สุขุมาลนิพนธ์

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

การปรับปรุง เมื่อ 17:51, 17 พฤศจิกายน 2552 (ดูโค้ด) CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→โคลงแลกลอนสำหรับสอดในชักเปี๊ยะพร้อมกับแหวน) ← แตกต่างก่อนหน้า		การปรับปรุง เมื่อ 17:52, 17 พฤศจิกายน 2552 (ดูโค้ด) CrazyHOrse (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→โคลงสุภาสิต) แตกต่างถัดไป →
แถว 536:		แถว 536:
	===โคลงสุภาสิต===		===โคลงสุภาสิต===
	ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗ และ ๒๔๖๘		ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗ และ ๒๔๖๘
		+	<tpoem>
		+	๏ นฤบดีเสื่อมเพราะใช้  มนตรี ชั่วแฮ
		+	เสื่อมพรตเพราะกลี  คลุกเคล้า
		+	ลูกเสื่อมเพราะปล่อยฟรี  ฟุ้งเฟิสต์ เคยแล
		+	พราห์มณเสื่อมเพราะค่ำเช้า  ครุ่นคร้านเรียนมนต์ ฯ
		+
		+	๏ ลูกชั่วชักให้เสื่อม  สกุลตน
		+	ศีลเสื่อมเพราะปนพาล  เพาะมล้าง
		+	อายเสื่อมเพราะโม่ห์มนท์  เมาดื่ม
		+	เพาะปลูกเสื่อมทรามร้าง  เพราะคร้านดูแล ฯ
		+
		+	๏ เสื่อมสิเน่ห์เพราะเริศร้าง  แรมไกล
		+	เสื่อมมิตรเพราะเอื้อใน  มิตรน้อย
		+	เสื่อมทรัพย์เพราะรั่วไหล  จ่ายมาก
		+	เสื่อมสัจตนต่ำต้อย  เสื่อมผู้บูชา ฯ
		+	</tpoem>
	===เพลงยาวกลบท===		===เพลงยาวกลบท===

---

การปรับปรุง เมื่อ 17:52, 17 พฤศจิกายน 2552

เนื้อหา 1 ข้อมูลเบื้องต้น 2 บทประพันธ์ 2.1 โคลงดั้นสุภาสิตวชิรญาณ 2.2 โคลงสุภาสิต 2.3 โคลงทรงตอบพระราชนิพนธ์ เมื่อสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงประชวร 2.4 โคลงสุภาสิตเบ็ดเตล็ด 2.5 โคลงสุภาสิต ทรงถอดความจากวชิรญาณสุภาสิต 2.6 โคลงสุภาสิตทรงแต่งเล่นกับเจ้านายผู้หญิง 2.7 ร่ายประทานพระพรกรมพระดำรงในวันประสูติ 2.8 โคลงตอบกรมพระดำรงฯ ถวายพระพรสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ในวันประสูติ 2.9 กาพย์ตอบกรมพระดำรงฯ ถวายพระพรสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ในวันประสูติ 2.10 โคลงแลกลอนสำหรับสอดในชักเปี๊ยะพร้อมกับแหวน 2.11 โคลงสุภาสิต 2.12 เพลงยาวกลบท 2.13 พระโอวาทประทานทูลกระหม่อมพระองค์ชาย เมื่อจะเสด็จไปทรงศึกษาในยุโรป 2.14 พระนิพนธ์ที่สุด ลายพระหัตถ์ประทานพระพรในวันประสูติกรมพระยาดำราชานุภาพ 3 เชิงอรรถ 4 ที่มา

ข้อมูลเบื้องต้น

พระนิพนธ์: สมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี

บทประพันธ์

โคลงดั้นสุภาสิตวชิรญาณ

ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑

โคลงสุภาสิต

เริ่มทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑

คำอธิบาย

โคลงสุภาษิตนี้ทรงแต่งตามเค้าโครงสุภาสิตใหม่ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์กับเจ้านายที่บางปอิน เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๐ (ฉบับพิมพ์เรียกว่า “โคลงสุภาษิตใหม่” ) สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าฯ ทรงพระนิพนธ์โคลงสุภาสิตนี้ทรงกับเจ้านายผู้หญิงอีกหลายพระองค์ด้วยกัน คัดเอามาพิมพ์ในสมุดนี้แต่โคลงพระนิพนธ์ของสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า ฯ

ความรัก ความชัง ความกล้า ความกลัว ความเพียร ความเกียจคร้าน ความซื่อ ความโกง ความอาลัย ความเบื่อ ความโสมนัส ความโทมนัส ความริษยา^{(๑) ในโคลงบทนี้ทรงใช้ศัพท์แผลง ซึ่งชอบพูดกันในสมัยนั้นหลายศัพท์ คือ “ทัก” หมายความ ว่าปราสัยเปนคำทารุณ “พื้น” หมายความว่าสำผัสใจ “เก่า” หมายความว่าเกิดโทษะ “ใหม่” หมายความว่าสิ้นโทษะ}

ความพยาบาท ความปรารถนา ความหยิ่ง

โคลงทรงตอบพระราชนิพนธ์ เมื่อสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงประชวร

ในระหว่าง พ.ศ. ๒๔๓๖ กับ พ.ศ. ๒๔๓๗

'โคลงพระราชนิพนธ์ โคลงตอบ

โคลงสุภาสิตเบ็ดเตล็ด

ความลอาย ความงาม ความสรรเสริญ^{(๑) อุด เปนคำแผลง หมายความว่าอยู่แต่ในที่อันเดียว}

โคลงสุภาสิต ทรงถอดความจากวชิรญาณสุภาสิต

โคลงสุภาสิตทรงแต่งเล่นกับเจ้านายผู้หญิง

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๓

ความเพลิน ความรำคาญ ความปรารถนา

ร่ายประทานพระพรกรมพระดำรงในวันประสูติ

ทรงนิพนธ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๒

โคลงตอบกรมพระดำรงฯ ถวายพระพรสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ในวันประสูติ

ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๒

โคลงของกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

โคลงทรงตอบแทนทูลกระหม่อมหญิง

กาพย์ตอบกรมพระดำรงฯ ถวายพระพรสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ในวันประสูติ

ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓

กาพย์กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ทรงตอบแทนทูลกระหม่อมหญิง

โคลงแลกลอนสำหรับสอดในชักเปี๊ยะพร้อมกับแหวน

ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๔

คำอธิบาย

เมื่อปีระกา พ.ศ. ๒๔๖๔ สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า ฯ เจริญพระชันษาครบ ๖๐ ปีบริบูรณ์ ในงานฉลองพระชันษาได้ทรงเชิญเสด็จพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวกับพระบรมวงศ์ทั้งพระองค์ชายและพระองค์หญิงไปเสวยเวลาค่ำ ณ วังบางขุนพรหม เมื่อวันที่ ๑๑ พฤษภาคมเนื่องในของซึ่งแจกชำร่วยที่โต๊ะเสวยนั้น สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า ฯ ทรงพระดำริห์ให้สร้างพระธำมรงค์ลงยาสีตามวันประสูติของเจ้านายที่ประทับเสวยทุกพระองค์ แล้วทรงพระนิพนธ์กลอนต่างๆ ซึ่งพิมพ์ต่อไปนี้บทหนึ่ง สำหรับกำกับพระธำมรงค์วงหนึ่ง หมายจะซ่อนไว้ด้วยกันในห่อชักเปี๊ยะวางไว้ตรงที่ประทับทุกพระองค์ สำหรับจะได้ทรงชักเปี๊ยะได้ธำมรงค์แลทรงอ่านบทกลอนเปนของฉลากประกอบความรื่นเริง แต่ต่อมาเปลี่ยน กระแสพระดำริห์ งดบทกลอนเหล่านี้ มาได้พิมพ์ห่อพระธำมรงค์แจกไม่

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

โคลงสุภาสิต

ทรงพระนิพนธ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗ และ ๒๔๖๘

เพลงยาวกลบท

พระโอวาทประทานทูลกระหม่อมพระองค์ชาย เมื่อจะเสด็จไปทรงศึกษาในยุโรป

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๗

พระนิพนธ์ที่สุด ลายพระหัตถ์ประทานพระพรในวันประสูติกรมพระยาดำราชานุภาพ

เชิงอรรถ

ที่มา

สุขุมาลนิพนธ์ พระนิพนธ์กาพย์กลอนแลร้อยแก้วของ สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์วรพินิต โปรดให้พิมพ์เนื่องในการทรงบำเพ็ญพระกุศลสนองพระคุณสมเด็จพระชนนี เมื่อพระศพครบปัญญาสมวาร ณ วันที่ ๒๗ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๗๐ โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร

(ขอขอบคุณ คุณพิกุลแก้ว สมาชิก kaewkao.com ผู้พิมพ์เป็นวิทยาทาน)