à¸à¸²à¸žà¸¢à¹Œà¹€à¸«à¹ˆà¹€à¸£à¸·à¸ พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงà¸à¸¸à¸Žà¹€à¸à¸¥à¹‰à¸²à¹€à¸ˆà¹‰à¸²à¸à¸¢à¸¹à¹ˆà¸«à¸±à¸§
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→เห่เรื่องพระร่วง) |
(→เห่เรื่องซ้อมกระบวนเรือ) |
||
| แถว 471: | แถว 471: | ||
=== เห่เรื่องซ้อมกระบวนเรือ === | === เห่เรื่องซ้อมกระบวนเรือ === | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | <sup>โคลง</sup> | ||
| + | ๏ โครมโครมคะครึกครื้น ครืนคราน | ||
| + | ปืนใหญ่ยิงประหาร ศึกซ้อม | ||
| + | ซ้อมรบเพื่อชำนาญ เชิงประชิด | ||
| + | ยามอริมาห้อม จักสู้เศิกขลัง ฯ | ||
| + | </tpoem> | ||
| + | <tpoem> | ||
| + | <sup>กาพย์</sup> | ||
| + | ๏ โครมโครมเสียงครื้นครึก เมื่อยากดึกครืนครานดัง | ||
| + | ปืนตึงปึงโป้งปัง ดังสนั่นลั่นสาคร | ||
| + | ๏ เรือตอร์ปิโดไว เล็ดลอดไปไม่สยอน | ||
| + | วิ่งจี๋รี่ไปรอน ราญเรือปืนเสียงครืนคราน | ||
| + | ๏ เรือปืนต่างจอดซุ่ม เห็นตะคุ่มในท้องธาร | ||
| + | รอไว้พอได้การ จึ่งต้านต่อตอร์ปิโด | ||
| + | ๏ เรือตอร์ปิโดวิ่ง รวดเร็วจริงวิ่งอะโข | ||
| + | เรือปืนปืนโตโต ยิงปืนใหญ่มิใครทัน | ||
| + | ๏ อาศัยความมืดมน จึ่งประจญได้แข็งขัน | ||
| + | สว่างในกลางวัน ฤๅจะกล้าเข้าราวี | ||
| + | ๏ เรือเล็กเหมือนเด็กน้อย ได้แต่คอยดูท่วงที | ||
| + | ต้องรอพอเหมาะดี ผู้ใหญ่เผลอเหม่อจึงทำ | ||
| + | ๏ จะเข้าไปตรงตรง คงต้องปืนครืนกระหน่ำ | ||
| + | ให้ดีมีหลายลำ จำต้องมีพี่เลี้ยงไป | ||
| + | ๏ นาวีฝีเท้ารวด จึ่งจะกวดไปทันได้ | ||
| + | บัดนี้นาวีไทย หาลำไหนไม่พอการ | ||
| + | ๏ แต่ดูการซ้อมศึก ยังต้องนึกร้อนรำคาญ | ||
| + | ชาวไทยถึงใจหาญ ไม่มีเรือเหลือสู้เขา | ||
| + | ๏ คนไทยอย่างไรท่าน ไม่รำคาญหรือไทยเรา | ||
| + | ไฉนทำใจเบา จะไม่ช่วยกันด้วยฤๅ ฯ | ||
| + | </tpoem> | ||
| + | |||
=== เห่ชวนเข้าราชนาวีสมาคม === | === เห่ชวนเข้าราชนาวีสมาคม === | ||
== เชิงอรรถ == | == เชิงอรรถ == | ||
== อ้างอิง == | == อ้างอิง == | ||
การปรับปรุง เมื่อ 17:44, 22 สิงหาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
บทประพันธ์
เห่ชมกระบวนเรือ
| โคลง | |||
| ๏ ปางสมเด็จประเวศห้วง | ชลธี | ||
| ทรงมหาจักรี | เกียรติก้อง | ||
| พรั่งพร้อมยุทธนาวี | แหนแห่ | ||
| เสียงอธึกทั่วก้อง | ถิ่นด้าวอ่าวสยาม ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ พระเสด็จโดยแดนชล | ทรงเรือต้นงามสดศรี | ||
| มหาจักรีมี | เกียรติก้องท้องสาคร | ||
| ๏ นาวาวรายุทธ์ | อุตลุดแลสลอน | ||
| แห่ห้อมจอมนคร | ราวจะรอนริปูเปลือง | ||
| ๏ ธงทิวปลิวระยับ | สีสลับขับแดงเหลือง | ||
| อันธงพระทรงเมือง | เหลืองอร่ามดูงามตา | ||
| ๏ ธงตรามหาราช | ผ่องผุดผาดในเวหา | ||
| รูปครุฑะราชา | อ้าปีกกว้างท่าทางบิน | ||
| ๏ ธงแดงดังแสงชาด | ลายช้างกาจก่องกายิน | ||
| บอกตรงธงแผ่นดิน | ถิ่นสยามอันงามงอน | ||
| ๏ จักรีนารีราช | ทิพอาสน์องค์ภูธร | ||
| สง่าราวอาภรณ์ | เพื่อประดับทัพเรือไทย | ||
| ๏ ใหญ่กว่านาวาสรรพ | ในกองทัพพหลไกร | ||
| บรรดานาวาไทย | ในบัดนี้ไม่มีทัน | ||
| ๏ ปืนไฟใหญ่ประเภท | สี่นิ้วเศษสุดแข็งขัน | ||
| สามารถอาจเหียนหัน | ผันหน้าสู้ศัตรูแรง | ||
| ๏ อีกศรหกปอนด์หนัก | ก็พร้อมพรักศักดิ์กำแหง | ||
| เตรียมอยู่สู้ศึกแข็ง | แย้งยื้อยุทธ์สุดกำลัง | ||
| ๏ พาลีรั้งทวีป | รีบแล่นตามงามเงื่อนขลัง | ||
| เรือปืนยืนยุทธ์ยัง | ดังกระบี่พาลีหาญ | ||
| ๏ เรือแรงกำแหงยุทธ | มกุฏราชะกุมาร | ||
| คอยสู้ศัตรูพาล | ผู้ยื้อยุดมกุฏไทย | ||
| ๏ สุครีพครองเมืองศรี | สุรนาวีมุ่งชิงชัย | ||
| เรือปืนยืนยุทธไกร | เหมือนพญาพานะเรนทร์ | ||
| ๏ สุริยมณฑลกล้า | นาวากลาดลาดตระเวน | ||
| หาญต่อบ่รอเกณฑ์ | สะอึกสู้ริปูรอน | ||
| ๏ เรือเสือทยานชล | พิฆาตพลริปูสยอน | ||
| กั่นกล้าในสาคร | บ่ย่อหย่อนยุทธนา | ||
| ๏ เรือเสือคำรนสินธุ์ | พิฆาตภินอริผลา | ||
| จู่โจมและโถมถา | กล้าประยุทธ์จนสุดแรง | ||
| ๏ อีกเรือตอร์ปิโด | วิ่งโร่รี่ฝีเท้าแข็ง | ||
| ว่องไวไล่ย้อนแย้ง | ยักย้ายลอดดอดเอาชัย | ||
| ๏ กระบวนล้วนแล่นล่อง | ไปแทบท้องชลาลัย | ||
| อธึกดูคึกใจ | จิตจักสู้ศัตรูพาล ฯ | ||
เห่ชมพระนคร
| โคลง | |||
| ๏ ล่องลอยในน่านน้ำ | เจ้าพระยา | ||
| จากเทพนครคลา | คลาดเต้า | ||
| ชมวังสะพรั่งปรา- | สาทรัตน์ | ||
| ชมนครเขตเค้า | เงื่อนแม้นเมืองราม ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ ล่องลอยในน่านน้ำ | วิเศษลำเจ้าพระยา | ||
| จากกรุงเทพมหา | นครราชะธานี | ||
| ๏ ค่อยเลื่อนเคลื่อนนาวา | จาหหน้าท่าวาสุกรี | ||
| ใช้จักรล่องนที | นาวีเรื่อยเฉื่อยตามลม | ||
| ๏ เหลือบแลชะแง้พิศ | ดูดุสิตวนารมย์ | ||
| เคยเที่ยวลดเลี้ยวชม | ดมบุปผาสารพัน | ||
| ๏ ชมวัดดังวิมาน | ถิ่นสถานมัฆวัน | ||
| เพลินพิศไพจิตรสรร | พะงามเนตรวิเศษชม | ||
| ๏ สล้างปรางค์มหันต์ | อนันตสมาคม | ||
| อัมพรสถานสม | เป็นสถานพิมานอินทร์ | ||
| ๏ สถานวิมานเมฆ | เอกอาสน์โอ่ท้าวโกสินทร์ | ||
| อภิเษกดุสิตภิญ- | โญยศยงองค์ภูบาล | ||
| ๏ ตำหนักสำนักตา | จิตรลดารโหฐาน | ||
| ที่พระอวตาร | สำราญรมย์ภิรมยา | ||
| ๏ สะพรั่งวังอนุช | ผู้ทรงสุดเสน่หา | ||
| ปารุสก์สุดเพลินตา | สวนกุหลาบปลาบปลื้มใจ | ||
| ๏ ตำหนักพระชนนี | มีนามว่าพญาไท | ||
| อยู่ทางบ่ห่างไกล | ใกล้ดุสิตวนาภา | ||
| ๏ นาวาผ่านนิเวศน์ | พระทรงเดชจอมประชา | ||
| พินิจพิศเพลินตา | ตระการตรูดูเลิศดี | ||
| ๏ สล้างปรางค์ปราสาท | ประกอบมาศมณีศรี | ||
| รยับจับรพี | สีสว่างกลางอัมพร | ||
| ๏ ปราสาทราชฐาน | อวตารสโมสร | ||
| ยงยอดสอดสลอน | ยอนยั่วฟ้าน่านิยม | ||
| ๏ จักรีพระที่นั่ง | สามยอดตั้งตรูตาชม | ||
| สำราญสถานสม | สถิตถิ่นปิ่นนรา | ||
| ๏ ดุสิตปราสาทตั้ง | พระมนังคะศิลา | ||
| พิมานรัถยา | อุดมอาสน์ราชฐาน | ||
| ๏ มณเฑียรเสถียรศักดิ์ | จักรพรรดิ์พิมาน | ||
| เคียงใกล้คือไพศาล | ทักษิณที่สุขาลัย | ||
| ๏ ฝ่ายหน้าสง่าสิ้น | อมรินทร์วินิจฉัย | ||
| พระโรงภูวนัย | ธ ประศาสน์ราชการ | ||
| ๏ อารามวัดพระศรี | รัตนศาสดาคาร | ||
| มงคลมหาสถาน | ปูชนีย์ที่นิยม | ||
| ๏ อันกรุงรุ่งเรืองกิตติ์ | ที่สถิตพิโรดม | ||
| เลิศล้วนชวนจิตต์ชม | สมเกียรติ์เลื่องเมืองสยาม | ||
| ๏ ถนนสถลมารค | อีกคลองหลากล้วนแลงาม | ||
| รุ่งเรืองดังเมืองราม | จักรพรรดิฉัตรสากล ฯ | ||
เห่ชมทางไปปากน้ำ
| โคลง | |||
| ๏ แล่นเรือมาแช่มช้า | ตามกระแส | ||
| แลเหลือบเหลียวหลังแล | ไฝ่บ้าน | ||
| ใจโยนประหนึ่งแพ | โดนคลื่น | ||
| ลมเฉื่อยระเรื่อยสร้าน | จิตเศร้าหาศรี ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ เรื่อย ๆ เรือลอยลำ | ตามสายน้ำถูกกระแส | ||
| แลเหลือบเหลียวหลังแล | ไฝ่ถึงบ้านสร้านโศกใจ | ||
| ๏ เรือนแพแลสพรั่ง | คลื่นโดนฝั่งก็กวัดไกว | ||
| แพโยน ๆ เหมือนใจ | เรียมผู้ไฝ่ถึงเคหา | ||
| ๏ ผ่านหน้าวัดอรุณ | เคยทำบุญญะบูชา | ||
| ขอบุญการุญพา | ให้ฃ้าสมอารมณ์หวัง | ||
| ๏ ขออย่าให้ฃ้าศึก | ผู้พิลึกกาจกำลัง | ||
| สามารถอาจภินพัง | พระปรางค์ศรีธานีไทย | ||
| ๏ ผ่านทางบางคอแหลม | ชื่อบางแนมเหน็บดวงใจ | ||
| แหลมหลักจักหาไหน | เหมือนแหลมคำเจ้าร่ำวอน | ||
| ๏ ปากลัดตัดวิถี | ทางนทีสู่สาคร | ||
| วานลัดตัดทางจร | ดลสู่เจ้าตัดเศร้าใจ | ||
| ๏ ยามมองช่องนนทรี | เห็นธานีอยู่ไกล ๆ | ||
| หลังคาเคหาใน | นครยวนชวนจิตผัน | ||
| ๏ เห็นเสาวิทยุเด่น | เปนของเลิศประเสริฐครัน | ||
| ถนัดอัศจรรย์ | พูดกันได้ไม่มีสาย | ||
| ๏ ดูราวกับสองจิต | มิตร์ต่อมิตร์คิดเหมือนหมาย | ||
| เหมือนตารักตาชาย | ตาเห็นรักประจักษ์ใจ | ||
| ๏ ผ่านป้อมเสือซ่อนเล็บ | นึกน่าเจ็บดวงหทัย | ||
| โบราณท่านตั้งไว้ | ให้เล็งเหมาะจำเภาะดี | ||
| ๏ ยิงเป้งเผงกลางน้ำ | ไม่ผิดลำถูกนาวี | ||
| อนิจจามาบัดนี้ | ป้อมปรักแลหักพัง | ||
| ๏ ผีเสื้อสมุทป้อม | หนึ่งนั้นย่อมดูแขงขลัง | ||
| ยิงปืนครั่นครืนดัง | คำนับองค์พระทรงศร | ||
| ๏ สมุททะเจดีย์ | บูชะนีย์ประนมกร | ||
| เอี่ยมโอ่สโมสร | กลางวิมลชลธาร | ||
| ๏ นาวามายั้งหยุด | ยังสมุททะปราการ | ||
| ดูเมืองรุ่งเรืองร้าน | ตลาดของที่ต้องใจ | ||
| ๏ เรือรอพอเวลา | น้ำขึ้นมามากพอไป | ||
| ก็เลื่อนเคลื่อนคลาไคล | ไปสู่ท้องทเลลม | ||
| ๏ ลมเฉื่อยเรื่อย ๆ พา | กลิ่นบุบผามารวยรมย์ | ||
| รื่นรวยราวมวยผม | ที่เคยดมชมชื่นใจ | ||
| ๏ ลมพัดไม่จัดจ้าน | พอประมาณไม่แรงไป | ||
| เหมือนยามเจ้าทรามไวย | พัดรำเพยเชยฤดี | ||
| ๏ อากาศสอาดโปร่ง | สบายโล่งกลางวารี | ||
| แต่จิตคิดถึงศรี | จิตจึ่งเหงาเศร้าอาดูร ฯ | ||
เห่ชมปลา
| โคลง | |||
| ๏ ฝูงปลาดาดาษท้อง | ทะเลหลวง | ||
| ดูชาติมัศยาปวง | คู่เคล้า | ||
| ยิ่งดูยิ่งโทรมทรวง | แสนโศก | ||
| โอ้คะนึงถึงเจ้า | จิตว้าเหว่ถวิล ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ ฝูงปลาดูดาดาษ | ว่ายเกลื่อนกลาดทะเลหลวง | ||
| ดูชาติมัศยาปวง | เคียงคู่เคล้าเย้ายวนเชย | ||
| ๏ ยิ่งแลชะแง้พิศ | ยิ่งเศร้าจิตนิจจาเอ๋ย | ||
| ราวปลามาแสร้งเย้ย | ให้เรียมเศร้าเหงาวิญญา | ||
| ๏ ปลาทูชื่อดูชวน | หวนคะนึงถึงเคหา | ||
| คำนึงถึงแก้วตา | พธูน้อยผู้กลอยใจ | ||
| ๏ กุเราเย้ายวนจิต | คิดถึงมิตรชิดหทัย | ||
| เราอยู่คู่พิสมัย | เราทั้งสองครองคู่กัน | ||
| ๏ เนื้ออ่อนอ่อนแต่ชื่อ | ฤๅเปรียบเนื้อนางสวรรค์ | ||
| นวลจันทร์ชื่อนวลจันทร์ | ไม่นวลเท่าเจ้านวลแข | ||
| ๏ กะพงเปรียบพงชัฏ | อันแออัดในดวงแด | ||
| ห่างเจ้าเฝ้าท้อแท้ | เหมือนบุงพงดงหน่ายหนาม | ||
| ๏ โลมามาว่ายล่อ | พอเห็นได้ใต้น้ำงาม | ||
| วานมาหานงราม | ทรามสงวนชวนนางมา | ||
| ๏ ตาเดียวลดเลี้ยวลี้ | ก็ยังดีกว่าพี่ยา | ||
| เริศร้างห่างแก้วตา | สองตาแลแพ้ตาเดียว | ||
| ๏ ฉลาดตะกลามเหลือ | ว่ายตามเรือรวดเร็วเจียว | ||
| ดูคล้ายชายช่างเกี้ยว | เที่ยวคอยมองหาช่องเชย | ||
| ๏ ฉลามอันหยามหยาบ | เสียทีราบละเจ้าเอ๋ย | ||
| น้องเราเจ้าคงเฉย | มิให้ชู้ชิงคู่ครอง | ||
| ๏ นางนวลนกทะเล | บินร่อนเร่เหหันมอง | ||
| นางนวลเปรียบนวลน้อง | นกฤๅเท่าเจ้านวลใย | ||
| ๏ ดูนกแสนฉลาด | เหมือนอากาศยานไคล | ||
| ร่อนเร่เหหันไป | เที่ยวตรวจดูหมู่อรี | ||
| ๏ เปรียบปลาเหมือนเรือดำ | เดินใต้น้ำสาครศรี | ||
| แล่นลอดดอดมาตี | เรือลำใหญ่ได้บางครา | ||
| ๏ นางนวลบินลอยล่อง | มองถนัดมัศยา | ||
| ไวเจียวเฉี่ยวโฉบปลา | ไปกินเล่นเป็นอาหาร | ||
| ๏ ดูนกฉกโฉบปลา | ก็เหมือนอากาศยาน | ||
| สามารถอาจสังหาร | เรือใต้น้ำระยำไป | ||
| ๏ อ้านกวิหคหาญ | เราขอวานบ้างเป็นไร | ||
| ช่วยถือหนังสือไป | ถึงเรือนเจ้าเยาวพา | ||
| ๏ พิราบเขาเลี้ยงไว้ | เขาก็ใช้ถือสารา | ||
| นางนวลชวนเชิญมา | เป็นทูตาถึงนวลเชย | ||
| ๏ กะไรช่างใจดำ | ไม่ฟังคำเราบ้างเลย | ||
| แดดจ้านิจจาเอ๋ย | เหมือนเพลิงรุมสุมอกกรม | ||
| ๏ คำนึงถึงเจ้าพี่ | ราวไฟจี้จ่ออารมณ์ | ||
| เริศร้างห่างเหินชม | ว้าเหว่จิตคิดถวิล ฯ | ||
เห่ชมชายทะเล
| โคลง | |||
| ๏ สีชังชังชื่อแล้ว | อย่าชัง | ||
| อย่าโกรธพี่จริงจัง | จิตต์ข้อง | ||
| ตัวไกลจิตต์ก็ยัง | เนาแนบ | ||
| เสน่ห์สนิทน้อง | นิจโอ้อาดูร ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ สีชังชังแต่ชื่อ | เกาะนั้นฤๅจะชังใคร | ||
| ขอแต่แม่ดวงใจ | อย่าชังชิงพี่จริงจัง | ||
| ๏ ตัวไกลใจพี่อยู่ | เป็นคู่น้องครองยืนยัง | ||
| ห่างเจ้าเฝ้าแลหลัง | ตั้งใจติดมิตร์สมาน | ||
| ๏ บางพระนึกถึงพระ | บูชนีย์ที่สักการ | ||
| แต่งตั้งยังสถาน | แทบหัวนอนขอพรครอง | ||
| ๏ ผ่านทางบางปลาสร้อย | จิตต์ละห้อยละเหี่ยหมอง | ||
| นึกสร้อยสายเพ็ชรทอง | คล้องคอเจ้าเย้ากระมล | ||
| ๏ บางนี้บุรีงาม | อันออกนามว่าเมืองชล | ||
| แลท้องทะเลวน | ชลนัยน์ไหลลงธาร | ||
| ๏ อ่างหินนึกอ่างหิน | ที่ยุพินเคยสนาน | ||
| โอ้ว่ายุพาพาล | จะอ้างว้างริมอ่างหิน | ||
| ๏ เรือผ่านเกาะกระดาษ | แม้สามารถจะพังภิน | ||
| จะเขียนสาราจิน- | ตนาส่งถึงนงเยาว์ | ||
| ๏ ถึงอ่าวพุดซาวัน | ริกริกสั่นสิอกเรา | ||
| คิดถึงพุดซาเจ้า | เคยเก็บไว้ให้พี่ยา | ||
| ๏ คลุกพริกกับเกลือดี | ไว้ให้พี่จิ้มพุดซา | ||
| เสร็จงานกลับบ้านมา | พอได้ลิ้มชิมชอบใจ | ||
| ๏ ครั้นถึงทุ่งไก่เตี้ย | ยิ่งละเหี่ยละห้อยใจ | ||
| นึกยามเจ้าทรายวัย | ปรุงแกงไก่ให้พี่กิน | ||
| ๏ เดินผ่านร้านดอกไม้ | ก็ยิ่งใฝ่ใจถวิล | ||
| เคยชวนโฉมยุพิน | ชมดอกไม้ที่ในสวน | ||
| ๏ เกาะยอเหมือนยอเจ้า | ยุพเยาว์อนงค์นวล | ||
| แสร้งยอ บ่ มิควร | เพราะนิ่มเนื้อเหลือเลิศชม | ||
| ๏ เข้าถึงสัตหีบ | รีบหลบลี้หนีคลื่นลม | ||
| นึกยามเจ้าทรามชม | จัดผ้าจีบลงหีบน้อย | ||
| ๏ ขบวนเรือประพาส | ดูดาดาษกลาดเกลื่อนลอย | ||
| ชิงชังดังหนึ่งคอย | จะต่อสู้ศัตรูผลา | ||
| ๏ จอดห้อมล้อมเป็นวง | รอบเรื่ององค์พระราชา | ||
| ดูเหมือนเดือนสง่า | อยู่ท่ามกลางหว่างหมู่ดาว | ||
| ๏ ดูพลางทางรำพึง | นิ่งคำนึงถึงเนื้อขาว | ||
| นึกนึกรู้สึกราว | ไปงานศึกพิลึกใจ | ||
| ๏ แม้มีศึกสงคราม | ถึงสยามในวันใด | ||
| จำพรากจากทรามวัย | ไปต่อสู้ศัตรูพาล | ||
| ๏ เกิดมาเป็นชาวไทย | ต้องทำใจเป็นทหาร | ||
| รักเจ้าเยาวมาลย์ | ก็จำหักรักรีบไป | ||
| ๏ จะยอมให้ไพรี | เหยียบย่ำยีแผ่นดินไทย | ||
| เช่นนั้นสิจัญไร | ไม่รักชาติศาสนา | ||
| ๏ เพราะรักประจักษ์จริง | จึงต้องทิ้งเจ้าแก้วตา | ||
| จงรักภักดีมา | อาสาต้านราญริปู ฯ | ||
เห่ครวญ
| โคลง | |||
| ๏ รอนรอนอ่อนอกโอ้ | อัสดง | ||
| สุริยพระมืดลง | หมดแล้ว | ||
| ยามมืดชืดเย็นองค์ | วายุพัด | ||
| ยิ่งตรึกนึกน้องแก้ว | พี่เศร้าทรวงศัลย์ ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ รอนรอนอ่อนอัสดง | ตะวันลงลับเหลี่ยมผา | ||
| มืดมนสนธยา | พามืดมัวทั่วดวงใจ | ||
| ๏ ชะแง้แลเทือกเขา | เป็นเงาเงาอยู่รำไร | ||
| รำพึงคะนึงไป | ชวนให้นึกถึงตึกราม | ||
| ๏ ตึกแถวเป็นแนวข้าง | ถนนทางนครงาม | ||
| สว่างกระจ่างวาม | ด้วยไฟฟ้าอ่าเอี่ยมแสง | ||
| ๏ อีกตามถนนหลวง | ไฟฟ้าดวงรุ่งเรืองแรง | ||
| สว่างกระจ่างแจ้ง | แสงสว่างราวกลางวัน | ||
| ๏ ยามเย็นเคยเห็นคน | ขึ้นรถยนต์ขับอวดกัน | ||
| นารีที่คมสัน | ต่างขันแข่งแต่งยวนชาย | ||
| ๏ ผ้าม่วงสีช่วงโชติ | เหลืองแดงโรจน์สีหลากหลาย | ||
| เสื้อแพรแลดอกลาย | ผ้าแพรห่มล้วนสมสวย | ||
| ๏ หน้านวลนวลแต่น้อย | แช่มช้อยสมกับผมมวย | ||
| อาภรณ์ซ้อนแซมด้วย | แวววับวับพอจับตา | ||
| ๏ ดูใครไม่ชื่นจิต | เท่ามิ่งมิตรวนิดา | ||
| ดูพลางทางจับตา | ชายตารักชักตาชม | ||
| ๏ ตาดำขำแก้วพี่ | พอสมดีกับสีผม | ||
| ฟันขาวดูราวชม | แก้วมุกดาน่ายินดี | ||
| ๏ หนังสือฤๅเจ้ารู้ | พอควรอยู่แก่สตรี | ||
| ประเสริฐเลิศนารี | เจ้าไม่ทิ้งสิ่งที่ควร | ||
| ๏ กิจการในบ้านช่อง | เจ้าช่ำชองสิ้นทั้งมวล | ||
| ทุกสิ่งยอดหญิงล้วน | จะขยันหมั่นการงาน | ||
| ๏ ไม่เหมือนหญิงบางคน | สาละวนไม่เข้าการ | ||
| มัวมุ่งยุ่งแต่งสาร | จนลืมงานการบ้านเรือน | ||
| ๏ สำแดงแต่วิชา | หนังสือบ้าจนแชเชือน | ||
| ยุ่งกันชักฟั่นเฟือน | ฟุ้งซ่านไปจนไร้ผัว | ||
| ๏ น้องพี่สิฉลาด | แสนสามารถในการครัว | ||
| ช่างชวนและยวนยั่ว | ให้พี่ชิมลิ้มอาหาร ฯ | ||
เห่ชมเครื่องว่าง
| โคลง | |||
| ๏ ข้าวต้มอมรสเปรี้ยว | เค็มปน | ||
| เนื้อนกนุ่มระคน | ผักเคล้า | ||
| ร้อนร้อนตักหลายหน | ห่อนเบื่อ | ||
| รสหลากหลากรสเร้า | เร่งให้ใฝ่กิน ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ ข้าวต้มอมรสเปรี้ยว | ดีจริงเจียวเปรี้ยวเค็มปน | ||
| เนื้อนกนุ่มระคน | ปนผักเคล้ารสเข้าที | ||
| ๏ ข้าวต้มเนื้อโคกลั้ว | ปนถั่วเขียวกลมเกลียวดี | ||
| มันเทศวิเศษมี | รสโอชาแสนน่ากิน | ||
| ๏ สาคูเม็ดใหญ่กลม | แทนข้าวต้มสมถวิล | ||
| รสยวนชวนให้กิน | สิ้นทั้งหมดรสเหลือแหลม | ||
| ๏ ขนมจีบเจ้าช่างทำ | ทั้งน้ำพริกมะมาดแกม | ||
| มะเฟืองเป็นเครื่องแกล้ม | รสเหน็บแนมแช่มชูกัน | ||
| ๏ ขนมเบื้องญวนใหม่ | ประกอบไว้วิเศษสรร | ||
| ทอดกรอบชอบกินมัน | เคี้ยวกรอบกรอบชวนชอบใจ | ||
| ๏ หมูแนมแกมเครื่องเรี่ยม | หอมกระเทียมผักชีใหม่ | ||
| พริกแดงแซงสอดไว้ | ใบทองหลางวางชิ้นหมู | ||
| ๏ เมื่ยงคำน้ำลายสอ | เมี่ยงสมอเมี่ยงปลาทู | ||
| ข้าวคลุกคลุกไก่หมู | น้ำพริกกลั้วทั่วโอชา | ||
| ๏ ข้าวตังกรอบถนัด | น้ำพริกผัดละเลงทา | ||
| ข้าวตังปิ้งใหม่มา | จิ้มหน้าตั้งทั้งเค็มมัน | ||
| ๏ อีกทั้งขนมเบื้อง | เครื่องช่างเคล้าเข้าเหมาะกัน | ||
| ละเลงเก่งเหลือสรร | ชูโอชาไม่ลาลด | ||
| ๏ แกงไก่ใส่เครื่องถม | คลุกขนมจีนแป้งสด | ||
| ข้าวมันมันแกมรส | ส้มตำเปรี้ยวชวนเคี้ยวกิน | ||
| ๏ ลูกไม้ใส่โถแก้ว | ล้วนเลิศแล้วสมใจจินต์ | ||
| สารพัดจัดให้กิน | เสมอได้ไม่ขัดขวาง | ||
| ๏ ทั้งหมดรสอาหาร | เปรี้ยวเค็มหวานไม่จืดจาง | ||
| รสเหมาะเพราะมือนาง | แก้วพี่เคล้าเย้ายวนใจ ฯ | ||
เห่ครวญถึงหนังสือ
| โคลง | |||
| ๏ เงียบเหงาเปล่าอกโอ้ | อกครวญ | ||
| หยิบสมุดชุดชวน | อ่านบ้าง | ||
| นอนอ่าน ๆ ยิ่งหวล | ใจโศก | ||
| น้องพี่เคยเคียงฃ้าง | ช่วยชี้ชวนหัว ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ เงียบเหงาเปล่าอกหมอง | คิดถึงน้องหมองวิญญา | ||
| จึ่งหยิบหนังสือมา | แก้รำคาญอ่านเรื่อยไป | ||
| ๏ อ่าน ๆ รำคาญฮือ | แบบหนังสือสมัยใหม่ | ||
| อย่างเราไม่เฃ้าใจ | ภาษาไทยเฃาไม่เขียน | ||
| ๏ ภาษาสมัยใหม่ | ของถูกใจพวกนักเรียน | ||
| อ่านนักชักวิงเวียน | เขาช่างพียรเสียจริงจัง | ||
| ๏ แบบเก๋เขวภาษา | สมมตว่าแบบฝรั่ง | ||
| อ่านเบื่อเหลือกำลัง | ฟังไม่ได้คลื่นไส้เหลือ | ||
| ๏ อ่านไปไม่ได้เรื่อง | ชักชวนเคืองเครื่องให้เบื่อ | ||
| แต่งกันแสนฟั่นเฝือ | อย่างภาษาบ้าน้ำลาย | ||
| ๏ โอ้ว่าภาษาไทย | ช่างกระไรจวนฉิบหาย | ||
| คนไทยไพล่กลับกลาย | เปนโซ็ดบ้าน่าบัดสี | ||
| ๏ หนังสือฤาหวังอ่าน | แก้รำคาญได้สักที | ||
| ยิ่งอ่านดาลฤดี | เลยต้องขว้างกลางสาคร | ||
| ๏ ลองหามาอ่านใหม่ | พะเอินได้เปนบทกลอน | ||
| สมมตบทลคร | ขึ้นชื่อเสียงเฉวียงไว | ||
| ๏ พุทโธ่โอ้ใจหาย | เราเคราะห์ร้ายนี่กระไร | ||
| จบหมดบทกลอนไทย | ไม่เปนส่ำระยำมัง | ||
| ๏ ทั้งมวลล้วนเหลวแหลก | ทุกแพนกอนิจจัง | ||
| เรื่องเปื่อยเลื้อยรุงรัง | ทั้งถ้อยคำซ้ำหยาบคาย | ||
| ๏ กลับหันหาเรื่องดี | ที่เอาไว้ใกล้ ๆ กาย | ||
| อ่านให้ใจสบาย | หายง่วงเหงาเศร้ากระมล ฯ | ||
เห่เรื่องนางสีดา
| โคลง | |||
| ๏ แถลงปางนางแน่งน้อย | สีดา | ||
| ถูกยักษ์อัปลักษณ์พา | ห่างห้อง | ||
| พระรามพระโกรธา | ยักษ์โหด | ||
| พระจึ่งยกพลก้อง | กึกเข้าไปรอน ฯ | ||
| โคลง | |||
| ๏ กล่าวปางนางสีดา | ถูกพญาทศศีรษ์ | ||
| ลักพาไปธานี | จึงเกิดศึกพิลึกหาญ | ||
| ๏ เหตุสุรปนขา | บ้ากามาแสนสามานย์ | ||
| มุ่งพระอวตาร | ให้เป็นผัวเพื่อตัวครอง | ||
| ๏ เสแสร้งจำแลงกาย | ให้เฉิดฉายนวลละออง | ||
| ไปเกี้ยวเลี้ยวลดลอง | พรากพธูผู้เคียงกัน | ||
| ๏ พระองค์ผู้ทรงศักดิ์ | ไม่จงรักด้วยกับมัน | ||
| หญิงชั่วมั่วโมหัน | มันจะพาเสียราศี | ||
| ๏ นางยักษ์เข้าหักหาญ | ราญสีดายอดนารี | ||
| น้องรักพระจักรี | จึ่งบำราบปราบนางมาร | ||
| ๏ พระตัดจมูกมัน | อีกทั้งฟันหูแหลกลาญ | ||
| ทาสาแสนสามานย์ | ก็รีบรี่หลีกหนีไป | ||
| ๏ ไปชวนทั้งทูษณ์ขร | มาราญรอนภูวไนย | ||
| ยักษาปราชัย | ไม่ทนพระบารมี | ||
| ๏ เดือดดาลนางมารบ้า | วิ่งไปหาทศศีรษ์ | ||
| กลอกกลับแสนอัปรีย์ | สาระแนยุแหย่ไป | ||
| ๏ ท้าวยักษ์ได้ฟังความ | เหมือนไฟกามจ่อจี้ใจ | ||
| ให้คิดพิสมัย | ใฝ่อนงค์องค์สีดา | ||
| ๏ ใช้มารีจจำแลง | แปลงเป็นกวางร่างโสภา | ||
| พอพบประสบตา | สีดาเจ้าเฝ้าถวิล | ||
| ๏ ทูลวอนชะอ้อนง้อ | ต่อสมเด็จพระจักริน | ||
| จนองค์พงศ์นรินทร์ | พระเกรงน้องจะหมองหมาง | ||
| ๏ จับศรสุรพล | เสด็จด้นไปตามกวาง | ||
| ให้ลักษมณ์พักอยู่พลาง | เป็นผู้เฝ้าเจ้าสีดา | ||
| ๏ มารีจครั้นถูกศร | ทำเสียงอ่อนด้วยมารยา | ||
| เรียกลักษมณ์อนุชา | มาช่วยพี่ที่ในพง | ||
| ๏ ยุพินยินเสียงมัน | ให้สำคัญเคลือบแคลงหลง | ||
| ใช้ลักษมณ์รีบสู่ดง | ช่วงองค์พระอวตาร | ||
| ๏ ครานั้นทศศีรษ์ | จึ่งได้ทีเหมือนใจพาล | ||
| เข้ามาหานงคราญ | จำแลงร่างอย่างโยคี | ||
| ๏ กล่าวคำร่ำเกลี้ยกล่อม | นางไม่ยอมฟังวาที | ||
| พูดไปไม่ไยดี | พิษเพลงิงกามยิ่งลามลน | ||
| ๏ ยิ่งขัดยิ่งกลัดกลุ้ม | เข้าโอบอุ้มนฤมล | ||
| พาล่องฟ่องเวหน | สู่ลงกาธานีมาร | ||
| ๏ พระรามกลับศาลา | ไม่เห็นหน้ายอดสงสาร | ||
| องค์พระอวตาร | ก็แสนโศกวิโยคนาง | ||
| ๏ ชวนพระอนุชา | รีบลีลาในเถื่อนทาง | ||
| เดินพลางแลครวญพลาง | จนประสบพบวานร | ||
| ๏ ช่วยลูกพระอาทิตย์ | รณชิตชิงนคร | ||
| กำแหงพระแผลงศร | ต้องพาลีชีวีลาญ | ||
| ๏ สุครีพจึ่งจัดพล | พร้อมพหลพลทวยหาญ | ||
| เพื่อพระอวตาร | ผลาญขุนราพณ์ปราบลงกา | ||
| ๏ เกิดศึกพิลึกเดช | ก็เพราะเหตุด้วยสีดา | ||
| ชิงรักชักชวนพา | ให้พระยุทธ์สุดเริงรณ | ||
| ๏ ยุทธ์แย้งแย่งสีดา | ยังอุตส่าห์ยอมเสียชนม์ | ||
| แย่งดินถิ่นถกล | ฤๅจะห่วงหวงชีวัน ฯ | ||
เห่เรื่องพระร่วง
| โคลง | |||
| ๏ นึกถึงพระร่วงเจ้า | จอมไทย | ||
| แค้นพวกจอมจังไร | โหดห้าว | ||
| ทะนงคิดจงใจ | กู้ชาติ | ||
| กระเดื่องเดชะท้าว | ร่วงผู้ผดุงเสียม ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ นึกถึงพระร่วงเจ้า | ผู้ผ่านเผ้าประชาไทย | ||
| ดำรงทรงราชัย | ในละโว้โอ่เอี่ยมงาม | ||
| ๏ คั่งแค้นขอมอัปรีย์ | มันกดขี่ชาวสยาม | ||
| จะคิดทำสงคราม | ฤๅก็อ่อนหย่อนแรงพล | ||
| ๏ พระจึ่งคิดอุบาย | และยักย้ายด้วยเล่ห์กล | ||
| เอาเปรียบทุรชน | ด้วยว่องไวใช้ปรีชา | ||
| ๏ จักไม้สานชะลอม | รูปกลมกล่อมเอาชันยา | ||
| จึ่งตักเอาน้ำมา | สำเร็จได้ดังใจจินต์ | ||
| ๏ ความรู้ถึงภูธร | นครขอมจอมนรินทร์ | ||
| จึ่งใช้ให้โยธิน | กรีธาทัพมาจับตัว | ||
| ๏ พระร่วงแสร้งหลบไป | เดโชไชยคิดว่ากลัว | ||
| โมหันธ์อันมืดมัว | ไม่เข้าใจในอุบาย | ||
| ๏ เชื่อฤทธิ์อิทธิ์กำแหง | จึ่งปลอมแปลงจำแลงกาย | ||
| จำนงจงใจหมาย | ไปสังหารผลาญเจ้าไทย | ||
| ๏ ด่วนไปให้ลี้ลับ | ดูราวกับดำดินไป | ||
| ถึงกรุงสุโขทัย | เข้าสถานลานอาราม | ||
| ๏ พบพระรูปหนึ่งไซร้ | ขอมจัญไรไม่รู้ความ | ||
| จึ่งไหว้และไต่ถาม | ถึงร่วงเจ้าเธออยู่ไหน | ||
| ๏ พระร่วงภิกษุรู้ | ว่าศัตรูไม่รู้นัย | ||
| จึ่งตอบประวิงไป | ว่าจงรอพอเธอมา | ||
| ๏ แล้วรีบเรียกโยมวัด | มาจับมัดขอมพาลา | ||
| เดโชโง่หนักหนา | ก็แพ้พระบารมี | ||
| ๏ ชาวเมืองก็เลื่องลือ | เสียงเฮฮือทั้งธานี | ||
| ไพร่ฟ้าประชาชี | ไปเผ้าองค์พระทรงธรรม์ | ||
| ๏ ชีบาเสนามาตย์ | อภิวาทน์บังคมคัล | ||
| เชิญทรงดำรงขัณฑ์ | สุโขทัยอันไพศาล | ||
| ๏ พระร่วงรับคำเชิญ | ดำเนินสู่ราชฐาน | ||
| จึ่งทำภิเษกการ | ขึ้นผ่านเผ้าเป็นเจ้าไทย | ||
| ๏ ต่อมาราชาคิด | รณชิตขอมจัญไร | ||
| กู้แคว้นแดนกรุงไทย | ให้พ้นเอื้อมเงื้อมมือขอม | ||
| ๏ ทุกแคว้นแดนนิคม | ก็นิยมระยอบยอม | ||
| ทั้งหมดประณตน้อม | นอบพระร่วงปวงพำนัก | ||
| ๏ นึกถึงพระร่วงฤท- | ธิมหิทธิ์วิสิฐศักดิ์ | ||
| นามเพราะดูเหมาะนัก | เป็นนามาแห่งนาวี | ||
| ๏ พระร่วงเรือรบหมาย | ไว้ภวายพระภูมี | ||
| ชื่อดีขอโชคดี | จงประสบเรือรบไทย | ||
| ๏ ยามใดใช้แย่งยุทธ์ | ฤทธิรุทรจงเกรียงไกร | ||
| เหมือนร่วงขุนหลวงไทย | บำราบศึกพิลึกหาญ ฯ | ||
เห่เรื่องซ้อมกระบวนเรือ
| โคลง | |||
| ๏ โครมโครมคะครึกครื้น | ครืนคราน | ||
| ปืนใหญ่ยิงประหาร | ศึกซ้อม | ||
| ซ้อมรบเพื่อชำนาญ | เชิงประชิด | ||
| ยามอริมาห้อม | จักสู้เศิกขลัง ฯ | ||
| กาพย์ | |||
| ๏ โครมโครมเสียงครื้นครึก | เมื่อยากดึกครืนครานดัง | ||
| ปืนตึงปึงโป้งปัง | ดังสนั่นลั่นสาคร | ||
| ๏ เรือตอร์ปิโดไว | เล็ดลอดไปไม่สยอน | ||
| วิ่งจี๋รี่ไปรอน | ราญเรือปืนเสียงครืนคราน | ||
| ๏ เรือปืนต่างจอดซุ่ม | เห็นตะคุ่มในท้องธาร | ||
| รอไว้พอได้การ | จึ่งต้านต่อตอร์ปิโด | ||
| ๏ เรือตอร์ปิโดวิ่ง | รวดเร็วจริงวิ่งอะโข | ||
| เรือปืนปืนโตโต | ยิงปืนใหญ่มิใครทัน | ||
| ๏ อาศัยความมืดมน | จึ่งประจญได้แข็งขัน | ||
| สว่างในกลางวัน | ฤๅจะกล้าเข้าราวี | ||
| ๏ เรือเล็กเหมือนเด็กน้อย | ได้แต่คอยดูท่วงที | ||
| ต้องรอพอเหมาะดี | ผู้ใหญ่เผลอเหม่อจึงทำ | ||
| ๏ จะเข้าไปตรงตรง | คงต้องปืนครืนกระหน่ำ | ||
| ให้ดีมีหลายลำ | จำต้องมีพี่เลี้ยงไป | ||
| ๏ นาวีฝีเท้ารวด | จึ่งจะกวดไปทันได้ | ||
| บัดนี้นาวีไทย | หาลำไหนไม่พอการ | ||
| ๏ แต่ดูการซ้อมศึก | ยังต้องนึกร้อนรำคาญ | ||
| ชาวไทยถึงใจหาญ | ไม่มีเรือเหลือสู้เขา | ||
| ๏ คนไทยอย่างไรท่าน | ไม่รำคาญหรือไทยเรา | ||
| ไฉนทำใจเบา | จะไม่ช่วยกันด้วยฤๅ ฯ | ||
