ราชาพิลาป
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…')
แตกต่างถัดไป →
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…')
แตกต่างถัดไป →
การปรับปรุง เมื่อ 04:47, 20 ตุลาคม 2553
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
ผู้แต่ง: พระโหราธิบดี
บทประพันธ์
ราชาพิลาปคำฉันท์
รา มาราเมศเชื้อ | องค์อินทร์ อุกเอย | ||
ชา ยิศอิศรยุพินท์ | เพื่อนเคล้า | ||
พิ โดระฉมฉินท์ | ฉายฉก | ||
ลาป พิไรใครเศร้า | ไป่แม้เราสอง | ||
รา เมศหมองหม่นเศร้า | ถึงศรี เมืองเอย | ||
ชา เยศแสนทุกข์ทวี | กว่านั้น | ||
พิ โยคโศกโศกี | สองคร่ำ ครวญฮา | ||
ลาป พิราไลยะอั้น | เออยแก้มกันแสง | ||
ฉันท์ฉบังราชาพิลาป ๑๖ ดำเนินกลอน ๔ | |||
จักร่ำปางเมื่อนรา | นเรศนิรา | ||
นิราศสีดาดวงมาลย์ | |||
เสด็จสององค์นุชยุพาล | ยุพามหิบาล | ||
เต้าแถวพนาสณฑ์พลางยล | |||
พระเนตรคือแสงสุรยพล | หฤทัยกระหน | ||
กระหายทรหวนหวนหา | |||
พระนุชเรียมเอยฤามา | นิราศเนาฐา | ||
นาใดแลเรียมจักดล | |||
ใครหนอเรืองฤทธิชาญยล | พาแก้วกับตน | ||
จอมสวาสดิ์นิราศเจียรไกล | |||
ฤาว่าเทพรุกขลองใจ | ซ่อนไว้ฤาใย | ||
มิบอกจำเราทุกขา | |||
ฤาว่าปชาบดีมา | อุ้มองค์วนิดา | ||
ผาดผยองยังอำมรไขย | |||
ฤาว่าสุยามเทพไท | พาดวงจิตใจ | ||
จากเรียมนี้ไปแดนบน | |||
ฤาสุรินทรเจ้าไพชยนต์ | ปราสาทก็ยล | ||
แลพาชีพเรียมไป | |||
สุราวสุรินทรครุฑมนุษย์ใด | ห้าวหาญชาญชัย | ||
ฉันใดแลมาดักพา | |||
องค์อรพระเทวีชา | นิอรรคชายา | ||
แห่งเราบคิดควรถวิล | |||
ฤารู้ข่าวว่าเนาถิ่น | ฐานใดโดยยิน | ||
ทุกแดนแลเรียมจำจร | |||
พิฆาตชีวาตให้มรณ์ | ด้วยขรรคฤทธิศร | ||
บได้กลับเต้าคืน | |||
โอะโอ้เป็นเหตุเพราะขืน | ขัคคำเรียมอื้น | ||
โองการเจ้าบฟัง | |||
ใช้ให้เรียมความมฤคัง | น้ำพระทัยหวัง | ||
แลตรัสพจน์หันหวน | |||
เรียมฟังบอาจทบทวน | ความมฤคกลับจวน | ||
กนิฏฐเรียมครวญหา | |||
มาถึงบเห็นพักตรา | ศศิสุทธิปรา | ||
รภแล้วกันแสงคร่ำครวญ | |||
วาตารำเพยพัดยวน | พระทัยลาญลวน | ||
รลึงะลึ่งะล่านดาลแด | |||
วายุเร่งเร็วพัดแปร | ไปบอกกิติแก่ | ||
นุชว่าเรียมพเนจรหา | |||
ศิขรหิมเวศนุตาวา | วิถิลณวา | ||
ทั้งริมชรลาสระศรี | |||
บพบสีดาเทวี | เนาฐานใดกี่ | ||
เมื่อฤาแลเรียมจักพาน | |||
เห็นนกเรียมอื้นโองการ | ว่านกเอยวาน | ||
มาช่วยทำงลโศกา | |||
สูรักเร่งเร็วร่อนหา | จงพบพนิดา | ||
แลทูลจงรู้เรียมศัลย์ | |||
แล้วสูเร่งบินมาพลัน | บอกข่าวจอมขวัญ | ||
แก่กูจงรู้แห่งหา | |||
นกบินไปแล้วบินมา | ร้องโดยภาษา | ||
จะแจ้วจะจ้อรอกัน | |||
บมิบอกข่าวได้สักอัน | เรียมเจ็บจาบัลย์ | ||
ป่านหฤทัยทุกข์ทน | |||
บมิรู้ข่าวแก้วกับตน | แต่เผือสองคน | ||
พี่น้องพินาศหฤทัย | |||
ป่านนี้อนุชจะเนาถานใด | จักกันแสงใส | ||
พิโรธตรอมถึงเรียม | |||
แต่พี่อาดูรเท่าเทียม | พระนุชจากเรียม | ||
ชลเนตรบแห้งพักตรา | |||
มฤคีมฤคเต้าวันา | ตรัสว่ามฤคา | ||
แลสูยังพบจอมนาง | |||
มฤคเห็นท้าวเหลียวหลังพลาง | ดูแล้วแวะวาง | ||
หลบหลีกบอกข่าวใด | |||
ริมโรทดกรรธรรณกรรไท | รำเค็ญค่าใคร | ||
จะเห็นในทรวงแดยัน | |||
สุราคณาปทุมฉันท์ ๒๘ กลอน ๕
โอ้พระทรงสุทธิ์ | นิ่มเนื้อล้ำอุต | มางค์โฉมวงจันทร์ | ||||||
จรจากเรียมกี | เมื่อฤาสมกัน | บูรพกรรมจาบัลย์ | จำนิราศไกล | |||||
ยินศัพทปักษี | กระเหม่นจิตมี | ดุจสุริยเสียงใส | ||||||
เรียมหยุดดับโศก | มิรู้ศัพทเสียวใจ | เน่งฟังนานใช่ | เสียงนุชชายา | |||||
ว่าโอ้เสียงศัพท์ | ฉันใดเรียมสดับ | เหมือนสุริยสุรา | ||||||
พระนุชที่แก้ | ทฤษดินา | คิดว่าจะมา | พบแล้วดั่งเดา | |||||
วาตาส่งรส | มาลัยรวยจรด | นาสิกกัณเหา | ||||||
ละห้อยกลิ่นบุบ | ผาชาติทวนเทา | นึกถึงกลิ่นเพรา | พะงาชานี | |||||
อ้ารสมฤธุเรศ | คือกลิ่นชาเยศ | พระภัควะดี | ||||||
องคอยู่ไหนเล่า | แต่กลิ่นกลิ่นมี | โอ้พระชานี | จำเรียมเรียมหา | |||||
โอ้โฉมเฉลิมภาค | จักหาหายาก | ยากแลแลมา | ||||||
มาจากจากไกล | ไกลแก้วแก้วอา | อาดูรดูรหา | หาไหนจักปาน | |||||
โอ้โฉมประไพ | หายากยากได้ | ได้แล้วแล้วดาล | ||||||
ดาลจากจากไกล | ไกลรัติรัติวาร | วารใดใดการ | พบจึ่งวายศัลย์ | |||||
จักหาด้าวใด | ทั่วอมรใน | ตรีโลกนาคี | ||||||
ทั่วจักรวาล | ธิดาราชี | ทุกกรุงธานี | บอาจที่จะปาน | |||||
องค์พระวรนุช | คือปิ่นมงกุฎ | นารีทั่วสถาน | ||||||
ใสสุทธิ์คือแก้ว | วิเชียรประพาฬ | แสงโชติประการ | ประกอบรัศมี ฯ | |||||
ดิลกวิเชียรฉันท์ ๒๕ กลอน ๖
ป่างเรียมแรกสมสอง | วรราชเทวี | ||
ริมเยอสุขเลิศฤดี | รสราคปรีดา | ||
เคยพาดพระหัตถ์เหนือ | อุราราชกัญญา | ||
กอดเกี้ยวคือกาญจนลดา | อันโอบอ้อมทุมามาลย์ | ||
พิศพักตรมณฑล | ศะศิสุทธิเปรมปราน | ||
เปรมร่วมมฤธุรสบันดาล | ฤดีดัศบันเจิดใจ | ||
อุรประทับอุร | ราชอนงคชงคไกวย | ||
จุมพิศถนังคแลริมไร | โอษฐคันธกัลยา | ||
ปริสังกรคององค | อรอนงควนิดา | ||
สมสุขเสนหา | วรภาคไกวยกร | ||
แสนสนุกนิบทันอิ่ม | จิตฤแลดาลจร | ||
ลำเค็ญแห่งเรียมนี้คือสิขร | แลมาทับพระนาภี | ||
คิดคือบุรุษหนึ่ง | แลเอาดาบอันคมดี | ||
มาผ่ากายแยกเอาจิตลี | แลควักจักษุทั้งสอง | ||
บมีอุปไมย | คือเหมราชหงส์ทอง | ||
แลมีชายหนึ่งมีจิตปอง | แลมาชักเอาโลมา | ||
ทั่วตนบมิไว้ | มีแต่หนังหุ้มอาตมา | ||
ลำเค็ญแห่งเรียมนี้ในครั้งครา | ที่นี้ดุจดั่งเดา ฯ | ||
มาลินีฉันท์ ๑๕
ป่างครวญพิไลถึงโฉมเฉลา | ทั่วสัตว์เหงา | ||
บได้จร | |||
คณสกุณซรับซรนซรอน | จิตวิจลอร | ||
ก็พิโรธ | |||
จบรุกขบมิศัพท์ตรับโสต | ฟังสาราโรธ | ||
ละห้อยใจ | |||
บมิหาผลภักษพลอยพิไล | เน่งบศัพท์ได้ | ||
ก็ตริตรอง | |||
ขินีสิหราชผาดผยอง | ลืมสติปอง | ||
อาหาร | |||
ทั่วคณสัตว์อันสดับสาร | ตาทุกขาภาร | ||
ก็เน่งเนา | |||
กินรกินริเคยดลเดาว์ | หมู่คณาเทา | ||
ชมท่าธาร | |||
ในวันนั้นนกลืมสติการ | ลืมไปชมถาน | ||
นุเวศจร | |||
อสุรครรธพาวิทยาธร | ฟังก็ชออร | ||
กรรธิตงง | |||
คณเทพฟังศัพท์รุนัง | ลืมอสุภัง | ||
สำราญ | |||
ต่าง ๆ พิลาปชลในธาร | มุขขบเบิกบาน | ||
ก็โศกเศร้า ฯ | |||
ฉันท์ฉบัง ๑๖ ดำเนินกลอน ๔
ปางนั้นเบื้องบนเขียวขาว | หมอกมัวเดือนดาว | ||
สุริยชอื้อชรอ่ำลมฝน | |||
ฟ้าฟื้นหลังโชรกชรล | อับแสงสุริยพล | ||
ครครึครครื้นเวหา | |||
เมฆังติมิรังคมิศอา | กาสถังค์ชิมุตตา | ||
ก้องฟ้าอัคนาอัคษุนี | |||
กึกก้องโอโฆศณศัพท์ศรี | ปาวกาวจรี | ||
บับภารร้องเรื่องเสียงสาร | |||
ฟังสรับทเพียงชีพวายปราณ | ฉ่ำพิจิตรดาร | ||
กระเม่นกระเมิรบหนังพองสยองขน | |||
คณาสัตตาวิจล | ทุกเทพทุกทน | ||
กระหนกกระหายเดืองเดือดแด | |||
ยักขาก็รักษาซรับแซร | ภูชกวิหกแต่ | ||
ตทึกตถึกตเถิกถอยใจ | |||
วิทยากินราเนาใน | คูหาเสียวใจ | ||
มั่วประสุมประชุมจินดา | |||
ทุกหมู่ในเถนธรา | ดลแดนทุปรา | ||
รภด้วยหน่อวรจักรปาณี | |||
ด้วยท้าวเสวยกันแสงศรี | ถึงภัควดี | ||
สีดานารีนาฎกัลยา ฯ | |||
มงคลรัตนฉันท์ ๒๒ กลอน ๖
เสด็จกาลอันวัชชรีโกลา | หน่อองค์นเรสา | ||
ธครวญถึงจอมมเหสี | |||
พระนุชเรียมฤานิราศจรลี | ละเรียมจาบัลศรี | ||
เศร้าแสนโศกครวญถึงองค์ | |||
ฤาร้างเห็นวรพักตรพิมพงศ์ | จันทิมากรรตราสงค์ | ||
จะเปรียบพักตรนุชฤาเสมอ | |||
ฤาร้างเห็นเกษภมูอันเลิศเลอ | กัณฐนาสารมเยอ | ||
ทวยโสตมุขา | |||
ฤาร้างเห็นวรทันตคิวา | ใสสดคือนิลดา | ||
กระแน่งนวยสวยสด | |||
ฤาร้างเห็นวรนักขทั้งทศ | ศรีแสงคือนิลจรด | ||
พระนาภาษรุจี | |||
ฤาร้างเห็นวรถนังคอันมี | พรรณดั่งภูมมณี | ||
รัตนชูตณศรีไศล | |||
ฤาร้างเห็นวรอุรอุราไกร | คือเพชชรัตนประไพ | ||
โสภาคหมดนิมลา | |||
ฤาร้างเห็นชงคทวยบาทา | ทั้งคู่อันตรูตรา | ||
ไตรโลกยฤาร้างเห็น | |||
ด้วยสรรพาอาตมพูนเพ็ญ | จักร่ำกี่วารเห็น | ||
องค์นุชดุจกร ฯ | |||
ฉบังโคลสิงฆฉันท์ ๑๖
เรียมเสียสมบัติเสด็จจร | เสด็จจากนคร | ||
นัครามาพบชายา | |||
ชาเยศแล้วฤานิรา | นิราศสีดา | ||
เสียทั้งสมบัติแมนสวรรค์ | |||
แมนสวัสดิสมบัติอนันต์ | อเนกแจจัน | ||
พิพัฒนโภไคศูรย์ | |||
โภไคสวรรยามากมูล | มากมายเพิ่มพูน | ||
อนันตเนืองบริพาร | |||
บริโภคยประดับนฤมาลย์ | นฤมลแกมกาญจน์ | ||
ประทับเพริดพรายพรรณ | |||
พรายพรัศรัศมีจรจันทร์ | จะแจ่มกำนัล | ||
โฉมประภาพิมล | |||
พิมานทองทิพยโสภณ | โสภาคยไหรญ | ||
มณีประดับชัชวาล | |||
ชัชวัตรประดาแกมกาญจน์ | แกมแก้ววิศฏาล | ||
วิมลมาศณดำเกิง | |||
ดำกลยิ่งเทพบันเทิง | บันทำสำเริง | ||
สำราญสำฤทธิสมบูรณ์ | |||
สมบัติพิพัฒน์เพียบพูน | เพียบเพ็ญไพบูลย์ | ||
โชตนเสวยสุขสานติ | |||
สุขสวัสดิ์สรรพแสนศฤงคาร | ศฤงคิตตระการ | ||
ดูริยดนตรีบำเรอ | |||
บำรัศพัชนีรมเยอ | รมเยศสุขเลอ | ||
สมบัติใดบมิปาน | |||
บมิเปรียบปราสาทพิมาน | พิมลโอฬาร | ||
ดิเรกพ้นคณนา ฯ | |||
ปทุมรัตน์ฉันท์ ๓๕
เรียมละไอศูรย์ | ละวงศ์ตระกูล | พระบิดุเรศชนกา | ||||
ละเสียงเก้าแก้ว | คณะหมู่อุโรธา | ละพระอนุชา | ทั้งสองผู้เรืองฤทธิไกร | |||
บ้างเสด็จจาก | กรุงไกรเรียมยาก | ในเถื่อนกับพระยุไพ | ||||
มาพบดวงชีพ | คลายโศกเสวยรมยไทย | ได้แก้วแล้วไคล | ลีลาในดงดอน | |||
ปางเสด็จยุรยาตร | ดำเนินวรบาท | คือราชไกรสร | ||||
ปางเมื่อทฤษสา | คณามฤคอันจร | มีเสาวนีวร | เรียมบอกซึ่งพรรคสัตตา | |||
ปางเห็นปักษี | มีพจนี | ถามพรรคหมู่สกุณา | ||||
พิศพลางตรัสถาม | เรียมแจ้งกิจกังขา | ปางเมื่อรสมา | ลัยฟุ้งตระหลบดง | |||
ตรัสว่ารโส | บุปฝารุกโข | ได้มฤตยรสจรดสรง | ||||
เรียมบอกซึ่งพรรณ | บุปผาชาติอันผจง | ปางหนึ่งเมื่อสรง | ชลสระสุทธิใส | |||
เพ่งพิศบงกช | คลี่กลีบรวยรส | ภูมรีเอาทราบใน | ||||
ตรัสว่าสัตว์นั้น | เขาภักษสิ่งอันใด | เรียมสัชนีให้ | ภูมรีภักษรสมาลย์ | |||
ทฤษสาคณามัจฉ์ | แหวกว่ายไล่ฉวัด | เฉวียนกลางชลธาร | ||||
พิศพลางตรัสถาม | เรียมแจ้งจิตกังขาน | โดยในอาการ | หมู่มัจฉทั้งหลาย | |||
ปางเมื่อเกิดเหตุ | อสิรนทรแปรเพศ | เป็นมฤคสุวรรณพรรณราย | ||||
ปางเมื่อตรัสใช้ | ให้เรียมตามทราย | เรียมตรัสทัดทาย | พระนุชอาจที่ยิน | |||
ปางเรียมเสด็จจร | จากพระจอมสมร | ตามมฤคเรียมจิตถวิล | ||||
ถึงนุชอันอยู่ | แล้วจึ่งวางศรศิลป์ | เห็นมฤคผิดจิน | ตนาถึงนุชไกลองค์ | |||
ปางเรียกแรกกลับ | พบกนิษฐกับ | ถามแจ้งกิจเรียมทรง | ||||
โทษาแก่ยุพ | จักพิฆาตชีพลง | เรียมเร่งบาทจง | จิตมาเรียมบมิเห็น | |||
เรียมล้มพระกาย | เนหือพาลุฟาย | ชลจักษุ์ลำเค็ญ | ||||
รำเคืองใกล้สิ้น | ไหลอายพักตรธรณี | ในทรวงดุจมี | ไฟกัลป์ร้อนยิ่งลน | |||
นุชเอยเรียมแค้น | พระคีวาแน่น | คิดคือประดุจดั่งลน | ||||
เอาภูษาอุด | เขโฬจะกลืนมิพ้น | สิงฆาเหนียวข้น | แน่นเต็มทั้งพระนาสา | |||
ในทรวงแสบเจ็บ | คือเอาศรเหน็บ | ทั้งสามเล่มแลขรรดา | ||||
อาจทรงอยู่ได้ | ฤาอาจเจ็บแสบสา | ดุจเรียมแค้นคา | เจ็บนักเพียงชีพตักษัย ฯ | |||
สัทธราฉันท์ ๒๑ กลอน ๗
โอ้อกกูเอยแต่นี้ไป | ฤาจะเห็นวรภาคอันประไพ | ||
พระสุนงคนาฎจอมมเหสี | |||
จักครวญร่ำหากี่เดือนปี | กี่ยามทิวาราตรี | ||
แลจักสมพระนุชเลย | |||
เราทั้งสามองค์ย่อมเคย | ชมพนสณฑรำเพย | ||
เคยปุจฉาเฉลยกันมีมา | |||
เคยชมมูลชาติผลอา | เกรียรณ์ชาติบุปผา | ||
เราเคยเก็ยมาทรงเกษกรรณ์ | |||
เคยชมคณาปักษีแจจัน | มีศัพท์สนั่น | ||
แลทั่วทั้งป่าวันนุเวศนา | |||
เคยชมโกญจมยุรา | อุลุสุบรรณสุรา | ||
กางปีกหางเต้นตามคู่คาม | |||
เคยชมคณาสัตว์อนุจรตาม | คูเคียงสังโยคคาม | ||
แล่นฉวัดเฉวียนข้ามหน้าหลังจร | |||
เคยชมนุตฤณบรรพศิชร | วิถีวรรณพาลุอร | ||
เคยบทจรชมพฤกษา | |||
เคยชมสระศรีแลชรลา | มังกรมัจฉมัจฉา | ||
ผุดนิมุจจาแถกสายชล | |||
เคยชมปทุมาโกมุทผล | ชาติบุษปนิลอุบล | ||
พายพัดเปลื้องเกสรขจาย | |||
พระนุชเรียมฤานิราสาย | จรจากเรียมแลเรียมก็ดาย | ||
ราศแดสใดหนอรู้ข่าว | |||
ฤาว่าหลงใหลในพนราว | พบมารวิกาตาว | ||
พาเอาดวงชีพเรียมคลา | |||
ฤาหลงไปชมธารชรลา | พบกุมภียักขรักษา | ||
พาเอาดวงมาลย์ไปภักษ์กิน | |||
ฤาว่าหลงจรเข้าในเถื่อนถิ่น | ถามกุมภัณฑ์รากษขิน | ||
เขตเห็นนุขเอาภักษา | |||
ฤาว่าปิศาจภูตป่า | เห็นนุชเอกวิเวกมา | ||
พาซุ่มซ่อนไว้ในถ้ำเถื่อน | |||
ฤาว่าราชปักษีอินทรีเบือน | บ่ายเห็นนุชก็พาเผือน | ||
ผันยังฐานพฤกษาอันอยู่ | |||
ฤาว่าพยัคฆสีห์วางวู้ | พาเอาดวงมณีรัตนตรู | ||
ไปเป็นภักษฦาฤาฉันใด | |||
ฤาว่าสัปปาณกล้าภัย | พิศมพ่นนุชประลัย | ||
ฤาฉันใดเรียมพบซากองค์ | |||
เรียมนี้นุชเอยอาจทรง | กันแสงโศกชออรองค์ | ||
พ้นที่จะดำรงพระกายา | |||
เรียมนี้บมิอาจนุจรหา | นุชเอยวรบทบาทา | ||
ช้ำเป็นน้ำหนองเลือดกรมเกรียม | |||
สิ้นสุทธิพาลาศัพทเรียกนุชเรียม | บอาจอนุเลียม | ||
เลียบหาพระนุชฤาพาน | |||
พระนัยเนตรเรียมอับแสงฉาน | ภัยพิศมทั่วอัฏฐทิศาน | ||
ฤาเห็นแก้วพี่มา ฯ | |||
สัททุลวกกีฬิตฉันท์ ๑๙
ขอท้าวทั้งโสฬสแมนพรหม | คุ้มภัยทุกกรม | ||
วรนุชมาลย์ | |||
อย่าให้มีอริยพาธา | พระสุนงคราญ | ||
เทพยจงดาล | รักษา | ||
ทั่วเทพยเนาวในอามรฉกามา | ทุกทั่ววิมานา | ||
เรืองเดช | |||
ขอจงมากางกั้นพาลสัตว์ภัยเพท | อย่าระได้มีเหตุ | ||
พาธา | |||
จงพระจตุดูรเทพยทศทิศทวา | ศิขรเวหา | ||
สาคร | |||
จงช่วยคุ้มคณาพาลอันมีในดงดร | อย่าระให้จอมสมร | ||
จลจิตร | |||
จงเทพยทั่วโลกชมพูอันมหิทธิ | ช่วยคุ้มภัยพิศม | ||
ในกาล | |||
จงอรรคเทวียาช่วยพยาบาล | คุ้มในไพสาณฑ์ | ||
อริรา | |||
อย่า ร ให้พระนุชค่าแค้นในพวา | แลชี้ช่องมรรคา | ||
ให้ดล | |||
จงช่วยดลจิตนาฎอย่าให้หลงจรน | นำนุชเสด็จดล | ||
มาพาน ฯ | |||
วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ กลอน ๖
ปางนั้นธก็ดลมยุรา | สกุณกลางริมธาร | ||
ทั้งสองสัตว์กล่าวพจการ | ที่ไทเสด็จจะบได้ยล | ||
นกยางว่ายังมีกระษัตริย์หนึ่ง | แลมีภรรยาอนนต์ | ||
อุโรธานเรียบโจษจล | แลบได้อิ่มจิตจง | ||
เจตนแก่เมียท่านผู้อื่น | แลมองลักษณ์ภักษภายงค์ | ||
หญิงธานาพาลหฤอนงค์ | แลยควรคิดเวรา | ||
โมโรวาทิยยังมีนามราช | กระษัตริย์เสด็จในพนาวา | ||
มีอรรคเทวีเอกมา | ควรละให้พาลพาไป | ||
คือแลแต่จะพิทักษ์คตุธัง | องค์เดียวนี้บมีไย | ||
ฝ่ายเมตปิชานิไกล | แต่ร้องได้เร่จรหา | ||
เมื่อกูค่าควรลิงแลเห็น | กระษัตริย์ราชทั้งสองรา | ||
หนึ่งพาลหนึ่งก็เบกษา | แลกูยลแผดสันดา | ||
ธก็สดับเทวทิสองสัตว์ | ตรบัดดิทรงพระโกรธา | ||
ว่าพาช่องสัตว์เดียรฉา | ฤปรมาทบเกรงกลัว | ||
ใช่ตัวกูนิแกล้งแลจร | ให้พระนุชอยู่แต่ตัว | ||
กูไว้กนิษฐอยู่รักษาลัว | แลมฤคสุรแปลงวาจา | ||
ให้ยุพาจราครั้นแลจาก | อสุรราชก็มาพา | ||
ฤาหนึ่งใช่ต่อยุทธิฤทธิสา | หัศกูนี้อับอาย | ||
กล่าวพลางโสมนัสจิต | คิดอุประมัยคือดังชาย | ||
หนึ่งเอาหอกมาปักนาภีกาย | โกรธาแค้นแก่สกุณา | ||
กรก็จับศิลปะน้าวพาด | ศรมาศธบมิคลา | ||
เพื่อจะพิฆาตสองสกุณา | ให้ชีพม้วยด้วยวาที | ||
สองปักษีทฤษดิยลนารถ | ก็ประกาศณวาที | ||
ว่าควรแลฤานิฤบดี | จะล้างชีพข้าทั้งสอง | ||
มีทีฆายุได้ร้อยปี | แลฤมีเมตตาจะมาปอง | ||
บคิดกรรมอันจะตามจอง | เวรบุรพมามี | ||
อันว่าองคนาฏกัลยา | อันสุรราชพาหนี | ||
ข้าเห็นฉายาคล้าย | ก็มีไต่ชลาธาราไหล | ||
ไปโดยทางวิถุยาองค์ | เทวีนั่งท้าววิไชย | ||
ทิศนี้แลเห็นจรไคล | ผิวแลจะตามโยชนา | ||
จักพบราชกรปิยดา | จงถามกิจติยไปเมื่อหน้า | ||
แลผู้อาธรรม์อันภักภา | จงเร่งเสด็จตามผลาญ ฯ | ||
อินทรวเชียรฉันท์ ๑๑
ครั้นได้สดับพจน์ | แห่งสองสัตว์แจ้งสาร | ||
มนทจิตคิดเดือดดาล | ปลงศรไว้พระร่ำไร | ||
โอ้แก้วกับตนเอย | ดั่งฤาน้องมาเจียรไกล | ||
ราพณ์ร้ายพานุชไป | เรียมได้รู้เพราะปักษี | ||
เหตุมีแต่ก่อนแล้ว | ตรัสห้ามแก้จบวาที | ||
จะร่ำจะหากี | เมื่อฤาพบแก้วคู่เชย | ||
สุรพาลพานุชจร | กลางอำพรเจ้าบเคย | ||
นิ่มเนื้อนวลใครเอย | จะมุ่นหมองด้วยวาตา | ||
จักเศร้าศรีหมองยล | แสงสุริยพลชลมหิมา | ||
จักเศร้าสร้อยโศกา | แลหาเรียมทุกแนวไพร | ||
มิเห็นเรียมจรตาม | จะเสวยแสนกันแสงใส | ||
โอ้โอะแต่นี้ไป | ฤาร้างพบพณิดา | ||
แต่นี้จะไกลโฉม | วรภาคยรัตนา | ||
ช่องพาลมนัสทา | รุณพาจากเรียมพน | ||
แต่นี้จะไกลองค์ | สรรพพาดมิจักยล | ||
นุชเอยคำคิดจล | ใจเรียมนัก แก้วจอมสมร | ||
ชลเนตรไหลฤาขาด | พักตราราชองค์อร | ||
โหยหิวปลิวอุทร | คิดคำนึงครวญถึงศรี | ||
สายสวาสดิแก้วเรียมเอย | ฤานิราสจากเรียมลี | ||
จำเรียมแสนโศกี | แต่แรกจากเพียงปางมรณ์ | ||
เรียมรู้ว่าจอมสวาสดิ | อสุรราชมันพาจร | ||
จะตามจรนคร | แม้นชีพวายจึ่งคลายกัน | ||
ครั้นเรียมยังชีพคง | จักตามจงพบจอมขวัญ | ||
สมองค์จึ่งวายศัลย์ | สุดสวาสดิเรียมจอมเสน่หา ฯ | ||
รัตนมาลาฉันท์ ๒๒ กลอน ๕
บัดนั้นก็เสด็จจร | อนุทิศสกุณา | ||
ตระบัดก็ลุฐานพา | นรราชกระปีย์ | ||
อันสถิตในศิขร | บรรพตโกลาคีรีย์ | ||
ธเสด็จกรชังถารนครบีย์ | ยลท้าวก็อื้นวาจา | ||
แล้วก็ถามวรองค์ | สองเสด็จณมรรคา | ||
จักไปด้าวใดแลหน่อนรา | ตรัสแจ้งเจตจง | ||
พานรราชรับพจน์ | ก็แจ้งจิตอันบง | ||
จึ่งกล่าวว่าพระราชสุนงค์ | อสุรราชทศศิรา | ||
ผู้ผ่านกรุงภิภพ | ไอยสุริยแสนลงกา | ||
ทรงวิไชยรถแลก็พา | ผยองแถบฐานคิรี | ||
พระองคกัลป์ยาทฤษดี | ข้าบพิตรแล้วเทวี | ||
เอาผ้ารัดกำพลอันมี | ก็ซัดลงแล้วตรัสสั่ง | ||
ว่าผิแลพระองค์ธก็เสด็จ | จะตามมาหนหลัง | ||
ให้ถวายมูลเหตุกิจจัง | แล้วแนะทิศนคร | ||
ถ้าว่าพระองค์คิด | ปิยเมตแลขจร | ||
ตามองค์ยังกรุงนคร | ธานิราชลงกา | ||
แล้วราชกระปีย์เอา | ภูษารัตนสุวรรณา | ||
ทูลเหนือศิรว่า | นรภักดิยอถวาย | ||
หัตถารับภูษาพิศ | วรรัตนกำพลหมาย | ||
รู้ว่าภูษาพระสุทธิสาย | สวาสดิท้าวธกันแสง | ||
ล้มพระกายเหนือพา | ลุคิดคือดั่งคนแกล้ง | ||
แลผลักให้ล้มลงกลางแปลง | ทรงวัสัญญีดุษฎี | ||
กนิษฐวานรกอด | ประธมโทมนัสฤดี | ||
ค่อยคลายโศกแลพระศรี | รามาราชครวญพิไร ฯ | ||
ฉันท์ฉบัง ๑๖ ดำเนินกลอน ๔
โอ้พระสุนงคทรามวัย | เรียมแจ้งกิจใน | ||
ปางก่อนเมื่อพบสกุณา | |||
บอกแจ้ง ๆ ทิศเรียมมา | มาพบคณาพา | ||
นรราชถวายข่าวแสดง | |||
ทั้งพระภูษาอันแกล้ง | ไว้ให้เรียมแจ้ง | ||
แลแจ้งเป็นเคารพสอง | |||
น้ำใจพระนุชปูนปอง | ให้รู้ทำนอง | ||
ทิศาเพื่อให้เรียมจร | |||
ตรัสสั่งไว้แก่พานร | แนะทางให้จร | ||
ยังกรุงพิภพเมืองมาร | |||
ปางนี้ท้าวอสุรพาล | พานุชลุสถาน | ||
แลจะร่วมรสกาไมย | |||
น้ำพระทัยนารถบไหว | ถ้าพาลขืนใจ | ||
เห็นว่าพระนุชนักมรณ์ | |||
เรียมรู้แต่ข่าวว่าจร | ด้วยพาลสุชมรณ์ | ||
แลไปลรู้กิตยา | |||
เรียมจักจรตามวณิดา | ให้แจ้งหัทยา | ||
ถ้านุชนุชยังภักดี | |||
จักต่อณรงค์ยุทธี | ด้วยช่องอรี | ||
จะพาพระนุชมาสม | |||
โอ้แก้วกลอยสวาสดิคู่ชม | จำเรียมปรารมภ์ | ||
แสนโศกาพ้นกามา | |||
แต่เรียมเริ่มรสนิรา | เสวยแต่น้ำตา | ||
เร่งรู้เร่งแค้นจิตจล | |||
ไว้แต่ภูษาให้ยล | ต่างพักตร์พิมล | ||
เร่งเห็นก็เร่งโศกา | |||
กลิ่นเกลี้ยงติดพระภูษา | ไว้แต่คนธา | ||
ให้เรียมนี้รู้สำคัญ | |||
เรียมได้แต่กลิ่นจาบัลย์ | รสชานีกระสัน | ||
แต่องค์นุชฤาเห็น | |||
แต่องค์พระนุชทำเค็ญ | มิเสด็จให้เห็น | ||
แลเรียมนิเรโศกา | |||
กอดพระกำพลภูษา | แทบพระอุรา | ||
ก็ทรงอาดูรร่ำไร | |||
ชลเนตรแห้งเหือดบมิไหล | เนตรคือสุริยใส | ||
สรศัพท์ให้แหบหาย | |||
พิศเพี้ยนภูษิตแล้วบ่าย | นัยเนตรมุ่งหมาย | ||
บเห็นพระนุชมาพาล | |||
ใจจิตถึงพระวรมาลย์ | คล้ายคล้ายดุจพาน | ||
ครั้นพิศก็ดาลหายองค์ | |||
แล้วเอาภูษาศรทรง | วรบาทจรจง | ||
เฉลาะตามทิศอันไป | |||
พระพายพัดส่งกลิ่นใน | ภูษาเฉลียวใจ | ||
นึกว่าพระนุชเสด็จมา | |||
พิศวามปัดทักขิณา | บูราปัจฉา | ||
ทั่วอัฏฐทิศบมิยล | |||
ถ้าพาศนาภาดทุทล | พระเสด็จไพรสณฑ์ | ||
กับด้วยพระวรยุพา | |||
ปางนั้นยังมียักษา | หนึ่งนามกรา | ||
ได้ชื่อว่ายักษ์กุมพล | |||
ผุดผันขึ้นแต่ภูมิดล | ยักษ์นั้นมีตน | ||
แต่เพียงนาภีขึ้นมา | |||
เติบใหญ่พิลึกมหึมา | ผุดกลางสองรา | ||
แลบังทั้งป่าพงไพร | |||
ยุพลักษณ์บเห็นปิ่นไตร | ภพภิตอิดใจ | ||
ก็เอาตรีเพชรอันทรง | |||
เข้าจับกุมพลโดยจง | แหวะกายยักษ์ยง | ||
ก็เห็นพระเชษฐ์อันจร | |||
ตามเสด็จองค์ดังก่อน | ฝ่าพงดงดร | ||
เฉพาะวรพักตร์สู่สถาน ฯ | |||
โตฎกฉันท์ ๑๒ กลอน ๖
ธก็เสด็จจรกนิษฐ์ | บพิตรในกาล | ||
ถึงราชปักษาสาร | มุขรัตนธำรงถวาย | ||
กร รับพจนถาม | ฤาแลท่านลำบากกาย | ||
ปักษีรับวาทีถวาย | วุตติแจ้งกิจสาร | ||
ศิโรตมทรงรถจร | พาวรชานีวรมาลย์ | ||
แลยุทธิฤทธิสาล | อสูรสิ้นอิทธิพลา | ||
กริ้วโกรธตะเบ็งเสียง | กรกุมทั้งสิบอา | ||
วุธทั้งสิ้นสาตรา | วุธแล้วยืนฉงน | ||
ตูก็กล่าวแสดงฤทธิ | มหิทธิก็ผจญ | ||
ว่าตูเรืองฤทธิพล | ฤาจะกลัวอาวุธไพรี | ||
ก็กลัวแต่รัตน | สุวรรณนารถมุนี | ||
อันทรงนิ้วพระกรศรี | คือเพชสราวุธนารายณ์ | ||
อสุรสดับก็จับรัตน | มณีนารถจิตหมาย | ||
ซัดด้วยลำบากกาย | ไว้แต่จิตจักพบองค์ | ||
คร้นสดับศัพท์นั้น | โทมนัสคือจักปลง | ||
วรชีพฤาคง | แล้วจึ่งมีราโชงการ | ||
ว่าท่านอย่าระได้มล้าง | จิตเราจะพยาบาล | ||
ด้วยเทพวิศดาร | แลจะให้ชีพคืนคง | ||
วรราชปักษาสดับ | ธศัพท์ว่าบได้จง | ||
จิตเรานี้จะประสงค์ | จุติไปยังสิมพลี ฯ | ||
สุรางคณาปทุมฉันท์ ๒๘ กลอน ๔
สมเด็จราเมศ | ครั้นสดับสารเหตุ | โดยวัจนปักษี | ||||
เอาพระกรวาย | พระวรนาภี | ชลเนตรไหลรี่ | คือธารชลธา | |||
พิโรธทรุดองค์ | ล้มพระกายลง | เหนือพระสุธา | ||||
ทรงวิสัญญี | เหนือภูมิภา | คาแค้นเร่งอา | ดูรเพียงเสวยกรรม์ | |||
ทรงชีพสมฤดี | พระทรงกันแสงศรี | แหบไห้กระศัลย์ | ||||
พระกนิษฐ์พิลาป | กราบบังคมคัล | สององค์ทรงรัน | ทดพระมรณา | |||
พระกรเท่าเกษ | สิงฆาชลเนตร | คือธารชลธา | ||||
พระปีฐีทรง | แทบต้นรุกขา | พระบาททรงพา | ลุทรงโศกศัลย์ | |||
เรียมได้สดับสาร | ว่าพระยุพมาลย์ | ท้าวอสุรอัน | ||||
พาลพาเอาไป | เงื้อมมืออาธรรม์ | เกลือกพาลคิดอัน | นารายณ์ทำยำยี | |||
น้ำพระทัยนุช | สดใสบริสุทธิ | ตั้งต่อภักดี | ||||
ไหนจักดิ้นโดย | บตามยักษี | จักแสดโศกมี | จิตครวญถึงกัน | |||
เรียมได้แต่ภู | ษารัตนรู | จิติดวรกรรฐ์ | ||||
อีกพระธำมรงค์ | ค่าไตรภพอนันต์ | ไอยกาแกล้งสรร | ให้แก่นุชมาลย์ | |||
เรียมได้มลัก | ยังแต่องค์จัก | เห็นเมื่อได้พาน | ||||
พบแก้วกลอยสวาสดิ์ | ให้หายจำบาล | จำบันแดดาล | ดิ้นเดือดแดยัน | |||
ปานี้ยังไฉน | เสวยสุขฤาไย | ฤกันแสงศัลย์ | ||||
ครวญคร่ำหาเรียม | ทรงโศกแสนกัลป์ | แต่เจตนาสรรค์ | ต่างองค์ต่างไกล | |||
สุริยสายัณห์ | จักกันแสงศัลย์ | พิลาปพิไร | ||||
เสียแก้วค่าเมือง | ค่าโลกาไตร | เสียชีพเรียมไป | แก่พาลอสุรา | |||
เรียมเศร้าฤทยางค์ | คือรัตนตมางค์ | ให้สบปรารถนา | ||||
ตระบัดพลัดตา | จากพระหัตถา | ได้แก่พาลอา | ธรรม์แล้วคิดในใจ | |||
วรชานิปิยา | ดั่งฤา ๆ มา | จรจากเนาใน | ||||
พิภพแมนมาร | ก็จรดยศไกร | พาอาธรรม์ใคร | อ้าจักดูดี | |||
กี่ร้อยพันชาติ | จักหาเหมือนนารถ | พระภัควดี | ||||
ทั่วรองค์สรรพางค์ | สรรพสมบูรณ์มี | ดั่งเทวนารี | นารายณ์แปลงเป็น | |||
ทรงสร้อยสรรภาษ | ยิ่งเทวิยาคาศน์ | วิบูลยพูลเพ็ญ | ||||
ปสาทน์ประดับ | จักษุมลักเห็น | พิศเพียรจิตเป็น | พักวิจลใจ | |||
โอ้เสียดายองค์ | เคยร่วมสวาสดิจง | จิตเจตน์พิไร | ||||
ความรักเรียมยัง | เต็มจิตคิดไฝ่ | เมตมิตรยังไป | มิได้ร้างคลาย | |||
ควรฤามาจาก | อริรามาพราก | จากพระสุทธิสาย | ||||
สวาสดิเรียมร่ำกี่ | วารเลยจักบ่าย | เนตรเห็นพักตรฉาย | สระศรีสุทธิใส | |||
ดั่งก่อนแรกสม | รสาภิรมย์ | ดิ้นโดยกาไมย | ||||
รมยาชาเยศ | เลิศรสทิพใด | ควรฤามาไกล | เรียมฤาเห็นโฉม | |||
ปานี้ยังไฉน | เรียมนิราสไกล | ฤาค่าใครโลม | ||||
ให้หายคลายทุกข์ | เสวยสุขภิรมย์ | ดุจเรียมตรัสโลม | ด้วยเลศวาที | |||
เมื่อจักเสวยโภชน์ | จักเสวยพิโรธ | เสวยกันแสงศรี | ||||
เมื่อสรงชลธาร | สรงชลอัคคี | ทรงภูษามี | จิตทรงกรรฐา | |||
เมื่อทรงไสยาศน์ | เห็นว่านุชนาฏ | จักทรงโศกา | ||||
คิดครวญปางเมื่อ | เราร่วมรมยา | แนบนวลกวนกา | มามิศนิทเสน่ห์ | |||
ราตรีวิเวก | จักนิทราเอก | องค์จักวจเน | ||||
ฤาค่าใครชวน | นวลนุชสรวนเส | จักอารมยเภ | ปางเราปราศรัย | |||
ได้ยินบินจาง | คณาคิตปาง | เมื่อเสด็จเนาใน | ||||
ปราสาทอุโรธ | ถวายเพลงสรรไพ | พ่างทิพเพลงใน | อมรสุรินทร์ | |||
พระนุชเรียมเอย | กี่ปีเดือนเลย | เรียมอาดูรผิน | ||||
วรพักตรสองนัยน์ | ฤาเห็นกายิน | เห็นแต่มนินท์ | ภูสินประไพ ฯ | |||
ดิลกวิเชียรฉันท์ ๒๕ กลอน ๖
ในบัดนั้นธก็ทรงศิลป์ | วรหัตถ์ตระบัดก็เป็นไฟ | ||
เผาปักษาแล้วไทย | ทรงผ้ารัตนเรืองโฉม | ||
เรียมได้แต่รัตนลัก | ต่างวรพักตรสลดโสม | ||
แสงรัตนพรายโพยม | พิศเพียงพักตร์วิมลมาลย์ | ||
เร่งพิศวรรัตนจิตเจตน์ | เร่งทุกข์โทมนัสในกาล | ||
ตราบใดเรียมไปพาน | พบจึ่งวายซึ่งอาดูร | ||
คิดไฉนแลหนออุกอาจคิด | มนัสราคพาลอสูร | ||
พาภัยเอาไปพูน | ในพิภพฤาควรเห็น | ||
โทษภัยแลจะถึงแก่อาตม | เมื่อหน้าแลจะมีความลำเค็ญ | ||
คิดใคร่พาไปเป็น | ภรรยาค่าใครยล | ||
คิดคือเอาสรรพิศมอุบาทา | บอาจคิดแลมาพาดล | ||
ได้สุขแลทุกข์จน | พินาศม้วยประลัยยา | ||
ฤาหนึ่งวรองค์ทรงสุภลักษณ์ | แลคิดคือกัลป์หุกา | ||
มิรู้ฤาแลพา | เอาไปไว้ในธานี | ||
ทารุณจิตปองแลมองลัก | คือโจรจิตร้ายอาวุธมี | ||
ศิรษาทั้งทศที่ | แท้ใครนับว่าชาติชาย | ||
คิดคือกามองมางษมัจฉ์ | แลครั้นคนเฝ้านั้นผันผาย | ||
ลับตาฉาบพาได้กาย | เอาไปภักษ์เป็นสำราญ ฯ | ||
ฉบังโคลสิงฆฉันท์ ๑๖
ทุกข์จิตช่องร้ายใจพาล | มนทโมหสงสาร | ||
มิกลัวจะไหม้นิรยา | |||
ค่าโมหมืดมนธ์มิจฉา | หลงทฤษดิตัณหา | ||
กลุ้มจิตก็คิดบาบี | |||
เห็นโฉมแจ่มจันทร์เรืองศรี | เกิดกลทฤษดี | ||
มนัสราคหวั่นไหว | |||
แรกดาบสตั้งพิธีไกร | ทุกเทพสบสมัย | ||
อเนกเนื่องกันมา | |||
สิ้นสุทธิครุฑนาคอสุรา | คนธรรพวิทยา | ||
นิกรก็มาสบสรรพ์ | |||
ยกศิลป์มิได้ต่างผัน | ผยองไยอาธรรม์ | ||
แลมิมายกธนูศร | |||
ครั้นกูยกได้นุชอร | ทุกเทพอวยพร | ||
ฦาสิทธิประสาทวัจนา | |||
ให้เป็นวรอรรคชายา | แก่กูผู้อา | ||
สาแล้วมามองพาหนี | |||
มุกขทั้งทศเศียรฤามี | อายเท่าเกษี | ||
ทุกเทพจักหยันไยไพ | |||
บมิได้ละอายแก่ใจ | เร็วรวดว่องไว | ||
แลคือดั่งโจรใจฉกรรจ์ | |||
แสนชาติสัตว์บาปอาธรรม์ | อยู่ถานใดอัน | ||
ตรายจักตามจองผลาญ | |||
อย่าไว้ช่องร้ายอันธพาล | ให้หนักดินดาล | ||
และจะเยียประดุจเยี่ยงกัน | |||
เบื้องหน้าจะอุกรุกรัน | เข้ายุทธ์ชิงกัน | ||
แลผู้ถ่อยฤทธิจักจล | |||
บเริ่มเราชายเลิศคน | ยังอาจผจญ | ||
แลบมิควรคิดความ | |||
ถ้าดีต่อหน้าอย่าขาม | ประยุทธ์ปราบปราม | ||
ใครดีก็ได้ดั่งเดาว์ | |||
แกล้งให้สุรามาศลวงเรา | ให้จรจากเยาว์ | ||
แล้วสอนให้แกล้งแต่งกล | |||
ให้ศรีวรลักษณ์เสด็จดล | ยังแต่นุชคน | ||
เดียวแล้วมามองพาไป | |||
ถ้าพระยุพยังแลไหน | จักได้องค์ไป | ||
แก่พาลแสนมายา | |||
ถ้าว่าข้าอยู่แลมา | ทันพาอริรา | ||
สองราชเราต่อผจญ | |||
ทุกเทพนิกรยล | ใช่เราอับจน | ||
ฤทธีแลละองค์ไป | |||
จงเทพอวยพรชัย | แก่เราจักไป | ||
ณรงค์ยุทธ์ยักษา | |||
หนึ่งพระอิศเรศกัณหา | คุโณไอยกา | ||
ฤทธิชัยบวรสบสถาน | |||
คุณาวรบิดุรามาร | ดูลกามาศาล | ||
ชาญศักดิชัยไตรตรี | |||
อนุบิดุเรืองฤทธี | ยงยิ่งเกียรดี | ||
ทั่วภพโลกทบทาง | |||
มาช่วยคุ้มภัยในปาง | หน่อองค์จักมล้าง | ||
หมู่พาลพวกไพรี | |||
บัดนั้นเทวสัตว์ปักษี | อันเศร้าหมองมี | ||
จิตทุกข์แต่ท้าวนิรา | |||
นิราสจากกันพึงมา | ภักษผลเทวา | ||
ก็คลายอาดูรถวายพร | |||
ชัยชัยถามัศฤทธิศร | ชัยเดชขจร | ||
แลจงมาไปมล้างอรีรา | |||
ชัยชัยอุตมางคผลา | ชัยฤทธิมหา | ||
มหิทธิเรืองขจร | |||
ชัยชัยเดชาพลาศร | ชัยนารถบวร | ||
ศัตรูพินาศอัปรา | |||
ชัยชัยเรืองเดชมหา | ชัยเกียรติปรา | ||
กฎทั่วพิภพสบสถาน | |||
ชัยชัยนารายน์จงผลาญ | ชัยเดชประหาร | ||
ศัตรูจงแพ้พ่ายพัง | |||
ชัยชัยราโมจรัง | ปราบหมู่พาลัง | ||
บำรุงพิภพสุสานติ ฯ | |||
ชินวรฉันท์ ๑๕ กลอน ๔
วรบาทเสด็จในกาล | เฉพาะวรพักตรดาล | ||
จิตรจง | |||
ยังถานาพบอสุรายงค์ | ยลพนาษพรง | ||
ก็จินเต | |||
คณาสัตว์ปักษีรำเม | จับวันรักเข | ||
ก็ผจญ | |||
ในกาลที่นี้เรายล | นารายณ์จักผจญ | ||
อธิพาล | |||
จักยลฤทธิบวรศรสานติ | องค์นราธาร | ||
จักผังแผลง | |||
จักยินศรศัพท์เสียงแลวง | เพราะเพียงทิพแผลง | ||
ก็โอโฆษ | |||
จักเห็นพลาพลทั้งสองโสด | ย่อมเรืองศักดิ์โชติ | ||
มหิทธิชาญ | |||
จักยลฤทธีพลมาร | อันแกล้วกล้าพาล | ||
อุกอาจ | |||
ทั่วเทพตรีลุอำนาจ | มารรุกราชรม | ||
สยบแสยง | |||
ตรีโลกเทพอาจแข็ง | มารเรี่ยวแรง | ||
ก็ปราบปราม | |||
สุรสัททอสุรคาม | เทพเข็ดขาม | ||
บอาจทน | |||
ในที่นี้เราก็จะได้ยล | ชายเลอศภคน | ||
เรืองยศไกร | |||
จักเข้าต่อณรงค์ชิงชัย | โลกจักไหว | ||
เมรุมาศ | |||
จักเห็นนารายณ์พิฆาต | พาลอสุรราช | ||
พงษ์พันธุ ฯ | |||
วิสาลวิกฉันท์ ๒๘
พระจึ่งเสด็จจร | ในพงดงดร | ค่าคิดกระสัน | ||||
พลางยลผลไม้ | รายงอกเนืองนันต์ | พลสัตว์สบสรรพ์ | มีสัททอึกอึง | |||
พระทัยปลิวเปลี่ยน | พระเนตรผิดเพี้ยน | หยุดยั้งคำนึง | ||||
ชลเนตรฤาขาด | วรพักตรกำดึง | จิตไป่วายซึ่ง | เมตมิตรเสน่หา | |||
แม้นม้วยสิ้นจันทร์ | ม้วยมิ่งแม้นสวรรค์ | ต่ำใต้นาคา | ||||
ม้วยภูมิภาค์ | สิเนรุมหา | ม้วยอากาสา | สัตตพรรณศิงขร | |||
ม้วยป่าหิมพานต์ | ม้วยเบญจชลธาร | ชลสัตว์ทันดร | ||||
ม้วยโนตทศรี | ไกรลาศศิขร | ม้วยหมู่นิกร | นรชนทั้งหลาย | |||
แม้นม้วยสิทธิศักดิ์ | ไป่ม้วยความรัก | เรียมไปมิคลาย | ||||
พระยอดชีวิต | ติดต้องใจชาย | กี่เมื่อเรียมวาย | พระวรไมตรี | |||
วรเกษภมู | วรกรรฐจักษู | นาสารูจี | ||||
วรคัณฐ์เรืองโชติ | ทันต์โอษฐปรตนี | หนูกาไกรศรี | คีวาพาหุไกร | |||
ทศานักขัต | มุกดาวรรัตน์ | นาภาภาคไพ | ||||
ถันนังคือบูรณ์ | วิทุรียแสงใส | อุราวิไล | ประภารภาคา | |||
อุรุทวยชงค์ | วรบาทพิมพงษ์ | ปิฐิกัจฉา | ||||
สุวรรณนิ่มเนื้อ | ภิกันตวิภา | วิภาควรรณา | หาไหนจะปาน | |||
กลิ่นเกลี้ยงมฤธุรส | คันโธบงกช | สรรพารสมาลย์ | ||||
แนมภาคชมเชิญ | จำเริญสงสาร | กลั้วกลิ่นดินดาล | แนบนิครมเห | |||
เรียมแนบนิทรา | ตราบพระทิวา | กรแสงอุเท | ||||
ฤาหวนแปรพักตร | จากองค์ชาเย | เกี้ยวกรนิทเธ | ห่อนหายคลายองค์ | |||
ยังไป่เห็นพักตร์ | เรียมยังแค้นนัก | แต่เรียมจากกัน | ||||
เรียมหน่วงพระชีพ | ฟังข่าวจอมขวัญ | ถ้านุชเสวยสวรรค์ | จักปลงชีพตาม | |||
เรียมรู้แต่ข่าว | ว่านุชเนาด้าว | พิภพสุรนาม | ||||
เสวยมรณโศก | ไป่รู้เนื้อความ | เรียมจักจรตาม | ให้รู้กิตยา | |||
ครั้นเรียมยังทรง | ชีวาตม์ตามจง | พานพบวนิดา | ||||
เป็นตายบคิด | แก่กายชีวา | เมตมิตรปิยา | ร้อยเท่าพันทวี | |||
เรียมจักกลับคืน | แสวงภรรยาอื่น | โกฏแสนแม้นมี | ||||
ไป่เปรียบพระนุช | สุทธิใสราคี | หาทั่วภพตรี | วรภาคฤาปาน | |||
ฤาหนึ่งเอือดอาย | แก่เทพทั้งหลาย | อสุราพาล | ||||
จักเยาะไยไพ | ว่าละวรมาลย์ | ต่างองค์สรวลสาร | ว่ากลัวไพรี | |||
แม้นพวกพาลสูร | รากษสเพียบพูน | ณรงคยุทธี | ||||
เรียมบอาจถอย | คณสุรไพรี | แม้นมาทั้งตรี | พิภพพวกพาล | |||
ช่องชาติอาธรรม์ | จักม้วยสิ้นกรรม์ | ศรมาศจักผลาญ | ||||
ภูมีทารุณ | จักพลอยสูญปราณ | ที่แท้ในกาล | ณรงคพารา | |||
สององค์ยูรยาตร | ถับถึงพนวาศ | ไทรรุกขฉายา | ||||
จึ่งพระวรเชษฐ์ | ดำเนินวัจนา | โองการแก่รา | ชายุพเยาวมาลย์ | |||
โอ้พระกนิษฐราช | แต่เราลีลาศ | ตามองค์นงคราญ | ||||
สุดที่พลาสังบท | วรบาททบทาน | บัดนนี้สถิตสถาน | ไทรรุกขฉายา | |||
ให้หายเสวยภักษ์ | แล้วจึ่งเราจัก | อนุจรไคลคลา | ||||
ยุวายลนุภักดิ | เชิญตามปรีชา | จึ่งองค์ศรีรา | มาเสด็จเนาใน | |||
พระพายุพายพัด | วรเจตน์กำจัด | ถึงองค์ทรามวัย | ||||
ละห้อยเหงาเงียบ | จักเสวยนิทไซร้ | จึ่งตรัสแก่ไท | กนิษฐราชา | |||
เจ้าเข้ามาชิด | องค์พี่จะนิทร์ | ใต้รุกขฉายา | ||||
ให้สว่างอาดูร | คลายโศกไสยา | พระน้องจงมา | ระวังระไว | |||
จึ่งเอาเพลานุช | ต่างหมอนทองอุตม์ | รองพระเศียรใน | ||||
ป่าเวศคร่ำครวญ | ถึ่งนิ่มนวลใส | พระชลเนตรไหล | เต็มเพลายุพา | |||
ความยากเรียมเอย | คำใครเห็นเลย | นะพาพงา | ||||
แต่สององค์จร | ติดตามนุชมา | วายชีพใครค่า | จักมาพบพาน | |||
พระกนิษฐเอาภู | ษาทิพไพรู | เช็ดจักษุชลธาร | ||||
ค่อยถนอมกรลูบ | วรพักตรจักพาฬ | พิศพักตรภารการ | เห็นเศร้าศรีหมอง | |||
แล้วเบือนพักตรา | ทรงแสนโศกา | ชลเนตรเนืองนอง | ||||
คิดครวญอนาถ | ถึงองค์ลำยอง | พระเชษฐเห็นน้อง | เร่งเศร้าโศกา | |||
โอ้แก้วพี่เอย | สองเราเราเคย | นิทร์แท่นรัตนา | ||||
เคยนั่งกองแก้ว | วรรัตนภาคา | ครั้นนี้เรามา | นั่งนิทร์ภูมิดล | |||
ทรงแสนโศกา | รำเพยวาตา | พานพัดวิมล | ||||
ลืมพระสติยา | เสวยนิทราดล | ด้วยแสนโศกทน | อาดูรมานาน | |||
เมื่อจะก่อเหตุ | วรบุตรองค์เพศ | เป็นพานรชาญ | ||||
เมื่อจักมาพบ | พลหมู่ทวยหาร | จักกุมไปผลาญ | ลงกาธานี | |||
ฝ่ายพระนุชลักษณ์ | คอยภารนุภักดิ์ | กราบเกล้าดุษดี | ||||
พลางพิศเพี้ยนดู | ช่องมรรควิถึ | สัตว์พาลอรี | อันจะมาบีทา | |||
ทรงพระขรรค์ชัย | ระวังระไว | ตามคำเชษฐา | ||||
บได้ติงองค์ | เพื่อให้พี่ญา | เน่งนอนเต็มตา | ด้วยพระภักดี | |||
ฝ่ายพระบรม | จักรรัตนบันทม | ใต้รุกขสาขี | ||||
สำเริงสติยา | สำรวมกายี | ทิวากรลีลา | สายาณโห | |||
พระพายพัดเฉื่อย | แต่พอรวยเรื่อย | สำราญกาโย | ||||
คิดควรปรานี | หน่อจักระปาโณ | เทวารุกโข | ชวนกันรักษา ฯ | |||