à¸à¸´à¹€à¸«à¸™à¸²à¸„ำฉันท์ ตà¸à¸™à¹€à¸‚้าห้à¸à¸‡à¸ˆà¸´à¸™à¸•à¸°à¸«à¸£à¸²
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|อิหนเาคำฉันท์ ตอนข…')
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|อิหนเาคำฉันท์ ตอนข…')
รุ่นปัจจุบันของ 16:07, 4 สิงหาคม 2553
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระบวรราชนิพนธ์: กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ
บทประพันธ์
| ๑๑ | |||
| ๏ ปางนั้นพระผู้พงศ์ | สุริยวงศ์กระยาหงัน | ||
| เนาในประเสบัน | นคเรศหมันหยา | ||
| ๏ รำพึงคะนึงใน | หฤทัยจะถอนลา | ||
| ยังจินตะหราสา | รภิรมยสมสมร | ||
| ๏ พออัสดงลง | ก็สระสรงสุคนธร | ||
| ขัตติยาวราภรณ์ | รตพัตรวรำไพ | ||
| ๏ ทรงกาญจนเมขลา | วชิราระเรืองไร | ||
| กรายกฤชครรไล | จรยังนิเวศน์วัง | ||
| ๏ เสด็จสู่พิมานมณ | ฑิรยลอนุชยัง | ||
| ใบบานทวารบัง | ทศนะลักษณลาวัณย์ | ||
| ๏ งามทรงสถิตแท่น | วิมลแม้นสุรางค์สววรค์ | ||
| เล่นด้วยกำนัลอัน | ตบุริกยุพาพาล | ||
| ๏ เงื่อนดาวประดับดวง | ศศิช่วง ณ คัคณานต์ | ||
| ไตรโลกยเล็งลาน | ทิพลักษณขวัญตา | ||
| ๏ ผิวพักตร์พิมพ์พรร | ณสุวรรณอาภา | ||
| แสงเทียนชวาลา | รุจิรัตนชัชวาลย์ | ||
| ๏ บางเกศดำกลโฉม | วิยโรมอฉาพาล | ||
| คู่ขนงและก่งปาน | วรคันธนูศิลป์ | ||
| ๏ บงอักษิคมขำ | ดุจน้ำมณีนิล | ||
| นาสายุพาพิน | นิขขอก็กลกัน | ||
| ๏ บงโอษฐอรเยื้อน | วิยเตือนประโลมขวัญ | ||
| แก้วกาฬกลทัน | ตะคละคลับคละเคลือบแสง | ||
| ๏ บงปรางประภายล | วิยผลปรางแปลง | ||
| แสลงกามะยวนแยง | ดำริรักษเพิ่มภิญ | ||
| ๏ บงกรรณตระการกาญจน์ | กุสุมาลเจียรจินต์ | ||
| สอเหมะกามลิน | ศะวิลาสกลกรรฐ์ | ||
| ๏ บงถันยุคลเคียง | ลออเพียงประทุมถัน | ||
| ทรวงเทียมพระแท่นบรรจ์ | ถรณ์รัตนาไมย | ||
| ๏ งามงวงคเชนทร | กลกรระทวยไกว | ||
| รำภาสุราลัย | วิยลักษณสมบูรณ์ | ||
| ๏ เล็งลักษณ์สุรางรัตน์ | กำเดาะดัดฤดีดูร | ||
| เคาะทวาระแจ้งมูล- | รหัสบาหยัน | ||
| ๏ แฝงไฟคระไลยัง | วรนุชลาวัณย์ | ||
| บาหยันกำนัลอัญ | ชวลิตหลีกลา ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ ปางองค์อนงคนุชนาฏ | ยุพราชจินตะหรา | ||
| เหลือบเห็นพระเชษฐจรมา | คฤหาสนะเนาใน | ||
| เทียมองค์ ณ แท่นกนกอาสน์ | อรหวาดประหว่าใจ | ||
| อายองค์บอาจวจนะใด | อรอัญชลีกร | ||
| ๏ เลื่อนองคแอบบวรบรรจ์ | ถรณ์พรรณประภัสสร | ||
| ก้มพักตร์ชำเลืองนยประงอน | ชรม้อยชม้ายเมิน | ||
| ๏ ทัศนายุพินทภคินี | สุดดีสะเทินเหิน | ||
| พริ้มพักตร์ประภาษพจเจริญ | รสรักษกล่าววอน | ||
| ๏ อ้าแม่เสมอสมรพี่ | จิตรพี่ประสงค์สมร | ||
| ฤๅแม่ขนางจิตรประงอน | และบเอื้อบอีนัง | ||
| ๏ ความเรียมสวาดิอรอุสาห์ | จรมาลุวังหลัง | ||
| แขกมา ณ ห้องวนิตดัง | ฤบทักบท้วงเรียม | ||
| ๏ เชิญนุชร่วมบวรอาสน์ | และประภาษธรรมเนียม | ||
| ตรัสพลางก็ทรงนิสิทเทียม | วรนุชทับเพลา | ||
| ๏ เชยช้อนตระอรรศสุคน | ธวิมลกลิ่นเกลา | ||
| กุมกรตระกองยุพเยาว์ | อภิรุยหแท่นทอง | ||
| ๏ จินตะหราสุดากรก็ปัด | วรหัตถผันขนอง | ||
| ค้อนเคืองชำเลืองนยทำนอง | ชรม่ายชเมียงมา | ||
| ๏ ชักชายสไบวิบุลบัง | ปรยุธรอังคา | ||
| งามงอนและงามกิริยอา | กปรทดระทวยที | ||
| ๏ เชษฐาตระกองกรสัมผัส | สดำรัสประโลมศรี | ||
| อ้าแม่วิมลมุขมี | มนะเคียดระคางไฉน | ||
| ๏ เรียมแสนสเนหยุพเรศ | ดุจเนตรและดวงใจ | ||
| หวังรักษร่วมหทยใน | วรนุชไยขนาง | ||
| ๏ หมายมอบประกอบกิติสมต | สิริยศน้องนาง | ||
| เป็นปิ่นอนงค์คณะสุราง | คภิรมย์เสมอสมร | ||
| ๏ เงยพักตรเทอญนุชจะเล่า | กิจเก่าและปางจร | ||
| สู้ยากประจากรมนคร | ทรุเทศกันดาร | ||
| ๏ ส่ำสัตว์คณาจตุรบาท | ก็ฉกาจกำแหงหาญ | ||
| ข้ามห้วยและเหวศิขรธาร | บมิคิดชิวาลัย | ||
| ๏ มาได้ประสบวิมลพักตร์ | บมลักและเคืองไฉน | ||
| ทรวงเรียมก็เทียมผทมใน | ทุลเผากำเดาดอง | ||
| ๏ ตรัสพลางประคองพระอรแอบ | อุระแนบประโลมลอง | ||
| อย่าข่วนบควรวิรุธจอง | นขะนุชจักสลาย | ||
| ๏ ถึงกฤชมหิทธิฤทธิเหน็บ | ก็บเจ็บจะแทงกาย | ||
| เพื่อพี่พิกลจอตรกระวาย | รสรักษลนลาม | ||
| ๏ จินตะหราชำเลืองนยนะค้อน | สลัดกรสนองความ | ||
| น้อยจิตรปรลักษณ์นุศักดินาม | บมิผู้จะเกรงใจ | ||
| ๏ เพียงชลท่วมมุขวิบาก | และจะปากบได้ใด | ||
| เข้ามา ณ ห้องสยนะใน | พละการบการุญ | ||
| ๏ ไป่ได้จะเกรงพระบิตุราช | วิยภาษเทียมทุน | ||
| ข้าข้อยนิต้อยประยุรบุญ | และจะเทียบฤเทียมถึง | ||
| ๏ เชิญเสด็จนิวัตวรสถาน | บมิการจะอื้ออึง | ||
| ทราบบุเพเทพอุภยพึง | จะพิโรธเที่ยงทัณฑ์ | ||
| ๏ อ้าแม่บควรพิรุธพี่ | กิจนี้ตุนาหงัน | ||
| โทไท้ประสาทประสิทธิขวัญ | นยเนตรสมสอง | ||
| ๏ ใช่เรียมจะลอบประพฤติการ | พละหาญลำพองลอง | ||
| รอยบุญญสันนิธยปอง | บุรเพนิวาศา | ||
| ๏ จงแม่และมีมธุรจิต | ตะสนิทปรียา | ||
| เรียมหวังสวาดิอรยิหวา | อวสานวันวาย | ||
| ๏ น่าสรวลสำนวนพิเราะหอ้าง | ธ ริร่างประดิษฐดาย | ||
| สองท้าวฤเบาจิตรจะหมาย | อนุญาตยอมตาม | ||
| ๏ ต่ำศักดิ์ก็เจียมสริรกาย | บมิหมายพยายาม | ||
| เกินอาตม์ก็ขลาดดำนิรความ | ครหาประชาชน | ||
| ๏ รักนักก็มักจะนิรร้าง | บุรอ้างบควรฉงน | ||
| เชื่อชายก็หลายกลระคน | จะภิรมยกี่วัน | ||
| ๏ หนึ่งบุษบาวรพธู | ธ ก็สู่ตุนาหงัน | ||
| สมวงศ์และทรงสฤษฎิสรรค์ | สุรสิทธิเยาว์มา | ||
| ๏ รักน้องจะครองและฤจะลับ | กฤติศัพท์จะฦๅชา | ||
| สองเมืองจะเคืองบวรบา | ททะวัตกระษัตรี | ||
| ๏ ผู้ยากก็ย่อมจะอปยศ | สุริยยศยังดี | ||
| เผลียงหลั่ง ณ กุฏศิขรี | ก็ปวัตน์สุธาธาร | ||
| ๏ ใช่น้องจะแกล้งสฤษฎิกล่าว | กลก้าวและเกี่ยงการ | ||
| จงมีมโนนุสรญาณ- | คะเนคะนึงตรอง | ||
| ๏ อ้าแม่วิมลมุขวิลาส- | ฉลาดเฉลียวฉลอง | ||
| สวาดิแม่เสมอสมรปอง | สุจริตจริงใจ | ||
| ๏ สู้ยากลำบากตำบลจร | วนครทุราไคล | ||
| ไป่คิดชิพิตรจะประลัย | สัตยาพยายาม | ||
| ๏ แม้มาตรบได้วรอนงค์ | ยุพยงเฉลิมกาม | ||
| นางใดคในนครงาม | ก็บได้จะไยดี | ||
| ๏ แม้องค์พระบิตุรพิโรธ | บมิโปรดจะพรากศรี | ||
| ดาหาบห่อนจรลี | และจัรับ ธ ปรับทัณฑ์ | ||
| ๏ ซึ่งเจ้าจะกล่าวประยุรต่ำ | จะขอคำประงอนอัน | ||
| บุษบาก็เป็นขนิษฐขวัญ | นยเนตรก็น้องยา | ||
| ๏ สองเจ้าก็หน่อภคินิมาตุ- | ระราชเรียงมา | ||
| รู้ทั่วประเทศทิศประชา | กรล่วงดำเนียรไฉน | ||
| ๏ ตรัสสั่งประคองพระกรสอด | อุระลอดสไบใบ | ||
| บังสัตบงกชชไม | ยถกลเกิงกาม | ||
| ๏ อ้านี้และฤๅกรุณน้อง | เสนาะพร้องและลวนลาม | ||
| หยาบคายบวายประพฤติตาม | อิสรภาพเกียรติไกร | ||
| ๏ ใครเล่าจะล่วงดำนิรนินท์ | ธิบดินทร์จะได้ใด | ||
| บุญน้อยก็แน่นรคใน | นุประเทศจะหยามหยัน | ||
| ๏ ว่าต่ำประยูรและบมิเจียม | ชลอเลียมประโลมภรร | ||
| ดาท่านภิรมย์รสกระสัน | ชนชาติจะหาศหาย | ||
| ๏ กฤติศัพท์ฤลับปรปวาท | ประยุรญาติจะพลอยอาย | ||
| ชั่วชื่อจะฦๅตนุมลาย | ชนมแล้วก็ย่อมยัง | ||
| อ้าแม่ไฉนดำริฉะนี้ | บพอที่ระวังฟัง | ||
| เรียมมานิรานครหวัง | วนิดาพยายาม | ||
| สองเวียงก็เดียงนุกิจสิ้น | จะดำนิรก็ใช่ความ | ||
| จงแม่อำนวยนุกุลตาม | มธุรจิตรโดยเรียม | ||
| ๏ ตรัสพลางตระกองกรตระโบม | วิมลโฉมประลองเลียม | ||
| เชยปรางประคองปยุธรเทียม | ทิพสัตบงบน | ||
| ๏ เริงรสมฤตยสัมผัส | สะตระกัฐกระมลมนท์ | ||
| อุ้มองค์วธูนิสิทบน | วรเพลาคละเคล้าคลึง | ||
| ๏ วางองค์ประทับผทมเทียม | ก็ละเลียมประโลมพึง | ||
| เริ่มรักษดำฤษณรึง | รสกามตระการกาม | ||
| ๏ เชยปรางวรางค์รสตระกล | ทิพยครธเทียมทาม | ||
| ช้อนถันะยั่วรสยำยาม | อภิรมยเริงรน | ||
| ๏ กันลองลำเลียมวิบุลบุษ | ปกมุทเคร่าฝน | ||
| กลีบกลัดกำหนัดพิรุณชล | ก็บใคร่ระบัดบาน | ||
| ๏ เมขลาก็แบวชิรชู | ปรุศสูรขว้างขวาน | ||
| พรรษาวลาหกก็ดาล | สิกโรชโลลง | ||
| ๏ ท่วมถิ่นชนิรสระสโรช | สิตะโปษปแบ่งบง | ||
| กชกลิ่นประทิ่นรสจรง | รสคนธคนธาร | ||
| ๏ สองสมภิรมย์รสสัมผัส | สะกำหนัดกำหนดนาน | ||
| สองสุขเสมอสุขะสนาน | ทิพยสระสโรชา ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ สองสมสมสวาดิ พระนุชนุชนาฏ เหิ่มหรรษ์หรรษา | |||
| ชื่นชมชมทิพย์ วิมลมณฑา ยำยามยามผา สุกสองสองสม | |||
| ๏ ชื่นเชยปราง สุคันธ์คันธางค์ รวยรื่นรื่นรมย์ | |||
| ตระอรอรแอบ เนียนแนบแนบนม เคืองค้อนค้อนคม ยั่วยวนยวนยี | |||
| ๏ พระหลงนงเยาว์ ลืมสองก่อเกล้า วิยดาภคินี | |||
| โฉมยงปลงสวาดิ พระราชสามี ลืมชนกชนนี ลืมพี่เลี้ยงสอง | |||
| ๏ เหิ่มรสรสรมย์ บรรเทิงบรรทม บนแท่นแท่นทอง | |||
| โฉมยงทรงพัด พระหัตถ์ประคอง เลยโลมโฉมน้อง แนบนิทรนิทรา ฯ | |||
| ๑๖ | |||
| ๏ เรื่องราวท่าวทั่วปรางค์ปรา | พี่เลี้ยงคณา | ||
| นิกรท้าวนางใน | |||
| ๏ ทรรษาหาเหตุเภทภัย | ความนี้ควันไฟ | ||
| อันพิษมาเผาเราผอง | |||
| ๏ ธุมาจะปิดป่วยปอง | ควรคมทูลสอง | ||
| กระษัตริย์จงทราบบาทมูล | |||
| ๏ คิดพลันพากันยาตรยูร | ยังปรางค์ทองทูล | ||
| ระบิลยุบลสารเสนอ | |||
| ๏ ราตรีพระเจ้าจรเปรอ | ปราสาทอำเภอ | ||
| พระอรอังกูรกานดา | |||
| ๏ แต่ปฐมยามไปยังมา | การเกินกิจจา | ||
| ผู้ข้าจะแก้แปรปราม | |||
| ๏ โทท้าวฟังสาวสนองความ | บมิท้วงทวนถาม | ||
| ประเมินประมาณการไกล | |||
| ๏ ต่างแลเนตรกันเป็นนัย | อำเออหฤทัย | ||
| ก็เข้าสิริไสยา | |||
| ๏ ปางองค์วงศ์อสัญแดหวา | สมสร้อยสุดา | ||
| จนจวนอุทัยแสงพรรณ | |||
| ๏ ซั้นเสียงกุกกุฏแก้วขัน | โอบอรลาวัณย์ | ||
| วิลาปประโลมโลมลา | |||
| ๏ อ้าแม่แม้ดวงชีวา | พระฮามจวนจา | ||
| มิกรจรัสรัศมี | |||
| ๏ จักอยู่ฤๅดูความดี | จักจรจากศรี | ||
| สวาดิคือขาดใจกลาง | |||
| ๏ โอ้อกสุดอกอางขนาง | โอ้พระน้องนาง | ||
| จงต่อสติตามเติม | |||
| ๏ จินตะหราน้อมศิรตังเหิม | ท่าวทูลจอมเจิม | ||
| นราธิเบศร์เชษฐา | |||
| ๏ น้องหวังบมิให้ไคลคลา | เนาในนรนา | ||
| ก็ยากจะปากปิดงำ | |||
| ๏ การนี้ละเมิดมากยำ | โทท้าวทราบคำ | ||
| ผู้โจทย์ไปแจงแจ้งความ | |||
| ๏ จักเคืองเบื้องบาทบ่งาม | ภีตภัยไฟลาม | ||
| แลควรนิวัตตรัสตรอง | |||
| ๏ เสาวนาเสานีย์นางสนอง | พระกรตระกอง | ||
| พระนุชโศกสั่งสาร | |||
| ๏ เรียมจักจำพรากเยาวมาลย์ | อยู่แม่อย่าดาล | ||
| มโนครหนโหนหา | |||
| ๏ วันนี้พระลบเพลา | คอยเรียมจักมา | ||
| ประสบประสมสายสมร | |||
| ๏ เสร็จสั่งวนิดาอาวรณ์ | แข็งขืนใจจร | ||
| ลีลาศด่วนด่วนคลา | |||
| ๏ เสด็จยังประเสบันอา | กงสรงคงคา | ||
| แลคราดสุคนธกำจร | |||
| ๏ กลบรอยนขะนางในกร | เสด็จทรง.... | ||
| ก็ออกยังอาสน์อาภา | |||
| ๏ พร้อมหมู่กิดาหยันเสนา | ตรัสเล่นเจรจา | ||
| สำราณสำรวลสรวลสันต์ | |||
| ๏ ประสันตาเฉยหน้าจำนรรจ์ | ค่ำนี้อัศจรรย์ | ||
| แลหลากกว่ากี้กลใด | |||
| ๏ ปิ่นเกล้าผู้เจ้าหายไป | ที่ไสยาใคร | ||
| จะรู้ระวังยังมี | |||
| ๏ แต่ปฐมยามเลยราตรี | เสด็จมาสู่ศรี | ||
| ไสยาศน์เมื่อสูรย์แสงสาย | |||
| ๏ ดูทีระทวยทอดกาย | เอนอาสน์อ่อนกาย | ||
| พะเพ้อพะพร่ำคร่ำครวญ | |||
| ๏ เชิงไข้ใช่เชิงประชวร | รอยรางควานกวน | ||
| แลเศร้าฉวีศรีสัน | |||
| ๏ พลางชูเบี้ยบนกำนัน | ขอพระเทวัญ | ||
| ผู้สิทธิช่วยเอาภาร | |||
| ๏ ขอพระไปวันทุกวาร | คลอเคล้าคลึงนาน | ||
| บันโดยมโนหรรษา | |||
| ๏ จักกินกุกกุฏเป็ดปา | นิศถวายเทวา | ||
| จงถ้วนทุกสิ่งสบสรรพ์ | |||
| ๏ พี่เลี้ยงเสนาคั่งคัล | ฟังคำคมขัน | ||
| ก็ค้าคะคึกคำสรวล | |||
| ๏ นฤเบศร์ยินแยบแย้มยวน | เออใช่การกวน | ||
| บ่เก้อมาก่อได้ดาย | |||
| ๏ ธรรมกาปากคนร้ายมาย | คำคาบบ่คาย | ||
| ก็คับอุระภินทา | |||
| ๏ ปิศาจสุรกายจักมา | ใช่การเจรจา | ||
| จะแค่นจะเคาะเยาะหยัน | |||
| ๏ ชอบถองลองคนปากคัน | ตรัสแล้วจรจรัล | ||
| เข้าที่สิริไสยา ฯ | |||
| ๑๙ | |||
| ๏ ปางองค์อรรคนรินทร์รุภินทรภุดา | |||
| หมันหยาพอเพลา | อุทัย | ||
| ๏ โสรจสรงคนธวารทิพาภรณำไพ | |||
| ทรงกฤชครรไล | ลิลา | ||
| ๏ ออกหมู่มุขคณาธรากนกอาสน์ | |||
| อามันตยามาตย์ | จรัล | ||
| ๏ ให้หามาตย์ตำมะหงงและจงจรชวัน | |||
| ทั้งสี่วิภาตพลัน | คระไล | ||
| ๏ ตำมะหงงทราบดำริถ้อยชะรอยนุกิจใน | |||
| ชวนสี่วิภาตไคล | ตระบัด | ||
| ๏ หมอบเผ้าหน้าพระทินั่งระวังยุบลอรรถ | |||
| คิดแก้กระแสตรัส | ประสงค์ | ||
| ๏ ท้าวหมันหยาทศนาวิภาตะตำมะหงง | |||
| มาใกล้พระองค์ทรง | ประภาษ | ||
| ๏ อิเหนาเขาบมิยำและทำทรนุกอาจ | |||
| ลอบโลมอนะนาฏ | ยุพา | ||
| ๏ ผู้ใหญ่ใดก็บรู้ก็ดูดุจทยา | |||
| ยอมยกธิดาภา | คิไนย | ||
| ๏ นิ่งดูอยู่ก็มิงามและความก็อุปไมย | |||
| ธุมาฤค่าใคร | จะปิด | ||
| ๏ แม้ทราบศรีปตหราทวาวรบพิตร | |||
| คงเราจะผิดคิด | รำคาญ | ||
| ๏ ตำมะหงงเสวกฟังพระอังคบริหาร | |||
| แจ้งทีธิบายการ | ก็ทูล | ||
| ๏ ว่าองค์ราชนดาทิพากรประยูร | |||
| หวังนาฏอังกูร | พะงา | ||
| ๏ สู้ยากจากนคเรศประเวศนุจรมา | |||
| รู้ทั่วประชาชา | ระบิล | ||
| ๏ ถึงทราบสองสุริยวงศ์จะทรงนุสรจินต์ | |||
| จักโทษพระภูมินทร์ | ชะไร | ||
| ๏ ขอจงทรงกรุณานดาพำนักนิใน | |||
| บัวบาทบงสุ์ไท | ธิราช | ||
| ๏ ทรงฟังเสวกสนองก็ต้องหทยนารถ | |||
| ทรงตรัสบริภาษราช | ธิบาย | ||
| ๏ ซึ่งองค์ราชนดาทยาธิตยหมาย | |||
| จักอวยก็จักอาย | กะผิด | ||
| ๏ การเป็นเห็นก็บงามจะปรามก็จะบมิด | |||
| ตามใจจะใครคิด | บการ | ||
| ๏ ตำมะหงงฟังพจนาดถ์ประภาษยุติสาร | |||
| ทูลลาพระภูบาล | ลิลาศ | ||
| ๏ ถึงถวายวันทิตองค์พระพงศ์ขตยราช | |||
| ทูลโดยยุบลนารถ | ทำนูล ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ ปางนั้นบรมพงษ์ | สุริยวงศ์สุเรสูร | ||
| ฟังตำมะหงงทูล | ธ ก็แสนเกษมศานต์ | ||
| ๏ อ่าองคสรงชล | สุวคนธหม่ามาลย์ | ||
| ทรงเครื่องอลังการ | กรคัณหกฤชจร | ||
| ๏ สู่ปรางค์สุรางค์ราช | คณะนาฏชลีสลอน | ||
| สถิตแท่นภิรมย์กร | ปรมาศพะงางาม | ||
| ๏ ทรงเล่าสำเนาองค์ | ปิตุรงค์ดำรัสความ | ||
| เรียงเรื่องสุหร่ายตาม | ตำมะหงงแถลงถวาย | ||
| ๏ ส่วนศรีวิบุลย์พรรณ | วิยจันทร์จรูญฉาย | ||
| ร่วมรักพระเชษฐ์ชาย | อภิรมยใหลหลง | ||
| ๏ ชายเนตรรับนัยน์ | หฤทัยยวนยง | ||
| แย้มยิ้มจำนรรจ์ทรง | สดุดีเสงี่ยมงอน | ||
| ๏ ท้าวเธอตระโบมโลม | วรโฉมวิมลสมร | ||
| เชยปรางประโยธร | ทิพถันปทุมาน | ||
| ๏ น้องนางบห่างบาท | ธิปราชสำราญ | ||
| หวนคิดคำนึงพาล- | วเรศสุดาทวา | ||
| ๏ แรมพักตำหรักใน | วนะลัยอนาถา | ||
| หวังใจจะรับมา | ธ ก็เล่าสำเนาปฐม | ||
| ๏ อ้าแม่และเรียมปาง | นิรร้างบุรีรมย์ | ||
| ดั้นดัดพนัสพนม | ทุรมารคจะด่วนดล | ||
| ๏ ดลผลปะราปี | ปะอรียโรมรณ | ||
| เรียมล้างมลายชนม์ | บุษสิหนาปจามรณ์ | ||
| ๏ สองพี่ระตูมต | ระย่อยยศแสยงสยอน | ||
| ขอขึ้นบต่อกร | ก็นำบุตรธิดาถวาย | ||
| ๏ เรียมเจตน์กมลมาด | ทวินาฏจะมอบกาย | ||
| เป็นน้อยพระนุชสาย | สมรเลี้ยงลำดับกัน | ||
| ๏ เรียมยังมิได้ต้อง | ยุพสองวิไลวรรณ | ||
| เกรงนุชจะเดียดฉัน | จะมิได้ชิสาสม | ||
| ๏ จึงไว้อุถัยพงศ์ | สุริยวงศชมรม | ||
| พาเหียรนครธม | นิรสถานก็นานมา | ||
| ๏ บัดองค์อนงค์สดับ | สรศัพทบัญชา | ||
| พริ้มพักตรปรีดา | อภิวันททูลพลาง | ||
| ๏ ข้อยข้าบรังเกียจ | จิตรเดียดทวานาง | ||
| อย่างแหนงกมลหมาง | จิตรข้ามิตานวล | ||
| ๏ โปรดรับสุดามา | นคราและจึงควร | ||
| เห็นแต่อดิศวร- | จุธานรากร | ||
| ๏ หนึ่งนางก็ไกลนาถ | บิตุราชมารดร | ||
| วิโยคนครจร | บมิได้จะยลใคร | ||
| ๏ บัดนาถสดับเสา | วนิย์เยาว์สนองไข | ||
| ชื่นชอบหทัยไท | ธ ก็สั่งปะเสหรัน | ||
| ๏ จงไปเผดียงมาตย์ | และวิภาตจัดกัน | ||
| รับโทพธูครร | ลยมานิเวศน์วัง | ||
| ๏ บัดนาฏปะเสหรัน | อภิวันทมายัง | ||
| ประเสบันแถลงดัง | สุรราชโองการ | ||
| ๏ ตำมะหงงสดับราช- | พระสาสนลนลาน | ||
| จัดสรรพยวดยาน | พิริยพลโจษจล | ||
| ๏ จากนัคราจร | วนดรตระบัดดล | ||
| พลับพลาก็หยุดพล | ทิศที่ผลูคัลย์ | ||
| ๏ แต่ตำมะหงงคลา | ณ พระพลาสุวรรณบรร | ||
| ยายกิจกำนัลอัน | บริรักษทูลสาร | ||
| ๏ ตำมะหงงดำเนินราช- | พระสาสโนงการ | ||
| มาเชิญสุดาพาล | จรยังบุรีรมย์ | ||
| ๏ สององค์อนงค์สดับ | สรศัพทชื่นชม | ||
| เข้าที่สนามฉม | สุวคนธกำจร | ||
| ๏ ผิวพักตร์ปรัดผัด | วิยรัชนีกร | ||
| ขัตติยนาริกาภร | ณวิจิตรผจงทรง | ||
| ๏ พร้อมสาวสนมนาฏ | ก็ลิลาศมาลง | ||
| วอทองวิจิตรวง | วรสูตรสุวรรณวัง | ||
| ๏ เสนาพลากร | บทจรหน้าหลัง | ||
| ย้ายยืดพยู่ห์ยัง | นคเรศรีบมา | ||
| ๏ ถึงวังประเสบัน | อฒจันทร์ทวารา | ||
| ท้าวนางคณานา | ริกนาฏตำแหน่งใน | ||
| ๏ เชิญสองสุรางคราช | ยุรยาตรอาศัย | ||
| สำราญหฤๅทัย | ณสถานประเสบัน ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ ปางหน่อชนินทรมเห | ศรเทวรังสรรค์ | ||
| จินตะหรายุพาพิมลพรรณ | วรภาคยสุนทร | ||
| ๏ เนาในนิเวศน์วรสถาน | สุขศานติสองสมร | ||
| เย้ายี้ซระซี้สรประงอน | รสยั่วยำยามยวน | ||
| ๏ เชษฐาตระกองกรสัมผัส | ก็ดำรัสกระเษมสรวล | ||
| วันนี้จะลาพระนุชนวล | จรยังอุภัยพะงา | ||
| ๏ ใช่แต่จะตั้งจิตรประสงค์ | วรองคกัญญา | ||
| คิดสองระตูบิตุรอา | วรณสั่งก็สงสาร | ||
| ๏ อยู่เทอญพระศรีสมรมาศ | นิรนาฏบแรมนาน | ||
| พอภาณุมาสมยกาล | จะนิวัตมาสม | ||
| ๏ นางฟังชำเลืองนยนะค้อน | ชลิกรประนมคม | ||
| ทูลเทียบทำเนียบนิตินิยม | กลเกมประกอบงาม | ||
| ๏ อ้าท้าวฤควรดำริดำรัส | และประวัติระวังความ | ||
| ใช่น้องจะเกี่ยงวิกลกาม | จะประเดียดชไมสมร | ||
| ๏ นางมาก็หลายทิวสวาร | นฤบาลก็ควรจร | ||
| ไป่ต้องจะกันกิจนิวรณ์ | จะไฉนฤใครปราม | ||
| ๏ อ้าแม่และเรียมสัตยพร้อง | และฤน้องบเห็นตาม | ||
| กล่าวเกลี่ยเฉลี่ยนุสรความ | กระแหนะเหน็บมโนแนม | ||
| ๏ ตรัสพลางก็เสสรสำรวล | ประเลาะลวนประโลมแกม | ||
| เชยเชื่อเฉลื่อภิรมย์แรม | หฤหรรษหรรษา | ||
| ๏ รอนรอนทิวัสะอัสดง | สุริยงพระลบลา | ||
| โลกย์ล่วงชะช่วงรชนิดา | รกดาษทิฆัมพร | ||
| ๏ สมเด็จอสัญสุริยวงศ์ | ก็สระสรงสุคนธร | ||
| ภูษิตวิจิตรรัตนภรณ์ | วชิราวรำไพ | ||
| ๏ ทรงกฤชสุราฤทธิประสาท | กรวาดวิไลไคล | ||
| เทียมสูรยจากวรวิไช | ยวิเชียรพิมานมา | ||
| ๏ เข้าไปในประเสปะนะนิเวศน์ | ยุพเรศมาหยา | ||
| แลเหล่าบุริกบริจา | นิทรหลับก็ดับโคม | ||
| ๏ สถิตเทียมผทมอนุชนาฏ | กรพาดละเลียมโลม | ||
| ไป่ศึกสกนธ์วิมลโฉม | ธ ก็แสร้งจะให้แคลง | ||
| ๏ อาลิงคกฤษฎิสุดา | วิยนุชากระซิบแถลง | ||
| มาเฝ้าพระพี่บมิแสดง | กิจหลับฤตื่นไฉน | ||
| ๏ มาหยา ธ แว่วสรจำนรรจ์ | วรกรรณสำคัญใจ | ||
| ว่าสังคมาระตะคระไล | ธ ก็ดัดประทมนาง | ||
| ๏ หมายแม่นพระนุชปริมสัง | สริรังคถามพลาง | ||
| อ้าพ่อไสมยะรติปาง | มฌิมาไฉนมา | ||
| ๏ ทรงสดับเฉลยอสจวาท | นุชมาดมโนอา | ||
| รภหวังจะยลมุขประภา | นิทรด้วยพระพี่นาง | ||
| ๏ ให้เชยพอวายนิวรโศก- | วิโยคเนิ่นปาง | ||
| ตรัสพลาง ธ ทรงสัมผัสพลาง | กรโอบพระองค์ออม | ||
| ๏ มาหยาเฉลียวจิตรก็ปัด | วรหัตถอันถนอม | ||
| แหนงองค์พระพงศ์สุริยปลอม | อนุชาและเปลี่ยนแปลง | ||
| ๏ เคลื่อนองค์จะเปลื้องพระวรหัต | ถสะบัดก็สุดแรง | ||
| อันธการนิโรธะหุติแสง | และจะแลบล่วงใด | ||
| ๏ เรียกเหล่าคณานรนิกร | นิทรนอนกระไรไฉน | ||
| โคมเทียนจะดับก็บมิใจ | แล้จะด้อมและดูดาย | ||
| ๏ ปางปวงอนงค์นิทรสดับ | สรศัพทสึกกาย | ||
| คว้าเทียนวิจลจิตรกระวาย | จรจุดหุลามา | ||
| ๏ ยลองค์นรินทรดิลก | ก็ตระหนกหทัยอา | ||
| ญาต่างประณตนิวตนา | นิรห้องสยารมย์ | ||
| ๏ มาหยาตระหม่ากมลเมี้ยน | มุขระเมียรก็บังคม | ||
| อายอ่อนชรอ้อนอิริยสม | สิริกัลยาณี | ||
| ๏ บัญชาวรารสประโลม | ดุรโฉมเฉลิมศรี | ||
| เริ่มเร่งอนงคคณะนี | กรจุดประทีปเทียน | ||
| ๏ มาส่องก็ปองนุชจะยล | วิมลพักตรพิศเพียน | ||
| แหนงใดแล่แม่บมิระเมียร | มุขพี่ฉะนี้ไหน | ||
| ๏ เชิญนุชนิสีทสหะพี่ | บพอที่จะอายไย | ||
| หมายมอบเสน่ห์สนิทใน | วรนุชสองสม | ||
| ๏ โดยที่ลำดับยศสุดา | สุขุมาวรากรม | ||
| จงแม่สโมสรนิยม | มธุรจิตรจำนงปลง | ||
| ๏ มาหยาสดับสรภิปราย | อรอายระทวยองค์ | ||
| น้อมเศียรภิวาทน์บวรบง | กชบาทสนองสาร | ||
| ๏ อ้าท้าว ธ ทรงนุเคราะหกา | รุญข้าจะอุปการ | ||
| เป็นนาฏอนงคบริพาร | บมิควรจะบัญชา | ||
| ๏ ข้าน้อยก็ไร้ประยุรยศ | ชนบทจำรายมา | ||
| เทียบทาสพระบาทมุลิกา | กรเลี้ยงฤเคียงควร | ||
| ๏ ใช่ที่ ธ มีจิตรประสงค์ | และพระองค์จะลามลวน | ||
| ไลมเล่นจะเป็นภิรมยวน | หฤทัยก็ใช่ที | ||
| ๏ ทราบเรื่องจะเคืองประทุฐทา | รุณพาธยายี | ||
| ชั่วชื่อจะฦๅ ณ ธรณี | นรชาติจะเย้ยหยัน | ||
| ๏ อ้าแม้ฤแสร้งสฤษฎิกล่าว | กลกล่าวจะเกียจกัน | ||
| ไป่เห็นสิเน่ห์อนุชฉัน | นยเนตรซ้ายขวา | ||
| ๏ หนึ่งจินตะหราวรยุพิน | ก็ถวิลจะอุปการ์ | ||
| ตัวเจ้าก็เผ่าขัตติยปรา | กฎิยศฤถ่อมองค์ | ||
| ๏ อ้าตรัสประภาษพจนไพ | เราะหจิตรพิศวง | ||
| ควรแหวกศิโรตมธำรง | คุณเกศกระษัตรี | ||
| ๏ ใช่ข้าพระบาทบริจา | บมิฝ่าจะภักดี | ||
| แต่ยังบวายวิตกมี | จิตรตกประหม่าใจ | ||
| ๏ เชิญเสด็จดำเนินนิวตนา | ณ มหาประสาทชัย | ||
| ข้าบาทเกรงพระอรภัย | จะพิโรธแหนหวง | ||
| ๏ บุญมากบยากจิตรจะทำ | ก็จะช้ำกำเดาดวง | ||
| พระคุณจะเป็นุเคราะหปวง | กิจนี้ก็ใช่ที | ||
| ๏ อ้าแม่และสารพะจะแกล้ง | กลแสร้งบปรานี | ||
| เรียมแสนสวาดิและฤบมี | จิตรเอื้อจะอาลัย | ||
| ๏ ใดเลยจะห้ามจิตรกำหนัด | ประดิพัทธเพียบใน | ||
| ทรวงรักษร้อนตระกลไฟ | ระอุอกกำเดาเผา | ||
| ๏ ตรัสปลอบประโลมพระอรองค์ | พระอนงคบนเพลา | ||
| พลางวางพระวรยุพเยา | วผทม ณ แท่นทอง | ||
| ๏ ตริบปรางสัมผัสประทุมมาศ | บุรสวาดิทำนองปอง | ||
| เอนแอบอุรากรตระกอง | วิยวัลย์สุวรรณพัน | ||
| ๏ สองสมสโมสรมนัส- | กำหนัดกมลมันท์ | ||
| ร่วมรักษร่วมรสกระสัน | สุขะรมยสมหมาย | ||
| ๏ ลำลองละเลิงรสตระกล | ทิพคนธอวลอาย | ||
| โอชาบลืมรสมลาย | สริรโลมะเสียวสัน | ||
| ๏ สองสุขเสมอสุขะสนาน | ทิพธารณท่าวัน | ||
| โนทยานตระการชนิรคัน | ติณชาติรามรมย์ | ||
| ๏ วรราชยุพรา | สุขุมาทวิกรม | ||
| สุขะในพระผทม | อภิมตยสำเริง | ||
| ๏ นิทรแนบยุพมาลย์ | ปฏิภาณกลเชิง | ||
| กลเล่หะละเลิง | จิตรโสมนสา | ||
| ๏ กุสุมาลวิลาส | ภินิกาษผกา | ||
| วรวรรษวลา | หกวัตนจำราย | ||
| ๏ ภุชเคนทลำพอง | พละลองฤทธิคาย | ||
| พิษพ่นชลปราย | ก็ชระลุมชลสินธุ์ | ||
| ๏ ทวิราชวเรศ | สิทธิเจตนจินต์ | ||
| กมเลศก็ภิญ | ญภิรมยสมร | ||
| ๏ กรโอบอรองค์ | พระอนงคประงอน | ||
| กลยั่วฤดิอร | รสรักษยำยาม ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ ปางกรุงกุเรปัน | บรมธรรมเรืองราม | ||
| เสาวนาระบิลความ | วรราชบุตรา | ||
| ๏ อยู่ในนิเวศน์เขตร | นคเรศหมันหยา | ||
| จวบจวนวิวาห์อา | ณติการกำหนดงาน | ||
| ๏ เคืองขัดพระหัททัย | ธก็ให้สฤษฏ์สาร | ||
| เรื่องราชโยงการ | สุรพจนให้หา | ||
| ๏ ยังมาตย์ชวันครร | ลยอัญชลีลา | ||
| เดินโดยดุรงค์พา | หนะคลาพลากร | ||
| ๏ ล่วงรัฐหมันหยา | สัปตวารสัญจร | ||
| เข้าในพระนคร | คมนาประเสบัน | ||
| ๏ ขึ้นเฝ้าถวายสาร | บริหารยุบลจรร | ||
| โลงภพเชิญครร | ลยคืนนิเวศน์เวียง | ||
| ๏ ปางองค์ปิโยรส | สดับพจน์อมาตย์เผดียง | ||
| คั่งคับหทัยเพียง | ทวิภาคภินทนา | ||
| ๏ ทรงรับสำเนาสาร | บมิอ่านก็บัญชา | ||
| สั่งมาตรอันมา | จรคืนนครคัล | ||
| ๏ จงทูลบรมบาท | บิตุราชธราธรรม์ | ||
| ว่าเราอภีวันท์ | วรบาททุเลาลา | ||
| ๏ จักอยู่สถารม | ยนิยมเจตนา | ||
| สี่ห้าทิวากา | ละจะวัตนาการ | ||
| ๏ ตรัสพลางก็ยวรยาตร | นิรอาสโนฬาร | ||
| เข้าสู่นิวาสถาน | จินตะหราสุมาสมร | ||
| ๏ มวญมาตยเนืองนาม | บุรตามเสด็จจร | ||
| แจ้งเหตุก็อาวารณ์ | บุตรภรรยาสถาน | ||
| ๏ ต่างแถลงนุกิตย์กัน | ธุระอันรำคาญนาน | ||
| มาตย์มาเผดียงการ | กิจแล้วก็เลยลา | ||
| ๏ ขึ้นมาและพาพล | จรดลวนามา | ||
| จวบเจ็ดทิวารา | ก็ลุกรุงกุเรปัน | ||
| ๏ เข้าสู่นิเวศน์วัง | จรยังพระโรงคัล | ||
| สุหร่ายเรื่องรหัสอัน | วิปลาสบขาดทูล | ||
| ๏ ศรีปัตหราสดับ | กิตติศัพทอังกูร | ||
| เคืองขัดหทัยดูร | ธุระด้วยวิวาห์การ | ||
| ๏ ตรัสว่าอิเหนาเยาว์ | กำเลาะเลาอำเภอพาล | ||
| ผู้ใหญ่ก็สามานย์ | บมิคิดจะผิดใจ | ||
| ๏ จักซ้ำจะหาเล่า | ก็จะเปล่าจะป่วยไป | ||
| ตรัสแล้วเสด็จใน | สิริสีหไสยา | ||
| ๏ ปางองค์อิเหนานาถ | อภิชาติอสัญหยา | ||
| อัษฎงคเพลา | ศศิรัศมิรังสี | ||
| ๏ คำนึงยุพินพา | ลสการะวาตี | ||
| หวังร่วมฤดีปรี | ดิภิรมย์เกษมสันต์ | ||
| ๏ ตรัสแถลงนุกิตย์ลา | จินตะหราวิมลพรรณ | ||
| แล้วสรงสุชลคัน | ธวิเลปรำพาย | ||
| ๏ ทรงภูษิตาภรณ์ | บวรวรรณวางชาย | ||
| เหน็บกฤชกรีดกราย | กรยูรยาตรา | ||
| ๏ เพี้ยนพิมพ์พิมลพรรณ | สุริยันตอาภา | ||
| อากาศพิมานมา | ณ สถานประเสบัน | ||
| ๏ ครั้นถึงเสด็จใน | สิริไสยนาพลัน | ||
| เวิกสาณินั่งบรรจ์ | ถรณ์เคียงอรงค์ทรง | ||
| ๏ สการะวาตี | ทฤษฎีพระโฉมยง | ||
| น้อมเศียรลดลง | นิรแท่นผทมทอง | ||
| ๏ ทรงยุดพระกรเยา | วประเล้าประโลมลอง | ||
| อ้าแม่และเรียมปอง | ปดิพัทธมาเยือน | ||
| ๏ ไยแม่ชรเมียงพักตร์ | บมิทักและเบี่ยงเบือน | ||
| ห่างเหินสะเทินเหมือน | ก็เพราะเพื่อบปรานี | ||
| ๏ อ้าจอมนราราช | ธ ประภาษไมตรี | ||
| ข้าน้อยเชลยนี | รประยูรจะยศใด | ||
| ๏ อ้าแม่วิเชียรรัตน์ | ฤอุบัติปัถไหม | ||
| ควรเรือนอุไรไพ | รุจิรัศมิรังสี | ||
| ๏ อ้าท้าวดำริไฉน | หฤทัยเดียวดี | ||
| องค์อรรคเทพี | จะวิรุทธหมางหมอง | ||
| ๏ อ้าศรีสมรพี่ | กิจนี้ก็ไตรตรอง | ||
| อย่าแม่บควรปอง | ภิตภัยไว้เรียม | ||
| ๏ อ้าทรงดำรัสกา | รุณข้านิจ้อยเจียม | ||
| ขอทูลพรับาทเทียม | วิยทาสบาทมูล | ||
| ๏ อ้าแม่และการใด | กิจใช้ก็เนืองนูน | ||
| จงแม่และอนุกูล | สหะพี่นิทรารมย์ | ||
| ๏ ตรัสพลางตระกรองค์ | พระอนงคเชยชม | ||
| ร่วมที่ผทมสม | สุขเสวยรสาสวรรค์ | ||
| ๏ ตริบรสกำโบลบง | กชจรงสุคันธ์จันทน์ | ||
| ช้อนชูถนอมถัน | ยุคลาประโยธร | ||
| ๏ เริ่มรสยำยามยวม | สุขสรวลเกษมสอน | ||
| ย้ายเยื้องเลงกลอน | กลเลหหลากหลาย | ||
| ๏ เกษกามพิโดรดวง | รสร่วงจำรายอาย | ||
| สิกเรณุโปรยปราย | สิตแก้วผกากาญจน์ | ||
| ๏ แมลงผึ้งคละคลึงเก | สรเรณุมณฑาร | ||
| เต่งตูมสะพุ่มพาล | บมิใคร่จะคลี่คลา | ||
| ๏ เชยชิมบอิ่มโอช | บุษโบษวโรชา | ||
| รมย์รสกรีธา | สุขลืมละเลิงสมร ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ สุขภิรมยองค์อร | ร่วมยำยามยอน | ||
| กมลมันท์ | |||
| ๏ ทวิขติยหฤๅหรรษ์ | สนทนาสรร | ||
| เกษมสอง | |||
| ๏ สุขดำฤษณลังลอง | เล่ห์ละบองกาม | ||
| ตระการกล | |||
| ๏ สุขภิรมยโกมล | แย้มผกาคนธ์ | ||
| ระเหยหวน | |||
| ๏ นิกรภมรครึมครวญ | เคล้าละอองนวล | ||
| สุมาลา | |||
| ๏ วิรุฬหกปวัตนา | วรรษธารา | ||
| ก็น่านนอง | |||
| ๏ นิกรอุรุคเผ่นผยอง | ผุดและดำฉลอง | ||
| ชลาสินธุ์ | |||
| ๏ สรนุกนิสุขเจตรจินต์ | แลตรโล่งอินทร์ | ||
| พิมานกาญจน์ | |||
| ๏ วนิตนฤปสำราญ | นิทรในสถาน | ||
| นิทรารมณ์ | |||
| ๏ อุระปะทะอรเนียนนม | เทียมผทมชม | ||
| ประทับพลาง | |||
| ๏ สุขรมยนิฤๅจาง | ในพระน้องนาง | ||
| สิเนหา | |||
| ๏ อุภยขติยไสยา | จน ณ เพลา | ||
| รพีพรรณ ฯ | |||
| ๑๖ | |||
| ๏ ปางนั้นสุริยวงศ์พงศ์อสัญ | เสวยรมย์ด้วยอรร | ||
| คเรศสการะวาตี | |||
| ๏ อรุโณทัยไขสี | โสรจสรงวารี | ||
| สุคนธกลั้วกลิ่นขจร | |||
| ๏ ลังการ์ภูษิตาภรณ์ | ทรงกฤชกรายกร | ||
| เสด็จยุบาทยาตรา | |||
| ๏ ประทับอัฒจันทร์ให้หา | สังคามาระตา | ||
| มาใกล้ดำรัสสั่งสาร | |||
| ๏ วันนี้จงเอาภาร | พาสองเยาวมาลย์ | ||
| ไปยังระเด่นจินตะหรา | |||
| ๏ จักได้คุ้นเคยไปมา | พำนักนิอุปกา | ||
| ระเผื่อจะเกื้อกังวล | |||
| ๏ บรรหารเสร็จสารยุบล | นิวัตยังมณ | ||
| ฑราขนิษฐนงพาล | |||
| ๏ สังคารับราโชงการ | ทูลสองเยาวมาลย์ | ||
| บันโดยยุบลบัณฑูร | |||
| ๏ ปางนั้นสองนาฏตระกูล | ฟังสารดาลภูล | ||
| มโนวิกลเกี่ยงกาย | |||
| ๏ เพื่อมานมานะละอาย | ทรงโศกาฟาย | ||
| ก็กล่าวลำพังคั่งเคือง | |||
| ๏ โอ้อกตกยากจากเมือง | บใครประเทือง | ||
| ก็ตั้งจะอ้างอัประมาณ | |||
| ๏ แม้องค์บุษบายุพาพาล | อันเป็นวงศ์วาร | ||
| อสัญประเสริฐสุริยวงศ์ | |||
| ๏ ควรเราอภิวาทบาทบงสุ์ | เป็นเกียรติยิ่งยง | ||
| บมิอ้างอดสู | |||
| ๏ จินตะหราวรราชพธู | ประยูรระตู | ||
| แลเราก็พักตร์พอทัน | |||
| ๏ ควรพระโลมเลี้ยงเพียงกัน | จักไหว้อภิวันท์ | ||
| เป็นน้อยฉะนี้แหนงตาย | |||
| ๏ เยาว์ใหญ่ไป่รู้เงื่อนสาย | จักไหว้วางอาย | ||
| ปรลักษณ์แก่เหล่าเผ่าพงศ์ | |||
| ๏ ตรัสพลางนางกำสรดทรง | ว่ายทรวงซบลง | ||
| สะอื้นพิไรรำพัน | |||
| ๏ พี่เลี้ยงโลมลาเภขวัญ | อย่าแม่เดียดฉันท์ | ||
| มโนมานถสงกา | |||
| ๏ จินตะหรานี้ธิตวรา | มาตุฉายุศมา | ||
| ก็เทียมระเด่นมนตรี | |||
| ๏ เนื่องในสุริย์วงศวรี | แม่คิดผิดที | ||
| บ่ยำพระยศยังไฉน | |||
| ๏ แต่พระบิตุเรศราไชย | ยังเกรงเกียรติไกร | ||
| บรรณาคำนับไมตรี | |||
| ๏ เจ้าข้ามาจากธานี | บมิโอนเอาดี | ||
| จะแข็งจะเคียดบมิขาม | |||
| ๏ ผิวท้าวทราบราวเรื่องความ | เกิดโกลีลาม | ||
| แลใครจะเป็นปกปอง | |||
| ๏ ควรแม่ถ่อมใจไตรตรอง | ฝากองค์แก่สอง | ||
| ขัตติเยศเกื้อการุญ | |||
| ๏ จะเป็นศรีสวัสดิในสุน | ทรเรืองประยุร- | ||
| ยศประเสริฐสากล | |||
| ๏ อย่าแม่ทฤษฐิถือตน | ใต้ฟ้าจำทน | ||
| พิรุณละอองอวลอาย | |||
| ๏ สองฟังพี่เลี้ยงบรรยาย | ทูลเทียบธิบาย | ||
| ดำรงหฤทัยไตรตรอง | |||
| ๏ ยินชอบขอบพี่เลี้ยงสนอง | สองพี่เตือนสอง | ||
| ก็ต้องระบอบชอบความ | |||
| ๏ แม้ไป่คิดสองทรงนาม | ใจน้องฤๅตาม | ||
| บ่คิดแก่ตัวสู้ตาย | |||
| ๏ ตรัสพลางชวนพระน้องชาย | ลีลาศผาดผาย | ||
| เข้าที่สนานสรงชล | |||
| ๏ ขัดสีฉวีวรรณวิมล | เมิลแม้นมณฑล | ||
| โสฬสจันทรกลา | |||
| ๏ กันกวดขมวดมวยมุรธา | กรอบพักตร์ลังการ์ | ||
| กรรเจียกแลจรบรรจง | |||
| ๏ อุทุมพรภูษิตทรง | รัดองค์อลง | ||
| กตแก้ววิเชียรเจียระไน | |||
| ๏ ตาดทองทับแสดสไบ | สร้อยศออำไพ | ||
| สะอิ้งสังวาลอาภา | |||
| ๏ ทองกรมังกรกลายพา | หุรัดรัตนา | ||
| วชิรรัตน์ธำมรงค์ | |||
| ๏ วิลาสลักษณาภรณ์ทรง | โอภาสเพียงองค์ | ||
| อลัมพุสาลาวัณย์ | |||
| ๏ ออกจากห้องประเสบัน | ทรงวอจรจรัล | ||
| อเนกเนืองบริพาร | |||
| ๏ ลุยังนิเวศน์วังสถาน | มณเฑียรเยาวมาลย์ | ||
| ก็หยุดอยู่แทบทวารา | |||
| ๏ ให้นุชนำสารลีลา | ทูลแต่จินตะหรา | ||
| ยุพินทราชเทวี | |||
| ๏ ปางนั้นแก้วกัลยาณี | สั่งพี่ภักดี | ||
| ให้หาทั้งสองเยาวมาลย์ | |||
| ๏ พี่เลี้ยงคมคมนาการ | ยังสองนงคราญ | ||
| ก็ทูลยุบลด้วยดี | |||
| ๏ สมเด็จอดิศรเสาวนีย์ | ให้เชิญเทพี | ||
| ยังปรางค์สุรางคภิรมย์ | |||
| ๏ ปางสองเยาวยศอุดม | สดับสารสม | ||
| มนัสเปรมปรีดา | |||
| ๏ ลงจากวอทองลีลา | เข้าในมหา | ||
| ปราสาทห้องทองใน | |||
| ๏ ยลองค์อัคเรศวิไล | เหนืออาสน์อำไพ | ||
| สรพรักสรพร้อมบริพาร | |||
| ๏ สองนาฏแน่งน้อยค่อยคลาน | ประนมก้มกราน | ||
| ประนตยน้อมดุษฎี ฯ | |||
| ๑๔ | |||
| ๏ ปางจินตะหราวรยุพา | สุขุมาลเทพี | ||
| ยลยอดธิดาชมยมี | สุวภาพเสี่ยมสาร | ||
| ๏ ดาลมีมโนกรุณนาฏ | ก็ประภาษปฏิภาณ | ||
| ให้สองนิสีทนะกำราล | และประทานสลาเสวย | ||
| ๏ ตรัสว่าพระนุชนิรร้าง | บุรปางภิรมย์เคย | ||
| เจ้าจงนิราดุรเสบย | จิตรเทอญ ณ สาวสวรรค์ | ||
| ๏ พี่จักผดุงวิยขนิษฐ | สุจริตร่วมครรภ์ | ||
| ร่วมทุกขร่วมสุขบฉัน | ทวิการะเกี่ยงกล | ||
| ๏ สองราชยุพินทพนิดา | สวนายุบลยล | ||
| ค่อยวายวิตกดุรกระมล | อภิวันท์สนองสาร | ||
| ๏ ข้าน้อยนิราศบิดรมา | ตุรอาทวาสถาน | ||
| ไร้ที่พำนักนิอุปการ | คณะญาติไป่มี | ||
| ๏ มาอยู่ ณ เบื้องบวรบาท | ยุพราชเทพี | ||
| หวังบุญอดุลยวรี | บริรักษปกปอง | ||
| ๏ แม้มาตรประมาทนุกิจใด | และอภัยนุสาสน์สนอง | ||
| ผิวผู้จะตู่ประทุฐจอง | วินิจฉัยใสสาง | ||
| ๏ จินตะหราสุดาสรสดับ | มธุรศัพทสองนาง | ||
| แสนเสน่ห์สนิทบระคาง | จิตรโสมนัสา | ||
| ๏ จัดภูษิตาภรณ์อนงค์ | ธำมรงคจินดา | ||
| อิกเครื่องประโภคพิพิธนา | นุประทานะแหล่หลาย | ||
| ๏ เครื่องทรงอลงกตกุมาร | ก็ประทานนุชาชาย | ||
| แล้วมีวโรรศภิปราย | วจนะชวนอุภัยพะงา | ||
| ๏ ประเสบันจะสัญจรนิวัต | ทุรรัถยาคลา | ||
| อยู่วังกะพี่ผิวจะภาร์ | ธุระใดก็ใกล้กัน | ||
| ๏ สองสดับพระเสาวนิย์ประภาษ | อภิวาทจำนรรจ์ | ||
| การใดและโปรดนุกุลอัญ | บมิได้จะท้วงทาน | ||
| ๏ จินตะหราสุดาสมรฟัง | ธ ก็สั่งพนักงาน | ||
| ให้จัดคฤหาสนะสถาน | พระปรัศว์ซ้ายขวา | ||
| ๏ ให้สองผอูนอรขนิษ | ฐสถิตภิรมยา | ||
| สั่งสรรพพรรณวถุปกา | ระประทานชไมสมร | ||
| ๏ สองราชธิดาก็ชลิลา | จินตะหราพะงางอน | ||
| พี่เลี้ยงก็นำพระอรจร | ณ พิมลพิมานสถาน | ||
| ๏ ทรงสถิตสถาพรภิรม | ยอุดมศฤงคาร | ||
| เสวยสุขทุกรติทิวาร | นิรุปทวันตราย ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ ปางจอมธานินทร์ ดาหานฤบดินทร์ พระเดชพรรลาย | |||
| ตั้งแต่บรมเชษฐ มเหศวรราย กำหนดนัดหมาย วิวาหมงคล | |||
| ๏ จะเสกธิดา กับองค์พระภา คิไนยนฤมล | |||
| สืบพงษ์เทพไท บ่ให้ใครปน ตกแต่งมณฑล พิไชยนครา | |||
| ๏ สนุกทุกหน ยลมิ่งเมืองบน สุทัศน์กามา | |||
| ทวยราษฎรเมิล เพลิดเพลินเจริญตา คอยท้าวขนิษฐา บ่หันครรไล | |||
| ๏ หลากจิตรผิดนัด ธานีวิบัติ เคืองเข็ญเป็นไฉน | |||
| ตริพลางจรลี เล่ห์สีหคลาไคล ออกท้องโรงชัย ประทับแท่นสุวรรณ | |||
| ๏ มวลมาตย์กลาดกราบ โดยงามสามคาบ ตำแหน่งแน่นนันต์ | |||
| จึงโองการสั่ง ดะหมังเร่งครร ไลยังกุเรปัน บุริรมยา | |||
| ๏ สืบเรื่องราชการ บ้านเมืองสำราญ ฤๅทุกขพาธา | |||
| แล้วทูลบทเรศ ธิเบศร์เชษฐา การภิเษกา เตรียมเสร็จสรรพการ | |||
| ๏ ตามแต่พระจุ ธาไตรภพอุ ดมเดชาชาญ | |||
| จะกำหนดนัด สวัสดิวันงาน ภิเษกสองพาล ภิรมย์สมพงศ์ | |||
| ๏ มาตยาดะหมัง คำนับรับสั่ง รีบมาโดยจง | |||
| ขึ้นขี่กัณฐัศว์ สมรรถตัวยง พร้อมไพร่ไคลตรง ไปกุเรปัน | |||
| ๏ ล่วงทางวางถึง นครบ่หึง ลงจากหัยพลัน | |||
| แจ้งกิจมหา เสนาโดยบัญ ชาแล้วชวนกัน จรสู่โรงกาญจน์ | |||
| ๏ ถึงถวายบังคม องค์พระบรม ปิ่นภุดาธาร | |||
| ดะหมังดาหา น้อมศิราทูลสาร โดยราโชงการ เสร็จสิ้นบ่บัง | |||
| ๏ องค์ศรีปัตหรา ทรงเสาวนา อำมาตย์ดะหมัง | |||
| ท้าวนิ่งคำนึง อ้ำอึ้งหทยัง แล้วเอื้อนวจนัง กลบเกลื่อนเงื่อนงำ | |||
| ๏ อนะอิเหนา เดิมลาเราเทา เถื่อนเที่ยวไพรจำ | |||
| จักตามตัวมา พาราจึงจะกำ หนดแน่นัดทำ การสยุมพร | |||
| ๏ แล้วทรงเลขา ส่งให้ยาสา สั่งซ้ำสุนทร | |||
| รีบเทาพารา หมันหยานคร นำศุภอักษร สื่อโอรสา | |||
| ๏ ถึงวันใดให้ โอรสครรไล อย่าคลาศเพลา | |||
| ไตรวารบ่หึง ให้ถึงพารา ผิวจักผัดผา อย่าฟังจำนรรจ์ | |||
| ๏ ยาสารับสั่ง คมลาผาดผัง เผ้นขึ้นหลังกัณ | |||
| ฐัศว์ควบสะพัด ดั้นดัดอรัญ บรรลุเขตรขัณฑ์ หมันหยาธานี | |||
| ๏ ไปประเสบัน ถึงบังคมคัล ระเด่นมนตรี | |||
| ทูลว่าพระชนก ดิลกโลกี ให้ข้าธุลี มาเฝ้าบทมาลย์ | |||
| ๏ เพื่อองค์บิตุจฉา ใช้ตะหมังมา นัดวิวาห์การ | |||
| ขอเชิญภูวนัตย์ นิวัตเวียงสถาน อย่าเนิ่นนานวาร พลางถวายสารา ฯ | |||
| ๒๑ | |||
| ๏ ปางองค์เทวัญอสัญหยา | สวนะนุกิตยา | ||
| สาอมัจจา | ก็ทรงถวิล | ||
| ๏ โฉมนุชบุษบายุพาพิน | กิจนิกรระบิล | ||
| ฤๅจะปานจิน | ตะหราเรียม | ||
| ๏ หวังรักใช่เล่นประโลมเลียม | จะสละอนุชเกรียม | ||
| หมายประดาษเทียม | ฤชอบการ | ||
| ๏ ตรึกพลางเลขลักษณเรื่องสาร | สุรวจนะจำราน | ||
| พันธุวงศ์วาร | บหย่อนยำ | ||
| ๏ ยื่นยาสาพลางก็กล่าวคำ | อมตนิวตจำ | ||
| สาระเรานำ | สนองความ | ||
| ๏ ว่าเราคมใต้พระบทาม | พุชบิตุคุณคามภิ์ร | ||
| ซึ่งบคืนตาม | พระบัญชา | ||
| ๏ เพื่อผิดภิตราชอาชญา | ประพฤติจิตรมิฉา | ||
| สุดจะอุปมา | ตระหม่าทัณฑ์ | ||
| ๏ หนึ่งคิดกิตย์นี้ถคึงครัน | นิกรนรจำนรรจ์ | ||
| แน่ตระหนักกรรณ | พระบิตุจฉา | ||
| ๏ ไหนท้าวจักอวยธิดาพะงา | ผิวจะนิวตนา | ||
| เราคะเนมา | ก็เป็นดาย | ||
| ๏ ยาสาจงนำนุสนธิ์ถวาย | บรมบิตุรฤๅสาย | ||
| ดุจบรรยาย | ยุบลเรา | ||
| ๏ หนึ่งบุษบานุชลำเพา | ผิวขัตติยราเชา | ||
| ต้องประสงค์เยาว์ | ตุนาหงัน | ||
| ๏ ควรให้ราชาภิเษกสัน | ตตินิยมถวัลย์ | ||
| ราชผู้พัน | ธุมิตรมา | ||
| ๏ ยาสาฟังสารบัญชา | ก็ประนตยอำลา | ||
| รีบนิวัตนา | กุเรปัน | ||
| ๏ ถึงถวายสารในพระโรงคัล | ระบิลยุบลอนันต์ | ||
| ทูลรำพันสรรพ์ | บแบ่งบัง | ||
| ๏ ปางนั้นศรีปัตะหราฟัง | ยุบลกิจพระอัง | ||
| กูรดูรดัง | หุลาเผา | ||
| ๏ ตรัสด้วยอัคเรศลำเพา | อนะอนุชอิเหนา | ||
| ฤๅบเกรงเรา | อหังการ์ | ||
| ๏ ลุ่มหลงจงรักษจินตะหรา | อนุประยุรทยา | ||
| พันธุเทวา | บเจตน์จง | ||
| ๏ ตัดใยใจเองทระนงหลง | บมิยำสุริยวงศ์ | ||
| ทราบพระน้องคง | จะน้อยใจ | ||
| ๏ จักแจ้งความจริงไฉนใด | กิจขจรนรใน | ||
| แจ้งคดีไป | ฤดูงาม | ||
| ๏ สงสารบุษบาเฉลิมกาม | นิรสยมพรความ | ||
| ชั่วจัเชิดนาม | ปยศวงศ์ | ||
| ๏ จักนัดผัดการวิวาห์มง | คลกิจสฤษฎิจง | ||
| ไว้พอได้องค์ | อิเหนามา | ||
| ๏ ตรึกเสร็จโองการะบัญชา | พลชฎจรคลา | ||
| หาดะหมังมา | ณ ข้างใน | ||
| ๏ บรรหารสารสุทธิปราศรัย | อมตนิวตไป | ||
| ทูลคดีไข | พระน้องเรา | ||
| ๏ รำคาญปานอัคนีเผา | อุระเพราะอนอิเหนา | ||
| เดิมและลาเทา | พนาวา | ||
| ๏ หนีไปนัคเรศหมันหยา | อภิรมยปิยา | ||
| จินตะหราสา | พิลาสหลง | ||
| ๏ เหตุเพื่อผู้ใหญ่ยุยอนยง | อนุกุลจิตรจง | ||
| หนุ่มก็งวยงง | กระมลมัว | ||
| ๏ ดูทีเห็นโทษพันพัว | จะนิวตนก็กลัว | ||
| จึงชรเหลียกตัว | บคืนจร | ||
| ๏ ตรัสแล้วทรงพระศุภอักษร | มธุรรสบวร | ||
| เลื่อนสยมพร | ก็พึงฟัง | ||
| ๏ ยื่นสารสั่งมาตยดาหมัง | ผิวภนะนิวตวัง | ||
| จงอธิบายยัง | รหัสการ ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ ดำเนินดำนานบุพนิเทศ | ปริเฉทสุดสาร | ||
| อิดอ่อนและหย่อนวิริยมาน | ฤสฤษฎิ์สัมฤทธิความ | ||
| ๏ สมมุติยุติวจนัง | และอุดังพยายาม | ||
| รังเริ่มเผดิมนิพนธทราม | สติโยนิโสมันท์ | ||
| ๏ บาทใดผิเพี้ยนกลบชิน | ธิรยินแสยงหยัน | ||
| ช่วยแต้มนุกูลจุณจันทน์ | กระแจะเจิมเฉลิมกลอน | ||
| ๏ ไว้เป็นพระเกียรติยศวรินทร์ | ธิปปิ่นประชากร | ||
| เพียงเพชรอากรนคร | และอำรุงอำเรอรมย์ | ||
| ๏ เท่าอาวสาสุริย์วิโยค | มละโลกประลัยลม | ||
| ด้วยเพียรนิพนธ์พจนิยม | ศุภพากยอรรถา | ||
| ๏ ด้วยเดชะสัตยกตัญญู์ | กตะเวทิธรรมา | ||
| ต่อจอมดิลกทวรา | และพระปิ่นไผทไกร | ||
| ๏ จงนีรทุกขนิรโศก | นฤโรคนิราภัย | ||
| นิราศอุปัทวกระไษ | ยอมิตรวินาศา | ||
| ๏ ยืนชนมายุศมวัฒน์ | พลสวัสดิสุขา | ||
| เจริญเดชชโยยศตะปา | และจำเนียรนานกาล ฯ | ||
| ๏ สัมฤทธิมธุรสร้อย | เรียงสาร | ||
| เผด็จอิเหนาเบาราณ | เรื่องร้อง | ||
| เป็นฉันทคณะขนาน | นามอัษ ฎางค์เอย | ||
| เป็นที่อำเรอพ้อง | เผ่าผู้เมธา ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
พระบวรราชนิพนธ์ เล่ม ๒ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์่่่่่ กรมศิลปากร ๒๕๔๘
