นิราศเขาหลวง

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|นิราศขเาหลวง}} [[หมวด…')

รุ่นปัจจุบันของ 11:26, 1 ตุลาคม 2553

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: ขุนวรการ

แต่งเมื่อใดไม่ทราบชัด แต่หลัง ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๔๘

บทประพันธ์

๏ นิราศร้างห่างนุชสุดกำสรวล
ไปเขาหลวงทรวงร้อนอาวรณ์ครวญเวรใดด่วนห่างรักภัคินี
ออกจากบ้านศาลเจ้าเสือเหลืออนาถใจจะขาดมุ่งเขม้นไม่เห็นศรี
หมายจะชวนขวัญใจไปคิรียุพินพี่อยู่ไกลไนยนา
เหมือนหนึ่งพี่นี้ไม่อาลัยเหลียวลืมทรามเปลี่ยวยาจิตต์ขนิษฐา
แต่น้ำใจไปอยู่ที่แก้วตาทุกทิวามิได้คลาศสวาทนวล
พี่เดินเศร้าเฝ้าระทดกำสรดแสนในทรวงแน่นโหยไห้อาลัยหวน
มาตามทางแถวที่มีแต่ครวญยิ่งปั่นป่วนถึงน้องนองน้ำตา
      ถึงหลังจวนเร่งรัญจวนหวนละห้อยถึงน้อยน้อยยาจิตต์ขนิษฐา
จวนจะได้หรือจะร้างห่างสุดาหรือจวนมาถึงพี่จะดีใจ
พี่เหลียวหลังหยุดดูเป็นครู่พักอกแทบหักแลไม่เห็นเปนไฉน
เห็นคนอื่นหมื่นแสนออกแน่นไปไม่ชื่นใจเหมือนมิตร์สักนิดเดียว
      ถึงวัดโพธารามงามระยับน้อมคำนับจิตต์หวั่นกะสันเสียว
ถ้าน้องมาด้วยพี่จะดีเจียวจะพาเที่ยวชมวัดทัศนา
นี่มาเดียวเปลี่ยวในฤทัยหมองตั้งแต่ตรองถึงมิตรขนิษฐา
มีเพื่อนชายก็ไม่หมายเหมือนสุดาในอุราพี่ไม่ชื่นขืนเสบย
พี่เดินตรึกนึกเปล่าเฝ้าถวิลโอ้โฉมยุพินงามเสงี่ยมของเรียมเอ๋ย
มาติดเนตรให้พี่กรมระบมเชยแกล้งทำเฉยก็ยิ่งเซ้าเฝ้ายายี
พอเห็นน้องคลับคล้ายกลับหายสูญให้เรียมพูนเทวศหามารศรี
เหมือนน้องแกล้งให้พี่กรมถมทวียุพินพี่อยู่สุขสนุกนอน
      มาถึงท่าข้ามเกวียนดูเตียนโล่งหาดทรายโด่งขึ้นกลางสล้างสลอน
ข้างริมนั้นเปนแควเรือแพจรลงหยุดหย่อนคอยเพื่อนที่เชือนแช
พอเพื่อนเราเขามาพร้อมหน้าแล้วค่อยผ่องแผ้วพากันข้ามตามกระแส
บ้างถกเขมรขึ้นจนง่ามตำตอแตบ้างก็แลดูกันรำพรรณฮา
ที่ลางคนขี้อายเที่ยวหน่ายหนีไม่สูสีเดินรายทำอายหน้า
แต่ตัวเราเศร้าฤทัยจำไคลคลากลัวเขาว่าโศกสอื้นถึงชื่นใจ
พอขึ้นฝั่งฝรั่งขานทหารแซ่บ้างเป่าแตรเรียกกันเสียงหวั่นไหว
ที่บางคนหน้าเศร้าเปล่าฤทัยกลัวนายใหญ่เขาเฆี่ยนเอาเจียนตาย
      พี่เดินเฉยเลยมาหน้าแปแรตกำลังแดดรีบด่วนเพราะจวนสาย
เหงื่อก็ไหลซึมทราบลงอาบกายชวนเพื่อนชายรีบเดินดำเนินมา
พิศดูสาวสาวขาวสะอาดดูผุดผาดหน้าชมห่มภูษา
กำมหลิดก้านแย่งแต่งกันมาสีจำปาสีนวลยียวนใจ
พวกผู้ชายหมายสวาทชาติเจ้าชู้เข้าเคียงคู่ถามว่าเจ้าไปเขาไหน
ฉันไปด้วยน้องจะเห็นเปนอย่างไรจะพาไปลงถ้ำให้สำราญ
โดนผู้หญิงขี้อายชายชม้อยไม่ตอบถ้อยวาจาน่าสงสาร
แต่คนหนึ่งนั้นมันคิดจิตต์ทยานร้องตอบสารพูดพลันไปทันที
ว่าพ่อจ๋าฉันมาไม่มิได้นึกหวั่นใจพรั่นตัวฉันกลัวผี
พี่ไปด้วยก็ได้เปนไรมีไปลงถ้ำหินปลีเถิดพี่ชาย
ไอ้คนนั้นมันก็เก่งรู้เพลงหญิงมันว่าจริงชื่อนั้นฉันก็หมาย
ถ้าลงถ้ำหินปลีทีสบายกลัวจะว่าพี่ชายถ้ำนี้ดี
นางผู้หญิงนึกอายระคายเขินก็รีบเดินขึ้นหน้าพากันหนี
ไอ้ผู้ชายร้องว่าแน่แพ้ฉันซีถูกไอ้ถ้ำหินปลีสิเปิดปรึง
พวกผู้หญิงวิ่งใหญ่ชม้ายค้อนไม่หยุดหย่อนรีบไปจะให้ถึง
ยอมแพ้เขาเจ้าผู้ชายไม่อายมึงปี้สลึงกูไม่ให้อย่าหมายเลย
พี่ฟังเขาพูดกันสนั่นหูให้อดสูอนงค์นางช่างเฉย
ไม่ไพเราะเพราะคำร่ำภิเปรยเหมือนทรามเชยดวงยิหวาสุมาไลย
ยามพูดจาปราศรัยน้องไขสารล้วนอ่อนหวานจับจิตพิสมัย
มาฟังคำคนอื่นไม่ชื่นใจเหมือนทรามวัยของพี่ที่อยู่เรือน
พี่มาจากพรากนุชสุดกำสรวลตั้งแต่หวนครวญถึงนางมากลางเถื่อน
ให้หมกมุ่นวุ่นเจ้าเฝ้าตักเตือนจนฟั่นเฟือนลืมกายน่าอายจริง
เจ้าเพื่อนชายเดินคลอเข้าล่อศรีพี่ยินดีเข้าประคองว่าน้องหญิง
(แม่มา) เมื่อไรหนาน่าประวิงพี่เดินนิ่งบ่นหาอยู่ช้านาน
(พอผิน) ผันเขาว่าฉันขันหนักหนาทำทีท่าเห็นจะหลงองค์สมาน
แล้วสรวลเสเฮฮาถามอาการพี่ตอบสารพากันสรวลชวนไคลคลา
(มาตะบึงถึงดอนคาน) หมองสุชลนองนึกรำคาญนานนักหนา
โอ้ดอนคานเหมือนรำคาญถึงกานดาในอุราร้อนรำคาญร่านอาวรณ์
เห็นค้อนกระแลคิดถึงแพรที่น้องห่มเคยชูชมช่วงชิงมิ่งสมร
น้องปัดมือพี่ยาแล้วว่าวอนให้เรียมผ่อนวางนุชสุดอาลัย
โอ้ผ้าแพรตั้งแต่จะแลลับจะช้ากลับไปประโลมโฉมไฉล
คอยอยู่เถิดหนาชีวันแม่ขวัญใจจงผ่องใสเปนสุขทุกนิรันดร์
ชมเต่าร้างลูกดวงเปนพวงห้อยระย้าย้อยในจิตต์คิดกะสัน
เหมือนเรียมร้างห่างนุชสุดจาบัลย์จรจรัลโศกถึงคนึงนาง
เห็นตำแยเหมือนพี่แหย่หยอกเย้าน้องแม่รูปทองทำเมินสเทินหมาง
พี่แกล้งเย้าเซ้าซี้มิได้วางนุชนางน้องยิ้มอยู่พริ้มพราย
ดูต้นงิ้วขึ้นเปนทิวปลิวสลอนนุ่นออกว่อนลมพัดขจัดหาย
ถ้าน้องน้อยเหมือนนุ่นเที่ยววุ่นวายต้องลมชายลอยกรุ่นเหมือนนุ่นปลิว
หัวอกเราเห็นจะแหลกแตกเปนผงด้วยอนงค์นวลน้องแม่ผ่องผิว
แม้ชายอื่นได้ไปคงไพล่พลิ้วเอาให้ปลิวเศียรดับกับชีวา
จะแล่เนื้อเถือหนังเอามังสะใส่กะทะต้มอิ๋วฉิวหนักหนา
แล้วจะฝานเนื้อประจานให้ทานกาเอาให้สาทีมาอาจประมาทกัน
เอ๊ะไฉนใจเราเอาจริงหรือท่าฮึดฮือขู่หลอกดอกตัวฉัน
มิใช่คนเก่งก๋าเที่ยวฆ่าฟันทรวงของฉันเห็นจะแยกแตกประไลย
ขอเทพาอารักษ์ช่วยหักห้าม อย่าให้งามฉันคิดให้ชิดไหน
แม้ชายอื่นขืนแข่งมาแกล้งไซร้ขอทรามวัยน้องอย่าหลงพะวงเลย
ให้จิตต์เดียวอยู่ตรงจำนงฉันเชิญเทวันโปรดด้วยช่วยเฉลย
ค่อยทัดทานน้องยาว่าภิเปรยจะสังเวยตั้งเนื่องเครื่องกระยา
พี่วอนไหว้เทวันทุกชั้นช่องเพราะรูปทองยาจิตต์ขนิษฐา
พี่เหลือรักจึงได้ห่วงแม่ดวงตาในอุราไม่หายวายกังวล
สู้ข่มขืนกลืนกรมอารมณ์หาชมปักษาจับร้องบ้างล่องหน
ทั้งอีพุยกุ๋ยแซจับแคบนบ้างไซ้ขนปีกหางริมทางจร
เจ้าอังชันพลัดคู่ดูง่วงเหงาเที่ยวสร้อยเศร้าจับพฤกษาลดาสร
เหมือนตัวเราจากนุชสุดอาวรณ์มาแรมร้อนห่างรักภัคินี
โอ้ปักษายังรู้จักรักคู่สมดูเกรียมกรมเพราะห่างนางปักษี
ชะสัตว์ป่ายังรู้จักรักกันดีเหมือนเรียมนี้โศกคนึงถึงโฉมตรู
โอ้โอ๋อกของชายที่หมายขวัญเที่ยวกะสันถึงสมรจนอ่อนหู
เหมือนตัวเราเปนแบบฉบับครูเฝ้าเซาอยู่ไม่คิดไปข้างไหนเลย
ถึงมีงานใหญ่โตมโหรสพถ้าไม่พบมิ่งมิตรแล้วจิตเฉย
ไม่สนุกทุกข์คนึงถึงทรามเชยกลับมาเกยหน้าผากนอนอาวรณ์เดียว
พอใจรักแม่เนื้อเกลี้ยงว่าเสียงหวานทิ้งสถานพ่อแม่ไม่แลเหลียว
ละการงานไปไม่คิดจิตต์ฉันเจียวเฝ้าแต่เที่ยวหลงเล่ห์เสน่ห์นาง
ถึงรู้อยู่ว่าหลงจำนงหมายก็ไม่หายคลายกรมอารมณ์หมาง
ยิ่งรู้แล้วยิ่งรักไม่ยักวางไม่จืดจางวางรักสักเวลา
ราวกับถูกยาแฝดสักแปดถังทั้งเนื้อหนังผอมพักตรลงหนักหนา
ไม่มีใครสมเพชเวทนาเขาว่าบ้าหลงรักภัคินี
      พอถึงวัดถ้ำแกลบแถบสิงขรพากันจรชมลำแนวแถวสระศรี
ทั้งน้ำใสไหลลาดสะอาดดีในนทีมีสัตบงบาน
บ้างกินอาบค่อยผ่อนที่ร้อนหิวค่อยผ่องผิวนั่งเป็นหมู่ดูสถาน
ทั้งหนุ่มสาวนั่งเล่นเย็นสำราญดูสคราญเพริศพริ้งทั้งหญิงชาย
บ้างพูดจาปราศรับบ้างไขสารแสนสำราญเชิงรักสมัครหมาย
แต่ตัวเราเปล่าฤทัยไม่สบายอารมณ์หมายง่วงเหงาเศร้าอุรา
คิดถึงนุชสุดสนองไม่ผ่องแผ้วมาคลาดแคล้วจากมิตรขนิษฐา
นิ่งคนึงถึงนวลหวนโศกามาโรยราร้างสวาทลีลาศไกล
      พอหายเหนื่อยเมื่อยล้าค่อยผาสุกพากันลุกออกเดินเนินไศล
มาจากวัดลัดป่าพนาไลยก็คลาไคลถึงศาลาหน้าคีรี
ชมแม่ค้าขายของท้องถนนดูสวยล้นงามแง่ห่มแพรสี
เหงื่อไหลซาบอาบประทุมพุ่มมาลีบ้างผัดหมี่ขายเข้าแช่แซ่สำเนียง
บ้างร้องเรียกให้ซื้อออกอื้อฉาวทั้งหนุ่มสาวกินกลุ่มบ้างทุ่มเถียง
ทั้งขนมต่างต่างตั้งวางเรียงมีพร้อมเพรียงทุกอย่างยวดประกวดมา
      จะร่ำนักจักช้าเวลาสายก็ผันผายรีบเดินขึ้นเนินผา
(ล้วน) ลั่นทมขึ้นสองข้างหว่างสิลาดกระย้าหล่นสล้างหว่างคิริน
เสียงผู้คนเฮฮาล้วนมาเขาพากันเข้าประตูป่าพนาสิณฑ์
เป็นลานกว้างมีศาลาหน้าคิรินมีขายสิ้นเอมโอชโภชนา
บ้างตั้งโต๊ะเข้าแช่แล(น้ำหวาน)(น่ารับประทานเรียงรายทั้งซ้ายขวา)
อุตส่าห์เพียรขึ้นเขาเอาราคาด้วยเขามาเหนื่อยยากต้องพากเพียร
พี่หยุดหน้าศาลาเรียงเคียงหุบหินพากันกินเครื่องขายสิ้นหลายเหรียญ
แต่ตัวเราเฝ้าคลั่งตั้งแต่เวียนมาจากเจียนน้องนางหมางอุรา
ถึงยามกินยังถวิลเทวศหวนให้ปั่นป่วนถึงมิตรขนิษฐา
กลืนไม่คล่องลอศอแทบมรณาแน่นอุราคิดถึงคนึงนาง
พี่เลยลืมล้างสลัดเช็ดหัดถาชลนาคลอเนตรเทวศหมาง
ไม่มีสุขทุกข์ทับแทบอับปางมาเริดร้างห่างมิตรจิตรัญจวน
พอเพื่อนเขาอิ่มเสร็จสำเร็จแล้วทำผ่องแผ้วปรีดิ์เปรมเกษมสรวล
หวังมิให้ใครดูรู้กระบวนแกล้งเสสรวลชวนคลาดลิลาศคลา
      พอถึงประตูคูหาพนาสาณฑ์เย็นสำราญคนผู้ดูหนักหนา
เดินเบียเสียดเยียดยัดกันอัดมาเข้าคูหาห้องแก้วแล้วสำราญ
แล้วลงจากเชิงบันไดใหญ่มหันต์ไม่ช้าพลันถึงเขาทำพระกรรมฐาน
ปั้นเป็นผีนอนตายขึ้นใหญ่กรานนัยน์ตาปานใหญ่ยาวราวกับจริง
พี่เห็นเข้าเกล้าพองสยองเศียรให้วนเวียนบ่นธรรมกรรมมาสิง
พอคิดถึงอนิจจาน่าประวิงเราคงกลิ้งตายยับกับสุธา
พี่คิดได้แต่ปากหากสนองน้ำจิตต์หมองถึงนวลเฝ้าครวญหา
แม้น้องมาช่วยกันคิดอนิจจาสังขาราคงกระจ่างทางนิพพาน
พี่ตั้งจิตต์ปลงคนเดียวยังเหลียวหลังพว้าพวังอยู่ด้วยนุชสุดสงสาร
เพราะเป็นห่วงแก้วตาสุดามานจะนิพพานคนเดียวเปลี่ยวฤทัย
แล้วเดินตัดลัดทางมาข้างขวาเข้าวันทาพระพุทธบาทประสาทใส
พี่ตั้งจิตพิศถานสำราญใจขอให้ได้สมหวังดังสัจจา
ทั้งผลศีลผลทานช่วยปรานโปรดให้ปราโมทย์สมหวังดังปรารถนา
ที่ข้าเจ้าตั้งสัจปัฏิญญาดวงสุดาขอให้อยู่เป็นคู่ครอง
จงอย่าคลาดมิ่งมิตรขนิษฐาทั้งชาตินี้ชาติหน้าได้สมสอง
ถึงยากเย็นเข็ญใจให้ได้ครองแม่เนื้อทองสุด (สวาททุกชาติเอย) ฯ
      ฯ ๑๓๘ คำ ฯ
             

เชิงอรรถ

ที่มา

ประชุมนิราศเมืองเพชรบุรี พ.ศ.๒๕๒๕

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A8%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%AB%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1"
เครื่องมือส่วนตัว