โคลงดั้นนิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้à¸à¸¢
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→ที่มา) |
(→) |
||
| แถว 682: | แถว 682: | ||
ใช่ชาญวิทธิวิสัย สมเสน่ห์ หนุ่มแม่ | ใช่ชาญวิทธิวิสัย สมเสน่ห์ หนุ่มแม่ | ||
ดูกระไดน้องด้น ดัดหา ฯ | ดูกระไดน้องด้น ดัดหา ฯ | ||
| + | </tpoem> | ||
==== ==== | ==== ==== | ||
| + | <tpoem> | ||
<sup>๙๗</sup> | <sup>๙๗</sup> | ||
๏ แสนสงวนหลายเล่ห์น้อง นานนงค์ ไกลพี่ | ๏ แสนสงวนหลายเล่ห์น้อง นานนงค์ ไกลพี่ | ||
| แถว 1,345: | แถว 1,347: | ||
เจิมกระแจะให้น้อย หนึ่งเหนอ ฯ | เจิมกระแจะให้น้อย หนึ่งเหนอ ฯ | ||
</tpoem> | </tpoem> | ||
| + | |||
== เชิงอรรถ == | == เชิงอรรถ == | ||
== ที่มา == | == ที่มา == | ||
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา | ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา | ||
การปรับปรุง เมื่อ 15:52, 3 ตุลาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: พระยาตรัง
บทประพันธ์
ร่าย
๏ ศรีสิทธิ์อิศรภพ บุญอบอาบซาบธรณิดล สกลภิตสิตารมณ์ ชมชื่นตื่นกฤษดากร บานอกหล้าฟ้าหกแห่ง แช่งอรีริปูชูธรรมิก หลิกอุบัติขุติยสุขุม ชุมเชิญเสริญสิทธิท่าน ผ่านพระนครถอนกษัตริย์ ตัดร้อนราษฎร์ขาดไกษยทุกข์ ปลุกเปลือกเมืองเป็นเยื่อ เพื่อประมาณปานห่าฝน ปรนแผ่นภพนพรัตนราชธานี ศรีอยุทธยแม้นมิ่งสวรรค์เฮย กรุงกระเดื่องเดชไท้ท้าว ทั่วขจร ฯ
| ๑ | |||
| ๏ อยุธยายิ่งไท้ | ทั้งสาม ภพฤา | ||
| องค์อดิศรสวม | ศุขหล้า | ||
| บูชิตสาสนราม | เรืองทะ วีปเฮย | ||
| บุญพระตวงฟ้าค้า | ค่าสวรรค์ ฯ | ||
| ๒ | |||
| ๏ เจดีย์สลับสล้างพระ | พรายแสง ทองแฮ | ||
| โบสถ์สระศาลานันต์ | เนื่องด้าว | ||
| ธรรมมาศน์อาศน์สงฆ์แสดง | เสดาะสัตว์ ทุกข์ทั่ว | ||
| แผ่นสุธาท้าวสร้าง | สัจศิล ฯ | ||
| ๓ | |||
| ๏ เผยอผยองไตรรัตน์ตั้ง | เตือนใจ โลกย์แฮ | ||
| เสมอมหามินรุธร | ทรุดซั้น | ||
| ยากยกขัติยแดนใด | โดยง่าย | ||
| ภุมเมศร์สุรชั้นฟ้า | เฟื่องคุณ ฯ | ||
| ๔ | |||
| ๏ สนมเสนอคิดฝ่ายหน้า | สนานสนน | ||
| ดาดาษเทียบขุนพล | พวกด้าง | ||
| เสนีร่านราญรน | ราวิศ เศิกแฮ | ||
| ซ้อมสินาศช้างม้า | มี่เมือง ฯ | ||
| ๕ | |||
| ๏ พระจอมธรณิศผ้าย | เผยเข็ญ | ||
| ทรงซึ่งทศธรรมเมือง | เนื่องเลี้ยง | ||
| สิมานครเพ็ญ | พลอาจ ผจญเอย | ||
| แรงอรินทรเพี้ยงเอื้อง | พุงผา ฯ | ||
| ๖ | |||
| ๏ ปางแสวงกฤษติราชเบื้อง | เบาราณ | ||
| สนุกนิ์ณรงค์ราไชย | เชี่ยวกล้า | ||
| ซั้นสั่งสุรทวยหาร | เหิมเสร็จ | ||
| พ้องพหลหน้าล้อม | แห่หลัง ฯ | ||
| ๗ | |||
| ๏ บั้นศรีสรรเพชรไท้ | ธริษตรี ท่านา | ||
| คลื่นพยู่หยังยาน | ยาตรย้าย | ||
| เถลิงอาศน์รัตนมณี | นาเวศ | ||
| เหมสุวรรณหว้ายหว้าย | แหวกสินธุ์ ฯ | ||
| ๘ | |||
| ๏ โหยเห็นทุนเจตรเจ้า | จอมสมร เรียมเอย | ||
| โดยเสด็จเดจโสภิณ | พี่แล้ว | ||
| อ้าองค์แม่ทรงศร | สามเล่ม | ||
| สุดจะยิงแย้งแก้ว | ก่องศรี ฯ | ||
| ๙ | |||
| ๏ แปลบจิตรเจ็บเค่มดิ้น | ดวงนิล เนตรเอย | ||
| คมธนูแสนที | ทุ่มแท้ง | ||
| ฤๅเจ็บเท่าโฉมศิล | โซมซุก ทรวงพี่ | ||
| เนืองเนื่องน้ำหน้าแถ้ง | ถั่งไหล ฯ | ||
| ๑๐ | |||
| ๏ รณาภิมุขสู้ | สงคราม โพ้นแม่ | ||
| หลังกระหนาบพาลไภย | พวกซ้ำ | ||
| แหล่เหลือจะโดยกาม | กำแหมบ ไปได้ | ||
| มีแต่ริฤ้ๅปล้ำ | ปลุกเข็ญ ฯ | ||
| ๑๑ | |||
| ๏ โอ้โฉมอรแอบอ้าง | อุดร ทวีปแฮ | ||
| พิมพ์ภักตร์จันทร์ภูลเพ็ญ | เพิ่มไว้ | ||
| จะหาประเหลสมร | เสมอนาฎ มีฤๅ | ||
| จากเปล่าใจข้นไข้ | ข่าวผอม ฯ | ||
| ๑๒ | |||
| ๏ พวงมณฑามาศห้อง | หัดถา เรียมเอย | ||
| ขาดบ่ทันถนอมโฉม | เฉกทิ้ง | ||
| ดุรดวงทิพยสุดา | ดุรแดก ทรวงพี่ | ||
| ควรจะเกลือกกลิ้งเศร้า | สั่งสาร ฯ | ||
| ๑๓ | |||
| ๏ โฉมเจ้าจะแหวกฟ้า | ฝากพรหม เมศฤๅ | ||
| เกรงจะชมฌานเมิล | แม่ไว้ | ||
| จะฝากอิศรกรม | ไกรลาศ | ||
| ไฟราคร้อนหล้าไท้ | ทั่วแหนง ฯ | ||
| ๑๔ | |||
| ๏ เลียบเล็งโลกธาตุสิ้น | สรรพางค์ | ||
| เจ็บฝากเจ็บแฝงฝืน | ใฝ่เฝ้า | ||
| คิดทั่วทิศานาง | แหนงพี่ วายเลย | ||
| โฉมแม่ฝากไว้เจ้า | จึ่งคง ฯ | ||
| ๑๕ | |||
| ๏ ร้อนรักเจียรจี่ขวั้น | ขวัญแด | ||
| เสนาะสั่งนิราศนงค์ | แน่งน้อง | ||
| ลีลองอุรุเวศแส | สินธุซ่า | ||
| กระเหม่นหมุนเส้นท้อง | เท่าตาย ฯ | ||
| ๑๖ | |||
| ๏ ลำแข่งถอนท่าดั้น | ดึงหน | ||
| ฟองฟ่องสายสินธุไหล | หลั่งคว้าง | ||
| ขุกขืนกำลังพล | พายยิ่ง แรงเอย | ||
| งงง่วงหิวหิ้วหร้าง | ริรวน ฯ | ||
| ๑๗ | |||
| ๏ บางหลวงคลองน้ำวิ่ง | วลวง | ||
| ขนานขนัดแพพวนเหนี่ยว | หน่วงฝั้น | ||
| เสนอสนองบ่วงสามสง | สารสุด สวาสดิ์ฤๅ | ||
| นานนิพันธ์หมั้นม้วย | หมื่นปี ฯ | ||
| ๑๘ | |||
| ๏ ศัลย์เสียวไป่หยุดเศร้า | แสนสา หัศเอย | ||
| ล่วงลุวัดหงษ์ทวี | เทวศซ้ำ | ||
| หวงหงษ์ประเหลหา | เหมสระ สนามแม่ | ||
| ว้าวุ่นท้องน้ำถ้ำ | ถิ่นไศล ฯ | ||
| ๑๙ | |||
| ๏ สนุกนิ์สนานสว่างสวะท้อง | ธาริน แม่ฮา | ||
| ขุนทิชาฤๅไคล | คลาศคล้อย | ||
| เชยช่อผกาสินธุ์ | สมสื่อ | ||
| โสรดสุคันธ์ไซ้สร้อย | ส่ายสนาน ฯ | ||
| ๒๐ | |||
| ๏ สังขจายขจรชื่ออ้าง | อาราม | ||
| วงษ์ทวิชาชาญ | เชื่องหล้า | ||
| สังข์สรงสุร่ายพราหมณ์ | เพรงแม่น | ||
| ฤๅโสรดน้ำหน้าเศร้า | เสื่อมสูญ ฯ | ||
| ๒๑ | |||
| ๏ เช้านี้จะตั้งแว่น | วางสินธุ์ | ||
| สังข์สะภักตร์มุรธา | ท่ำเกล้า | ||
| จรุงร่ำรศสพิน | พานเกษ อรเอย | ||
| โอ้จะกลั้วกลิ่นเย้ยเย้า | ยั่วใคร ฯ | ||
| ๒๒ | |||
| ๏ ฉับฉวยนาเวศผ้าย | ผาดถึง | ||
| ด่านบปรามปราไส | เสาะค้น | ||
| ดาลรักร่นคำนึง | ในสวาดิ์ | ||
| แขวงด่านด้นดื้อล้น | โลภหวง ฯ | ||
| ๒๓ | |||
| ๏ อนิจจาอนาถกล้ำ | กลืนศัลย์ | ||
| สุรทิพย์สุราสรวง | เสพส้อง | ||
| ในจิตรลดาวัล | วายส่าง เลยแม่ | ||
| เมาประมาณหม้ายน้อง | เนิ่นนาน ฯ | ||
| ๒๔ | |||
| ๏ สาชลพฤกษพร่างขึ้น | ไขเสดิง | ||
| นองท่านองนางสนาม | สนั่นหล้าย | ||
| สายสินธุ์สำเริงฟอง | ฟันฟาด ฝั่งเอย | ||
| นองย่านนางคล้ายคล้าย | คลั่งไหล ฯ | ||
| ๒๕ | |||
| ๏ มังกรเกยหาดแห้ง | หิวโหย | ||
| ทรหวลอรรณพใน | น่านกว้าง | ||
| เพ่งสินธุ์สำแดงโดย | ดำริห์ | ||
| กลับเกลือกกลิ้งพื้นพ้าง | พ่างยาม ฯ | ||
| ๒๖ | |||
| ๏ อาดาลอาหุดิ์ห้อม | โหมสนาม | ||
| ไวยธึกพฤฒิพราหมณ์สรง | โสรดเกล้า | ||
| ชีพ่อเบิกโขนทวาร | ทวีเทวศ วายเลย | ||
| ลารูปพระเจ้าปั้น | แปดมือ ฯ | ||
| ๒๗ | |||
| ๏ อ้าองค์อิศเรศเร้น | ฤๅเห็น | ||
| วาลุกาปือปน | ปิดกลุ้ม | ||
| หากพระพิชิตเจร | จาซาบ | ||
| วานซ่อนสมรคุ้มห้า | แห่งงาม ฯ | ||
| ๒๘ | |||
| ๏ งามเงื่อนสุวภาพสร้อย | สาวโสม บูรณเอย | ||
| เศียรกระบือรบือนาม | แนะด้าว | ||
| ไฉนนุชลบฦๅโฉม | เฉลิมโลกย์ | ||
| เฉกเฉนงเสี่ยวไส้ย้าว | ยอกทรวง ฯ | ||
| ๒๙ | |||
| ๏ อุรพางค์พิโยคอุ้ม | อาธร | ||
| คิดคำนึงพุ่มพวง | พู่ฟ้า | ||
| ทุกทั่วทิศาจร | เจียรจบ | ||
| ร่ำรำพรรณท้าถ้อย | ถี่แถลง ฯ | ||
| ๓๐ | |||
| ๏ กรเกยผากซบส้าง | สารแถลง | ||
| เคืองโคกขามหึงหวล | หื่นสร้อย | ||
| รหนรเหแรง | รวนเร่ | ||
| ชังถิ่นโคกน้อยลี้ | ลิบแสว ฯ | ||
| ๓๑ | |||
| ๏ ด้าวใดเลยเถ่ห์พื้น | ภูมพิมพ์ ภาพเจ้า | ||
| ใครจะแยแสสู | เศษเสี้ยว | ||
| เองอวดหมู่มชิม | ชนบท เถิดแฮ | ||
| กูใช่คู่เขี้ยวเคี้ยว | เข็ดกราม ฯ | ||
| ๓๒ | |||
| ๏ ขามขวยแขยงขยาดหลั้ง | ลืมหลง | ||
| คลองมหาไชยสนาม | ลิ่วลิ้ว | ||
| ตลิ่งตลอดตรง | ตรูแน่ว | ||
| จิตรพี่จงดิ้วด้วย | ดั่งพลู ฯ | ||
| ๓๓ | |||
| ๏ เสร็จเศิกสมแคล่วได้ | แดนเวียง ทแวนา | ||
| ชมอนงค์ดนู | นับร้อย | ||
| สารสัตย์ไป่เอนเอียง | อายโอษฐ์ อ่อนเอย | ||
| ได้จะแลกน้ำอ้อย | อึกเดียว ฯ | ||
| ๓๔ | |||
| ๏ ไปหึงหนโหดสิ้น | สาบยาว น้อยเลย | ||
| ถึงท่าจีนเสียงเกรียว เกริ่นบ้าน | |||
| สรวลเสพสุราฉาว | โฉ่มี่ | ||
| ผิดสำเนียงน้องจ้าน | เจ๊กจน ฯ | ||
| ๓๕ | |||
| ๏ สาวสรวลรรี่แจ้ว | จับใจ พี่แม่ | ||
| คือคิดศัพท์กาหล | หกฟ้า | ||
| สุรางค์สุเรนทรไตร | ตรึงษ์แบ่ง ภาคย์ฤๅ | ||
| ทิพยธิดาหน้าท้าว | ท่านชิง ฯ | ||
| ๓๖ | |||
| ๏ สายสินธุ์เอ่อแอ่งอุ้ม | อกเรือ | ||
| เร็วรี่กลศรยิง | ยุ่งแย้ง | ||
| บอกบ้านบ่อนาเกลือ | กลัวแสบ สรงนา | ||
| บ่อเนตรเค็มค้างแห้ง | โหดเห็น ฯ | ||
| ๓๗ | |||
| ๏ อัศจรรย์ข้อนแขบให้ | โหยหิว | ||
| สรรพัดสรรพางค์เข็ญ | ขุ่นแค้น | ||
| ภาคย์ทรวงพี่หวิวหวิว | ไหวหวาด | ||
| ดับดั่งจันทร์ม้วนแม้น | มืดมล ฯ | ||
| ๓๘ | |||
| ๏ เดินโดยคลองค้างขาด | เขินสินธุ์ | ||
| นามสุนัขหอนหน | แห่งนั้น | ||
| ทำแฉะใช่นทิน | เทวิศ กูเอย | ||
| สองศุขชลเบื้องบั้น | บุษป์มาลย์ ฯ | ||
| ๓๙ | |||
| ๏ เวียรคอยวาริศตั้ง | ตาคอย แม่ฮา | ||
| ริ้นเร่งยุงรำบาน | บอบช้ำ | ||
| ตบตีบราถอย | ทังเที่ยง คืนเอย | ||
| ปวดข่วนปากริ้นล้ำ | เล็บศรี ฯ | ||
| ๔๐ | |||
| ๏ วังเวกใจว้าเหวี่ยง | หวาดหวน | ||
| ลืมครแวงวีวาย | วัดแส้ | ||
| ปิดภักตร์นิ่งกำสรวญ | สาจิตร แล้วฤๅ | ||
| พลางเพลียะเพลาแก้เกื้อ | ก่ายหมอน ฯ | ||
| ๔๑ | |||
| ๏ ราตรีพลิกบิดเบี้ยว | บัวบุษป์ มาลย์เอย | ||
| เอนแอบบังคมนอน | แนบเคล้น | ||
| หายเห็นประเหลนุช | นอนเงื่อง งงง่วง | ||
| เทพจรตื่นเต้าเร้า | รอบกาย ฯ | ||
| ๔๒ | |||
| ๏ สายสมุทรสมรรถเนื่องน้ำ | นูนนอง | ||
| อรุณรังษีนสาย | ส่างฟ้า | ||
| พาพยุห์เสด็จโดยคลอง | คลาคล่ำ | ||
| รุ่งแม่กลองแล้วอ้า | อกเอย ฯ | ||
| ๔๓ | |||
| ๏ โสรดภักตร์ที่ร่ำชื้น | ชลนา นาแม่ | ||
| เว้นแว่นฉายเฉยผิน | แผ่นแก้ว | ||
| เปรียบปรุงละเหยหา | หายนะ ไหนเล่า | ||
| รศสุมาลยแคล้วคลุ้ม | คลั่งครวญ ฯ | ||
| ๔๔ | |||
| ๏ นางเอยโอทนต้ม | เตือนใจ | ||
| เคยกระยาหารหวน | หื่นท้อง | ||
| เช้าตรู่พี่รำไร | เรียกนุช นาแม่ | ||
| มีแต่โคมเข้าข้อง | ขัดแด ฯ | ||
| ๔๕ | |||
| ๏ มุ่งเห็นเมืองสมุททั้ง | ทิมชเล | ||
| หญิงหย่อนอวนปลาแอ | อัดปล้ำ | ||
| จรหลาดเหล่าเรือเร | รับช่วง | ||
| ปากแม่ค้าผ้ำผ้ำ | ผาดเสียง แถมเสียง ฯ | ||
| ๔๖ | |||
| ๏ อนาถณะหน่วงให้ | เห็นตาย นั่นแน่ | ||
| ฉลามฉลากตีนลังเคียง | คู่ม้วย | ||
| สงสารพี่สวิงสวาย | แสวงแค่ อ่อนเอย | ||
| แม้แม่ตายด้วยได้ | ดุจศรี ฯ | ||
| ๔๗ | |||
| ๏ แม่กลองกลองแห่ก้อง | กินเสียง เสียฤๅ | ||
| พลโห่โหมเภรี | เร่งส้าว | ||
| อกเรืออกเรียมเพียง | พังคราก | ||
| ร้อนรักเคืองแค้นท้าว | ทุ่มทรวง ฯ | ||
| ๔๘ | |||
| ๏ เบือนบังอรหลากสิ้น | โศกี กูเลย | ||
| ไกลกลิ่นอวนอบดวง | ดอกช้อย | ||
| นาสากระสาศรี | สารศ ปรางเอย | ||
| วันลวันร้อยมื้อ | แม่ฮา ฯ | ||
| ๔๙ | |||
| ๏ รีบรัดโดยบทบั้น | บรรหาญ | ||
| เห็นท่าอัมพวาพวง | แน่งน้อง | ||
| คลองมอญท่านางสนาน | สนุกนิ์หน่วง จิตรเอย | ||
| หลากหลับเห็นจ้องจ้อง | จ่อใจ ฯ | ||
| ๕๐ | |||
| ๏ เมินหมู่หมากม่วงพร้าว | พรวนทราง | ||
| พลับลำไยลังสาด | สะท้อน | ||
| มหาดมหวดปราง | ปริงเงาะ | ||
| ตูมตะโกกี้ค้อน | ขบขนุน ฯ | ||
| ๕๑ | |||
| ๏ รฦกผลเพาะอ้วน | อารมณ์ ราแม่ | ||
| ดวงดรุณคราวครัด | เคร่งเต้า | ||
| เถิบแถมยุพาชม | เชยเชื่อง | ||
| พลางกรลอกเย้ายื้อ | ยุคล ฯ | ||
| ๕๒ | |||
| ๏ ลำบางบางช้างเนื่อง | นามสาร | ||
| ถนัดลำพองเยาวยล | แยบเยื้อง | ||
| เกียดกลคชเทาคลาน | ไคลตลิ่ง ลงเอย | ||
| ศุขสำผัสแห้งเหื้อง | หื่นใจ ฯ | ||
| ๕๓ | |||
| ๏ ลามลวนโลภสิ่งเหล้น | หลากหลาย เล่ห์แฮ | ||
| คือคชินทรฤๅไป | ปิดป้อง | ||
| คนึงพังคลั่งคลำพลาย | เพลงพาด | ||
| ไขว่คว่ายคว้าหญ้าต้อง | ตำแย ฯ | ||
| ๕๔ | |||
| ๏ บำรุบำราศเบื้อง | บำเรอ | ||
| ฤๅจะปรวนแปรใจ | จากแล้ว | ||
| แม้เสมอแม่ยังเสมอ | เหมือนที่ สั่งนา | ||
| ควรบำเรอเก้าแก้ว | แก่นาง ฯ | ||
| ๕๕ | |||
| ๏ จันทน์จาวรศคลี่พ้น | พรรณา | ||
| เกรงสุมาลย์หมางหมอง | หม่นคล้ำ | ||
| โกมลมิ่งมนัศา | เสาวโรศ เรียมเอย | ||
| สุริยส่องแสงช้ำช้ำ | ชอกหอม ฯ | ||
| ๕๖ | |||
| ๏ เครงครัวกำโพชฤ้ๅ | รวมเชียง | ||
| รัชบุรินทร์ขอมพงษ์ | พวกไท้ | ||
| ชาวแม่ใช่ชาวเวียง | วังละ แวกฤๅ | ||
| ดูดั้งไฟไต้ไหม้ | หมกเขมา ฯ | ||
| ๕๗ | |||
| ๏ โอ้ศรีสุริเยศแผ้ว | ผิวทอง ทิพเอย | ||
| ใช่สุวรรณเขาโค | ค่าน้อย | ||
| ควรดวงวัชรินปอง | เป็นคู่ พี่แม่ | ||
| ผลกล่ำหนักร้อยใช้ | ชั่งตลุม ฯ | ||
| ๕๘ | |||
| ๏ บ่ายบ่ายสาวสู่ท้อง | ทางถนน | ||
| ฉวางฉวัดกรกุมกัน | กอดเกี้ยว | ||
| สาวสบบ่วงมือคน | คันเสน่ห์ | ||
| เพียงภุชงคเลื้อยเลี้ยว | ไล่รึง ฯ | ||
| ๕๙ | |||
| ๏ ผวนผิวหลายเล่ห์ถ้อ | ถนิมเมือง | ||
| เมามี่ระทิงขาน | ขับร้อง | ||
| สายาห์แยบชำเลือง | ลอบรับ ขวัญมิ่ง | ||
| ปทชู้ยิ้มต้อง | ตื่นใจ ฯ | ||
| ๖๐ | |||
| ๏ นำนึกอรขับโต้ | ตอบเพลง เพลียพี่ | ||
| ศรีประสานศัพท์ใด | ดีดดิ้น | ||
| สุรางค์สุรบันเลง | ลองดั่ง คิดแม่ | ||
| รี่เรื่อยนิ้วน้าวลิ้น | ลวดทอง ฯ | ||
| ๖๑ | |||
| ๏ คิดเคยปานนี้นั่ง | ในหอ เย็นเอย | ||
| อิงอ่านกาพย์โคลงสอง | สิบเก้า | ||
| หลางเตือนเพื่อนสาวสกอ | กวนพ่าย | ||
| ถ้อต่อแต้มแย้มเย้า | แยบใน ฯ | ||
| ๖๒ | |||
| ๏ แรมโรยแรงร่ายหิ้ว | หิวมา | ||
| ท่าราบรัญจวนใจ | จากจ้าน | ||
| คือล่วงรศปรีดา | โดยเกลศ ไปเอย | ||
| ขู่ราบความอื้อบ้าน | เบื่อหู ฯ | ||
| ๖๓ | |||
| ๏ คุงคืนประเวศห้อง | หายเหน เลยแม่ | ||
| เล่ห์วิลาหนูหนี | คาบคั้น | ||
| ปัดประอบทองแทน | ทำพี่ น้อยฤๅ | ||
| เหตุเพราะรักเจ้ารั้น | ร่านหึง ฯ | ||
| ๖๔ | |||
| ๏ พลพายไล่ถี่เย้า | โยนถอน แรงแฮ | ||
| ยลย่านเจ็ดเสมียนดึง | ดัดท้าง | ||
| อาดูรซึ่งอนุสร | สรงโรธ ยังเลย | ||
| เสมียนจดเรื่องร้างน้อง | เหนื่อยใจ ฯ | ||
| ๖๕ | |||
| ๏ เฝือดเฝือนสลดหน้าโฉด | เฉาสา หัศแฮ | ||
| เยียวว่าตายเยียไร | ฤรู้ | ||
| เทยาออกนัดยา | ไยยิ่ง วิงเล่า | ||
| แน่นิ่งนอนขว้ำสู้ | เสื่อหนัง ฯ | ||
| ๖๖ | |||
| ๏ มาจ๊ามาเทิ้ญมิ่ง | ไมตรี ตรังเอย | ||
| ถนำธึกอรบังหวน | แห่งห้า | ||
| ช่วยชุบฤดีที | ทันเทวศ ราเจ้า | ||
| แม้แม่มาช้าชู้ | ชวดเห็น ฯ | ||
| ๖๗ | |||
| ๏ แสบโสตรโกรธเขตรบ้าน | บางแขยง | ||
| สงโครกคราวเคราะห์เป็น | ปะร้าย | ||
| อ่อนเอยไม่เคยแหนง | นาแม่ | ||
| ใครชื่อบ้างคล้ายเย้ย | เยาะหญิง ฯ | ||
| ๖๘ | |||
| ๏ ทุรโทษที่แก้แค้น | เคืองใน นั้นเอย | ||
| ผี้ว่าจริงจำผัน | ผิดเพี้ยน | ||
| ใช่ชายใช่วิไสย | สังวาศ | ||
| เป็นแต่เพียงเสี้ยมเสี้ยน | ส่งหนาม ฯ | ||
| ๖๙ | |||
| ๏ จากศรีไกรลาศล้ำ | ลำยอง | ||
| พักท่าโพธาราม | ร่มน้อน | ||
| เพียงพบพระโพทอง | เทเวศ | ||
| หาพระโฆษอ้อนอู้ม | แอบพินธุ์ ฯ | ||
| ๗๐ | |||
| ๏ สวงสรบสุเรศไม้ | มณเฑียร | ||
| คืออรินทรนรินทร์ | เรื่องร้าง | ||
| ขอคืนนุชนุเจียร | จงโปรด เทิญพ่อ | ||
| โดยบุรินทร์ส้างเศร้า | สอบเสนอ ฯ | ||
| ๗๑ | |||
| ๏ โศกสิบศิโรดร้าง | แรมศรี | ||
| เล็งทัขอาทรเธอ | เท่าฟ้า | ||
| เสียสุนทรเทพี | พาลิศ | ||
| ทันท่านคืนน้องช้า | ช่องสม ฯ | ||
| ๗๒ | |||
| ๏ ผยองยานมานิศแก้ว | เกือกทรง | ||
| สีหเรศนำเสวยรมณ์ | ร่วมไท้ | ||
| คาวีธิดาจง | ใจราช ราพ่อ | ||
| วายชีพแล้วได้ด้วย | ดั่งฤๅ ฯ | ||
| ๗๓ | |||
| ๏ สองสรวงสุรอาจอ้าง | อาไศรย | ||
| ยังอสุรภพฦๅ | ลั่นก้อง | ||
| อุ้มองค์วธูไทย | ทวนฟาก ฟ้าเอย | ||
| เจียรนุจรห้องแก้ว | ก่ำแสง ฯ | ||
| ๗๔ | |||
| ๏ ชิวหาทองไท้พราก | ไพรสณฑ์ | ||
| ตายเท่าเปนฤๅแรง | รักม้วย | ||
| เถลิงหลังดรุงครณ | แรงเดช | ||
| สมพระนุชด้วยห้าว | หักหาญ ฯ | ||
| ๗๕ | |||
| ๏ เพรงพรัดนาเรศเจ้า | จอมเมือง | ||
| คืนแท่นมณฑารชม | ชื่อสิ้น | ||
| ศุขสองเปล่าใจเคือง | คอยแม่ แคล้วแม่ | ||
| อายุศม์ยังถ้าหวิ้น | แหว่งวัน ฯ | ||
| ๗๖ | |||
| ๏ พระพฤกษ์สุรแด่เบื้อง | บรำบรา มาเอย | ||
| ฤๅจะรับบันเทา | ทุกข์ไส้ | ||
| เพียงโพนิโครธา | เทวศักดิ์ | ||
| นำนิโทท้าวไท้ | ที่นงค์ ฯ | ||
| ๗๗ | |||
| ๏ ทูลถามอารักษ์อั้น | อมเออ | ||
| ใบบไหวปานธง | ทบม้วน | ||
| ไปรับธุรเลยเฌอ | ชังแม่ กมังนา | ||
| บุญพี่บุญน้องด้วน | เด็จขวัญ ฯ | ||
| ๗๘ | |||
| ๏ สำออยร่ำแล่เนื้อ | ในใจ | ||
| โดยดำบลเขตรขัน | ขุ่นแค้น | ||
| รังวานช่วยวานไคล | คลาพ่อ | ||
| แจ้งข่าวเทพอ้อนแอ้น | อ่ำอึง ฯ | ||
| ๗๙ | |||
| ๏ หวังวานวานบ่ได้ | โดยวาน | ||
| กรกระทุ่มทรวงผึง | แผ่ขว้ำ | ||
| อุระทับที่เสื่อสาน | สองเพลาะ | ||
| แถกไถลดิ้นปล้ำ | เปลี่ยวแด ฯ | ||
| ๘๐ | |||
| ๏ รัถยาฉะเภาะยั้ง | ยังหลาย หลับเอย | ||
| ไปละลุแกผัน | แผ่นพ้าง | ||
| เสมอลุอำนาจสาย | สมรลบ หลู่พี่ | ||
| ในที่ลับเอื้อมอ้าง | อวดตน ฯ | ||
| ๘๑ | |||
| ๏ หิวโหยอรรณพฤ้ๅ | แรงพฤนธ์ | ||
| เข็ญข่มเรี่ยวเหียนหน | หาดแห้ง | ||
| กลกวนร่วมกามิน | เมาสู่ สมเจ้า | ||
| แรงพี่ม้วยด้วยแล้ง | ไล่ฝน ฯ | ||
| ๘๒ | |||
| ๏ เถมินทางยางหมู่ล้วน | ลำเสลา | ||
| ใบบดแสงสุริยน | ยื่นย้อย | ||
| นวลพิมพ์ภักตร์นงเยาว์ | ยามเที่ยง | ||
| บังม่านชม้อยช้อยหน้า | หนึ่งแข ฯ | ||
| ๘๓ | |||
| ๏ คนค้อนอรเบี่ยงแย้ม | แยบสรวล | ||
| ไนยนิลาลาญแด | เดือดดิ้น | ||
| กายกรอ่อนนวยนวล | นาดฉับ | ||
| ปลุกฤดีสิ้นห้า | แห่งไหว ฯ | ||
| ๘๔ | |||
| ๏ ไปจอดทอดทับเว้น | วังทอง | ||
| ถวิลหวั่นพรั่นแปรใจ | จากไท้ | ||
| ออกนางรับทูลสนอง | เสนอราช โปรดแม่ | ||
| ชางเพื่อนวังไจ้ไจ้ | จับขวัญ ฯ | ||
| ๘๕ | |||
| ๏ สนิทสนมวิลาศล้อม | ลำเภา พี่เอย | ||
| อาบอบคันธโสรมสุง | สอ้าน | ||
| ฉลองโอษฐ์เร่งนงเยาว์ | ยังเวศ พี่นา | ||
| นางชแม่เถ้าค้าน | คาทูล ฯ | ||
| ๘๖ | |||
| ๏ ปลาดทุเรศได้ | เดียวดู ดั่งฤๅ | ||
| ระยะย่านหวายเหนียวอูน | อกว้า | ||
| คือเทกล่องงูเฉนง | เฉนงหลอก หยอกแม่ | ||
| หวายหวีดหวาดสดุ้งคว้า | คว่ายเขว ฯ | ||
| ๘๗ | |||
| ๏ โจมจูบตรบอกแก้ม | แกมปราง ทองเอย | ||
| รวยรื่นคันธเตลา | ลูบไล้ | ||
| ปานกลิ่นสุรางค์สรวง | สมคู่ ทิพย์นา | ||
| ยามเมื่อวันได้กล้ำ | กลิ่นฉม ฯ | ||
| ๘๘ | |||
| ๏ ท่าพระแท่นท้างสู่ | สาชล | ||
| เสริญเดชพระพุทธคุณชม | ชื่นช้อย | ||
| สิโนทกอวยผล | ผันโทษ ที่แม่ | ||
| กองกุศลเก้าย้อย | หยัดสินธุ์ ฯ | ||
| ๘๙ | |||
| ๏ ออกญาออกโอษฐ์อ้อน | อาไศรย สัตว์เอย | ||
| องค์อนันทชินบร | บาปบี้ | ||
| เสร็จสู่สิวาไลย | ฦๅเดช | ||
| คุณพุทธคุณเจ้าชี้ | ชอบสมร ฯ | ||
| ๙๐ | |||
| ๏ สายาห์วาเรศเลี้ยว | ลดลง สมุทแฮ | ||
| หลั่งหลั่งสินธุคลอนคลอน | ตกใต้ | ||
| สุริยงก็อัษฎงค์ | เดินเรี่ย ป่าเอย | ||
| หมู่วิหคเข้าไม้ | มุ่งรัง ฯ | ||
| ๙๑ | |||
| ๏ ขามข่อยคัดเค้าเงี่ย | เงานอน | ||
| นางมฤคเล็มซัง | ซอกหญ้า | ||
| สารโสงคณาจร | จำเถื่อน | ||
| ยามสุริยคล้อยคล้ำหล้า | หล่อแสง ฯ | ||
| ๙๒ | |||
| ๏ โหงคนองคนึงเพื่อนเพ้อ | พึมเสียง | ||
| ไม้พาดทรอแซมแขนง | ขนอบร้อง | ||
| น้ำฟ้าประปรายเกลียง | คลายคลี่ | ||
| เสียงสกุณกู่ก้อง | กาจดง ฯ | ||
| ๙๓ | |||
| ๏ บัดนอนนั่งมี่ให้ | โหเห | ||
| ขุกคิดเกษหลงโจม | จูบแล้ | ||
| ก่นกอดเข่าโลเล | ลำบาก | ||
| บัดโศกบัดยิ้มแก้ | ก่ำสรวญ ฯ | ||
| ๙๔ | |||
| ๏ ฟ้าดึกดัดจากหั้น | เห็นหน แห่งฤๅ | ||
| ไปปะแสนตอทวน | ทอดต้อง | ||
| เรือเกลือกกลอกวนวน | เวียนติด ตอเอย | ||
| ขยาดจะคร่อมคร้ามจ้อง | จ่อทรวง ฯ | ||
| ๙๕ | |||
| ๏ อ้าโฉมมิ่งมิตรสร้อย | เสาวมาลย์ | ||
| ยามภมรเมียงพวง | ภู่ฟ้า | ||
| รอร่อนรื่นรศบาน | บัวมาศ | ||
| ในเซาะเซิ้งซุ้มหญ้า | หย่อมหยอง ฯ | ||
| ๙๖ | |||
| ๏ สนุกนิ์ทิพยาวาศเจ้า | จอมไตร ตรึวษ์ฤๅ | ||
| ศุขปานปองเผย | ผาดค้น | ||
| ใช่ชาญวิทธิวิสัย | สมเสน่ห์ หนุ่มแม่ | ||
| ดูกระไดน้องด้น | ดัดหา ฯ | ||
| ๙๗ | |||
| ๏ แสนสงวนหลายเล่ห์น้อง | นานนงค์ ไกลพี่ | ||
| สบสำรองสมญา | ย่านนั้น | ||
| สำเริงสำรองสรง | สินธุ์เสร็จ | ||
| ในที่บังเบื้องบั้น | แบ่งสอง ฯ | ||
| ๙๘ | |||
| ๏ ชักชายชูเชิดช้อน | เชยชม | ||
| หลายครู่หลายคราวปอง | ไป่แล้ว | ||
| หึงหายระหวยสม | ไสยาศน์ | ||
| ยากพบดิ้นด้าวแคล้ว | คลาศศรี ฯ | ||
| ๙๙ | |||
| ๏ พิศวงพิศวาสดิ์ขวั้น | ขวัญหาย | ||
| เห็นม่วงชุมชายทวี | เทวศน้อง | ||
| มีดทองปอกสวายสาย | สวาสดิ์ติด มาฤๅ | ||
| เบิกหับเห็นแล้วร้อง | ร่านรน ฯ | ||
| ๑๐๐ | |||
| ๏ กรกุมกรรบิดจ้อง | จดสอ ไว้เอย | ||
| โมหหวงยุยงชนม์ | ชอกม้วย | ||
| สติติเตียนขอ | คงชีพ | ||
| พิสวาสตื่นเข้าห้วย | หุบไศล ฯ | ||
| ๑๐๑ | |||
| ๏ พิโยคบ้านถ้ำหีบ | หุบเขา | ||
| คิดคู่คูหาใจ | เจ็บช้ำ | ||
| คชสีหคชมึนเมา | มันผับ | ||
| หลงวาสทางถ้ำดิ้น | เดือดแทง ฯ | ||
| ๑๐๒ | |||
| ๏ อาสูรอาภัพสร้อย | สงสาร | ||
| แรมยิ่งจันทร์สายแสง | ส่างเศร้า | ||
| ขัดคืนมิ่งมณฑาร | ทันมาก รักเอย | ||
| ใช่ภุชงค์ช้าเถ้า | ถอดหนัง ฯ | ||
| ๑๐๓ | |||
| ๏ ปากแพรกสามปากก้อง | โกยสินธุ์ | ||
| ถามข่าวถึงเยาวยัง | อยู่ได้ | ||
| อมเออวัจนยิน | ไยพ่อ กูนา | ||
| ปากบ่มีลิ้นใบ้ | บอกศรี ฯ | ||
| ๑๐๔ | |||
| ๏ อ่อโอษฐอรร่อพร้อง | พรายแสง ทนต์แม่ | ||
| เลิศลบนิลวารี | ร่วงรุ้ง | ||
| วาวชิรผลแตง | เติมหนุ่ม เนตรฤๅ | ||
| ดูดั่งน้ำกุ้งเต้น | ตื่นแห ฯ | ||
| ๑๐๕ | |||
| ๏ ถึงท่ากระทุ่มทิ้ง | ทอดตน ลงเอย | ||
| ดวงสุมาลีแล | ลิ่วลิ้ว | ||
| เรียงเรียบรเบียบกล | เกษนาฎ กูนา | ||
| เหมือนแม่กรีดนิ้วน้อง | เนื่องสอย ฯ | ||
| ๑๐๖ | |||
| ๏ อวลอบสอาดเหล้า | เกลาใจ พี่แม่ | ||
| เซนซ่านปีกเปิดลอย | เล่ห์ปั้น | ||
| เจิมจับกระเหม่าไร | รุรอบ | ||
| กลมประเหน็จนั้นล้ำ | ลวดทอง ฯ | ||
| ๑๐๗ | |||
| ๏ ชาวเขาปูนลอบล้อ | ลวงกู ได้ฤๅ | ||
| เผาปากปานไพพอง | พิษกล้า | ||
| กำโบนอ่อนเอยสู | สุดเครี่ยว โอษฐแม่ | ||
| เพียงภุกามน้ำจ้า | จัดแสง ฯ | ||
| ๑๐๘ | |||
| ๏ ยลย่ามเยาวเกี่ยวก้าน | แกมใบ เทศเอย | ||
| หลากมลูแซงซอง | สูบม้วน | ||
| มือแม่กระไดตัด | ตองปก ปิดให้ | ||
| พวกที่ไปรู้ถ้วน | ถี่ถึง ฯ | ||
| ๑๐๙ | |||
| ๏ ข้ามเขาน้ำตกตั้ง | เติมดูร แดนา | ||
| แสนโศกอุรรุมรึง | รีบร้น | ||
| อาบอสุชลนูน | นาเรศ เรียมเอย | ||
| น้ำเนตรตกล้ำล้น | เล่ห์ผา ฯ | ||
| ๑๑๐ | |||
| ๏ เลงทักขทุรเวศแล้ว | เล็งดอย ดงนา | ||
| ไปเปรียบอุรอาวรณ์ | หวั่นเศร้า | ||
| มหาสุเนรุสอย | สรวงทัด | ||
| ทันเทาทุรร้างเหน้า | หนุ่มกู ฯ | ||
| ๑๑๑ | |||
| ๏ กีดแก่งหลวงขัดขั้น | เขินขวาง แม่น้ำ | ||
| ทดชโลธรหิวหู | หึ่งก้อง | ||
| ถนัดสั่งนิราศนาง | เนืองส่ง เรือพี่ | ||
| ..................... | ....... | ||
| ๑๑๒ | |||
| ๏ หวังวันยาตรฟ้าล่ง | แลสมร | ||
| ผิวภักตร์ดำเพียงเขมา | โขมดเข้า | ||
| บอกเหตุบอกลางจร | จำเลื่อน เรือเอย | ||
| ฤๅไป่คืนเหย้าแล้ว | หลากหนอ ฯ | ||
| ๑๑๓ | |||
| ๏ ถับถึงบ้านกล้วยเกลื่อน | กลางผล | ||
| แสนเสน่ห์โหดหายกอ | เกิดเกื้อ | ||
| ไฉนโฉมมิ่งนิฤมล | หมั้นแม่น แล้วฤๅ | ||
| กัทลีแม้นม้วยเนื้อ | หน่อแทน ฯ | ||
| ๑๑๔ | |||
| ๏ เสริฐศรีไวยแว่น | นวลแข | ||
| เสนอนาฏอมรแมน | มิ่งหล้า | ||
| อย่าชายสุดาแล | ลาญเนตร | ||
| นอนมเมอคว้าหน้า | หนุ่มนาง ฯ | ||
| ๑๑๕ | |||
| ๏ สู่ศาลเทเวศไหว้ | วอนสรวง | ||
| อารักษ์อาราธนพลาง | เสี่ยงซ้อม | ||
| เทียนเงินแม่ดวงเทียม | เทียนมาศ พี่นา | ||
| เทียนพี่เทียนน้องอ้อม | อับแสง ฯ | ||
| ๑๑๖ | |||
| ๏ เบิ่งเทียนปลาดไส้ | สมสัจ จาเอย | ||
| ประฏกแหนงหนอฉะ | ใช่น้อย | ||
| รอยเวรวิบัติพรัด | แพรงพราก | ||
| คู่นกม้วยหน้าจ้อย | จิบเมีย ฯ | ||
| ๑๑๗ | |||
| ๏ หวั่นหวั่นประจากเบื้อง | บุรพเห็น | ||
| เยียวสงครามเสีย | เศิกกล้า | ||
| แม้พี่เอญเป็น | ปานเสี่ยง อ่อนเอย | ||
| โฉมจะดูหน้าไข้ | ขัดขืน ฯ | ||
| ๑๑๘ | |||
| ๏ อ้าอารักษ์เบี่ยงให้ | เห็นไภย พ่อฮา | ||
| กูชุลีภูมผืน | แผ่นพ้าง | ||
| แม้นพิสุราไลย | ลงค่ำ นี้เอย | ||
| ฝากแม่ไว้เกื้อสร้าง สืบบุญ ฯ | |||
| ๑๑๙ | |||
| ๏ พระเอยจะร่ำสู้ | สุชล | ||
| เอจโอ่งเสนอสนองคุณ | ค่าคุ้ม | ||
| ถวายสรงบลยุคล | ของสิ่ง ใดให้ | ||
| ขอแต่ผืนผ้าหุ้ม | ห่มหนาว ฯ | ||
| ๑๒๐ | |||
| ๏ ลาเจ้าจากตลิ่งฤ้ๅ | รีบพาย | ||
| ชาวพ่อโหมโห่ฉาว | ฉากน้ำ | ||
| แดเดี่ยวบ่เสบยสบาย | เบาใฝ่ ถึงแม่ | ||
| ยานที่จะช่วยปล้ำเปลื้อง | ปลิดดูร ฯ | ||
| ๑๒๑ | |||
| ๏ โดยดำบลไร่ส้าง | ไสเสมา | ||
| เสมาแฝกเนินนูนคา | โคกหญ้า | ||
| เคยยลยอดเกลียงเกลา | กลางย่าน | ||
| อ่อนยิ่งเสมานี้ช้า | ชุ่มงาม ฯ | ||
| ๑๒๒ | |||
| ๏ รัญจวนใจง่านดิ้น | เดินผลู | ||
| อุรเล่ห์สาลีหลาม | ลวกแล้ว | ||
| ทุกย่านนทีดู | ดูรดับ ลงฤๅ | ||
| ไฟรักพลุ่งโพลงแผ้ว | ผ่าวเผา ฯ | ||
| ๑๒๓ | |||
| ๏ สุนธุ์สองคลองคลับคล้าย | แคลงไคล คลาเอย | ||
| สนิทเสน่ห์นุชนานเนา | แนบน้อง | ||
| เกรงเกลือกจะแปรใจ | จรสู่ อื่นเจ้า | ||
| ปานประหนึ่งท้องน้ำ | น่านสอง ฯ | ||
| ๑๒๔ | |||
| ๏ ไกลกลอยใจอยู่ด้วย | ดงหนาม | ||
| ใครเชื่องใครชาญปอง | ไป่รู้ | ||
| คือขวานสุเนราม | รอนผ่า สินธุ์เอย | ||
| สุดสำคัญบี้บู้ | บาดแผล ฯ | ||
| ๑๒๕ | |||
| ๏ ดลเดิงหมึกฝ่าหม้าย | หมองหมาย | ||
| รณรงค์แรมแข | ขวบช้า | ||
| สักกรจะสักกาย | กวนเทวศ พี่แม่ | ||
| หมึกจะพาแผ้วหน้า | นุชเขมา ฯ | ||
| ๑๒๖ | |||
| ๏ สงวนวงษ์เหมเรศไท้ | ธาดา ท่านฤๅ | ||
| ทรงอาศน์ทิพยเนาสรวง | เสริฐสิ้น | ||
| หวั่นพาลพนาจร | โจมจู่ ดักเอย | ||
| หงษ์ไป่รู้ดิ้นเข้า | ข่ายรึง ฯ | ||
| ๑๒๗ | |||
| ๏ แก่งไผ่ไผ่ลู่ล้ม | ลมพาน | ||
| เพลงพาทย์ศัพท์สำนึง | เสนาะไม้ | ||
| เฉกเสียงนุชบันสาร | สังคีต | ||
| ครวญชวาช้าไห้ | เหิ่มนอน ฯ | ||
| ๑๒๘ | |||
| ๏ นวลนิ้วอรกรีดย้ำ | เยียทรอ หลายเล่ห์ | ||
| พลางชำเลืองงอนใน | เนื่องซ้อม | ||
| เกี่ยวตาพี่คือขอ | คชตก มันเอย | ||
| อังกุษเนตรน้อมน้าว | หน่างใจ ฯ | ||
| ๑๒๙ | |||
| ๏ ถานถ้ำตาหยกพื้น | ภูมิภู ผาแฮ | ||
| สมถิ่นสมอาไศรย | สื่อเถ้า | ||
| ชามเชิงกระยาคู | คือดั่ง หยกฤๅ | ||
| สาวใส่เข้าเข้าไว้ | วาบแสง ฯ | ||
| ๑๓๐ | |||
| ๏ รฦกนวลลอยหน้านั่ง | แนบพาน โภชนแฮ | ||
| คอยควีวันแลง | ไล่ต้อน | ||
| บ่อยบอกรศาหาร | หาทิพย์ ให้พี่ | ||
| อร่อยรศร้อนร้อน | รวกเผา ฯ | ||
| ๑๓๑ | |||
| ๏ รุมสุมรุมร้อนรีบ | แรงสา หัศแฮ | ||
| ภูมพิโยคเพรางาย | ง่านเกรี้ยว | ||
| เพียงปานทพาธิก | ทำโทษ | ||
| ปองชีพิตรแข้นเขี้ยว | เคียดคม ฯ | ||
| ๑๓๒ | |||
| ๏ ลำเค็ญมาโนชแค้น | คาเคือง | ||
| ทุกย่านรัถยารุม | ริร้าง | ||
| อัศสวาดินิดสวาดิเนือง | นองโศก หลับเล่า | ||
| ฝันบวายเว้นหว้าง | หลากเหลือ ฯ | ||
| ๑๓๓ | |||
| ๏ เมื้อเมืองไทรโยคไร้ | ราษฎร | ||
| บ้านป่าคาแขมเฝือ | แฝกอ้อ | ||
| คิดไชยชำนะสมร | เสมอคู่ แพ้คู่ | ||
| คือบุเรศหง้นหง้อ | เงียบเหงา ฯ | ||
| ๑๓๔ | |||
| ๏ เมามึนมันไส้สู่ | สมศรี | ||
| ยามลเบงบุษปเยาว์ | เยิ่นย้าย | ||
| เนืองนิทรราตรี | ตรุดเสน่ห์ | ||
| ยังไป่ยอมแพ้ผ้าย | เผ่นเผยอ ฯ | ||
| ๑๓๕ | |||
| ๏ อักอ่วนอุรว้าเหว่ | เหวยไศล | ||
| สุนัขภากวางเสนอ | ถิ่นท้าง | ||
| มฤควายชีพเปื่อยไป | เป็นรูป ผาฤๅ | ||
| กูจะม้วยชิ้นส้าง | สืบแสลง ฯ | ||
| ๑๓๖ | |||
| ๏ ฉะฉะจะลูบก้อน | กำเดา ไปแฮ | ||
| เจ็บจิตรเจ็บเสน่ห์แซง | แซบไซ้ | ||
| เจ็บเบื้องบาทบวมเพลา | เพลี่ยงพลาด | ||
| พอจะจดจ้องให้ | หาบหาม ฯ | ||
| ๑๓๗ | |||
| ๏ แสนยากสามารถแท้ | ทนมา | ||
| อุ้มขมิหมายสนามธาร | ท่าได้ | ||
| ถวิลวันไป่เดียงสา | สมสู่ | ||
| เรียมตระกองน้องไว้ | หว่างขนน ฯ | ||
| ๑๓๘ | |||
| ๏ บันทับอุรคู่เต้า | เต็มดวง แดเอย | ||
| คือคชทนต์ค่อมทนต์ | ทอกท้น | ||
| น่าหนักเหนื่อยทรวงขวัญ | แขวนอก อยู่แม่ | ||
| ปลายทับทิมน้ำพ้น | พุกาม ฯ | ||
| ๑๓๙ | |||
| ๏ รอนแรมไปตกด้าว | แดนพลู | ||
| เศขรกินนางงาม | เนื่องพร้อง | ||
| ควรอมวธูเชย | ชมชอบ | ||
| ยามคนึงน้องอ้า | โอบถนอม ฯ | ||
| ๑๔๐ | |||
| ๏ ปืนกามจะลอบล้าง | ลำเพ็ญ พี่ฤๅ | ||
| ฤๅจะตรอมผอมผิว | เผือดม้วย | ||
| เสร็จเศิกจะคืนเห็น | โหยซาก เกลศเอย | ||
| เรียมจะม้วยด้วยเหน้า | หนุ่มเหนอ ฯ | ||
| ๑๔๑ | |||
| ๏ ผ่านพนมซ่อนชู้จาก | ใจหาย | ||
| หลากปลาศอำเภอ | พวกพ้อง | ||
| อ่อนเอยจะซ่อนชาย | ชมเช่น เขาฤๅ | ||
| ยากจะปิดป้องหมั้น | แม่แฮ ฯ | ||
| ๑๔๒ | |||
| ๏ คะมาคะเม่นอั้น | อำอึง อ่อนเอย | ||
| แม้สุเนรุบุบแบบ | เบี่ยงล้ม | ||
| ทับทรวงพี่ตูมตึง | ตายกลับ เกิดหน้า | ||
| เจ็บไป่ปานส้มไส้ | ส่งหนอง ฯ | ||
| ๑๔๓ | |||
| ๏ หวนหนหกหลับถ้วน | ถับวาร | ||
| ม่แม่น้ำน้อยนอง | น่านกว้าง | ||
| ทองธารนทีสนาน | สนามอ่าง แก้วเอย | ||
| นองฤขุ่นข้นท้าง | ท่าสินธุ์ ฯ | ||
| ๑๔๔ | |||
| ๏ อรรณพชลคว่างคว้าง | ควิวแคว น้ำนา | ||
| ตรือตฤบธวรินโปรย | ปรูดปรุ้ย | ||
| ผกโผผุดขวีแขว | ขวางขนด | ||
| กางกระโดงฉุ้ยชี้ | เช่นคน ฯ | ||
| ๑๔๕ | |||
| ๏ กริมกรายกากดสร้อย | ซิวเสือ | ||
| เบือนบู่ปูปนเพียน | ภาบน้ำ | ||
| สลิดสลาดหลดไหลเขือ | คโฮ่ | ||
| ดุกชะโดแก้มช้ำ | ซ่อนหมอ ฯ | ||
| ๑๔๖ | |||
| ๏ เนื้ออ่อนทรายโม่อ้วน | อุบแมง ภู่แฮ | ||
| หางไก่ชวาดใบปอ | ปักเป้า | ||
| นวลจันทร์จับชแวง | หวีเกษ | ||
| กระดี่ฝักพร้าเค้า | คุดสวาย ฯ | ||
| ๑๔๗ | |||
| ๏ คิดเคยประเวศพื้น | แพขนาน นางเอย | ||
| ชมหมู่มัศยาหลาย | เหล่าอ้าง | ||
| อาทวามิ่งมลมาลย์ | มามาศ กูนา | ||
| นุชอยู่ไหนแคว้งคว้าง | ไขว่ฉงน ฯ | ||
| ๑๔๘ | |||
| ๏ ขษีดิษสุรราชยั้ง | โยธา | ||
| แออัดเสนีพล | เพียบเฝ้า | ||
| เถลิงอาศน์พระพลาไชย | ชมหมู่ หารท่าน | ||
| เพียงพหลห้อมเจ้า | จักรี ฯ | ||
| ร่าย | |||
| ๏ กฤณนั้นบั้นนฤบดี | ศรีสยมบรมนารถ | ||
| ราชรพีพงษ์ทรงบวรภูสิต | จิตรลดาดวงพวงสุวรรณร้อย | ||
| สร้อยสังวาลกาญจนมกุฎ | อุตมาวุทธเศิก | ||
| ฤกษ์รวิวรจรแจ่มฟ้า | หน้าอำพรผ่องคล่องมารุตนาสี | ||
| ลีลาศอาศน์โกรยกุญชะระปรัด | เปรื่องแฮ | ||
| โหมโห่พาทย์ท้องก้อง | กึกแดน ฯ | ||
| ๑๔๙ | |||
| ๏ คเชนทร์จักรพรรดิ์ครั้น | ครวญมัน | ||
| สารส่ำงางอนแหงน | เงือดฟ้า | ||
| ประดับรัตนสุวรรณ | วาววาบ | ||
| เริงร่านแหร่นร้องจ้า | เจิดเสียง ฯ | ||
| ร่าย | |||
| ๏ แวงวังเรียงเคียงข้างสาร | หาญในนอกหอกคอคำ | ||
| นำเสด็จแห่แต่ละกรม | สมศักดิ์นามงามอ้อนแอ้น | ||
| แม้นวางไหนไปได้คล่อง | ว่องเศิกเสริฐเกิดกอบบุญ | ||
| ปุนปองอ้างช้างน้ำอ้อย | ร้อยหนึ่งสู้หลู้คนหมื่น | ||
| รื่นรานรณพลจุตุยุทธ์ | ธุชทวนทองนองคับคั่ง | ||
| ดั่งแขมเลาเสลาท้องท่ง | ส่งเสียงเท้าเย้าใจเศิก | ||
| เอิกเกริกภพจบแดนดื่น | คลื่นพยุหแสนยายานราช ทรงเอย | ||
| หวังทแวพรั่งพร้อมเข้า | เขตร์บร ฯ | ||
| ๑๕๐ | |||
| ๏ โสดสารพาหนเยื้อง | ยังดง แดนแฮ | ||
| คือสมิทกุญชร | เชื่องใช้ | ||
| ปางศึกสำหรับองค์ | อินทรขี่ | ||
| ปราบอสูรพื้นใต้ | ต่ำเมรุ ฯ | ||
| ๑๕๑ | |||
| ๏ เสนาพายุย้าย | ยาตรพล | ||
| ดาดเครื่องสุรเจรหาญ | แหกหุ้ม | ||
| สพายดาบดำกล | กำซาบ | ||
| ออกกระลึงเง้างุ้ม | ง่ารำ ฯ | ||
| ๑๕๒ | |||
| ๏ พิริยพาหนท้าว | ... | ||
| สรวมใส่สรนำตรี | ... | ||
| บ่าแบกสินาศขนาน | ... | ||
| ออกชมับอวดกล้าล้าง | ... | ||
| ๑๕๓ | |||
| ๏ ดับนั้นโอรสพ้อง | ภาคี ไนยนา | ||
| ทัพละทัพเผินผุย | แผ่นด้าว | ||
| คือขันธบุตร์ศุลี | ฦๅเดช | ||
| พลกุมารท้าวกว้าง | กว่าไศล ฯ | ||
| ๑๕๔ | |||
| ๏ พันหน้าหมื่นหน้าชื่น | ชมแสน หน้าเอย | ||
| ตนพี่เดียวไป่ชม | ชื่นด้วย | ||
| เดินพลางพี่พลางแขวน | ขวัญฝาก ปากร่ำ | ||
| นบประกาศห้วยห้อง | หุบเขา ฯ | ||
| ๑๕๕ | |||
| ๏ มาเทิญปู่เจ้าจุก | เจ็บโอย โอยท่าน | ||
| หลันอย่าทันเราเยิน | ยึดหน้า | ||
| ....................... | ......... | ||
| เวรบมีล้างข้า | ขาดกัน ฯ | ||
| ๑๕๖ | |||
| ๏ ไปรับสงเคราะห์ได้ | โดยคำ ขยมเลย | ||
| ทุกละเมาะภูมพัน | พุ่มพื้น | ||
| อารักษ์รักคำ.... | ......... ........ | ||
| ..................... | ........... | ||
| ๑๕๗ | |||
| ๏เหนี่ยวชงฆ์ย่างสท้อย | ถอนใจ หือแฮ | ||
| เกินกำลังหวิวหวิว | หวั่นก้าว | ||
| ออกยาจะกุมได | เดินต่าง ไหล่แม่ | ||
| เคยพยุงน้าวเนื้อ | หนุ่มถนอม ฯ | ||
| ๑๕๘ | |||
| ๏ ลดชงฆ์ลงนั่งเล้า | โลมสอน สวาสดิ์นา | ||
| เมิลเถิดนะใจตรอม | ตรากเศร้า | ||
| ใจเอยเมื่อใจวอน | เวียนว่าย ฟังฤๅ | ||
| ห้ามเท่าห้ามเฝ้าข้อน | ขอดศัลย์ ฯ | ||
| ๑๕๙ | |||
| ๏ เถมินพลพาพยู่ห์เต้า | ตามผา โตรกเอย | ||
| คั่งทัพหมื่นแสนพัน | เพียบพื้น | ||
| คั่งคชคั่งอัศวา | วัวต่าง | ||
| อุรดั่งฤๅฤ้ๅฟื้น ใฝ่ถึง ฯ | |||
| ๑๖๐ | |||
| ๏ เลิงพนมสูงส่งโพ้น | ภาโณ มาศเออ | ||
| สุรส่องแสงผิงผา | ผ่องแผ้ว | ||
| ทัดทองแท่งเขาโค | คำร่อน โรยเอย | ||
| ยับยับแสงพร้อยแพร้ว | พร่างไศล ฯ | ||
| ๑๖๑ | |||
| ๏ เพิงพื้นคูหาศห้อง | หนเหว | ||
| ทดท่อวารินไหว | หวั่นเต้น | ||
| ขันแข่งดุรงค์เรว | รัวย่าง น้อยนา | ||
| คิดจะชวนน้องเหล้น | หลั่งสนาน ฯ | ||
| ๑๖๒ | |||
| ๏ เชิงเขาตีนตกตั้ง | ตามเดือน ตกแฮ | ||
| ลาดลื่นชานเศลา | ลดเลี้ยว | ||
| รุกขารหงเรือน | เรียวรุ่น | ||
| พายุโพนย้ายเกี้ยว | กิ่งกัน ฯ | ||
| ๑๖๓ | |||
| ๏ โสกสักรังรักขล้อ | ขลายเขลง | ||
| ประดู่ชิงชันซึก | ซากงิ้ว | ||
| ยางยูงพยอมเต็ง | ตายกร่อน | ||
| หักรหุยห้อยดิ้ว | ดาษแดน ฯ | ||
| ๑๖๔ | |||
| ๏ แข่งเขียวขาบขั้น | ขนทอง | ||
| หางหกหัวพึงแพน | แผ่เคล้า | ||
| โมรีร่านกวนกอง | กามเสน่ห์ | ||
| ขวานแขวกแขกเต้าเต้า | ตื่นคน ฯ | ||
| ๑๖๕ | |||
| ๏ สลาบสลับเหลืองเลื่อมล้ำ | ลายหาง หว้าเอย | ||
| แววที่วิมลหลวง | แว่นแก้ว | ||
| บินชมร่มรังยาง | ยาบยาบ | ||
| กดไก่เขาขันแล้ว | เล่นลม ฯ | ||
| ๑๖๖ | |||
| ๏ อสุรีราเมศไท้ | ทิชา นี้ฤๅ | ||
| จึ่งกระลึงขวานคม | ค่อนไม้ | ||
| กะทาทัดคธา | ธรสี่ ศอกแฮ | ||
| ทะกะทาไต้ต้อง | แตกฉาน ฯ | ||
| ๑๖๗ | |||
| ๏ นกหกหัวหกห้อย | เหียนหัน | ||
| หมื่นเหาะหัดห่อนชาญ | เช่นนี้ | ||
| ขุนแผนแผ่นจับวัล | วายชีพ ลงฤๅ | ||
| แก้วฤๅแก้วชู้ชี้ | ชาติเพรง ฯ | ||
| ๑๖๘ | |||
| ๏ หม้ายหมู่นางสัตว์โอ้ | โอยเสียง | ||
| เมื่อรเมงยูงโยน | ย่างทิ้ง | ||
| เอียงตนตแคงเคียง | คอนร่าย | ||
| เลียลูบน้ำค้างกลิ้ง | กลอกไหล ฯ | ||
| ๑๖๙ | |||
| ๏ สาวสวาแมกไม้มุ่ง | หมายทาง | ||
| ถึกถโมนไพรเหลียว | หลิ่วคิ้ว | ||
| เมียงมองย่องเฟ็ดหาง | หันหก ทับแฮ | ||
| หนุ่มบ่ชาญเกรี้ยวกริ้ว | โกรธเขย็ง ฯ | ||
| ๑๗๐ | |||
| ๏ เนินคาท่งป่าล้อม | ล้อมเสมา | ||
| เขียวละบัดไซเซ็ง | ซ่านเลื้อย | ||
| แหนหนองป่องหล่มเลา | ลำล่อน | ||
| เหมืองละมานเฟื้อยอ้อ | อ่อนแขนง ฯ | ||
| ๑๗๑ | |||
| ๏ กาษรสุรโดดดั้น | เดินดง | ||
| กำเลาะกำลังแรง | ร่านร้าย | ||
| ขวิดเสี่ยวศิขรผง | ผุยผ่า | ||
| เปนประกายฟุ้งคล้าย | คลอกแขม ฯ | ||
| ๑๗๒ | |||
| ๏ พยัคฆ์โจมจับมฤคพลิ้ว | พลิกกาย ลงแฮ | ||
| เปล่งปลาบแสงตาแพลม | พลุ่งย้อย | ||
| คม่ำคำรามทราย | คอนโลด | ||
| ถอนถีบสี่เท้าคล้อย | คลาศหาง ฯ | ||
| ๑๗๓ | |||
| ๏ แรดไฟเฟ็ดเขี้ยวแสยะ | สยาดแสยง | ||
| คือจรีกางสาม | เสมดสู้ | ||
| แรดร้องประจากแปลง | ปลักฝุ่น | ||
| โถมแถกล้มไม้หลู้ | หลากผลา ฯ | ||
| ๑๗๔ | |||
| ๏ รอนรอนมูลเมฆเงื้อม | เงาฉลัว | ||
| แสงรเศียรสุริยคลา | คล่าวคล้ำ | ||
| กิริณีชรหึงรัว | รวนพวก | ||
| โพนประพาศน้ำหญ้า | หย่อมเขียว ฯ | ||
| ๑๗๕ | |||
| ๏ น้อยน้อยถลันท้องวิ่ง | วงโขลง | ||
| สาวสกอเพรียวเพรียว | เพริดสดุ้ง | ||
| พลัดแม่ระเสริดโสรง | สวนโยด | ||
| จบกลิ่นฟาดงวงพลุ้ง | พล่านเสียง ฯ | ||
| ๑๗๖ | |||
| ๏ โคดสารมันชุ่มแก้ม | กันฝูง | ||
| ดุเดือดดื่มเปรียงแปร๋ | ไล่ล้าง | ||
| รำงาโค่นคัดยูง | โยนเล่น | ||
| แหนสัตวแคว้งคว้างคลุ้ม | คลั่งแทง ฯ | ||
| ๑๗๗ | |||
| ๏ เนืองชมไปคล้ายชื่น | ชมสมร แม่เลย | ||
| แต่กระแสงทนต์พราย | พร่างแพร้ว | ||
| ยิ่งชมวนาดร | แดนเถื่อน นี้นา | ||
| ยากอวดงามล้ำแก้ว | เกิดไศล ฯ | ||
| ๑๗๘ | |||
| ๏ ร่ำรายรัถเยศสิ้น | สพสรร พางค์เอย | ||
| ฤๅแล่เจ้ายาใจ | จะรู้ | ||
| ชลเนตรเช่นชลกัลป์ | กองแผ่น ดินแฮ | ||
| ใครจะวิดแก้กู้ | พี่นา ฯ | ||
| ๑๗๙ | |||
| ๏ เวรใดผูกผิดแก้ว | กับตน กูเอย | ||
| สองจึ่งอาดูรยืน | ย่านนี้ | ||
| พระเอยช่วยผันผล | ผิดผ่อน | ||
| งดจะใช้หนี้หน้า | ณเวร ฯ | ||
| ๑๘๐ | |||
| ๏ อาทิเยาวราชร้าง | แรมสมร | ||
| สามพ่อปรีชาเจน | จัดล้ำ | ||
| ทุกข์ทวาทศมาศจร | เจ็บเสน่ห์ ราแม่ | ||
| ยังไป่ปานชู้ช้ำ | ชอกใจ ฯ | ||
| ๑๘๑ | |||
| ๏ กำสรวญสาคเรศสร้อย | สารศรี ปราชแฮ | ||
| เจียรนุจรนุชไกล | กลิ่นชู้ | ||
| จุรบารมิ่งสวัสดี | เดียวแน่ว อ่อนเอย | ||
| ตรังกระศัลยสู้เศร้า | สุดตรอม ฯ | ||
| ๑๘๒ | |||
| ๏ สารนี้สายสวาสดิเจ้า | จงสงวน ไว้แม่ | ||
| แทนพี่แทนถนอมองค์ | แอบพร้อง | ||
| ไป่ควรแม่อย่าควร | คำพี่ เพรงเลย | ||
| เช้าค่ำเพื่อนห้องน้อง | ณศรี ฯ | ||
| ๑๘๓ | |||
| ๏ เอกเจ็ดโทสี่แจ้ง | จดหมาย คณแฮ | ||
| แบบบาทกุญชรมี | แม่นไม้ | ||
| วิวิธมาลีกลาย | กลอนเอก รับนา | ||
| ไม้สิบเอ็ดพร้อมใช้ | ชื่อโคลง ฯ | ||
| ๑๘๔ | |||
| ๏ แม้สำมนิเกกแก้ว | กันดา ไปเอย | ||
| ใช่จะอาจอวดโกง | ก่อส้าง | ||
| โปรดเถิดหมู่เมธา | ธรรมชาติ | ||
| อย่างวังกีดข้องข้าง | เคียดคำ ฯ | ||
| ๑๘๕ | |||
| ๏ ขยมขยาดนิราศร้าง | แรมสมร | ||
| ความไป่มีนำโยง | ย่านสั้น | ||
| โศกแสลงสิ่งเดียวรอญ | ราญสวาสดิ์ | ||
| อกจะแตกด้วยดั้น | ดื่มหู ฯ | ||
| ๑๘๖ | |||
| ๏ กรุงศรีธรรมราชหม้าย | เมธี พ่อฮา | ||
| แสวงอยุทธยาขู | คู่พร้อง | ||
| เฉลิมบาทนฤบดี | โดยเสด็จ เศิกแฮ | ||
| นิราศเรื่องพ้องหน้า | ณรงค์ ฯ | ||
| ๑๘๗ | |||
| ๏ ร้อยแปดสิบเจ็ดสิ้น | เสร็จสาร โคลงนา | ||
| คิดคำกาพยคงสาม | สิบห้า | ||
| คันโลงขาดสองสถาน | โทที่ ส่งแฮ | ||
| สองอักษรข้าพลั้ง | พลาดเคียง ฯ | ||
| ๑๘๘ | |||
| ๏ ธิรางค์รู้ถี่ถ้วน | ถาวร ยิ่งเอย | ||
| โทขาดเชิญช่วยเรียง | เรียบร้อย | ||
| ถอนแถมที่อักษร | เสียคู่ คือพ่อ | ||
| เจิมกระแจะให้น้อย | หนึ่งเหนอ ฯ | ||
เชิงอรรถ
ที่มา
ประชุมนิราศคำโคลง รวบรวมโดย พ. ณ. ประมวลมารค พิมพ์ครั้งแรก กันยายน ๒๕๑๓ แพร่พิทยา
