โคลงสุภาษิตประจำภาพในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
ล
(บันทึกครั้งที่ ๓)
แถว 71: แถว 71:
สองฝ่ายไม่ทรบขวน  ขวายทเลาะ กันแฮ
สองฝ่ายไม่ทรบขวน  ขวายทเลาะ กันแฮ
เฉกเสี้ยมเขาควายให้  ขวิดไส้พุงพัง ฯ
เฉกเสี้ยมเขาควายให้  ขวิดไส้พุงพัง ฯ
-
   ''๑๐ ไม้คดดัดได้''
+
  ๑๐ เหล็กแข็งดัดได้
 +
  เหล็กแข็งตีมีดได้  โดยปอง
 +
สัตว์บกสัตว์น้ำฟอง  ฝึกได้
 +
คนซื่ออ่อนตามคลอง  คำปราชญ์ ง่ายนา
 +
พาลชาติแข็งขืนให้  อ่อนสิ้นสุดแรง ฯ
 +
   ''๑๑ ไม้คดดัดได้''
   ไม้คดควรดัดได้  โดยปอง
   ไม้คดควรดัดได้  โดยปอง
เหล็กนากชินเงินทอง  ทุบได้
เหล็กนากชินเงินทอง  ทุบได้
เดียรฉานชาติลำพอง  เพียรดัด ซื่อเฮย
เดียรฉานชาติลำพอง  เพียรดัด ซื่อเฮย
คนคดขืนดัดได้  ซื่อสิ้นสุดเพียร ฯ
คนคดขืนดัดได้  ซื่อสิ้นสุดเพียร ฯ
 +
  ''๑๒ แม่น้ำคดแจวพายตามได้''
 +
  แมน้ำคดลดเลี้ยว  เล่ห์หลาย
 +
แจวถ่อเรือพายผาย  ผ่านได้
 +
น้ำจิตต์คดขวนขวาย  ผันผ่อน ยากนา
 +
ปราชญ์สุดโปรดแค่นได้  คดเคี้ยวคนพาล ฯ
 +
  ''๑๓ ไม้โกงดัดได้''
 +
  คนโกงโยงยิ่งไม้  โกงกาง
 +
โกงกิ่งแก่นถากถาง  ดัดได้
 +
โกงคนคิดคดขวาง  ดัดยาก
 +
เห็นว่าโกงอย่าใกล้  หลบให้ไกลโกง ฯ
 +
  ''๑๔ อย่าคบคนพาล''
 +
  คนบิดกิจเกียจคร้าน  การงาน
 +
ยังสั่งสอนจับการ  ถูกถ้า
 +
ชาติพาลบิดเกลียวสมาน  มองจับ ยากเฮย
 +
ทราบว่าบิดอย่าค้า  คบเข้าส่วนทุน ฯ
 +
  ''๑๕ ข้างนอกสุกใสข้างในสกปรก''
 +
  นกยางข้างนอกล้ำ  เลิดขาว
 +
แต่เสพสัตว์เป็นคาว  ขื่นร้าย
 +
เฉกพาลนอกนั้นราว  กะกระดาษ
 +
ในจิตต์ลามกบ้าย  บาปเปื้อนเป็นหนอง ฯ
 +
  ''๑๖ อย่าประมาทเสือหิว''
 +
  เสือหิวนอนนั่งแห้ง  เห็นโครง
 +
ดูถูกมันมักโขยง  คาบเคี้ยว
 +
พาลเฉลียวฉลาดโกง  กลเลศ เสมอนา
 +
อย่าประมาทมันเลี้ยว  แล่เนื้อเถือหนัง ฯ
 +
  ''๑๗ ให้เหยื่อเสือผอม''
 +
  ให้ กรรมกรแซะไซ้  แสวงหา
 +
เหยื่อ ศพสัตว์สรรมา  มากถ้วน
 +
เสือ เสพไป่อิ่มอา  หารเหตุ หิวแฮ
 +
ผอม ดั่งพาลผอมอ้วน  อาจคั้นคนขุน ฯ
 +
  ''๑๘ สอนลิงขึ้นต้นไม้''
 +
  ฝึกหัดพานรให้  ปิ่นพฤกษ์
 +
เห็นว่าช่วยการฦก  เล่ห์นี้
 +
สอนโจรลอบลักฝึก  หัดเชี่ยว ชาญเฮย
 +
สอนเปล่าบ่อต้องกี้  กอบเกื้อการงาน ฯ
 +
  ''๑๙ สอนจรเข้ว่ายน้ำ''
 +
  สั่งสอนสัตว์จรเข้  คงคา
 +
ให้แหวกวนเวียนวา  ริชหว้าย
 +
เปรียบปราชญ์สั่งสอนสา  นุศิษย์ พาลแฮ
 +
มันเก่งโกงยิ่งย้าย  อย่าเยื้องยักสอน ฯ
 +
  ''๒๐ ชี้โพรงให้กะรอก''
 +
  ชี้ ช่องทางห่างต้น  พฤกษา
 +
โพรง ดั่งรูคูหา  ใช่น้อย
 +
ให้ สำนักเดียรฉาน์  ชาติโฉด เขลาเฮย
 +
กะรอก ดั่งคนหมอถ้อย  โทษร้ายอย่าขยาย ฯ
 +
 +

การปรับปรุง เมื่อ 07:07, 9 ตุลาคม 2553

ข้อมูลเบื้องต้น

อธิบาย

โคลงสุภาษิตไทยที่พิมพ์ในสมุดเล่มนี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้จารึกแผ่นศิลาติดไว้ใต้รูปภาพซึ่งโปรดฯ ให้พระอาจารย์อินโข่ง วัดราชบูรณะเขียนไว้ที่ผนังกรอบประตูและหน้าต่างพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

สุภาษิตที่เอามาเขียนภาพและแต่งโคลงเหล่านี้ เป็นสุภาษิตไทยมีมาแต่โบราณ มักชอบอ้างและกล่าวเป็นอุปมากันในพื้นเมือง รู้กันมากบ้างน้อยบ้างแพร่หลาย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้รวมสุภาษิตไทยเหล่านี้มาเขียนรูปภาพไว้ที่ท้องฉนวนที่ทรงบาตรในบริเวณพระอภิเนาวนิเวศน์แห่ง ๑ ก่อน ครั้นทรงปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม จึงโปรดฯ ให้อาจารย์อินโข่งเขียนที่ผนังกรอบประตูหน้าต่างพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม แต่โคลงนั้นจะโปรดฯ ให้ใครแต่งหาทราบไม่.

ดำรง

คำอุทิศ

ขออำนาจคุณพระรัตนตรัย และผลอันเกิดแต่เชฏฐาปจายนกรรม จงประสิทธิมนุญผลแด่ท่านทั้งหลายทุกเมื่อเทอญ

สมรรัตน

วันที่ ๑ เมษายน ๒๔๗๒

.......... .......... ..........

โคลงสุภาษิตประจำภาพ ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศสดาราม

      ๑ หน้าเนื้อใจเสือ
      หน้า เนตรสมชื่อแม้มฤดี
เนื้อ นุ่มนวลดูดีแต่หน้า
ใจ พาลเก่งโกงมีจิตต์ดั่ง
เสือ ดุดันกลั่นกล้าโกรธร้ายอย่าสมาน ฯ
      ๒ หน้าไหว้หลังหลอก
      น่า กลัวหัวหยิบย้อนยอกกล
ไหว้ นบสบเศียนซนซ่อนเค้า
หลัง ลับกลับยกตนโตป่อง ปึ่งแฮ
หลอก เล่ห์ลิงหลอกเจ้าเลิดล้ำหลายขบวน ฯ
       ๓ น้ำกลอกใบบัว
      คนกลมดั่งน้ำกลอกใบบัว
ชำนิชำนาญตัวกลั่นกลิ้ง
ใครเสวนะพัวพันผูก
มันจักเพโททิ้งโทษร้ายถึงเรา ฯ
      ๔ มะกอกสามตะกร้าปาไม่ถูก
      พบพาลพูดพล่ำลิ้นลมไหว
เพ้อพจน์สบไถลหลอกล้น
มะกอกสามตะกร้าไปปาเปล่า
ปลูกสักผลพ้นเล่ห์ลิ้นลมพาล ฯ
      ๕ กะลาครอบหัว
      เสือกเศียรสัญจรเข้าเคียงคน
หัวร่อริกพลิกตนพูดจ้อ
กะลาครอบหัวซนเสอกแทรก กลางเฮย
โหลเลื่อมแลบลิ้นล้อเลิดล้ำลิงถุง ฯ
      ๖ ไม้หลักปักมูลควาย
      จำคนใดไพล่พล้ำพลาดหลาย
ไม้หลักปักมูลควายเปรียบอ้าง
ผู้ใหญ่พูดกลับกลายโอนอ่อน เอนเอ
คนมักฉินชังบ้างเกลียดสิ้นทวยซน ฯ
      ๗ แปดเลี่ยมแปดคม
      ชี้ช่อหมอถ้อยต่อแหลหลือ
ลักฉกชาวบกเรือซุ่มส้อง
แปดคมแปดเหลี่ยมเถือเอาทุก ด้านเฮย
ชนชนิดเช่นนี้ต้องเก็บเข้าคุกขัง ฯ
      ๘ เหยียบเรือสองแคม
      เหยียบเรือสองกราบเค้าคนคด
จุนโจทก์จำเลยลดต่ำแต้ม
บอกกลอุบายปดปองแต่ ทรัพย์เฮย
สองฝ่ายหลงแยบแย้มอย่างนี้บาปเหลือ ฯ
      ๙ เสี้ยมเขาควายให้ชนกัน
      แสนชั่วยั่วแหย่เย้ายุคน
สอนนี้เสี้ยมโน่นชนแส่ให้
สองฝ่ายไม่ทรบขวนขวายทเลาะ กันแฮ
เฉกเสี้ยมเขาควายให้ขวิดไส้พุงพัง ฯ
      ๑๐ เหล็กแข็งดัดได้
      เหล็กแข็งตีมีดได้โดยปอง
สัตว์บกสัตว์น้ำฟองฝึกได้
คนซื่ออ่อนตามคลองคำปราชญ์ ง่ายนา
พาลชาติแข็งขืนให้อ่อนสิ้นสุดแรง ฯ
      ๑๑ ไม้คดดัดได้
      ไม้คดควรดัดได้โดยปอง
เหล็กนากชินเงินทองทุบได้
เดียรฉานชาติลำพองเพียรดัด ซื่อเฮย
คนคดขืนดัดได้ซื่อสิ้นสุดเพียร ฯ
      ๑๒ แม่น้ำคดแจวพายตามได้
      แมน้ำคดลดเลี้ยวเล่ห์หลาย
แจวถ่อเรือพายผายผ่านได้
น้ำจิตต์คดขวนขวายผันผ่อน ยากนา
ปราชญ์สุดโปรดแค่นได้คดเคี้ยวคนพาล ฯ
      ๑๓ ไม้โกงดัดได้
      คนโกงโยงยิ่งไม้โกงกาง
โกงกิ่งแก่นถากถางดัดได้
โกงคนคิดคดขวางดัดยาก
เห็นว่าโกงอย่าใกล้หลบให้ไกลโกง ฯ
      ๑๔ อย่าคบคนพาล
      คนบิดกิจเกียจคร้านการงาน
ยังสั่งสอนจับการถูกถ้า
ชาติพาลบิดเกลียวสมานมองจับ ยากเฮย
ทราบว่าบิดอย่าค้าคบเข้าส่วนทุน ฯ
      ๑๕ ข้างนอกสุกใสข้างในสกปรก
      นกยางข้างนอกล้ำเลิดขาว
แต่เสพสัตว์เป็นคาวขื่นร้าย
เฉกพาลนอกนั้นราวกะกระดาษ
ในจิตต์ลามกบ้ายบาปเปื้อนเป็นหนอง ฯ
      ๑๖ อย่าประมาทเสือหิว
      เสือหิวนอนนั่งแห้งเห็นโครง
ดูถูกมันมักโขยงคาบเคี้ยว
พาลเฉลียวฉลาดโกงกลเลศ เสมอนา
อย่าประมาทมันเลี้ยวแล่เนื้อเถือหนัง ฯ
      ๑๗ ให้เหยื่อเสือผอม
      ให้ กรรมกรแซะไซ้แสวงหา
เหยื่อ ศพสัตว์สรรมามากถ้วน
เสือ เสพไป่อิ่มอาหารเหตุ หิวแฮ
ผอม ดั่งพาลผอมอ้วนอาจคั้นคนขุน ฯ
      ๑๘ สอนลิงขึ้นต้นไม้
      ฝึกหัดพานรให้ปิ่นพฤกษ์
เห็นว่าช่วยการฦกเล่ห์นี้
สอนโจรลอบลักฝึกหัดเชี่ยว ชาญเฮย
สอนเปล่าบ่อต้องกี้กอบเกื้อการงาน ฯ
      ๑๙ สอนจรเข้ว่ายน้ำ
      สั่งสอนสัตว์จรเข้คงคา
ให้แหวกวนเวียนวาริชหว้าย
เปรียบปราชญ์สั่งสอนสานุศิษย์ พาลแฮ
มันเก่งโกงยิ่งย้ายอย่าเยื้องยักสอน ฯ
      ๒๐ ชี้โพรงให้กะรอก
      ชี้ ช่องทางห่างต้นพฤกษา
โพรง ดั่งรูคูหาใช่น้อย
ให้ สำนักเดียรฉาน์ชาติโฉด เขลาเฮย
กะรอก ดั่งคนหมอถ้อยโทษร้ายอย่าขยาย ฯ
             



เชิงอรรถ

ที่มา

ต้นฉบับ - หนังสือโคลงสุภาษิตประจำภาพ ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

พระเจ้าบรมวงศเธอ กรมหลวงสมรรัตนศิริเชษฐ โปรดให้พิมพ์เป็นมิตรพลีขึ้นปีใหม่ พ.ศ. ๒๔๗๒

พิมพ์ที่โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B9%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%B8%C3%A0%C2%B8%C2%A0%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A9%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%E2%80%A2%C3%A0%C2%B8%E2%80%BA%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%B3%C3%A0%C2%B8%C2%A0%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B9%C6%92%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%B8%C3%A0%C2%B9%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%E2%80%93%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%C2%A8%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B5%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%80%A2%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C2%A8%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A1"
เครื่องมือส่วนตัว