พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวขอลาสู่สวรรคต

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
ข้ามไปที่: นำทาง, สืบค้น
(หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == {{เรียงลำดับ|พระราชนิพนธ์พระบา…')
(→พระนิพนธ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ)
 
แถว 100: แถว 100:
จะรอก็ระแวง  จะไม่ทันธุระการ
จะรอก็ระแวง  จะไม่ทันธุระการ
อึดอัดทุกหน้าที่  ทุกข์ทวีทุกวันวาร
อึดอัดทุกหน้าที่  ทุกข์ทวีทุกวันวาร
-
เหตุย่างบดียาน   อันเคยไว้น้ำใจชน
+
เหตุห่างบดียาน   อันเคยไว้น้ำใจชน
ถ้าจะว่าบรรดากิจ  ก็ไม่ผิด ณ นิยม
ถ้าจะว่าบรรดากิจ  ก็ไม่ผิด ณ นิยม
เรือแล่นทะเลลม  จะเปรียบต่อก็พอกัน
เรือแล่นทะเลลม  จะเปรียบต่อก็พอกัน
แถว 138: แถว 138:
เพิ่มเกียรติอนุกูล  สยามรัฐพิพัฒน์ผล ฯ
เพิ่มเกียรติอนุกูล  สยามรัฐพิพัฒน์ผล ฯ
</tpoem>
</tpoem>
 +
== เชิงอรรถ ==
== เชิงอรรถ ==
== ที่มา ==
== ที่มา ==

รุ่นปัจจุบันของ 13:10, 29 กันยายน 2552

เนื้อหา

ข้อมูลเบื้องต้น

แม่แบบ:เรียงลำดับ พระราชนิพนธ์: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ร.ศ. ๑๑๒ สยามเสียดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขงให้แก่ฝรั่งเศส พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเสียพระราชหฤทัยจนประชวรหนัก ระหว่างนั้นได้ทรงพระราชนิพนธ์โคลงและฉันท์นี้พระราชทานเจ้านายที่ทรงใกล้ชิด

หลังจากนั้นสมเด็จพระนางเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี และสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ต่างทรงพระนิพนธ์ ทูลเกล้าฯ ถวายเพื่อเป็นกำลังพระราชหฤทัย ดังได้ยกมาไว้ด้วยกันนี้

บทประพันธ์

พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

โคลง ๔
๏ เจ็บนานหนักอกผู้บริรักษ์ ปวงเฮย
คิดใคร่ลาลาญหักปลดเปลื้อง
ความเหนื่อยแห่งสูจักพลันสร่าง
ตูจักสู่ภพเบื้องหน้านั้นพลันเขษม
๏ เป็นฝีสามยอดแล้วยังราย ส่านอ
ปวดเจ็บใครจักหมายเชื่อได้
ใช่เป็นแต่ส่วนกายเศียรกลัด กลุ้มแฮ
ใคร่ต่อเป็นจึ่งผู้นั่นนั้นเห็นจริง
๏ ตะปูดอกใหญ่ตรึงบาทา อยู่เฮย
จึงบ่อาจลีลาคล่องได้
เชิญผู้ที่เมตตาแก่สัตว์ปวงแฮ
ชักตะปูนี้ให้ส่งข้าอันขยม
๏ ชีวิตมนุษย์นี้เปลี่ยนแปลง จริงแฮ
ทุกข์และศุขพลิกแพลงมากครั้ง
โบราณท่านจึงแสดงเป็นเยี่ยง อย่างนา
ชั่วนับเจ็ดทีทั้งเจ็ดข้างฝ่ายดี
๏ เป็นเด็กมีสุขคล้ายดิรฉาน
รู้ศุขรู้ทุกข์หาญขลาดด้วย
ละอย่างละอย่างพาลหย่อนเพราะ เผลอแฮ
คล้ายกับผู้จวนม้วยชีพสิ้นสติสูญ
๏ ฉันไปปะเด็กห้าหกคน
โกนเกศนุ่งขาวยลเคลิบเคลิ้ม
ถามเขาว่าเป็นคนเชิญเครื่อง
ไปที่หอศพเริ้มริกเร้าเหงาใจ
๏ กล้วยเหลืองแก่กล้ำเกินพระ ลักษณ์นา
แรกก็ออกอร่อยจะใคร่กล้ำ
นานวันยิ่งเครอะคระกลืนยาก
คนจ่อซ่อมจิ้มจ้ำแดกสิ้นสุดใบ
             
อิทรวิเชียรฉันท์
๏ เจ็บนานนึกหน่ายนิตย์มนะเรื่องบำรุงกาย
ส่วนจิตบ่มีสบายศิระกลุ้มอุราตรึง
แม้หายก็พลันยากจะลำบากฤทัยพึง
ตริแต่จะถูกรึงอุระรัดและอัตรา
กลัวเป็นทวิราชบตริป้องอยุธยา
เสียเมืองจะนินทาจึงจะอุดและเลยสูญ ฯ
             

พระนิพนธ์สมเด็จพระนางเจ้า สุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี

โคลง ๔
๏ สรวมชีพข้าบาทผู้ภักดี
พระราชเทวีทรงสฤษดิ์ให้
สุขุมาลมารศรีเสนอยศ นี้นา
ขอกราบทูลท่านไท้ธิราชเจ้าจอมสยาม
๏ ประชวรนานหนักอกข้าทั้งหลาย ยิ่งแล
ทุกทิวาวันบ่วายคิดแก้
สิ่งใดซึ่งจักมลายพระโรค เร็วแฮ
สุดยากเท่าใจแม้มาทม้วยควรแสวง
๏ หนักแรงกายเจ็บเพี้ยงเท่าใด ก็ดี
ยังบ่หย่อนหฤทัยสักน้อย
แม้พระจะด่วนไกลข้าบาท ปวงแฮ
อกจะพองหนองย้อยทั่วหน้าสนมนาง
             

พระนิพนธ์สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ

อิทรวิเชียรฉันท์
๏ ขอเดชะเบื้องบาทวรราชะปกสี
โรตม์ข้าผู้มั่นมีมนะตั้งกตัญญู
ได้รับพระราชทานอ่านราชนิพนธ์ดู
ทั้งโคลงและฉันท์ตูข้าจึงตริดำหริตาม
อันพระประชวรครั้งนี้แท้ทั้งไทยสยาม
เหล่าข้าพระบาทความวิตกพ้นจะอุปมา
ประสาแต่อยู่ใกล้ทั้งรู้ใช่ว่าหนักหนา
เลือดเนื้อผิเจือยาให้หายได้จะชิงถวาย
ทุกหน้าทุกตาดูบพบผู้จะพึงสบาย
ปรับทุกข์ทุรนทุรายกันมิเว้นทิวาวัน
ดุจเหล่าพละนาวาวะเหว่ว้ากะปิตัน
นายท้ายฉงนงันทิศทางก็คลางแคลง
นายกลประจำจักรจะใช้หนักก็นึกแหนง
จะรอก็ระแวงจะไม่ทันธุระการ
อึดอัดทุกหน้าที่ทุกข์ทวีทุกวันวาร
เหตุห่างบดียานอันเคยไว้น้ำใจชน
ถ้าจะว่าบรรดากิจก็ไม่ผิด ณ นิยม
เรือแล่นทะเลลมจะเปรียบต่อก็พอกัน
ธรรมดามหาสมุทรมีคราวหยุดพายุผัน
มีคราวสลาตันตั้งระลอกกระฉอกฉาน
ผิวพอกำลังเรือก็แล่นลอดไม่ร้าวราน
หากกรรมจะบันดาลก็คงล่มทุกลำไป
ชาวเรือก็ย่อมรู้ฉะนี้อยู่ทุกจิตใจ
แต่ลอยอยู่ตราบใดต้องจำแก้ด้วยแรงระดม
แก้รอดตลอดฝั่งจะรอดทั้งจะชื่นชม
เหลือแก้ก็จะจมให้ปรากฎว่าถึงกรรม
ผิดทอดธุระนั่งบวิ่งวุ่นเยียวยาทำ
ที่สุดก็สูญลำเหมือนที่แก้ไม่หวาดไหว
ผิดกันแต่ถ้าแก้ให้เต็มแย่จึงจมไป
ใครห่อนประมาทใจว่าขาดเขลาและเมาเมิน
เสียทีก็มีชื่อได้เลื่องลือสรรเสริญ
สงสารว่ากรรมเมินกำลังดอกจึงจมสูญ
นี้ใดน้ำใจข้าอุปมาบังคมทูล
ทุกวันนี้อาดูรแต่ที่ทรงประชวรนาน
เปรียบตัวเหมือนอย่างม้าทั้เป็นพาหนะยาน
ผูกเครื่องบังเหียนอานประจำหน้าพลับพลาชัย
คอยพระประทับอาสน์กระหยับบาทจะคลาไคล
ตามแต่พระทัยไทธจะชักไปซ้ายขวา
ไกลใกล้บ่ได้เลือกจะกระเดือกเต็มประดา
ตราบเท่าจะถึงวาระชีวิตมลายปราณ
ขอตายให้ตาหลับด้วยชื่อนับว่าชายชาญ
เกิดมาประสพภารธุระได้บำเพ็ญทำ
ด้วยเดชะบุญญาภินิหารแห่งคำ
สัตย์ข้าจงได้สำฤทธิ์ดังมโนหมาย
ขอจงวราพาธบรมนาถเร่งเคลื่อนคลาย
พระจิตพระวรกายจงผ่องพ้นที่หม่นหมอง
ขอจงสำเร็จราชะประสงค์ที่ทรงปอง
ปกข้าฝ่าละอองพระบาทให้สามัคคี
ขอเหตุที่ขุ่นขัดจะวิบัติเพราะขันตี
จงคลายเหมือนหลายปีจะลืมเลิกละลายสูญ
ขอจงพระชนมายุสถาวรพูน
เพิ่มเกียรติอนุกูลสยามรัฐพิพัฒน์ผล ฯ
             

เชิงอรรถ

ที่มา

คุณ CVTบ้านโป่ง

คิงจุฬาลงกรณ์.คอม

กระทู้ vchararn.com โดยลุงแก่

รับข้อมูลจาก "https://www.reurnthai.com/wiki/%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C5%A0%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%C2%B4%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%E2%84%A2%C3%A0%C2%B8%CB%9C%C3%A0%C2%B9%C5%92%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%C5%A1%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%E2%80%94%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%A1%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%E2%80%9D%C3%A0%C2%B9%E2%80%A1%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B8%C5%BE%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%B0%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%B8%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%A1%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%C2%81%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B9%E2%80%B0%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B9%E2%82%AC%C3%A0%C2%B8%CB%86%C3%A0%C2%B9%E2%80%B0%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%A2%C3%A0%C2%B8%C2%B9%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%AB%C3%A0%C2%B8%C2%B1%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%E2%80%9A%C3%A0%C2%B8%C2%AD%C3%A0%C2%B8%C2%A5%C3%A0%C2%B8%C2%B2%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%B9%C3%A0%C2%B9%CB%86%C3%A0%C2%B8%C2%AA%C3%A0%C2%B8%C2%A7%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%C2%A3%C3%A0%C2%B8%E2%80%9E%C3%A0%C2%B8%E2%80%A2"
เครื่องมือส่วนตัว