โคลงนิราศไปà¹à¸¡à¹ˆà¸™à¹‰à¸³à¸™à¹‰à¸à¸¢
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|คลโงนิราศปไมแนำนอ…') |
(→ข้อมูลเบื้องต้น) |
||
แถว 6: | แถว 6: | ||
[[หมวดหมู่:นิราศ]] | [[หมวดหมู่:นิราศ]] | ||
'''ผู้แต่ง:''' ศิษย์ศรีปราชญ์ | '''ผู้แต่ง:''' ศิษย์ศรีปราชญ์ | ||
+ | |||
+ | พ. ณ. ประมวลมารค รวบรวมโคลงนิราศไปแม่น้ำน้อยนี้ไว้ในหนังสือประชุมนิราศคำโคลง โดยระบุชื่อผู้แต่งว่า "ศิษย์ศรีปราชญ์" และไม่ทราบว่าคือผู้ใด หากหนังสือโคลงนิราศพระพิพิธสาลีที่ตีพิมพ์โดยกรมศิลปากรในปี พ.ศ. ๒๕๔๒ มีนิราศเรื่องนี้อยู่ด้วย เรียกชื่อว่า[[โคลงนิราศทวาย]] และระบุชื่อผู้แต่งเป็นพระพิพิธสาลี | ||
+ | |||
+ | โคลงนิราศไปแม่น้ำน้อย แต่งขึ้นในปี พ.ศ.๒๓๓๔ มีร่ายนำ ตามด้วยโคลงสี่ดั้น ๖ บท และโคลงสี่สุภาพอีก ๑๙๔ บท | ||
+ | |||
+ | ในขณะที่ [[โคลงนิราศทวาย]] มีความส่วนมากตรงกันกับโคลงนิราศไปแม่น้ำน้อย ส่วนที่เป็นร่ายและโคลงดั้นตรงกันทั้งหมด แต่มีโคลงสี่สุภาพบางบทเพิ่ม บางบทขาดไปจากโคลงนิราศแม่น้ำน้อย แต่โดยรวม มีโคลงสี่สุภาพทั้งหมด ๒๐๘ บท | ||
+ | |||
+ | เพื่อให้สามารถเปรียบเทียบความแตกต่างได้ ตู้หนังสือเรือนไทยจึงเก็บโคลงดังกล่าวไว้ให้อ่านได้ทั้งสองฉบับ | ||
+ | |||
== บทประพันธ์ == | == บทประพันธ์ == | ||
==== ==== | ==== ==== |
รุ่นปัจจุบันของ 05:42, 9 ตุลาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: ศิษย์ศรีปราชญ์
พ. ณ. ประมวลมารค รวบรวมโคลงนิราศไปแม่น้ำน้อยนี้ไว้ในหนังสือประชุมนิราศคำโคลง โดยระบุชื่อผู้แต่งว่า "ศิษย์ศรีปราชญ์" และไม่ทราบว่าคือผู้ใด หากหนังสือโคลงนิราศพระพิพิธสาลีที่ตีพิมพ์โดยกรมศิลปากรในปี พ.ศ. ๒๕๔๒ มีนิราศเรื่องนี้อยู่ด้วย เรียกชื่อว่าโคลงนิราศทวาย และระบุชื่อผู้แต่งเป็นพระพิพิธสาลี
โคลงนิราศไปแม่น้ำน้อย แต่งขึ้นในปี พ.ศ.๒๓๓๔ มีร่ายนำ ตามด้วยโคลงสี่ดั้น ๖ บท และโคลงสี่สุภาพอีก ๑๙๔ บท
ในขณะที่ โคลงนิราศทวาย มีความส่วนมากตรงกันกับโคลงนิราศไปแม่น้ำน้อย ส่วนที่เป็นร่ายและโคลงดั้นตรงกันทั้งหมด แต่มีโคลงสี่สุภาพบางบทเพิ่ม บางบทขาดไปจากโคลงนิราศแม่น้ำน้อย แต่โดยรวม มีโคลงสี่สุภาพทั้งหมด ๒๐๘ บท
เพื่อให้สามารถเปรียบเทียบความแตกต่างได้ ตู้หนังสือเรือนไทยจึงเก็บโคลงดังกล่าวไว้ให้อ่านได้ทั้งสองฉบับ
บทประพันธ์
ร่าย | |||
๏ ศรีสิทธิวิวิธอดุงค์ นครกรุงไกรเกียรติ เบียดปรปักษพินาศ อริราชง้อมาเมือง เรืองพระยศทุกด้าน ท้าวทุกด่านรย่อ ยอพระนครขอออก กลอกเกล้ากลัวสยบ ซรบศิโรตมรรัว ง้อมหวัวไหว้ลลน เอาคนต่างเค้าข้า ผ่านแผ่นหล้าดิลก ตกในเงื้อมมืองอบ กรูเกรียวกอปเอางาน ลานพระเดชาเจ้า แก้วเก้าลาวมลาย หว้ายหวังพึ่งทุกทิศ อิศรภาพรพินทร์ หรินทรธิบัติ มหัตมเหาฬาร ภุดาธารผไท กไษยเศิกให้เกษตร เผดจภพกระลำภร ในอัดรยุคขุกเขญ เป็นกาลีกาลพิบัติ ดัดทุรคดให้ตรง ดำรงแผ่นบให้เอียง เพรุณเพรียงเมืองมารมณี นครสีมายศโยค เลี้ยงโลกทั่วถ่องธรรม์ กรรพระสาศน์บให้เศร้า เท่าถึงกัลปเสร็จสูญ หมูนแผ่นดินให้ราบ ปราบแผ่นฟ้าให้ฟื้น แผ้วพื้นภพให้ฝ้อง ป้องราษฎร์ให้กระสารติ์ พิศดารเดชเปรมปรีย์ ชื่อพระธรรมามิศร์ ชวลิตโมลี ตรีภูวไนยไพวนานัตย์ ศุขสวัสดิวสุนธรี ศรีอยุธยนิเวศ ปุเรศรัตนราชธานินทร์ อิทรเทพธานี บุรีรมยไท้ท้าว ช่องชุม ท่านแล ฯ | |||
๑ | |||
๏ บรมพรหมอิศรอื้อ | อมเรนทร์ | ||
ปาณีกรบงกชกุม | เกลื่อนเกล้า | ||
จันทราทิตย์สุริเยนทร์ | ยมเมศ | ||
มารุตวรุณฤทธิเร้า | เร่งเชอญ ฯ | ||
๒ | |||
๏ พระพิษณุเพศเพี้ยน | ภุชพงษ | ||
จากกษิรหาวเหิร | เห็จฟ้า | ||
เสด็จเอาครุธยานยง | ยศยิ่ง | ||
มาโปรดแปรทุกขหล้า | ล่งดิน ฯ | ||
๓ | |||
๏ เสด็จแสดงเมืองมิ่งแก้ว | กรุงอยุทธ์ | ||
ดายดัษกรภินท์ | เพิดแพ้ | ||
เอกาตามมิ่งมงกุฎ | ตราโลกย | ||
ใครขัดใครเขญแปล้ | เปล่าหวัว ฯ | ||
๔ | |||
๏ อาโภคเกรงกฤษฎิไท้ | ธรณิศ | ||
ทท่าวอกร้อนรัว | กว่ากว้า | ||
มือมาลยมอบโมลิต | เฉลิมบาท | ||
พลันคอบตนขอข้า | มอบเมือง ฯ | ||
๕ | |||
๏ พระลาญโลกธาตุตั้ง | กรงตรง | ||
เนานิตยกรุณาเนือง | นั่งเฝ้า | ||
พระดับพิทธไถยปลง | เปลืองโทษ | ||
เย็นแผ่นภุดาธารเท้า | เท่ากัลป์ ฯ | ||
๖ | |||
๏ พระเดชนฤโฆษเพี้ยง | จัตุภุช | ||
พลพ่างพลอินทร์อัน | อาจอ้าง | ||
พิทธยายิ่งยุทธ์ | ยินย่าน | ||
ปราบอรินทรมล้าง | เล่าฦๅ ฯ | ||
๗ | |||
๏ เทวาเทเวศไท้ | เทเวนทร์ | ||
องอิศรจอมเมืองเมรุ | สี่เกล้า | ||
เชิญพระจากภุชเคนทร์ | อรอาศน์ | ||
มาผ่านจอมภพเผ้า | แผ่นแผ้วพงษพาล ฯ | ||
๘ | |||
๏ เดโชชเยศเรื้อง | เดชา | ||
เกรงเกียรติทุกพารา | ร่นร้อง | ||
นครอยุทธยาทวา | ราราช | ||
ทุกสิมามาน้อม | นอบเกล้าถวายกร ฯ | ||
๙ | |||
๏ ทรงธรรมทรงทศแท้ | ธรรมา | ||
ธรรมเมศมาทเมธา | เรื่องรู้ | ||
ทรงศีลสัตยศรัทธา | ไททั่ว | ||
ทรงพุทธการก็กู้ | ก่อไว้ฦๅวาย ฯ | ||
๑๐ | |||
๏ วิริยาวิริเยศสร้าง | สมภาร | ||
สมโพธิภิโยญาณ | อยู่เกล้า | ||
หวังเด็ดดับกันดาร | เสร็จสี่ สูญแฮ | ||
ขนต่ามเวไนยเข้า | สู้ซร้องเสวยรมย์ ฯ | ||
๑๑ | |||
๏ ขอแสดงแถลงลักษณอ้าง | อรอนงค์ | ||
โฉมพธูอนงค์ยง | แม่ร้าง | ||
ปางพระหริรักษมง | กุฎโลกย | ||
เสด็จยาตรพลไปล้าง | หมู่หม้าเวียงทวาย | ||
๑๒ | |||
๏ มุสิกมฤคศิระได้ | ดฤษถี | ||
แรมสี่สุกรวารมี | ฤกษ์เช้า | ||
พันร้อยปัญาศตรี | ศักราช | ||
องคอิศรภพเกล้า | คลาศคล้อยเมืองหลวง ฯ | ||
๑๓ | |||
๏ คลาสถานพิมานมาศแม้น | วชรินทร์ | ||
เพียงภิภพองคอินทร์ | อาศน์ฟ้า | ||
สีหาศน์ดุจหงษบิน | โพยมมาศ | ||
แสงส่องจำรัสหล้า | หล่อเหลื้อมแสงสูริย์ ฯ | ||
๑๔ | |||
๏ โสภาเสาวภาคยชั้น | ฉามคลี | ||
เนื่องชำนันนนทรี | เทิ่งหน้า | ||
ชำนิคชสิงห์สีห์ | โสภาคย์ | ||
ดูวิวิธไปว้า | วากเว้นชนชม ฯ | ||
๑๕ | |||
๏ พลานแลเลื่อนล้ำ | เภรินท์ | ||
เทียรทิพธรณินทร์ | แผ่แผ้ว | ||
รายรูปกิเลนกิน | นรนาค | ||
ดูระเบียบเรียบร้อยแล้ว | เลิศล้วนลานตา ฯ | ||
๑๖ | |||
๏ พรายพรายจัตุรมุขรุ้ง | รูจี | ||
บรรเขบ็จบราลี | ช่อฟ้า | ||
กรงนาคมกรศรี | รจเรข | ||
ทวยทาบทาท่องหร้า | เรียบริ้วรายงาม ฯ | ||
๑๗ | |||
๏ กุฎาคเรศหว้าย | หาวหน | ||
พายยับพิถีบน | บดฟ้า | ||
หงษเหมดุจยนต์ยล | โพยมย่าม | ||
เพียงกระพือปีกถ้า | โลกให้แลลาน ฯ | ||
๑๘ | |||
๏ มณทิราทิตย์เทพไท้ | ธเรศตรี | ||
เป็นปิ่นปักปัถพี | แหล่งหล้า | ||
เทียรเทพศุลีศรี | สุรโลก | ||
ดูดิเรกนวลหน้า | แผ่นพื้นธรณินทร์ ฯ | ||
๑๙ | |||
๏ งานกรุงเกียรติไท้ | ธานี | ||
งามหมู่มุขมนตรี | พรั่งพร้อม | ||
โยธาทัดโยธี | ราเมศ ท่าแฮ | ||
สามารถอาจออกล้อม | ล่าวล้างสงคราม ฯ | ||
๒๐ | |||
๏ ไอยรารณราชร้า | ไพรี | ||
คำคึกตรูมันมี | กลั่นกล้า | ||
คชสารเฉกคชสีห์ | สามารถ | ||
ตัวละคนตัวตีฟ้า | ค่าด้วยดูเบา ฯ | ||
๒๑ | |||
๏ ส่ำแสนสินธพเชื้อ | ชาญยุทธ์ | ||
ชำนิรณรงคมหุติ | หาศห้าว | ||
เสมอเทพยมิ่งมารุต | เร็วรวด | ||
เกิดเพื่อสมภารท้าว | ท่านไท้เทียรทรง ฯ | ||
๒๒ | |||
๏ นาวาพิลาศล้ำ | ลำทอง | ||
วรรณวิจิตรไกรทรอง | กิ่งแก้ว | ||
ไกรสรมุขมาศฉลอง | ลำแข่ง | ||
ครุฑพ่าหน์สินธุไชยแล้ว | แล่นห้างฤๅหิว ฯ | ||
๒๓ | |||
๏ ศรีไชยาทิตยล้ำ | ลำทรง | ||
ทรงพิมานบรรยง | ยาตรฟ้า | ||
วลิวิไลยอลง | กฎมาศ | ||
บันทับสนามสนวนถ้า | พรั่งพร้อมโดยขบวร ฯ | ||
๒๔ | |||
๏ คลายคลายสุริเยศได้ | นาที | ||
ไชเยศยามไชยศรี | ฆาฎฆ้อง | ||
สวนสังขตรวจแตรดี | พิณพาทย์ | ||
เสียงลเวงวังก้อง | เพรียกพร้องดนตรี ฯ | ||
๒๕ | |||
๏ เสด็จทรงพระธินั่งเพี้ยง | หริหงษ์ | ||
เหมพิมานอลง | กฎแก้ว | ||
พระสนมอเนกองค์ | นวยนาฏ | ||
ประนตบททเรศแล้ว | แซร่ซ้องถวายพร ฯ | ||
๒๖ | |||
๏ พลพาญขานโร่เร้า | เอาไชย | ||
โบกธุชธงทองไสว | เรียบร้อย | ||
เรือคู่คู่ชักไคล | คลาคลาส | ||
คือพิมานมาศคล้อย | ตื้นเต้นตามชล ฯ | ||
๒๗ | |||
๏ โจษจรรมหรรณพท้อง | ชลธี | ||
สนั่นเสนาะเภรีตี | คู่ฆ้อง | ||
เฉกองคจักกรีตรี | ดาพยู่ห์ | ||
เอกเกริกสาครฝ้อง | เฟื่องฟื้นฟูมฟอง ฯ | ||
๒๘ | |||
๏ เรือตามลามเล่นล้อม | เสด็จดล | ||
คือคู่หงษเหิรชล | แหวกหว้าย | ||
โดยเสด็จพระราชภุชพล | ภูวนารถ | ||
ขนานขนันอัดแอคล้าย | แห่ห้อมไคลคลา ฯ | ||
๒๙ | |||
๏ เรือมาถั่นถั่นคว้าง | ควิวทรวง | ||
ทรวงลลุงแลลวง | ลาศเต้า | ||
รับขวันกอดกับดวง | สวาดิอยู่ หลัดแม่ | ||
บัดบ่เห็นภักตรเจ้า | พี่แล้ลาญสมร ฯ | ||
๓๐ | |||
๏ จำไกลโฉมแม่บ้าน | แมนสวรรค์ | ||
ผายภักตรเพ็ญบูรณจันทร์ | แจ่มหน้า | ||
จักไกลกลิ่นอรอัน | จรุงสวาดิ | ||
ไกลรศเรณูฟ้า | เฟื่องฟุ้งกำจร ฯ | ||
๓๑ | |||
๏ ปรานีอนาถเนื้อ | อนงค์ยง พี่เอย | ||
โฉมชื่นชกามกลง | กล่อมฟ้า | ||
โอ้ศรีสบูบง | กชมาศ | ||
จักประจงโฉมถ้า | อยู่แล้ใครชม ฯ | ||
๓๒ | |||
๏ รักษแรมอมฤตยร้าย | รมยา | ||
แรมภิรมย์คฤหา | แห่งห้อง | ||
แรมเกษมศุขไสยา | ยังยั่ว ใจแม่ | ||
แรมถนอมนุชน้อง | แนบไว้แนมทรวง ฯ | ||
๓๓ | |||
๏ จักเย็นสมรเหยียบเย้า | ยำยาม | ||
ยามแม่นอนเดียวหวาม | หวั่นไส้ | ||
จักโศกซูบทรวงกาม | โรยร่าง แลแม่ | ||
จันทน์กระแจะรศไล้ | จักร้างแรมอนงค์ ฯ | ||
๓๔ | |||
๏ เสนาะศรีสาโรชสร้อย | ศรีสมร | ||
เยียอยู่ภายหลังนอน | นั่งไห้ | ||
อ้าองค์ผลูลอร | รวยรูป | ||
โฉมแม่จักหนองไหม้ | หม่นเศร้าโรยรา ฯ | ||
๓๕ | |||
๏ โฉมจันทน์ขจรโกฐแก้ว | ฉวยฉม | ||
ประทิ่นรวยตามลม | กลิ่นใกล้ | ||
ฤๅวายรศเรียมรมย์ | รวยรื่น อรเอย | ||
ศรีสุคนธ์แนมไหน้ | ซาบต้องติดทรวง ฯ | ||
๓๖ | |||
๏ โอ้บัวบงบุษปแก้ว | โกมล กูเอย | ||
คลายคลี่เสาวคนธ์ยล | ยั่วเย้า | ||
จักทุกข์กระอุทน | ธารเทวศ | ||
เฉกระพีพรรณเจ้า | แจ่มเจ้าเรียมโรย ฯ | ||
๓๗ | |||
๏ จักฝากโฉมแม่ไว้ | ธรณี | ||
เกรงกริ่งกรุงภาลี | ลอบเล้า | ||
จักฝากนทีศรี | สาคเรศ ท่านนา | ||
กลัวเกลือกพระสมุทเจ้า | ท่าเที้ยรทารุณ ฯ | ||
๓๘ | |||
๏ จักวิงวอนว่าฟ้า | ฝากสงวน | ||
เกรงพระพายชายชวน | ชอกเนื้อ | ||
จักฝากวลาหกครวญ | ครึมคร่ำ ราแม่ | ||
กลัวแต่โฉมกามเกื้อ | ชุ่มชื้นเสียศรี ฯ | ||
๓๙ | |||
๏ จักฝากยุพเรศร้อย | เรียมคิด | ||
ฤๅปล่องปลงใจมิด | กิ่งเผ้า | ||
ใดอาจปกป้องปิด | ยังยาก | ||
โฉมแม่ฝากใจเจ้า | ยิ่งด้วยใครครอง ฯ | ||
๔๐ | |||
๏ เรียมริฤๅลุด้วย | ใจเดา | ||
หวังท่านท่านหวังเอา | รักษน้อง | ||
เดชะสัตยสองเรา | เพรงพร่ำ ทำนา | ||
ขอพิบากบุญป้อง | ก่อเกื้อพยาบาล ฯ | ||
๔๑ | |||
๏ มาพลางเรียมร่ำไห้ | หาพลาง | ||
ชลเนตรนองนูนราง | ร่องน้ำ | ||
เสียงสินธุ์ครั่นเครงคราง | ครวญคลื่น | ||
เรียมก็คลื่นใจช้ำ | ฟัดฟื้นทรวงโทรม ฯ | ||
๔๒ | |||
๏ ถึงปากคลองท่าข้าม | ของขาย | ||
เรือล่องเรือนแพราย | เครื่องค้า | ||
นั่งแพแผ่โฉมถวาย | สวาดิว่าง ใจนา | ||
ผัดผ่องภักตร์ผิวหน้า | หนึ่งหน้านวลจันทร์ ฯ | ||
๔๓ | |||
๏ เรียมพิศพิศวาดเพี้ยง | พิศวง | ||
หวังว่านุชใจจง | วากว้ำ | ||
จักปากทักเทียรองค์ | ฤๅอื่น อกเอย | ||
เจ็บดั่งใครตีซ้ำ | พี่ช้ำใจถวิล ฯ | ||
๔๔ | |||
๏ ลุคลองบางกอกแก้ว | ฤๅเห็น | ||
อกพี่ระกำเป็น | เลือดคล้ำ | ||
บางกอกกอกเอยเอน | ดูน่อย หนึ่งนา | ||
วานช่วยกอกหนองช้ำ | เลือดเหน้าในทรวง ฯ | ||
๔๕ | |||
๏ หลัดหลัดพลัดแน่งเนื้อ | มาจำ ไกลนา | ||
เวรสิ่งใดเดิมทำ | โทษให้ | ||
เจ็บจิตรระกำกำม์ | ใจยาก | ||
อกพี่คือเพลิงไหม้ | ผ่าวร้อนรุมรึง ฯ | ||
๔๖ | |||
๏ ถึงอาวาศวัดเจ้า | จอมหงษ์ | ||
เห็นพระชุมนุมสงฆ์ | สวดซ้อง | ||
ยอกรประนตบง | บัวบาท ท่านนา | ||
ชอเดชพระไตรป้อง | ช่วยให้พลันคืน ฯ | ||
๔๗ | |||
๏ วัดหงษ์หงษ์เทพไท้ | ธาดา แลฤๅ | ||
ไฉนบ่เห็นหงษมา | หนึ่งน้อย | ||
ฤๅทรงกมลาศน์พา | ผยองยาตร ฟ้านา | ||
จักสั่งสารนุชคล้อย | คลาดแล้วฤๅทัน ฯ | ||
๔๘ | |||
๏ สังขจายกำจัดแก้ว | กามกู มาฤๅ | ||
สังข์ใส่สฤทธิสินธู | โศกสร้อย | ||
อวยอาศิรวาทชู | ใจชื่น หนึ่งรา | ||
สระสว่างสมรเรียมน้อย | หนึ่งให้หายหมอง ฯ | ||
๔๙ | |||
๏ มาถึงสระไก่โอ้ | อัศจรรย์ | ||
ไก่บ่ขันเคยขัน | คู่เคล้า | ||
เซียบเสียงไก่กกกัน | กำศรด ไฉนนา | ||
เสมอสมรเรียมเศร้า | โศรกเศร้าใจคนึง ฯ | ||
๕๐ | |||
๏ สระไก่กลกับแก้ว | กับตน กูเอย | ||
บานปิยุตม์เสาวคนธ์ | ยั่วแย้ม | ||
ภมรมัวรศโกมล | กาเมศ | ||
สรงสระการแกมแก้ม | เกษแก้วกำจร ฯ | ||
๕๑ | |||
๏ จากบางพลางคลาดคล้อย | คลาคลาย | ||
ตามกระแสสินธุ์สาย | รีบร้อน | ||
ชลเนตรน่านนองพราย | พรูพราก | ||
คิดคำนึงข่อนข้อน | พี่ข้อนทรวงถึง ฯ | ||
๕๒ | |||
๏ มาถึงอาวาศไหว้ | วันทา | ||
บางญี่เรือเรือรา | อยู่ยั้ง | ||
เรือรอหยุดคอยหา | เห็นแม่ ราแม่ | ||
คอยจักขอเห็นครั้ง | หนึ่งให้คลายใจ ฯ | ||
๕๓ | |||
๏ ลุตำบลด่านด้าว | บางหลวง | ||
เพลิงสุมดุจสุมทรวง | พี่ร้อน | ||
เจ็บจากสุดาดวง | ดาลเทวศ | ||
ถนัดหนึ่งขอนทรวงข้อน | อกร้อนฤๅปูน ฯ | ||
๕๔ | |||
๏ ถึงบางหลวงล่วงเลี้ยว | ลำคลอง | ||
คลองเนตรเรียมนูนนอง | ร่ำไห้ | ||
ปากบางปากเบาปอง | บอกป่วย หนึ่งรา | ||
บางบ่ปากพูดได้ | โศกด้วยฤๅเสบย ฯ | ||
๕๕ | |||
๏ แลเห็นเพลิงด่านดุ้น | เสาสุม | ||
ชานเชื่อมชุกไฟชุม | ดับได้ | ||
ไฟรักพี่แรงรุม | ทรวงสวาดิ | ||
ฤๅดับสมีเรียมไหม้ | เพื่อนน้องนางเดียว ฯ | ||
๕๖ | |||
๏ มาพลางพลางนึกหน้า | นวลลออง | ||
เรือรี่รีบตามคลอง | คล่าวน้ำ | ||
ถับถึงวัดนางนอง | นามนาฏ | ||
เรียมก็นองเนตรผร้ำ | พรากไห้หาสมร ฯ | ||
๕๗ | |||
๏ นางนองนางนิ่มเนื้อ | เสมอสาย สวาดิเอย | ||
สายเนตรเรียมฤๅวาย | เลือดย้อย | ||
ใดนางบ่เห็นกราย | มาเกริ่น ราแม่ | ||
นางใช่นางนุชน้อย | พี่โอ้อาดูร ฯ | ||
๕๘ | |||
๏ ถึงบางขันเทียนเทียบเข้า | เรียมถาม | ||
เทียนแม่พอกมืองาม | เล็บไล้ | ||
ขันเอยช่วยบอกความ | ขวังสั่ง | ||
ขอบดใบเทียนให้ | พอกช้ำทรวงเรียม ฯ | ||
๕๙ | |||
๏ ดลปากบางชื่อบ้าน | บางบอน | ||
กามระลุงทรวงฟอน | ฟ่ามแล้ว | ||
เรียมแสนทุกขอาทร | ทนเทวศ | ||
ถนัดหนึ่งกาบบอนแก้ว | แยบไส้เรียมคาย ฯ | ||
๖๐ | |||
๏ คลายคลามาลุด้าว | ดำบล | ||
เรียกชื่อบางกกกล | กับน้อง | ||
อกเรียมทุรารน | แรงสวาดิ | ||
เสียวสมรรากร้อง | เรียกเจ้าในใจ ฯ | ||
๖๑ | |||
๏ บางกกเห็นกกแก้ว | แกมปรื | ||
กกปักอุณราชฤๅ | สาตรต้อง | ||
เจ็บอกพี่ชำงือ | ใครเท่า | ||
ศรกกกาเมศน้อง | ตระหน่ำแหน้นตรึงทรวง ฯ | ||
๖๒ | |||
๏ จรดลหลแคบน้ำ | คลอคลอง | ||
จุแต่พอลำลอง | พี่เต้า | ||
ชลขอดขุ่นเป็นฟอง | ฟูมฟาก | ||
เสมอขุ่นใจเรียมเศร้า | ขอดแข้นอารมณ์ ฯ | ||
๖๓ | |||
๏ พลันถึงทางท่าเข้า | คลองนา | ||
เรียกชื่อศรีทรพา | อาจอ้าง | ||
อกเรียมยิ่งเสน่งกา | ษรเสี่ยว ราแม่ | ||
เจ็บจากชำงายร้าง | แม่ไว้ฤๅวาย ฯ | ||
๖๔ | |||
๏ หัวกบือกบิลราชเรื้อง | รณรงค์ | ||
ตัดกระบานโยนลง | ลากน้ำ | ||
ศิรกาษกาษรยง | ยังอยู่ ราแม่ | ||
เสมอพี่ทนทุกข์ปล้ำ | ปรดักด้วยอาดูร | ||
๖๕ | |||
๏ เห็นปรงปรือปรกต้น | แถวถกล | ||
ริมฝั่งสองฟากชล | ชุ่มช้าม | ||
ลมโลมลาดใบบล | โอนอ่อน | ||
เรียมก็อ่อนใจท้าม | ทาบด้วยเปรียบปรือ ฯ | ||
๖๖ | |||
๏ แสมดำประดักน้ำ | นองกระแส | ||
เห็นแต่ตอตายแล | เปล่าเศร้า | ||
อกเรียมทุราแร | แรมสวาดิ | ||
จากนุชจำเนียรเคล้า | คู่ด้วยแสมหมอง ฯ | ||
๖๗ | |||
๏ แสมตายตายตากแห้ง | หายศรี | ||
ดูหม่นหมองวารี | เรี่ยน้ำ | ||
ทนเทวศอยู่นับปี | จักเปื่อย ไปนา | ||
ดุจพี่เจ็บอกช้ำ | อยู่ร้างแรมสมร ฯ | ||
๖๘ | |||
๏ มลักเห็นกรกฏเปี้ยว | บนปู | ||
ปูแม่กระดองดู | คลับคล้าย | ||
ไหนตัวไต่ตามพรู | ใครแพร่ | ||
หยุบเหยื่อมารูหร้าย | ง่าก้ามกลกาม ฯ | ||
๖๙ | |||
๏ ลุลำเนาบ่อนบ้าน | โคกขาม | ||
เห็นโคกเขียวผักคราม | อ่อนอื้อ | ||
คำนึงพงางาม | ยุพโยค กูเอย | ||
ใครชั่งพูนโคกเคื้อ | โคกแก้วกับตน ฯ | ||
๗๐ | |||
๏ มาดลโคกเต่าตั้ง | ปอมเปาะ | ||
ดุจเต่าเขาจงเจาะ | ไข่ร้าง | ||
พิมภาพแต่จำเพาะ | ตัวเต่า ทองแม่ | ||
รอยรูปจำมาหร้าง | รูปไว้เป็นแทน ฯ | ||
๗๑ | |||
๏ โคกเต่ากลเต่าตั้ง | เปนตัว | ||
ดุจเต่าสระศรีบัว | บ่อแก้ว | ||
พิศภาพพี่รนรัว | เริมเริ่ม ใจแน่ | ||
หวังวาสจริงแขล้วแขล้ว | เล่ห์นั้นเรียมหลง ฯ | ||
๗๒ | |||
๏ คลอนคลอนสุริเยศคล้อย | สนทยา | ||
ถึงมหาไชยคลา | คลับแคล้ว | ||
ลำแลสุดสายตา | ลิบลิ่ว | ||
ดุพี่แลหาแก้ว | ลิ่วล้ำลาญทรวง ฯ | ||
๗๓ | |||
๏ มหาไชยไกลย่านท้อง | ทางชลา | ||
ชเลแม่แลสุดตา | คว่างคว้าง | ||
มหาไชยท่านสมญา | สรวมโยค หนึ่งรา | ||
จงช่วยอวยไชยร้าง | รักษให้พลันคืน ฯ | ||
๗๔ | |||
๏ เรือทอดจอดรวดริ้ว | ลำคลอง | ||
ทุกหมู่หมวดตามกอง | แน่นน้ำ | ||
ทั้งหลายชื่นสรวญคนอง | คนาเพื่อน | ||
เรียมแต่นองเนตรช้ำ | อกไหม้ฤๅเสบย ฯ | ||
๗๕ | |||
๏ ประทับยับพยุหแล้ว | คลายคลา | ||
ออกพิไชยนาวา | คลาศคล้อย | ||
น้ำตาตกเต็มตา | ฟูมฝั่ง | ||
ตาฝั่งเลือดตาย้อย | พิโยคด้วยเรียมตรอม ฯ | ||
๗๖ | |||
๏ คลายคลายถึงท่าบ้าน | จีนมี | ||
นามสาครบุรี | อยู่ยั้ง | ||
สาวสมบ่ใสศรี | สักหยาด | ||
พีล่ำดำโตหมั้ง | มากเนื้อยุยยาย ฯ | ||
๗๗ | |||
๏ ท่าจีนจีนจบเจ้า | สังเวย | ||
ล่ำเซ่นขอศุขเสบย | อยู่เหย้า | ||
ทิ้งทายทอดสลากเคย | เอเสี่ยง | ||
เรียมก็เสี่ยงใจเจ้า | พี่ด้วยดวงใจ ฯ | ||
๗๘ | |||
๏ เหนเขามักบาปบ้า | เสียบุญ | ||
ทำแต่โทษเป็นทุน | เที่ยงแท้ | ||
บาปใดจะปานปุน | ปองเปรียบ | ||
บุญสิ่งใดจักแก้ | โทษได้ฤๅมี ฯ | ||
๗๙ | |||
๏ รอยเรียมปางก่อนสร้าง | สมกำม์ | ||
ดุจหนึ่งเขาเขาทำ | ดั่งนี้ | ||
เวรหลังจึ่งตามจำ | นองโทษ | ||
จำพี่ทนทุกข์กี้ | เมื่อแล้จักวาย ฯ | ||
๘๐ | |||
๏ รอยเราพรากนกเนื้อ | เขาขัง | ||
เขาพลัดรวงรังทัง | คู่เคล้า | ||
ทนเทวศเพื่อบาปหลัง | หลายคาบ | ||
มานิราศรักษเจ้า | พี่ได้อาดูร ฯ | ||
๘๑ | |||
๏ ราตรีลีลาศด้วย | แสงจันทร์ | ||
จันทร์แจ่มพฤกษาพรรณ | ช่อไม้ | ||
คนึงโฉมแห่งนวลวรร | โณภาษ กูเอย | ||
เดือนภักตรฤๅมาไล้ | เลื่อมฟ้าแลลาญ ฯ | ||
๘๒ | |||
๏ แสงจันทร์จำรัสฟ้า | เรียมครวญ | ||
ไฉงว่านวลจันทร์นวล | แจ่มหน้า | ||
กำจรรสจันทน์อวล | อบกลิ่น | ||
กลิ่นกระแจะกลอยกล้า | กล่อมเนื้อนวลจันทน์ ฯ | ||
๘๓ | |||
๏ ลุดำบลบ่อบ้าน | นาเกลือ | ||
เกลือบ่อเจือใจเจือ | จืดเจ้า | ||
เรียมวอนว่าขอเกลือ | เกรมกราจ ท่านนา | ||
วายช่วยสมานสมรเคล้า | เสน่ห์น้องนานจาง ฯ | ||
๘๔ | |||
๏ ส่ำสาวชาวบ่อล้วน | มางษ์มูล | ||
ตกแต่งผัดผิวหนูน | ช่วยเนื้อ | ||
สุงศรีสบเพญบูรณ์ | บัวบ่ง | ||
ดูบ่ยาใจเรื้อ | ราคร้อนรุมทรวง ฯ | ||
๘๕ | |||
๏ เรียมทุกข์ทุกท่าน้ำ | หลายทาง | ||
ทางทุเรศมาพลาง | โศกสร้อย | ||
เสมอศรเลียบแดกลาง | ทรวงอยู่ ราแม่ | ||
เจบยิ่งเจบใจร้อย | เท่าด้วยพันทวี ฯ | ||
๘๖ | |||
๏ ฤๅเคยจากนุชร้าง | แรมวัน | ||
เวรุใดทำทัน | เท่าสร้าง | ||
บาปเพรงแต่ปางบรรพ์ | มาแบ่ง บุญฤๅ | ||
จำพี่เจียรจากร้าง | นิ่มเนื้อเรียมสงวน ฯ | ||
๘๗ | |||
๏ มาลุลำดับบ้าน | นาขวาง | ||
เหนแต่รอยไถราง | ร่องไว้ | ||
ปนวลละอายพราง | ไปแพร่ง พร้องนา | ||
เฉลยว่านาขวางไหร้ | ใช่น้องนารี ฯ | ||
๘๘ | |||
๏ ดำบลชนบทบ้าน | นาขวาง | ||
นาบ่มีลอมฟาง | ฟ่อนเข้า | ||
นาเอยจักรกราง | อยู่เท่า ไฉนนา | ||
กลพี่จากสมรเคล้า | คู่ร้างนาแรม ฯ | ||
๘๙ | |||
๏ ไกลศรีกุสุเมศเนื้อ | นงพาล พี่เอย | ||
ไกลรศฤๅดีสมาน | แม่ร้าง | ||
มาไกลกลิ่นนพมาลย์ | มาโนช กูเอย | ||
ไกลกล่อมสมรมาอ้าง | ว่างเว้นวันชม ฯ | ||
๙๐ | |||
๏ สามสิบสองคดคู้ | เปนกง | ||
เวียนวกนาวาวง | ลดเลี้ยว | ||
ดุจคืนกลับหลังหลง | มาลอบ โลมแม่ | ||
แลลับลำคลองเคี้ยว | พี่ค้างตาคอย ฯ | ||
๙๑ | |||
๏ เรือมาบันลุเลี้ยว | ลำคลอง | ||
คลองชื่อสามสิบสอง | คดคู้ | ||
วักวนบ่อไปปอง | จักกลับ คืนนา | ||
กลพี่คำนึงชู้ | วุ่น...วนเวียน ฯ | ||
๙๒ | |||
๏ เดินดลชลมารคด้าว | เดือนฉาย | ||
แสงส่องสายสินธุ์พราย | แพร่งพร้อย | ||
ลำภูดอกดกราย | โรยร่วง | ||
แลเลื่อมหิ่งห้อยห้อย | พริบแพร้วพรายงาม ฯ | ||
๙๓ | |||
๏ ลำพูพิลาสเพี้ยง | ลำเพา | ||
ใครเซี่ยมขวากแหลมเหลา | ปักล้อม | ||
ขอฝากแม่โฉมเสาว์ | พางค์ภาคย์ กูเอย | ||
จงช่วยปักขวากห้อม | สวาดิไว้วานสงวน ฯ | ||
๙๔ | |||
๏ มาดลหนย่านลิ้ว | คลองยาว | ||
นอนนิ่งคำนึงหนาว | สั่นไส้ | ||
เรียกบ่นบ่าวผีลาว | ขวันแม่ | ||
มาแนบแอบเรียมไว้ | อุ่นเนื้อเรียมนอน ฯ | ||
๙๕ | |||
๏ บันลุยังย่านลิ้ว | สุดตา | ||
ลิ่วแต่ปางเปนวา | วัดไว้ | ||
คลองตรงอยู่เปนตรา | ตรึงฝั่ง อยู่แม่ | ||
เสมอรักษเราสองได้ | ร่วมด้วยใจกัน ฯ | ||
๙๖ | |||
๏ คลายคลายมาลุด้าว | คลองบอน | ||
เรียกชื่อสุนัขหอน | แห่งแห้ง | ||
เรือรอคั่งคอยจร | เขนแคบ กันนา | ||
เรียมก็เขญใจแล้ว | จากเจ้าจำไป ฯ | ||
๙๗ | |||
๏ สนทยาคลาเคลื่อนเข้า | ลำคลอง | ||
คลองสุนักข์มามอง | มุ่งเนื้อ | ||
ยามดึกสัตว์เสียงคนอง | วังเวก ใจนา | ||
เยนอุระเรียมเรื้อ | ทุเรศน้องในดง ฯ | ||
๙๘ | |||
๏ เสาประโคนปักปรคิ่นไว้ | กลางคัน | ||
บอกแบ่งเขตแขวงปัน | แบ่งได้ | ||
ทุขทับอกเรียงรัน | ทรวงสวาดิ | ||
วานแบ่งบันเทาให้ | บกบ้างเบาหรวง ฯ | ||
๙๙ | |||
๏ ยลสวานาเนกหร้าย | ริมทาง | ||
กัดลูกลำภูพลาง | ไพล่แก้ม | ||
ลูกลิงลูกลมลาง | ลิงโลด เล่นนา | ||
ลางก็เด็ดยอดแย้ม | ลอบล้าวลนลาญ ฯ | ||
๑๐๐ | |||
๏ ตกฦกลุล่วงเข้า | สองคลอง | ||
คลองแยกเปนทางสอง | แห่งหั้น | ||
ฉงนใจเร่อเมื่อมอง | เมิลเหม่อ อยู่นา | ||
ทางรกหนเหนือนั้น | ยากพ้นจักไป ฯ | ||
๑๐๑ | |||
๏ ถึงสองคลองคล่าวน้ำ | หลงไหล | ||
หลงว่าคลองคลองไหน | จักเต้า | ||
ถามเขาเอียดอายใจ | ฤๅบอก ราแม่ | ||
แลบ่เหนหนเข้า | จอดรั้งเรือรอ ฯ | ||
๑๐๒ | |||
๏ สายัณห์บันลุด้าว | บูรี ท่านนา | ||
เมืองแม่กลองกลองตี | เร่งร้อง | ||
อกกลองบ่เจบฝี | มือค่อน ราแม่ | ||
เจบแต่อกจากน้อง | พี่ร่ำรันทรวง ฯ | ||
๑๐๓ | |||
๏ แม่กลองรอยแม่แกล้ง | กระทำ | ||
ฤๅหนึ่งดูเขาทำ | โทษได้ | ||
ปรานีลูกสักคำ | ฤๅห่อน มีนา | ||
อกพี่ปานกลองไม้ | แค่นแค้นตูมตี ฯ | ||
๑๐๔ | |||
๏ ชมสาวชาวบ่อบ้าน | ทำประมง | ||
เกบกวจกันไรปรจง | แจ่มจ้า | ||
รอยรูปบ่อยวลยง | ใจชื่น | ||
งามแต่ผิวผัดหน้า | นอกนั้นดูดี ฯ | ||
๑๐๕ | |||
๏ ใจบาปหยาบมากม้วย | ทั้งมวล | ||
ทำแต่แหตีอวน | ค่ำเช้า | ||
เย็บถุงนุ่งปรวน | รุยแร่ง | ||
ติดตัวแต้มปลาเหน้า | อาบน้ำนอนเกลือ ฯ | ||
๑๐๖ | |||
๏ ประทับยับพยูหด้าว | ราตรี | ||
แรมราชโยธากระวี | ทุกผู้ | ||
เสมออกพี่แรมศรี | เสาวภาคย์ เรียมเอย | ||
ทนวิบากกรรมสู้ | ร่านริ้นยุงพราย ฯ | ||
๑๐๗ | |||
๏ ยามดึกสงัดศรับทพร้อง | เพรียกพล | ||
นอนชรออบตากตน | ดาษด้าว | ||
หลับไหลกรกรามกรน | ทุกหมู่ | ||
เรียมบ่หลับเลยล้าว | ลุ่มล้าวหัวใจ ฯ | ||
๑๐๘ | |||
๏ ยาวหนาวกระชักชั้น | สรรพางค์ | ||
เขาห่มนวมหนาพลาง | สอดเสื้อ | ||
เรียมนอนเปล่าแดคราง | ครวญสวาดิ | ||
ดุจหนึ่งเพลิงสุมเนื้อ | รุ่มร้อนรุมรึง ฯ | ||
๑๐๙ | |||
๏ คำนึงฤๅว่างเว้น | นาที | ||
เคยแม่แนบทรวงศรี | กอดเกื้อ | ||
วังเวงหว่าฤดี | เดียวเปลี่ยว | ||
นอนสรแออกเอื้อ | อยู่ร้างแรมสมร ฯ | ||
๑๑๐ | |||
๏ อุไทใสส่องฟ้า | เรืองราง | ||
เสียงประโคมดุริยาง | ย่ำฆ้อง | ||
เสนาเสีงยสุโนคคราง | เกรียงเกริ่น | ||
ดุจหนึ่งสำเนียงน้อง | ปลุกให้เรียมชม ฯ | ||
๑๑๑ | |||
๏ ส่องแสงสุริเยศได้ | เวลา | ||
ออกพิไชยนาวา | คลาศแคล้ว | ||
ถับถึงท่าอันทวา | เรียมหว่า ใจนา | ||
เรือรี่ตามชลแพร้ว | พรากน้ำตานอง ฯ | ||
๑๑๒ | |||
๏ อันทวาเทวศไห้ | หาศรี | ||
กรกระทุ่มทรวงตี | อกช้ำ | ||
เจบจากแม่ปรานี | ฤๅอ่อน เหนนา | ||
ชลเนตรกลายเปนน้ำ | เลือดย้อยโรยริน ฯ | ||
๑๑๓ | |||
๏ อาสูรศรีสวัสดิร้อย | สาวสวรรค์ กูเอย | ||
เรียมใฝ่หาวันฝัน | คะค้อย | ||
ปรานีอยู่หนหลัง | ใครเพื่อน ราแม่ | ||
เคยแม่แนบอกด้อย | แต่นี้จักไกล ฯ | ||
๑๑๔ | |||
๏ ดลบางนางชื่อแก้ว | โกไลย | ||
ชลหลั่งลงหลามไหล | คว่างคว้าง | ||
สายสินธุ์ดุจสายใจ | เรียมป่วย | ||
ปักป่วยสมรราศร้าง | แม่ร้างแรมเรียม ฯ | ||
๑๑๕ | |||
๏ บางกุ้งบางเกิดแก้ว | โกไลย | ||
เดชะอารักษใน | ที่ท้อง | ||
ขอเกิดสิ่งสวัสดิไพ | บูลย์ภาพ | ||
จงอย่ามีไภยต้อง | แม่น้อยวานระวัง ฯ | ||
๑๑๖ | |||
๏ เหนหมากสล่างต้น | โดดแด | ||
ชุลายตกเตมลำแล | สะแหล้ม | ||
เหนพลูคลี่ใบแบ | แบะเปล่า | ||
ถนัดหนึ่งพลูนางแย้ม | ยอดให้เรียมชม ฯ | ||
๑๑๗ | |||
๏ นาลิเกแกมหมู่ไม้ | นางราย | ||
ตกจั่นหลากหลายชุลาย | ถี่ถ้อง | ||
มลักแลกัทลีปลาย | ปลีเปล่ง | ||
กลหนึ่งปลีแปลนปล้อง | เปลี่ยนให้ชมตาง ฯ | ||
๑๑๘ | |||
๏ แลเหนสตอตาดแต้ว | ตูมมี | ||
เรียมก็ตีตูมตี | อกช้ำ | ||
คำนึงแม่มังษีร | เสาวภาคย กูเอย | ||
อกพี่คือขอนค้ำ | คู่ด้วยเขาหลวง ฯ | ||
๑๑๙ | |||
๏ เหนจากเจบจากเจ้า | จำไกล อกนา | ||
จากอยู่จากฉันใด | บ่เศร้า | ||
เจบอกแต่เรียมใจ | จักขาด | ||
ถามเพื่อนจากจากเจ้า | เมื่อแล้จักคืน ฯ | ||
๑๒๐ | |||
๏ เหนระกำรกำอกโอ้ | อัษจรรย์ | ||
รกำกะกอกัน | เนื่องน้ำ | ||
แสนสวาดิเจบจาบัลย | บวมบ่ง หนองนา | ||
ดุจรกำหนามช้ำ | เสียบร้อยรุมทรวง ฯ | ||
๑๒๑ | |||
๏ ถึงตำบลคอกตั้ง | โคขัง | ||
เขาระไววัวรวัง | แวดล้อม | ||
อกเรียมผวงทัง | วลสวาดิ ราแม่ | ||
เอาแต่ใจวงห้อม | แม่ไว้ฤๅวาย ฯ | ||
๑๒๒ | |||
๏ เหนเขมนเขม่าหมึกเนื้อ | หรามสาว | ||
สาวยุพเยาวใยยาว | ยืดเนื้อ | ||
กรุมกริมเมื่อยามหนาว | นอนเปลี่ยว | ||
สู้กอดมือต่างเสื้อ | อยู่หม้ายนอนเดียว ฯ | ||
๑๒๓ | |||
๏ ดลบางบำหรุเศร้า | ใจตรอม | ||
เหมือนพี่บำราษถนอม | แม่เคล้า | ||
คิดเคยเมื่อยามออม | ยังอุ่น ใจนา | ||
บำหรุบำราษเจ้า | ราศร้างเรียมรมย์ | ||
๑๒๔ | |||
๏ มาถึงบำหรุร้าง | แรมสมร | ||
บำราศนุชมานอน | เปล่าข้าง | ||
บำรุงรศเรียมวอน | วายสวาดิ แล้วแม่ | ||
เจียรจากบำเรอร้าง | อยู่ร้างแรมใจ ฯ | ||
๑๒๕ | |||
๏ มาลุถึงท่าหน้า | เมืองมี | ||
นามราชบุรีศรี | หยุดยั้ง | ||
ยอกรสดุดี | ติลกโลกย ท่านนา | ||
ขอเดชพระจงกั้ง | เกษให้สถาวร ฯ | ||
๑๒๖ | |||
๏ ราชบุรีบุเรศร้าง | ศุขรมย์ | ||
ศุขราษฎรจม | จ่อมเหย้า | ||
พิโยคยุพเยาวชม | ใครชื่น | ||
เมืองก็โศกเรียมเศร้า | สวาดิร้างฤๅเสบย ฯ | ||
๑๒๗ | |||
๏ จากนุชบุเรศแคล้ว | คลาดคลาย | ||
ชลป่วนปึงสังสาย | สุดสู้ | ||
ไหลหลามสุดแรงพาย | เพียรภาค | ||
เทียรจักลอยลำอู้ | อ่าวน้ำนูนนอง ฯ | ||
๑๒๘ | |||
๏ คลายคลามาล่วงเลี้ยว | ลำทาง | ||
ถึงท่าราบเรียมพลาง | หม่นไหม้ | ||
อกฟกระคุบาง | จักบ่ง หนองนา | ||
ท่าราบวานคบให้ | ราบน้อยทรวงเรียม ฯ | ||
๑๒๙ | |||
๏ ท่าราบราบรื่นแผ้ว | ผงคลี | ||
ผงบ่มีย่อมมี | หย่อมหญ้า | ||
เทียรทางท่าเคยมี | ลาเล่น ราแม่ | ||
เกษมสรนุกนิ์แนบหน้า | นิ่มเนื้อนวลผจง ฯ | ||
๑๓๐ | |||
๏ มาถึงแถวท่าบ้าน | เจดเสมียน | ||
แสนทุกข์ทับท่าเจียร | จากน้อง | ||
เสมียนเอยช่วยมาเขียน | สารสั่ง หนึ่งรา | ||
บอกแก่นุชนางต้อง | ถี่ถ้วนทุกอน ฯ | ||
๑๓๑ | |||
๏ ถึงเจดเสมียนเรียกให้ | เสมียนหมาย | ||
รายทุกข์จากจำงาย | เรื่องร้อน | ||
ชลเนตรวิงเวียนสาย | ตาคว่าง | ||
พลางฝากสาวนุชอ้อน | สั่งไว้ฤๅวาย ฯ | ||
๑๓๒ | |||
๏ ลุบางหางตระโหนดไห้ | หาศรี | ||
ดุจตรโหนดตรหน่ำตี | อกช้ำ | ||
เรียมปวดตรดักดี | ดาลสยบ ราแม่ | ||
วานตรโหนดนวดน้ำ | หยอดให้เยนใจ ฯ | ||
๑๓๓ | |||
๏ หางโตนดเหนโตนดเต้า | ตาลมี | ||
ถนัดโตนดจาวจี | จิ่มเจ้า | ||
รฦกตาลแม่มังษีร | เสาวภาคย เรียมฤๅ | ||
อร่อยรังรศเต้า | ชุ่งช้อนฤๅลืม ฯ | ||
๑๓๔ | |||
๏ ถึงบางแคยงย่านบ้าน | รายเรือน | ||
เรือนบ่เหนนามเหมือน | แม่เคล้า | ||
รอยนุชสั่งบางเตือน | เติมสวาดิ เรียมฤๅ | ||
แคยงนึกแยงใจเจ้า | ยั่วให้แดโดย ฯ | ||
๑๓๕ | |||
๏ บางแคยงยินชื่อเพี้ยง | เรียมอาย | ||
ดุจหนึ่งแยงใจคาย | แยบเยิ้ม | ||
ความรักษแม่ฤๅหาย | จักห่าง หนึ่งรา | ||
ยวลยั่วปฏิพัทธ์เผิ้ม | ร่านเร้าเรงรัว ฯ | ||
๑๓๖ | |||
๏ โพธารามราชแคล้ว | คลาถึง | ||
เหนแต่พระรำพึง | เปล่าว้าง | ||
เรียมคิดข่อนคำนึง | หาอ่อน แลแม่ | ||
ขอพระปรารพร้าง | ช่วยให้คืนสม ฯ | ||
๑๓๗ | |||
๏ โพธาราเมศเรื้อง | เรืองโรจน์ | ||
เหนแต่โพเดียวโดด | อยู่อ้าง | ||
พระพุทธพระพิมโพธิ | ฤๅห่อน เหนนา | ||
กลพี่จากสมรร้าง | คู่ด้วยโพเดียว ฯ | ||
๑๓๘ | |||
๏ เยียมามาลุแล้ว | บางเลา | ||
เหนแต่ลำเนาเขา | อยู่เร้น | ||
คำนึงแน่งนงค์เพา | พิมภาคย์ พี่เอย | ||
เลาแหล่งนุชเคยเหล้น | ลับแล้วลาญสมร ฯ | ||
๑๓๙ | |||
๏ ลูกแกแกเรียกเร้า | รศรัง | ||
รศแม่เคยวอนหวัง | ปากป้อน | ||
เสมอเรียมทุเรศวัง | เวงสวาดิ | ||
กามะเลงทรวงอ้อน | รศเจ้าจำงาย ฯ | ||
๑๔๐ | |||
๏ ลูกแกปางก่อนกี้ | ใครยล | ||
แกจักแกมกากล | ดั่งนี้ | ||
อัศจรรย์พิบัติดล | ดูหลาก | ||
รอยว่าใครลักชี้ | แม่โพ้นเรียมฉงน ฯ | ||
๑๔๑ | |||
๏ เรือมาถึงท่าบ้าน | บางพัง | ||
เหนแต่ปางบางยัง | อยู่ด้าว | ||
บางเอยจักชื่อพัง | สักเท่า ใดนา | ||
ดุจหนึ่งอกเรียมร้าว | รักษร้าวราญทรวง ฯ | ||
๑๔๒ | |||
๏ บางพังใครแสะพู้น | เป็นเอง | ||
ชลหลั่งไหลลงเครง | หล่มหล้า | ||
เหนบางกริ่งใจเกรง | กรมสวาดิ | ||
เกลือกแม่บากใจบ้า | คู่น้ำบากบาง ฯ | ||
๑๔๓ | |||
๏ ถึงหวายเนียวน่านน้ำ | นองสาย | ||
คิดววากฤๅวาย | สวาดิน้อง | ||
อาไลพี่ไปหาย | เป็นห่วง แหนนา | ||
ถนัดหนึ่งหวายเหนียวคล้อง | เหนี่ยวท้ายเรือตาม ฯ | ||
๑๔๔ | |||
๏ หวายเหนียวหวายหน่วงแหน้น | ฤๅคลาย | ||
เทียรย่อมผูกทุกพาย | ห่อนเว้น | ||
วานหวายช่วยผูกสาย | สมรมิ่ง แม่นา | ||
ตรหน่ำถนัดหวายเส้น | สอดร้อยรึงเรียม ฯ | ||
๑๔๕ | |||
๏ มาพลางทางทุเรศท้อง | ชลธี | ||
ลุย่านอำพลีมี | ซ่มเสี้ยว | ||
ถนัดนึกซ่มสรุกศรี | สายสวาดิ ราแม่ | ||
ซ่มบ่หวานแปรเปรี้ยว | พี่เปรี้ยวแปรใจ ฯ | ||
๑๔๖ | |||
๏ ถึงตำบลซ่มเสี้ยว | สมญา | ||
คิดซ่มสาวฝากมา | เมื่อไร้ | ||
รับขวันแม่ใจอา | รีย์พี่ ราแม่ | ||
ฤๅซ่มซีกเดียวได้ | ซีกนั้นไป่มี ฯ | ||
๑๔๗ | |||
๏ แสนตอตอเกลื่อนกลุ้ม | กลางชล | ||
ตอจักยอกอกทน | เทวศช้ำ | ||
ฤๅเจบเท่าไกลกล | กาเมศ | ||
ปวดยิ่งดาบแสนด้ำ | หอกร้อยส่ำแทง ฯ | ||
๑๔๘ | |||
๏ แสนตอตอรกะกั้น | กลางทาง | ||
ตอทอดตอตายขวาง | ย่านน้ำ | ||
เสมอสมรพี่ตกกลาง | วนสวาดิ | ||
ทนนิราศรักษช้ำ | คู่ด้วยตอตาย ฯ | ||
๑๔๙ | |||
๏ สำรองเรือนราษฎรร้าง | สำราญ | ||
สำฤทธิศุขสาธารณ์ | ทั่วเหย้า | ||
สำเริงสิ่งใดดาล | ดูเปล่า | ||
สำหรับเวรุจากเจ้า | พี่ได้อาดูร ฯ | ||
๑๕๐ | |||
๏ สำรองสำฤทธิล้วน | สำราญ | ||
บำบัดทุกขบันดาล | โศกศร้อย | ||
อกเรียมระอุปาน | เพลิงพลุ่ง | ||
สำรองสำรายหน้อย | ที่ร้อนรุมทรวง ฯ | ||
๑๕๑ | |||
๏ ถึงคอกระออมพี่โอ้ | อาวรณ์ | ||
นึกเมื่อยามออมอร | เทวศช้ำ | ||
กัลออมกรออมสมร | สายสวาดิ แม่ฤๅ | ||
เตรียมสุธาธารถ้ำ | เล่นแล้วอาบองค์ ฯ | ||
๑๕๒ | |||
๏ คอกรออมออมอาบอ้าม | เปนนาม | ||
ดุจหนึ่งกัลออมงาม | แม่แล้ว | ||
รำฦกฟองไฟกาม | กาเมศ | ||
เหนแต่กัลออมแก้ว | ใส่น้ำนางสนาน ฯ | ||
๑๕๓ | |||
๏ ฤๅยลระมลแม่แม้น | สมรหมาย | ||
เรือเร่งรีบเรวพาย | ลิ่วล้ำ | ||
อาไลยบ่ลืมสาย | สวาดิหวั่น ถึงนา | ||
ใจจะขาดอกขว้ำ | หวาดเหว้าอาวรณ์ ฯ | ||
๑๕๔ | |||
๏ ม่วงชุมชุมช่อไม้ | มีพรรณ์ | ||
เฉกพี่ชุมชนขวัน | อยู่เหย้า | ||
นึกนวลวิไลวรร | โณภาษ | ||
เชยช่อสุมาลย์เจ้า | จิ่มฟ้าเคยชม ฯ | ||
๑๕๕ | |||
๏ ม่วงชุมเฉกม่วงชิ้น | มือมาลย์ | ||
เจียรประจงจงจาน | สอดส้อม | ||
รีรอยแม่มือฝาน | ฝังฝาก มาฤๅ | ||
อร่อยรศงอมง้อม | ทราบรู้รศใจ ฯ | ||
๑๕๖ | |||
๏ เยียมาถึงถิ่นถ้า | เทินผา | ||
อาวาศปฏิมามา | แกล่ใกล้ | ||
ยอกรกึ่งเกษา | อาราธน์ | ||
ขอพระไตรรัตน์ให้ | ศึกท้าวพลันคืน ฯ | ||
๑๕๗ | |||
๏ บ้านถ้ำประเทศท้าย | ชลที | ||
ถ้าบอมีปัถวี | อยู่ส้าง | ||
อนาถแม่ปรานี | อกอ่อน กูเอย | ||
จากพี่จำเนียรร้าง | คู่ถ้ำดูดาย ฯ | ||
๑๕๘ | |||
๏ ศรีขรินทร์ศีขเรศบ้าน | คูหา | ||
หาบ่อเหนสมรมา | แม่เต้า | ||
อารักษท่านผยองพา | โฉมขวัน เรียมฤๅ | ||
จำพี่โหยหาเจ้า | ร่ำไห้หาศรี ฯ | ||
๑๕๙ | |||
๏ ถึงปากแพรกแพร่งน้ำ | สองแคว | ||
ตระขวิดตระเขวียนลาญแล | ละห้อย | ||
อาดูรกำเดาแด | ดวงสวาดิ | ||
ทางแยกกลเรียมคล้อย | แยกน้องมาไกล ฯ | ||
๑๖๐ | |||
๏ ปากแพรกสองแพร่งเลี้ยว | หลายปาง | ||
เรียมสั่งกำสรดพลาง | เคร่าน้อง | ||
เกลือกมาแม่ฉงลทาง | เสทิญอยู่ | ||
ปากแพรกกวานปากพร้อง | อย่าได้อำพราง ฯ | ||
๑๖๑ | |||
๏ ลุเขตเขาตกน้ำ | ไพรพราย | ||
เขาบจมจอมหาย | เลื่อนล้ม | ||
อกเรียมจ่อมจมสาย | สินธุ์สวาดิ | ||
ประดักกำเดาแดหล้ม | อยู่เพื้องพันปี ฯ | ||
๑๖๒ | |||
๏ เหนโขดเขาตกตั้ง | ชลที | ||
จมกระแสวารี | เรื่องร้อย | ||
เขาเอยอยู่ทนทวี | เทวศเท่า ใดนา | ||
ปนเปรียบสมรเรียมสร้อย | เศร้าช้ำใจตรอม ฯ | ||
๑๖๓ | |||
๏ วังยางวังเวศด้าว | แดนดง | ||
วังใช่นิเวศวังวง | เถื่อนท้อง | ||
ยางสูงสุดสูงรหง | เห็นหมอก | ||
เสียงชนีนกร้อง | รี่เหรื้อยวังเวง ฯ | ||
๑๖๔ | |||
๏ วังยางวิเวกด้วย | เสียงนก | ||
บินกระพือเกรียงกก | กู่ก้อง | ||
น้ำตาตกเต็มอก | ถึงอ่อน | ||
ดุจหนึ่งสำเนียงน้อง | เรียกให้เรียมคืน ฯ | ||
๑๖๕ | |||
๏ เรือเร็วมาลุแล้ว | บางลาน | ||
แลลับดวงสวาดิดาล | ด่าวดิ้น | ||
บางลานพี่แลลาญ | ลิวโลด | ||
ลาญสมรจักหวิ้น | หว่าหวิ้นทรวงถึง ฯ | ||
๑๖๖ | |||
๏ บางลานลาญสวาดิโอ้ | อัสดง | ||
รีบรถสุริเยนทร์ลง | ย่ำคล้อย | ||
ขอลานลักษณจำนง | สนองสั่ง แม่นา | ||
ลานพี่เขียนสารห้อย | ฝากไว้กลางทาง ฯ | ||
๑๖๗ | |||
๏ มาดลหนแก่งกั้ง | กลางคัน | ||
เรียกแก่งหลวงมากัน | กีดข้อง | ||
ขอเดชพระทรงบรรพ | ชิดเชด ท่านนา | ||
จงช่วยกันไภยป้อง | อยู่โพ้นภายหลัง ฯ | ||
๑๖๘ | |||
๏ แก่งหลวงเกาะลาดตื้น | ตาคลอง | ||
ชลเฟื่องฟัดฟาดฟอง | ยากเต้า | ||
ทางธารชลาลอง | ขันแคบ | ||
เรียมก็แคบใจเศร้า | โศรกสร้อยฤๅเสบย ฯ | ||
๑๖๙ | |||
๏ ถึงผาคงคิดแค้น | ฤๅวาย | ||
ไยจึ่งงอกสำงาย | ซู่น้ำ | ||
บังตาแลลับมลาย | โฉมสวาดิ กูเอย | ||
ดุจแซ่งมาบังซ้ำ | ช่วยด้วยบาปบัง ฯ | ||
๑๗๐ | |||
๏ ผงคงคงท่วนเที้ยน | กัลปา | ||
คงอยู่ไปล่คลาศคลา | เคลื่อนได้ | ||
อารักษรักษาผา | โทนถงาด | ||
ขอแม่คุงรักษไว้ | คู่ด้วยคำงาม ฯ | ||
๑๗๑ | |||
๏ เรียมเหนฟากฝั่งน้้ำ | คลาคลาย | ||
มีแต่แฝกคาราย | รุ่มเรื้อ | ||
คำนึงแม่หนหาย | ฤๅห่อน เหนเลย | ||
ชมแต่ฝูงนกเนื้อ | อยู่โพ้นพายหลัง ฯ | ||
๑๗๒ | |||
๏ มลักเห็นมยุเรศฟ้อน | ฟายหาง | ||
มยุรคณานกนาง | ลาศล้อม | ||
ชนฝูงนิกรกาง | ปีกปก กันนา | ||
กลพี่ชมนุชน้อม | เสน่ห์น้องยียวน ฯ | ||
๑๗๓ | |||
๏ นกคลาคลอคู่เคล้า | คลึงนาง | ||
ปันรศภิรมย์พลาง | แมกไม้ | ||
กางปีกฉีกหางฉวาง | เฉวียงคู่ | ||
กลพี่ปันรศไล้ | คล่าขล้ำลงกิน ฯ | ||
๑๗๔ | |||
๏ กุลาโห่โกกิเลศลุ้ม | พญาลอ | ||
เขากระทาขันทอ | ไก่ฟ้า | ||
รังนานจับรับรอ | เรียงร่อ | ||
เสมอพี่รอรศถ้า | เรียกน้องนอนใจ ฯ | ||
๑๗๕ | |||
๏ กสหลงไพรเถื่อนพื้น | กาหลง | ||
หวลรศกาหลงประจง | แม่แม้ | ||
คิดหวังแม่หลงวงษ | เวียนแวด มานา | ||
หลงพี่หมายสมรแหน้ | โอษฐเอื้อนรับขวัน ฯ | ||
๑๗๖ | |||
๏ จากมาตกฦกแล้ว | ลายฝัน | ||
ฝันแม่กำจรจันทร์ | จิ่มฟ้า | ||
มเมอรับขวันขวัน | จอมสวาดิ | ||
ดาลดิเรกรศฟ้า | เฟื่องฟุ้งเจอใจ ฯ | ||
๑๗๗ | |||
๏ ตรมาตาตื่นเกี้ยว | เกยหมอน | ||
ตระเมอกระเมาวรนอน | แนบเคล้า | ||
ตรนักรศจันทร | จรดกลิ่น หายแฮ | ||
ตรหน่ำอกเรียมเศร้า | อยู่ดิ้นแดโดย ฯ | ||
๑๗๘ | |||
๏ เยียมาเรียมร่ำไห้ | ฤๅวาย | ||
วายว่ายชลเนตรสาย | ห่อนแล้ว | ||
น้ำตาวิงตาพราย | พรมย่าน | ||
ดุจห่าฝนฝอยแก้ว | สั่งฟ้าโรยริน ฯ | ||
๑๗๙ | |||
๏ จากมาอกสรแอ่โอ้ | อาทวา | ||
ฦกรศรำจวญหา | ค่ำเช้า | ||
ขันทองใส่ธารา | สงโศรก ใจนา | ||
ฤๅดับไฟรักษเร้า | รุ่มร้อนรุมทรวง ฯ | ||
๑๘๐ | |||
๏ คำนึงโฉมแม่แต้ม | ติดตา | ||
ตาพร้่งไฟกามผา | ผ่าวไส้ | ||
ลันลุงทุลายกา | มามิ่ง กูเอย | ||
กามกระเวนทรวงไหม้ | เรียกฟ้าดินตรอม ฯ | ||
๑๘๑ | |||
๏ กำสดสารสั่งให้ | ทุกพาย | ||
ลาเลื่อนตามสินธุสาย | สุดเคี้ยว | ||
เรือรายเรี่ยริมชาย | ชลหาด | ||
ลางก็เลยลำเลี้ยว | ล่วงโพ้นไปตาม ฯ | ||
๑๘๒ | |||
๏ ถึงกัทลีเขตรบ้าน | รายทาง | ||
เขาตัดเสาเผายาง | ยากพ้น | ||
หญิงชายอยู่เบาบาง | ทุกท่า | ||
มีแต่หนังปูต้น | ท่อนไม้หนุนนอน ฯ | ||
๑๘๓ | |||
๏ ดลคามนามบ้านชื่อ | กัทลี | ||
จอดประทับเรือรี | หยุดร้อน | ||
ถามหาว่ายังมี | ฤๅเปล่า | ||
รำฦกรศกล้วยป้อน | แม่แล้วฤๅลืม ฯ | ||
๑๘๔ | |||
๏ จรจากที่นั่นแล้ว | มาไกล | ||
เรียมเร่งรำจวญใจ | โศรกเศร้า | ||
สุริยฉายบ่ายบทไถง | ลมเหนี่ยว | ||
เย็นแต่นอกอกเร้า | เร่งร้อนในทรวง ฯ | ||
๑๘๕ | |||
๏ ถึงศาลอารักษ์ร้าง | ริมชล | ||
ตระเว็จตระเวนมัวมนท์ | หม่นเศร้า | ||
อารักษราชฤๅทน | เทวศดั่ง นี้นา | ||
เที้ยรทุกขเรียมจากเจ้า | หมึ่นไหม้หมองสมร ฯ | ||
๑๘๖ | |||
๏ อาราธนเทเวศไหว้ | วอนวิง | ||
อารักษศักสิทธิสิง | ที่นี้ | ||
ขอเชิญออกเอาชิง | ไชยช่วย พระนา | ||
พลันเสร็จสงครามลี้ | ลาศเข้าเมืองหลวง ฯ | ||
๑๘๗ | |||
๏ จะเฉลาเปลาปลูกสร้าง | ศาลถวาย | ||
ฝาผอวดลงลาย | เพริศแพร้ว | ||
ราชวัติฉัตรธงชาย | ชวยโชติ | ||
ตระเหว็จราดลาศทองแผ้ว | ประดิษด้วยใจงาม ฯ | ||
๑๘๘ | |||
๏ บายศรีเงินนากแก้ว | ทองพราย | ||
อีกเครื่องสังเวยถวาย | ปู่เจ้า | ||
เป็ดปากปิดคำราย | เทียรธูป ทองแฮ | ||
หมูไก่กับแกล้มเหล้า | เค่มข้าบูชา ฯ | ||
๑๘๙ | |||
๏ ทังงานมหรรสพถ้วน | ทุกพรรณ์ | ||
โขนหุ่นลคอนพะชัน | เล่นล้ำ | ||
รำมอญเทพทองขยัน | ปรบไก่ | ||
วัววิ่งมวยผนันปล้ำ | ถี่ถ้วนขอถวาย ฯ | ||
๑๙๐ | |||
๏ เสร็จบำบวงเทพแล้ว | ลีลา | ||
จากสถานเทพา | แห่งหั้น | ||
ชลเนตรสระอกอา | ดูเทวศ | ||
แสนเจบจรเทิญกลั้น | กลัดกลั้นกลางใจ ฯ | ||
๑๙๑ | |||
๏ ถึงปากคลองชื่อชี้ | พระชี | ||
แลโล่งลำคลองรี | สุดอ้าง | ||
ไป่เหนพระชีศรี | สมโพธิ มีนา | ||
เปนป่ารกเรือนร้าง | ร่มไม้มานาน ฯ | ||
๑๙๒ | |||
๏ ขอพระชีช่วยข้า | ขอพร | ||
ยออย่ามีมารรอญ | รักษร้าว | ||
ขอศรีสถาวร | ทุกเมื่อ | ||
ขอเดชบุญบวชน้าว | แม่หมั้นใจปอง ฯ | ||
๑๙๓ | |||
๏ เซงสารสุโนกร้อง | โจษจรร | ||
ยามเมื่อสายัณห์ตะวัน | คลาศคล้อย | ||
จอแจรับรังรัน | จวนคู่ | ||
เรียมก็รันจวนศร้อย | โศกเศร้าอาวร ฯ | ||
๑๙๔ | |||
๏ ราตรีเสียงสัตวซร้อง | ทุกพาย | ||
เสือปีบปนกวางทราย | กาจก้อง | ||
โดยเสด็จพระนารายน์ | จอมโลกย | ||
วังเวงนาท้อง | เถื่อนถ้าทางเดิร ฯ | ||
๑๙๕ | |||
๏ ถึงวัดตะเคียนคิดแท้ | เทียรวัง | ||
พระบอห้วงมาหวัง | ป่าไม้ | ||
นอนหนาวร่มรุกขรัง | เรียงรื่น | ||
รักษก็โรยแรมไร้ | นิราศน้องมานอน ฯ | ||
๑๙๖ | |||
๏ จากมาเปลื้องปลิดแก้ว | กับตน พี่เอย | ||
ต่างก็ทนทุกขทน | เทวศไห้ | ||
อกเรียมทนรนขวน | ขวายสวาดิ | ||
รักษแม่โฉมมือไล้ | เล่หนั้นฤๅลืม ฯ | ||
๑๙๗ | |||
๏ อาวรวะว่องหว้าย | หาวหา | ||
นอนอนาถคายตา | แยบเนื้อ | ||
คำนึงแก่นกามา | ทุกทุ่ม | ||
คิดบ่อวายโฉมเชื้อ | ชื่นเจ้าเคยชม ฯ | ||
๑๙๘ | |||
๏ บทใดบถ่องแท้ | โดยอรรถ์ | ||
เชิญกระวีวานสรร | เสกซร้อง | ||
จงเปนมไหศววรย์ | อดิเรก | ||
อักษรใดขัดข้อง | อ่านแล้วเชิญแปลง ฯ | ||
๑๙๙ | |||
๏ ใดใดโอษฐโอ่อ้าง | ตนดี | ||
เอาปากเปนกระวี | ขล่อยขล้อย | ||
หากหาญแต่วาที | เฉลยกล่าว ไฉนนา | ||
ดุจหนึ่งแสงหิ่งห้อย | ส่องก้นตนเอง ฯ | ||
๒๐๐ | |||
๏ นิราศ นางเรื่องนี้ | รงงนาน เนิ่นแฮ | ||
แม่ อักษรเกษียนพาน | แผกพลั้ง | ||
น้ำ ชุบหอรดาลวาน | กรวีวากย์ แปลงพ่อ | ||
น้อย มากตกเดอมทั้ง | เอกท้งงโทตัว ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา