โคลงนิราศท้าวสุภัติà¸à¸²à¸£à¸ ัà¸à¸”ี
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ล (→บทประพันธ์) |
ล (→บทประพันธ์) |
||
| แถว 9: | แถว 9: | ||
บางแห่งเรียกว่านิราศกาญจนบุรี | บางแห่งเรียกว่านิราศกาญจนบุรี | ||
== บทประพันธ์ == | == บทประพันธ์ == | ||
| - | < | + | <sub>ร่าย</sub> |
๏ ศรีศรีสุภสวัสดิ์ พิพัฒน์พูลเพิ่ม เริ่มเรื่องรงงสฤษดิ์สาร จากสถานราชธานี โดยพระภูบดีผ่านเกล้า เจ้าจอมภพเสด็จดล ด้าวกาญจนบุรี ตามวิถีสถลมารค จากจวบกลับคืนกรุง ผดุงอยุทธเยศหล้า สนุกนิ์ผ้างแผ่นฟ้า ฟากโพ้นดุจกัน แลแฮ ฯ | ๏ ศรีศรีสุภสวัสดิ์ พิพัฒน์พูลเพิ่ม เริ่มเรื่องรงงสฤษดิ์สาร จากสถานราชธานี โดยพระภูบดีผ่านเกล้า เจ้าจอมภพเสด็จดล ด้าวกาญจนบุรี ตามวิถีสถลมารค จากจวบกลับคืนกรุง ผดุงอยุทธเยศหล้า สนุกนิ์ผ้างแผ่นฟ้า ฟากโพ้นดุจกัน แลแฮ ฯ | ||
<tpoem> | <tpoem> | ||
| - | < | + | <sub>๑</sub> |
๏ เขตรขันธ์อยุทธเยศล้ำ เลอสฐาน | ๏ เขตรขันธ์อยุทธเยศล้ำ เลอสฐาน | ||
เสพศุขกระเษมสานต์ เสื่อมเศร้า | เสพศุขกระเษมสานต์ เสื่อมเศร้า | ||
| แถว 20: | แถว 20: | ||
สรรพสิ่งสินค้าเข้า ออกอ้างเหลือตรา ฯ | สรรพสิ่งสินค้าเข้า ออกอ้างเหลือตรา ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒</sub> |
๏ นานาประเทศค้า ของขาย | ๏ นานาประเทศค้า ของขาย | ||
แพตึกสินค้าราย เนื่องแหน้น | แพตึกสินค้าราย เนื่องแหน้น | ||
| แถว 26: | แถว 26: | ||
เรือเล็กเรือไฟแหล้น ฝ่ายน้ำอึงอล ฯ | เรือเล็กเรือไฟแหล้น ฝ่ายน้ำอึงอล ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓</sub> |
๏ ดลเดือนมาฆะสิ้น วสันต์ | ๏ ดลเดือนมาฆะสิ้น วสันต์ | ||
เสด็จแดนพนมวัน ป่ากว้าง | เสด็จแดนพนมวัน ป่ากว้าง | ||
| แถว 32: | แถว 32: | ||
สนั่นพยุห์ม้าช้าง เพียบพื้นภูวดล ฯ | สนั่นพยุห์ม้าช้าง เพียบพื้นภูวดล ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔</sub> |
๏ แถลงปางบำราศเจ้า จากเวียง | ๏ แถลงปางบำราศเจ้า จากเวียง | ||
แสนเสนาะสำเนียง นุชพร้อง | แสนเสนาะสำเนียง นุชพร้อง | ||
| แถว 38: | แถว 38: | ||
จำจิตรจำละน้อง นาฎไว้เนาวัง ฯ | จำจิตรจำละน้อง นาฎไว้เนาวัง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕</sub> |
๏ เสียดายขนิษฐน้อย นงพาน พี่เอย | ๏ เสียดายขนิษฐน้อย นงพาน พี่เอย | ||
งามดั่งดวงกุสุมาลย์ คลี่คล้อย | งามดั่งดวงกุสุมาลย์ คลี่คล้อย | ||
| แถว 44: | แถว 44: | ||
ชายเฉียดหญิงชิดน้อย หนึ่งซ้ำเสียใจ ฯ | ชายเฉียดหญิงชิดน้อย หนึ่งซ้ำเสียใจ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖</sub> |
๏ โฉมแม่จักฝากไว้ แห่งใด ดีฤๅ | ๏ โฉมแม่จักฝากไว้ แห่งใด ดีฤๅ | ||
ฝากกับใครฤๅใคร จักเว้น | ฝากกับใครฤๅใคร จักเว้น | ||
| แถว 50: | แถว 50: | ||
โฉมแม่ชอบแต่เร้น อยู่ห้องนฤพาน ฯ | โฉมแม่ชอบแต่เร้น อยู่ห้องนฤพาน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗</sub> |
๏ โลมลานุชนาฎแล้ว จักลา แม่นา | ๏ โลมลานุชนาฎแล้ว จักลา แม่นา | ||
ไปนานกี่เดือนคลา ...... | ไปนานกี่เดือนคลา ...... | ||
| แถว 56: | แถว 56: | ||
ขอเทพรักษ์น้องไว้ ตราบข้าคืนคง ฯ | ขอเทพรักษ์น้องไว้ ตราบข้าคืนคง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘</sub> |
๏ ยกย่างห่างกึ่งก้าว ดำเนิน | ๏ ยกย่างห่างกึ่งก้าว ดำเนิน | ||
ดุจย่องคล้องบาทเดิน ไป่ได้ | ดุจย่องคล้องบาทเดิน ไป่ได้ | ||
| แถว 62: | แถว 62: | ||
ร้อนกระมลหม่นไหม้ จากหน้าเหลียวหลัง ฯ | ร้อนกระมลหม่นไหม้ จากหน้าเหลียวหลัง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙</sub> |
๏ เหลียวเหนสายสวาดิเจ้า ตามมา ส่งแฮ | ๏ เหลียวเหนสายสวาดิเจ้า ตามมา ส่งแฮ | ||
ดั่งจะทอดกายา ล่มล้ม | ดั่งจะทอดกายา ล่มล้ม | ||
| แถว 68: | แถว 68: | ||
กลืนกล้ำน้ำเนตรก้ม ภักตรเต้าดำเนิน ฯ | กลืนกล้ำน้ำเนตรก้ม ภักตรเต้าดำเนิน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐</sub> |
๏ ย่างลงนาเวศว้า หวั่นสมร | ๏ ย่างลงนาเวศว้า หวั่นสมร | ||
แลบ่พบภักตรถอน จิตรท้อ | แลบ่พบภักตรถอน จิตรท้อ | ||
| แถว 74: | แถว 74: | ||
เฉกดั่งน้ำร้อยหม้อ ติดต้มกลางทรวง ฯ | เฉกดั่งน้ำร้อยหม้อ ติดต้มกลางทรวง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑</sub> |
๏ อรุณอาราเมศแม้น อันใด ดีฤๅ | ๏ อรุณอาราเมศแม้น อันใด ดีฤๅ | ||
คือสุริยอุไทย เถือกฟ้า | คือสุริยอุไทย เถือกฟ้า | ||
| แถว 80: | แถว 80: | ||
ปากแม่แดงดูหน้า แม่หน้าเอ็นดู ฯ | ปากแม่แดงดูหน้า แม่หน้าเอ็นดู ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒</sub> |
๏ กัลยานิมิตรอ้าง อาราม พระนา | ๏ กัลยานิมิตรอ้าง อาราม พระนา | ||
เสมอมิตรเราสองงาม เงื่อนพร้อง | เสมอมิตรเราสองงาม เงื่อนพร้อง | ||
| แถว 86: | แถว 86: | ||
น้องรักพี่รักน้อง เล่ห์เพี้ยงอาราม ฯ | น้องรักพี่รักน้อง เล่ห์เพี้ยงอาราม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๓</sub> |
๏ ร้านแพแลเพียบล้วน ของขาย | ๏ ร้านแพแลเพียบล้วน ของขาย | ||
โหมดเทดตาดทองพราย เพริศพร้อย | โหมดเทดตาดทองพราย เพริศพร้อย | ||
| แถว 92: | แถว 92: | ||
ดาษนอกทรับสุดย้อย สอดช้อนชมภู ฯ | ดาษนอกทรับสุดย้อย สอดช้อนชมภู ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๔</sub> |
๏ วัดยานนาเวศล้ำ เรือกล | ๏ วัดยานนาเวศล้ำ เรือกล | ||
พาพระโพธิสัตวดล ฝั่งแล้ว | พาพระโพธิสัตวดล ฝั่งแล้ว | ||
| แถว 98: | แถว 98: | ||
เรือช่วยเร็วรับแก้ว เนตรน้องตามมา ฯ | เรือช่วยเร็วรับแก้ว เนตรน้องตามมา ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๕</sub> |
๏ บ้านชาวยุโรปล้วน ตึกราย เรียงแฮ | ๏ บ้านชาวยุโรปล้วน ตึกราย เรียงแฮ | ||
เป็นระยะริมชาย ฝั่งน้ำ | เป็นระยะริมชาย ฝั่งน้ำ | ||
| แถว 104: | แถว 104: | ||
ชมประชาชนปล้ำ กลุ่มซื้อสับสน ฯ | ชมประชาชนปล้ำ กลุ่มซื้อสับสน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๖</sub> |
๏ นพคุณอาวาศใกล้ ชลธาร | ๏ นพคุณอาวาศใกล้ ชลธาร | ||
งามแต่ชื่อแลชาน รกเรื้อ | งามแต่ชื่อแลชาน รกเรื้อ | ||
| แถว 110: | แถว 110: | ||
ผุดผาดผิวผ่องเนื้อ แม่แม้นนพคุณ ฯ | ผุดผาดผิวผ่องเนื้อ แม่แม้นนพคุณ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๗</sub> |
๏ บัดเดี๋ยวบันลุด้าว ดาวคะนอง | ๏ บัดเดี๋ยวบันลุด้าว ดาวคะนอง | ||
นั่งนิ่งคเนตรอง เรื่องนี้ | นั่งนิ่งคเนตรอง เรื่องนี้ | ||
| แถว 116: | แถว 116: | ||
ลอยลิ่วลีแล่นจี้ ล่วงพ้นดาวคะนอง ฯ | ลอยลิ่วลีแล่นจี้ ล่วงพ้นดาวคะนอง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๘</sub> |
๏ บางคอแหลมเล่ห์เสี้ยม นามบาง | ๏ บางคอแหลมเล่ห์เสี้ยม นามบาง | ||
เสมอเชี่ยมเสียบอุระพางค์ พี่ข้อง | เสมอเชี่ยมเสียบอุระพางค์ พี่ข้อง | ||
| แถว 122: | แถว 122: | ||
แหลมระฦกคำน้อง ทราบล้านเสียวกระสัน ฯ | แหลมระฦกคำน้อง ทราบล้านเสียวกระสัน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๙</sub> |
๏ เรือไฟใช้จักรคว้าง คือปาน ลมเฮย | ๏ เรือไฟใช้จักรคว้าง คือปาน ลมเฮย | ||
ถึงสมุทรปราการ ปากน้ำ | ถึงสมุทรปราการ ปากน้ำ | ||
| แถว 128: | แถว 128: | ||
ขอเดชพระช่วยค้ำ คู่ข้าคืนครอง ฯ | ขอเดชพระช่วยค้ำ คู่ข้าคืนครอง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๐</sub> |
๏ ป้อมเสือซ่อนเล็บใกล้ ชลธาร | ๏ ป้อมเสือซ่อนเล็บใกล้ ชลธาร | ||
สำหรับดัษกรการ ศึกสู้ | สำหรับดัษกรการ ศึกสู้ | ||
| แถว 134: | แถว 134: | ||
ซ่อนรักลักซ่อนชู้ พี่ช้ำใจตาย ฯ | ซ่อนรักลักซ่อนชู้ พี่ช้ำใจตาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๑</sub> |
๏ หลังเต่าบอเติ่งตั้ง กลางชล | ๏ หลังเต่าบอเติ่งตั้ง กลางชล | ||
ฤๅเต่าเที่ยวซุกซน หลบลี้ | ฤๅเต่าเที่ยวซุกซน หลบลี้ | ||
| แถว 140: | แถว 140: | ||
เท่าแม่มาทางนี้ เต่าเต้นนำจร ฯ | เท่าแม่มาทางนี้ เต่าเต้นนำจร ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๒</sub> |
๏ เรือออกปากอ่าวอ้าง ว้างใจ จริงนอ | ๏ เรือออกปากอ่าวอ้าง ว้างใจ จริงนอ | ||
แลลิ่วทิวไม้ไกล ฝั่งแล้ว | แลลิ่วทิวไม้ไกล ฝั่งแล้ว | ||
| แถว 146: | แถว 146: | ||
เรือแล่นเลยแคล้วแคล้ว คลาดคล้อยโดยทาง ฯ | เรือแล่นเลยแคล้วแคล้ว คลาดคล้อยโดยทาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๓</sub> |
๏ บัดดลเรือติดตื้น กลางดอน | ๏ บัดดลเรือติดตื้น กลางดอน | ||
กรรมพิบัติจำนอน นอกนั้น | กรรมพิบัติจำนอน นอกนั้น | ||
| แถว 152: | แถว 152: | ||
เรือติดจิตวนอั้น ห่างหน้าไกลหลัง ฯ | เรือติดจิตวนอั้น ห่างหน้าไกลหลัง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๔</sub> |
๏ รอนรอนสุริย์เยื้อง สายันห์ | ๏ รอนรอนสุริย์เยื้อง สายันห์ | ||
เรื่อเรื่อรัศมีจันทร์ แจ่มฟ้า | เรื่อเรื่อรัศมีจันทร์ แจ่มฟ้า | ||
| แถว 158: | แถว 158: | ||
เรื่อยเรื่อยดาเรศกล้า เคลื่อนคล้อยพาโยม ฯ | เรื่อยเรื่อยดาเรศกล้า เคลื่อนคล้อยพาโยม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๕</sub> |
๏ ดวงดาวราวเนตรน้อง นงค์พงา พี่เอย | ๏ ดวงดาวราวเนตรน้อง นงค์พงา พี่เอย | ||
ภักตรเทียบดวงจันทรา จิ่มลิ้ม | ภักตรเทียบดวงจันทรา จิ่มลิ้ม | ||
| แถว 164: | แถว 164: | ||
โฉมแม่งามยั่วยิ้ม ยิ่งแย้มอัปศร ฯ | โฉมแม่งามยั่วยิ้ม ยิ่งแย้มอัปศร ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๖</sub> |
๏ หอมกลิ่นการเกษทั้ง อรองค์ ออนเอย | ๏ หอมกลิ่นการเกษทั้ง อรองค์ ออนเอย | ||
เนื้อสนิทนวลผจง เจิดหล้า | เนื้อสนิทนวลผจง เจิดหล้า | ||
| แถว 170: | แถว 170: | ||
เนื้ออุ่นยามหนาวหน้า เร่าร้อนผ่อนเย็น ฯ | เนื้ออุ่นยามหนาวหน้า เร่าร้อนผ่อนเย็น ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๗</sub> |
๏ ลมทะเลพัดผ่าวต้อง สกนธ์กาย | ๏ ลมทะเลพัดผ่าวต้อง สกนธ์กาย | ||
ผ้าห่มฤๅห่อนหาย สั่นสะท้าน | ผ้าห่มฤๅห่อนหาย สั่นสะท้าน | ||
| แถว 176: | แถว 176: | ||
แม้นพยุห์ร้อยด้าน ดีดนิ้วเดียวหาย ฯ | แม้นพยุห์ร้อยด้าน ดีดนิ้วเดียวหาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๘</sub> |
๏ เคยสายสมรแนบเนื้อ แนมนอน | ๏ เคยสายสมรแนบเนื้อ แนมนอน | ||
พลางพี่ตระกองกร กอดเกี้ยว | พลางพี่ตระกองกร กอดเกี้ยว | ||
| แถว 182: | แถว 182: | ||
พลางพี่ลอดแล่นเลี้ยว ไขว่คว้าในเชิง ฯ | พลางพี่ลอดแล่นเลี้ยว ไขว่คว้าในเชิง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๒๙</sub> |
๏ ป่านนี้นาเรศรั้ง แรมวัง | ๏ ป่านนี้นาเรศรั้ง แรมวัง | ||
จักหลับฤๅเยาวยัง นั่งเหล้น | จักหลับฤๅเยาวยัง นั่งเหล้น | ||
| แถว 188: | แถว 188: | ||
ละที่เคยขาดเว้น ค่ำเช้าคอยหา ฯ | ละที่เคยขาดเว้น ค่ำเช้าคอยหา ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๐</sub> |
๏ จากมาแม่นแม้นว่า ตัวตาย | ๏ จากมาแม่นแม้นว่า ตัวตาย | ||
ใจบออยู่กับกาย แยกไว้ | ใจบออยู่กับกาย แยกไว้ | ||
| แถว 194: | แถว 194: | ||
หนาวแต่นอกในไหม้ หม่นเศร้าทรวงศลาย ฯ | หนาวแต่นอกในไหม้ หม่นเศร้าทรวงศลาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๑</sub> |
๏ ย่ำรุ่งสุริเยศขึ้น พันชล | ๏ ย่ำรุ่งสุริเยศขึ้น พันชล | ||
ฟื้นจากนิทรามนท์ มืดหน้า | ฟื้นจากนิทรามนท์ มืดหน้า | ||
| แถว 200: | แถว 200: | ||
เรือก็โคลงเคลงคว้า เชือกได้เดินเซ ฯ | เรือก็โคลงเคลงคว้า เชือกได้เดินเซ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๒</sub> |
๏ นั่งชมบอได้เพราะ คลื่นเหียน | ๏ นั่งชมบอได้เพราะ คลื่นเหียน | ||
ยินแต่เสียงอาเจียน กึกก้อง | ยินแต่เสียงอาเจียน กึกก้อง | ||
| แถว 206: | แถว 206: | ||
พลางพิงเอกเขนกจ้อง จักชี้ชมปลา ฯ | พลางพิงเอกเขนกจ้อง จักชี้ชมปลา ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๓</sub> |
๏ เหนโป๊ะปักเรียบรั้ว ร้วมปลา | ๏ เหนโป๊ะปักเรียบรั้ว ร้วมปลา | ||
ปลาบอรู้ตัวมา ติดหมั้น | ปลาบอรู้ตัวมา ติดหมั้น | ||
| แถว 212: | แถว 212: | ||
ชายเฉียดชักติดอั้น อัดกล้ำจำตาย ฯ | ชายเฉียดชักติดอั้น อัดกล้ำจำตาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๔</sub> |
๏ ปลาวานวนว่ายค้าง ดอนทราย | ๏ ปลาวานวนว่ายค้าง ดอนทราย | ||
กระดิกกระเดือกกาย ขัดข้อง | กระดิกกระเดือกกาย ขัดข้อง | ||
| แถว 218: | แถว 218: | ||
ดานระเด่าดิ้นร้อง เรียกเจ้าในใจ ฯ | ดานระเด่าดิ้นร้อง เรียกเจ้าในใจ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๕</sub> |
๏ เรือมาน้ำลึกได้ สามวา เศษแฮ | ๏ เรือมาน้ำลึกได้ สามวา เศษแฮ | ||
เห็นแต่ฟ้ากับชลา ฝั่งบ้าง | เห็นแต่ฟ้ากับชลา ฝั่งบ้าง | ||
| แถว 224: | แถว 224: | ||
แต่จะคอยชมค้าง เช่นค้างชมนาง ฯ | แต่จะคอยชมค้าง เช่นค้างชมนาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๖</sub> |
๏ จำจากพรากพลัดเจ้า มาคืน หนึ่งฤๅ | ๏ จำจากพรากพลัดเจ้า มาคืน หนึ่งฤๅ | ||
ช้อนตักเข้าเต็มกลืน ติดแค้น | ช้อนตักเข้าเต็มกลืน ติดแค้น | ||
| แถว 230: | แถว 230: | ||
ลมประทะสะท้อนแหน้น คั่งแค้นคืนคาย ฯ | ลมประทะสะท้อนแหน้น คั่งแค้นคืนคาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๗</sub> |
๏ คิดวันเรียมจากเจ้า จักลา มานา | ๏ คิดวันเรียมจากเจ้า จักลา มานา | ||
ทอดแต่ดวงไนยนา บอกร้อน | ทอดแต่ดวงไนยนา บอกร้อน | ||
| แถว 236: | แถว 236: | ||
กลัวพวกสาวจักข้อน แคะได้คำคม ฯ | กลัวพวกสาวจักข้อน แคะได้คำคม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๘</sub> |
๏ พอสายสุริเยศแล้ว ลุถึง | ๏ พอสายสุริเยศแล้ว ลุถึง | ||
ปากอ่าวแม่กลองจึง แซ่ซ้อง | ปากอ่าวแม่กลองจึง แซ่ซ้อง | ||
| แถว 242: | แถว 242: | ||
บอตลอดเลยต้อง ยักย้ายลำเรือ ฯ | บอตลอดเลยต้อง ยักย้ายลำเรือ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๓๙</sub> |
๏ ชาวบ้านปากอ่าวตั้ง ทำปลา | ๏ ชาวบ้านปากอ่าวตั้ง ทำปลา | ||
สาวแก่เด็กเล็กมา กลาดกลุ้ม | สาวแก่เด็กเล็กมา กลาดกลุ้ม | ||
| แถว 248: | แถว 248: | ||
หน้าดังเนื้อติ่งตุ้ม ติดก้อยท้าวนาง ฯ | หน้าดังเนื้อติ่งตุ้ม ติดก้อยท้าวนาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๐</sub> |
๏ เยียมามาลุแล้ว อำพวา | ๏ เยียมามาลุแล้ว อำพวา | ||
ตาสอดลอดแลหา แห่งหั้น | ตาสอดลอดแลหา แห่งหั้น | ||
| แถว 254: | แถว 254: | ||
ขอพระเดชพระกางกั้น เกษพ้นภัยกษัย ฯ | ขอพระเดชพระกางกั้น เกษพ้นภัยกษัย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๑</sub> |
๏ ราชบุรีใดราชได้ แรมวัง นี้นา | ๏ ราชบุรีใดราชได้ แรมวัง นี้นา | ||
ใยบ่อยลสนมยัง อยู่บ้าง | ใยบ่อยลสนมยัง อยู่บ้าง | ||
| แถว 260: | แถว 260: | ||
ราชนิราศแรมร้าง ร่วมรู้ใจเรียม ฯ | ราชนิราศแรมร้าง ร่วมรู้ใจเรียม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๒</sub> |
๏ หยุดยั้งยังท่าขึ้น แรมเมือง | ๏ หยุดยั้งยังท่าขึ้น แรมเมือง | ||
สามราษราตรีเคือง สวาดิ์ไหม้ | สามราษราตรีเคือง สวาดิ์ไหม้ | ||
| แถว 266: | แถว 266: | ||
เดินเที่ยวชมไม้ไหล้ ผักหญ้าสารพัน ฯ | เดินเที่ยวชมไม้ไหล้ ผักหญ้าสารพัน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๓</sub> |
๏ ยอแสงสุริเยศเยื้อง เวหา | ๏ ยอแสงสุริเยศเยื้อง เวหา | ||
ยามพระลบสนทยา คล่ำคล้อย | ยามพระลบสนทยา คล่ำคล้อย | ||
| แถว 272: | แถว 272: | ||
คิดว่านวลน้องน้อย นาฏเจ้าตามเรียม ฯ | คิดว่านวลน้องน้อย นาฏเจ้าตามเรียม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๔</sub> |
๏ ดวงเดือนเหมือนพักตร์ กลอยกมล | ๏ ดวงเดือนเหมือนพักตร์ กลอยกมล | ||
ใจอยู่วังแต่ตน ห่างร้าง | ใจอยู่วังแต่ตน ห่างร้าง | ||
| แถว 278: | แถว 278: | ||
แม้แม่มาแนบข้าง จักชี้ชวนชม ฯ | แม้แม่มาแนบข้าง จักชี้ชวนชม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๕</sub> |
๏ หมู่หนึ่งนักขัตรขึ้น เปนปถม | ๏ หมู่หนึ่งนักขัตรขึ้น เปนปถม | ||
ชื่ออัศวนีนิยม เยี่ยงไว้ | ชื่ออัศวนีนิยม เยี่ยงไว้ | ||
| แถว 284: | แถว 284: | ||
ดาวแข่งม้าจงได้ รับน้องมาเร็ว ฯ | ดาวแข่งม้าจงได้ รับน้องมาเร็ว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๖</sub> |
๏ ฤกษ์สองดาวก้อนเซ่า ภรณี นามแฮ | ๏ ฤกษ์สองดาวก้อนเซ่า ภรณี นามแฮ | ||
หรุบหู่ดูรัศมี หม่นเศร้า | หรุบหู่ดูรัศมี หม่นเศร้า | ||
| แถว 290: | แถว 290: | ||
จำจากพรากพลัดเจ้า พี่ช้ำใจมอง ฯ | จำจากพรากพลัดเจ้า พี่ช้ำใจมอง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๗</sub> |
๏ ฤกษสามนามออกอ้าง กฤติกา | ๏ ฤกษสามนามออกอ้าง กฤติกา | ||
ลูกไก่เป็นกลุ่มมา พรั่งพร้อม | ลูกไก่เป็นกลุ่มมา พรั่งพร้อม | ||
| แถว 296: | แถว 296: | ||
พลไพร่นับพันห้อม พี่เพี้ยงมาเดียว ฯ | พลไพร่นับพันห้อม พี่เพี้ยงมาเดียว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๘</sub> |
๏ จมูกม้าฤกษสี่นั้น โรหินี | ๏ จมูกม้าฤกษสี่นั้น โรหินี | ||
ดูเด่นดวงแดงสี สดล้ำ | ดูเด่นดวงแดงสี สดล้ำ | ||
| แถว 302: | แถว 302: | ||
สองเนตรแดงคล้ำช้ำ แม่นแม้นโรหินี ฯ | สองเนตรแดงคล้ำช้ำ แม่นแม้นโรหินี ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๔๙</sub> |
๏ มฤคเศียรคำรพห้า ดาวหัว เนื้อเฮย | ๏ มฤคเศียรคำรพห้า ดาวหัว เนื้อเฮย | ||
ชรมุกชรมนมัว หริบหรี้ | ชรมุกชรมนมัว หริบหรี้ | ||
| แถว 308: | แถว 308: | ||
ร้างรักบอรู้กี้ เมื่อไซ้จักสม ฯ | ร้างรักบอรู้กี้ เมื่อไซ้จักสม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๐</sub> |
๏ กฤษฉัฐอัทรเรื้อง นพภา ดลเฮย | ๏ กฤษฉัฐอัทรเรื้อง นพภา ดลเฮย | ||
ปลิวลิ่วตามดารา เต่าเต้า | ปลิวลิ่วตามดารา เต่าเต้า | ||
| แถว 314: | แถว 314: | ||
แม่จักศุขฤๅเศร้า อยู่ห้องหนหลัง ฯ | แม่จักศุขฤๅเศร้า อยู่ห้องหนหลัง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๑</sub> |
๏ บุรณพัสดุสัตฤกษพร้อม ดวงเพรา พรายนา | ๏ บุรณพัสดุสัตฤกษพร้อม ดวงเพรา พรายนา | ||
แลเล่ห์ลำสำเภา ลิ่วคว้าง | แลเล่ห์ลำสำเภา ลิ่วคว้าง | ||
| แถว 320: | แถว 320: | ||
คอยยิ่งคอยเปล่าค้าง คิดค้างคอยหาย ฯ | คอยยิ่งคอยเปล่าค้าง คิดค้างคอยหาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๒</sub> |
๏ ฤกษแปดไป่แจ่มแจ้ง มัวมน | ๏ ฤกษแปดไป่แจ่มแจ้ง มัวมน | ||
นามบุษป์ดอกบัวกล กล่าวไว้ | นามบุษป์ดอกบัวกล กล่าวไว้ | ||
| แถว 326: | แถว 326: | ||
ยามพี่ไกลกลิ่นไซ้ จักช้าดีไฉน ฯ | ยามพี่ไกลกลิ่นไซ้ จักช้าดีไฉน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๓</sub> |
๏ อัศเลศเนาวกฤษเต้า ตามบัว มาฤๅ | ๏ อัศเลศเนาวกฤษเต้า ตามบัว มาฤๅ | ||
เยียวว่าปูวิ่งรัว ไล่ไกล้ | เยียวว่าปูวิ่งรัว ไล่ไกล้ | ||
| แถว 332: | แถว 332: | ||
บัวอย่าน้อมก้านให้ เหล่าเปี้ยวปูหอม ฯ | บัวอย่าน้อมก้านให้ เหล่าเปี้ยวปูหอม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๔</sub> |
๏ มาฆะฤกษ์สิบนี้ พานร | ๏ มาฆะฤกษ์สิบนี้ พานร | ||
ฤๅทหารรามรอญ ราพร้าย | ฤๅทหารรามรอญ ราพร้าย | ||
| แถว 338: | แถว 338: | ||
ดาวบอพาผาดผ้าย ใช่เชื้อหณุมาน ฯ | ดาวบอพาผาดผ้าย ใช่เชื้อหณุมาน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๕</sub> |
๏ บุพผคุณกฤษไซร้ เอกา ทศเฮย | ๏ บุพผคุณกฤษไซร้ เอกา ทศเฮย | ||
คำเก่าเรียกสืบมา แรดผู้ | คำเก่าเรียกสืบมา แรดผู้ | ||
| แถว 344: | แถว 344: | ||
ร้อนรักเกรงแรดรู้ เรื่องร้อนรนใจ ฯ | ร้อนรักเกรงแรดรู้ เรื่องร้อนรนใจ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๖</sub> |
๏ อุตรผลฤกษ์นี้ สิบสิง | ๏ อุตรผลฤกษ์นี้ สิบสิง | ||
นางแรดตามผู้ปอง ชื่นชู้ | นางแรดตามผู้ปอง ชื่นชู้ | ||
| แถว 350: | แถว 350: | ||
จึงไม่ตามมาสู้ นิ่งแค้นอยู่วัง ฯ | จึงไม่ตามมาสู้ นิ่งแค้นอยู่วัง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๗</sub> |
๏ สิบสามนามหัษฐอ้าง ฝ่าหัดถ์ | ๏ สิบสามนามหัษฐอ้าง ฝ่าหัดถ์ | ||
ไพโรจเรืองจำรัส รุ่งเร้า | ไพโรจเรืองจำรัส รุ่งเร้า | ||
| แถว 356: | แถว 356: | ||
คิดบอลืมหัดถ์เจ้า หัดถ์คว้าหาหาย ฯ | คิดบอลืมหัดถ์เจ้า หัดถ์คว้าหาหาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๘</sub> |
๏ สิบสี่ศรีเพริศแพร้ว พรายหาว หนแฮ | ๏ สิบสี่ศรีเพริศแพร้ว พรายหาว หนแฮ | ||
ฤกษจิตรคือดวงดาว ต่อมน้ำ | ฤกษจิตรคือดวงดาว ต่อมน้ำ | ||
| แถว 362: | แถว 362: | ||
ชลชุ่มเต็มเนตรช้ำ เพียบเพี้ยงตุ่มชล ฯ | ชลชุ่มเต็มเนตรช้ำ เพียบเพี้ยงตุ่มชล ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๕๙</sub> |
๏ เบ็ญจรัสสวัสดิแก้ว ชัชวาลย์ | ๏ เบ็ญจรัสสวัสดิแก้ว ชัชวาลย์ | ||
พิศพ่างดวงประพาฬ แจ่มจ้า | พิศพ่างดวงประพาฬ แจ่มจ้า | ||
| แถว 368: | แถว 368: | ||
ไกลกว่าไกลนึกหน้า ห่อนเว้นเห็นโฉม ฯ | ไกลกว่าไกลนึกหน้า ห่อนเว้นเห็นโฉม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๐</sub> |
๏ ไพศาขดาวบ่อน้ำ โสฬศ | ๏ ไพศาขดาวบ่อน้ำ โสฬศ | ||
ดาดาษดวงปรากฏ เกลื่อนกล้ำ | ดาดาษดวงปรากฏ เกลื่อนกล้ำ | ||
| แถว 374: | แถว 374: | ||
บ่อเนตรเต็มชุ่มซ้ำ เช่นน้ำบ่อดาว ฯ | บ่อเนตรเต็มชุ่มซ้ำ เช่นน้ำบ่อดาว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๑</sub> |
๏ อนุราชสิบเจ็ดนี้ ดาวหงอน นาคเฮย | ๏ อนุราชสิบเจ็ดนี้ ดาวหงอน นาคเฮย | ||
กลาดเกลื่อนอัมพรสลอน กล่นกลุ้ม | กลาดเกลื่อนอัมพรสลอน กล่นกลุ้ม | ||
| แถว 380: | แถว 380: | ||
บัดนั่งบัดนอนคลุ้ม จิตรร้อนหายหิว ฯ | บัดนั่งบัดนอนคลุ้ม จิตรร้อนหายหิว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๒</sub> |
๏ อัฐสรัสเชษฐฤกษเรื้อง แสงฉาน | ๏ อัฐสรัสเชษฐฤกษเรื้อง แสงฉาน | ||
หัวนาคเผ่นทยานหาร เหาะเหล้น | หัวนาคเผ่นทยานหาร เหาะเหล้น | ||
| แถว 386: | แถว 386: | ||
คิดที่เคยขาดเว้น ว่างเว้นวายชนม์ ฯ | คิดที่เคยขาดเว้น ว่างเว้นวายชนม์ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๓</sub> |
๏ สิบเก้าดาวท้องนาค นามมูล ฤกษแฮ | ๏ สิบเก้าดาวท้องนาค นามมูล ฤกษแฮ | ||
งามดังดวงไพทูริย์ เทียบแท้ | งามดังดวงไพทูริย์ เทียบแท้ | ||
| แถว 392: | แถว 392: | ||
พิศเพ่งดาวเดือนแพ้ พ่ายหน้านวลนาง ฯ | พิศเพ่งดาวเดือนแพ้ พ่ายหน้านวลนาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๔</sub> |
๏ ฤกษยี่สิบช้างชื่อ บุรพา สานแฮ | ๏ ฤกษยี่สิบช้างชื่อ บุรพา สานแฮ | ||
พลายคชร้างพังคลา คลาศเต้า | พลายคชร้างพังคลา คลาศเต้า | ||
| แถว 398: | แถว 398: | ||
ละแม่เดียวอยู่เหย้า ขาดแล้วโลมสงวน ฯ | ละแม่เดียวอยู่เหย้า ขาดแล้วโลมสงวน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๕</sub> |
๏ เอกเพศพังคชเต้า ตามพลาย มาฤๅ | ๏ เอกเพศพังคชเต้า ตามพลาย มาฤๅ | ||
ชื่ออุตราสานหมาย ฤกษไว้ | ชื่ออุตราสานหมาย ฤกษไว้ | ||
| แถว 404: | แถว 404: | ||
ก้มภักตร์ตรมอกไหม้ นึกหน้าอายคเชนทร์ ฯ | ก้มภักตร์ตรมอกไหม้ นึกหน้าอายคเชนทร์ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๖</sub> |
๏ อุภาพิศชี้ชื่อ สาวัน | ๏ อุภาพิศชี้ชื่อ สาวัน | ||
ดาวหลักไชยใครสรรพ์ เศกไว้ | ดาวหลักไชยใครสรรพ์ เศกไว้ | ||
| แถว 410: | แถว 410: | ||
ถอนบอได้กลับได้ แต่ร้อนรนกระสัลย์ ฯ | ถอนบอได้กลับได้ แต่ร้อนรนกระสัลย์ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๗</sub> |
๏ ไตรพิศชนิดรู้ ดาวกา | ๏ ไตรพิศชนิดรู้ ดาวกา | ||
บินร่อนมาเวลา ดึกแล้ว | บินร่อนมาเวลา ดึกแล้ว | ||
| แถว 416: | แถว 416: | ||
กาบอกข่าวแก้ว พี่ได้สักคำ ฯ | กาบอกข่าวแก้ว พี่ได้สักคำ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๘</sub> |
๏ จคุเพศสัตพิศแม้น มังกร | ๏ จคุเพศสัตพิศแม้น มังกร | ||
แผลงฤทธิ์เผ่นอัมพร แล่นเลี้ยว | แผลงฤทธิ์เผ่นอัมพร แล่นเลี้ยว | ||
| แถว 422: | แถว 422: | ||
กรพี่เคยตระกองเกี้ยว กอดแก้วกับสกนธ์ ฯ | กรพี่เคยตระกองเกี้ยว กอดแก้วกับสกนธ์ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๖๙</sub> |
๏ บัญจเพศบุร์พภัทรพ้น หาวหน มาแฮ | ๏ บัญจเพศบุร์พภัทรพ้น หาวหน มาแฮ | ||
คือพิศจะบังบน บดฟ้า | คือพิศจะบังบน บดฟ้า | ||
| แถว 428: | แถว 428: | ||
ลมว่าวผ่าวพัดกล้า นึกก้องอนาถหนาว ฯ | ลมว่าวผ่าวพัดกล้า นึกก้องอนาถหนาว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๐</sub> |
๏ เพดารลำดับด้าว อุตรา ภัทรฤๅ | ๏ เพดารลำดับด้าว อุตรา ภัทรฤๅ | ||
ยี่สิบหกฤกษ์มา ล่วงแล้ว | ยี่สิบหกฤกษ์มา ล่วงแล้ว | ||
| แถว 434: | แถว 434: | ||
ไก่ป่าขันแจ้วแจ้ว หวาดว้าทรวงเสียว ฯ | ไก่ป่าขันแจ้วแจ้ว หวาดว้าทรวงเสียว ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๑</sub> |
๏ สับตาพิศสิ้นฤกษ เรวดี ปลานอ | ๏ สับตาพิศสิ้นฤกษ เรวดี ปลานอ | ||
บันจบจักรราสี รอบฟ้า | บันจบจักรราสี รอบฟ้า | ||
| แถว 440: | แถว 440: | ||
เบิกอุไทยเถือกกล้า จวบแจ้งปัจุสมัย ฯ | เบิกอุไทยเถือกกล้า จวบแจ้งปัจุสมัย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๒</sub> |
๏ คิดไปใจป่วนเพี้ยง ลอยปลิว | ๏ คิดไปใจป่วนเพี้ยง ลอยปลิว | ||
เสียงดุเหว่าแว่วหวิว หวาดว้า | เสียงดุเหว่าแว่วหวิว หวาดว้า | ||
| แถว 446: | แถว 446: | ||
หนาวหนักนอนคลุมผ้า สก็อกกลิ้งหลับไป ฯ | หนาวหนักนอนคลุมผ้า สก็อกกลิ้งหลับไป ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๓</sub> |
๏ ถึงวันกำหนดแล้ว จักเดิน บกนา | ๏ ถึงวันกำหนดแล้ว จักเดิน บกนา | ||
เสียงพวกพลเกรียวเกริน กู่ก้อง | เสียงพวกพลเกรียวเกริน กู่ก้อง | ||
| แถว 452: | แถว 452: | ||
ไตรตรวจทุกหน้าจ้อง จบแล้วฤๅเห็น ฯ | ไตรตรวจทุกหน้าจ้อง จบแล้วฤๅเห็น ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๔</sub> |
๏ เดินทางกลางป่ากว้าง ลำละเมาะ | ๏ เดินทางกลางป่ากว้าง ลำละเมาะ | ||
ถึงทุ่งนามนำเราะ ราษฎร์รู้ | ถึงทุ่งนามนำเราะ ราษฎร์รู้ | ||
| แถว 458: | แถว 458: | ||
ฤๅว่าน้องนางสู้ เราะรั้วหาเรียม ฯ | ฤๅว่าน้องนางสู้ เราะรั้วหาเรียม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๕</sub> |
๏ ท่าเล่นเห็นท่าเหลี้ยน แลตลุย | ๏ ท่าเล่นเห็นท่าเหลี้ยน แลตลุย | ||
แม้นอยู่กรุงจักกรุย เกร่อก้อ | แม้นอยู่กรุงจักกรุย เกร่อก้อ | ||
| แถว 464: | แถว 464: | ||
มาแต่เดียวนึกท้อ จากเจ้าหนาวจริง ฯ | มาแต่เดียวนึกท้อ จากเจ้าหนาวจริง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๖</sub> |
๏ ถึงช่องเขาทลุเลี้ยว เลยมา | ๏ ถึงช่องเขาทลุเลี้ยว เลยมา | ||
แลละลิ่วเพิงผา โหว่โหว้ | แลละลิ่วเพิงผา โหว่โหว้ | ||
| แถว 470: | แถว 470: | ||
เขาทลุโล่งโต้ ตอบด้วยทรวงเรียม ฯ | เขาทลุโล่งโต้ ตอบด้วยทรวงเรียม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๗</sub> |
๏ เขาทลุฤาใหญ่เหยี้ยง อกเรา | ๏ เขาทลุฤาใหญ่เหยี้ยง อกเรา | ||
กว้างกว่าขอบเขตรเขา วากวุ้ง | กว้างกว่าขอบเขตรเขา วากวุ้ง | ||
| แถว 476: | แถว 476: | ||
นอนแต่นอนสดุ้ง ยิ่งร้อยสัตวเดิน ฯ | นอนแต่นอนสดุ้ง ยิ่งร้อยสัตวเดิน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๘</sub> |
๏ หนองบัวค่ายเก่าตั้ง แต่เดอม | ๏ หนองบัวค่ายเก่าตั้ง แต่เดอม | ||
หวนฤาหายหื่นเหอม อึดอั้น | หวนฤาหายหื่นเหอม อึดอั้น | ||
| แถว 482: | แถว 482: | ||
บัวว่าบัวนุชปั้น เปลี่ยนไว้ให้ชม ฯ | บัวว่าบัวนุชปั้น เปลี่ยนไว้ให้ชม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๗๙</sub> |
๏ สระบัวบงกชช้อย ชูดวง | ๏ สระบัวบงกชช้อย ชูดวง | ||
บานเบิกเรณูรวง ร่วงรุ้ง | บานเบิกเรณูรวง ร่วงรุ้ง | ||
| แถว 488: | แถว 488: | ||
หอมระรินกลิ่นฟุ้ง ทราบเนื้อยังหอม ฯ | หอมระรินกลิ่นฟุ้ง ทราบเนื้อยังหอม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๐</sub> |
๏ ฝุ่นทรายปรายประถั้ว สบสกนธ์ | ๏ ฝุ่นทรายปรายประถั้ว สบสกนธ์ | ||
พิศภักตรพี่ฦๅยล เยี่ยงงิ้ว | พิศภักตรพี่ฦๅยล เยี่ยงงิ้ว | ||
| แถว 494: | แถว 494: | ||
โรครักรอบรัดติ้ว คิดอื้อเต็มเอือม ฯ | โรครักรอบรัดติ้ว คิดอื้อเต็มเอือม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๑</sub> |
๏ ท่านางนางนิ่มน้อย เดินมา พี่ฤๅ | ๏ ท่านางนางนิ่มน้อย เดินมา พี่ฤๅ | ||
เพื่อจะสรงกายา ส่างร้อน | เพื่อจะสรงกายา ส่างร้อน | ||
| แถว 500: | แถว 500: | ||
คอยบเห็นงนางข้อน อกโอ้อาดูร ฯ | คอยบเห็นงนางข้อน อกโอ้อาดูร ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๒</sub> |
๏ ห้วยด้วนด่วนจากเจ้า จำเป็น | ๏ ห้วยด้วนด่วนจากเจ้า จำเป็น | ||
ห้วยก็ด้วนดุจเห็น หดห้วน | ห้วยก็ด้วนดุจเห็น หดห้วน | ||
| แถว 506: | แถว 506: | ||
ดึงเด็ดสวาดิ์ด้วน ขาดด้วยด่วนมา ฯ | ดึงเด็ดสวาดิ์ด้วน ขาดด้วยด่วนมา ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๓</sub> |
๏ พนมรักนามแห่งห้วย ชลธี | ๏ พนมรักนามแห่งห้วย ชลธี | ||
รักพี่รักแสนทวี กว่าฟ้า | รักพี่รักแสนทวี กว่าฟ้า | ||
| แถว 512: | แถว 512: | ||
รักช่วยแบ่งรักข้า ควบด้วยพนมดง ฯ | รักช่วยแบ่งรักข้า ควบด้วยพนมดง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๔</sub> |
๏ ทับตะโกพฤกษชาติเชื้อ สูงรหง | ๏ ทับตะโกพฤกษชาติเชื้อ สูงรหง | ||
เซ็งแซ่เสียงบุหรง ร่ำร้อง | เซ็งแซ่เสียงบุหรง ร่ำร้อง | ||
| แถว 518: | แถว 518: | ||
เสียงพยัฆคำรนก้อง ปีบเปรี้ยงรงมไพร ฯ | เสียงพยัฆคำรนก้อง ปีบเปรี้ยงรงมไพร ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๕</sub> |
๏ ค่ายใหญ่อยู่ใกล้ท่า นัทที | ๏ ค่ายใหญ่อยู่ใกล้ท่า นัทที | ||
ลำแม่ภาชีมี ชื่ออ้าง | ลำแม่ภาชีมี ชื่ออ้าง | ||
| แถว 524: | แถว 524: | ||
นึกระกำยามร้าง ถูกร้อนฤาเย็น ฯ | นึกระกำยามร้าง ถูกร้อนฤาเย็น ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๖</sub> |
๏ นางเนืองกะเหรี่ยงทั้ง หญิงชาย | ๏ นางเนืองกะเหรี่ยงทั้ง หญิงชาย | ||
บ่าแบกของถวาย อยู่ซ้อง | บ่าแบกของถวาย อยู่ซ้อง | ||
| แถว 530: | แถว 530: | ||
เมียลูกหลานพี่น้อง บ่าวข้าหญิงชาย ฯ | เมียลูกหลานพี่น้อง บ่าวข้าหญิงชาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๗</sub> |
๏ สาวสาวเหล่ากะเหรี่ยง สวยสวย | ๏ สาวสาวเหล่ากะเหรี่ยง สวยสวย | ||
ปักปิ่นเกล้าผมมวย แช่มช้อย | ปักปิ่นเกล้าผมมวย แช่มช้อย | ||
| แถว 536: | แถว 536: | ||
ขมิ้นขัดผัดหน้าชม้อย ม่ายเหลี้ยงเอียงอาย ฯ | ขมิ้นขัดผัดหน้าชม้อย ม่ายเหลี้ยงเอียงอาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๘</sub> |
๏ ขับลำทำเล่นได้ หลายกล | ๏ ขับลำทำเล่นได้ หลายกล | ||
เขาชิดเฉียดตำทน ส่ายอู้ | เขาชิดเฉียดตำทน ส่ายอู้ | ||
| แถว 542: | แถว 542: | ||
พูดอะไรไป่รู้ เรื่องเบ้อเบิ่งควาย ฯ | พูดอะไรไป่รู้ เรื่องเบ้อเบิ่งควาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๘๙</sub> |
๏ เดินทางกลางป่าไม้ ดงดอน | ๏ เดินทางกลางป่าไม้ ดงดอน | ||
เห็นแต่เต็งรังสลอน สลับสล้าง | เห็นแต่เต็งรังสลอน สลับสล้าง | ||
| แถว 548: | แถว 548: | ||
ปะมะขามป้อมบ้าง หยุดยั้งเก็บอม ฯ | ปะมะขามป้อมบ้าง หยุดยั้งเก็บอม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๐</sub> |
๏ กล้วยไม้ไต่ไม้ข้าง รัถยา | ๏ กล้วยไม้ไต่ไม้ข้าง รัถยา | ||
ส่งกลิ่นตระหลบมา เฟื่องฟุ้ง | ส่งกลิ่นตระหลบมา เฟื่องฟุ้ง | ||
| แถว 554: | แถว 554: | ||
หอมตระหลบอบมุ้ง รุ่งเช้ายังหอม ฯ | หอมตระหลบอบมุ้ง รุ่งเช้ายังหอม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๑</sub> |
๏ ผ้านางนางห้อยคบ พฤกษา ไว้ฤๅ | ๏ ผ้านางนางห้อยคบ พฤกษา ไว้ฤๅ | ||
คือว่าตาษพัตรา หนุ่มเหน้า | คือว่าตาษพัตรา หนุ่มเหน้า | ||
| แถว 560: | แถว 560: | ||
คิดว่าทรับในเจ้า แสดพื้นชมภู ฯ | คิดว่าทรับในเจ้า แสดพื้นชมภู ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๒</sub> |
๏ ลมชายไม้แผกต้น ดงรัง | ๏ ลมชายไม้แผกต้น ดงรัง | ||
ใบผลัดร่วงโรยรัง พ่างพื้น | ใบผลัดร่วงโรยรัง พ่างพื้น | ||
| แถว 566: | แถว 566: | ||
ม่นหมกออกราชื้น เช่นไม้รังโรย ฯ | ม่นหมกออกราชื้น เช่นไม้รังโรย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๓</sub> |
๏ ใบไม้โรยร่วงพื้น ปัถวี | ๏ ใบไม้โรยร่วงพื้น ปัถวี | ||
จ่อจุดเปลวอัคคี ลวกไม้ | จ่อจุดเปลวอัคคี ลวกไม้ | ||
| แถว 572: | แถว 572: | ||
เพลิงราคร้อนลวกไส้ สุดสิ้นฉันใด ฯ | เพลิงราคร้อนลวกไส้ สุดสิ้นฉันใด ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๔</sub> |
๏ มะขามเตี้ยชาวด่านตั้ง รักษา | ๏ มะขามเตี้ยชาวด่านตั้ง รักษา | ||
ขามรุ่นร่มสาขา กิ่งค้อม | ขามรุ่นร่มสาขา กิ่งค้อม | ||
| แถว 578: | แถว 578: | ||
หญ้าขึ้นปกคลุมล้อม รอบต้นขามดง ฯ | หญ้าขึ้นปกคลุมล้อม รอบต้นขามดง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๕</sub> |
๏ คิดความยามจากเจ้า มาเดียว | ๏ คิดความยามจากเจ้า มาเดียว | ||
เห็นสนุกนิ์จักเหลียว เปล่าค้าง | เห็นสนุกนิ์จักเหลียว เปล่าค้าง | ||
| แถว 584: | แถว 584: | ||
แรมเริศรศรักร้าง ใคร่กลั้นใจตาย ฯ | แรมเริศรศรักร้าง ใคร่กลั้นใจตาย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๖</sub> |
๏ ถึงท่าตะคร้อครั่น ครื้นดง | ๏ ถึงท่าตะคร้อครั่น ครื้นดง | ||
มารถคชเกวียนกง กึกก้อง | มารถคชเกวียนกง กึกก้อง | ||
| แถว 590: | แถว 590: | ||
เสียงเรียกเสียงกู่ร้อง ค่ำแล้วยังอึง ฯ | เสียงเรียกเสียงกู่ร้อง ค่ำแล้วยังอึง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๗</sub> |
๏ ยินเสียงสุโนกร้อง กังวาน | ๏ ยินเสียงสุโนกร้อง กังวาน | ||
ไก่เถื่อนส่งเสียงขาน เจื่อยแจ้ว | ไก่เถื่อนส่งเสียงขาน เจื่อยแจ้ว | ||
| แถว 596: | แถว 596: | ||
เรือจวบแจวคลาศแคล้ว เคลื่อนคล้อยโดยทาง ฯ | เรือจวบแจวคลาศแคล้ว เคลื่อนคล้อยโดยทาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๘</sub> |
๏ มากลางแม่น้ำเชี่ยว ชลปรึง ปรีนา | ๏ มากลางแม่น้ำเชี่ยว ชลปรึง ปรีนา | ||
แจวกระดิกเต็มตึง ตืดแท้ | แจวกระดิกเต็มตึง ตืดแท้ | ||
| แถว 602: | แถว 602: | ||
ดึงบอหลุดเลยแล้ สุดสิ้นแรงโรย ฯ | ดึงบอหลุดเลยแล้ สุดสิ้นแรงโรย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๙๙</sub> |
๏ ยามร้อนร้อนยิ่งล้ำ เหลือทน | ๏ ยามร้อนร้อนยิ่งล้ำ เหลือทน | ||
ดุจพิษอัคนีลน ลวกไหม้ | ดุจพิษอัคนีลน ลวกไหม้ | ||
| แถว 608: | แถว 608: | ||
ร้อนยิ่งพิษไข้ไข้ ขาดร้อนยังมี ฯ | ร้อนยิ่งพิษไข้ไข้ ขาดร้อนยังมี ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๐</sub> |
๏ ปรานีนุชนาฏน้อง เนาวสถาน | ๏ ปรานีนุชนาฏน้อง เนาวสถาน | ||
แม้นแม่มาจักลาน จิตรขึ้น | แม้นแม่มาจักลาน จิตรขึ้น | ||
| แถว 614: | แถว 614: | ||
สรงสนานน้ำตื้น คิดแล้วคงลง ฯ | สรงสนานน้ำตื้น คิดแล้วคงลง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๑</sub> |
๏ เหนฝูงมยุเรศฟ้อน ฟายหาง | ๏ เหนฝูงมยุเรศฟ้อน ฟายหาง | ||
รางหมูมยุรนวลนาง แวดล้อม | รางหมูมยุรนวลนาง แวดล้อม | ||
| แถว 620: | แถว 620: | ||
ยามเริศไร้นางห้อม พี่เพี้ยงอายยูง ฯ | ยามเริศไร้นางห้อม พี่เพี้ยงอายยูง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๒</sub> |
๏ ริมริมนาเวศล้อม กลาดำ มากนา | ๏ ริมริมนาเวศล้อม กลาดำ มากนา | ||
ปลายปีกมีเดือยประจำ จ่อจ้อง | ปลายปีกมีเดือยประจำ จ่อจ้อง | ||
| แถว 626: | แถว 626: | ||
ดังจะถามข่าวร้อง เรียกให้หยุดเรือ ฯ | ดังจะถามข่าวร้อง เรียกให้หยุดเรือ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๓</sub> |
๏ นกตะกรุมสุ้มเที่ยว หาปลา | ๏ นกตะกรุมสุ้มเที่ยว หาปลา | ||
หัวโม่งเหม่กายา เย่อนเย้อ | หัวโม่งเหม่กายา เย่อนเย้อ | ||
| แถว 632: | แถว 632: | ||
ขอจุ่งกลับกลายเก้อ คาดแม้นนกตะกรุม ฯ | ขอจุ่งกลับกลายเก้อ คาดแม้นนกตะกรุม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๔</sub> |
๏ ฝูงพิหกริมมากแล้ หลายพรรณ | ๏ ฝูงพิหกริมมากแล้ หลายพรรณ | ||
บ้างร่อนบ้างราผัน ผาดร้อง | บ้างร่อนบ้างราผัน ผาดร้อง | ||
| แถว 638: | แถว 638: | ||
ดังจะชวนชักน้อง พี่ยิ้มยามครวญ ฯ | ดังจะชวนชักน้อง พี่ยิ้มยามครวญ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๕</sub> |
๏ บุญใดมาได้เที่ยว แสนสนุกนิ์ | ๏ บุญใดมาได้เที่ยว แสนสนุกนิ์ | ||
ฤๅบาปมาทำทุกข์ โทษให้ | ฤๅบาปมาทำทุกข์ โทษให้ | ||
| แถว 644: | แถว 644: | ||
ก่นแต่ให้เล่าให้ เล่าล้ำเหลือทน ฯ | ก่นแต่ให้เล่าให้ เล่าล้ำเหลือทน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๖</sub> |
๏ เรือล่องระลิ่วล้ำ ตำบล | ๏ เรือล่องระลิ่วล้ำ ตำบล | ||
บัดลุแก่งหลวงยล ย่านแท้ | บัดลุแก่งหลวงยล ย่านแท้ | ||
| แถว 650: | แถว 650: | ||
หินเกิดเกะกะแก้ กีดค้างกลางทรวง ฯ | หินเกิดเกะกะแก้ กีดค้างกลางทรวง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๗</sub> |
๏ เกิดแก่งกีดกั้นท่า ทางจร | ๏ เกิดแก่งกีดกั้นท่า ทางจร | ||
อกพี่จากจอมสมร กว่านั้น | อกพี่จากจอมสมร กว่านั้น | ||
| แถว 656: | แถว 656: | ||
ยังแต่สองกำปั้น ทุกก้อนแก่งทรวง ฯ | ยังแต่สองกำปั้น ทุกก้อนแก่งทรวง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๘</sub> |
๏ หลายคืนหลายค่ำเช้า ขวบเดือน | ๏ หลายคืนหลายค่ำเช้า ขวบเดือน | ||
เช่าค่ำไป่รู้เลือน เลอะหวุ้น | เช่าค่ำไป่รู้เลือน เลอะหวุ้น | ||
| แถว 662: | แถว 662: | ||
มัวมืดอกชรหมุ้น หมกไหม้หัวใจ ฯ | มัวมืดอกชรหมุ้น หมกไหม้หัวใจ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๐๙</sub> |
๏ น้ำไหลไหลรีบรอน เร็วไป น่อยนา | ๏ น้ำไหลไหลรีบรอน เร็วไป น่อยนา | ||
เยียวล่วงบอทันใจ จอดช้า | เยียวล่วงบอทันใจ จอดช้า | ||
| แถว 668: | แถว 668: | ||
เจ็บดังตกเขาห้า สิบครั้งยังระบม ฯ | เจ็บดังตกเขาห้า สิบครั้งยังระบม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๐</sub> |
๏ แควใหญ่ใหญ่ยิ่งด้วย อันใด | ๏ แควใหญ่ใหญ่ยิ่งด้วย อันใด | ||
ใหญ่เพราะชลเชี่ยวไหล คัดกว้าง | ใหญ่เพราะชลเชี่ยวไหล คัดกว้าง | ||
| แถว 674: | แถว 674: | ||
ร่วมพี่รักแรมร้าง เริศไว้ไกลนาน ฯ | ร่วมพี่รักแรมร้าง เริศไว้ไกลนาน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๑</sub> |
๏ น้ำไหลจักลากให้ ลอยลง ไปนา | ๏ น้ำไหลจักลากให้ ลอยลง ไปนา | ||
ยังจักแจวขืนคง คึ่นเหล้า | ยังจักแจวขืนคง คึ่นเหล้า | ||
| แถว 680: | แถว 680: | ||
เรือจอดจักชวนเจ้า ยาตรขึ้นไหนนาง ฯ | เรือจอดจักชวนเจ้า ยาตรขึ้นไหนนาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๒</sub> |
๏ ครางครวญคร่ำเนตรฉุ้ม ชลไนยน์ | ๏ ครางครวญคร่ำเนตรฉุ้ม ชลไนยน์ | ||
เที่ยวทุกแห่งหนไหน ห่อนเว้น | เที่ยวทุกแห่งหนไหน ห่อนเว้น | ||
| แถว 686: | แถว 686: | ||
สิ่งแต่นาสิกเฟ้น ฟกช้ำก่ำแดง ฯ | สิ่งแต่นาสิกเฟ้น ฟกช้ำก่ำแดง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๓</sub> |
๏ ไฉนแม่ถอดรูปไว้ ไนยตา พี่ฤๅ | ๏ ไฉนแม่ถอดรูปไว้ ไนยตา พี่ฤๅ | ||
เสียดแซกดวงชีวา เวี่ยด้วย | เสียดแซกดวงชีวา เวี่ยด้วย | ||
| แถว 692: | แถว 692: | ||
จรจากจำม้วยม้วย มอดแล้วฤๅลืม ฯ | จรจากจำม้วยม้วย มอดแล้วฤๅลืม ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๔</sub> |
๏ หลวงยวนอยู่ถ้ำที่ เงื้อมเขา | ๏ หลวงยวนอยู่ถ้ำที่ เงื้อมเขา | ||
เหนศุขสงัดเงา เงียบคลึ้ม | เหนศุขสงัดเงา เงียบคลึ้ม | ||
| แถว 698: | แถว 698: | ||
คิดจะบวชสวดพรึ้ม พวกพ้องหลวงยวน ฯ | คิดจะบวชสวดพรึ้ม พวกพ้องหลวงยวน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๕</sub> |
๏ พุรางทางน้ำหน่อย หนึ่งไหล | ๏ พุรางทางน้ำหน่อย หนึ่งไหล | ||
ไหลบ่อหยุดเย็นใส เซาะซึ้ง | ไหลบ่อหยุดเย็นใส เซาะซึ้ง | ||
| แถว 704: | แถว 704: | ||
หลั่งลึกล้นตุ่มครึ่ง วิดแล้วยังเหลือ ฯ | หลั่งลึกล้นตุ่มครึ่ง วิดแล้วยังเหลือ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๖</sub> |
๏ ไปเขาชนไก่บ้าน กาญจนบุรี | ๏ ไปเขาชนไก่บ้าน กาญจนบุรี | ||
ที่อยู่ทองประศรี สอบเหล้า | ที่อยู่ทองประศรี สอบเหล้า | ||
| แถว 710: | แถว 710: | ||
มีแต่สิงสัตว์เข้า หยุดยั้งอาไศรย ฯ | มีแต่สิงสัตว์เข้า หยุดยั้งอาไศรย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๗</sub> |
๏ เที่ยวไปพบแม่น้ำ ลำตะเพิน | ๏ เที่ยวไปพบแม่น้ำ ลำตะเพิน | ||
ทางทัพข้าศึกเดิน สู่ด้าว | ทางทัพข้าศึกเดิน สู่ด้าว | ||
| แถว 716: | แถว 716: | ||
เพียงแต่ยกบาทก้าว ฝุ่นฟุ้งมัวมน ฯ | เพียงแต่ยกบาทก้าว ฝุ่นฟุ้งมัวมน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๘</sub> |
๏ เรือล่องดูยิ่งช้า บอทัน ใจแฮ | ๏ เรือล่องดูยิ่งช้า บอทัน ใจแฮ | ||
เยียวว่าเหาะได้พลัน สู่เหย้า | เยียวว่าเหาะได้พลัน สู่เหย้า | ||
| แถว 722: | แถว 722: | ||
เรือรีบระเห็จเข้า สู่ห้องหานาง ฯ | เรือรีบระเห็จเข้า สู่ห้องหานาง ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๑๙</sub> |
๏ จากมาหมายมอดม้วย ฤๅคง คืนเลย | ๏ จากมาหมายมอดม้วย ฤๅคง คืนเลย | ||
นับแต่รอบสกัดวง ทุกครั้ง | นับแต่รอบสกัดวง ทุกครั้ง | ||
| แถว 728: | แถว 728: | ||
ยืนนั่งนอนเดินตั้ง แต่ร้อนฤๅเสบย ฯ | ยืนนั่งนอนเดินตั้ง แต่ร้อนฤๅเสบย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒๐</sub> |
๏ กำสรวญกำสรดสร้อย เสน่หา | ๏ กำสรวญกำสรดสร้อย เสน่หา | ||
แม้นจักลงเลขา ห่อนสิ้น | แม้นจักลงเลขา ห่อนสิ้น | ||
| แถว 734: | แถว 734: | ||
ร้อยหัดถ์ร้อยโอษฐสิ้น ลอกไว้ยังเหลือ ฯ | ร้อยหัดถ์ร้อยโอษฐสิ้น ลอกไว้ยังเหลือ ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒๑</sub> |
๏ ร่ำเรื่องนิราศไห้ หาศรี | ๏ ร่ำเรื่องนิราศไห้ หาศรี | ||
ท้าวสุภัติการภักดี กล่าวอ้าง | ท้าวสุภัติการภักดี กล่าวอ้าง | ||
| แถว 740: | แถว 740: | ||
ไร้เพื่อนภิรมย์ร้าง รักเร้นแรมไกล ฯ | ไร้เพื่อนภิรมย์ร้าง รักเร้นแรมไกล ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒๒</sub> |
๏ ใดใดนิราศเบื้อง เบาราณ | ๏ ใดใดนิราศเบื้อง เบาราณ | ||
ล้วนแต่ชาวชายชาญ แต่งแต้ม | ล้วนแต่ชาวชายชาญ แต่งแต้ม | ||
| แถว 746: | แถว 746: | ||
ปวงปราชญ์ไป่ควรแย้ม เยาะเย้ยยิ้มหยัน ฯ | ปวงปราชญ์ไป่ควรแย้ม เยาะเย้ยยิ้มหยัน ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒๓</sub> |
๏ คิดการไป่ว่างเว้น วันวาร | ๏ คิดการไป่ว่างเว้น วันวาร | ||
ดูเครื่องนำการงาน มากแท้ | ดูเครื่องนำการงาน มากแท้ | ||
| แถว 752: | แถว 752: | ||
เต็มบ่อหร่อป้อแป้ สุดสิ้นแรงโรย ฯ | เต็มบ่อหร่อป้อแป้ สุดสิ้นแรงโรย ฯ | ||
| - | < | + | <sub>๑๒๔</sub> |
๏ แม้นมีวันมากได้ ตรองทำ | ๏ แม้นมีวันมากได้ ตรองทำ | ||
คงจะคิดสู้คำ เก่าได้ | คงจะคิดสู้คำ เก่าได้ | ||
การปรับปรุง เมื่อ 15:52, 7 สิงหาคม 2553
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บางแห่งเรียกว่านิราศกาญจนบุรี
บทประพันธ์
ร่าย
๏ ศรีศรีสุภสวัสดิ์ พิพัฒน์พูลเพิ่ม เริ่มเรื่องรงงสฤษดิ์สาร จากสถานราชธานี โดยพระภูบดีผ่านเกล้า เจ้าจอมภพเสด็จดล ด้าวกาญจนบุรี ตามวิถีสถลมารค จากจวบกลับคืนกรุง ผดุงอยุทธเยศหล้า สนุกนิ์ผ้างแผ่นฟ้า ฟากโพ้นดุจกัน แลแฮ ฯ
| ๑ | |||
| ๏ เขตรขันธ์อยุทธเยศล้ำ | เลอสฐาน | ||
| เสพศุขกระเษมสานต์ | เสื่อมเศร้า | ||
| สมบัติบริบูรณบาน | ใจราษ ฎรแฮ | ||
| สรรพสิ่งสินค้าเข้า | ออกอ้างเหลือตรา ฯ | ||
| ๒ | |||
| ๏ นานาประเทศค้า | ของขาย | ||
| แพตึกสินค้าราย | เนื่องแหน้น | ||
| สกลมารคสอาดทราย | โรยเรียบ | ||
| เรือเล็กเรือไฟแหล้น | ฝ่ายน้ำอึงอล ฯ | ||
| ๓ | |||
| ๏ ดลเดือนมาฆะสิ้น | วสันต์ | ||
| เสด็จแดนพนมวัน | ป่ากว้าง | ||
| ชมพฤกษ์อรัญบรร | พตใหญ่ น้อยแฮ | ||
| สนั่นพยุห์ม้าช้าง | เพียบพื้นภูวดล ฯ | ||
| ๔ | |||
| ๏ แถลงปางบำราศเจ้า | จากเวียง | ||
| แสนเสนาะสำเนียง | นุชพร้อง | ||
| หนักทรวงพี่หนักเพียง | เทคว่ำ ลงแม่ | ||
| จำจิตรจำละน้อง | นาฎไว้เนาวัง ฯ | ||
| ๕ | |||
| ๏ เสียดายขนิษฐน้อย | นงพาน พี่เอย | ||
| งามดั่งดวงกุสุมาลย์ | คลี่คล้อย | ||
| ละนุชแม่เนาสฐาน | แต่เอ่ องค์แฮ | ||
| ชายเฉียดหญิงชิดน้อย | หนึ่งซ้ำเสียใจ ฯ | ||
| ๖ | |||
| ๏ โฉมแม่จักฝากไว้ | แห่งใด ดีฤๅ | ||
| ฝากกับใครฤๅใคร | จักเว้น | ||
| ฟ้าดินพี่ตรวจไตร | ดูหมด มาแม่ | ||
| โฉมแม่ชอบแต่เร้น | อยู่ห้องนฤพาน ฯ | ||
| ๗ | |||
| ๏ โลมลานุชนาฎแล้ว | จักลา แม่นา | ||
| ไปนานกี่เดือนคลา | ...... | ||
| ....................... | มาสู่ แม่แม่ | ||
| ขอเทพรักษ์น้องไว้ | ตราบข้าคืนคง ฯ | ||
| ๘ | |||
| ๏ ยกย่างห่างกึ่งก้าว | ดำเนิน | ||
| ดุจย่องคล้องบาทเดิน | ไป่ได้ | ||
| ริวริวจิตพันเอิน | อ่อนอก แลแม่ | ||
| ร้อนกระมลหม่นไหม้ | จากหน้าเหลียวหลัง ฯ | ||
| ๙ | |||
| ๏ เหลียวเหนสายสวาดิเจ้า | ตามมา ส่งแฮ | ||
| ดั่งจะทอดกายา | ล่มล้ม | ||
| น้ำตาบ่อขาดตา | ไหลหลั่ง ลงแม่ | ||
| กลืนกล้ำน้ำเนตรก้ม | ภักตรเต้าดำเนิน ฯ | ||
| ๑๐ | |||
| ๏ ย่างลงนาเวศว้า | หวั่นสมร | ||
| แลบ่พบภักตรถอน | จิตรท้อ | ||
| รุ่มรุ่มจิตรรอนรอน | เรือแล่น มานา | ||
| เฉกดั่งน้ำร้อยหม้อ | ติดต้มกลางทรวง ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ อรุณอาราเมศแม้น | อันใด ดีฤๅ | ||
| คือสุริยอุไทย | เถือกฟ้า | ||
| แสงแดดส่งแสงใส | เสมอโอษฐ แม่นา | ||
| ปากแม่แดงดูหน้า | แม่หน้าเอ็นดู ฯ | ||
| ๑๒ | |||
| ๏ กัลยานิมิตรอ้าง | อาราม พระนา | ||
| เสมอมิตรเราสองงาม | เงื่อนพร้อง | ||
| เรียมคิดคู่ครองความ | สุจริต นาแม่ | ||
| น้องรักพี่รักน้อง | เล่ห์เพี้ยงอาราม ฯ | ||
| ๑๓ | |||
| ๏ ร้านแพแลเพียบล้วน | ของขาย | ||
| โหมดเทดตาดทองพราย | เพริศพร้อย | ||
| รฦกศรีสไบสาย | สมรมิ่ง | ||
| ดาษนอกทรับสุดย้อย | สอดช้อนชมภู ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ วัดยานนาเวศล้ำ | เรือกล | ||
| พาพระโพธิสัตวดล | ฝั่งแล้ว | ||
| วานเวียนประเวศวน | กลับน่อย เรือเฮย | ||
| เรือช่วยเร็วรับแก้ว | เนตรน้องตามมา ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ บ้านชาวยุโรปล้วน | ตึกราย เรียงแฮ | ||
| เป็นระยะริมชาย | ฝั่งน้ำ | ||
| บางแห่งก็ห้างขาย | ของมาก มีนา | ||
| ชมประชาชนปล้ำ | กลุ่มซื้อสับสน ฯ | ||
| ๑๖ | |||
| ๏ นพคุณอาวาศใกล้ | ชลธาร | ||
| งามแต่ชื่อแลชาน | รกเรื้อ | ||
| อ้าโฉมแม่ดวงมาลย์ | นพมาศ กูเฮย | ||
| ผุดผาดผิวผ่องเนื้อ | แม่แม้นนพคุณ ฯ | ||
| ๑๗ | |||
| ๏ บัดเดี๋ยวบันลุด้าว | ดาวคะนอง | ||
| นั่งนิ่งคเนตรอง | เรื่องนี้ | ||
| เรือเร็วยิ่งม้าผยอง | พยศย่าง ใหญ่แฮ | ||
| ลอยลิ่วลีแล่นจี้ | ล่วงพ้นดาวคะนอง ฯ | ||
| ๑๘ | |||
| ๏ บางคอแหลมเล่ห์เสี้ยม | นามบาง | ||
| เสมอเชี่ยมเสียบอุระพางค์ | พี่ข้อง | ||
| ยามค่ำพี่ลานาง | นุชพร่ำ สั่งแฮ | ||
| แหลมระฦกคำน้อง | ทราบล้านเสียวกระสัน ฯ | ||
| ๑๙ | |||
| ๏ เรือไฟใช้จักรคว้าง | คือปาน ลมเฮย | ||
| ถึงสมุทรปราการ | ปากน้ำ | ||
| พระสมุทรเจดียสฐาน | ที่นมัส การแฮ | ||
| ขอเดชพระช่วยค้ำ | คู่ข้าคืนครอง ฯ | ||
| ๒๐ | |||
| ๏ ป้อมเสือซ่อนเล็บใกล้ | ชลธาร | ||
| สำหรับดัษกรการ | ศึกสู้ | ||
| ซ่อนฤทธิ์กำแหงหาญ | เสมอซ่อน รักนา | ||
| ซ่อนรักลักซ่อนชู้ | พี่ช้ำใจตาย ฯ | ||
| ๒๑ | |||
| ๏ หลังเต่าบอเติ่งตั้ง | กลางชล | ||
| ฤๅเต่าเที่ยวซุกซน | หลบลี้ | ||
| เต่าเอยฝากนุสนธิ์ | แก่เต่า ไว้นา | ||
| เท่าแม่มาทางนี้ | เต่าเต้นนำจร ฯ | ||
| ๒๒ | |||
| ๏ เรือออกปากอ่าวอ้าง | ว้างใจ จริงนอ | ||
| แลลิ่วทิวไม้ไกล | ฝั่งแล้ว | ||
| เห็นเรือนตะเกียงใน | อรรนพ | ||
| เรือแล่นเลยแคล้วแคล้ว | คลาดคล้อยโดยทาง ฯ | ||
| ๒๓ | |||
| ๏ บัดดลเรือติดตื้น | กลางดอน | ||
| กรรมพิบัติจำนอน | นอกนั้น | ||
| ทุกขทับหฤทัยถอน | ทนเทวศ | ||
| เรือติดจิตวนอั้น | ห่างหน้าไกลหลัง ฯ | ||
| ๒๔ | |||
| ๏ รอนรอนสุริย์เยื้อง | สายันห์ | ||
| เรื่อเรื่อรัศมีจันทร์ | แจ่มฟ้า | ||
| รายรายพระพายผัน | พัดเมฆ หมดเฮย | ||
| เรื่อยเรื่อยดาเรศกล้า | เคลื่อนคล้อยพาโยม ฯ | ||
| ๒๕ | |||
| ๏ ดวงดาวราวเนตรน้อง | นงค์พงา พี่เอย | ||
| ภักตรเทียบดวงจันทรา | จิ่มลิ้ม | ||
| ขนงเปรียบอ่าวคงคา | กันเรียบ เสมอฤๅ | ||
| โฉมแม่งามยั่วยิ้ม | ยิ่งแย้มอัปศร ฯ | ||
| ๒๖ | |||
| ๏ หอมกลิ่นการเกษทั้ง | อรองค์ ออนเอย | ||
| เนื้อสนิทนวลผจง | เจิดหล้า | ||
| งามจริตระทวยทรง | เสาวภาค พี่เอย | ||
| เนื้ออุ่นยามหนาวหน้า | เร่าร้อนผ่อนเย็น ฯ | ||
| ๒๗ | |||
| ๏ ลมทะเลพัดผ่าวต้อง | สกนธ์กาย | ||
| ผ้าห่มฤๅห่อนหาย | สั่นสะท้าน | ||
| เนื้อนิ้วกิ่งก้อยสาย | สุดสวาดิ์ | ||
| แม้นพยุห์ร้อยด้าน | ดีดนิ้วเดียวหาย ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ เคยสายสมรแนบเนื้อ | แนมนอน | ||
| พลางพี่ตระกองกร | กอดเกี้ยว | ||
| ยามค่ำร่ำอ่านกลอง | ฉันทกาพย์ โคลงแฮ | ||
| พลางพี่ลอดแล่นเลี้ยว | ไขว่คว้าในเชิง ฯ | ||
| ๒๙ | |||
| ๏ ป่านนี้นาเรศรั้ง | แรมวัง | ||
| จักหลับฤๅเยาวยัง | นั่งเหล้น | ||
| จากแม่มาอยู่หลัง | จักเงียบ เหงานา | ||
| ละที่เคยขาดเว้น | ค่ำเช้าคอยหา ฯ | ||
| ๓๐ | |||
| ๏ จากมาแม่นแม้นว่า | ตัวตาย | ||
| ใจบออยู่กับกาย | แยกไว้ | ||
| เร่าร้อนธุรนราย | ฤๅหลับ เลยแม่ | ||
| หนาวแต่นอกในไหม้ | หม่นเศร้าทรวงศลาย ฯ | ||
| ๓๑ | |||
| ๏ ย่ำรุ่งสุริเยศขึ้น | พันชล | ||
| ฟื้นจากนิทรามนท์ | มืดหน้า | ||
| ลุกยืนก็เวียนวน | จักคว่ำ ลงแฮ | ||
| เรือก็โคลงเคลงคว้า | เชือกได้เดินเซ ฯ | ||
| ๓๒ | |||
| ๏ นั่งชมบอได้เพราะ | คลื่นเหียน | ||
| ยินแต่เสียงอาเจียน | กึกก้อง | ||
| นอนนิ่งก็วิงเวียน | ค่อยสร่าง | ||
| พลางพิงเอกเขนกจ้อง | จักชี้ชมปลา ฯ | ||
| ๓๓ | |||
| ๏ เหนโป๊ะปักเรียบรั้ว | ร้วมปลา | ||
| ปลาบอรู้ตัวมา | ติดหมั้น | ||
| เฉกโฉมวนิดา | งามเงื่อน โป๊ะแฮ | ||
| ชายเฉียดชักติดอั้น | อัดกล้ำจำตาย ฯ | ||
| ๓๔ | |||
| ๏ ปลาวานวนว่ายค้าง | ดอนทราย | ||
| กระดิกกระเดือกกาย | ขัดข้อง | ||
| ดุจพี่จากนุชวาย | สวาสดิ์ มาแม่ | ||
| ดานระเด่าดิ้นร้อง | เรียกเจ้าในใจ ฯ | ||
| ๓๕ | |||
| ๏ เรือมาน้ำลึกได้ | สามวา เศษแฮ | ||
| เห็นแต่ฟ้ากับชลา | ฝั่งบ้าง | ||
| งูเงือกเต่าปูปลา | บอผุด พบเลย | ||
| แต่จะคอยชมค้าง | เช่นค้างชมนาง ฯ | ||
| ๓๖ | |||
| ๏ จำจากพรากพลัดเจ้า | มาคืน หนึ่งฤๅ | ||
| ช้อนตักเข้าเต็มกลืน | ติดแค้น | ||
| เจ็บจิตรแต่จำขืน | กลืนกลับ ลงแฮ | ||
| ลมประทะสะท้อนแหน้น | คั่งแค้นคืนคาย ฯ | ||
| ๓๗ | |||
| ๏ คิดวันเรียมจากเจ้า | จักลา มานา | ||
| ทอดแต่ดวงไนยนา | บอกร้อน | ||
| จะสั่งออกวาจา | จวนแก่ แล้วแม่ | ||
| กลัวพวกสาวจักข้อน | แคะได้คำคม ฯ | ||
| ๓๘ | |||
| ๏ พอสายสุริเยศแล้ว | ลุถึง | ||
| ปากอ่าวแม่กลองจึง | แซ่ซ้อง | ||
| เจ็บจิตรดังปืนยึง | ยันอก กูเฮย | ||
| บอตลอดเลยต้อง | ยักย้ายลำเรือ ฯ | ||
| ๓๙ | |||
| ๏ ชาวบ้านปากอ่าวตั้ง | ทำปลา | ||
| สาวแก่เด็กเล็กมา | กลาดกลุ้ม | ||
| อายอบสบนาสา | เหม็นโฉ่ | ||
| หน้าดังเนื้อติ่งตุ้ม | ติดก้อยท้าวนาง ฯ | ||
| ๔๐ | |||
| ๏ เยียมามาลุแล้ว | อำพวา | ||
| ตาสอดลอดแลหา | แห่งหั้น | ||
| วังอัมพวันนา | รามราช วังแฮ | ||
| ขอพระเดชพระกางกั้น | เกษพ้นภัยกษัย ฯ | ||
| ๔๑ | |||
| ๏ ราชบุรีใดราชได้ | แรมวัง นี้นา | ||
| ใยบ่อยลสนมยัง | อยู่บ้าง | ||
| ชรอยราชแต่ปางหลัง | จักพราก มาฤๅ | ||
| ราชนิราศแรมร้าง | ร่วมรู้ใจเรียม ฯ | ||
| ๔๒ | |||
| ๏ หยุดยั้งยังท่าขึ้น | แรมเมือง | ||
| สามราษราตรีเคือง | สวาดิ์ไหม้ | ||
| ทุกขทับบอประเทือง | คลายคลี่ เลยนา | ||
| เดินเที่ยวชมไม้ไหล้ | ผักหญ้าสารพัน ฯ | ||
| ๔๓ | |||
| ๏ ยอแสงสุริเยศเยื้อง | เวหา | ||
| ยามพระลบสนทยา | คล่ำคล้อย | ||
| เหนจันทรแจ่มนภา | พ้นเมฆ มาฤๅ | ||
| คิดว่านวลน้องน้อย | นาฏเจ้าตามเรียม ฯ | ||
| ๔๔ | |||
| ๏ ดวงเดือนเหมือนพักตร์ | กลอยกมล | ||
| ใจอยู่วังแต่ตน | ห่างร้าง | ||
| ดาวดาษดื่นนภดล | ดวงเด่น | ||
| แม้แม่มาแนบข้าง | จักชี้ชวนชม ฯ | ||
| ๔๕ | |||
| ๏ หมู่หนึ่งนักขัตรขึ้น | เปนปถม | ||
| ชื่ออัศวนีนิยม | เยี่ยงไว้ | ||
| เชยดาวพี่ขาดชม | โฉมชื่น เชยแม่ | ||
| ดาวแข่งม้าจงได้ | รับน้องมาเร็ว ฯ | ||
| ๔๖ | |||
| ๏ ฤกษ์สองดาวก้อนเซ่า | ภรณี นามแฮ | ||
| หรุบหู่ดูรัศมี | หม่นเศร้า | ||
| หมองเหมือนพี่ไกลศรี | เสาวลักษณ์ | ||
| จำจากพรากพลัดเจ้า | พี่ช้ำใจมอง ฯ | ||
| ๔๗ | |||
| ๏ ฤกษสามนามออกอ้าง | กฤติกา | ||
| ลูกไก่เป็นกลุ่มมา | พรั่งพร้อม | ||
| เรียมไกลวนิดา | ดวงสวาดิ์ เดียวนอ | ||
| พลไพร่นับพันห้อม | พี่เพี้ยงมาเดียว ฯ | ||
| ๔๘ | |||
| ๏ จมูกม้าฤกษสี่นั้น | โรหินี | ||
| ดูเด่นดวงแดงสี | สดล้ำ | ||
| คนึงนุชพี่โสกี | ทุกค่ำ คืนแม่ | ||
| สองเนตรแดงคล้ำช้ำ | แม่นแม้นโรหินี ฯ | ||
| ๔๙ | |||
| ๏ มฤคเศียรคำรพห้า | ดาวหัว เนื้อเฮย | ||
| ชรมุกชรมนมัว | หริบหรี้ | ||
| จากวังก็แต่ตัว | ใจจิตร ห่วงนา | ||
| ร้างรักบอรู้กี้ | เมื่อไซ้จักสม ฯ | ||
| ๕๐ | |||
| ๏ กฤษฉัฐอัทรเรื้อง | นพภา ดลเฮย | ||
| ปลิวลิ่วตามดารา | เต่าเต้า | ||
| ใจเรียมว่ายเวหา | หานุช แลแม่ | ||
| แม่จักศุขฤๅเศร้า | อยู่ห้องหนหลัง ฯ | ||
| ๕๑ | |||
| ๏ บุรณพัสดุสัตฤกษพร้อม | ดวงเพรา พรายนา | ||
| แลเล่ห์ลำสำเภา | ลิ่วคว้าง | ||
| สำเภาจักพาเยาว | มิ่งแม่ มาฤๅ | ||
| คอยยิ่งคอยเปล่าค้าง | คิดค้างคอยหาย ฯ | ||
| ๕๒ | |||
| ๏ ฤกษแปดไป่แจ่มแจ้ง | มัวมน | ||
| นามบุษป์ดอกบัวกล | กล่าวไว้ | ||
| หวลคิดคู่ยุคล | บัวมาศ แม่เฮย | ||
| ยามพี่ไกลกลิ่นไซ้ | จักช้าดีไฉน ฯ | ||
| ๕๓ | |||
| ๏ อัศเลศเนาวกฤษเต้า | ตามบัว มาฤๅ | ||
| เยียวว่าปูวิ่งรัว | ไล่ไกล้ | ||
| บัวเอยจงเกลียดกลัว | ปูลอบ ดมนา | ||
| บัวอย่าน้อมก้านให้ | เหล่าเปี้ยวปูหอม ฯ | ||
| ๕๔ | |||
| ๏ มาฆะฤกษ์สิบนี้ | พานร | ||
| ฤๅทหารรามรอญ | ราพร้าย | ||
| วานพาพี่เหาะจร | สมสู่ แม่แล | ||
| ดาวบอพาผาดผ้าย | ใช่เชื้อหณุมาน ฯ | ||
| ๕๕ | |||
| ๏ บุพผคุณกฤษไซร้ | เอกา ทศเฮย | ||
| คำเก่าเรียกสืบมา | แรดผู้ | ||
| รอยแรดฤทธิ์เรืองพา | หนพระ เพลิงฤๅ | ||
| ร้อนรักเกรงแรดรู้ | เรื่องร้อนรนใจ ฯ | ||
| ๕๖ | |||
| ๏ อุตรผลฤกษ์นี้ | สิบสิง | ||
| นางแรดตามผู้ปอง | ชื่นชู้ | ||
| พี่ร้างฤแม่ตรอง | ตรึกเคียด พี่ฤๅ | ||
| จึงไม่ตามมาสู้ | นิ่งแค้นอยู่วัง ฯ | ||
| ๕๗ | |||
| ๏ สิบสามนามหัษฐอ้าง | ฝ่าหัดถ์ | ||
| ไพโรจเรืองจำรัส | รุ่งเร้า | ||
| เรียมร้องหัดถ์แม่ปัด | หัดถ์พี่ | ||
| คิดบอลืมหัดถ์เจ้า | หัดถ์คว้าหาหาย ฯ | ||
| ๕๘ | |||
| ๏ สิบสี่ศรีเพริศแพร้ว | พรายหาว หนแฮ | ||
| ฤกษจิตรคือดวงดาว | ต่อมน้ำ | ||
| จิตรพี่เยือกเย็นหนาว | นึกแนบ นุชนา | ||
| ชลชุ่มเต็มเนตรช้ำ | เพียบเพี้ยงตุ่มชล ฯ | ||
| ๕๙ | |||
| ๏ เบ็ญจรัสสวัสดิแก้ว | ชัชวาลย์ | ||
| พิศพ่างดวงประพาฬ | แจ่มจ้า | ||
| โฉมน้องติดเนตรปาน | มณีเนตร เรียบฤๅ | ||
| ไกลกว่าไกลนึกหน้า | ห่อนเว้นเห็นโฉม ฯ | ||
| ๖๐ | |||
| ๏ ไพศาขดาวบ่อน้ำ | โสฬศ | ||
| ดาดาษดวงปรากฏ | เกลื่อนกล้ำ | ||
| เรียมไกลกลิ่นเสาวรศ | นานเนิ่น แล้วแฮ | ||
| บ่อเนตรเต็มชุ่มซ้ำ | เช่นน้ำบ่อดาว ฯ | ||
| ๖๑ | |||
| ๏ อนุราชสิบเจ็ดนี้ | ดาวหงอน นาคเฮย | ||
| กลาดเกลื่อนอัมพรสลอน | กล่นกลุ้ม | ||
| ร้อนรักพี่ร้อนสมร | เสมอพิษ นาคนา | ||
| บัดนั่งบัดนอนคลุ้ม | จิตรร้อนหายหิว ฯ | ||
| ๖๒ | |||
| ๏ อัฐสรัสเชษฐฤกษเรื้อง | แสงฉาน | ||
| หัวนาคเผ่นทยานหาร | เหาะเหล้น | ||
| ปานนี้นุชเนาสถาน | คิดพี่ บ้างฤๅ | ||
| คิดที่เคยขาดเว้น | ว่างเว้นวายชนม์ ฯ | ||
| ๖๓ | |||
| ๏ สิบเก้าดาวท้องนาค | นามมูล ฤกษแฮ | ||
| งามดังดวงไพทูริย์ | เทียบแท้ | ||
| ผิวภักตรแม่เพ็ญบูลณ์ | ใดเปรียบ ได้เลย | ||
| พิศเพ่งดาวเดือนแพ้ | พ่ายหน้านวลนาง ฯ | ||
| ๖๔ | |||
| ๏ ฤกษยี่สิบช้างชื่อ | บุรพา สานแฮ | ||
| พลายคชร้างพังคลา | คลาศเต้า | ||
| เรียมก็จากขวัญตา | มาเถื่อน | ||
| ละแม่เดียวอยู่เหย้า | ขาดแล้วโลมสงวน ฯ | ||
| ๖๕ | |||
| ๏ เอกเพศพังคชเต้า | ตามพลาย มาฤๅ | ||
| ชื่ออุตราสานหมาย | ฤกษไว้ | ||
| เหลียวหาห่อนเห็นสาย | สวาดิ์พี่ ตามเลย | ||
| ก้มภักตร์ตรมอกไหม้ | นึกหน้าอายคเชนทร์ ฯ | ||
| ๖๖ | |||
| ๏ อุภาพิศชี้ชื่อ | สาวัน | ||
| ดาวหลักไชยใครสรรพ์ | เศกไว้ | ||
| โรครักสลักยัน | ตรึงแน่น ทรวงนา | ||
| ถอนบอได้กลับได้ | แต่ร้อนรนกระสัลย์ ฯ | ||
| ๖๗ | |||
| ๏ ไตรพิศชนิดรู้ | ดาวกา | ||
| บินร่อนมาเวลา | ดึกแล้ว | ||
| นำข่าวขนิษฐานา | รีรัตน มาฤๅ | ||
| กาบอกข่าวแก้ว | พี่ได้สักคำ ฯ | ||
| ๖๘ | |||
| ๏ จคุเพศสัตพิศแม้น | มังกร | ||
| แผลงฤทธิ์เผ่นอัมพร | แล่นเลี้ยว | ||
| คิดเคยแอบองค์อร | อุ่นอก | ||
| กรพี่เคยตระกองเกี้ยว | กอดแก้วกับสกนธ์ ฯ | ||
| ๖๙ | |||
| ๏ บัญจเพศบุร์พภัทรพ้น | หาวหน มาแฮ | ||
| คือพิศจะบังบน | บดฟ้า | ||
| รันทวดระทวยทน | เทวศร่ำ รักแม่ | ||
| ลมว่าวผ่าวพัดกล้า | นึกก้องอนาถหนาว ฯ | ||
| ๗๐ | |||
| ๏ เพดารลำดับด้าว | อุตรา ภัทรฤๅ | ||
| ยี่สิบหกฤกษ์มา | ล่วงแล้ว | ||
| หวิวหวิวประวิงผวา | พวงหวั่น ใจนา | ||
| ไก่ป่าขันแจ้วแจ้ว | หวาดว้าทรวงเสียว ฯ | ||
| ๗๑ | |||
| ๏ สับตาพิศสิ้นฤกษ | เรวดี ปลานอ | ||
| บันจบจักรราสี | รอบฟ้า | ||
| จวนพระสุริยสี | ลาส่อง โลกยแฮ | ||
| เบิกอุไทยเถือกกล้า | จวบแจ้งปัจุสมัย ฯ | ||
| ๗๒ | |||
| ๏ คิดไปใจป่วนเพี้ยง | ลอยปลิว | ||
| เสียงดุเหว่าแว่วหวิว | หวาดว้า | ||
| อ่อนอกระทวยหิว | มึนเมื่อย | ||
| หนาวหนักนอนคลุมผ้า | สก็อกกลิ้งหลับไป ฯ | ||
| ๗๓ | |||
| ๏ ถึงวันกำหนดแล้ว | จักเดิน บกนา | ||
| เสียงพวกพลเกรียวเกริน | กู่ก้อง | ||
| ตราตรอมตระโหมดเหิน | หวลสวาดิ์ | ||
| ไตรตรวจทุกหน้าจ้อง | จบแล้วฤๅเห็น ฯ | ||
| ๗๔ | |||
| ๏ เดินทางกลางป่ากว้าง | ลำละเมาะ | ||
| ถึงทุ่งนามนำเราะ | ราษฎร์รู้ | ||
| ชื่อนาหากเฉพาะ | คำกล่าว | ||
| ฤๅว่าน้องนางสู้ | เราะรั้วหาเรียม ฯ | ||
| ๗๕ | |||
| ๏ ท่าเล่นเห็นท่าเหลี้ยน | แลตลุย | ||
| แม้นอยู่กรุงจักกรุย | เกร่อก้อ | ||
| พาน้องแม่ฉายฉุย | มาแล่น | ||
| มาแต่เดียวนึกท้อ | จากเจ้าหนาวจริง ฯ | ||
| ๗๖ | |||
| ๏ ถึงช่องเขาทลุเลี้ยว | เลยมา | ||
| แลละลิ่วเพิงผา | โหว่โหว้ | ||
| กระทิงถึกพยัคฆา | เคยสู่ สิงแฮ | ||
| เขาทลุโล่งโต้ | ตอบด้วยทรวงเรียม ฯ | ||
| ๗๗ | |||
| ๏ เขาทลุฤาใหญ่เหยี้ยง | อกเรา | ||
| กว้างกว่าขอบเขตรเขา | วากวุ้ง | ||
| ทุกแทบสัตวร้ายเนา | ในอก | ||
| นอนแต่นอนสดุ้ง | ยิ่งร้อยสัตวเดิน ฯ | ||
| ๗๘ | |||
| ๏ หนองบัวค่ายเก่าตั้ง | แต่เดอม | ||
| หวนฤาหายหื่นเหอม | อึดอั้น | ||
| หนองบัวยิ่งมาเตอม | แต่โศก | ||
| บัวว่าบัวนุชปั้น | เปลี่ยนไว้ให้ชม ฯ | ||
| ๗๙ | |||
| ๏ สระบัวบงกชช้อย | ชูดวง | ||
| บานเบิกเรณูรวง | ร่วงรุ้ง | ||
| คิดถันยุคลพวง | มาลาศ กูเฮย | ||
| หอมระรินกลิ่นฟุ้ง | ทราบเนื้อยังหอม ฯ | ||
| ๘๐ | |||
| ๏ ฝุ่นทรายปรายประถั้ว | สบสกนธ์ | ||
| พิศภักตรพี่ฦๅยล | เยี่ยงงิ้ว | ||
| อายแดดแผดเผาลน | กายก่ำ ไหม้นา | ||
| โรครักรอบรัดติ้ว | คิดอื้อเต็มเอือม ฯ | ||
| ๘๑ | |||
| ๏ ท่านางนางนิ่มน้อย | เดินมา พี่ฤๅ | ||
| เพื่อจะสรงกายา | ส่างร้อน | ||
| เชิญนุชแม่ลีลา | หาพี่ เทอญแม่ | ||
| คอยบเห็นงนางข้อน | อกโอ้อาดูร ฯ | ||
| ๘๒ | |||
| ๏ ห้วยด้วนด่วนจากเจ้า | จำเป็น | ||
| ห้วยก็ด้วนดุจเห็น | หดห้วน | ||
| เห็นห้วยหากคิดเอ็น | ดูอก ตูนา | ||
| ดึงเด็ดสวาดิ์ด้วน | ขาดด้วยด่วนมา ฯ | ||
| ๘๓ | |||
| ๏ พนมรักนามแห่งห้วย | ชลธี | ||
| รักพี่รักแสนทวี | กว่าฟ้า | ||
| จากรักพ่างเพียงชี | พิตรมอด แลแม่ | ||
| รักช่วยแบ่งรักข้า | ควบด้วยพนมดง ฯ | ||
| ๘๔ | |||
| ๏ ทับตะโกพฤกษชาติเชื้อ | สูงรหง | ||
| เซ็งแซ่เสียงบุหรง | ร่ำร้อง | ||
| นางเก้งระบือดง | ทรายถึก กทิงนา | ||
| เสียงพยัฆคำรนก้อง | ปีบเปรี้ยงรงมไพร ฯ | ||
| ๘๕ | |||
| ๏ ค่ายใหญ่อยู่ใกล้ท่า | นัทที | ||
| ลำแม่ภาชีมี | ชื่ออ้าง | ||
| น้ำใสสนิทดี | ดูดุจ กรองนา | ||
| นึกระกำยามร้าง | ถูกร้อนฤาเย็น ฯ | ||
| ๘๖ | |||
| ๏ นางเนืองกะเหรี่ยงทั้ง | หญิงชาย | ||
| บ่าแบกของถวาย | อยู่ซ้อง | ||
| โอ่อวดประกวดกาย | ตามเพศ เขานา | ||
| เมียลูกหลานพี่น้อง | บ่าวข้าหญิงชาย ฯ | ||
| ๘๗ | |||
| ๏ สาวสาวเหล่ากะเหรี่ยง | สวยสวย | ||
| ปักปิ่นเกล้าผมมวย | แช่มช้อย | ||
| เงินไพลูกปัดรวย | ร้อยรอบ คอนา | ||
| ขมิ้นขัดผัดหน้าชม้อย | ม่ายเหลี้ยงเอียงอาย ฯ | ||
| ๘๘ | |||
| ๏ ขับลำทำเล่นได้ | หลายกล | ||
| เขาชิดเฉียดตำทน | ส่ายอู้ | ||
| เสื้อแสงที่สวมตน | เต็มหยาบ คายนา | ||
| พูดอะไรไป่รู้ | เรื่องเบ้อเบิ่งควาย ฯ | ||
| ๘๙ | |||
| ๏ เดินทางกลางป่าไม้ | ดงดอน | ||
| เห็นแต่เต็งรังสลอน | สลับสล้าง | ||
| ไผ่รวกรกทางจร | รานกิ่ง ลงแฮ | ||
| ปะมะขามป้อมบ้าง | หยุดยั้งเก็บอม ฯ | ||
| ๙๐ | |||
| ๏ กล้วยไม้ไต่ไม้ข้าง | รัถยา | ||
| ส่งกลิ่นตระหลบมา | เฟื่องฟุ้ง | ||
| กลกลิ่นขนิษฐนา | รีรัตน์ เรียมเอย | ||
| หอมตระหลบอบมุ้ง | รุ่งเช้ายังหอม ฯ | ||
| ๙๑ | |||
| ๏ ผ้านางนางห้อยคบ | พฤกษา ไว้ฤๅ | ||
| คือว่าตาษพัตรา | หนุ่มเหน้า | ||
| ทองกวาวผาดแลมา | แดงดาษ ตานา | ||
| คิดว่าทรับในเจ้า | แสดพื้นชมภู ฯ | ||
| ๙๒ | |||
| ๏ ลมชายไม้แผกต้น | ดงรัง | ||
| ใบผลัดร่วงโรยรัง | พ่างพื้น | ||
| ยามแรมนิราศวัง | มาเถื่อน | ||
| ม่นหมกออกราชื้น | เช่นไม้รังโรย ฯ | ||
| ๙๓ | |||
| ๏ ใบไม้โรยร่วงพื้น | ปัถวี | ||
| จ่อจุดเปลวอัคคี | ลวกไม้ | ||
| ดุจจิตรพี่จากศรี | เสาวลักษณ์ | ||
| เพลิงราคร้อนลวกไส้ | สุดสิ้นฉันใด ฯ | ||
| ๙๔ | |||
| ๏ มะขามเตี้ยชาวด่านตั้ง | รักษา | ||
| ขามรุ่นร่มสาขา | กิ่งค้อม | ||
| พื้นลาดสอาดตา | ดุจปราบ ไว้แฮ | ||
| หญ้าขึ้นปกคลุมล้อม | รอบต้นขามดง ฯ | ||
| ๙๕ | |||
| ๏ คิดความยามจากเจ้า | มาเดียว | ||
| เห็นสนุกนิ์จักเหลียว | เปล่าค้าง | ||
| หวั่นหวั่นอุระเสียว | สายสวาดิ์ พี่เอย | ||
| แรมเริศรศรักร้าง | ใคร่กลั้นใจตาย ฯ | ||
| ๙๖ | |||
| ๏ ถึงท่าตะคร้อครั่น | ครื้นดง | ||
| มารถคชเกวียนกง | กึกก้อง | ||
| ลงท่าเรียบริมคง | คาแน่น เรือนา | ||
| เสียงเรียกเสียงกู่ร้อง | ค่ำแล้วยังอึง ฯ | ||
| ๙๗ | |||
| ๏ ยินเสียงสุโนกร้อง | กังวาน | ||
| ไก่เถื่อนส่งเสียงขาน | เจื่อยแจ้ว | ||
| จำจรจากสถาน | ถิ่นที่ นั้นนา | ||
| เรือจวบแจวคลาศแคล้ว | เคลื่อนคล้อยโดยทาง ฯ | ||
| ๙๘ | |||
| ๏ มากลางแม่น้ำเชี่ยว | ชลปรึง ปรีนา | ||
| แจวกระดิกเต็มตึง | ตืดแท้ | ||
| ดึงดันดุจเรียมดึง | เด็ดสวาดิ์ มานา | ||
| ดึงบอหลุดเลยแล้ | สุดสิ้นแรงโรย ฯ | ||
| ๙๙ | |||
| ๏ ยามร้อนร้อนยิ่งล้ำ | เหลือทน | ||
| ดุจพิษอัคนีลน | ลวกไหม้ | ||
| ร้อยกายฤๅร้อนกล | เสมอจิตร ร้อนแฮ | ||
| ร้อนยิ่งพิษไข้ไข้ | ขาดร้อนยังมี ฯ | ||
| ๑๐๐ | |||
| ๏ ปรานีนุชนาฏน้อง | เนาวสถาน | ||
| แม้นแม่มาจักลาน | จิตรขึ้น | ||
| ชมหาดสอาดปาน | ปูนเปรียบ ใดเลย | ||
| สรงสนานน้ำตื้น | คิดแล้วคงลง ฯ | ||
| ๑๐๑ | |||
| ๏ เหนฝูงมยุเรศฟ้อน | ฟายหาง | ||
| รางหมูมยุรนวลนาง | แวดล้อม | ||
| คิดองค์อัปศรสุรางค์ | รายรอบ เรียมนา | ||
| ยามเริศไร้นางห้อม | พี่เพี้ยงอายยูง ฯ | ||
| ๑๐๒ | |||
| ๏ ริมริมนาเวศล้อม | กลาดำ มากนา | ||
| ปลายปีกมีเดือยประจำ | จ่อจ้อง | ||
| เจี๊ยบเจี๊ยบจี๊บจี๊บทำ | กระดุก กระดิกนา | ||
| ดังจะถามข่าวร้อง | เรียกให้หยุดเรือ ฯ | ||
| ๑๐๓ | |||
| ๏ นกตะกรุมสุ้มเที่ยว | หาปลา | ||
| หัวโม่งเหม่กายา | เย่อนเย้อ | ||
| ใครมาศสวดิ์นา | รีรัตน เรียมแฮ | ||
| ขอจุ่งกลับกลายเก้อ | คาดแม้นนกตะกรุม ฯ | ||
| ๑๐๔ | |||
| ๏ ฝูงพิหกริมมากแล้ | หลายพรรณ | ||
| บ้างร่อนบ้างราผัน | ผาดร้อง | ||
| จับไม้ร่ายเรียงรัน | คล้ายคู่ เคียงนา | ||
| ดังจะชวนชักน้อง | พี่ยิ้มยามครวญ ฯ | ||
| ๑๐๕ | |||
| ๏ บุญใดมาได้เที่ยว | แสนสนุกนิ์ | ||
| ฤๅบาปมาทำทุกข์ | โทษให้ | ||
| จากมาฤๅมีศุข | สุกครู่ เดียวนา | ||
| ก่นแต่ให้เล่าให้ | เล่าล้ำเหลือทน ฯ | ||
| ๑๐๖ | |||
| ๏ เรือล่องระลิ่วล้ำ | ตำบล | ||
| บัดลุแก่งหลวงยล | ย่านแท้ | ||
| ชลเชี่ยวฉวางวน | เวียนวิ่ง มานา | ||
| หินเกิดเกะกะแก้ | กีดค้างกลางทรวง ฯ | ||
| ๑๐๗ | |||
| ๏ เกิดแก่งกีดกั้นท่า | ทางจร | ||
| อกพี่จากจอมสมร | กว่านั้น | ||
| ร้อยแก่งประกับถอน | มาเทียบ เสมอฤๅ | ||
| ยังแต่สองกำปั้น | ทุกก้อนแก่งทรวง ฯ | ||
| ๑๐๘ | |||
| ๏ หลายคืนหลายค่ำเช้า | ขวบเดือน | ||
| เช่าค่ำไป่รู้เลือน | เลอะหวุ้น | ||
| แสนโศกยิ่งซ้ำเตือน | แต่กลับ แลแม่ | ||
| มัวมืดอกชรหมุ้น | หมกไหม้หัวใจ ฯ | ||
| ๑๐๙ | |||
| ๏ น้ำไหลไหลรีบรอน | เร็วไป น่อยนา | ||
| เยียวล่วงบอทันใจ | จอดช้า | ||
| เขาตกนี่ตกใด | ดุจอก เรานา | ||
| เจ็บดังตกเขาห้า | สิบครั้งยังระบม ฯ | ||
| ๑๑๐ | |||
| ๏ แควใหญ่ใหญ่ยิ่งด้วย | อันใด | ||
| ใหญ่เพราะชลเชี่ยวไหล | คัดกว้าง | ||
| เชิญเร็วช่วยพาไคล | คลาล่วง ไปนา | ||
| ร่วมพี่รักแรมร้าง | เริศไว้ไกลนาน ฯ | ||
| ๑๑๑ | |||
| ๏ น้ำไหลจักลากให้ | ลอยลง ไปนา | ||
| ยังจักแจวขืนคง | คึ่นเหล้า | ||
| ถึงกาญจนบูรีตรง | กันฟาก หนึ่งนา | ||
| เรือจอดจักชวนเจ้า | ยาตรขึ้นไหนนาง ฯ | ||
| ๑๑๒ | |||
| ๏ ครางครวญคร่ำเนตรฉุ้ม | ชลไนยน์ | ||
| เที่ยวทุกแห่งหนไหน | ห่อนเว้น | ||
| กี่เดือนกี่วันไกล | สวาดิ์แม่ มาแม่ | ||
| สิ่งแต่นาสิกเฟ้น | ฟกช้ำก่ำแดง ฯ | ||
| ๑๑๓ | |||
| ๏ ไฉนแม่ถอดรูปไว้ | ไนยตา พี่ฤๅ | ||
| เสียดแซกดวงชีวา | เวี่ยด้วย | ||
| จับจิตรพี่จึงอา- | ดูรคร่ำ ครวญแฮ | ||
| จรจากจำม้วยม้วย | มอดแล้วฤๅลืม ฯ | ||
| ๑๑๔ | |||
| ๏ หลวงยวนอยู่ถ้ำที่ | เงื้อมเขา | ||
| เหนศุขสงัดเงา | เงียบคลึ้ม | ||
| ยามยากวิโยคเยาว | มาเปลี่ยว กายแฮ | ||
| คิดจะบวชสวดพรึ้ม | พวกพ้องหลวงยวน ฯ | ||
| ๑๑๕ | |||
| ๏ พุรางทางน้ำหน่อย | หนึ่งไหล | ||
| ไหลบ่อหยุดเย็นใส | เซาะซึ้ง | ||
| ซึ้งสุดเสมอไนย | เนตรหลั่ง ไหลแฮ | ||
| หลั่งลึกล้นตุ่มครึ่ง | วิดแล้วยังเหลือ ฯ | ||
| ๑๑๖ | |||
| ๏ ไปเขาชนไก่บ้าน | กาญจนบุรี | ||
| ที่อยู่ทองประศรี | สอบเหล้า | ||
| ไม่เห็นสักคนมี | อยู่ที่ นั้นนา | ||
| มีแต่สิงสัตว์เข้า | หยุดยั้งอาไศรย ฯ | ||
| ๑๑๗ | |||
| ๏ เที่ยวไปพบแม่น้ำ | ลำตะเพิน | ||
| ทางทัพข้าศึกเดิน | สู่ด้าว | ||
| ตลิ่งสูงเสมอเนิน | เขาหนึ่ง แลนา | ||
| เพียงแต่ยกบาทก้าว | ฝุ่นฟุ้งมัวมน ฯ | ||
| ๑๑๘ | |||
| ๏ เรือล่องดูยิ่งช้า | บอทัน ใจแฮ | ||
| เยียวว่าเหาะได้พลัน | สู่เหย้า | ||
| บอนานบอเนิ่นวัน | ทนเบื่อ นาแม่ | ||
| เรือรีบระเห็จเข้า | สู่ห้องหานาง ฯ | ||
| ๑๑๙ | |||
| ๏ จากมาหมายมอดม้วย | ฤๅคง คืนเลย | ||
| นับแต่รอบสกัดวง | ทุกครั้ง | ||
| จ่อจิตรประจวบจง | เจียนรอบ ปีแม่ | ||
| ยืนนั่งนอนเดินตั้ง | แต่ร้อนฤๅเสบย ฯ | ||
| ๑๒๐ | |||
| ๏ กำสรวญกำสรดสร้อย | เสน่หา | ||
| แม้นจักลงเลขา | ห่อนสิ้น | ||
| ร้อยกัลป์กัลปเกิดมา | ฤๅร่ำ เขียนแฮ | ||
| ร้อยหัดถ์ร้อยโอษฐสิ้น | ลอกไว้ยังเหลือ ฯ | ||
| ๑๒๑ | |||
| ๏ ร่ำเรื่องนิราศไห้ | หาศรี | ||
| ท้าวสุภัติการภักดี | กล่าวอ้าง | ||
| แสดงศักดิ์กระสัตรี | ตรองตริ ทำแฮ | ||
| ไร้เพื่อนภิรมย์ร้าง | รักเร้นแรมไกล ฯ | ||
| ๑๒๒ | |||
| ๏ ใดใดนิราศเบื้อง | เบาราณ | ||
| ล้วนแต่ชาวชายชาญ | แต่งแต้ม | ||
| แถลงเลศลักษณ์โวหาร | หญิงร่ำ รักแฮ | ||
| ปวงปราชญ์ไป่ควรแย้ม | เยาะเย้ยยิ้มหยัน ฯ | ||
| ๑๒๓ | |||
| ๏ คิดการไป่ว่างเว้น | วันวาร | ||
| ดูเครื่องนำการงาน | มากแท้ | ||
| จักแต่งเรื่องพิศดาร | เหนื่อยนัก นาแม่ | ||
| เต็มบ่อหร่อป้อแป้ | สุดสิ้นแรงโรย ฯ | ||
| ๑๒๔ | |||
| ๏ แม้นมีวันมากได้ | ตรองทำ | ||
| คงจะคิดสู้คำ | เก่าได้ | ||
| ตกค่ำง่วงงึมงำ | ม่อยหลับ ไปนา | ||
| ผิเกียจเข้าสิงไส้ | ซิบซื้อเลยลืม ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา
