ร่ายสุภาษิตพระร่วงฉบับวัดเกาะ

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน)
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…')
แตกต่างถัดไป →

การปรับปรุง เมื่อ 11:30, 13 สิงหาคม 2552

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

พระราชนิพนธ์: สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

บทประพันธ์

๏ พระผู้ฝ่ายสรรพเชญ์เล็งเห็นเสร็จทุกประการ
จึงพากย์ญาณกล่าวไว้สอนสัตว์ในโลกา
ทำตามอย่าคลาดคล้อยเมื่อน้อยให้เรียนวิชา
ให้หาสินเมื่อใหญ่อย่าให้ลักทรัพย์ท่าน
อย่าคร้านแก่ความว่าไรตามระบอบ
เอแต่ชอบเสียผิดอย่าคบมิตรคบพาล
อย่าอวดหาญแก่เพื่อนเข้าเถื่อนอย่าลืมพร้า
ข้าศึกมาอย่านอนใจไปเรือนท่านอย่านั่งนาน
การเรือนตนเร่งคิดอย่านั่งชิดผู้ใหญ่
อย่าใฝ่สูงให้พ้นศักดิ์คนที่รักอย่าดูถูก
ปลูกไมตรีอย่ารู้ร้างสร้างกุศลอย่ารู้โรย
อย่าโดยคำคนพลอดเข็นเรือทอดกลางถนน
เป็นคนอย่าทำใจใหญ่ข้าคนไพร่อย่าไฟฟุน
คบขุนนางอย่าโหดดทษตนผิดคิดรำพึง
อย่าคำนึงโทษท่านหว่านพืชจะเอาผล
เลี้ยงคนไว้กินแรงอย่าขัดแข็งผู้ใหญ่
อย่าให้ไพร่ชังตนเดินหนอย่าไปเปลี่ยว
สายน้ำเชี่ยวอย่าขวางเรือที่ซุ้มเสือให้ประหยัด
ให้ระมัดฟืนไฟตนเป็นไทยอย่าคบทาส
อย่าประมาทท่านผู้ดีมีสินอย่าอวดมั่ง
ผู้เฒ่าสั่งเร่งจำความที่ขวากหนามอย่าเสียเกือก
ทำรั้วเรือกไว้กันตนคนรักอย่าวางใจ
ที่ภัยเร่งหลบหลีกปีกไม่ชุ่มอย่าด่วน
ได้ส่วนอย่ามักมากอย่ามีปากกล้าว่าคน
รักตนสงวนตนให้รักตนกว่าทรัพย์
อย่าได้รับของเข็ญเห็นเต็มตาแล้วอย่าปาก
ของฝากควรจึงรับที่ทับจงมีไฟ
ที่ไปจงมีเพื่อนอย่าฟั่นเฟือนระอา
ครูบาสอนอย่าโกรธโทษตนผิดจงรู้
สู้เสียสินสงวนศักดิ์ภักดีอย่ากลเกียจ
อย่าค่อนเคียดแก่มิตรถ้าผิดช่วยเตือนตอบ
ถ้าชอบช่วยยกยออย่าขอของรักเพื่อน
อย่ายืมเงินทองของหายากศัตรูปากปราศรัย
ภายในคิดดุจนอกหอกดาบอย่าใกล้ตัว
อย่าเมามัวเนืองนิจคิดความตายทุกเมื่อ
อย่าเบื่อเบื้องทางธรรมอย่ามักหมั่นจะพูดพยาธิ
ให้รู้ที่ขลาดที่หาญคนพาลอย่าพาลผิด
อย่าเอาเป็นมิตรไปมาเจรจาจงรอบคอบ
ให้ตอบถ้อยแต่พอตนให้คบคนผู้ใหญ่
ช้างไล่แล่นซอนซบหมาขบอย่าขบหมา
อย่าหึงสาแก่ท่านโอมอ่านเรียนแต่ยุกติ์
อย่าปลุกผีกลางคลองอย่าปองเรียนอาถรรพ์
พลันฉิบหายมอดม้วยอย่าดูเยี่ยงถ้วยแตกมิติด
ดูเยี่ยงสัมฤทธิ์แตกบ่มิสเยลูกเมียยังอย่าวางใจ
ไฟในอย่านำออกไฟนอกอย่านำเข้า
อาสาเจ้าจนตัวตายอาสานายให้เต็มแรง
ของแพงอย่ามักกินอย่ายินคำคนโลภ
ค่อยโอบอ้อมเอาใจเพื่อนอย่าฟั่นเฟือนแก่คน
อย่ายลเห็นแต่ไกลท้าวไทยอย่าหมายโทษ
คนโหดให้เอ็นดูยอครูยอต่อหน้า
ยอข้าเมื่อแล้วกิจยอมิตรเมื่อลับหลัง
ลูกเมียยังอย่าสรรเสริญจะสะเทิ้นอดสู
อย่าชังครูชังมิตรนักสิทธิ์เตือนอย่าดุด่า
โหราเชี่ยวว่าควรจำหมอยายำอย่าดูถูก
ลูกเมียเตือนควรค่อยคิดผิดอย่าเอาเอาแต่ชอบ
นบนอบแก่ผู้เฒ่าเข้าออกอย่านอนใจ
ระวังระไวหน้าหลังเยียวผู้ชักจะคอยโทษ
อย่ากริ้วโกรธเนืองนิตย์ที่ผิดปลิดเสียบ้าง
วางหอกดาบอย่าหาญจะมารไพรีตอบ
จะได้ชอบเมื่อภายหลังวังเวียงอย่ายินสนุก
รำพึงทุกข์สงสารอย่าหาญทำความผิด
คิดไต่ถามหาความชอบอย่าได้กอบเสียกำ
คนขำอย่างรักใคร่เยี่ยงไก่กุกหาลูก
ลูกหลานมากินอยู่ความมีกระทู้ทำ
ของขำอย่ารับไว้อย่าใช้คนบังบด
ทดแทนคุณท่านเมื่อยากฝากที่รักจงพอใจ
ท้าวไทยอย่าทะนงจงภักดีอย่ากลเกียจ
เจ้าเคียดอย่าเคียดตอบนบนอบใจใสสุทธิ์
อย่าถากถางท่านด้วยตาอย่าพาผิดด้วยหู
อย่าเตือนครูตีด่าครูว่าอย่าว่านัก
ที่หลักแหลมอย่าด่วนน้ำป่วนนักมักเป็นตม
ลมพัดนักหักแพ้ไม้จะให้ให้จงพอศักดิ์
ถ้าจะทักจงพอใจภายในจงคิดสำรอก
ภายนอกคิดสรรเสริญเมินใจตนพึงงด
คนทรยศอย่าเชื่ออย่าได้เพรื่อความผิด
อย่าคิดความผ่อนผันท่านสอนอย่าสอนตอบ
ความชอบเก็บใส่ใจเร่งระไวที่ในป่า
รู้พิจารณาพินิจคิดแล้วจึงเจรจา
อย่าฉันทาท่านผู้อื่นอย่ายืนเนื้อยกตน
เห็นคนอย่าดูถูกปลูกไมตรีจงถ้วนผู้
เร่งรู้เร่งคำนับอย่าจับลิ้นแก่คน
ท่านรักตนจงรักตอบใครนอบตนจงนอบแทน
ครั้นเห็นแน่(น)ให้ประหยัดเผ่ากษัตริย์เหมือนไฟงู
อย่าดูถูกว่าน้อยหิ่งห้อยอย่าแข่งไฟ
อย่าปองภัยตอบท้าวห้าวนักมักจะแตก
อย่าเข้าแบกงาช้างอย่าอวดอ้างว่าขุนนาง
ปางตนชอบท่านช่วยปางตนป่วยท่านชัง
ถ้าจะบังบังจงลับถ้าจะจับจับจงมั่น
ถ้าจะคั้นคั้นจนตายถ้าจะหมายหมายจงแท้
ถ้าจะแก้แก้จงกระจ่างถ้าจะวางวางจงลึก
เกลือกท่านนึกรู้จะเสียตนเป็นคนเรียนรู้ความ
ให้ยิ่งผู้แหลมหลักอย่ามักง่ายมิดี
อย่าตีงูให้แก่กาอย่าตีหมาอันหอนเห่า
ข้าเก่าร้ายอดเอาอย่ารักเหากว่าผม
อย่ารักลมดีกว่าน้ำอย่ารักถ้ำยิ่งกว่าเรือน
อย่ารักเดือนยิ่งกว่าตะวันธรรมเหล่านี้ใครทำตาม
จะถึงความสุขทุกเมื่อเพื่อแต่งไว้ให้สรรพสัตว์
ให้ถึงสุขสวัสดิ์แล ฯ
             

เชิงอรรถ

ที่มา

ประชุมสุภาษิตพระร่วง สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ ๒๕๔๒

(ขอขอบคุณ คุณโอม สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน)

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A2%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%B8%C3%A0%C2%B8%C2%A0%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%A9%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%E2%80%A2%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%E2%80%B0%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%81%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%B0"
เครื่องมือส่วนตัว