บทละครนอกเรื่องคาวี

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
(→)
(→)
แถว 882: แถว 882:
==== ====
==== ====
<tpoem>
<tpoem>
 +
<sup>ชมตลาด</sup>
 +
๏ ไขสุหร่ายสายชลดังฝนตก  อาบอุทกธารากระยาสนาน
 +
รดน้ำมนตร์ล้นเหลือเชื่ออาจารย์  จนงกงันสั่นสท้านทั้งกายา
 +
บรรจงทรงสุคนธ์มนตร์หมอเสก  นางตัวเอกไม่แคล้วพี่แล้วหนา
 +
ผงดินสอใส่พระหัตถ์ผัดพักตรา  ลูบไล้ไปมาทั้งสารพางค์
 +
หยิบยกกระจกใหญ่ใส่คันฉ่อง  เทียนตั้งนั่งมองส่องสว่าง
 +
ดูเปนหนุ่มน่าชมสมกับนาง  อวดหมอหัวร่อพลางทางแย้มยิ้ม
 +
เสวยพระศรีสงทรงเคี้ยว  สักประเดี๋ยวทันใจเอาไม้จิ้ม
 +
นุ่งนอกอย่างวางชายกรายกรีดริม  สีทับทิมคล้องคอพอพระทัย
 +
เพ็ชรฑูริย์ธำมรงค์ทรงก้อย  ตำราพลอยว่าผู้หญิงมักรักใคร่
 +
คาดเข็มขัดประจำยามงามสุดใจ  พวงมาลัยใส่ข้อมือถือยาดม
 +
ฯ ๑๐ คำ ฯ
 +
 +
<sup>ร่าย</sup>
 +
๏ ครั้นเสร็จเสด็จมาไม่ยั้งหยุด  ดำเนินเดินสดุดนักสนม
 +
ขึ้นบนมณเฑียรเจียนจะล้ม  เข้าในห้องประธมเทวี
 +
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง
 +
 +
 +
๏ ยืนแฝงฝากั้นขยั้นอยู่  แอบประตูดูสุดามารศรี
 +
ปากบ่นบริกรรมทำท่วงที  สูบบุหรี่ร่ายมนตร์พ่นควันไป
 +
นางเหลียวดูภูบาลก็อ่านเวท  ประสมเนตรนึกรักยักคิ้วให้
 +
เห็นชอบกลกัลยาไม่ว่าไร  หมายได้สมคิดด้วยวิทยา
 +
จึงค่อยย่องย่างมาข้างหลัง  ขึ้นนั่งบนเตียงเมียงเมินหน้า
 +
ยิ้มแย้มกระแอมไอไปมา  พูดจาปลอบนางพลางแลเลง
 +
ฯ ๖ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>ชาตรี</sup>
 +
๏ น้องเอยน้องรัก  กำลังสาวราวสักปีมะเส็ง
 +
พักตร์ผ่องเพียงจันทร์เมื่อวันเพ็ง  ครัดเคร่งเปล่งปลั่งอยู่ทั้งตัว
 +
น้อยฤๅพี่รักนักหนา  กระนี้แล้วแก้วตายังว่าชั่ว
 +
นี่เนื้อเคราะห์เพราะชราหูตามัว  ไม่เหมือนผัวของเจ้าเฝ้าเคียดคุม
 +
อย่าเลี้ยวลดทดลองให้ถ่องแท้  กลัวแต่แก่จะชนะหนุ่ม
 +
ว่าพลางทางขยับจับกุม  ให้ร้อนรุมราวกับไฟไหม้มือ
 +
ฯ ๖ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>ร่าย</sup>
 +
๏ นึกพรั่นขยั้นขยดถดถอย  เหงื่อไหลไคย้อยลงน้องฤๅ
 +
แก้ขวยฉวยพัดปัดกระพือ  ยังร้อนรื้อเรียกน้ำมากล้ำกลืน
 +
ฯ ๒ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>โอ้โลม</sup>
 +
๏ หยุดพักสักประเดี๋ยวเกี้ยวใหม่  แขงใจพูดจาทำหน้าชื่น
 +
จะเษกน้องครองวังให้ยั่งยืน  วันรุ่งพรุ่งมะรืนได้ฤกษ์ดี
 +
เอออายุนงเยาว์สักเท่าไร  จงขับไล่ดูลองกับของพี่
 +
อย่าย้อนยอกบอกเบือนเดือนปี  ตำรามีรู้มากนาคกะเฌอ
 +
ฯ ๔ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>ร่าย</sup>
 +
๏ เมื่อนั้น  จันท์สุดานึกในช่างไม่เก้อ
 +
ชังน้ำหน้าบ้าเคอะกระเซอะกระเซอ  เป้อเย้อเย่อหยิ่งจริงจริงเจียว
 +
จะหุนหันโมโหโต้ตอบเล่า  เหมือนทำให้ไอ้เถ้ามันเฝ้าเกี้ยว
 +
ให้พูดจาบ้าบ่นอยู่คนเดียว  นางขัดใจไม่เหลียวไม่แลดู
 +
ฯ ๔ คำ ฯ
 +
 +
 +
๏ เมื่อนั้น  ท้าวสันนุราชแย้มยิ้มกระหยิ่มอยู่
 +
หมายได้ด้วยคาถาของตาครู  อุตส่าห์สู้บ่นตะบอยค่อยกระซิบ
 +
ดูทำนองต้องจิตต์ผิดประหลาด  ไม่ร้ายกาจก้มหนาตาปริบปริบ
 +
น้อยหรือนางแสนคมคารมริบ  นิ่งกริบไปทีเดียวไม่เหลียวเลย
 +
ท่วงทีถูกเสน่ห์คะเนแน่  เห็นประจักษ์ทักแท้แล้วแม่เอ๋ย
 +
กระดิกเข่าท้าวแขนแหงนเงย  เอาเขนยหนุนหลังนั่งทำทรง
 +
กินหมากดิบหยิบขี้ผึ้งเสกสี  สูบบุหรี่ใส่จันทน์ควันโขมง
 +
แล้วไกล่เกลี่ยเกลี้ยกล่อมล้อมวง  ใหลลงพูดละเม้อเพ้อพก
 +
ฯ ๘ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>โอ้โลม</sup>
 +
๏ ปลื้มเอยปลื้มจิตต์  ทีนี้คงปลงปริศนาตก
 +
เหมือนทุกข์พี่มีผู้มาหยิบยก  ให้เบาอกออกแล้วนะแก้วตา
 +
จะนิ่งอยู่ไยน้องไม่ต้องการ  นั่งนานเหน็ดเหนื่อยเมื่อยหนักหนา
 +
ขอเชิญเจ้าเข้าที่กับพี่ยา  ให้เปนผาสุกสบายหายหาวนอน
 +
วันนี้ทีทำเห็นอ้ำอึ้ง  ไม่โกรธขึ้งตึงตังเหมือนครั้งก่อน
 +
ดีจริงเจียวแม่ไม่แง่งอน  จงโอนอ่อนผ่อนตามให้งามงด
 +
แล้วร่ายมนตร์หมอเถ้าเป่าซ้ำ  บริกรรมทำปากบดมด
 +
เอ๊ะอ่อต่อจะอ่อนหย่อนพยศ  ค่อยขยดลดไถลเข้าไปชิด
 +
นางขยับกลับตัวกลัวจะเห็น  ทำเปนผินหลังนั่งเกาหิด
 +
มองเขม้นเห็นสไบไม่สู้มิด  จึงยื่นมือมานิดสกิดกาย
 +
ฯ ๑๐ คำ ฯ
 +
 +
 +
<sup>ร่าย</sup>
 +
๏ เมื่อนั้น  จันท์สุดาร้องกรีดหวีดว้าย
 +
ชั่วชาติประหลาดเหลือเบื่อจะตาย  ช่างไม่อายขายหน้าบ้าจริงจริง
 +
ยังจะขืนยื่นมือมายื้อหยอก  เดี๋ยวนี้อกจะได้ชมคารมหญิง
 +
เหลือแค้นแน่นอกยกหมอนอิง  กระแทกทิ้งลงตรงหน้าแล้วด่าทอ
 +
ช่างกะไรไอ้หมอนไม่นอนหลับ  จนเขาขับขืนเกี้ยวไปเจียวหนอ
 +
แม้นมีไม้ใกล้ตัวหัวจะนอ  ใจคอไม่ลื้นเหมือนหมื่นทน
 +
เนื้อตัวหัวหูไปอยู่ไหน  จึงทนได้ให้เขาด่าดังห่าฝน
 +
ฤๅฟังเล่นเย็นฉ่ำเหมือนน้ำมนตร์  ช่างผิดคนทนทานด้านดึง
 +
ไม่ว่าเล่นเห็นลึกอย่านึกหมาย  ตายร้ายตายดีก็ทีหนึ่ง
 +
ลุกขึ้นกระทืบเตียงเสียงตึงตึง  ดื้อดึงดุดะไม่ละลด
 +
พานหมากพานพลูที่อยู่ใกล้  ก็ปัดไปเปรื่องปร่างขว้างเสียหมด
 +
ฉวยน้ำซ้ำสาดราดรด  ทำประชดชิงชังรังแก
 +
ฯ ๑๒ คำ ฯ
 +
 +
 +
๏ เมื่อนั้น  ท้าวสันนุราชแปลกจิตต์ผิดแล้วแหล
 +
เสียน้ำใจในคอท้อแท้  จนเปนลมล้มแน่นิ่งไป
 +
ให้เวียนหัวมัวตาหน้ามืด  ครางอืดบ่นออดทอดใจใหญ่
 +
ดูดู๋เดิมเห็นดีมีน้ำใจ  หมายได้ไม่แคล้วแล้วทีเดียว
 +
มิรู้กลับแกล้วกล้าบ้าเลือด  ดุเดือดเต็มประดาตาเขียว
 +
ไม่รอติดผิดผู้หญิงจริงเจียว  ขี้เกียจเกี้ยวรับแพ้แล้วแม่คุณ
 +
ยังเจ็บช้ำระยำอยู่ไม่รู้หาย  ราวกับถูกลูกปลายหลายกะสุน
 +
ทำหน้าเซียวเคี้ยวเอื้องเงื่องงุน  สิ้นทุนสิ้นรอนจะผ่อนปรน
 +
แต่ยักย้ายหลายทำนองตรองตริ  สิ้นสติตายด้านอั้นอ้น
 +
สู้อุตส่าห์หน้าด้านทานทน  ถึงสองหนแล้วเห็นไม่เอ็นดู
 +
เอออะไรใจคอดังดินประสิว  ฉุนฉิวยิ่งกว่าชุดจุดดินหู
 +
เห็นไม่เปนเช่นตำราของตาครู  ถ้าขืนอยู่จะหยาบคายร้ายแรง
 +
ขยับลุกแล้วลงนั่งรั้งรอ  ปากบ่นมนตร์หมอจนคอแห้ง
 +
ไม่เห็นคุณเห็นค่าตาขี้แร้ง  เหมือนหนึ่งแกล้งให้มาถูกด่าทอ
 +
คิดเคืองขุ่นหมุนออกนอกปราสาท  เกรี้ยวกราดกริ้วร้องให้ถองหมอ
 +
เฆี่ยนให้หลังลายจนต้นคอ  ด่าทอถีบเถ้าเจ้าตำรา
 +
ฯ ๑๖ คำ ฯ
 +
 +
 +
๏ บัดนั้น  หมอเถ้าซานซมล้มถลา
 +
ถูกถองต้องพระราชอาญา  ตกประหม่าตัวสั่นงันงก
 +
วิ่งออกนอกวังไม่ยั้งหยุด  จนสมุดทั้งมัดพลัดตก
 +
เสนาในใหญ่น้อยตามต่อยชก  วิ่งวกเข้าวัดลัดหนีไป
 +
ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
 +
 +
 +
<sup>ช้า</sup>
 +
๏ เมื่อนั้น  ท้าวสันนุราชมาดหมายหาหายไม่
 +
ไปเกี้ยวพานพูดจาเพลาไร  ก็ไม่ได้สู่สมชมชิด
 +
ประหลาดหนอหมอมดมาปดเล่น  ทำอะไรไม่เห็นเปนสักหนิด
 +
สาแก่ใจเจ็บปวดอวดอิทธิฤทธิ์  โทษผิดคิดจะใคร่เอาใส่คุก
 +
พอเข็ดหลาบบาปกรรมทำเปล่าเปล่า  บ่นออดกอดเข่าเจ่าจุก
 +
นั่งโยกโงกหงับปรับทุกข์  กับหมู่มุขมนตรีเสนีใน
 +
แต่เล่นชู้สู่สาวมาราวร้อย  หางามงดชดช้อยเช่นนี้ไม่
 +
น่าชมสมสวาทระวาดระไว  เอวไหล่ลมุนลม่อมพร้อมพริ้ง
 +
เสียแต่ร้ายราวกับเสือเหลือแล้วพ่อ  คารมรอไม่ติดผิดผู้หญิง
 +
อุตส่าหืสู้อยู่อ้อนวอนวิง  ไม่ยอมยิงยิ่งรื้อดื้อดึง
 +
อันอดเหนียวเกี้ยวชู้รู้ท่วงที  มิใช่ชั่วตัวดีไม่มีถึง
 +
จะหักโหมโลมเล้าเคล้าคลึง  ให้รุมรึงร้อนรนสกลกาย
 +
มิขัดขวางอย่างนี้แล้วที่ไหน  ประเดี๋ยวใจก็จะสมอารมณ์หมาย
 +
ตรองตรึกปรึกษาหาอุบาย  ไม่เหือดหายวายเว้นสักเวลา
 +
ฯ ๑๔ คำ ฯ เจรจา
</tpoem>
</tpoem>

การปรับปรุง เมื่อ 07:45, 24 สิงหาคม 2552

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

บทประพันธ์

ท้าวสันนุราชหานางผมหอม

ช้า
๏ มาจะกล่าวบทไปถึงท้าวสันนุราชจอมกษัตริย์
เสวยราชย์ธานีบุรีรัตน์กรุงพทธวิสัยสวรรยา
ท้าวมีอัคเรศมเหษีชื่อคันธมาลีเสนหา
อยู่ด้วยกันแต่หนุ่มคุ้มชราชันษาหกสิบสี่ปีปลาย
หน้าพระทนต์บนล่างห่างหักดวงพระพักต์เหี่ยวเห็นเส้นสาย
เกศาพึ่งจะประปรายรูปกายชายจะพีมีเนื้อ
พระเสวยมื้อละชามสามเวลาทรงกำลังวังชาประหลาดเหลือ
พอใจเกี้ยวผู้หญิงริงเรือผูกพันฟั่นเฝือไม่เบื่อใจ
ราวกับหนุ่มคลุ้มคลั่งนั่งบ่นจะหางามเล่นสักคนหนึ่งให้ได้
รำพึงคนึงคิดเปนนิจไปมิได้ว่างเว้นสักเวลา
ฯ ๑๐ คำ ฯ
ร่าย
๏ เมื่อจะมีเหตุเภทภัยให้เร่าร้อนฤทัยเปนหนักหนา
จึงชวนกำนัลกัลยาลงมายังที่ตำหนักแพ
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง
๏ ท้าวเสด็จนั่งเหนือเรือบัลลังก์สาวสนมกรมวังเซงแซ่
พระเอนอิงพิงพนักผันแปรเหลียวแลเห็นผะอบลอยมา
หยิบขึ้นเขม้นอยู่เปนครู่เปิดดูก็เห็นเส้นเกศา
หอมกลิ่นรวยรื่นชื่นวิญญาพระนิ่งนึกตรึกตราในอารมณ์
ผมนี้ดีร้ายนางสาวน้อยแกล้งลอยหาคู่สู่สม
ชะรอยบุญเราเคยได้เชยชมจึงพบผะอบผมกัลยา
ฉุนคิดเคลิ้มคลั่งขึ้นทั้งแก่กะสันเสียวเหลียวแลชำเลืองหา
เห็นนางพนักงานคลานเข้ามายิ้มแย้มพยักหน้าว่านงลักษณ์
ค่อยขยดลดองค์ลงนั่งใกล้เห็นมิใช่ผุดลุกขึ้นกุกกัก
ดูนางห้ามแหนยิ่งแค้นนักให้ละล่ำละลักลืมองค์
ท้าวกอดผะอบทองประคองไว้มิได้ชำระสระสรง
ขึ้นจากเรือสุวรรณ์บรรจงเสด็จตรงมายังวังใน
ฯ ๑๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงเข้าไปในห้องขึ้นบนแท่นทองผ่องใส
กอดผะอบประทับกับทรวงไว้ถอนฤทัยครวญคร่ำรำพรรณ์
ฯ ๒ คำ ฯ
โอ้ช้า
๏ โอ้ว่านวลน้องเจ้าของผมถ้าได้ชมจะถนอมเปนจอมขวัญ
เกศาหอมฟุ้งดังปรุงจันทน์จะทรงโฉมโนมพรรณ์ฉันใด
ทรวดทรงสูงต่ำดำขาวชันษาแก่สาวสักคราวไหน
แม้นรู้ว่าอยู่บุรีใดพี่จะไปติดตามเจ้าทรามชม
ถึงจะเปนกระไรก็ไม่ว่าแต่ให้ได้เห็นหน้าเจ้าของผม
คิดละห้อยละเหี่ยเสียอารมณ์ร้องไห้ร้องห่มไม่สมประดี
ฯ ๖ คำ ฯ โอด
ร่าย
๏ เมื่อนั้นนางคันธมาลีมเหษี
เห็นพระพร่ำกำสรดโศกีจึงเข้าไปในที่บรรธม
แล้วนางทูลทัดภัศดาพระอย่าโศกเศร้าด้วยเผ้าผม
จงคิดรั้งรักหักอารมณ์แม้นเคยคู่สู่สมไม่คลาศแคล้ว
หยุดยั้งตั้งสติตริตรองดับความมัวหมองให้ผ่องแผ้ว
ทรงพระชราหนักหนาแล้วทูลกระหม่อมเมียแก้วจงหักใจ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชเคลิ้มองค์หลงไหล
เห็นเมียมาเซ้าซี้พิรี้พิไรขัดใจเกรี้ยวกราดตวาดอึง
ดูดู๋ทำราวกับสาวแส้ไม่เจียมตัวว่าแก่สักนิดหนึ่ง
แกล้งมานั่งเฝ้าพเน้าพนึงจะคอยหึงษ์หวงข้าฤๅว่าไร
ฉวยพระขรรค์งันงกกะปลกกะเปลี้ยพิโรธโกรธเมียดังเพลิงไหม้
สดุดโดนสาวสรรค์กำนัลในแล่นไล่ลุกล้มไม่สมประดี
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด
๏ เมื่อนั้นองค์อัครชายามารศรี
ความกลัวอาญาพระสามีวิ่งหนีไปซ่อนซอนซุก
เหล่าพวกสาวสรรค์กำนัลนางวิ่งวางวนเวียนจนเจียนจุก
บ้างเข้าแฝงม่านคลานคลุกบ้างลุกแอบเตียงเมียงมอง
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชยิ่งเศร้าหมอง
แสนคนึงถึงเจ้าผะอบทองเสด็จตรงออกท้องพระโรงไชย
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
ช้า
๏ ลดองค์ลงนั่งเหนืออาศน์พรั่งพร้อมอำมาตย์น้อยใหญ่
จึงตรัสสั่งมหาเสนาในเร่งไปร้องป่าวชาวพารา
ผู้ใดใครรู้เห็นบ้างตำแหน่งนางผมหอมเสนหา
ถ้าแม้นนำไปได้นางมาเงินทองเสื้อผ้าจะรางวัล
ท้าเย่าเรือนไร่นาจะหาให้ข้าไทชายหญิงทุกสิ่งสรรพ์
จงเร่งรีบรัดจัดกันไปป่าวร้องให้ทันวันนี้
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
ร่าย
๏ บัดนั้นอำมาตย์รับสั่งใส่เกศี
ออกมาเกณฑ์กันทันทีเสนีตีฆ้องร้องป่าวไป
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นฝ่ายเถ้าทัศประสาทชาติไพร่
ฟังเสียงร้องป่าวก็เข้าใจนึกได้ลูกสาวของเจ้านาย
ผมหอมปรากฏรสเร้าจะนำเขาไปพามาถวาย
กูจะได้พึ่งบุญเปนคุณยายคิดแล้วเดินชายมาถามทัก
ท่านขามานี่จะบอกเล่านางผมหอมข้าเจ้านี้รู้จัก
รูปโฉมโนมพรรณ์ขยันนักจะอาสาทรงศักดิ์ไปพามา
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเสนีถามซักเปนหนักหนา
เห็นถ้อยยำคำมั่นสัญญาก็รีบพายายเถ้าเข้าวังใน
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงคลานเข้าไปเฝ้าก้มเกล้าทูลแจ้งแถลงไข
ยายเถ้ารับคำจะนำไปว่าได้รู้จักนางเทวี
เปนลูกสาวท่านท้าวพรหมจักรปิ่นปักจันทราบุริศรี
แต่เมืองนั้นพลไพร่ไม่มีนกอินทรีย์กินตายเสียก่ายกอง
ที่ในวังยังแต่นางผมหอมงามพร้อมสารพัดไม่ขัดข้อง
บิดาซ่อนนางไว้ที่ในกลองจงทราบลอองพระบาทา
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
             

๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชสำรวลร่า
ชื่นชมสมถวิลจินดาดังได้เห็นหน้านางนงเยาว์
จึงตรัสว่าถ้าสมคะเนนึกอึกกระทึกใจหายแล้วยายเถ้า
มั่งมีดีกว่าค้าตะเภาทุกข์ร้อนอะไรเล่ากับเงินทอง
ยายจะเอาอะไรไปบ้างท่าทางกันดารบ้านช่อง
เร่งรีบคลาไคลดังใจปองให้ได้นางในกลองกลับมา
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ บัดนั้นยายเถ้าทูลพลันด้วยหรรษา
จะเอาเรือเอกไชยไคลคลาไปรับกัลยามากรุงไกร
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชเปนใหญ่
ได้ฟังจึงสั่งเสนาในจงจัดเรือเอกไชยฉับพลัน
เกณฑ์ยกสำรับใหญ่ใส่ให้เต็มเลือกล้วนแต่เล่มคอนขยัน
เรือนำเรือตามจงครามครันให้ทันแต่ในเวลานี้
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเสนารับสั่งใส่เกศี
ออกจากวังวิ่งเปนสิงคลีจัดเรือตามมีพระบัญชา
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นยายเถ้าทำประหนึ่งกิ้งก่า
ขึ้นขี่แคร่คานหามคนตามมาประตูดินตีนท่าหน้าตะพาน
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ลงนั่งยังเรือเอกไชยพลพายนายไพร่อลหม่าน
ออกเรือพร้อมกันมิทันนานร้องขานโยนยาวฉาวมา
ฯ ๒ คำ ฯ เห่เรือ เชิด
๏ ผ่อนพักพลพายมาหลายแห่งน้ำเชี่ยวเรี่ยวแรงหนักหนา
สิบห้าวันถึงจันทบุราประทับท่าที่ท้ายเวียงไชย
จึงสั่งผู้คนพลพายทั้งไพร่นายอย่าเที่ยวไปข้างไหน
แต่ตัวของเราจะเข้าไปสมคะเนเมื่อไรจะกลับมา
สั่งแล้วเข้าสู่พระบูรีพรั่นตัวกลัวผีเปนหนักหนา
เห็นกระดูกเกลื่อนกลาดดาษดารีบเดินภาวนาเข้าในวัง
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงขึ้นปราสาททองเมียงมองลับล่อแล้วถอยหลัง
เสียงคนพูดอยู่เงี่ยหูฟังทรุดนั่งแอบประตูดูท่วงที
ฯ ๒ คำ ฯ
ช้า
๏ เมื่อนั้นโฉมนางจันท์สุดามารศรี
สมสู่อยู่ด้วยพระคาวีเปรมปรีดิ์ประดิพัทธ์กำหนัดใน
หยอกเย้ายิ้มแย้มแกมกลจะระคายผู้คนก็หาไม่
สงัดเงียบเซียบเสียงทั้งเวียงไชยสำราญใจอยู่ในห้องสองคน
ฯ ๔ คำ ฯ
ร่าย
๏ บัดนั้นยายเถ้าเพ่งพิศคิดฉงน
ชายนี้ทีท่วงชอบกลเห็นจะไม่ใช่คนต่ำช้า
ใส่เครื่องประดับองค์ทรงพระขรรค์รูปโฉมโนมพรรณ์งามหนักหนา
ต่อจะเปนลูกเต้าท้าวพระยาจันท์สุดาจึงปลงลงใจ
กูคิดไว้ไม่สมอารมณ์คิดจะลงล้างชีวิตเสียให้ได้
แต่องค์กัลยาจะพาไปทูลถวายท้าวไทเอารางวัล
คิดพลางทางคลานเข้าไปหาทำทีกิริยาโศกศัลย์
ก้มกราบบาทาสุดาจันท์แล้วตีอกงกงันร่ำไร
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นโฉมตรูดูยายก็จำได้
เปนข้าเก่าเจ้าเคยช่วงใช้จึงพูดจาปราไสด้วยเมตตา
ยายหนีนกอินทรีย์ไปช้านานลูกหลานอยู่ไหนไม่เห็นหน้า
ฤๅนกมันกินสิ้นชีวาเออตาผัวอยู่ดอกฤๅยาย
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้นยายเถ้ากล่าวเกลี้ยงเบี่ยงบ่าย
ลูกหลานกระจัดพลัดพรายท่านตาก็ตายแต่คราวนั้น
ข้าไปอยู่เถื่อนถ้ำลำบากจึงพ้นปากปักษาไม่อาสัญ
ได้ยินเหล่าชาวป่าพูดจากันว่าแม่จันท์สุดาได้สามี
ข้าสู้ดั้นด้นมาจนถึงจะอยู่พึ่งบุญทั้งสองศรี
ยังพรั่นตัวกลัวแต่นกอินทรีย์มันมานี่ฤๅไม่เยาวมาลย์
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นโฉมจันท์สุดาจึงว่าขาน
ผัวข้ามาล้างมันวายปราณหายมาช้านานจนปานนี้
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นยายเถ้าทำเปนเกษมศรี
จึงว่าแม่คุณบุญสิ้นทีได้สามีเรืองอิทธิฤทธา
งามทั้งรูปโฉมโนมพรรณ์น่าชมสมกันหนักหนา
สมคิดของยายที่หมายมาจะอยู่กับกัลยาเปนข้าไท
แล้วทำท่วงทีกะปรี้กะเปร่าตักน้ำตำเข้าเอาใจใส่
ครั้นสองเจ้าเข้าที่บรรธรมในยายไปปฏิบัติพัดวี
ฯ ๖ คำ ฯ ตระ
๏ เห็นพระราชานิทราสนิทนั่งพินิจพิศดูถ้วนถี่
ผิดกับกษัตราทุกธานีขัดพระขรรค์เข้าที่บรรธมใน
คิดพะวงสงสัยอย่างไรอยู่จะล่อลวงถามดูให้จงได้
ครั้นรุ่งรางส่างแสงอโณทัยยายเถ้าเข้าไปอยู่ในครัว
จันท์สุดามาทำเครื่องเสวยตามเคยจัดแจงแต่งให้ผัว
ยายเข้าเมียงหมอบยอบตัวแล้วว่าแม่ทูลหัวอย่าไว้ใจ
อันองค์ภัศดาสามีเห็นทีหาซื่อต่อแม่ไม่
เหน็บพระขรรค์บรรธมทุกคืนไปน่าจะแหนงแคลงฤทัยเทวี
แม่จงถามไถ่ให้ประจักษ์ถ้าท้าวรักก็จะแจ้งถ้วนถี่
แม้นมิบอกออกความลับลี้นานไปจะหนีแม่มั่นคง
ฯ ๑๐ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาพาซื่อลุ่มหลง
สำคัญมั่นหมายว่ายายตรงโฉมยงเห็นชอบก็ตอบไป
จริงอยู่ยายว่าข้านึกพรั่นขัดพระขรรค์ติดองค์น่าสงสัย
จะทูลถามทรงศักดิ์ซักไซ้ให้ได้ความขำสำคัญ
ว่าพลางนางเข้าไปในที่ปรนนิบัติพัดวีให้ผัวขวัญ
ทำทีทอดสนิทติดพันนวดฟั้นนั่งแนบแอบอิง
สัพยอกหยอกเย้าแย้มสรวลชักชวนพูดจามารยาหญิง
ได้ช่องก็ฉะอ้อนวอนวิงทูลถามความจริงภูวไนย
น้องนึกกินแหนงแคลงจิตต์พระขรรค์ของทรงฤทธิเปนไฉน
มิได้ละวางให้ห่างไกลฤๅว่าไม่ไว้ใจน้อง
ฯ ๑๐ คำ ฯ
             

๏ เมื่อนั้นพระคาวีแจ้งระหัศขัดข้อง
หวั่นหวาดประหลาดจิตต์ผิดทำนองค่อยประคองเล้าโลมโฉมงาม
รับขวัญกัลยาแล้วพาทีวันนี้หลากใจมาไต่ถาม
ฤๅยายยุเจ้าจะเอาความบอกตามจริงเถิดนะเทวี
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดากล่าวแกล้งแสร้งใส่สี
บิดเบือนเอื้อนอำทำท่วงทีอะไรนี่มาตรัสสะกัดสะแกง
น้องรักน้องถามตามซื่อควรฤๅมิบอกให้แจ้ง
เพราะพระทรงศักดิ์ไม่รักแรงว่าพลางนางกรรแสงโศกา
ผันพักตร์ผลักไสมิให้ต้องสบิ้งสบัดปัดป้องหัตถา
พิไรร่ำทำกลมารยาประหนึ่งว่าโฉมฉายจะวายวาง
ฯ ๖ คำ ฯ โอด
๏ เมื่อนั้นพระคาวีเห็นน้องหมองหมาย
ค่อยตระโบมโลมลูบปฤษฎางค์ประคองนางนฤมลขึ้นบนเพลา
สร้วมสอดกอดรัดแล้วตรัสปลอบคิดเช่นนี้มิชอบโฉมเฉลา
พี่รักใคร่ในองค์นงเยาว์แม้จะเปรียบเทียบเท่าดวงใจ
อย่าโศกนักพักตร์น้องจะหมองศรีเจ้าผันหน้ามานี่จะบอกให้
พระขรรค์นี้พี่ฝังชีวิตต์ไว้ใครลักเข้าเผาไฟจะมรณา
ความจริงบอกเจ้าไม่อำพรางอย่าพูดมากปากสว่างฟังพี่ว่า
เห็นประจักษ์แจ้งแล้วฤๅแก้วตาพี่รักเจ้ายิ่งกว่าชีวาลัย
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดายิ้มย่องสนองไข
ทีนี้น้องเห็นรักประจักษ์ใจภูวไนยโปรดปรานปรานี
คุณของทรงฤทธิดังบิตุเรศเหมือนฉัตรแก้วกั้นเกศเกศี
จะขอเป็นเกือกทองรองธุลีไปกว่าชีวีจะวายปราณ
ทั้งสองสนิทพิศมัยถ้อยทีมีใจเกษมสานต์
คลึงเคล้าเย้ายวนชวนชื่นบานเยาวมาลย์ไม่มีราคีเคือง
ครั้นเวลาตวันบ่ายชายแสงนางออกมาจัดแจงแต่งเครื่อง
ใส่สุพรรณภาชน์ทองรองเรืองแลเห็นยายชายชำเลืองเข้ามา
ยิ้มพลางทางว่าอย่าทุกข์เลยยายเอ๋ยผัวรักข้าหนักหนา
เล่าความตามคำภัสดาแล้วกำชับกำชาสารพัน
ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นยายเถ้าฟังคำทำรับขวัญ
จูบบาทซ้ายขวาแล้วว่าพลันลูกไม่เปนเช่นนั้นดอกแม่คุณ
เกลือกสามีมิรักจึงให้ถามใช่จะแกล้งกล่าวความให้เคืองขุ่น
ข้าเปนผู้น้อยพลอยพึ่งบุญไม่โว้เว้เนรคุณอย่าแคลงใจ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาพาซื่อไม่สงสัย
คิดว่าข้าหลวงเดิมเคลิ้มไปหลงใหลนับถือว่าซื่อตรง
ครั้นจัดแจงแต่งเครื่องเสร็จสรรพให้ยายยกสำรับออกไปส่ง
ตั้งถวายภูวไนยด้วยใจจงโฉมยงหมอบกรานอยู่งานพัด
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นพระคาวีฤทธิรงค์ทรงสวัสดิ์
แกล้งเสวยเข้าของจนท้องคัดแล้วตรัสสัพยอกหยอกน้อง
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บัดนั้นยายเถ้ากระหยิ่มยิ้มย่อง
สมหวังดังจิตต์คิดปองได้ช่องจะฆ่าพระคาวี
ทำเปนเข้าไปให้ใช้สอยหมอบคอยถือชุดจุดบุหรี่
พูดชักนิทานบ้านเมืองดีประเพณีกษัตริย์สุริวงศ์
แม้นได้สมบัติพัศถานย่อมแต่งการมุรธาภิเษกสรง
ไปยังฝั่งน้ำดังจำนงสระเกศาทุกองค์กษัตรา
นี่พระจะผ่านไอสูรย์สืบประยูรสุริย์วงศ์พงศา
เชิญเสด็จไปสรงคงคาตามอย่างท้าวพระยามาแต่ไร
ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นพระคาวีลุ่มหลงไม่สงสัย
จึงตรัสว่าคิดชอบเราขอบใจจะทำให้ต้องตามประเพณี
ยายเปนผู้ใหญ่ได้เคยพบจงแต่งเครื่องให้ครบตามที่
แม้นได้ฤกษ์งามยามดีจะไปสระเกศีให้สำราญ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้นยายเถ้ารับสั่งเกษมสานต์
หยิบโน่นฉวยนี่ตลีตลานจัดใส่ในพานแล้วยกมา
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นสองกษัตริย์ยินดีเปนหนักหนา
ชวนเถ้าทัศประสาทยาตราลงมาตามฉนวนในวัง
ฯ ๒ คำ ฯ เพลงช้า
๏ บัดนั้นยายเถ้าเจ้าเล่ห์ทำล้าหลัง
แวะเข้าก่อไฟใส่ประดังแล้ววิ่งตึงตังตามมา
ทันสองกษัตริย์ริมนัทีวางพานไว้ที่ร่มพฤกษา
เห็นพระจะลงในคงคายายทำเปนว่าแล้วแย้มยิ้ม
ไฉนเหน็บพระขรรค์ไว้มั่นคงลงสรงถูกน้ำจะเป็นถนิม
เสียดายพลอยประดับล้วนทับทิมจะช่วยเชิญไว้ริมชลธาร
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นพระคาวีฟังคำที่ว่าขาน
ไม่ทันรู้เล่ห์กลคนบุราณเพราะกรรมนั้นบันดาลให้งวยงง
ชักพระแสงทรงยื่นให้ยายเถ้าแล้วชวนโฉมเฉลาลงสรง
ชำระสระสนานสำราญองค์เวียนวงแหวกว่ายวารี
พระหยอกนางทางกอบคงคาซัดบังอรค้อนสบัดเบือนหนี
เลี้ยวไล่ไขว่คว้ากัลยาณีสรวลระริกซิกซี้สำราญใจ
ฯ ๖ คำ ฯ เพลงฉิ่ง
๏ บัดนั้นยายเถ้าแสนร้ายหมายได้
เห็นสององค์ลงเล่นชลาลัยก็วิ่งไปยังกองอัคคี
เอาพระขรรค์นั้นวางกลางเพลิงชุมฟืนสุมใส่เข้าเผาจี่
ก่อพลางเหลียวดูพระภูมีแล้วเป่าปัดพัดวีวุ่นไป
ฯ ๔ คำ ฯ เชิดฉิ่ง
๏ เมื่อนั้นพระคาวีร้อนรนไม่ทนได้
เจียนจักพินาศขาดใจแลไปดูยายก็หายตัว
เรียกเมียว่าช่วยพี่ด้วยเจ้าครั้งนี้อีเถ้ามันฆ่าผัว
เรียกพลางองค์สั่นอยู่รันรัวค่อยทรงตัวขึ้นจากคงคาลัย
จะยืนยั้งตั้งกายก็ไม่ตรงนางโฉมยงเข้าประคองแล้วร้องไห้
ล้มลงกลางหาดจะขาดใจภูวไนยร่ำสั่งบังอร
ฯ ๖ คำ ฯ
             

โอ้ปี่
๏ โอ้ว่าโฉมยงนงลักษณ์มิเสียทีที่รักสายสมร
ครั้งนี้ชีวิตต์จะม้วยมรณ์เพราะเจ้าวอนไต่ถามความลับ
พี่ก็บอกออกให้ด้วยใจซื่อควรฤๅย้อนยอกกลอกกลับ
มิได้ฟังคำที่กำชับไปบอกกับยายเถ้าเจ้ามารยา
มันคิดร้ายหมายล้างชีวิตต์พี่ทีนี้สุดสิ้นวาศนา
เวราเราแล้วนะแก้วตาจะขอลาโฉมฉายวายปราณ
พระสุดสิ้นกำลังไม่สั่งได้ด้วยดวงจิตต์พิษไฟเผาผลาญ
เอนอิงพิงองค์นงคราญภูบาลซอนซบสลบไป
ฯ ๘ คำ ฯ โอด
ร่าย
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาเห็นผัวตักษัย
กอดศพภัศดาโศกาลัยทรามวัยครวญคร่ำรำพรรณ
ฯ ๒ คำ ฯ
โอ้
๏ โอ้ว่าพระองค์ทรงเดชเกิดเหตุทั้งนี้เพราะเมียขวัญ
เชื่ออีเถ้าแพศยาอาธรรม์จนมันลอบทำให้จำตาย
ครั้งนี้มิชั่วก็เหมือนชั่วคิดแค้นใจตัวไม่รู้หาย
อดสูอยู่ไยให้ได้อายจะสู้ตายตามองค์พระทรงธรรม์
ว่าพลางทางกราบกับตีนผัวทอดตัวโศกาเพียงอาสัญ
สองกรข้อนทรวงรุมรันทรงกรรแสงซบสลบไป
ฯ ๖ คำ ฯ โอด
ร่าย
๏ บัดนั้นยายเถ้าเผาพระขรรค์จนเหงื่อไหล
เสลือกสลนซนฟืนใส่ไฟหายใจกระหมอบหอบเต็มที
แล้ววิ่งมาดูสององค์เห็นล้มลงนิ่งแน่อยู่กับที่
ไม่ไหวกายตายจริงแล้วคราวนี้วางวิ่งตาลีตาลานมา
เห็นนางกอดศพสลบไสลก็แจ้งใจว่ายังไม่สังขาร์
จึงอุ้มองค์อรไทยไคลคลาไปยังท่าที่ประทับฉับไว
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด
๏ วางนางลงเหนือเรือนั่งปิดบังม่านทองผ่องใส
ให้เร่งออกนาวาคลาไคลสุ่มไล่สามเล่มมาเต็มที่
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ เมื่อนั้นโฉมจันท์สุดามารศรี
ครั้นฟื้นคืนได้สมประดีคว้าหาสามีไม่พบพาน
ผันแปรแลเหลือบมาเห็นยายโฉมฉายชี้หน้าแล้วว่าขาน
ทุดอีเถ้าทรชนคนพาลอัปรีสีกระบานเปนพ้นไป
ลอบฆ่าสามีแล้วมิหนำมึงจะซ้ำพากูไปข้างไหน
ชั่วช้าสารพัดน่าขัดใจจะตบให้ย่อยยับลงกับมือ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ บัดนั้นยายเถ้าปลอบว่าอย่าอึงอื้อ
จะพาไปบ้านเมืองให้เลื่องฦๅได้ออกหน้าค่าชื่อยิ่งกว่านี้
ทรงธรรม์สันนุราชเรืองไชยจะเษกให้แม่เปนมเหษี
อย่าทรงโศกโศกาถึงสามีเทวีจะเปนสุขทุกเพรางาน
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาดาลเดือดไม่เหือดหาย
โกรธาด่าทอมากมายอย่าพักพูดอุบายให้ตายใจ
ผัวกูวอดวายจะตายด้วยที่จะให้เอออวยอย่าสงสัย
ว่าพลางทางทรงโศกาลัยครวญคร่ำร่ำไรไปมา
ฯ ๔ คำ ฯ โอด
โอ้ปี่
๏ โอ้พระทูลกระหม่อมของเมียเอ๋ยพระคุณเคยปกเกล้าเกศา
อยู่เย็นเปนสุขทุกเวลาวันนี้มาจากองค์พระทรงฤทธิ
เพราะเมียชั่วช้าพาซื่อเชื่อถืออีเถ้าทุจริต
บอกความลับมันไม่ทันคิดจนพระสิ้นชีวิตวายวาง
พ่อเจ้าประคุณของน้องเอ๋ยกรรมสิ่งไรเลยได้เคยสร้าง
จึงมีอีเถ้ามาตามล้างเลิศร้างภัศดามาแต่ตัว
น่าสงสารปานนี้ผัวแก้วจะตรำแดดอยู่แล้วพระทูลหัว
ยิ่งคิดขุ่นข้องหมองมัวทอดตัวเกลือกกลิ้งนิ่งไป
ฯ ๘ คำ ฯ โอด
ร่าย
๏ บัดนั้นยายเถ้าวักน้ำมาลูบให้
เห็นนางสมประดีก็ดีใจเร่งฝีพายพายไล่สุ่มมา
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงประทับตำหนักแพพอเห็นท่านเถ้าแก่ก็ไปหา
ยายเถ้าเล่าความตามกิจจาอย่าช้าช่วยทูลพระทรงธรรม์
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเถ้าแก่แร่ไปขมีขมัน
ครั้นถึงจึงทูลว่ายายนั้นได้นางจันท์สุดามาแล้ว
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชเร่งผ่องแผ้ว
จึงเสด็จจากอาศน์คลาศแคล้วตามแถวท้องฉนวนด่วนไป
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
๏ ครั้นถึงตำหนักแพแลเห็นยายพระแย้มยิ้มพริ้มพรายปราไส
ยายทำความชอบข้าขอบใจว่าพลางพยักให้เผยม่านทอง
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
ชมโฉม
๏ พระพินิจพิศโฉมจันท์สุดานางในใต้ฟ้าไม่มีสอง
ผิวเนื้อเรื่อเหลืองเรืองรองพักตร์ผ่องเพียงดวงจันทรา
อรชรอ้อนแอ้นเอวองค์เนตรขนงน่ารักหนักหนา
ตลึงแลดูนางไม่วางตาพระราชาแย้มยิ้มกระหยิ่มใจ
ฯ ๔ คำ ฯ
ร่าย
๏ จึงเรียกวอสุวรรณ์บรรจงรับองค์เทวีศรีใส
แห่ห้อมพร้อมพรั่งเข้าวังในเสด็จตามทรามวัยมาทันที
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงสั่งให้พานางไปอยู่ปรางค์ปราสาทศรี
ตรัสพลางย่างเยื้องจรลีมาเข้าที่ชำระสระสรงน้ำ
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
             

โทน
๏ ลูบไล้สุคนธ์ปนปรุงดมดูกลิ่นฟุ้งหอมฉ่ำ
หยิบภูษามาทรงแล้วลูบคลำยกทองท้องช้ำชอบพระทัย
ห่มสีทับทิมกรองคล้องคอใครดูกูหนุ่มฟ้อขึ้นฤๅไม่
นั่งมองส่องกระจกยิ้มละไมก็ยังไม่แก่กระไรทีเดียวนัก
ผมเผ้าพิศดูไม่สู้หงอกเสียสิ่งเดียวดอกแต่ฟันหัก
ถึงกระนั้นโฉมยงก็คงรักแล้วทรงศักดิ์เสด็จจากแท่นทอง
ฯ ๖ คำ ฯ เสมอ
ร่าย
๏ เดินเหินรัดกุมเหมือนหนุ่มแน่นลอยชายกรายแขนเข้าในห้อง
พิศดูตัวพลางทางเยี่ยมมองตามช่องฉากบังกระทั่งไอ
เห็นนางซบพักตราโศกาอยู่จะเหลียวดูภูมีก็หาไม่
ค่อยนั่งลงข้างองค์อรไทยแล้วปราไสเกี้ยวพานหว่านล้อม
ฯ ๔ คำ ฯ
ชาตรี
๏ สาวเอยสาวสวรรค์น้อยฤๅนั่นน่าชมนางผมหอม
งามสิ้นทุกสิ่งพริ้งพร้อมดูละม่อมหมดอย่างเหมือนนางฟ้า
นี่กุศลหนหลังเราทั้งสองเคยเปนคู่ครองเสนหา
เก็บดอกไม้ไหว้พระด้วยกันมาวาศนาทำไว้จึงได้น้อง
แต่วันพบผะอบผมเจ้าลอยน้ำพี่ครวญคร่ำโศกาหาเจ้าของ
ให้เสนาข้าเฝ้าเที่ยวป่าวร้องได้ข่าวน้องเพราะยายค่อยคลายใจ
ทีนี้เสร็จสมอารมณ์นึกดังเอาน้ำอำมฤตมารดให้
ถึงจะได้นางฟ้าสุราลัยไม่ดีใจเหมือนเจ้าเยาวมาลย์
เชิญผินพักตรามาพาทีเสียแรงพี่ว่าวอนด้วยอ่อนหวาน
จะครวญคร่ำร่ำร้องไม่ต้องการจงพูดจาว่าขานกันโดยดี
ฯ ๑๐ คำ ฯ
ร่าย
๏ เมื่อนั้นโฉมจันท์สุดามารศรี
ฟังท้าวเจ้าพาราพาทีเทวีกลุ้มกลัดขัดใจ
ถอยองค์ออกไปเสียให้ห่างแล้วนางค่อนว่าไม่ปราไส
นี่แน่ออเถ้าเจ้ากรุงไกรช่างไม่คิดถึงตัวมัวเมา
จะตายวันตายพรุ่งก็ไม่รุ้ยังจะเที่ยวเกี้ยวชู้อยู่อีกเล่า
จนฟันหักผมหงอกเหมือนดอกเลาลูกเขาเมียเขาก็ไม่คิด
คบกันกับอีเถ้าเจ้าเล่ห์ทำการเกเรทุจริต
ลอบฆ่าสามีกูม้วยมิดมิหนำซ้ำปลิดเอาเมียมา
อย่าพักว่าวอนให้อ่อนใจกูไม่มุ่งมาดปรารถนา
ว่าพลางนางทรงโศกากัลยาโศกศัลย์รันทด
ฯ ๑๐ คำ ฯ
โอ้โลม
๏ ทรามเอยทรามสงวนอย่ารัญจวนครวญคร่ำกำสรด
ถึงเจ้าโกรธโกรธาว่าประชดจะออมอดไม่ถืออรไทย
อย่าเยาะเย้ยเลยเจ้าว่าเถ้าแก่พี่แพ้ฟันดอกจะบอกให้
อันอายุอานามกับทรามวัยเห็นจะไม่กะไรกันนัก
อย่าชิงชังรังเกียจที่หนุ่มแก่จงชมแต่ยศถาบันดาศักดิ์
พี่จะเษกโฉมยงนงลักษณ์ให้เปนเอกอัครเทวี
ทักวันท่านยายก็แก่เถ้าขอเชิญเจ้าร่วมแท่นแทนที่
สมบัติพัศถานเรามั่งมีคงดีกว่าผัวเก่าของเจ้าจน
พี่ให้ไปรับน้องมาหวังว่าจะรักเปนพักผล
จะแขงขัดตัดรอนไม่ผ่อนปรนใช่ที่นฤมลจะพ้นมือ
ว่าพลางทางถัดเข้าใกล้ลูบไล้เลียมลองจะต้องถือ
ให้เร่าร้อนฤทัยดังไฟฮือแล้วหดมือถอยหลังรั้งรอ
ฯ ๑๒ คำ ฯ
ร่าย
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาไม่กลัวทำหัวร่อ
ตบมือชี้หน้าด่าทอเคืองขัดตัดพ้อภูวไนย
อย่าอวดโอ้โอหังว่ามั่งมีหานิยมยินดีของมึงไม่
พูดจาบ้าลำโพงโป้งไปคนอะไรใครบ้างอย่างนี้
ไม่คิดว่าแก่เถ้าจะเข้าโลงยังโอ่โถงทำหนุ่มน่าบัดสี
ไม่ช้านักสักปีหนึ่งสองปีจะได้เกี้ยวกับผีที่ป่าช้า
น่าหัวร่อทั้งทุกข์สนุกจ้านดื้อด้านซานซมหนักหนมหนักหนา
ดูเหมือนมิใช่ท้าวพระยาเวทนาเชิญไปเสียให้พ้น
ฯ ๘ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชคิดขัดสน
จะเล้าโฉมนางนฤมลเห็นไม่หย่อนผ่อนปรนก็จนใจ
อำนาจนางซื่อสัตย์ต่อภัศดาพระราชาร้อนรนไม่ทนได้
จึงเสด็จย่างย่องจากห้องในรีบไปสรงชลกระวนกระวาย
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ
๏ ตักวารีรดหมดแม่ขันแต่กระนั้นร้อนใจมิใคร่หาย
หยิบเครื่องสุคนธามาละลายลูบชะโลมโซมกายค่อยคลายร้อน
ฯ ๒ คำ ฯ
ช้า
๏ พระนั่งง่วงโงกหงับหลับตาคิดถึงจันท์สุดาดวงสมร
นิจจาเจ้าช่างสลัดตัดรอนไม่ผันผ่อนปรานีพี่บ้างเลย
เสียแรงให้ไปรับน้องมาหวังว่าจะร่วมเรียงเคียงเขนย
พี่เฝ้าปลอบโฉมงามทรามเชยน้องเอ๋ยไม่ปลดปลงลงใจ
อันเล่ห์กลสัตรีนี้ฦกล้ำจะเชื่อถือถ้อยคำยังไม่ได้
เห็นจะเปนมารยาพิราในจะเกี้ยวแก้มือใหม่อีกสักครั้ง
ฯ ๖ คำ ฯ
ร่าย
๏ คิดพลางแต่งองค์ทรงภูษาห่มห่มนอนราคากว่าสองชั่ง
แล้วดำเนินเดินดุ่มสุ่มตะรังขึ้นนั่งบนเตียงเคียงนาง
ฯ ๒ คำ ฯ
โอ้โลม
๏ น้องเอ๋ยน้องรักจงผินพักตร์มาพูดกับพี่บ้าง
เอออะไรไม่พอที่พอทางจะทำให้เขินค้างอยู่กลางคัน
แม้นมิได้เชยชมสมหมายจะสู้วายชีวาอาสัญ
แต่พี่มีเมียมานับพันไม่เหมือนขวัญเนตรต้องต้องติดใจ
จริงจริงพี่รักเจ้าหนักหนาไม่เสแสร้งแกล้งว่าสบถได้
เจ้าจงเมตตาอาลัยอย่าให้ไผ่ผอมตรอมใจตาย
ฯ ๖ คำ ฯ
ร่าย
๏ ได้เอยได้ฟังแค้งคั่งเคืองหูไม่รู้หาย
นางโกรธาด่าทอหยาบคายถ่มน้ำลายรดให้ไม่ไยดี
ขี้คร้านพูดจากับบ้าหลังน่าชังหนักหนาผินหน้าหนี
ยิ่งคิดยิ่งแค้นแสนทวีก็โศกีครวญคร่ำรำพรรณ์ไป
ฯ ๔ คำ ฯ โอด
             

โอ้โลม
๏ แสนเอยแสนงอนช่างตัดรอนค่อนว่าไม่ปราไส
เจ้าคารี้สีคารมสุดใจเปนไรเปนไปไม่ละกัน
ว่าพลางทางขยับจะยุดยื้อเลียมลองต้องถือให้มือสั่น
เดชะความสัตย์ของนางนั้นทรงธรรม์ร้อนรนกระวนกระวาย
ฯ ๔ คำ ฯ
ร่าย
๏ จะช้านักสักครู่ไม่อยู่ได้จนใจจึงจำขย่ำขยาย
เหลียวหลังดูนางพลางเสียดายค่อยเดินชายออกไปเสียให้พ้น
นั่งนิ่งพิงหมอนถอนใจใหญ่ภูไนยสิ้นคิดขัดสน
ให้รักใคร่ในนางนฤมลเปนทังวี้ทังวลวุ่นวาย
ฯ ๔ คำ ฯ
ช้า
๏ พระกอดเข่าเจ่าจุกทุกข์ร้อนนั่งนอนไม่หลับกระสับกระส่าย
คิดถึงนงเยาว์เศร้าเสียดายมุ่งหมายจะชมไม่สมคะเน
จำจะคิดแยบคายสายสนหาหมอรู้มนตร์ทำเสน่ห์
แก้ไขใช้ทางอุปเทห์มิได้ด้วยเล่ห์เอาด้วยกล
ฯ ๔ คำ ฯ
ร่าย
๏ ทีนี้โฉมยงคงรักใคร่เห็นจะไม่โกรธาบ้าบ่น
ด้วยเดชะฤทธิเดชเวทมนตร์อันจะพ้นมือพี่อย่าสงกา
พระแย้มยิ้มกระหยิ่มอยู่ในใจหมายได้นึกกำหนัดสมบัติบ้า
จึงเรียกเหล่าเถ้าแก่เข้ามาแล้วกำชับกำชาสั่งความ
จงพิทักษ์รักษามารศรีอย่าพูดจาพาทีให้หยาบหยาม
ช่วยกันเล้าโลมนางโฉมงามถ้าโอนอ่อนผ่อนตามจะรางวัล
แม้นกูมาทีหลังยังดื้อดึงชีวิตมึงเหล่านี้จะอาสัญ
สั่งพลางย่างเยื้องจรจรัลออกท้องพระโรงคัลทันใด
ฯ ๘ คำ ฯ เสมอ
๏ นั่งเหนือแท่นรัตน์ชัชวาลย์พร้อมข้าราชการน้อยใหญ่
จึงเรียกเสนีที่ไว้ใจมาใกล้หน้าที่นั่งแล้วสั่งพลัน
จงสืบหาหมอเสน่ห์เล่ห์กลที่มนตร์ดลอาคมขลังขยัน
ทำรูปรอยปลุกเสกเลขยันต์ตามทำนองของมันเคยใช้
ถ้าแม้ทำเปนเห็นจริงให้ผู้หญิงสมัครักใคร่
เสื้อผ้าเงินทองจะถึงใจใครรับได้เอาตัวมันเข้ามา
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเสนีดีใจอยากได้หน้า
คำนับรับราชบัญชาบังคมลามาริมทิมชาววัง
เรียกบ่าวลูกเล็กเจ๊กหัวเปียต่ำเตี้ยกะจิริดติดตามหลัง
ถือห่อผ้าการ่มรุงรังไม่รอรั้งเดินออกนอกประตู
ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
๏ เที่ยวสืบหาหมอเสน่ห์เล่ห์กลทุกถนนในนครจนอ่อนหู
วัดวาอารามเที่ยวถามดูไม่มีผู้รู้ทำล้ำฦกซึ้ง
แสบท้องแทบตายสายเต็มทีเข้าซื้อหมี่เจ๊กกินสิ้นสองสลึง
แล้วใส่เอาเหล้าเข้มพอเต็มตึงหยุดอยู่ครู่หนึ่งจึงจะไป
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นหมอเถ้าเจ้าความรู้ครูใหญ่
ไม่มีมุลนายสบายใจอยู่โรงริมร่มไม้ในกำแพง
เปนทิศาปาโมกข์พวกโหยกเหยกตัวเอกออกชื่อฦๅทุกแห่ง
อวดกำลังหนังเหนียวเรี่ยวแรงฟันแทงไม่เข้าเปล่าทั้งนั้น
ทำเสน่ห์เล่ห์กลให้คนเชื่อฉลาดเหลือหลอกหลอนผ่อนผัน
เมียขุนนางวางน้ำไปกำนัลขอเลขยันต์หยูกยาอาคม
พวกหนุ่มหนุ่มปรารถนาจะหาเมียมาเรียนรู้สู้เสียผ้านุ่งห่ม
เถ้าชราหากินด้วยลิ้นลมใครชิดชมฉิบหายเสียหลายคน
เหล่านักเลงเล่นเบี้ยเสียถั่วมาฝากตัวตาหมอคิดฉ้อฉน
บ้างเรียนชักไม้กงพัดหัดเล่นกลคอยลวงคนชาวบ้านนอกขอกนา
พวกหัวไม้ไปหัดอาพัดเหล่าฟันไม่เข้าคงสิ้นทั้งหินผา
เงินทองไม่มีบี้สกาอุตส่าห์มาติดเทียนเรียนรู้
ล้วนนักเลงเสงพากปากโป้งบ้าลำโพงเพื่อนบ้านรำคาญหู
พอถึงวันพฤหัสนัดไหว้ครูกินหัวหมูกับเหล้าเมาโมเย
ฯ ๑๔ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเสนีเหนื่อยเหน็ดเที่ยวเตร็จเตร่
ถึงบ้านหมอรอฟังยังลังเลพอคะเนเพลาสักห้าโมง
ได้ยินเสียงคนผู้อยู่นักหนาเล่นหมากรุกฤๅสถาพูดจาโผง
จึงข้ามร่องย่องยิ้มมาริมโรงฝาโปร่งเปนช่องเมียงมองดู
เห็นหนุ่มหนุ่มนั่งล้อมพร้อมหน้าขอคาถาตาหมออวดจ้ออยู่
ค่อยเคาะเปาะเข้าที่เสาประตูถามหาตาครูดูท่วงที
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ บัดนั้นตาหมอมองป้องหน้าใครมานี่
เอออ่อต่อจะจับเจ้าเหล่านี้เสนีแล้วสิหว่าดูน่ากลัว
พวกหลบเจ้าหนี้หนีนายบ่อนตกใจไปซ่อนนอนคลุมหัว
บรรดามีความผิดติดตัวอารามกลัวลุกทลึ่งตึงตัง
ที่ใจกล้าว่าเกลออย่าเพ่อหนีร้ายดีคงสู้ดูสักตั้ง
ตาหมอทำฮึกฮักทักเสียงดังใครแปลกหน้ามานั่งรั้งรอ
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ ครั้นเข้าใกล้ได้ความตามซื่อจูงมือมาพลางทางหัวร่อ
ผูกรักชักชวนชอบพอพูดล้อเจรจาฮาเฮ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บัดนั้นเสนีนักเลงเก่าเจ้าเล่ห์
เข้าคบค้าสมาคมสมคะเนบอกอุบายถ่ายเทธุระร้อน
เดี๋ยวนี้นะพระองค์ทรงธรรม์แสนกะสันจันท์สุดาดวงสมร
แต่เกี้ยวพานพูดจาว่าวอนเปนหลายครั้งบังอรไม่เอออวย
ถ้าทำได้ให้องค์นงลักษณ์พบพักตร์ภูมียินดีด้วย
นางนิยมสมประสงค์งงงวยคงรวยเต็มประดาแล้วตาครู
เงินทองของเข้าจะเอาอะไรอย่าสงสัยได้หมดไม่ปดปู่
ทั้งเมียสาวบ่าวไพร่พรั่งพรูที่อยู่ตึกกว้านบ้านเรือนรั้ว
ฤๅจะเปนขุนนางข้างกรมท่าแต่งสำเภาเลากาเป็นเจ๊สัว
จงออกรับอาสาเถิดอย่ากลัวจะซ่อนตัวอยู่ไยไม่ต้องการ
ฯ ๑๐ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นหมอเถ้าได้ฟังลูบหลังหลาน
หลงละโมภโลภล้นพ้นประมาณอยากจะได้ของประทานพานพูดเพ้อ
จะทำให้สมประสงค์จงได้การเสน่ห์แล้วใครไม่เสมอ
คอยดูความรู้เราเอาเถิดเธออวดอ้อหัวร่อเร่อเอออือ
อันอาคมคาถาตำราตำหรับมากมายหลายฉะบับเคยนับถือ
คนมาขอเรียนร่ำล่ำฦๅเห็นแล้วฤๅศิษย์เราล้วนเจ้าชู้
ช่วยแนะแหนแต่เสน่ห์ขี้เหร่ขี้ร้ายได้สมหมายมนตร์ขลังอยู่มั่งอยู่
วันนี้เขาเอาของมาไหว้ครูหัวหมูบายศรีอยู่นี่แน
พอเลี้ยงท้องสองมือไม่ขัดสนได้นั่งกินสินบนมาจนแก่
เมื่อเย็นวานท่านผู้หญิงที่แพให้ผ้าแพรปังสีสี่ห้าพับ
ทั้งนอกในไปมาหาไม่ขาดแต่ไม่อาจออกตัวกลัวเขาจับ
นี่กันเองไม่เกรงดอกจึงออกรับเปนความลับฦกล้ำสำคัญ
ฯ ๑๒ คำ ฯ เจรจา
             

๏ บัดนั้นเสนาพาซื่อถือมั่น
เห็นชอบกลมนตร์เวทวิเศษครันจะขยันทายาดดูลาดเลา
คิดพลางทางว่ากับตาหมอจะรั้งรออยู่ไยทำไมเล่า
มั่งมีดีกว่าค้าสำเภากลัวอะไรไปเฝ้าเอารางวัล
ฯ ๔ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นตาหมอมุ่งหมายจะผายผัน
มาอาบน้ำในครัวแต่งตัวพลันแป้งน้ำมันมีพร้อมหอมฟุ้ง
เลือกผ้านุ่งห่มสมรูปร่างลายฉลางอย่างนอกเอาออกนุ่ง
กรุกกรักประดักประเดิดเปิดฝาลุ้งเอาแพรบางกวางตุ้งคาดพุงพัน
แล้วไขตู้ดูตำราของอาจารย์ปิดทองของบุราณลานสั้น
สมุดขาวเขียนหมึกดึกดำบรรพ์ล้วนเลขยันต์เสน่ห์เล่ห์กล
ห่อผ้าดำสำรองไปสองฉะบับถึงไล่เดี่ยวเคี่ยวขับไม่ขัดสน
ปากว่าสาธยายเวทมนตร์จำได้หัวใจสนธิ์บ่นออกมา
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ บัดนั้นเสนีดีใจเปนนักหนา
จึงพาหมอเถ้าเจ้าตำราเดินมาตามทางกลางนคร
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงทิมริมที่ทวารวังให้หมอนั่งยั้งอยู่สักครู่ก่อน
เข้าไปกราบบาทมูลทูลภูธรธุระร้อนพระองค์คงสมคิด
ข้าไปพบหมอเถ้าเข้าคนหนึ่งถ้าจะเปรียบเทียบถึงปโรหิต
รู้วิชาชำนาญการอิทธิฤทธิศักดิ์สิทธิ์วิทยาอาคม
บัดนี้พำตาหมอมารออยู่ที่ทิมริมประตูท้ายสนม
มนตร์ดลดีนักหนาน่านิยมไม่ประสมประสานแสร้งแกล้งกราบทูล
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นทรงธรรม์สันนุราชนเรนทร์สูรย์
ฟังแจ้งแถลงเล่าเค้ามูลให้เพิ่มพูนภิรมย์สมนึก
จึงให้หาตาหมอจรดลมาเฝ้าบนชานพักตำหนักตึก
แล้วเล่าตามความขำล้ำฦกตรองตรึกปรึกษากับตาครู
เราได้นางนฤมลมาคนหนึ่งผัวพึ่งวอดวายเปนหม้ายอยู่
รูปทรงโสภาน่าเอนดูควรเปนคู่เคียงเขนยเชยชม
จะเล้าโลมโฉมเฉลาสักเท่าไรก็มิได้มีจิตต์สนิทสนม
หมอเถ้าเจ้าเสน่ห์เล่ห์ลมจงทำให้ได้สมความคิดเรา
แม้นว่าแก้วกัลยาการุญบญคุณของครูเท่าภูเขา
ถึงได้ทองสักสองลำสำเภาก็ไม่เท่าได้ของที่ต้องใจ
ฯ ๑๐ คำ ฯ
๏ บัดนั้นหมอเถ้าเจ้าตำราอัชฌาสัย
จึงแกล้งทูลถ่อมตัวกลัวโพยภัยข้าเข้าใจบ้างอยู่ความรู้บุราณ
เมื่อหนุ่มหนุ่มคนองลองคาถาผู้หญิงงามตามมาจนถึงบ้าน
ครั้นแก่ตัวกลัวผิดคิดขี้คร้านเขาบนบานบ่อยไปไม่ไยดี
ได้ทราบ่าฝ่าลอองต้องประสงค์นางโฉมยงยังระคางขนางหนี
จะอาสาหน้าที่นั่งครั้งนี้ให้สิ้นดีโดยอุบายถ่ายเท
ผงดินสอขอถวายให้ผัดพักตร์นารีรักรูปทรงหลงเล่ห์
ขี้ผึ้งสีเสกด้วยฤทธิ์อิทธิเจเปนเสน่ห์พูดผู้หญิงให้ยิงยอม
เครื่องสุคนธ์มนตร์เทพรำจวนให้เนื้อหนังนุ่มนวลหวนหอม
สรงสนานน้ำทิพย์สิบกละออมนางผมหอมเห็นพระองค์คงทักทาย
ทูลพลางพลิกหาตำราเสน่ห์อุปเทห์ที่ใบลานอ่านถวาย
เคยทำเปนเห็นจริงหญิงรักชายบ้าน้ำลายพูดโผงโป้งไป
ฯ ๑๒ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชลุ่มหลงไม่สงสัย
น้อยฤๅหมอเถ้าคนเข้าใจเรียนร่ำจำไว้ได้มากมาย
ทีนี้นางนฤมลไม่พ้นพี่เพราะเวทมนตร์ดลดีใจหาย
ตบเพลาเข้าพลางทางยิ้มพรายคงได้ชมสมหมายถ่ายเดียว
ชิชะหมอคนนี้ดีทายาดรู้หลักนักปราชญ์ฉลาดเฉลียว
เนื้อตัวตกกระยังประเปรียวไล่เดี่ยวเคี่ยวขับไม่อับจน
ถ้าทำได้สมหวังดังว่าเสื้อผ้าสารพัดไม่ขัดสน
จะให้เมียรูปงามสักสามคนเปนสินบนหมอเถ้าเจ้าตำรา
ประทานทั้งเงินตราห้าสิบชั่งแล้วจะตั้งเปนขุนนางข้างกรมท่า
ฤๅรักทำโรงเหล้าเตาสุราตามแต่ตัวขรัวตาจะชอบใจ
ว่าพลางทางสำรวลสรวลเสสมคะเนแม่นมั่นพะนันได้
แล้วตรัสสั่งขุนนางวางพระทัยอย่าอื้ออึงคนึงไปให้ใครรู้
จงจัดแจงแต่งที่สรงสนานเครื่องอานต่างต่างหลายอย่างอยู่
ให้ต้องตามตำราของตาครูเห็นได้ช่องลองความรู้ดูอีกครั้ง
ฯ ๑๔ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นเสนีคำนับรับคำสั่ง
ออกมาที่ทิมริมคลังเจ็บหลังนั่งอิงพิงพนัก
บ่าวตะบันหมากสงส่งมาให้เคี้ยวไม่ได้ฟันฟางห่างหัก
ฉวยคนโทดื่มน้ำจนสำลักเปลื้องสมปักเปียกไปให้ทนาย
หยิบน้ำชามารินกินสองป้านสั่งพันภาณให้เสมียนเขียนหมาย
หมอเถ้าจะเสดาะพระเคราะห์ร้ายบอกอุบายมิให้ใครสงกา
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ บัดนั้นตำรวจรับหมายบ่ายหนักหนา
ลนลานการด่วนจวนเวลาวิ่งหานายมุลวุ่นทั้งเวร
บ้างตกแต่งเตียงสรงองค์เก่าออกไปเอาช่างมาทาเสน
นายงานพานสันทัดชัดเจนอึดอัดขัดเขนยกเข้ามา
ฯ ๔ คำ ฯ
ยานิ
๏ แต่งตั้งเตียงที่พิธีสนานผูกม่านเพดานดวงพวงบุปผา
ขันสาครใหญ่ใส่คงคาครอบสำริดปิดฝาม้ารอง
เครื่องสำอางวางเรียงเคียงกันเกณฑ์กำนัลนั่งเฝ้าเปนเจ้าของ
ภูษาผ้าทรงใส่พานทองจัดแจงแต่งต้องามธรมเนียม
ตาเถ้าชาวที่สามสี่คนตักเติมหม้อน้ำมนตร์จนออกเปี่ยม
เตียงสำหรับตาครูปูพรมเจียมตระเตรียมพร้อมเสร็จสำเร็จการ
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
ร่าย
๏ บัดนั้นหมอเถ้าเจ้าตำราตราสาร
ให้แต่งตั้งกำนนบนบานตามบุราณคำรบครบครัน
เรียกเอาเข้าของคำนับครูหัวหมูบายศรีขมีขมัน
สารพัดบัดพลีพะลีกรรม์กระแจะจันทน์น้ำมันหอมพร้อมเพรียง
ครั้นเสร็จสรรพทุกสิ่งไม่นิ่งช้าหมอเถ้าเอาผ้าสไบเฉียง
ขึ้นทำการอ่านมนตร์บนเตียงเสกเสียงพึมพำพร่ำไป
ฯ ๖ คำ ฯ เจรจา
๏ ว่าตามความรู้ของครูสอนพลัดเปนครึ่งท่อนกลอนปรบไก่
ได้สติตีอกชกใจลงปลายกลายไปเปนเวทมนตร์
ฯ ๒ คำ ฯ สาธุการ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชมาดหมายมาหลายหน
วันนี้นางทรามวัยเห็นไม่พ้นพากเพียรเรียนมนตร์บ่นเต็มที่
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ จำได้คาถามหาเสน่ห์อุปเทห์ทั้งมวญถ้วนถี่
ครั้นโพล้เพล้เวลาราตรีมาเข้าที่สรงน้ำทำการ
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
             

ชมตลาด
๏ ไขสุหร่ายสายชลดังฝนตกอาบอุทกธารากระยาสนาน
รดน้ำมนตร์ล้นเหลือเชื่ออาจารย์จนงกงันสั่นสท้านทั้งกายา
บรรจงทรงสุคนธ์มนตร์หมอเสกนางตัวเอกไม่แคล้วพี่แล้วหนา
ผงดินสอใส่พระหัตถ์ผัดพักตราลูบไล้ไปมาทั้งสารพางค์
หยิบยกกระจกใหญ่ใส่คันฉ่องเทียนตั้งนั่งมองส่องสว่าง
ดูเปนหนุ่มน่าชมสมกับนางอวดหมอหัวร่อพลางทางแย้มยิ้ม
เสวยพระศรีสงทรงเคี้ยวสักประเดี๋ยวทันใจเอาไม้จิ้ม
นุ่งนอกอย่างวางชายกรายกรีดริมสีทับทิมคล้องคอพอพระทัย
เพ็ชรฑูริย์ธำมรงค์ทรงก้อยตำราพลอยว่าผู้หญิงมักรักใคร่
คาดเข็มขัดประจำยามงามสุดใจพวงมาลัยใส่ข้อมือถือยาดม
ฯ ๑๐ คำ ฯ
ร่าย
๏ ครั้นเสร็จเสด็จมาไม่ยั้งหยุดดำเนินเดินสดุดนักสนม
ขึ้นบนมณเฑียรเจียนจะล้มเข้าในห้องประธมเทวี
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง
๏ ยืนแฝงฝากั้นขยั้นอยู่แอบประตูดูสุดามารศรี
ปากบ่นบริกรรมทำท่วงทีสูบบุหรี่ร่ายมนตร์พ่นควันไป
นางเหลียวดูภูบาลก็อ่านเวทประสมเนตรนึกรักยักคิ้วให้
เห็นชอบกลกัลยาไม่ว่าไรหมายได้สมคิดด้วยวิทยา
จึงค่อยย่องย่างมาข้างหลังขึ้นนั่งบนเตียงเมียงเมินหน้า
ยิ้มแย้มกระแอมไอไปมาพูดจาปลอบนางพลางแลเลง
ฯ ๖ คำ ฯ
ชาตรี
๏ น้องเอยน้องรักกำลังสาวราวสักปีมะเส็ง
พักตร์ผ่องเพียงจันทร์เมื่อวันเพ็งครัดเคร่งเปล่งปลั่งอยู่ทั้งตัว
น้อยฤๅพี่รักนักหนากระนี้แล้วแก้วตายังว่าชั่ว
นี่เนื้อเคราะห์เพราะชราหูตามัวไม่เหมือนผัวของเจ้าเฝ้าเคียดคุม
อย่าเลี้ยวลดทดลองให้ถ่องแท้กลัวแต่แก่จะชนะหนุ่ม
ว่าพลางทางขยับจับกุมให้ร้อนรุมราวกับไฟไหม้มือ
ฯ ๖ คำ ฯ
ร่าย
๏ นึกพรั่นขยั้นขยดถดถอยเหงื่อไหลไคย้อยลงน้องฤๅ
แก้ขวยฉวยพัดปัดกระพือยังร้อนรื้อเรียกน้ำมากล้ำกลืน
ฯ ๒ คำ ฯ
โอ้โลม
๏ หยุดพักสักประเดี๋ยวเกี้ยวใหม่แขงใจพูดจาทำหน้าชื่น
จะเษกน้องครองวังให้ยั่งยืนวันรุ่งพรุ่งมะรืนได้ฤกษ์ดี
เอออายุนงเยาว์สักเท่าไรจงขับไล่ดูลองกับของพี่
อย่าย้อนยอกบอกเบือนเดือนปีตำรามีรู้มากนาคกะเฌอ
ฯ ๔ คำ ฯ
ร่าย
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดานึกในช่างไม่เก้อ
ชังน้ำหน้าบ้าเคอะกระเซอะกระเซอเป้อเย้อเย่อหยิ่งจริงจริงเจียว
จะหุนหันโมโหโต้ตอบเล่าเหมือนทำให้ไอ้เถ้ามันเฝ้าเกี้ยว
ให้พูดจาบ้าบ่นอยู่คนเดียวนางขัดใจไม่เหลียวไม่แลดู
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชแย้มยิ้มกระหยิ่มอยู่
หมายได้ด้วยคาถาของตาครูอุตส่าห์สู้บ่นตะบอยค่อยกระซิบ
ดูทำนองต้องจิตต์ผิดประหลาดไม่ร้ายกาจก้มหนาตาปริบปริบ
น้อยหรือนางแสนคมคารมริบนิ่งกริบไปทีเดียวไม่เหลียวเลย
ท่วงทีถูกเสน่ห์คะเนแน่เห็นประจักษ์ทักแท้แล้วแม่เอ๋ย
กระดิกเข่าท้าวแขนแหงนเงยเอาเขนยหนุนหลังนั่งทำทรง
กินหมากดิบหยิบขี้ผึ้งเสกสีสูบบุหรี่ใส่จันทน์ควันโขมง
แล้วไกล่เกลี่ยเกลี้ยกล่อมล้อมวงใหลลงพูดละเม้อเพ้อพก
ฯ ๘ คำ ฯ
โอ้โลม
๏ ปลื้มเอยปลื้มจิตต์ทีนี้คงปลงปริศนาตก
เหมือนทุกข์พี่มีผู้มาหยิบยกให้เบาอกออกแล้วนะแก้วตา
จะนิ่งอยู่ไยน้องไม่ต้องการนั่งนานเหน็ดเหนื่อยเมื่อยหนักหนา
ขอเชิญเจ้าเข้าที่กับพี่ยาให้เปนผาสุกสบายหายหาวนอน
วันนี้ทีทำเห็นอ้ำอึ้งไม่โกรธขึ้งตึงตังเหมือนครั้งก่อน
ดีจริงเจียวแม่ไม่แง่งอนจงโอนอ่อนผ่อนตามให้งามงด
แล้วร่ายมนตร์หมอเถ้าเป่าซ้ำบริกรรมทำปากบดมด
เอ๊ะอ่อต่อจะอ่อนหย่อนพยศค่อยขยดลดไถลเข้าไปชิด
นางขยับกลับตัวกลัวจะเห็นทำเปนผินหลังนั่งเกาหิด
มองเขม้นเห็นสไบไม่สู้มิดจึงยื่นมือมานิดสกิดกาย
ฯ ๑๐ คำ ฯ
ร่าย
๏ เมื่อนั้นจันท์สุดาร้องกรีดหวีดว้าย
ชั่วชาติประหลาดเหลือเบื่อจะตายช่างไม่อายขายหน้าบ้าจริงจริง
ยังจะขืนยื่นมือมายื้อหยอกเดี๋ยวนี้อกจะได้ชมคารมหญิง
เหลือแค้นแน่นอกยกหมอนอิงกระแทกทิ้งลงตรงหน้าแล้วด่าทอ
ช่างกะไรไอ้หมอนไม่นอนหลับจนเขาขับขืนเกี้ยวไปเจียวหนอ
แม้นมีไม้ใกล้ตัวหัวจะนอใจคอไม่ลื้นเหมือนหมื่นทน
เนื้อตัวหัวหูไปอยู่ไหนจึงทนได้ให้เขาด่าดังห่าฝน
ฤๅฟังเล่นเย็นฉ่ำเหมือนน้ำมนตร์ช่างผิดคนทนทานด้านดึง
ไม่ว่าเล่นเห็นลึกอย่านึกหมายตายร้ายตายดีก็ทีหนึ่ง
ลุกขึ้นกระทืบเตียงเสียงตึงตึงดื้อดึงดุดะไม่ละลด
พานหมากพานพลูที่อยู่ใกล้ก็ปัดไปเปรื่องปร่างขว้างเสียหมด
ฉวยน้ำซ้ำสาดราดรดทำประชดชิงชังรังแก
ฯ ๑๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชแปลกจิตต์ผิดแล้วแหล
เสียน้ำใจในคอท้อแท้จนเปนลมล้มแน่นิ่งไป
ให้เวียนหัวมัวตาหน้ามืดครางอืดบ่นออดทอดใจใหญ่
ดูดู๋เดิมเห็นดีมีน้ำใจหมายได้ไม่แคล้วแล้วทีเดียว
มิรู้กลับแกล้วกล้าบ้าเลือดดุเดือดเต็มประดาตาเขียว
ไม่รอติดผิดผู้หญิงจริงเจียวขี้เกียจเกี้ยวรับแพ้แล้วแม่คุณ
ยังเจ็บช้ำระยำอยู่ไม่รู้หายราวกับถูกลูกปลายหลายกะสุน
ทำหน้าเซียวเคี้ยวเอื้องเงื่องงุนสิ้นทุนสิ้นรอนจะผ่อนปรน
แต่ยักย้ายหลายทำนองตรองตริสิ้นสติตายด้านอั้นอ้น
สู้อุตส่าห์หน้าด้านทานทนถึงสองหนแล้วเห็นไม่เอ็นดู
เอออะไรใจคอดังดินประสิวฉุนฉิวยิ่งกว่าชุดจุดดินหู
เห็นไม่เปนเช่นตำราของตาครูถ้าขืนอยู่จะหยาบคายร้ายแรง
ขยับลุกแล้วลงนั่งรั้งรอปากบ่นมนตร์หมอจนคอแห้ง
ไม่เห็นคุณเห็นค่าตาขี้แร้งเหมือนหนึ่งแกล้งให้มาถูกด่าทอ
คิดเคืองขุ่นหมุนออกนอกปราสาทเกรี้ยวกราดกริ้วร้องให้ถองหมอ
เฆี่ยนให้หลังลายจนต้นคอด่าทอถีบเถ้าเจ้าตำรา
ฯ ๑๖ คำ ฯ
๏ บัดนั้นหมอเถ้าซานซมล้มถลา
ถูกถองต้องพระราชอาญาตกประหม่าตัวสั่นงันงก
วิ่งออกนอกวังไม่ยั้งหยุดจนสมุดทั้งมัดพลัดตก
เสนาในใหญ่น้อยตามต่อยชกวิ่งวกเข้าวัดลัดหนีไป
ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
ช้า
๏ เมื่อนั้นท้าวสันนุราชมาดหมายหาหายไม่
ไปเกี้ยวพานพูดจาเพลาไรก็ไม่ได้สู่สมชมชิด
ประหลาดหนอหมอมดมาปดเล่นทำอะไรไม่เห็นเปนสักหนิด
สาแก่ใจเจ็บปวดอวดอิทธิฤทธิ์โทษผิดคิดจะใคร่เอาใส่คุก
พอเข็ดหลาบบาปกรรมทำเปล่าเปล่าบ่นออดกอดเข่าเจ่าจุก
นั่งโยกโงกหงับปรับทุกข์กับหมู่มุขมนตรีเสนีใน
แต่เล่นชู้สู่สาวมาราวร้อยหางามงดชดช้อยเช่นนี้ไม่
น่าชมสมสวาทระวาดระไวเอวไหล่ลมุนลม่อมพร้อมพริ้ง
เสียแต่ร้ายราวกับเสือเหลือแล้วพ่อคารมรอไม่ติดผิดผู้หญิง
อุตส่าหืสู้อยู่อ้อนวอนวิงไม่ยอมยิงยิ่งรื้อดื้อดึง
อันอดเหนียวเกี้ยวชู้รู้ท่วงทีมิใช่ชั่วตัวดีไม่มีถึง
จะหักโหมโลมเล้าเคล้าคลึงให้รุมรึงร้อนรนสกลกาย
มิขัดขวางอย่างนี้แล้วที่ไหนประเดี๋ยวใจก็จะสมอารมณ์หมาย
ตรองตรึกปรึกษาหาอุบายไม่เหือดหายวายเว้นสักเวลา
ฯ ๑๔ คำ ฯ เจรจา
             

ท้าวสันนุราชชุบตัว

๏
             

นางคันธมาลีขึ้นเฝ้า

๏
             

พระคาวีรบกับไวยทัต

๏
             

เพลงยาวชมพระราชนิพนธ์

๏
             

เชิงอรรถ

ที่มา

บทละครนอกเรื่อง คาวี สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๔๐

( ขอขอบคุณ คุณโอม สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน )

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%81%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B7%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%C2%B5"
เครื่องมือส่วนตัว