โคลงปราบดาภิเษกเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

---

รุ่นปัจจุบันของ 09:49, 9 มิถุนายน 2553

เนื้อหา 1 ข้อมูลเบื้องต้น 2 บทประพันธ์ 2.1 2.2 2.3 2.4 3 เชิงอรรถ 4 ที่มา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อครั้งดำรงพระอิสริยยศพระเจ้าลูกเธอ กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์

บทประพันธ์

^ร่าย

๏ สรวมชีพชุลีบาทบงกช ไททศธรรมบพิตร กฤษยาเพญญาณ ภุดาธารธาตรี ศรีอะยุทธยิ่งหล้า ฟื้นฟ้าเฟื่องเกรียดิ์ขจร ถาวรศุขศรีสวัสดิ์ ภิรมยรัตนไตรยา ถาปนาสาศนเจ้า ทุกข์ค่ำเช้าชูชื่น ชักชนตื่นแตกฟ้า ทุกทั่วหน้าน้อมยุคล กลบันฤาไชยส่ำซร้อง พร้องไชยเพรียกอึงอุตม์ เจ้าอยุททธยารมเยศ เจ้าเสวตรไอยรา สามคเชนทราเผือกผู้ผ่อง สองกิรีนีถ่องเทียมทัด เบญจคชรัตนเฉลิมเวียง เพียงจักรหัวดราช อีกช้างชาติอิศวรพงษ วงษวิษณุอรรคณี เจ้าอัศวพาชีชาญเชิง เจดหมู่เริงราญพยด เจ้าทศทวยพยูหพล เบญสามนต์เจนจบ เจ้าพลรบนาวี ดีเศิกหนแม่น้ำ ค้ำเศิกในอรรณพ เจ้าพิภพสีมา เฉลิมดุษิดาปราสาท นพมาดเถือกถ่อง กุก่องแก้วเนาวรัตน์ พระปหัรดชัชวาล เฉลิมพิมาณรัษฐยา จินดาอุไรเรือง มลังเมลืองจรูญจรัด เฉลิมจักรพรรดิ์พิมาน ปานสุรเทพมาแต่ง แห่งทิพยกามา ราชาอาศนสุพรรณตั้ง กั้งเสวตร์บวรฉัตร บุษบกรัตนโศภณ เฉลิมมณฑิราไล พิดประไพไพโรจ โชติชวลิดพร้อยแพร้ว คลังเก้าแก้วมูลมอง ทองเงินมากเหลือตรา เครื่องราชาธิราช โอภาษพื้นสุพรรณรัตน์ กาสิกพัตรพัตราภรณ์ เพียงอมรทิพไอศูรย์ สมบูรรณด้วยสมบัติ รัตนไตรก็เรือง ประเทืองทางจรรยา ด้วยราชาคณสงฆ์ สมเดจอริยวงษคตญาณ เปนประธานสาศนเจ้า เย้ากระมลเปรมปราช พระบาทไท้ท่านอุทิศ นิจพัตรเพิ่มภูลผล เสพกุศลศุขสวัสดิ์ ประดับกระษัตรภิรมยา ปิ่นคณานารถบริพาร วิมลมาลย์ศรีสวัสดิ์ สุนธรรัตนนารี ภัควดีดวงอุดม สุรางสนมแน่งเนื้อ เชื้อมาตยากูลวงษ อีกอนงบำเรอเรียง เพียงอับษรสุรางรัม ในสุชัมบดีไท้ งานใช้อเนกนับ ประดับกระษัตรทศธรรม์ สรวมชีพวันทนาบาท ราชบรรทูลบพิตร กฤษฎาญาณพิเศศ ธรงสุรเดชเลื่องหล้า เจ้าหลักฟ้าหลักดิน ปราบอรินทพ่ายพินาศ ลำดับราชประยูร ภูลสวัสดิ์เปรมปรา ยงปัญายุติธรรม์ จอมพลพันพลหมื่น ชื่นหฤทัยจงรักษ อีกเอกอรรคธิบดี มุขมนตรีตญามาตย ทูลทุลีบาทบงกช ศักดิยศเลิศเลื่องชื่อ ซื่อต่อเจ้าจอมกระษัตร ดัดความเมืองแท้เที่ยง หย่างเยียงแห่งสีลาปัก หักศัตรูทุกด้าว น้าวนครมานบ ปิ่นภิภพกรุงไกร ธรงขรรค์ไชยรณยุทธ อัศฎาวุทธวรา มีมะหาสังข์สวัสดิ์ ทักษิณาวัดพิเศศ มียานเสวตรกุญชร สุนธรลักษณวิไล เสวตรไอยรารัตน์ ศรีสวัสดิ์ยิ่งยศ เสวตรคชลักษณเลิศ เกิดกระกูลจารี กิรินีเทพกุญชร บวรเสวตร์ลักขณา อินท์ไอยรารังรักษ์ ฉัตทันต์ศักดิ์สูงสม อีกบรมหัศฎินทร์ กรินทรชาติสมพงษ์ มิ่งมลคลราเชนทร์ บรมนาเคนประทุมทันต์ ประยูรพันธุ์จัตุรภักตร์ ล้วนสรรพลักษณ์เลิศฟ้า หล้าเลื่องระบือเดช อิศวรเรศโมฬี เฉลิมศรีอยุทธยิ่งหล้า มียานม้าสินทพชาติ ราชพาหนอาชาในย อยู่ปืนไฟอาจ์อง ธรงกำลังเหี้ยมหาญ มียานพิไชยรถ อลงกชแก้วแกมทอง รรองเรืองขจี มีสุวรรณราชยาน ศรีพิกากาญจน์แพร้วพราย พิศพรรณรายยงยิ่ง ธินั่งกิ่งนาวี บวรศรีสมรรถไชย ไกรสรมุขบรรยง สุพรรณหงษรุจเรข เอกะไชยศรีกระบี่ครุทธ ทรงประภาษสมุทรสายสินธุ์ สุบรรบินกุไหล่แจว สุวรรณแววววาบวับ พร้อมสัรพสรรพาวุทธ ยิ่งยุทเศิกอัปรา นกคุ่มขานกยาง บ้าเหรี่ยมรางฬ้อแท่น หามแล่นหลักฉัตรไชย หย่างไทรจ่ารงคร่ำ ส่ำสาตรามากมวญ ทวนธนูเสโลห์ โตมรศรกำทราบ ดาบดังทองธงไชย พลไกรเหี้ยมฮึกหาญ ชาญเชิงรบหลายกล คงทนทรหดห้าว เหยียบแดนด้าวดัษกร ศึกสยอนย่อบุญ ส่ำขุนพลแว่นไว ถ่องพิไชยสงคราม สง่างามองอาจ์ ได้ดังราชหฤไทย ยศไกรกรุงรุ่งเรือง มีเมืองออกเอนก เอกโทตรีจัตวา พญาพระหลวงร้งง ข้งงพลหมื่นพลแสน ไตรแด่นแห่งประเทศราช ชาติชวากำภุชลาว ชาวนิคมพันนา มาลาทองเงินงาม แต่งตามกำหนดนอบ ตอบบรรณาล้นเหลือ ฝ่ายเหนือศรีสมุหะ พระกระลาโหมหนใต้ บูรพทิศให้บัวตรา ตัดประชาปรีเปรม ต่างเกษมศุขสวัสดิ์ วิบัดไภยบมิแผ้ว แคล้วสะเดาะสดมเบียฬ มากเพียรมากโภไค ฝยพระนครศรีอยุทธเยศ นาประเทศเที่ยวเข้าค้า เปิดพรรณผ้าผืนพับ บ้างรับขึ้นห้างแพ เปิดพรรณแพรเหลือหลาย ขายซื้อสรรพสิ่งใช้ ให้ภาสีเชิงกอบ กำนันมอบเจ้าถ้า ส่ำเครื่องค้ามูลมอง ส่ำเงินทองแก้วเก้า ส่ำเข้าเกลือเฟือฟาย ส่ำวัวควายไร่นา ทวยประชาศุขเขษม เปรมกระมลเริงรื่น แตกตื่นสร้างศีลทาน ลางเหล้นการกาหล ลางเหล้นกลกาพย์กลอน ลางเหล้นคอนแข่งภาย ลางเหล้นหลายเขบจ์ขบวน ยวรฤไทยทุกผู้ รู้มลักกอบการ ต่างชาญไชยเยิรยอ ฃอสมเดจปิ่นเกล้า พระเจ้าจงเสวยสวัสดิ์ บำรุงรัตนไตรยา ค้ำสาศหนาให้ยั่ง ดังภุดาธารตรีภพ ปรารพภใดจงได้ พระยศไท้จงยืน กลืนทุกข์เทวศจงสูญ ฃอสมเดจบันทูลธิราช พระบาทเจ้าจงเจริญ ข้าสรรเสริญพระเกรียดิ์ท้าว ไว้คู่แผ่นภพด้าว ชั่วฟ้าลมกัลป์ ฯ

^ร่าย

๏ จบบริบูรรณสินเสรจ์ เสดจพยุหบาตรา เลียบพาราโปรยทาน ครองบริพารเกษมศุข สนุกนิ์ทั่วแดนด้าว ทั่วทุกท้าวประเทศราช โอภาษเพียงทินกร พระนครทวาราวดี ศรีอยุทธยามหาดิลกภพ นพรัตนราชธานี บูรีรมอุดมสถาน ปานสุทัศนเทพสถิตย์ โศภิศพ้นที่ร่ำ ตูข้าพร่ำสรรเสริญ เชิญอมรแมนมาป้อง สิ่งใดข้องอย่าให้เคือง ให้มิ่งเมืองมงกุฎเกล้า ขอพรเจ้าจอมไกรลาศ ให้พระบาทราชบพิตร ปกาสิตรสาปสรรสัตว จงชำงัดอย่ารู้มลาย ขอพรนรายสินธุอาศน์ ให้ฤทธิราชเทียมเธอ เลอล้ำกระษัตรทัศประนม ฃอพรกมเลศให้อยู่หัว มั่วในธรรมอันเป็นประโยชน์ บำบัดโทษราษฎร ฃอพรจอมเมรุบรรพต ให้ได้คชเผือกเพิ่ม เหิ่มหฤาไทยในสมบัติ ฃอพรวัษวฬาหก ให้วิรุฬตกต้องรดูการ ธรญาหารจงมองมูล บริบูรรณทุกหมู่ไม้ ฃอพรไท้มารุตท่าน ให้ผ่านพัดใบเพตรา แต่งไปมาสดวกดี ขอพรลักษมีแม่หัวเจ้า เฝ้าอภิบาลสนมแน่ง ทุกตำแหน่งแต่งนางใน อย่าให้ใจเผื่อพาล บาลกระมลกลเกษม เปรมในราชบำรุง ผดุงไทให้ศุขสวัสดิ์ ยอพรจัตุโลกคบาล จงแผ้วพาลอันตะราย ทั่วหญิงชายชนประชา ทั่วสีมามณฑล ทั่วสากลเมืองขึ้นออก คอกช้างม้าวัวควาย ตายผีห่าอย่ารู้มี สิ่งใดดีจงเกีดกอบ สิ่งได้ชอบจงมูลมั่ง ล้นหลั่งถั่งมาเอง เพื่อบุญเพรงพระเจ้าหล้า ข้าประหนตรบทบัวบาท บงกชมาดผ่านเผ้า ฃอพรเจ้าเกล้ากรุงกระษัตร ตัดโทษทุกข์ขุกเข็ญ เย็นเกษข้าหน้าเบีกบาน จงชำนาญในกิจราช ขาดใจรักษภักดี อย่ารู้มีตราบชีพวาย เอาตัวตายแทนจงได้ ให้ฦๅชื่อซื่อต่ออยู่หัว ขอมอบตัวเปนข้าบาท ตราบสูญชาติอย่าเกิดไกล โดยใจจงคงคำข้า พระเจ้าหล้าเลิศเลื้องบุญ ธรงพระคุณเหลือที่อ้าง ศรีอยุทธยาเจ้าช้าง เผือกผู้ภูลเกษม ฯ

เชิงอรรถ

ที่มา

พระราชพิธีบรมราชาภิเษก : ประวัติศาสตร์จารีต ประเพณีจากพระราชนิพนธ์ "ยอพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ ๒" กรมศิลปากร พ.ศ. ๒๕๔๖