เกิดเกื้อบุญธรรม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๖ นางประนดบทเรศไท้ ทูลสนอง | ||
+ | พระเดชพระคุณปอง ปกเกล้า | ||
+ | ลูกรักจักขอรอง บัวบาท พระนา | ||
+ | คงชีพอาสัญเข้า ฃ่ายฃ้องมฤตยู ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๗ มนตรีทั้งสี่ซ้ำ สรเสริญ | ||
+ | ได้ช่องทูลอัญเชิญ ราชท้าว | ||
+ | สรวมเสด็จราชดำเนิน คืนนัค เรศนา | ||
+ | ครองพิภพผ่านด้าว ดุจดั้งเดิมครอง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๒๘ ทรงรับอายาจแล้ว พลันลา พรดแฮ | ||
+ | ซั้นสั่งเทียบโยธา ยาตรเด้า | ||
+ | ทรงรถร่วมธิดา ดวงจิตร ท่านนา | ||
+ | ถั่นๆ ถึงถิ่นเฃ้า เฃตรท้ายธานิน ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๕ - พระศรีสุนทรโวหาร | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๒๙ ฝ่ายชาวนัคเรศทั้ง บุรุษนา รีนา | ||
+ | ทราบเหตุแห่งราชา ผ่านเผ้า | ||
+ | ได้ราชธิดาลา พรตกลับ กรุงเฮย | ||
+ | โยงชักชวนลูกเต้า เหมื่อยเมื้อเหลือหลาม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๐ ชุมชนกล่นเกลื่อนท้อง ทางหลวง | ||
+ | คับคั่งคือทนานตวง เบียดแป้ง | ||
+ | พิศเพ่งธิดาดวง จิตรราช | ||
+ | ชมว่าเทพยสรรแสร้ง จากฟ้ามาเมือง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๑ พระเสด็จทรงรถเข้า วังใน | ||
+ | รถประทับเกยไชย บ่อช้า | ||
+ | เสด็จนำธิดาไคล ปรางมาศ | ||
+ | อเนกอนงค์เสนอหน้า แน่นทั้งวังหลวง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๒ เอกองค์อรรคเรศร์ไท้ เทพี | ||
+ | นามรัตนมณี หนุ่มเหน้า | ||
+ | พระสนมนาฎนารี นับหมื่น | ||
+ | เรื่องรอบหมอบเฟี้ยมเฝ้า บาทเบื้องจักรพงษ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๓ ต่างพิศต่างเพ่งสร้อย สีดา | ||
+ | โฉมเฉิดฉีกเมฆมา แม่นแม้น | ||
+ | เฉกอัจฉรประภา ประไพผ่อง ภักตร์แฮ | ||
+ | บงบอิ่มคิดแค้น เคียดแค้นคนบัง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๔ พระชนกบรมนารถไท้ อธิบดินทร์ | ||
+ | ตรัสแด่อรรคยุพิน นาฎเผ้า | ||
+ | ได้บุตรสุดสมสถิล ฝากแม่ แล้วแม่ | ||
+ | เปนสิทธิมอบแดเจ้า จุ่งเลี้ยงผดุงขวัญ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๕ มหิษีรับสั่งถ้อย ทูลสนอง | ||
+ | สมจิตรข้าคิดปอง เนิ่นแล้ว | ||
+ | ลุลาภบุตรีครอง สมเสน่ห์ ข้านา | ||
+ | พลางประโลมลูกแก้ว กอดขึ้นประทับเพลา ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๖ - พระศรีสุนทรโวหาร | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๓๖ องค์เยาวเรศสร้อย สีดา | ||
+ | กราบแทบพระบาทา พร่ำพร้อง | ||
+ | ลูกไร้บิดรมา ดุรญาติ วงษเฮย | ||
+ | ขอพระเดชสองป้อง ปกเกล้าเช้าเย็น ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๗ เทพีโลมลูบแล้ว รับขวัญ | ||
+ | พรสถิตยปรางสุวรรณ รัตนพร้อย | ||
+ | สมบัติแบ่งปูนปัน ครบสิ่ง | ||
+ | เวนสตรีนับร้อย รับใช้บำรุงโฉม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๘ สององค์ทรงทนูสร้อย ศรีสมร | ||
+ | เสมอบุตรครรโภทร ท่านไท้ | ||
+ | สีดาเทพอัปศร เกษมศุข | ||
+ | สิบหกพระชนม์ได้ จวบถ้วนพรรษกาล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๓๙ สมเด็จภูวนารถเจ้า จอมภพ | ||
+ | ทรงตริเตรียมปรารภ เริ่มตั้ง | ||
+ | พิธียกศิลป์ครบ ตามสาคร ไสยเฮย | ||
+ | เสี่ยงสัตย์เสี่ยงบุญทั้ง เลี่ยงท้าวทุกนคร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๐ ท้าวใดเคยคู่สร้าง บุตรี กูนา | ||
+ | ยกธนูโมฬี เชิดช้อน | ||
+ | จักอภิเศกศรี สายสวาศ กูแฮ | ||
+ | ใช่คู่แม้นคัดค้อน อย่าเขยื้อนสะเทือนไหว ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๑ ตริเสร็จธสั่งให้ โหรหา ฤกษนา | ||
+ | โหรตรวจมหุรดิวา ระแล้ว | ||
+ | ทูลถวายฤกษราชา อำมฤตย โชคแฮ | ||
+ | พระจักได้เฃยแก้ว ก่อเกื้อบารมี ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๒ โองการสารสั่งชั้น เสนี สี่เฮย | ||
+ | ทุกหมู่ทุกกรมมี มากเฝ้า | ||
+ | จงจัดราชพิธี ทายเทอด ธนูเฮย | ||
+ | การจวบจวนแล้วเจ้า จัดให้ทันการ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | ''''''ห้องที่ ๒ ท้าวชนกจักรวรรดิปรารภจะหาคู่ให้นางสีดากับให้โหรหาฤกษ์ ฯ''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๗ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๔๓ จงตั้งมณฑปแพร้ว พรายฉาย | ||
+ | ราชวัตรฉัตรเรียงราย รอบล้อม | ||
+ | แท่นเฉลาฉลุลาย สถิตย์ท่าม กลางแฮ | ||
+ | พานมาศจำหลักพร้อม เพื่อไว้วางศร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๔ จงเผดียงดาบศถ้วน ทุกองค์ | ||
+ | ทั่วพนัศแดนดง ถิ่นท้อง | ||
+ | เชิญมาประชุมวง แวดนั่ง | ||
+ | สวดเศกพระมนต์ซ้อง สิทธิ์ด้วยเวทวงศ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๕ ส่งสาสน์สู่กระษัตริย์สิ้น สากล เกษตรเฮย | ||
+ | ร้อยเอ็ดทั่วมณฑล ถิ่นด้าว | ||
+ | เชิญมาประชุมหน นัคเรศ เราแฮ | ||
+ | ยกธนูทุกท้าว เสี่ยงด้วยบุญเพรง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๖ เสนีทั้งสี่ผู้ เปนประธาน | ||
+ | รับพระราชโองการ ใส่เกล้า | ||
+ | หมายสั่งกะเกณฑ์งาน ทุกหมู่ กรมเฮย | ||
+ | ตรวจเร่งทุกค่ำเช้า ล่าช้าเกาะครอง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๗ แต่งทูตทูลข่าวแจ้ง จอมกระษัตริย์ | ||
+ | ทุกถิ่นภารารัฐ รั่วรู้ | ||
+ | ต่างองคต่างทราบอัดถ์ เอิบอิ่ม ใจนา | ||
+ | กระหยิ่มจะยกศรสู้ เสี่ยงได้สุดาสวรรค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๘ ธรรมการเกณฑ์ให้ออก อารัญ | ||
+ | เผดียงคณะนักธรรม์ ทุกด้าว | ||
+ | ฎีกากะคืนวัน กำหนด แน่แฮ | ||
+ | ตามฤกษธิราชท้าว โปรดเอื้อนโองการ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๔๙ มณฑปจตุรัศตั้ง ตากโพยม | ||
+ | ผ้าดาษขาวคือโสม ส่องหล้า | ||
+ | แลเลิศเล่ห์บรรโลม ตาโลกย์ เฉลิมแฮ | ||
+ | สี่มุขเฉิดช่อฟ้า ลดชั้นถงันฉาย ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๘ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๕๐ เพดานคดเรียบร้อย ----- | ||
+ | ดาวมาศดาษอำไพ ผ่องแผ้ว | ||
+ | รำบวนภู่มาไลย เลวงกลิ่น ตลบนา | ||
+ | ปูสาดดาษพื้นแล้ว ลาศล้วนพรมลาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๑ โดยรอบมณฑปกั้น ราชวัตร | ||
+ | วางเรียบระเบียบฉัตร เฉิดชั้น | ||
+ | หน่ออ้อยอิกหน่อกัท ลีสีศด เสียดนา | ||
+ | กุมภ์ทึกตุกหว่างขั้น เขตรขั้นฉัตรไชย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๒ ท่ามกลางมณฑปตั้ง เตียงมณ ฑลเฮย | ||
+ | คือแท่นกาญจนถกน ก่องแก้ว | ||
+ | ตั้งพานอุไรยล งามสง่า นักพ่อ | ||
+ | รองธนูศิลปะแพร้ว พรั่งพร้อมสักการ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๓ ผูกภวลาศอาศนพื้น โฃมพัตร | ||
+ | บันทึกพานเภสัช เสร็จตั้ง | ||
+ | น้ำ-----น้ำอัฐ บานครบ ครันนา | ||
+ | สำหรับดาบศทั้ง ใหญ่น้อยนักธรรม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๔ หมายบอกวิเสศทั้ง คาวหวาน | ||
+ | เตรียมเครื่องโภชาหาร ซ่อมช้อน | ||
+ | กรมธรรมการงาน เผดียงสวด ฉันนา | ||
+ | กรมทนายเลือกต้อน รับตั้งโต๊ะเรียง | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๕ กรมพราหมณพฤฒิบาศทั้ง หุรดา จาริยเฮย | ||
+ | สมทบกรมโหรมา ทั่วถ้วน | ||
+ | ประจำจัดบูชา เทวฤกษ | ||
+ | วิเสศส่งกระยาล้วน เครื่องเส้นสังเวย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๖ เตรียมเสร็จเสนิศรทั้ง สี่ทูล | ||
+ | บัวบาทนเรนทรสูรย ทราบแล้ว | ||
+ | ทรงโสมนัศพูน ปราโมทย์ | ||
+ | เบิกพระกระมลแผ้ว ผ่งอด้วยสมถวิล ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''''ห้องที่ ๓ ท้าวชนกจักรวรรดิให้ป่าวประกาศ เชิญหน่อกษัตริย์ต่างเมืองมายกศร''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๙ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๕๗ เจ้าคณะนักสิทธิผู้ สมภาร | ||
+ | ทราบกิจแต่ธรรมการ บ่ช้า | ||
+ | งันงกเที่ยวบอกขาน คณะนัก พรตเฮย | ||
+ | รู้ข่าวต่างวุ่นว้า ทั่วทั้งชฎิลดง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๘ คากรองครองแล้วจับ ตาลิปัตร | ||
+ | แบกกลดย่ามเภสัช สอดคล้อง | ||
+ | ธารกรจรดหยัด เหยาะเหย่า | ||
+ | ต่างชักพวกโยงพ้อง มุ่งหน้ามาเมือง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๕๙ ถึงพร้อมนั่งล้อมแท่น มณฑล | ||
+ | สวดเวทสาธยายมนต์ มีก้อง | ||
+ | ตามคณะบ่ปะปน เปนเหล่า กันนา | ||
+ | ถือพัดฃนนกป้อง ปิดหน้าสำรวมกาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๐ ปางกระษัตริยเกษตรแคว้น สากล นครเฮย | ||
+ | โดยรอบขอบมณฑล ทั่วด้าว | ||
+ | ต่างทราบกิตยนุสนธิ์ โดยราช สาสน์นา | ||
+ | ว่าบัดนี้นเรศร์ท้าว ชนกเจ้ามิถิลา ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๑ ไปทรงผนวชแล้ว หลายปี | ||
+ | ได้บุตรีในประทุม ท่านนั้น | ||
+ | ลาพรตกลับบุรี ครองราษฎร์ ใหม่เฮย | ||
+ | จักเศกบุตรีซั้น สั่งให้ส่งสาสน์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๒ ให้กรษัตริยไปเสี่ยงอ้าง บารมี | ||
+ | ยกธนูโมฬี เลิศแล้ว | ||
+ | ใครยกธนูศรี สวัสดิเชิด ได้นา | ||
+ | จักอภิเษกนางแก้ว กับผู้พยุงศิลป์ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๓ นานาอเนกร้อย เอ็จกรษัตริย์ | ||
+ | ต่างยกพหลรัด รีบผ้าย | ||
+ | ดลแดนเฃตรจังหวัด เมืองมิ ถิลาแฮ | ||
+ | ตั้งพลับพลาแยกย้าย รอบด้าวแดนกรุง ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๑๐ - พระศรีสุนทรโวหาร | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๖๔ แออัดขนัดรี้ พลหลาย หมื่นแฮ | ||
+ | ตั้งทัพกท่อมราย รอบล้อม | ||
+ | คั่งคับคณานาย อเนกไพร่ พลแฮ | ||
+ | ละค่ายละกองพร้อม พรั่งล้วนจตุรงค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๕ คฦ้ๅนคฤกกึงก้องพวก พลขันธ์ | ||
+ | เซงแซ่เสียงแจจัน โจทยพร้อง | ||
+ | ม้ารถคชอนันต์ อเนกแน่น สนามนา | ||
+ | เสียงคีดเสียงขับร้อง สนั่นด้วยดุริยางค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๖ ราตรีตรวจค่ายฆ้อง กแตขาน | ||
+ | จองหง่องก้องกังวาน เพรียกพื้น | ||
+ | ฆ้องยามย่ำรดมดาล ดังครั่น ครวญแฮ | ||
+ | เสียงประโคมแตรคฤ้ๅน คฤกด้ายแดนเวียง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๗ เสนานายไพร่พร้อม ทุกกอง | ||
+ | บ้างก็ร่าเริงคะนอง สนุกคฤ้ๅน | ||
+ | บางพวกนั่ง-----ครอง ตฤกเขตร คามเฮย | ||
+ | บางเหล่าใจชุ่มชื้น ช่วยเจ้านายตน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๘ แม้นไฉนพระผ่านเผ้า ธรณินทร์ เรานา | ||
+ | จงยกธนูศิลป์ สดวกได้ | ||
+ | ลุลาภเลิศนารินทร์ รีบสู่ นครเฮย | ||
+ | เศกว่าเพี้ยงขอให้ ผ่านเกล้าสมถวิล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๖๙ ปางปวงกรษัตริย์รั้ง แรมวัน | ||
+ | คอยฤกษเขตรสำคัญ ท่านพร้อง | ||
+ | นับเร่งราษตรีฝัน ทุกค่ำ คืนนา | ||
+ | ยิ้มกระหยิ่มจิตรจ้อง แข่งสู้ยกศิลป์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๐ ฝ่ายพระวสิฐทั้ง สวามิตร | ||
+ | ทราบเหตุพิธีกิจ ราชไท้ | ||
+ | เรียกรามลักษณสองศิศย์ มาสู่ ท่านนา | ||
+ | บอกฃ่าวราวเรื่องให้ ลักษณทั้งรามฟัง | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๑ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | ๗๑ เดิมราชชนกไร้ เอารส | ||
+ | ท้อหฤไทยรันทด หน่ายแล้ว | ||
+ | ละสมบัติทรงพรต เนาพนัศ พนมนา | ||
+ | ได้บุตรีประดุจแก้ว เกิกห้องปทุมาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๒ หวนคิดละผนวชเข้า ครองภา ราเฮย | ||
+ | เลี้ยงถนอมอรธิดา ท่านไท้ | ||
+ | จนเจริญพระชนมา ยุสิบ หกแฮ | ||
+ | เธอคิดฝังปลูกให้ สืบเชื้ออสุริยวงษ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๓ จึ่งเริ่มดำริหตั้ง พิธี | ||
+ | ยกธนูโมฬี เลิศแล้ว | ||
+ | ข่าวกรษัตริยทุกธานี มาพรั่ง พร้อมแฮ | ||
+ | ท้าวจักเลือกเฃยแก้ว เสี่ยงด้วยบารมี ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๔ อันธนุเล่มนี้เลิศ เลอไตร โลกย์เฮย | ||
+ | มีศักดาเดชไชย เชี่ยวแกล้ว | ||
+ | เปนของพระจอมไกร ลาศปราบ อสูรนา | ||
+ | พิฆาฏตรีบุรำแล้ว เลิกไว้มิถิลา ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๕ องค์ใดยกเชิดได้ โดยหมาย | ||
+ | ท้าวจะอภิเษกสาย สวาศสร้อย | ||
+ | ทั้งเกีรยดิจักขจาย ขจรจบ โลกยนา | ||
+ | ยกบ่ได้จักน้อย เนตรหน้าสากล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๖ สองเจ้าเผ่าราชเชื้อ เทวัญ | ||
+ | ทรงเดชดุจสุริยฉัน เฉิดฟ้า | ||
+ | เขาจะแข่งฤทธิกัน ชิงมิ่ง สมรเฮย | ||
+ | ไปกับไอยกาถ้า ช่องได้ไชยชิง | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๗ ชวนหลานแล้วผลัดผ้า คากรอง | ||
+ | หนังพยัฆสใบครอง ห่อเกล้า | ||
+ | พาหน่อกษัตริยสอง เสดจจาก กุฎินา | ||
+ | เดินยะเหยาะเหย่าเข้า ถิ่นท้องทางพนม ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๒ - พระศรีสุนทรโวหาร''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๗๘ พลางชมพรรณมิ่งไม้ ในดง | ||
+ | จำยกมหาหง เกดแก้ว | ||
+ | จำปีปีบประยง ยวนกลิ่น ขจรนา | ||
+ | ตาคุ่มมตาดแต้ว หมากต้องตาเสือ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๗๙ โยมโดยดอกแย้มช่อ ชูไสว | ||
+ | สายหยุดอุไทยไข กลิ่นกล้า | ||
+ | ปริกปรูประดู่ใน ดงดื่น ดาษแฮ | ||
+ | พวงพะยอมย้อยรย้า ยั่วเย้าภิรมย์ชม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๐ เดินทางหว่างโขดขั้น สิงขร | ||
+ | เงื้อมแง่ฉง้อนงอน ชโงกง้ำ | ||
+ | ยลยอดจดอำพร พยับหมอก มัวแฮ | ||
+ | โกรกกรอกซอกเหวถ้ำ ถิ่นท้องธารไหล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ¬๘๑ ชมสัตวจัตุบาทเต้น ตามพง | ||
+ | หมีเม่นพยัคฆยง ย่องจ้อง | ||
+ | กำโองอิกกระจง โจนวิ่ง หนีนา | ||
+ | จามรีขนข้อง หยุดเปลื้องปลดขน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๒ บัดยลพยัคฆร้าย ราวี | ||
+ | โผนเผ่นปะทะหมี มุ่งมล้าง | ||
+ | หมีโถมรับทันที ทยานตบ เสือแฮ | ||
+ | แขงต่อแขงงัดง้าง ปลุกปล้ำผงำหงาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๓ งูเหลือมเลี้ยวไล่เนื้อ เวียนวง | ||
+ | หางตวัดรัดกวางดง แด่วดิ้น | ||
+ | ดิกๆ บ่ทันปลง ชีพสนิท เลยนา | ||
+ | งูขยอกกลืนสิ้น อิ่มเท้อรทวยกาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๔ ชมพลางทางรีบเต้า ตำเนิน | ||
+ | การด่วนบชวนเพลิน เพลิดช้า | ||
+ | ดุ่มดัดลัดทางเถิน ทิวพฤกษ ไพรพ่อ | ||
+ | ลุทวารเวียงล้า เลื่อยช้าบทจร ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๓ - หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๘๕ พระวสิฐสวามิตรเยื้อง ยาตรา | ||
+ | นำพระลักษณรามา ค่อยคล้อย | ||
+ | เข้าในมิถิลา ลานเนตร เลงแฮ | ||
+ | แถววิถีใหญ่น้อย ปราบพื้นภูมเสมอ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๖ ปราการประกอบแก้ว ผลึกลาย | ||
+ | หอรบนางจรัลราย รอบล้อม | ||
+ | เชิงเทินเกลี่ยกรวดทราย สีนาด อเนกนา | ||
+ | ประจุประจำป้อม ทั่วทั้งวังวง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๗ สนุกนิ์สนานปานเปรียบด้าว แดนสวรรค์ | ||
+ | ราบรื่นหนทางจรัล ร่มไม้ | ||
+ | เรือนราษฎร์อเนกอนันต์ นับหมื่น แสนนา | ||
+ | แลกลาดตึกเก๋งใกล้ เกลื่อนข้างทางจร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๘ แถวผลูดูพิฦกล้วน ธงฉัตร | ||
+ | วายุแกว่างไกวสะบัด โบกฟ้า | ||
+ | รายเรียบเรียบราชวัตร ตรลอดลิ่ว | ||
+ | เพลินเนตรหลงแลช้า ชื่นชื้นชวนชม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๘๙ เรียดทางสองข้างรวจ รัฐยา | ||
+ | สาวหนุ่มพฤฒพราหมณา นั่งร้าน | ||
+ | ขายแพรม่วงพัตรา โหมดตาด | ||
+ | อัดตลัดผ้ายกก้าน แย่งเกี้ยวกรวยเชิง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๐ บ้างขายเครื่องแก้วเลี่ยม ลวดลาย | ||
+ | โคมกิ่งตะเกียงราย เรียบตั้ง | ||
+ | กระจกกระจ่างฉาย ฉากรูป ภาพนา | ||
+ | โต๊ะถาดทองขาวทั้ง ซ่อมช้อนจานชาม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๑ บางแห่งแต่งร้านเรียบ เจริญตา | ||
+ | ขายเครื่องสุคนธา รศเร้า | ||
+ | หอมตรลบอบนาษา สองกาษัตริย์ ท่านแล | ||
+ | เพลินพิศพลางไต่เต้า ติดต้อยตามครู | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๔ - หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๙๒ เลยเข้าทวาเรศชั้น ปราการ ในแฮ | ||
+ | พิศเพ่งเลงราชถาน ทั่วพื้น | ||
+ | แสนสนุกนิ์ศุขสำราญ นัคเรศ ท่านนา | ||
+ | ดูสง่างามคฤกครื้น ทั่วทั้งราชถาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๓ หอคอยลอยลิ่วห้อง คัคณานต์ | ||
+ | สูงแข่งเภราคาร คู่ด้าว | ||
+ | ทิมแถวที่เทพยสถาน สิงสถิตย เสถียรนา | ||
+ | ถึงถัดโรงทานท้าว อุทิศตั้งตามถนน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๔ โรงกรีโรงรถม้า มีครบ ครันแฮ | ||
+ | สนามคชปรลองรบ เรียบพื้น | ||
+ | พิศเพียงอมรภพ ภูมภาค | ||
+ | แลโล่งตรลอดครื้น ครึกล้ำสนามหลวง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๕ โรงทหารหัดฝึกซ้อม สัปยุทธ | ||
+ | คลังเครื่องสรรพอาวุธ แต่งตั้ง | ||
+ | โรงปืนคาบผาชุด ชนวนนก สับแฮ | ||
+ | ดึกใส่ดินดำทั้ง มาดก้อนดินปลิว ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๖ โอโถงโรงพักร้อน รโหถาน | ||
+ | ปูแผ่นศิลาลาน ลาดแผ้ว | ||
+ | ศาลาลูกขุนศาล สุรัศ วดีแฮ | ||
+ | โรงหล่อต่อคลังแก้ว แกล่ใกล้คลังทอง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๗ ทิมดาบองครักษทั้ง แปดกรม อยู่นา | ||
+ | หอพระสาตราคม ปิดป้อง | ||
+ | โรงพักจัตุสดมภ์ ดูสะอาด เนตรนอ | ||
+ | ทิมดาบกรมวังห้อง เครื่องทั้งทิมสงฆ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๙๘ เรืองหลวงประเล่ห์แม้น วิมาน แมนเอย | ||
+ | ปราสาทรัตนกาญจน์ ก่ำฟ้า | ||
+ | มุขลดสี่เหลี่ยมบาน บังอวด อุไรแฮ | ||
+ | ลอยลีวแลเลิศห้า ยอดเฟื้อยฟูโพยม ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๑๕ – หลวงฤทธิพลไชย | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๙๙ พระปรัศอัฒโยคแก้ว กาญจนา | ||
+ | เรืองรัตนมณฑิรา อร่ามรุ้ง | ||
+ | รงคัลราชสวภา คารเพริศ เพรานอ | ||
+ | มุขเด็จเด่นนาคสดุ้ง ประดับแก้วกนกแกม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๐ ตึกสนมตำหนักตั้ง ตรลอดแล | ||
+ | บงเบิกบานพระแกล ทุกห้อง | ||
+ | รวยรูดวิสูตแพร ผูกภู่ กลิ่นเอย | ||
+ | ตาข่ายแขวนขึงคล้อง เครื่องห้อยตรลบหอม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๑ จักกฤบณ์พิศภาคพื้น ไพชนต์ | ||
+ | ชายเนตรบงแกลบน เบิกไว้ | ||
+ | หวังจิตรคิดจักยล เยาวลัก ษมีนา | ||
+ | บุญบุพเพดลให้ ปรสบสร้อยศรีสมร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๒ ปางองค์เยาวเรศล้ำ ลักษมี | ||
+ | สถิตยแทบปราสาทสี หาศน์ห้อง | ||
+ | ดลใจนาฎทษฏดี โดยช่อง แกลแล | ||
+ | ไนยเนตรนางเลงต้อง เนตรไท้ผทมสินธุ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๓ กุศลสองก่อนสร้าง ทันถึง | ||
+ | เสียวจิตรพิศวาศรึง รักร้อน | ||
+ | ต่างองค์ต่างหลงตลึง ลานเสน่ห์ กันนา | ||
+ | พระเหลือบเยาวลักษณ์ค้อน ตอบให้ในที ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๔ จักรรัตน์ปรวัดว้า สวาศครัน | ||
+ | เยาวลักษณ์ลานทรวงกรสัล เสน่หไท้ | ||
+ | เคยรองบทเรศธรรม์ มิกราช มานา | ||
+ | ความรักรุมจิตรให้ เร่าร้อนรัญจวล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๕ อาวตารดาลเสน่ห์ด้วย นวลอนุช | ||
+ | แสนรักอรรคเรศสุด สวาศล้ำ | ||
+ | จะยาตรไป่ยาตรหยุด ยืนเพ่ง เพลินนา | ||
+ | บงนาฎบอิ่มน้ำ จิตรปลื้มลืมองค์ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''''ห้องที่ ๔ พระรามสบเนตรกับนางสีดา กับพิธียกมหาธนูโมลี''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๖ – หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๐๖ พระลักษณ์เหนหริเพี้ยน จริตผิต | ||
+ | กรบัตรยอกรสกิด กล่าวถ้อย | ||
+ | ดังฤๅพระทรงฤทธิ รออยู่ | ||
+ | เชิญเสดจยูรยาตรคล้อย คลาศไท้นักธรรม์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๗ ฟังองค์พระอนุชโอ้ อดสู ใจนา | ||
+ | ฝืนจิตรจรตามผูล เหลือบซ้าย | ||
+ | แลขวากลับมาดู ดวงสวาศ พี่เอย | ||
+ | ถอนทอดหฤไทยย้าย ย่างเยื้องยลสมร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๘ ดูใดไป่ปลื้มเปรียบ บังอร พี่เอย | ||
+ | แสนสุดอาไลยสมร แม่นี้ | ||
+ | เงยภักตร์เพ่งบัญชร ทุกช่อง แกลนา | ||
+ | แลตระลอดจนลี้ ลับแล้วเลยจร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๐๙ ลักษมีศรีสวัสดิ์แก้ว กัลยา ณีแฮ | ||
+ | พิศเพ่งพระจักรา คลาศแคล้ว | ||
+ | นางแสนสุดเสนหา หริรักษ ท่านเอย | ||
+ | แลส่งลับเนตรแล้ว หับห้องโหยหวน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๐ พระวสิฐสวามิตรเต้า ตามถนน | ||
+ | กอบกิจสำรวมสกนธ์ แช่มช้า | ||
+ | พระลักษณรีบจรดล โดยด่วน มานา | ||
+ | หริรักษรึงจิตรว้า วุ่นด้วยดวงสมร | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๑ เหลียวหลังแลลับแล้ว จรลี | ||
+ | ตามอุไภยมุนี นารถเต้า | ||
+ | ถึงโรงราชพิธี ทองเพริศ พรายนา | ||
+ | พระวสิฐนำสองเข้า สู่พื้นภูมิสถาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๒ สถิตยเหนือราชอาศน์พื้น พรมปู | ||
+ | ชายเนตรชำเลืองดู เครื่องตั้ง | ||
+ | จักรฤกษณพิศเพ่งธนู นึกกรยิ่ม ใจนา | ||
+ | คงจักสมคิดครั้ง คาบนี้ตรนักเหน ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๗ – หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๑๓ ปางองค์อัมเรศรเจ้า จอมไตร ตรึงษเฮย | ||
+ | ทราบกิจกระแหน่ใน ชนกท้าว | ||
+ | จะอภิเษกทรามไวย วรลัก ษมีแฮ | ||
+ | ป่าวราชร้อยเอจด้าว ดื่นหน้ามาประชุม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๔ เสี่ยงศิลป์โมฬีตตั้ง พิธี การแฮ | ||
+ | กระษัตริยองค์ใดมี เดชแกล้ว | ||
+ | ยกศิลป์สิทธิโมฬี ชูเชิด ได้นา | ||
+ | จะเศกเปนเขยแก้ว ก่อเกื้อวิวาห์การ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๕ คาบนี้พระกฤษณล้ำ เลิศไกร | ||
+ | พระจะยกศิลป์ไชย เชิดฟ้า | ||
+ | จำเราจักลงไป เปนประ ธานนา | ||
+ | คอยดับวิวาทว้า วุ่นให้เหือดหาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๖ ส่องเหตุเหนเสร็จท้าว มัฆพาน | ||
+ | ออกจากรัตนพิมาน มาศเต้า | ||
+ | นำฝูงเทพย์บริวาร แหวกเมฆ มาแฮ | ||
+ | ถึงนิเวศวาสพเข้า สู่พื้นโรงทอง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๗ ปางนรินทร์ชนกเจ้า จอมนรา กรแฮ | ||
+ | ทรงพระโสมนัศปรา รภเร้า | ||
+ | ครันหมู่เทพย์สิทธา สถิตยที่ ประชุมนอ | ||
+ | จึ่งเสดจบทจรเข้า สู่ห้องสรงสนาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๘ เสร็จสรงทรงเครื่องแล้ว จรลี | ||
+ | สรรพส่ำสุรเสนี แห่ห้อม | ||
+ | ถึงโรงราชพิธี ประทับแท่น ทองแฮ | ||
+ | อภิวาทเทเวศรพร้อม ทั่วทั้งฤๅษี | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๑๙ จึ่งพระภูวนารถไท้ ทัศนา | ||
+ | ร้อยเอจกระษัตริยมา มั่วพร้อม | ||
+ | แต่งองค์ประดับอา ภรณ์เพริศ เพราแฮ | ||
+ | สถิตยที่ประชุมล้อม รอบเฝ้าฟังกระแส ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๑๘ – หลวงฤทธิพลไชย | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๒๐ พระยลราเมศทั้ง อนุชา | ||
+ | งามยิ่งกระษัตรา ทุกด้าว | ||
+ | จึ่งถามพระสิทธา สิศยท่าน สองฤๅ | ||
+ | เปนหน่อกระษัตริยท้าว เฃตรแคว้นแดนไฉน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๑ พระวสิฐจึ่งตอบถ้อย แถลงความ | ||
+ | สิศย์รูปชื่อลักษณ์ราม พี่น้อง | ||
+ | เปนหน่อทธรฐนาม ปิตุเรศ สองนา | ||
+ | ผ่านอยุทธเยศป้อง ไพร่ฟ้าประชาเกษม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๒ ยินข่าวบพิตรตั้ง พิธี การแฮ | ||
+ | จักเสี่ยงศรโมฬี เลิศอ้าง | ||
+ | จึ่งพาศิศยสองลี ลาศสู่ สถานนา | ||
+ | เพราะใคร่อยากยลบ้าง แต่โพ้นห่อนเหน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๓ ทรงสดับดาบศอ้าง ออกความ ชัดแฮ | ||
+ | ประจักษสุริย์วงษนาม นิเวศด้าว | ||
+ | นึกรักพระลักษณ์ราม รึงจิตร พระนา | ||
+ | ถวิลวาบหฤไทยท้าว ใคร่ได้เปนเขย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๔ กรองจิตรคิดยักเยื้อง ขยับขยาย ยากนา | ||
+ | กระษัตริยมามากหลาย แหล่งล้น | ||
+ | ตริพลางตรัสถามนรายน์ ปิตุเรศ ศุขฤๅ | ||
+ | เสวยสวัสดิ์พิพัฒน์พ้น เศิกเสี้ยนเบียฬไฉน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๕ จักรกฤษณ์อัญชลิตแล้ว ทูลสาร | ||
+ | ปิตุเรศดำรงสถาน ท่านไท้ | ||
+ | นฤทุกขศุขสำราญ นัคเรศ เรืองแฮ | ||
+ | ทุกทั่วทวยราฎรได้ ศุขพร้อมไพบูลย์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๖ ฟังหริทูลเสร็จแล้ว พระภู ธรแฮ | ||
+ | ตั้งสัตย์ทรงเสี่ยงธนู นึกพร้อง | ||
+ | ใครควรธิดากู จงยก ขึ้นนา | ||
+ | เสร็จเสี่ยงสั่งฆาฏฆ้อง หึ่งให้ไชยเฉลิม ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๑๙ - หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๒๗ ร้อยเอจกระษัตริยได้ สดับเสียง ฆ้องแฮ | ||
+ | ต่างด่วนดำเนิรเคียง แข่งหน้า | ||
+ | ยัดเยียดเบียดเสียดเถียง กันวุ่น วายนอ | ||
+ | อุดตลุดฉุดคร่าท้า ยุทธอ้างอวดหาญ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๘ อมเรศรเหนกรษัตริยถุ้ง เถียงกัน วุ่นแฮ | ||
+ | โบกหัดถ์ตรัสห้ามพลัน กล่าวอ้าง | ||
+ | ศิลป์พระศิวจอมจรร โลงเล่ม นี้นอ | ||
+ | ควรคู่ต่อผู้สร้าง สิ่งพร้อมอภินิหาร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๒๙ บุญนิจฤทธิน้อยอย่า นึกประสงค์ เลยนา | ||
+ | ต่อคู่พระยุพยง ยกได้ | ||
+ | เรามาจักเปนองค์ ประธานแก่ ท่านเอง | ||
+ | กำหนดผลัดกันให้ ยกครั้งคราวลองค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๐ ทุกกระษัตริยโดยสั่งท้าว สหัศไนย | ||
+ | ผลัดเปลี่ยนกันเข้าไป ทั่วหน้า | ||
+ | ยกศิลป์แต่จะไหว สักนิด เปล่าแฮ | ||
+ | สุดฤทธิสิ้นแรงล้า ล่าแล้วถอยหลัง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๑ ชนกยลราชร้อยเอจ ยกศิลป์ | ||
+ | ไป่เคลื่อนสมเหมือนถวิล จิตรไว้ | ||
+ | จึ่งจอมจักรวัติผิน ภักตร์พจน์ พลันแฮ | ||
+ | สั่งพระลักษณ์รามให้ เร่งเข้ายกศร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๒ ทรงสังข์รับสั่งแล้ว อวยกนิษฐ ก่อนแฮ | ||
+ | พระลักษณ์ถวายอัญชลิต เสร็จเต้า | ||
+ | กรายกรจับศรสิทธิ เขยื่อนขยิ่ม ใจนา | ||
+ | จึ่งกลับสู่ที่เฝ้า เชฐไท้ผทมสินธุ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๓ พระกฤษณรักษรู้ ทีองค์ อนุชแฮ | ||
+ | จึ่งเสด็จดำเนิรหงษ แช่มช้อย | ||
+ | ยื่นหัตถ์ยกศิปล์ทรง ชูเชิด ไว้นา | ||
+ | จะหนักแต่สักน้อย หนึ่งนั้นฤๅมี ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''''ห้องที่ ๕ ท้าวชนกจักรวรรดิส่งราชสาสน์ไปยังศรีอยุธยา''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๐ - หลวงฤทธิพลไชย''' | ||
+ | ๑๓๔ เสร็จแสดงวรเดชท้าว สายศิลป์ ประลองแฮ | ||
+ | ไหวหวั่นทั่วปัถพิน แผ่นฟ้า | ||
+ | พโยมพยับอับเมฆิน ครรชิต ช่วงนา | ||
+ | วายุพัดปัดป่าวหล้า โลกยแจ้งแสงสูริย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๕ ปางองค์เทวราชไท้ ทัศนา | ||
+ | ราเมศยกศิลป์ปรา กฏแกล้ว | ||
+ | จึ่งเป่าพิไชยมหา สังข์เสนาะ เสียงเอย | ||
+ | โหรลั่นฆ้องประโคมแล้ว อ่านอ้างอวยพร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๖ ร้อยเอจกรษัตริยได้ ทฤษดี | ||
+ | หริรักษยกศรศรี เหนี่ยวน้าว | ||
+ | อัปหยดย่านฤทธี ถวิลสวาศ วุ่นแฮ | ||
+ | ลาบาทเทวราชท้าว ชนกแล้วคืนนคร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๗ วัชรินทรเทพยทั้ง อมร มากนา | ||
+ | นักสิทธิวิทยาธร ทั่วหน้า | ||
+ | ประชุมที่ยกศร ศุภกิจ แล้วแฮ | ||
+ | ลาชนกคืนสู่หล้า แหล่งด้าวแดนตน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๘ จักรวรรดิตรัสด้วยพร ดาบศ สองเอย | ||
+ | จะเศกสองเยาวยศ ยิ่งไท้ | ||
+ | ข้าจักส่งสารจรด จอมอยุทธ ท่านแฮ | ||
+ | มอบอปวิวาห์ให้ พรักพร้อมพงษประยูร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๓๙ บัดสั่งอาลักษณผู้ ผจงสาสน์ เสร็จนา | ||
+ | จาฤกใส่แผ่นกาญจน์ กล่องแก้ว | ||
+ | แต่งทูตม่งมาสถาน อยุทธถั่น ถึงแฮ | ||
+ | ตรงสู่ลูกขุนแล้ว เล่าแจ้งแถลงไข ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๐ ส่งสาสน์เสนิศรน้อม ทูลทธ รฐนา | ||
+ | ทราบเสร็จดให้หาพรด สัตรุศเฝ้า | ||
+ | ขุนแสะรับสั่งบท จรจาก อยุทธแฮ | ||
+ | ถึงถิ่นไกยเกษเข้า สู่ไท้ทูลแถลง ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''''ห้องที่ ๖ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษเพื่อไปอยุธยา''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๑ - พระยาสุนทรนุรักษ''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๔๑ พระพรตสตรุตสดับแจ้ง พจมาน | ||
+ | ในศุภลักษณสาสน ชนกไท้ | ||
+ | โสมนัศสุดจักปาน ใดเปรียบ | ||
+ | เสมอรศอำมฤตยไล้ ลูบให้เย็นกมล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๒ สองเสด็จโดยด่วนเฝ้า ไอยกา | ||
+ | นบบาททูลจอมนรา ธิราชท้าว | ||
+ | หลานรักจักขอลา บัวบาท พระเอย | ||
+ | ไปอยุธยาด้าว ดุจได้สดับสาสน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๓ ด้วยองค์มงกุฏเจ้า จอมอยุท ธยาเอย | ||
+ | จะอภิเศกพระทรงครุธ แก่นไท้ | ||
+ | กับพระลักษมีสุด โสมนัศ ยิ่งนา | ||
+ | ในมิถิลานครให้ แต่งตั้งสยุมพร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๔ ปางปิ่นไกยเกษท้าว กรุงกษัตริย์ | ||
+ | เปรมกะมลศุขพิพิฒ ใช่น้อย | ||
+ | สดับสองวรราชนัด ดากล่าว ทูลแฮ | ||
+ | จึ่งพระดำหรัสถ้อย สวัสดิให้ไชยเฉลิม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๕ หลานรักจงรีบร้อน เร็วพลัน | ||
+ | ไปอยุทธย์โดยวัน เริ่มไว้ | ||
+ | กอบการวิวาห์สรร ศุภฤกษ สองนา | ||
+ | ตามพระราชสาสนไท้ ท่านท้าวบิดุรงค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๖ สองจงทูลบาทไท้ ทธรฐ | ||
+ | อีกพระกฤษณปรากฎ เกียรติแกล้ว | ||
+ | จงเจริญพระชนม์ยศ สวัสดิ์ยิ่ง ยืนนา | ||
+ | เปนปิ่นจันโลงแผ้ว ผ่องฟ้ามหาสฐาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๗ พระทรงอนุญาติแล้ว ตรัสสอน | ||
+ | สองจากไอยกาจร จิตรว้า | ||
+ | จะยาตรพยุหรอน แรมเถื่อน | ||
+ | ไตรตรวจผลช้างม้า แวดล้อมวงรวัง ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''''ห้องที่ ๗ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษไปอยุธยา เพื่อตามเสด็จไปในงานวิวาห์พระรามที่มิถิลา''''' | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๒ - พระยาสุนทรนุรักษ''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๔๘ อย่าหมิ่นประมาทด้วย มรรคา | ||
+ | ไพพิศม์สัตวพาลา เหล่าร้าย | ||
+ | ปิศาจภูตมายา ลวงหลอก หลอนแฮ | ||
+ | จะยกจะยาตรย้าย หยุดยั้งรวังไภย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๔๙ จงผันจงผ่อนให้ พักพล | ||
+ | แรมอยดรอแรมคน ล่าล้า | ||
+ | หายเหนื่อยจึ่งจรดล พยุห์ยาตร ไปนา | ||
+ | พลบค่ำชรอ่ำฟ้า อย่าได้บทจร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๐ จงจำกำหนดข้อ คำสอน | ||
+ | เสร็จประสาศอวยพร เพิ่มให้ | ||
+ | จงสวัสดิ์สถาวร เจริญศุข หลานเอย | ||
+ | สรรพทุกข์ขุกเข็ญไข้ อย่าข้องรคายเคือง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๑ พระพรตสัตรุตน้อม ประนมกร | ||
+ | รับสั่งรับคำสอน ใส่เกล้า | ||
+ | ดังได้อมฤตยพร ภูลเพิ่ม | ||
+ | ลาบาทไอ่ยกาเจ้า แผ่นพื้นภูวดล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๒ เสด็จกลับปราสาทแก้ว กาญจนา | ||
+ | ทรงประทับปรางปรา โมชท้าว | ||
+ | สั่งขุนมุขมาตยา เตรียมพยุห ยาตรเฮย | ||
+ | เราจักไปอยุทธด้าว ก่อนด้วยโดยพลัน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๓ เสนีทั้งสี่น้อม ปรนตถวาย กรนา | ||
+ | รับสั่งน้องนารายน์ รีบร้อน | ||
+ | สู่ศาลลูกขุนหมาย ทุกหมวด กองแฮ | ||
+ | เกณฑ์หมู่จตุรงค์ต้อน จัดเข้าตามขบวน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๔ พลคชจัดคชเชื้อ ฉัททันต์ | ||
+ | เสยส่ายซึมซับมัน น่าท้าย | ||
+ | ผูกเครื่องคร่ำสุวรรณ ชลุฉลัก ลายแฮ | ||
+ | ขุนคชขับขยายย้าย ย่างเยื้องยืนทยาน ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | แผ่นที่ ๒๓ - พระยาสุนทรนุรักษ์ | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๕๕ พลม้าผูกม้าชาติ สินธพ | ||
+ | เริงร่ารณรงค์รบ ร่านร้อง | ||
+ | เครื่องผูกประดับครบ ดาวมาศ มณีนา | ||
+ | ขุนขับจับทวนจ้อง จิตรห้าวฮึกหาญ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๖ พลรถจัดรถร้า รณรงค์ | ||
+ | เทียมเทียบสินธพอง อาจห้าว | ||
+ | สาระถีท่าทียง ยลสง่า งามเอย | ||
+ | กรก่งเกาทัณฑ์น้าว เหนี่ยวจ้องจักแผลง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๗ พลรบเริ่งร่าร้าย ฤทธี | ||
+ | กวัดแกว่งตาวทำที เทิดท้า | ||
+ | เขนทองโล่กฤชตรี ธนูน่า ไม้เฮย | ||
+ | แลสะพรึบเพียบหล้า สลับล้วนขบวนพล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๘ จัดขบวนพยุหริ้ว รายธง | ||
+ | ขุนรถจัดรถทรง เสร็จพร้อม | ||
+ | บุษบกสุวรรณรหง เรืองรัตน์ อร่ามแฮ | ||
+ | เทียมแสะเทียบเกยน้อม นารถไท้ทูลแถลง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๕๙ สององค์ทรงสดับแล้ว ลีลา | ||
+ | ยังที่สรงธารา ลูบไล้ | ||
+ | เสร็จประสุคันธา ขจรกลิ่น ฟุ้งแฮ | ||
+ | สองขัดติยราชไท้ เสด็จเข้าประดับองค์ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๐ ทรงสนับเพลาตาดพื้น พรายพรัน | ||
+ | ภูษิตรฉลององค์สุวรรณ์ พร่างพร้อย | ||
+ | ตาบทิศทับทรวงสรร สอดมาศ กรเฮย | ||
+ | สรวมประวิชประดับสร้อย อิกสอิ้งมกุฎทรง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๑ ครั้นเสร็จสองย่างเยื้อง ยาตรา | ||
+ | ทรงรถเรืองรัตนา กนกพริ้ง | ||
+ | เครื่องสูงพัดโบกจา มรมาศ | ||
+ | บังแซกคันชิงกลิ้ง กลดกั้งบังสูริย์ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๔ - พระยาสุนทรนุรักษ''' | ||
+ | ๑๖๒ ได้ฤกษโหรลั่นฆ้อง ขานไชย | ||
+ | เสียงประโคมพลไคล คลาศเด้า | ||
+ | เคลื่อนรถคชเกริกไหย์ เหิมร่าน รณนา | ||
+ | ออกจากไกยเกษเข้า เฃตรแคว้นแดนดง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๓ เดินทางพลางพิศพื้น ภูมพนัศ | ||
+ | สพรุ่มพฤกษสพรั่งผลัด ช่อช้อย | ||
+ | ตูมบานตระการกลัด กลีบกลิ่น ลเวงแฮ | ||
+ | ชูเชิดผลพวงย้อย ยื่นระย้าศุกหอม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๔ ยลนางนวลแนบไม้ ขานาง | ||
+ | ยูงเหยียบยอดยางหาง ฝ่ายฟ้อน | ||
+ | คับแคจับคบคาง ตขาบจับ ตขบนา | ||
+ | เทงทูตเกาะกิ่งสะท้อน กทุ่มล้วนกทุงหลาย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๕ พิศพรรค์จตุบาทครื้น อารัญ | ||
+ | ลมั่งระมาดชมดสมัน เม่นสุ้ม | ||
+ | คณยองย่องยืนยัน พยัคฆ์ยอบ ขยับแฮ | ||
+ | ควายเถื่อนโคกทิงกลุ้ม เกลื่อนกล้ากลาดดง ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๖ สองกษัตริย์เพลินพิศพื้น ไพรรหง | ||
+ | คลาเคลื่อนพลเดิรดง ด่วนเต้า | ||
+ | ชายแสงพระสุริยง ยาตรรถ ป่ายนา | ||
+ | ถึงถิ่นนครเข้า เฃตรด้าวอยุทธยา ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๗ พระดำรัสให้หยุดยั้ง ยังภาย นอกนา | ||
+ | พอพักพวกพลกาย เลื่อยล้า | ||
+ | ทุกกองทุกแถวนาย หมวดตรวจ ตราแฮ | ||
+ | เสียงคฤกกึงก้องว้า วุ่นแส้เสียงฃาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๖๘ รวมพลพรั่งพร้อมเสร็จ เสนี | ||
+ | ทูลแก่สองกรษัตริย์ ผ่านเกล้า | ||
+ | รวมพลพวกโยธี พักเหนื่อย แล้วนา | ||
+ | เชิญเสด็จยาตรเฝ้า บาทเบื้องบิตุรงค์ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๕ - พระยาสุนทรนุรักษ''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๖๙ พระพรตสัตรุตพร้อม เสนี | ||
+ | จากที่พักเสดจลี ลาดเฝ้า | ||
+ | ถวายปรนตฟังคดี บรมนารถ | ||
+ | แห่งบิตุเรศเจ้า อยุทธย์ด้าวภูวดล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๐ ปางพงษจักรพรรดิเจ้า จอมธรรม์ | ||
+ | เหนพระโอรสพลัน ประภาษถ้อย | ||
+ | ตรัสสั่งสุมันตัน เตรียมพยุห์ ยาตรเฮย | ||
+ | ไตรตรวจจงเรียบร้อย รุ่งแล้วจักจร ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๑ สุมันตันรับใส่เกล้า กลับเวน | ||
+ | หมายบอกนอกในเกณฑ์ ทั่วหน้า | ||
+ | รถรัตน์อัศวคเชนทร์ หาญศึก | ||
+ | ทุกหมู่พลกลั่นกล้า สพรั่งพร้อมสารทสรรพ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๒ พลพระพรตเทียบต้อง ตรางทัพ | ||
+ | นำน่าจตุรงค์สรรพ เสร็จตั้ง | ||
+ | พลพระสัตรุตนับ อนันต์แน่น เนืองแฮ | ||
+ | จัดเทียบเรียบริ้วรั้ง พยุห์ป้องกองโกรย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๓ ทัพกษัตริย์จัดพร้อม จัตุรงค์ | ||
+ | ล้วนแต่โยธาอง อาจแกล้ว | ||
+ | ถือครบเครื่องสาตรยง ยุทธยิ่ง | ||
+ | พร้อมหมู่ทวยหาญแล้ว เลื่อนริ้วรายพล ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๔ พลคชขุนคชขึ้น คุมขอ | ||
+ | พลอัศว์กุมทวนยอ พยศเต้น | ||
+ | พลรบจัดพลภอ ครบเครื่อง สารทเฮย | ||
+ | พลรถขุนรถเขม้น มุ่งน้าวเกาทัณฑ์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๕ รถทรงบฟุษบกชั้น เฉดรหง | ||
+ | งอนแอกงามดุมกง มาศแก้ว | ||
+ | เทียมเสวตอัศวพงษ พลาหก หาญแฮ | ||
+ | รถประเทียบเทียมแสะแผ้ว ผ่องพื้นผ่านดำ ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | '''แผ่นที่ ๒๖ - พระยาสุนทรนุรักษ์''' | ||
+ | <tpoem> | ||
+ | ๑๗๖ จัดเสร็จทุกสิ่งตั้ง พยุหยาตร ตราเฮย | ||
+ | ทัพน่าพลเพียบกลาด เกลื่อนกลุ้ม | ||
+ | ทัพหลวงทัพหลังดาษ ดูดื่น ดินนอ | ||
+ | กองแซกกองส้อนสุ้ม พรั่งพร้อมพนักงาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๗ ปางบรมราชไท้ ทธรฐ | ||
+ | สู่แท่นอลงกฎ ก่องแก้ว | ||
+ | สามอรรคเรศประณต นฤเบศร | ||
+ | นางพนักงานพัดแผ้ว ผ่องน้ำพระไทยเกษม ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๘ พระจอมอยุธย์ด้าว สถิตย์บน อาศน์เอย | ||
+ | ดำริห์การวิวาหจน สว่างฟ้า | ||
+ | ชวนราชบุตรจรดล กับนาฎ สามแฮ | ||
+ | โดยเสด็จจรทั้งห้า สู่ห้องสรงสนาน ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๗๘ ไขปะทุมอุทกฟุ้ง ฝอยฝน | ||
+ | สรงโสรดพระสกนธ์ ผ่องแผ้ว | ||
+ | เสร็จทรงเครื่องพระสุคนธ์ รศรื่น รวยแฮ | ||
+ | หกกษัตริย์สนานแล้ว เสด็จเข้าประดับองค์ ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๘๐ บิดุรงทรงเครื่องต้น เสร็จพลัน | ||
+ | เอารสทรงเครื่องสุวรรณ พร่างฟ้า | ||
+ | สามนาฏเครื่องทรงสรร เสาวภาคย์ ผ่องนา | ||
+ | เรืองอุไรอร่ามจ้า แจ่มแก้วแพรวพราย ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๙๑ บิตุเรศยูรยาตรเยื้อง กรายกร | ||
+ | ทรงพระแสงขรรค์จร ฤทธิแกล้ว | ||
+ | พระเอารสทรงศร สอดขัด องค์นา | ||
+ | งามดั่งแสงโสมแผ้ว ผ่องฟ้าราศี ฯ | ||
+ | |||
+ | |||
+ | ๑๙๒ หกกษัตริย์เสด็จขึ้น รถทรง | ||
+ | เทียมแสะสีกมุทยง ยิ่งล้ำ | ||
+ | รถประเทียบเครื่องสูงธะ ทิวสลับ สีนา | ||
+ | ขุนขับจับแสร้งช้ำ หวดเร้าอัศดร ฯ | ||
+ | </tpoem> | ||
+ | |||
=== แผ่นที่ ๒๖ - ๕๐ === | === แผ่นที่ ๒๖ - ๕๐ === | ||
=== แผ่นที่ ๕๑ - ๗๕ === | === แผ่นที่ ๕๑ - ๗๕ === |
การปรับปรุง เมื่อ 15:48, 17 กรกฎาคม 2552
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: แต่งร่วมกันหลายท่าน ดังระบุไว้ที่ในบทประพันธ์
บทประพันธ์
แผ่นที่ ๑ - ๒๕
ห้องที่ ๑ พระชนกฤษีทำพิธีบวงสรวงไถได้นางสีดา แล้วลาเพศกลับเข้าเมืองมิถิลา แผ่นที่ ๑ - พระศรีสุนทรโวหาร
๑ ปางราชดาบศไท้ | ชนกนาม | ||
นากุฏิพนาราม | ป่ากว้าง | ||
แต่ฝังบุตรีงาม | งำเงื่อน ไว้เฮย | ||
กลับนิยมศีลสร้าง | พรตพร้อมพรมจรรย์ ฯ | ||
๒ จิตรมุ่งหมายได้ลุ | โลกีย์ ฌานเฮย | ||
เพียรพยายามทวี | ค่ำเช้า | ||
นับฉนำเนิ่นนานลี | ลาศล่วง หลายนา | ||
ยังบ่ยลย่างเข้า | เขตรห้องฌานชม ฯ | ||
๓ หน่ายจิตรคิดทดท้อ | ทางเรียน | ||
ใจป่วนหวนวนเวียน | วากเว้ | ||
ทำเพียรบสมเพียร | เพียรเปล่า แล้วพ่อ | ||
จักบวชชักโอ้เอ้ | อยู่ด้วยอันใด ฯ | ||
๔ จักคืนกลับเข้าสู่ | บูรี | ||
สมบัติสมบูรณมี | มากพร้อม | ||
บำรุงประชาชี | ฉันเช่น ก่อนแฮ | ||
จำกลับเดินทางอ้อม | ออกสร้างทางทาน ฯ | ||
๕ หวนคิดถึงลูกน้อย | ในดิน | ||
ตรัสเรียกนายโสมลิน | ลาศเต้า | ||
ยังร่มนิโครธผิน | ภักตร์สั่ง โสมเอย | ||
ขุดลูกกูจักเข้า | เฃตรแคว้นนครคืน ฯ | ||
๖ นายโสมรับสั่งแล้ว | ขมีขมัน | ||
จับจอบจวกดินฟัน | งัดไง้ | ||
บประสบสิ่งสำคัญ | ผอบบุตร ท่านนา | ||
ทิ้งจอบนั่งร้องไห้ | เหตุแจ้งจอมธรรม์ ฯ | ||
๗ องค์พระชนกได้ | สดับกิจ | ||
ตกตลึงลาญจิตร | อัดอั้น | ||
อกหวั่นพ่างชีวิตร | จักวอด วายแฮ | ||
เกิดสติกลับกลั้น | โศกแล้วสั่งโสม ฯ | ||
แผ่นที่ ๒ - พระศรีสุนทรโวหาร
๘ ลูกกูควรคู่เจ้า | จักรพรรดิ | ||
บุญหนักศักดิ์ใหญ่ชัด | เชื่อได้ | ||
จักถึงชีพพิบัติ | เหนหลาก นักนา | ||
จำจักเกณฑ์ไถให้ | ฟอกฟื้นดินหา ฯ | ||
๙ โสมเอยเองรีบเข้า | บูรินทร์ | ||
บอกแด่ขุนเสนินทร์ | อย่าช้า | ||
ให้จัดทศโยธิน | ทุกหมวด มาเฮย | ||
พลคชรถมิ่งม้า | ครบถ้วนจตุรงค์ ฯ | ||
๑๐ ให้เตรียมไถแอกทั้ง | โคกา ษรเฮย | ||
เรวเร่งรีบออกมา | ที่นี้ | ||
ไถค้นพระธิดา | ดวงจิต กูนา | ||
ไปอย่าเนิ่นนานลี้ | หลบช้ามาเรว ฯ | ||
๑๑ นายโสมรับสั่งแล้ว | ลาจร | ||
ถั่นๆ บแรมรอน | พักช้า | ||
ถับถึงพระนคร | ประเวศสู่ วังเฮย | ||
พบพวกขุนนางว้า | วุ่นแส้ทักถาม ฯ | ||
๑๒ โสมเรียนแดท่านผู้ | อธิบดี | ||
ตามสั่งพระมุนี | ถ่องถ้วน | ||
ตระบัดบาดหมายมี | เกณฑ์ทุก กรมแฮ | ||
จัดพหลพลล้วน | ฮึกห้าวหาญณรงค์ ฯ | ||
๑๓ เกณฑ์กรมเกษตรทั้ง | กรมจร | ||
ไอแอกโคกาษร | เสร็จพร้อม | ||
ยกพวกพลากร | จากนัค เรศฤๅ | ||
จึ่งสั่งนายโสมด้อม | ดุ่มหน้านำพล ฯ | ||
๑๔ ลุเฃตรอาวาศเวิ้ง | วันสณฑ์ | ||
ให้กระบวนรี้พล | พักยั้ง | ||
ภายนอกบริมณฑล | เฃตรวัด นั้นนา | ||
พาพวกขุนนางทั้ง | หมดเฝ้าพระมุนี ฯ | ||
แผ่นที่ ๓ - พระศรีสุนทรโวหาร
๑๕ พระเผยพจนาดถ์แจ้ง | ความหลัง | ||
เล่าเหล่าเสนาฟัง | จวบแคล้ว | ||
เสด็จนำณที่ฝัง | ผอบอัค เรศแฮ | ||
ชี้เฃตรสำคัญแล้ว | สั่งให้ไถรดม ฯ | ||
๑๖ นายกน้อมเกล้ารับ | โองการ | ||
ด่วนๆ มาสั่งงาน | เสร็จพร้อม | ||
นังคัลกิจบัญหาร | เทียมแอก ไถเฮย | ||
ไถประดังดาล้อม | เฃตรด้าวแดนไทร ฯ | ||
๑๗ ไถเดี่ยวไถคู่พร้อม | รดมไถ | ||
ต่างมุ่งต่างหมายใจ | เสาะค้น | ||
แปรดะถัดทูนไว | เวียนรอบ | ||
ไถทั่วจงหวัดต้น | นิโครธครึ้มสาขา ฯ | ||
๑๘ หลายรอยหลายรอบรื้อ | พสุธา | ||
หลายคาบหลายคราหา | ห่อนพ้อง | ||
แสงแดดแผดกายา | อยุดพัก เหนื่อยเฮย | ||
นบบาทนักสิทธิพร้อง | พจน์แจ้งแถลงการณ์ ฯ | ||
๑๙ พระสดับดาลโศกเศร้า | ชลไนย นองเอย | ||
สุดที่สังเกตใจ | จักแจ้ง | ||
ชรอยหมู่เทพยไทย | งำเงื่อน ไว้นา | ||
จำจะบวงสรวงแสร้ง | สัตย์อ้างอธิษฐาน ฯ | ||
๒๐ ตริเสร็จทรงเสี่ยงด้วย | บารมี | ||
แม้นมาดบุตรีกู | เกียรติล้ำ | ||
ควรเปนอรรคเทพี | จักรพรรดิ ราชนา | ||
เผดจทุกข์ผดุงค้ำ | โลกยให้ศุขเกษม ฯ | ||
๒๑ ฃอจงอุสุภเชื้อ | อาชา ไนยเฮย | ||
ไถจรดจรุงพา | พบแก้ว | ||
อีกอำนาจเทวา | รักษช่วย นำเนอ | ||
เสร็จเสี่ยงสัตยาแล้ว | จึ่งจ้องจรดไถ ฯ | ||
แผ่นที่ ๔ - พระศรีสุนทรโวหาร
๒๒ โคนำจำเภาะพ้อง | พานปรสบ | ||
ดอกประทุมห่อผอบ | กลัดกลุ้ม | ||
บานกลีบกลิ่นตลบ | เลวงรื่น รศนา | ||
พระจึ่งเผยผอบอุ้ม | บุตรแล้วรับขวัญ ฯ | ||
๒๓ มนตรีทุกส่ำซ้อง | สรเสริญ | ||
โฉมพระธิดาเจริญ | จิตรฃ้อง | ||
พร้อมเบญจลักษณเพลิน | เนตรโลกย์ เฉลิมแฮ | ||
อึงเอิกอวยพรพร้อง | ลนั่นน้อมถวายกร ฯ | ||
๒๔ พระเสด็จนำลูกน้อย | นวนจันทร์ | ||
คืนสู่อาศรมพลัน | กล่าวอ้าง | ||
พ่อไร้ดะไนยสัน | ตติราช วงษเอย | ||
จึ่งละสมบัติสร้าง | พรตสู้พยายาม ฯ | ||
๒๕ กุศลดลแนะได้ | ดวงจิตร | ||
เปนบุตรสุดสมคิด | พ่อแล้ว | ||
พ่อจกเศกนามสฤกดิ | พรสวัสดิ แม่นา | ||
จงชื่อสีดาแก้ว | เกิดเกื้อบุญธรรม ฯ | ||
๒๖ นางประนดบทเรศไท้ | ทูลสนอง | ||
พระเดชพระคุณปอง | ปกเกล้า | ||
ลูกรักจักขอรอง | บัวบาท พระนา | ||
คงชีพอาสัญเข้า | ฃ่ายฃ้องมฤตยู ฯ | ||
๒๗ มนตรีทั้งสี่ซ้ำ | สรเสริญ | ||
ได้ช่องทูลอัญเชิญ | ราชท้าว | ||
สรวมเสด็จราชดำเนิน | คืนนัค เรศนา | ||
ครองพิภพผ่านด้าว | ดุจดั้งเดิมครอง ฯ | ||
๒๘ ทรงรับอายาจแล้ว | พลันลา พรดแฮ | ||
ซั้นสั่งเทียบโยธา | ยาตรเด้า | ||
ทรงรถร่วมธิดา | ดวงจิตร ท่านนา | ||
ถั่นๆ ถึงถิ่นเฃ้า | เฃตรท้ายธานิน ฯ | ||
แผ่นที่ ๕ - พระศรีสุนทรโวหาร
๒๙ ฝ่ายชาวนัคเรศทั้ง | บุรุษนา รีนา | ||
ทราบเหตุแห่งราชา | ผ่านเผ้า | ||
ได้ราชธิดาลา | พรตกลับ กรุงเฮย | ||
โยงชักชวนลูกเต้า | เหมื่อยเมื้อเหลือหลาม ฯ | ||
๓๐ ชุมชนกล่นเกลื่อนท้อง | ทางหลวง | ||
คับคั่งคือทนานตวง | เบียดแป้ง | ||
พิศเพ่งธิดาดวง | จิตรราช | ||
ชมว่าเทพยสรรแสร้ง | จากฟ้ามาเมือง ฯ | ||
๓๑ พระเสด็จทรงรถเข้า | วังใน | ||
รถประทับเกยไชย | บ่อช้า | ||
เสด็จนำธิดาไคล | ปรางมาศ | ||
อเนกอนงค์เสนอหน้า | แน่นทั้งวังหลวง ฯ | ||
๓๒ เอกองค์อรรคเรศร์ไท้ | เทพี | ||
นามรัตนมณี | หนุ่มเหน้า | ||
พระสนมนาฎนารี | นับหมื่น | ||
เรื่องรอบหมอบเฟี้ยมเฝ้า | บาทเบื้องจักรพงษ์ ฯ | ||
๓๓ ต่างพิศต่างเพ่งสร้อย | สีดา | ||
โฉมเฉิดฉีกเมฆมา | แม่นแม้น | ||
เฉกอัจฉรประภา | ประไพผ่อง ภักตร์แฮ | ||
บงบอิ่มคิดแค้น | เคียดแค้นคนบัง ฯ | ||
๓๔ พระชนกบรมนารถไท้ | อธิบดินทร์ | ||
ตรัสแด่อรรคยุพิน | นาฎเผ้า | ||
ได้บุตรสุดสมสถิล | ฝากแม่ แล้วแม่ | ||
เปนสิทธิมอบแดเจ้า | จุ่งเลี้ยงผดุงขวัญ ฯ | ||
๓๕ มหิษีรับสั่งถ้อย | ทูลสนอง | ||
สมจิตรข้าคิดปอง | เนิ่นแล้ว | ||
ลุลาภบุตรีครอง | สมเสน่ห์ ข้านา | ||
พลางประโลมลูกแก้ว | กอดขึ้นประทับเพลา ฯ | ||
แผ่นที่ ๖ - พระศรีสุนทรโวหาร
๓๖ องค์เยาวเรศสร้อย | สีดา | ||
กราบแทบพระบาทา | พร่ำพร้อง | ||
ลูกไร้บิดรมา | ดุรญาติ วงษเฮย | ||
ขอพระเดชสองป้อง | ปกเกล้าเช้าเย็น ฯ | ||
๓๗ เทพีโลมลูบแล้ว | รับขวัญ | ||
พรสถิตยปรางสุวรรณ | รัตนพร้อย | ||
สมบัติแบ่งปูนปัน | ครบสิ่ง | ||
เวนสตรีนับร้อย | รับใช้บำรุงโฉม ฯ | ||
๓๘ สององค์ทรงทนูสร้อย | ศรีสมร | ||
เสมอบุตรครรโภทร | ท่านไท้ | ||
สีดาเทพอัปศร | เกษมศุข | ||
สิบหกพระชนม์ได้ | จวบถ้วนพรรษกาล ฯ | ||
๓๙ สมเด็จภูวนารถเจ้า | จอมภพ | ||
ทรงตริเตรียมปรารภ | เริ่มตั้ง | ||
พิธียกศิลป์ครบ | ตามสาคร ไสยเฮย | ||
เสี่ยงสัตย์เสี่ยงบุญทั้ง | เลี่ยงท้าวทุกนคร ฯ | ||
๔๐ ท้าวใดเคยคู่สร้าง | บุตรี กูนา | ||
ยกธนูโมฬี | เชิดช้อน | ||
จักอภิเศกศรี | สายสวาศ กูแฮ | ||
ใช่คู่แม้นคัดค้อน | อย่าเขยื้อนสะเทือนไหว ฯ | ||
๔๑ ตริเสร็จธสั่งให้ | โหรหา ฤกษนา | ||
โหรตรวจมหุรดิวา | ระแล้ว | ||
ทูลถวายฤกษราชา | อำมฤตย โชคแฮ | ||
พระจักได้เฃยแก้ว | ก่อเกื้อบารมี ฯ | ||
๔๒ โองการสารสั่งชั้น | เสนี สี่เฮย | ||
ทุกหมู่ทุกกรมมี | มากเฝ้า | ||
จงจัดราชพิธี | ทายเทอด ธนูเฮย | ||
การจวบจวนแล้วเจ้า | จัดให้ทันการ ฯ | ||
'ห้องที่ ๒ ท้าวชนกจักรวรรดิปรารภจะหาคู่ให้นางสีดากับให้โหรหาฤกษ์ ฯ แผ่นที่ ๗ - พระศรีสุนทรโวหาร
๔๓ จงตั้งมณฑปแพร้ว | พรายฉาย | ||
ราชวัตรฉัตรเรียงราย | รอบล้อม | ||
แท่นเฉลาฉลุลาย | สถิตย์ท่าม กลางแฮ | ||
พานมาศจำหลักพร้อม | เพื่อไว้วางศร ฯ | ||
๔๔ จงเผดียงดาบศถ้วน | ทุกองค์ | ||
ทั่วพนัศแดนดง | ถิ่นท้อง | ||
เชิญมาประชุมวง | แวดนั่ง | ||
สวดเศกพระมนต์ซ้อง | สิทธิ์ด้วยเวทวงศ์ ฯ | ||
๔๕ ส่งสาสน์สู่กระษัตริย์สิ้น | สากล เกษตรเฮย | ||
ร้อยเอ็ดทั่วมณฑล | ถิ่นด้าว | ||
เชิญมาประชุมหน | นัคเรศ เราแฮ | ||
ยกธนูทุกท้าว | เสี่ยงด้วยบุญเพรง ฯ | ||
๔๖ เสนีทั้งสี่ผู้ | เปนประธาน | ||
รับพระราชโองการ | ใส่เกล้า | ||
หมายสั่งกะเกณฑ์งาน | ทุกหมู่ กรมเฮย | ||
ตรวจเร่งทุกค่ำเช้า | ล่าช้าเกาะครอง ฯ | ||
๔๗ แต่งทูตทูลข่าวแจ้ง | จอมกระษัตริย์ | ||
ทุกถิ่นภารารัฐ | รั่วรู้ | ||
ต่างองคต่างทราบอัดถ์ | เอิบอิ่ม ใจนา | ||
กระหยิ่มจะยกศรสู้ | เสี่ยงได้สุดาสวรรค์ ฯ | ||
๔๘ ธรรมการเกณฑ์ให้ออก | อารัญ | ||
เผดียงคณะนักธรรม์ | ทุกด้าว | ||
ฎีกากะคืนวัน | กำหนด แน่แฮ | ||
ตามฤกษธิราชท้าว | โปรดเอื้อนโองการ ฯ | ||
๔๙ มณฑปจตุรัศตั้ง | ตากโพยม | ||
ผ้าดาษขาวคือโสม | ส่องหล้า | ||
แลเลิศเล่ห์บรรโลม | ตาโลกย์ เฉลิมแฮ | ||
สี่มุขเฉิดช่อฟ้า | ลดชั้นถงันฉาย ฯ | ||
แผ่นที่ ๘ - พระศรีสุนทรโวหาร
๕๐ เพดานคดเรียบร้อย | ----- | ||
ดาวมาศดาษอำไพ | ผ่องแผ้ว | ||
รำบวนภู่มาไลย | เลวงกลิ่น ตลบนา | ||
ปูสาดดาษพื้นแล้ว | ลาศล้วนพรมลาย ฯ | ||
๕๑ โดยรอบมณฑปกั้น | ราชวัตร | ||
วางเรียบระเบียบฉัตร | เฉิดชั้น | ||
หน่ออ้อยอิกหน่อกัท | ลีสีศด เสียดนา | ||
กุมภ์ทึกตุกหว่างขั้น | เขตรขั้นฉัตรไชย ฯ | ||
๕๒ ท่ามกลางมณฑปตั้ง | เตียงมณ ฑลเฮย | ||
คือแท่นกาญจนถกน | ก่องแก้ว | ||
ตั้งพานอุไรยล | งามสง่า นักพ่อ | ||
รองธนูศิลปะแพร้ว | พรั่งพร้อมสักการ ฯ | ||
๕๓ ผูกภวลาศอาศนพื้น | โฃมพัตร | ||
บันทึกพานเภสัช | เสร็จตั้ง | ||
น้ำ-----น้ำอัฐ | บานครบ ครันนา | ||
สำหรับดาบศทั้ง | ใหญ่น้อยนักธรรม ฯ | ||
๕๔ หมายบอกวิเสศทั้ง | คาวหวาน | ||
เตรียมเครื่องโภชาหาร | ซ่อมช้อน | ||
กรมธรรมการงาน | เผดียงสวด ฉันนา | ||
กรมทนายเลือกต้อน | รับตั้งโต๊ะเรียง | ||
๕๕ กรมพราหมณพฤฒิบาศทั้ง | หุรดา จาริยเฮย | ||
สมทบกรมโหรมา | ทั่วถ้วน | ||
ประจำจัดบูชา | เทวฤกษ | ||
วิเสศส่งกระยาล้วน | เครื่องเส้นสังเวย ฯ | ||
๕๖ เตรียมเสร็จเสนิศรทั้ง | สี่ทูล | ||
บัวบาทนเรนทรสูรย | ทราบแล้ว | ||
ทรงโสมนัศพูน | ปราโมทย์ | ||
เบิกพระกระมลแผ้ว | ผ่งอด้วยสมถวิล ฯ | ||
ห้องที่ ๓ ท้าวชนกจักรวรรดิให้ป่าวประกาศ เชิญหน่อกษัตริย์ต่างเมืองมายกศร แผ่นที่ ๙ - พระศรีสุนทรโวหาร
๕๗ เจ้าคณะนักสิทธิผู้ | สมภาร | ||
ทราบกิจแต่ธรรมการ | บ่ช้า | ||
งันงกเที่ยวบอกขาน | คณะนัก พรตเฮย | ||
รู้ข่าวต่างวุ่นว้า | ทั่วทั้งชฎิลดง ฯ | ||
๕๘ คากรองครองแล้วจับ | ตาลิปัตร | ||
แบกกลดย่ามเภสัช | สอดคล้อง | ||
ธารกรจรดหยัด | เหยาะเหย่า | ||
ต่างชักพวกโยงพ้อง | มุ่งหน้ามาเมือง ฯ | ||
๕๙ ถึงพร้อมนั่งล้อมแท่น | มณฑล | ||
สวดเวทสาธยายมนต์ | มีก้อง | ||
ตามคณะบ่ปะปน | เปนเหล่า กันนา | ||
ถือพัดฃนนกป้อง | ปิดหน้าสำรวมกาย ฯ | ||
๖๐ ปางกระษัตริยเกษตรแคว้น | สากล นครเฮย | ||
โดยรอบขอบมณฑล | ทั่วด้าว | ||
ต่างทราบกิตยนุสนธิ์ | โดยราช สาสน์นา | ||
ว่าบัดนี้นเรศร์ท้าว | ชนกเจ้ามิถิลา ฯ | ||
๖๑ ไปทรงผนวชแล้ว | หลายปี | ||
ได้บุตรีในประทุม | ท่านนั้น | ||
ลาพรตกลับบุรี | ครองราษฎร์ ใหม่เฮย | ||
จักเศกบุตรีซั้น | สั่งให้ส่งสาสน์ ฯ | ||
๖๒ ให้กรษัตริยไปเสี่ยงอ้าง | บารมี | ||
ยกธนูโมฬี | เลิศแล้ว | ||
ใครยกธนูศรี | สวัสดิเชิด ได้นา | ||
จักอภิเษกนางแก้ว | กับผู้พยุงศิลป์ | ||
๖๓ นานาอเนกร้อย | เอ็จกรษัตริย์ | ||
ต่างยกพหลรัด | รีบผ้าย | ||
ดลแดนเฃตรจังหวัด | เมืองมิ ถิลาแฮ | ||
ตั้งพลับพลาแยกย้าย | รอบด้าวแดนกรุง ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๐ - พระศรีสุนทรโวหาร
๖๔ แออัดขนัดรี้ | พลหลาย หมื่นแฮ | ||
ตั้งทัพกท่อมราย | รอบล้อม | ||
คั่งคับคณานาย | อเนกไพร่ พลแฮ | ||
ละค่ายละกองพร้อม | พรั่งล้วนจตุรงค์ ฯ | ||
๖๕ คฦ้ๅนคฤกกึงก้องพวก | พลขันธ์ | ||
เซงแซ่เสียงแจจัน | โจทยพร้อง | ||
ม้ารถคชอนันต์ | อเนกแน่น สนามนา | ||
เสียงคีดเสียงขับร้อง | สนั่นด้วยดุริยางค์ ฯ | ||
๖๖ ราตรีตรวจค่ายฆ้อง | กแตขาน | ||
จองหง่องก้องกังวาน | เพรียกพื้น | ||
ฆ้องยามย่ำรดมดาล | ดังครั่น ครวญแฮ | ||
เสียงประโคมแตรคฤ้ๅน | คฤกด้ายแดนเวียง ฯ | ||
๖๗ เสนานายไพร่พร้อม | ทุกกอง | ||
บ้างก็ร่าเริงคะนอง | สนุกคฤ้ๅน | ||
บางพวกนั่ง-----ครอง | ตฤกเขตร คามเฮย | ||
บางเหล่าใจชุ่มชื้น | ช่วยเจ้านายตน ฯ | ||
๖๘ แม้นไฉนพระผ่านเผ้า | ธรณินทร์ เรานา | ||
จงยกธนูศิลป์ | สดวกได้ | ||
ลุลาภเลิศนารินทร์ | รีบสู่ นครเฮย | ||
เศกว่าเพี้ยงขอให้ | ผ่านเกล้าสมถวิล ฯ | ||
๖๙ ปางปวงกรษัตริย์รั้ง | แรมวัน | ||
คอยฤกษเขตรสำคัญ | ท่านพร้อง | ||
นับเร่งราษตรีฝัน | ทุกค่ำ คืนนา | ||
ยิ้มกระหยิ่มจิตรจ้อง | แข่งสู้ยกศิลป์ ฯ | ||
๗๐ ฝ่ายพระวสิฐทั้ง | สวามิตร | ||
ทราบเหตุพิธีกิจ | ราชไท้ | ||
เรียกรามลักษณสองศิศย์ | มาสู่ ท่านนา | ||
บอกฃ่าวราวเรื่องให้ | ลักษณทั้งรามฟัง | ||
แผ่นที่ ๑๑ - พระศรีสุนทรโวหาร ๗๑ เดิมราชชนกไร้ เอารส ท้อหฤไทยรันทด หน่ายแล้ว ละสมบัติทรงพรต เนาพนัศ พนมนา ได้บุตรีประดุจแก้ว เกิกห้องปทุมาน ฯ
๗๒ หวนคิดละผนวชเข้า ครองภา ราเฮย
เลี้ยงถนอมอรธิดา ท่านไท้
จนเจริญพระชนมา ยุสิบ หกแฮ
เธอคิดฝังปลูกให้ สืบเชื้ออสุริยวงษ์ ฯ
๗๓ จึ่งเริ่มดำริหตั้ง พิธี
ยกธนูโมฬี เลิศแล้ว
ข่าวกรษัตริยทุกธานี มาพรั่ง พร้อมแฮ
ท้าวจักเลือกเฃยแก้ว เสี่ยงด้วยบารมี ฯ
๗๔ อันธนุเล่มนี้เลิศ เลอไตร โลกย์เฮย
มีศักดาเดชไชย เชี่ยวแกล้ว
เปนของพระจอมไกร ลาศปราบ อสูรนา
พิฆาฏตรีบุรำแล้ว เลิกไว้มิถิลา ฯ
๗๕ องค์ใดยกเชิดได้ โดยหมาย
ท้าวจะอภิเษกสาย สวาศสร้อย
ทั้งเกีรยดิจักขจาย ขจรจบ โลกยนา
ยกบ่ได้จักน้อย เนตรหน้าสากล ฯ
๗๖ สองเจ้าเผ่าราชเชื้อ เทวัญ
ทรงเดชดุจสุริยฉัน เฉิดฟ้า
เขาจะแข่งฤทธิกัน ชิงมิ่ง สมรเฮย
ไปกับไอยกาถ้า ช่องได้ไชยชิง
๗๗ ชวนหลานแล้วผลัดผ้า คากรอง
หนังพยัฆสใบครอง ห่อเกล้า
พาหน่อกษัตริยสอง เสดจจาก กุฎินา
เดินยะเหยาะเหย่าเข้า ถิ่นท้องทางพนม ฯ
</tpoem>
แผ่นที่ ๑๒ - พระศรีสุนทรโวหาร
๗๘ พลางชมพรรณมิ่งไม้ | ในดง | ||
จำยกมหาหง | เกดแก้ว | ||
จำปีปีบประยง | ยวนกลิ่น ขจรนา | ||
ตาคุ่มมตาดแต้ว | หมากต้องตาเสือ ฯ | ||
๗๙ โยมโดยดอกแย้มช่อ | ชูไสว | ||
สายหยุดอุไทยไข | กลิ่นกล้า | ||
ปริกปรูประดู่ใน | ดงดื่น ดาษแฮ | ||
พวงพะยอมย้อยรย้า | ยั่วเย้าภิรมย์ชม ฯ | ||
๘๐ เดินทางหว่างโขดขั้น | สิงขร | ||
เงื้อมแง่ฉง้อนงอน | ชโงกง้ำ | ||
ยลยอดจดอำพร | พยับหมอก มัวแฮ | ||
โกรกกรอกซอกเหวถ้ำ | ถิ่นท้องธารไหล ฯ | ||
¬๘๑ ชมสัตวจัตุบาทเต้น | ตามพง | ||
หมีเม่นพยัคฆยง | ย่องจ้อง | ||
กำโองอิกกระจง | โจนวิ่ง หนีนา | ||
จามรีขนข้อง | หยุดเปลื้องปลดขน ฯ | ||
๘๒ บัดยลพยัคฆร้าย | ราวี | ||
โผนเผ่นปะทะหมี | มุ่งมล้าง | ||
หมีโถมรับทันที | ทยานตบ เสือแฮ | ||
แขงต่อแขงงัดง้าง | ปลุกปล้ำผงำหงาย ฯ | ||
๘๓ งูเหลือมเลี้ยวไล่เนื้อ | เวียนวง | ||
หางตวัดรัดกวางดง | แด่วดิ้น | ||
ดิกๆ บ่ทันปลง | ชีพสนิท เลยนา | ||
งูขยอกกลืนสิ้น | อิ่มเท้อรทวยกาย ฯ | ||
๘๔ ชมพลางทางรีบเต้า | ตำเนิน | ||
การด่วนบชวนเพลิน | เพลิดช้า | ||
ดุ่มดัดลัดทางเถิน | ทิวพฤกษ ไพรพ่อ | ||
ลุทวารเวียงล้า | เลื่อยช้าบทจร ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๓ - หลวงฤทธิพลไชย
๘๕ พระวสิฐสวามิตรเยื้อง | ยาตรา | ||
นำพระลักษณรามา | ค่อยคล้อย | ||
เข้าในมิถิลา | ลานเนตร เลงแฮ | ||
แถววิถีใหญ่น้อย | ปราบพื้นภูมเสมอ ฯ | ||
๘๖ ปราการประกอบแก้ว | ผลึกลาย | ||
หอรบนางจรัลราย | รอบล้อม | ||
เชิงเทินเกลี่ยกรวดทราย | สีนาด อเนกนา | ||
ประจุประจำป้อม | ทั่วทั้งวังวง ฯ | ||
๘๗ สนุกนิ์สนานปานเปรียบด้าว | แดนสวรรค์ | ||
ราบรื่นหนทางจรัล | ร่มไม้ | ||
เรือนราษฎร์อเนกอนันต์ | นับหมื่น แสนนา | ||
แลกลาดตึกเก๋งใกล้ | เกลื่อนข้างทางจร ฯ | ||
๘๘ แถวผลูดูพิฦกล้วน | ธงฉัตร | ||
วายุแกว่างไกวสะบัด | โบกฟ้า | ||
รายเรียบเรียบราชวัตร | ตรลอดลิ่ว | ||
เพลินเนตรหลงแลช้า | ชื่นชื้นชวนชม ฯ | ||
๘๙ เรียดทางสองข้างรวจ | รัฐยา | ||
สาวหนุ่มพฤฒพราหมณา | นั่งร้าน | ||
ขายแพรม่วงพัตรา | โหมดตาด | ||
อัดตลัดผ้ายกก้าน | แย่งเกี้ยวกรวยเชิง ฯ | ||
๙๐ บ้างขายเครื่องแก้วเลี่ยม | ลวดลาย | ||
โคมกิ่งตะเกียงราย | เรียบตั้ง | ||
กระจกกระจ่างฉาย | ฉากรูป ภาพนา | ||
โต๊ะถาดทองขาวทั้ง | ซ่อมช้อนจานชาม ฯ | ||
๙๑ บางแห่งแต่งร้านเรียบ | เจริญตา | ||
ขายเครื่องสุคนธา | รศเร้า | ||
หอมตรลบอบนาษา | สองกาษัตริย์ ท่านแล | ||
เพลินพิศพลางไต่เต้า | ติดต้อยตามครู | ||
แผ่นที่ ๑๔ - หลวงฤทธิพลไชย
๙๒ เลยเข้าทวาเรศชั้น | ปราการ ในแฮ | ||
พิศเพ่งเลงราชถาน | ทั่วพื้น | ||
แสนสนุกนิ์ศุขสำราญ | นัคเรศ ท่านนา | ||
ดูสง่างามคฤกครื้น | ทั่วทั้งราชถาน ฯ | ||
๙๓ หอคอยลอยลิ่วห้อง | คัคณานต์ | ||
สูงแข่งเภราคาร | คู่ด้าว | ||
ทิมแถวที่เทพยสถาน | สิงสถิตย เสถียรนา | ||
ถึงถัดโรงทานท้าว | อุทิศตั้งตามถนน ฯ | ||
๙๔ โรงกรีโรงรถม้า | มีครบ ครันแฮ | ||
สนามคชปรลองรบ | เรียบพื้น | ||
พิศเพียงอมรภพ | ภูมภาค | ||
แลโล่งตรลอดครื้น | ครึกล้ำสนามหลวง ฯ | ||
๙๕ โรงทหารหัดฝึกซ้อม | สัปยุทธ | ||
คลังเครื่องสรรพอาวุธ | แต่งตั้ง | ||
โรงปืนคาบผาชุด | ชนวนนก สับแฮ | ||
ดึกใส่ดินดำทั้ง | มาดก้อนดินปลิว ฯ | ||
๙๖ โอโถงโรงพักร้อน | รโหถาน | ||
ปูแผ่นศิลาลาน | ลาดแผ้ว | ||
ศาลาลูกขุนศาล | สุรัศ วดีแฮ | ||
โรงหล่อต่อคลังแก้ว | แกล่ใกล้คลังทอง ฯ | ||
๙๗ ทิมดาบองครักษทั้ง | แปดกรม อยู่นา | ||
หอพระสาตราคม | ปิดป้อง | ||
โรงพักจัตุสดมภ์ | ดูสะอาด เนตรนอ | ||
ทิมดาบกรมวังห้อง | เครื่องทั้งทิมสงฆ์ ฯ | ||
๙๘ เรืองหลวงประเล่ห์แม้น | วิมาน แมนเอย | ||
ปราสาทรัตนกาญจน์ | ก่ำฟ้า | ||
มุขลดสี่เหลี่ยมบาน | บังอวด อุไรแฮ | ||
ลอยลีวแลเลิศห้า | ยอดเฟื้อยฟูโพยม ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๕ – หลวงฤทธิพลไชย
๙๙ พระปรัศอัฒโยคแก้ว | กาญจนา | ||
เรืองรัตนมณฑิรา | อร่ามรุ้ง | ||
รงคัลราชสวภา | คารเพริศ เพรานอ | ||
มุขเด็จเด่นนาคสดุ้ง | ประดับแก้วกนกแกม ฯ | ||
๑๐๐ ตึกสนมตำหนักตั้ง | ตรลอดแล | ||
บงเบิกบานพระแกล | ทุกห้อง | ||
รวยรูดวิสูตแพร | ผูกภู่ กลิ่นเอย | ||
ตาข่ายแขวนขึงคล้อง | เครื่องห้อยตรลบหอม ฯ | ||
๑๐๑ จักกฤบณ์พิศภาคพื้น | ไพชนต์ | ||
ชายเนตรบงแกลบน | เบิกไว้ | ||
หวังจิตรคิดจักยล | เยาวลัก ษมีนา | ||
บุญบุพเพดลให้ | ปรสบสร้อยศรีสมร ฯ | ||
๑๐๒ ปางองค์เยาวเรศล้ำ | ลักษมี | ||
สถิตยแทบปราสาทสี | หาศน์ห้อง | ||
ดลใจนาฎทษฏดี | โดยช่อง แกลแล | ||
ไนยเนตรนางเลงต้อง | เนตรไท้ผทมสินธุ์ ฯ | ||
๑๐๓ กุศลสองก่อนสร้าง | ทันถึง | ||
เสียวจิตรพิศวาศรึง | รักร้อน | ||
ต่างองค์ต่างหลงตลึง | ลานเสน่ห์ กันนา | ||
พระเหลือบเยาวลักษณ์ค้อน | ตอบให้ในที ฯ | ||
๑๐๔ จักรรัตน์ปรวัดว้า | สวาศครัน | ||
เยาวลักษณ์ลานทรวงกรสัล | เสน่หไท้ | ||
เคยรองบทเรศธรรม์ | มิกราช มานา | ||
ความรักรุมจิตรให้ | เร่าร้อนรัญจวล ฯ | ||
๑๐๕ อาวตารดาลเสน่ห์ด้วย | นวลอนุช | ||
แสนรักอรรคเรศสุด | สวาศล้ำ | ||
จะยาตรไป่ยาตรหยุด | ยืนเพ่ง เพลินนา | ||
บงนาฎบอิ่มน้ำ | จิตรปลื้มลืมองค์ ฯ | ||
ห้องที่ ๔ พระรามสบเนตรกับนางสีดา กับพิธียกมหาธนูโมลี แผ่นที่ ๑๖ – หลวงฤทธิพลไชย
๑๐๖ พระลักษณ์เหนหริเพี้ยน | จริตผิต | ||
กรบัตรยอกรสกิด | กล่าวถ้อย | ||
ดังฤๅพระทรงฤทธิ | รออยู่ | ||
เชิญเสดจยูรยาตรคล้อย | คลาศไท้นักธรรม์ ฯ | ||
๑๐๗ ฟังองค์พระอนุชโอ้ | อดสู ใจนา | ||
ฝืนจิตรจรตามผูล | เหลือบซ้าย | ||
แลขวากลับมาดู | ดวงสวาศ พี่เอย | ||
ถอนทอดหฤไทยย้าย | ย่างเยื้องยลสมร ฯ | ||
๑๐๘ ดูใดไป่ปลื้มเปรียบ | บังอร พี่เอย | ||
แสนสุดอาไลยสมร | แม่นี้ | ||
เงยภักตร์เพ่งบัญชร | ทุกช่อง แกลนา | ||
แลตระลอดจนลี้ | ลับแล้วเลยจร ฯ | ||
๑๐๙ ลักษมีศรีสวัสดิ์แก้ว | กัลยา ณีแฮ | ||
พิศเพ่งพระจักรา | คลาศแคล้ว | ||
นางแสนสุดเสนหา | หริรักษ ท่านเอย | ||
แลส่งลับเนตรแล้ว | หับห้องโหยหวน ฯ | ||
๑๑๐ พระวสิฐสวามิตรเต้า | ตามถนน | ||
กอบกิจสำรวมสกนธ์ | แช่มช้า | ||
พระลักษณรีบจรดล | โดยด่วน มานา | ||
หริรักษรึงจิตรว้า | วุ่นด้วยดวงสมร | ||
๑๑๑ เหลียวหลังแลลับแล้ว | จรลี | ||
ตามอุไภยมุนี | นารถเต้า | ||
ถึงโรงราชพิธี | ทองเพริศ พรายนา | ||
พระวสิฐนำสองเข้า | สู่พื้นภูมิสถาน ฯ | ||
๑๑๒ สถิตยเหนือราชอาศน์พื้น | พรมปู | ||
ชายเนตรชำเลืองดู | เครื่องตั้ง | ||
จักรฤกษณพิศเพ่งธนู | นึกกรยิ่ม ใจนา | ||
คงจักสมคิดครั้ง | คาบนี้ตรนักเหน ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๗ – หลวงฤทธิพลไชย
๑๑๓ ปางองค์อัมเรศรเจ้า | จอมไตร ตรึงษเฮย | ||
ทราบกิจกระแหน่ใน | ชนกท้าว | ||
จะอภิเษกทรามไวย | วรลัก ษมีแฮ | ||
ป่าวราชร้อยเอจด้าว | ดื่นหน้ามาประชุม ฯ | ||
๑๑๔ เสี่ยงศิลป์โมฬีตตั้ง | พิธี การแฮ | ||
กระษัตริยองค์ใดมี | เดชแกล้ว | ||
ยกศิลป์สิทธิโมฬี | ชูเชิด ได้นา | ||
จะเศกเปนเขยแก้ว | ก่อเกื้อวิวาห์การ ฯ | ||
๑๑๕ คาบนี้พระกฤษณล้ำ | เลิศไกร | ||
พระจะยกศิลป์ไชย | เชิดฟ้า | ||
จำเราจักลงไป | เปนประ ธานนา | ||
คอยดับวิวาทว้า | วุ่นให้เหือดหาย ฯ | ||
๑๑๖ ส่องเหตุเหนเสร็จท้าว | มัฆพาน | ||
ออกจากรัตนพิมาน | มาศเต้า | ||
นำฝูงเทพย์บริวาร | แหวกเมฆ มาแฮ | ||
ถึงนิเวศวาสพเข้า | สู่พื้นโรงทอง ฯ | ||
๑๑๗ ปางนรินทร์ชนกเจ้า | จอมนรา กรแฮ | ||
ทรงพระโสมนัศปรา | รภเร้า | ||
ครันหมู่เทพย์สิทธา | สถิตยที่ ประชุมนอ | ||
จึ่งเสดจบทจรเข้า | สู่ห้องสรงสนาน ฯ | ||
๑๑๘ เสร็จสรงทรงเครื่องแล้ว | จรลี | ||
สรรพส่ำสุรเสนี | แห่ห้อม | ||
ถึงโรงราชพิธี | ประทับแท่น ทองแฮ | ||
อภิวาทเทเวศรพร้อม | ทั่วทั้งฤๅษี | ||
๑๑๙ จึ่งพระภูวนารถไท้ | ทัศนา | ||
ร้อยเอจกระษัตริยมา | มั่วพร้อม | ||
แต่งองค์ประดับอา | ภรณ์เพริศ เพราแฮ | ||
สถิตยที่ประชุมล้อม | รอบเฝ้าฟังกระแส ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๘ – หลวงฤทธิพลไชย
๑๒๐ พระยลราเมศทั้ง | อนุชา | ||
งามยิ่งกระษัตรา | ทุกด้าว | ||
จึ่งถามพระสิทธา | สิศยท่าน สองฤๅ | ||
เปนหน่อกระษัตริยท้าว | เฃตรแคว้นแดนไฉน ฯ | ||
๑๒๑ พระวสิฐจึ่งตอบถ้อย | แถลงความ | ||
สิศย์รูปชื่อลักษณ์ราม | พี่น้อง | ||
เปนหน่อทธรฐนาม | ปิตุเรศ สองนา | ||
ผ่านอยุทธเยศป้อง | ไพร่ฟ้าประชาเกษม ฯ | ||
๑๒๒ ยินข่าวบพิตรตั้ง | พิธี การแฮ | ||
จักเสี่ยงศรโมฬี | เลิศอ้าง | ||
จึ่งพาศิศยสองลี | ลาศสู่ สถานนา | ||
เพราะใคร่อยากยลบ้าง | แต่โพ้นห่อนเหน ฯ | ||
๑๒๓ ทรงสดับดาบศอ้าง | ออกความ ชัดแฮ | ||
ประจักษสุริย์วงษนาม | นิเวศด้าว | ||
นึกรักพระลักษณ์ราม | รึงจิตร พระนา | ||
ถวิลวาบหฤไทยท้าว | ใคร่ได้เปนเขย ฯ | ||
๑๒๔ กรองจิตรคิดยักเยื้อง | ขยับขยาย ยากนา | ||
กระษัตริยมามากหลาย | แหล่งล้น | ||
ตริพลางตรัสถามนรายน์ | ปิตุเรศ ศุขฤๅ | ||
เสวยสวัสดิ์พิพัฒน์พ้น | เศิกเสี้ยนเบียฬไฉน ฯ | ||
๑๒๕ จักรกฤษณ์อัญชลิตแล้ว | ทูลสาร | ||
ปิตุเรศดำรงสถาน | ท่านไท้ | ||
นฤทุกขศุขสำราญ | นัคเรศ เรืองแฮ | ||
ทุกทั่วทวยราฎรได้ | ศุขพร้อมไพบูลย์ ฯ | ||
๑๒๖ ฟังหริทูลเสร็จแล้ว | พระภู ธรแฮ | ||
ตั้งสัตย์ทรงเสี่ยงธนู | นึกพร้อง | ||
ใครควรธิดากู | จงยก ขึ้นนา | ||
เสร็จเสี่ยงสั่งฆาฏฆ้อง | หึ่งให้ไชยเฉลิม ฯ | ||
แผ่นที่ ๑๙ - หลวงฤทธิพลไชย
๑๒๗ ร้อยเอจกระษัตริยได้ | สดับเสียง ฆ้องแฮ | ||
ต่างด่วนดำเนิรเคียง | แข่งหน้า | ||
ยัดเยียดเบียดเสียดเถียง | กันวุ่น วายนอ | ||
อุดตลุดฉุดคร่าท้า | ยุทธอ้างอวดหาญ ฯ | ||
๑๒๘ อมเรศรเหนกรษัตริยถุ้ง | เถียงกัน วุ่นแฮ | ||
โบกหัดถ์ตรัสห้ามพลัน | กล่าวอ้าง | ||
ศิลป์พระศิวจอมจรร | โลงเล่ม นี้นอ | ||
ควรคู่ต่อผู้สร้าง | สิ่งพร้อมอภินิหาร ฯ | ||
๑๒๙ บุญนิจฤทธิน้อยอย่า | นึกประสงค์ เลยนา | ||
ต่อคู่พระยุพยง | ยกได้ | ||
เรามาจักเปนองค์ | ประธานแก่ ท่านเอง | ||
กำหนดผลัดกันให้ | ยกครั้งคราวลองค์ ฯ | ||
๑๓๐ ทุกกระษัตริยโดยสั่งท้าว | สหัศไนย | ||
ผลัดเปลี่ยนกันเข้าไป | ทั่วหน้า | ||
ยกศิลป์แต่จะไหว | สักนิด เปล่าแฮ | ||
สุดฤทธิสิ้นแรงล้า | ล่าแล้วถอยหลัง ฯ | ||
๑๓๑ ชนกยลราชร้อยเอจ | ยกศิลป์ | ||
ไป่เคลื่อนสมเหมือนถวิล | จิตรไว้ | ||
จึ่งจอมจักรวัติผิน | ภักตร์พจน์ พลันแฮ | ||
สั่งพระลักษณ์รามให้ | เร่งเข้ายกศร ฯ | ||
๑๓๒ ทรงสังข์รับสั่งแล้ว | อวยกนิษฐ ก่อนแฮ | ||
พระลักษณ์ถวายอัญชลิต | เสร็จเต้า | ||
กรายกรจับศรสิทธิ | เขยื่อนขยิ่ม ใจนา | ||
จึ่งกลับสู่ที่เฝ้า | เชฐไท้ผทมสินธุ์ ฯ | ||
๑๓๓ พระกฤษณรักษรู้ | ทีองค์ อนุชแฮ | ||
จึ่งเสด็จดำเนิรหงษ | แช่มช้อย | ||
ยื่นหัตถ์ยกศิปล์ทรง | ชูเชิด ไว้นา | ||
จะหนักแต่สักน้อย | หนึ่งนั้นฤๅมี ฯ | ||
ห้องที่ ๕ ท้าวชนกจักรวรรดิส่งราชสาสน์ไปยังศรีอยุธยา แผ่นที่ ๒๐ - หลวงฤทธิพลไชย ๑๓๔ เสร็จแสดงวรเดชท้าว สายศิลป์ ประลองแฮ ไหวหวั่นทั่วปัถพิน แผ่นฟ้า พโยมพยับอับเมฆิน ครรชิต ช่วงนา วายุพัดปัดป่าวหล้า โลกยแจ้งแสงสูริย ฯ
๑๓๕ ปางองค์เทวราชไท้ ทัศนา
ราเมศยกศิลป์ปรา กฏแกล้ว
จึ่งเป่าพิไชยมหา สังข์เสนาะ เสียงเอย
โหรลั่นฆ้องประโคมแล้ว อ่านอ้างอวยพร ฯ
๑๓๖ ร้อยเอจกรษัตริยได้ ทฤษดี
หริรักษยกศรศรี เหนี่ยวน้าว
อัปหยดย่านฤทธี ถวิลสวาศ วุ่นแฮ
ลาบาทเทวราชท้าว ชนกแล้วคืนนคร ฯ
๑๓๗ วัชรินทรเทพยทั้ง อมร มากนา
นักสิทธิวิทยาธร ทั่วหน้า
ประชุมที่ยกศร ศุภกิจ แล้วแฮ
ลาชนกคืนสู่หล้า แหล่งด้าวแดนตน ฯ
๑๓๘ จักรวรรดิตรัสด้วยพร ดาบศ สองเอย
จะเศกสองเยาวยศ ยิ่งไท้
ข้าจักส่งสารจรด จอมอยุทธ ท่านแฮ
มอบอปวิวาห์ให้ พรักพร้อมพงษประยูร ฯ
๑๓๙ บัดสั่งอาลักษณผู้ ผจงสาสน์ เสร็จนา
จาฤกใส่แผ่นกาญจน์ กล่องแก้ว
แต่งทูตม่งมาสถาน อยุทธถั่น ถึงแฮ
ตรงสู่ลูกขุนแล้ว เล่าแจ้งแถลงไข ฯ
๑๔๐ ส่งสาสน์เสนิศรน้อม ทูลทธ รฐนา
ทราบเสร็จดให้หาพรด สัตรุศเฝ้า
ขุนแสะรับสั่งบท จรจาก อยุทธแฮ
ถึงถิ่นไกยเกษเข้า สู่ไท้ทูลแถลง ฯ
</tpoem>
ห้องที่ ๖ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษเพื่อไปอยุธยา
แผ่นที่ ๒๑ - พระยาสุนทรนุรักษ
๑๔๑ พระพรตสตรุตสดับแจ้ง | พจมาน | ||
ในศุภลักษณสาสน | ชนกไท้ | ||
โสมนัศสุดจักปาน | ใดเปรียบ | ||
เสมอรศอำมฤตยไล้ | ลูบให้เย็นกมล ฯ | ||
๑๔๒ สองเสด็จโดยด่วนเฝ้า | ไอยกา | ||
นบบาททูลจอมนรา | ธิราชท้าว | ||
หลานรักจักขอลา | บัวบาท พระเอย | ||
ไปอยุธยาด้าว | ดุจได้สดับสาสน ฯ | ||
๑๔๓ ด้วยองค์มงกุฏเจ้า | จอมอยุท ธยาเอย | ||
จะอภิเศกพระทรงครุธ | แก่นไท้ | ||
กับพระลักษมีสุด | โสมนัศ ยิ่งนา | ||
ในมิถิลานครให้ | แต่งตั้งสยุมพร ฯ | ||
๑๔๔ ปางปิ่นไกยเกษท้าว | กรุงกษัตริย์ | ||
เปรมกะมลศุขพิพิฒ | ใช่น้อย | ||
สดับสองวรราชนัด | ดากล่าว ทูลแฮ | ||
จึ่งพระดำหรัสถ้อย | สวัสดิให้ไชยเฉลิม ฯ | ||
๑๔๕ หลานรักจงรีบร้อน | เร็วพลัน | ||
ไปอยุทธย์โดยวัน | เริ่มไว้ | ||
กอบการวิวาห์สรร | ศุภฤกษ สองนา | ||
ตามพระราชสาสนไท้ | ท่านท้าวบิดุรงค์ ฯ | ||
๑๔๖ สองจงทูลบาทไท้ | ทธรฐ | ||
อีกพระกฤษณปรากฎ | เกียรติแกล้ว | ||
จงเจริญพระชนม์ยศ | สวัสดิ์ยิ่ง ยืนนา | ||
เปนปิ่นจันโลงแผ้ว | ผ่องฟ้ามหาสฐาน ฯ | ||
๑๔๗ พระทรงอนุญาติแล้ว | ตรัสสอน | ||
สองจากไอยกาจร | จิตรว้า | ||
จะยาตรพยุหรอน | แรมเถื่อน | ||
ไตรตรวจผลช้างม้า | แวดล้อมวงรวัง ฯ | ||
ห้องที่ ๗ พระพรตพระสัตรุดทูลลาท้าวไกยเกษไปอยุธยา เพื่อตามเสด็จไปในงานวิวาห์พระรามที่มิถิลา แผ่นที่ ๒๒ - พระยาสุนทรนุรักษ
๑๔๘ อย่าหมิ่นประมาทด้วย | มรรคา | ||
ไพพิศม์สัตวพาลา | เหล่าร้าย | ||
ปิศาจภูตมายา | ลวงหลอก หลอนแฮ | ||
จะยกจะยาตรย้าย | หยุดยั้งรวังไภย ฯ | ||
๑๔๙ จงผันจงผ่อนให้ | พักพล | ||
แรมอยดรอแรมคน | ล่าล้า | ||
หายเหนื่อยจึ่งจรดล | พยุห์ยาตร ไปนา | ||
พลบค่ำชรอ่ำฟ้า | อย่าได้บทจร ฯ | ||
๑๕๐ จงจำกำหนดข้อ | คำสอน | ||
เสร็จประสาศอวยพร | เพิ่มให้ | ||
จงสวัสดิ์สถาวร | เจริญศุข หลานเอย | ||
สรรพทุกข์ขุกเข็ญไข้ | อย่าข้องรคายเคือง ฯ | ||
๑๕๑ พระพรตสัตรุตน้อม | ประนมกร | ||
รับสั่งรับคำสอน | ใส่เกล้า | ||
ดังได้อมฤตยพร | ภูลเพิ่ม | ||
ลาบาทไอ่ยกาเจ้า | แผ่นพื้นภูวดล ฯ | ||
๑๕๒ เสด็จกลับปราสาทแก้ว | กาญจนา | ||
ทรงประทับปรางปรา | โมชท้าว | ||
สั่งขุนมุขมาตยา | เตรียมพยุห ยาตรเฮย | ||
เราจักไปอยุทธด้าว | ก่อนด้วยโดยพลัน ฯ | ||
๑๕๓ เสนีทั้งสี่น้อม | ปรนตถวาย กรนา | ||
รับสั่งน้องนารายน์ | รีบร้อน | ||
สู่ศาลลูกขุนหมาย | ทุกหมวด กองแฮ | ||
เกณฑ์หมู่จตุรงค์ต้อน | จัดเข้าตามขบวน ฯ | ||
๑๕๔ พลคชจัดคชเชื้อ | ฉัททันต์ | ||
เสยส่ายซึมซับมัน | น่าท้าย | ||
ผูกเครื่องคร่ำสุวรรณ | ชลุฉลัก ลายแฮ | ||
ขุนคชขับขยายย้าย | ย่างเยื้องยืนทยาน ฯ | ||
แผ่นที่ ๒๓ - พระยาสุนทรนุรักษ์
๑๕๕ พลม้าผูกม้าชาติ | สินธพ | ||
เริงร่ารณรงค์รบ | ร่านร้อง | ||
เครื่องผูกประดับครบ | ดาวมาศ มณีนา | ||
ขุนขับจับทวนจ้อง | จิตรห้าวฮึกหาญ ฯ | ||
๑๕๖ พลรถจัดรถร้า | รณรงค์ | ||
เทียมเทียบสินธพอง | อาจห้าว | ||
สาระถีท่าทียง | ยลสง่า งามเอย | ||
กรก่งเกาทัณฑ์น้าว | เหนี่ยวจ้องจักแผลง ฯ | ||
๑๕๗ พลรบเริ่งร่าร้าย | ฤทธี | ||
กวัดแกว่งตาวทำที | เทิดท้า | ||
เขนทองโล่กฤชตรี | ธนูน่า ไม้เฮย | ||
แลสะพรึบเพียบหล้า | สลับล้วนขบวนพล ฯ | ||
๑๕๘ จัดขบวนพยุหริ้ว | รายธง | ||
ขุนรถจัดรถทรง | เสร็จพร้อม | ||
บุษบกสุวรรณรหง | เรืองรัตน์ อร่ามแฮ | ||
เทียมแสะเทียบเกยน้อม | นารถไท้ทูลแถลง ฯ | ||
๑๕๙ สององค์ทรงสดับแล้ว | ลีลา | ||
ยังที่สรงธารา | ลูบไล้ | ||
เสร็จประสุคันธา | ขจรกลิ่น ฟุ้งแฮ | ||
สองขัดติยราชไท้ | เสด็จเข้าประดับองค์ | ||
๑๖๐ ทรงสนับเพลาตาดพื้น | พรายพรัน | ||
ภูษิตรฉลององค์สุวรรณ์ | พร่างพร้อย | ||
ตาบทิศทับทรวงสรร | สอดมาศ กรเฮย | ||
สรวมประวิชประดับสร้อย | อิกสอิ้งมกุฎทรง ฯ | ||
๑๖๑ ครั้นเสร็จสองย่างเยื้อง | ยาตรา | ||
ทรงรถเรืองรัตนา | กนกพริ้ง | ||
เครื่องสูงพัดโบกจา | มรมาศ | ||
บังแซกคันชิงกลิ้ง | กลดกั้งบังสูริย์ | ||
แผ่นที่ ๒๔ - พระยาสุนทรนุรักษ ๑๖๒ ได้ฤกษโหรลั่นฆ้อง ขานไชย เสียงประโคมพลไคล คลาศเด้า เคลื่อนรถคชเกริกไหย์ เหิมร่าน รณนา ออกจากไกยเกษเข้า เฃตรแคว้นแดนดง ฯ
๑๖๓ เดินทางพลางพิศพื้น ภูมพนัศ
สพรุ่มพฤกษสพรั่งผลัด ช่อช้อย
ตูมบานตระการกลัด กลีบกลิ่น ลเวงแฮ
ชูเชิดผลพวงย้อย ยื่นระย้าศุกหอม ฯ
๑๖๔ ยลนางนวลแนบไม้ ขานาง
ยูงเหยียบยอดยางหาง ฝ่ายฟ้อน
คับแคจับคบคาง ตขาบจับ ตขบนา
เทงทูตเกาะกิ่งสะท้อน กทุ่มล้วนกทุงหลาย ฯ
๑๖๕ พิศพรรค์จตุบาทครื้น อารัญ
ลมั่งระมาดชมดสมัน เม่นสุ้ม
คณยองย่องยืนยัน พยัคฆ์ยอบ ขยับแฮ
ควายเถื่อนโคกทิงกลุ้ม เกลื่อนกล้ากลาดดง ฯ
๑๖๖ สองกษัตริย์เพลินพิศพื้น ไพรรหง
คลาเคลื่อนพลเดิรดง ด่วนเต้า
ชายแสงพระสุริยง ยาตรรถ ป่ายนา
ถึงถิ่นนครเข้า เฃตรด้าวอยุทธยา ฯ
๑๖๗ พระดำรัสให้หยุดยั้ง ยังภาย นอกนา
พอพักพวกพลกาย เลื่อยล้า
ทุกกองทุกแถวนาย หมวดตรวจ ตราแฮ
เสียงคฤกกึงก้องว้า วุ่นแส้เสียงฃาน ฯ
๑๖๘ รวมพลพรั่งพร้อมเสร็จ เสนี
ทูลแก่สองกรษัตริย์ ผ่านเกล้า
รวมพลพวกโยธี พักเหนื่อย แล้วนา
เชิญเสด็จยาตรเฝ้า บาทเบื้องบิตุรงค์ ฯ
</tpoem>
แผ่นที่ ๒๕ - พระยาสุนทรนุรักษ
๑๖๙ พระพรตสัตรุตพร้อม | เสนี | ||
จากที่พักเสดจลี | ลาดเฝ้า | ||
ถวายปรนตฟังคดี | บรมนารถ | ||
แห่งบิตุเรศเจ้า | อยุทธย์ด้าวภูวดล ฯ | ||
๑๗๐ ปางพงษจักรพรรดิเจ้า | จอมธรรม์ | ||
เหนพระโอรสพลัน | ประภาษถ้อย | ||
ตรัสสั่งสุมันตัน | เตรียมพยุห์ ยาตรเฮย | ||
ไตรตรวจจงเรียบร้อย | รุ่งแล้วจักจร ฯ | ||
๑๗๑ สุมันตันรับใส่เกล้า | กลับเวน | ||
หมายบอกนอกในเกณฑ์ | ทั่วหน้า | ||
รถรัตน์อัศวคเชนทร์ | หาญศึก | ||
ทุกหมู่พลกลั่นกล้า | สพรั่งพร้อมสารทสรรพ์ ฯ | ||
๑๗๒ พลพระพรตเทียบต้อง | ตรางทัพ | ||
นำน่าจตุรงค์สรรพ | เสร็จตั้ง | ||
พลพระสัตรุตนับ | อนันต์แน่น เนืองแฮ | ||
จัดเทียบเรียบริ้วรั้ง | พยุห์ป้องกองโกรย ฯ | ||
๑๗๓ ทัพกษัตริย์จัดพร้อม | จัตุรงค์ | ||
ล้วนแต่โยธาอง | อาจแกล้ว | ||
ถือครบเครื่องสาตรยง | ยุทธยิ่ง | ||
พร้อมหมู่ทวยหาญแล้ว | เลื่อนริ้วรายพล ฯ | ||
๑๗๔ พลคชขุนคชขึ้น | คุมขอ | ||
พลอัศว์กุมทวนยอ | พยศเต้น | ||
พลรบจัดพลภอ | ครบเครื่อง สารทเฮย | ||
พลรถขุนรถเขม้น | มุ่งน้าวเกาทัณฑ์ ฯ | ||
๑๗๕ รถทรงบฟุษบกชั้น | เฉดรหง | ||
งอนแอกงามดุมกง | มาศแก้ว | ||
เทียมเสวตอัศวพงษ | พลาหก หาญแฮ | ||
รถประเทียบเทียมแสะแผ้ว | ผ่องพื้นผ่านดำ ฯ | ||
แผ่นที่ ๒๖ - พระยาสุนทรนุรักษ์
๑๗๖ จัดเสร็จทุกสิ่งตั้ง | พยุหยาตร ตราเฮย | ||
ทัพน่าพลเพียบกลาด | เกลื่อนกลุ้ม | ||
ทัพหลวงทัพหลังดาษ | ดูดื่น ดินนอ | ||
กองแซกกองส้อนสุ้ม | พรั่งพร้อมพนักงาน ฯ | ||
๑๗๗ ปางบรมราชไท้ | ทธรฐ | ||
สู่แท่นอลงกฎ | ก่องแก้ว | ||
สามอรรคเรศประณต | นฤเบศร | ||
นางพนักงานพัดแผ้ว | ผ่องน้ำพระไทยเกษม ฯ | ||
๑๗๘ พระจอมอยุธย์ด้าว | สถิตย์บน อาศน์เอย | ||
ดำริห์การวิวาหจน | สว่างฟ้า | ||
ชวนราชบุตรจรดล | กับนาฎ สามแฮ | ||
โดยเสด็จจรทั้งห้า | สู่ห้องสรงสนาน ฯ | ||
๑๗๘ ไขปะทุมอุทกฟุ้ง | ฝอยฝน | ||
สรงโสรดพระสกนธ์ | ผ่องแผ้ว | ||
เสร็จทรงเครื่องพระสุคนธ์ | รศรื่น รวยแฮ | ||
หกกษัตริย์สนานแล้ว | เสด็จเข้าประดับองค์ ฯ | ||
๑๘๐ บิดุรงทรงเครื่องต้น | เสร็จพลัน | ||
เอารสทรงเครื่องสุวรรณ | พร่างฟ้า | ||
สามนาฏเครื่องทรงสรร | เสาวภาคย์ ผ่องนา | ||
เรืองอุไรอร่ามจ้า | แจ่มแก้วแพรวพราย ฯ | ||
๑๙๑ บิตุเรศยูรยาตรเยื้อง | กรายกร | ||
ทรงพระแสงขรรค์จร | ฤทธิแกล้ว | ||
พระเอารสทรงศร | สอดขัด องค์นา | ||
งามดั่งแสงโสมแผ้ว | ผ่องฟ้าราศี ฯ | ||
๑๙๒ หกกษัตริย์เสด็จขึ้น | รถทรง | ||
เทียมแสะสีกมุทยง | ยิ่งล้ำ | ||
รถประเทียบเครื่องสูงธะ | ทิวสลับ สีนา | ||
ขุนขับจับแสร้งช้ำ | หวดเร้าอัศดร ฯ | ||