โคลงนิราศนครสวรรค์
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|คลโงนิราศนครสวรรค…')
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|คลโงนิราศนครสวรรค…')
รุ่นปัจจุบันของ 16:34, 24 สิงหาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: พระศรีมโหสถ
บทประพันธ์
๏ ศรีสิทธิวิจิตรสกนธ์ พิมลพิมตประณตประนม บังคมอัญชลี ตรีนรเทพผู้ห้าวท้าวผู้หาญ เรืองฤทธิชาญไชยเดช อันวิเศษวิศาล ถ้วนสบสถานตรศักดิ จงบริรักษ์ช่วยชี้ ทศทิศทางใดผิวงายไซร้ จะได้เห็น ขอเป็นที่กางที่กั้น กลฉัตรตั้งร่มเกษี ศัลยแสนทวีหมื่น ไหม้จากอยุทธยาให้ ที่พึ่งพูนเกษม ฯ
๏ ขอเป็นปราโมชถ้วน | หญิงชาย | ||
เหลือแหล่เดินโดยสาย | น่านน้ำ | ||
จรตามพระนารายณ์ | จอมโลก | ||
ทุกเทพจงชูค้ำ | ช่วยให้สถาพร ฯ | ||
๏ รอนรอนสุริเยศได้ | ยามศรี | ||
ยุรยาตรนาวาลี | ลาศเต้า | ||
คลายสถานพิมานตรี | มุขมาศ พระนา | ||
ถึงท่าคัลคัลเจ้า | แผ่นหล้าเสวยรมย์ ฯ | ||
๏ไพชยนต์ปราสาทแก้ว | กรองสนท์ | ||
มุขเอี่ยมบัญชรถกล | กลีบก้าน | ||
ทิศทายพิธีบน | บังเมฆ | ||
แสงจำรูญเรืองต้าน | ต่อด้วยแสงสูรย์ ฯ | ||
๏ ตรีมุขตรงนาคช้วย | แททวย | ||
บัญชรบราลีชวย | ช่อฟ้า | ||
โรงธารคำนันนวย | เนืองเนก | ||
พิศพระลานล้ำหน้า | แว่นแก้วแสงใส ฯ | ||
๏ ชั้นสิงหโสภาคยชั้น | ฉานคลี | ||
สิงหชำนันนนทรี | เถ่อหน้า | ||
พิศเพียรพ่างโกษี | สุรโลก | ||
สมสมภารล้นหน้า | เลิศล้ำสากล ฯ | ||
๏ มนเทียรทเถือกแก้ว | แถวทงัน | ||
งามเงื่อนแมนมาสรรค์ | แต่งตั้ง | ||
วิหารสมเด็จอัน | โอภาส | ||
ทุกทั่วชนยลยั้ง | อยู่เพี้ยงพิศวง ฯ | ||
๏ สรรเพชญปราสาทต้าน | หาวหน | ||
ชวยโชติพรายอำพล | เพริศแพร้ว | ||
มกุฎพิมานพณ | ฑริเทพ เทียมฤๅ | ||
เรียงเรียบโรงคชแก้ว | ถี่ถ้วนงามสม ฯ | ||
๏ สมภารสมโพธิเกล้า | ศศิสินธุ์ | ||
เสด็จดำรงธรณินทร์ | เฟื่องฟ้า | ||
คชสารย่อมหัสดินทร์ | ดูยิ่ง | ||
เป็นธำรงค์ฤทธิอฆ้า | เข่นพ้องไพรี ฯ | ||
๏ สินธพคือพาหม้า | มารุต | ||
รถเมลืองเรืองธุช | เปล่าเปลื้อง | ||
แสนสรรพสาตราวุธ | ไวแวก | ||
เขม็งหมู่โยธาเรื้อง | รวดเร้าสงคราม ฯ | ||
๏ พิศวังเวียงราชล้ำ | แมนสรรค์ | ||
สุขสมบูรณ์ไอศวรรย์ | เพียบพ้น | ||
สมภารพิศาลธรร | มิกราช | ||
จรรโจษพลเพี้ยงข้น | โยกย้ายเมรุเอน ฯ | ||
๏ อรรณพอเนกล้วน | นาวา | ||
งามลวดลายเลขา | กิ่งก้อม | ||
โสภาพิมานนา | วันราช | ||
ยัลยาบโพลงพรายพร้อม | เพริดแพร้วพัฬเหา ฯ | ||
๏ พรายพรายครุธพ่าห์เพี้ยง | ครุธพิศณุ์ | ||
เลื่อมเลื่อมกลนฤมิต | เลิศแล้ว | ||
คือพระนารายณ์ฤทธิ์ | เรืองเดช | ||
เสด็จดำเนินมาแผ้ว | เผ่าผู้อาธรรม ฯ | ||
๏ เหมหงส์โสภาคยพ้น | คณนา | ||
เพียงพ่าหนพรหมมินทรา | ท่านไท้ | ||
เสด็จดลแผ่นภูอา | ดูลโลก | ||
เห็นหากขวัญตาให้ | โลกเหลื้องสรรเสริญ ฯ | ||
๏ ไกรสรมุขมาศขึ้น | เขจร | ||
ผายผาดกลไกรสร | ผาดผ้าย | ||
ฝ่ายขวารวดเร็วอร | โอภาส | ||
ศรีสมรรถไชยคล้าย | คลาดเต้นตามชล ฯ | ||
๏ ไกรจักรรัตนราชเรื้อง | รังสรรค์ | ||
เปลวเปล่งดูพรายพรรณ | กิ่งแก้ว | ||
สามรรถพิเชยขัน | ลำแข่ง | ||
ศรีพิมานไชยแล้ว | เลิศด้วยทองเฉลา ฯ | ||
๏ ไกรสรจักรแล่นล้ำ | ฤๅหวิว | ||
สรรพรหมไชยไหวปลิว | ปลาบเปลื้อง | ||
ไกรสรมาศลมลิว | เร็วรวด ปานนา | ||
เสี้ยนศัตรูลือเหลื้อง | สั่นเกล้าแสยงขน ฯ | ||
๏ พิไชยประเสริฐล้วน | ไชยศรี | ||
มุขมาศลายวรรณวี | ลาศไส้ | ||
เกิดเกษมสำราญดี | ใจโลก | ||
เรือแลลำตีไว้ | เปรียบข้าเมืองควร ฯ | ||
๏ นานาอเนกล้วน | นาวา | ||
งามเลิศแลเห็นหา | ยากแท้ | ||
นารายณ์เสด็จแสดงมา | ครองโลก | ||
ท้าวทั้งไกรภพแพ้ | แพ่วฟ้าดินขจร ฯ | ||
๏ เสร็จแถลงยศเจ้าแผ่น | ธรณินทร์ | ||
แล้วค่อยคลาโดยสินธุ์ | คล่ายคล้าย | ||
โดยเสด็จพระภูมินทร์ | ยุรยาตร | ||
ยังนครสวรรค์ผ้าย | ผาดเต้าตามชล ฯ | ||
๏ แถวสถลชลมารคคล้อย | ธารไหล | ||
คิดคำนึงนึกใน | สวาทช้ำ | ||
เล็งแลมุ่งเมิลไกล | ลิวโลด | ||
เรือรี่โดยแนวน้ำ | พรึบพร้อมไคลคลา ฯ | ||
๏ ลุถึงพะเนียดช้าง | สาวสรรค์ | ||
เอาแต่ตัวตรูมัน | โอบอ้อม | ||
นำมาสู่ซองกรร | กงเขื่อน ขันนา | ||
เสด็จออกเอาพลล้อม | ลากเข้าโรงรมย์ ฯ | ||
๏ ดลบ้านไทยใหญ่น้ำ | นองชล เชี่ยวแฮ | ||
ยลย่อมพานิชสน | เสียดซ้อง | ||
คิดครวญร่ำจวนจน | ใจเดือด แดนา | ||
กี่เมื่อเลยจะหล้อง | ลาดเข้าคืนเวียง ฯ | ||
๏ วัดพระงามเงื่อนเพี้ยง | แมนสรรค์ | ||
งามรูปปฏิมาพรรณ | รุ่งเร้า | ||
ถวายวันทนอัน | ปราโมช แล้วแฮ | ||
ขอจงพลันคืนเข้า | สู่บ้านเมืองหลวง ฯ | ||
๏ ไคลคลานาเวศใกล้ | ทรายมี มากนา | ||
เกาะราชเทพีศรี | ชื่อไซร้ | ||
ถนัดกลเทพี | เพ็ญภาคย์ งามแฮ | ||
มาเพื่อโลมลวงให้ | หน่วงหน้านานถึง ฯ | ||
๏ สัดจรเลอทุ่งถ้อง | ทางไป เปล่าแฮ | ||
เห็นแต่แฝกแขมใบ | ค่าค้อม | ||
ราตรีสว่างแสงใส | โสภาคย เดือนนา | ||
ลมระรวยชวยอ้อม | โอบเนื้อเสียวสมร ฯ | ||
๏ ลุบางลางน้ำเชี่ยว | ใจหมาง | ||
เจ็บจรเทินมรกลาง | สวาทช้ำ | ||
บางลางบเห็นลาง | ใดหนึ่ง เลยนา | ||
สิจะคืนพลันช้ำ | ใคร่รู้โดยถวิล ฯ | ||
๏ เยียมาดลด่านด้าว | แดนไพร | ||
วังซื่อแสงกแสงใจ | ขุ่นขั้ง | ||
นึกวังราชมีใน | นัคเรศ พูนแฮ | ||
ราเมศมานฤมิตตั้ง | แต่งไว้เป็นเฉลิม ฯ | ||
๏ ถึงตำบลบ้านป่า | ในนาม | ||
บ้านนอกดูมูมมาม | หม่นเศร้า | ||
เรือนรกห่อนฤๅงาม | สักหยาด | ||
เป็นคอกโคควายเข้า | เปลือกปล้อมลอมฟาง ฯ | ||
๏ ปากน้ำพระสพซึ้ง | สัญญา | ||
ถึงจะรีบจวนเวลา | ค่ำคลุ้ม | ||
พระสพแต่บูรพา | มาอยู่ ไซร้นา | ||
ขอเดชพระมาคุ้ม | โทษแท้จงเกษม ฯ | ||
๏ สุริโยโทเยศแล้ว | แสงใส สว่างนา | ||
ยุรยาตราคลาไคล | ไต่เต้า | ||
ลัดทางช่องชลไหล | ทิวทุ่ง ไปแฮ | ||
ลมลลิ่วฉิวเช้า | ฉ่ำเนื้อนวลสมร ฯ | ||
๏ บัวขมบัวเผื่อนพร้อม | สลับสลอน | ||
นิลุบลบานขจร | กลิ่นเกลี้ยง | ||
แพงพวยระทวยอ่อน | โอนยอด ยังแฮ | ||
เล็งลมานล้วนเลี้ยง | ลูกเรื้อรวงงาม ฯ | ||
๏ ลีลาศคลาดเคลื่อนคล้อย | ถึงตรนิม | ||
วัดรุ่งเรืองพุทธพิมพ์ | มาศไซร้ | ||
ยอกรประนมจิม | จอมเกษ แลนา | ||
ตรนิมตรนักบ้านได้ | สู่ด้าวแดนสวรรค์ ฯ | ||
๏ ถึงละหารสังไม้มาก | พึงชม | ||
กรายใกล้อารามสมณ์ | แต่งตั้ง | ||
โพพรายพรรณรายรมย์ | รมเยศ เย็นแฮ | ||
เป็นที่อาศัยยั้ง | อยู่ให้หายศัลย์ ฯ | ||
๏ ลุถึงทิวไม้หมู่ | แสกหนา | ||
เรียกบ้านขวางแนวนา | ไร่ร้าง | ||
ถนัดดุจดั่งดลมา | ขวางที่ ทางนา | ||
ไปป่วยวันคืนค้าง | อยู่ด้วยฤๅไฉน ฯ | ||
๏ ยกไปไคลคลาดบ้าน | รีโดย ดายแฮ | ||
เห็นป่ากรังเรียมโหย | สวาทไหม้ | ||
ถนัดดลดั่งกรโกรย | กรายเรียก ไซร้นา | ||
ฉงนอยู่เยียจักให้ | หยุดยั้งเสวยรมย์ ฯ | ||
๏ นกทุงค่อยล่องท้อง | ชลไหล | ||
ยางเจ่าคอยมัจฉใน | เถื่อนถุ้ง | ||
กาน้ำเหยี่ยวเวียรไว | หาเหยื่อ ไซร้นา | ||
จิบจาบจอแจหยุ้ง | ร่อนร้องโผผาย ฯ | ||
๏ ลุถึงปากน้ำชื่อ | คำทอง | ||
น้ำป่วนปึงเป็นฟอง | คว่างคว้าง | ||
แลลาญรำจวนสยอง | พึงพิศ | ||
รีบเร่งพลพายขว้าง | น่านน้ำนองสินธุ์ ฯ | ||
๏ ดลแด่นบางว่าไม้ | มีพรรณ มากแฮ | ||
ดูระทวยนวยวัล | โอบไม้ | ||
กลกรเจียรแจ่มจันทร์ | รัดรวบ เอวนา | ||
บางว่าวานว่าให้ | อย่าช้าถึงเมือง ฯ | ||
๏ คล้ายคล้ายลีลาศน้ำ | ไหลหลาม หลั่งนา | ||
ถึงบ้านหอมเรือนงาม | เงื่อนแต้ม | ||
เรือนเขารวดเรียงตาม | ริมหลิ่ง ไปแฮ | ||
หอมดุจหอมกลิ่นแก้ม | นิ่มเนื้อนวลศรี ฯ | ||
๏ เห็นวัดงิ้วพ่างเพี้ยง | พรหมมาน แต่งนา | ||
ม่วงมากมีในสถาน | ที่นั้น | ||
งิ้วงามงอกใบบาน | โอภาส พรายแฮ | ||
ดุจฉัตรไชยกางกั้น | อาสนเจ้าไอศูรย์ ฯ | ||
๏ พิศโพไพโรจนต้น | สูงศักดิ์ | ||
เป็นที่เทพารักษ์ | อยู่ยั้ง | ||
ใจจงจำนงภักดิ์ | บัวบาท พระนา | ||
ขอเดชพระมากั้ง | ก่อให้เสวยรมย์ ฯ | ||
๏ นาวาลุล่วงด้าว | วังแมว | ||
วัดเปลี่ยวดูเป็นแถว | ถ่องไม้ | ||
ปรีดาภิรมย์แนว | พฤกษโพธิ์ | ||
เหมือนดั่งวังเวียงไท้ | ธิราชเรื้องสมภาร ฯ | ||
๏ บัดถึงจรเข้ร้อง | เรือนเขา มากนา | ||
อ้อยงอกงามลำเปลา | ส่งปล้อง | ||
สวนศรีตระการเอา | ใจชื่น ชมแฮ | ||
จรเข้ร้องคือร้อง | ฮ่ามให้คืนหลัง ฯ | ||
๏ บัดดลตำบลด้าว | แดนไชว | ||
ลิงโลดมาทางไกล | เดี่ยวน้ำ | ||
ป่าดงใช่สถานใน | เมืองมิ่ง พูนนา | ||
เห็นถิ่นเขาคิดคล้ำ | ถิ่นถี้อาศัย ฯ | ||
๏ ถึงสเกษพ่างเพี้ยง | เยาวมาลย์ | ||
ลงแช่ชลในสถาน | ที่นี้ | ||
สรงสยายทรส่ายสนาน | วรเกษ งามนา | ||
คอยเกลือกเกษาผี้ | หล่นแล้วลอยถึง ฯ | ||
๏ ลุบางพลุกไม้ไล่ | สยมสยาย อยู่แฮ | ||
สวนราษฎรงามดวงพราย | ช่อช้อย | ||
บางพลุกพล่านพลุกหาย | ใจใหญ่ แลนา | ||
เล็งลลุงเศร้าสร้อย | คลาดแคล้วทางวัน ฯ | ||
๏ ถึงไชโยล้วนแฝก | แขมหนา หนั่นนา | ||
น้ำสุดโดยคณนา | ถ่อถิ้ม | ||
ไชโยจงไคลคลา | ไชยเยศ มีนา | ||
ภัยสิ่งใดมาปิ้ม | แป่มข้าจงหาย ฯ | ||
๏ แสงโสมใสสว่างถั้ว | เวหา | ||
เรือดำเนินไคลคลา | คล่าวน้ำ | ||
ถึงวัดพระงามนา | วาจอด แลนา | ||
วัดพระงามงามล้ำ | เลิศแท้งามสม ฯ | ||
๏ สาวรักสาวเรียกเข้า | สุขรมย์ | ||
ให้สว่างความเกรียมกรม | สวาทไหม้ | ||
แลสาวบมีสม | สูญเปล่า ไซร้นา | ||
สาวแต่สมญาให้ | ยั่วเย้ายวนสมร ฯ | ||
๏ เห็นบ้านแป้งเพียงแป้ง | นวลนาง | ||
ผัดแผ่นประจงพักตร์พลาง | ยั่วยิ้ม | ||
พิศพฤกษ์เห็นกลกาง | กรเรียก ไปฤๅ | ||
ใจรำจวนคิดปิ้ม | วากเว้เรือหา ฯ | ||
๏ ยลยูงรำฟ้อนคู่ | เคียงสม อยู่นา | ||
แขกเต้าฟังสุขรมย์ | ร่อนร้อง | ||
เขาไฟคัลไลชม | เชยหมู่ กันแฮ | ||
เอี้ยงแอ่นลมลมต้อง | ต่อต้านหาวหน ฯ | ||
๏ ลีลาจรหล่ำแล้ว | ถึงชลอน | ||
พิศท่าทางพนจร | ร่มรื้น | ||
อุทยานพิศาลสลอน | พฤกษชาติ | ||
ชลอนลับกันเป็นพื้น | ไร่สร้อยสวนศรี ฯ | ||
๏ น้ำใสสุทธิ์คล้ายเชี่ยว | ชลปึง ปรี่มา | ||
เซาะซอกธารบางบึง | หลั่งหลู้ | ||
ปลาเลาปลาหลดลึง | ลอยล่อง | ||
ช่อนชวาดแชวงแมลงภู่ | พ่นน้ำขจุยขจาย ฯ | ||
๏ เล็งแลลิงโลดไม้ | ไปมา | ||
ฉวยฉีกใบพฤกษา | ย่ามย้ำ | ||
ปักษีส่งเสียงหา | เมียงม่าย กันนา | ||
ค่างแล่นเล็มกลืนกล้ำ | ลูกไม้พยามพยาม ฯ | ||
๏ ถึงทิวงิ้วเงื่อนงอก | แถวถงัน อยู่นา | ||
ป่าสงัดเสียงสัตว์อัน | รี่ร้อง | ||
ใจจลกระมลศัลย์ | ลิงโลด ใจนา | ||
คิดคราครวญขัดข้อง | ขุ่นแค้นคนึงใน ฯ | ||
๏ ถึงแนวนองน้ำหลั่ง | ไหลมา เชี่ยวแฮ | ||
เรียกชื่อบางพุดทรา | ที่นั้น | ||
ราตรีมืดมรรคา | ยลยาก ใจนา | ||
เรือเร่งพายทรั้นถรั้น | คึ่นน้ำลาญสมร ฯ | ||
๏ เดินโดยชลมารคแคล้ว | ถึงสถาน | ||
วัดท่าชันแลลาญ | สวาทไหม้ | ||
ท่าชันจงมาบาน | ใจช่วย ชันนา | ||
ให้ได้ยาแนวไส้ | รั่วร้ามจงหาย ฯ | ||
๏ ถึงวังมันไม้เติบ | ตรูมี มากนา | ||
ริ้นเหลือบยุงยายี | คร่ำแค้น | ||
อาศัยว่าแสงศรี | สูรส่อง แล้วแฮ | ||
ค่อยคลายคลาเรือแหล้น | ฝ่าน้ำไหลหลาม ฯ | ||
๏ ดลบางเลาเลิศล้วน | รุกขรมย์ เรียงนา | ||
อาวาสดูงามสม | แต่งตั้ง | ||
ยอกรประนมชม | พุทธโพธิ งามนา | ||
ขอสมภารพระกั้ง | เกษเกล้าพูลเกษม ฯ | ||
๏ เทวดาดลแด่นด่านด้าว | โพหลวง เล่านา | ||
พิศแผ่นพันปักปวง | ใหญ่กว้าง | ||
ลุบางปลาหมู่ดวง | รุกข์เรียบ รายแฮ | ||
ยลย่อมเรือนจีนสร้าง | อยู่เหยี้ยมสุขรมย์ ฯ | ||
๏ ถึงวัดทองเข้าจอด | อาศัย | ||
ลมลาศมาเอาใจ | สว่างร้อน | ||
พิศตาลโตรดตรงไสว | ใบพุ่ม งามนา | ||
สล้างลำโยนหย้อน | พรั่งพร้อมพึงชม ฯ | ||
๏ ถึงอินทรบุเรศเรื้อง | เกษมสานต์ | ||
เพี้ยงพ่างเมืองมัฆพาน | ท่านไท้ | ||
อารามวิมลสถาน | โอภาส | ||
เย็นชชื้อทิวไม้ | อ่อนโน้มไปมา ฯ | ||
โพรายเรียงเรียบเบื้อง | ใบไสว อยู่นา | ||
ก้านกิ่งสลอนกวัดไกว | แก่งค้อม | ||
พิศกลระใบใบ | โพมาศ งามแฮ | ||
ห้อยพิดานพรายพร้อม | อาสนเจ้าจอมธรรม์ ฯ | ||
๏ สายัณห์ยามย่ำแล้ว | ถึงทยาน | ||
จรดจอดอาศัยสถาน | หนึ่งเข้า | ||
ว่าศรีมุนีอารย | อาวาส พระนา | ||
ปรีดิประนตย์เจ้า | ชื่นช้อยชมบุญ ฯ | ||
๏ แสงแขไขแข่งขึ้น | เวหา | ||
จรจากทยานไคลคลา | แล่นล้ำ | ||
โดยเสด็จท้องมรรคา | ลุล่ง แดนนา | ||
โพแม่นางดำน้ำ | คล่าวคล้ายคลองสินธุ์ ฯ | ||
๏ ยามสูรอรุโณทแผ้ว | แสงฉาย | ||
ยอดยุคุนธรพราย | แพร่งไซร้ | ||
ถึงสรรพยาหลาย | พรรณสิ่ง ยานา | ||
ยาจงมายาให้ | ส่างเศร้าเสวยรมย์ ฯ | ||
๏ เห็นเขาชอุ่มล้วน | พฤกษา มากนา | ||
โดยเร่งนิยมมา | บ่พลั้ง | ||
ขุนวานรินทรา | ทรงเดช แสดงแฮ | ||
ช้อนเชิดชูมาตั้ง | ที่นั้นเป็นเฉลิม ฯ | ||
๏ ชมไพรพนเวศไม้ | มีพรรณ มากนา | ||
อาจบรรเทาคลายศัลย์ | ไปล่เปลื้อง | ||
ทางเทาเที่ยวนานวัน | จรล่ำ แล้วแฮ | ||
เห็นแต่ดงพงเหนื้อง | ฟากน้ำนองไป ฯ | ||
๏ คล้ายคล้ายใกล้ถิ่นถี้ | สลาขาว | ||
เรือพวกพายไปฉาว | อยู่ไซร้ | ||
ชมสวนเรียบเรียงยาว | ทิวท่ิง ไปนา | ||
พิศภิรมย์ไม้ไหล้ | ร่มรื้นสาขา ฯ | ||
ฯ สิ้นฉบับไม่จบ ได้ ๖๙ บท พระศรีมโหสถแต่งเมื่ออายุศม์ ๑๕ ปี ฯ
เชิงอรรถ
ที่มา
นิราศนรินทร์คำโคลง และนิราศปลีกย่อย พ.ณ. ประมวญมารค ฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๕๑๓