นิราศพระà¹à¸—่นดงรัง (นายมี)
จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
(ความแตกต่างระหว่างรุ่นปรับปรุง)
(→บทประพันธ์) |
(→ข้อมูลเบื้องต้น) |
||
| (การแก้ไข 5 รุ่นระหว่างรุ่นที่เปรียบเทียบไม่แสดงผล) | |||
| แถว 1: | แถว 1: | ||
== ข้อมูลเบื้องต้น == | == ข้อมูลเบื้องต้น == | ||
| + | {{เรียงลำดับ|นิราศพระท่แนดงรัง}} | ||
[[หมวดหมู่:วรรณคดีไทย]] | [[หมวดหมู่:วรรณคดีไทย]] | ||
[[หมวดหมู่:วรรณคดีรัตนโกสินทร์]] | [[หมวดหมู่:วรรณคดีรัตนโกสินทร์]] | ||
[[หมวดหมู่:กลอนสุภาพ]] | [[หมวดหมู่:กลอนสุภาพ]] | ||
[[หมวดหมู่:นิราศ]] | [[หมวดหมู่:นิราศ]] | ||
| - | '''ผู้แต่ง:''' [[ | + | '''ผู้แต่ง:''' [[นายมี]] |
| - | + | ||
| - | + | ||
== บทประพันธ์ == | == บทประพันธ์ == | ||
<tpoem> | <tpoem> | ||
| - | ๏ นิราศรักหักใจอาลัยหวน | + | ๏ นิราศรักหักใจอาลัยหวน |
| - | ไปพระแท่นดงรังตั้งแต่ครวญ | + | ไปพระแท่นดงรังตั้งแต่ครวญ มิได้ชวนขวัญใจไปด้วยกัน |
| - | + | ด้วยอยู่ห่างต่างบ้านนานนานปะ เหมือนเลยละลืมนุชสุดกระสันต์ | |
| - | + | แต่น้ำจิตคิดถึงทุกคืนวัน จะจากกันทั้งรักพะวักพะวน ฯ | |
| - | + | ||
| - | ลงนาวาหน้าวัดพระเชตุพน | + | |
| - | เหลืออาลัยเหลียวหลังจะสั่งน้อง | + | ๏ ในปีวอกนักษัตรอัฐศก ชะตาตกต้องไปถึงไพรสณฑ์ |
| - | เห็นวัดโพธิ์โสภาสถาพร | + | ลงนาวาหน้าวัดพระเชตุพน พี่ทุกข์ทนถอนใจครรไลจร |
| - | โอ้วัดโพธิ์เป็นวัดกษัตริย์สร้าง | + | เหลืออาลัยเหลียวหลังจะสั่งน้อง เฝ้ามองมองมุ่งเขม้นไม่เห็นสมร |
| - | แต่ตัวเรียมร้างนุชสุดรำพัน | + | เห็นวัดโพธิ์โสภาสถาพร สง่างอนงามพริ้งทุกสิ่งอัน |
| - | + | โอ้วัดโพธิ์เป็นวัดกษัตริย์สร้าง ไม่โรยร้างรุ่งเรืองดังเมืองสวรรค์ | |
| - | + | แต่ตัวเรียมร้างนุชสุดรำพัน สักกี่วันจะได้คืนมาชื่นชม | |
| - | + | ขอเชิญเทพรักษามารศรี อย่าให้มีอันตรายเท่าปลายผม | |
| - | พี่สั่งพลางโศกพลางมากลางน้ำ | + | ถึงคนอื่นขืนแข่งมาแต่งลม ขออย่าให้ทรามชมนั้นยอมยิน ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ พี่สั่งพลางโศกพลางมากลางน้ำ ถึงหน้าตำหนักแพกระแสสินธุ์ | |
| - | + | เห็นนางในใสสดหมดมลทิน ทำดีดดิ้นดัดจริตสะกิดกัน | |
| - | มาตะบึงถึงคลองบางกอกน้อย | + | พี่ชมโฉมนางงามเมื่อยามโศก แสนวิโยคถึงนุชสุดกระสันต์ |
| - | + | ทำเมินเฉยเลยลับไปฉับพลัน พี่กลืนกลั้นอาลัยไว้ในทรวง ฯ | |
| - | เห็นตลาดท้องน้ำประจำขาย | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาตะบึงถึงคลองบางกอกน้อย ยิ่งเศร้าสร้อยเสียใจเป็นใหญ่หลวง | |
| - | น่าสงสารคอนพายมาขายพลู | + | โทมนัสกลัดกลุ้มถึงพุ่มพ่วง จนเลยล่วงครรไลเข้าในคลอง |
| - | + | เห็นตลาดท้องน้ำประจำขาย บ้างแจวพายอึงอื้อมาซื้อของ | |
| - | + | เห็นสาวสาวแม่ค้าน่าประคอง พี่มองมองประตาน่าเอ็นดู | |
| - | + | ชั่งงามเหมือนโฉมเฉลาเยาวยอด ยังไม่ถอดกำไรใส่ตุ้มหู | |
| - | + | น่าสงสารคอนพายมาขายพลู ถ้าได้อยู่กับพี่จะดีครัน | |
| - | แต่ก่อนเปรื่องเรืองฟ้าสง่าเงย | + | พี่จะได้ครอบครองเป็นสองฝ่าย ไม่หน้าหน่ายแก้วตาจนอาสัญ |
| - | สามพระองค์ทรงชำนาญในการศึก | + | โอ้ว่าจิตคิดไปไม่ได้กัน รักเท่านั้นเถินอย่ารักเอานักเลย ฯ |
| - | + | ||
| - | ทุกวันนี้มีแต่พระนามเปล่า | + | |
| - | + | ๏ ถึงวังหลังเป็นวังสงัดเงียบ เย็นยะเยียบรักรานนิจาเอ๋ย | |
| - | ถึงบ้านบุบุขันสนั่นก้อง | + | แต่ก่อนเปรื่องเรืองฟ้าสง่าเงย พระคุณเคยปกเกล้าชาวบูรี |
| - | + | สามพระองค์ทรงชำนาญในการศึก ออกสะอึกราญรบไม่หลบหนี | |
| - | ถึงวัดทองทองทาบอยู่ปลาบเปล่ง | + | แต่ครั้งพวกพม่ามาราวี พระต้อนตีแตกยับอัปรา |
| - | คิดไปถึงแหวนทองของน้องนาง | + | ทุกวันนี้มีแต่พระนามเปล่า พระผ่านเกล้านิพพานนานหนักหนา |
| - | + | เสียดายองค์พงศ์ขษัตริย์ขัติยา ชลนานองเนตรสังเวชวัง | |
| - | โอ้อกเอ๋ยเคยชื่นทุกคืนวัน | + | แล้วหวนคิดถึงนุชยิ่งสุดหมอง พี่มิได้อยู่ครองเหมือนแต่หลัง |
| - | มาถึงวัดชีปะขาวให้เศร้าสร้อย | + | จะร่วงโรยแรมร้างเหมือนอย่างวัง อนิจจังจากมายิ่งอาลัย ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | ก็ได้สมชมน้องประคองกาย | + | ๏ ถึงบ้านบุบุขันสนั่นก้อง เขาหลอมทองเทถ่ายละลายไหล |
| - | + | ทรวงพี่ร้อนเหมือนหนึ่งทองในทองไฟ ทำกระไรร้อนเราจะเบาบาง ฯ | |
| - | ยิ่งแลลับแก้วตาสุดาดวง | + | |
| - | มาถึงวัดพิกุลให้ฉุนชื่น | + | |
| - | + | ๏ ถึงวัดทองทองทาบอยู่ปลาบเปล่ง พี่แลเล็งเนื้อทองยิ่งหมองหมาง | |
| - | + | คิดไปถึงแหวนทองของน้องนาง เคยสำอางใส่อวดประกวดกัน | |
| - | + | พี่เคยขอแหวนยอดน้องทอดให้ มาสอดใส่นิ้วขวับแล้วรับขวัญ | |
| - | + | โอ้อกเอ๋ยเคยชื่นทุกคืนวัน คิดถึงขวัญนัยนาให้อาวรณ์ ฯ | |
| - | โอ้โศกต้นเข้าระคนกับโศกใจ | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงวัดชีปะขาวให้เศร้าสร้อย นาวาลอยลับไปไกลสมร | |
| - | + | พี่กล้ำกลืนโศกาอาทร สะท้อนถอนจิตใจไม่สบาย ฯ | |
| - | + | ||
| - | ถึงบางกรวยให้ระทวยระทดทอด | + | |
| - | พี่แข็งขืนกลืนกล้ำที่รำคาญ | + | ๏ ถึงตำบลบางระมาดอนาถจิต เหมือนพี่คิดมุ่งมาดสวาทหมาย |
| - | มาตะบึงลุถึงบางอ้อยช้าง | + | ก็ได้สมชมน้องประคองกาย แล้วกลับกลายพลัดพรากไปจากทรวง ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | เห็นขนุนหนามหนาไม่น่ากิน | + | ๏ มาถึงวัดไก่เตี้ยยิ่งเสียจิต พี่นิ่งคิดเสียดายไม่หายห่วง |
| - | เหมือนรูปชั่วใจดีเจ้าพี่เอ๋ย | + | ยิ่งแลลับแก้วตาสุดาดวง ครรไลล่วงล่องลอยนาวามา ฯ |
| - | ที่รูปดีใจชั่วตัวซุกซน | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงวัดพิกุลให้ฉุนชื่น หอมระรื่นดอกดวงพวงบุปผา | |
| - | + | ดอกพิกุลหล่นกลาดดาษดา ถ้าน้องมาเห็นจะเก็บไว้ร้อยกรอง | |
| - | มาถึงบางขุนกองให้หมองหมาง | + | น่าถนอมหอมกรุ่นพิกุลเอ๋ย แมลงภู่เชยคลึงเคล้าเป็นเจ้าของ |
| - | โอ้แต่นี้มีแต่จะหนาวเนื้อ | + | แต่ตัวเรามิได้อยู่เป็นคู่ครอง ทิ้งให้น้องโหยหนอยู่คนเดียว |
| - | ถึงบ้านจีนจีนมีที่นี่หรือ | + | สักเมื่อไรจะได้กลับมารับขวัญ เห็นหลายวันยังจะไปถึงไพรเขียว |
| - | + | เป็นทุกข์ถึงน้องหญิงจริงจริงเจียว พี่ก็เปลี่ยวเปล่าใจอาลัยครวญ | |
| - | มาถึงบ้านนายไกรฤทัยหมอง | + | ดูเพื่อนกันที่เขามาเป็นผาสุก ไม่มีทุกข์ทัศนาพฤกษาสวน |
| - | เขาเรืองฤทธิ์คิดฆ่าชาละวัน | + | บ้างก็ชี้ชมพวงมะม่วงพรวน บ้างก็ชวนชักชี้ให้พี่ดู |
| - | + | เห็นต้นไม้ชื่อพ้องกับน้องรัก เพื่อนเขาทักถูกชื่อให้ครือหู | |
| - | คิดถึงน้องร้องไห้ฟายน้ำตา | + | พี่ก้มหน้านิ่งเฉยไม่เงยดู กลัวเขารู้เรื่องราวจะฉาวไป ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | ถ้าน้องมากับพี่จะชี้บอก | + | ๏ เห็นไม้โศกเป็นดอกออกระดะ โศกปะทะสองซ้ำจะทำไฉน |
| - | รสสุคนธ์คนชมภิรมย์เชย | + | โอ้โศกต้นเข้าระคนกับโศกใจ ทำกระไรโศกเราจะเบาลง |
| - | + | เห็นดงรักริมคลองทั้งสองฟาก ยิ่งรักมากมัวจิตพิศวง | |
| - | + | พี่รักดอกรักจูบรักรูปทรง รักจนหลงเหลือรักหนักอุรา | |
| - | + | เห็นรักหักเหมือนรักพี่เริดร้าง จะเว้นว่างเชยชิดกนิษฐา | |
| - | + | ยิ่งคิดถึงงามชื่นกลืนน้ำตา แล้วรีบมาในวนชลธาร ฯ | |
| - | ทั้งสองบางปากบางไม่ห่างกัน | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ ถึงบางกรวยให้ระทวยระทดทอด แทบม้วยมอดมรณังสิ้นสังขาร | |
| - | + | พี่แข็งขืนกลืนกล้ำที่รำคาญ ทำชื่นบานแย้มเยื้อนกับเพื่อนกัน ฯ | |
| - | ถึงโรงหีบเห็นเขาหีบแต่น้ำอ้อย | + | |
| - | + | ||
| - | ชะรอยรักโฉมฉายมาหลายชาติ | + | ๏ มาตะบึงลุถึงบางอ้อยช้าง ไม่วายว่างวิโยคยิ่งโศกศัลย์ |
| - | + | นั่งคะนึงถึงนุชสุดรำพัน แล้วผายผันรีบมาในวาริน | |
| - | ถึงบางม่วงเห็นพวงมะม่วงห้อย | + | กระทั่งถึงบางขนุนให้ขุ่นจิต นั่งพินิจนึกในน้ำใจถวิล |
| - | + | เห็นขนุนหนามหนาไม่น่ากิน แต่รสกลิ่นภายในชอบใจคน | |
| - | + | เหมือนรูปชั่วใจดีเจ้าพี่เอ๋ย ไม่เลือกเลยสุดแท้แต่กุศล | |
| - | + | ที่รูปดีใจชั่วตัวซุกซน ไม่เป็นผลคบยากลำบากใจ | |
| - | + | แต่ตัวน้องของพี่นี้ดีพร้อม ควรถนอมแนบชิดพิสมัย | |
| - | + | งามประเสริฐเพริศพริ้งทุกสิ่งไป ทั้งน้ำใจดีนักน่ารักจริง | |
| - | พี่ทุกข์เท่าฟ้าดินคิรินทร | + | โอ้อาลัยใจหายเสียดายโฉม เคยประโลมเลียมกอดแม่ยอดหญิง |
| - | มาตามทางบางใหญ่ไกลนักหนา | + | มาพลัดพรากจากนุชสุดประวิง อนาถนิ่งหนาวใจอยู่ในเรือ ฯ |
| - | มาถึงด่านด่านเรียกให้เรือรอ | + | |
| - | มาถึงวัดส้มเกลี้ยงพอเที่ยงสาย | + | |
| - | เห็นส้มเกลี้ยงน่าจะกลืนให้ชื่นบาน | + | ๏ มาถึงบางขุนกองให้หมองหมาง ระยะทางที่จะไปยังไกลเหลือ |
| - | + | โอ้แต่นี้มีแต่จะหนาวเนื้อ ไม่ได้เสื้อมาห่มยิ่งตรมใจ | |
| - | + | สุดรำพันอั้นอกวิตกนัก ด้วยความรักเหลือล้นพ้นวิสัย | |
| - | + | แต่โศกเราเซ้าซี้พิรี้พิไร จนครรไลล่วงทางมากลางชล ฯ | |
| - | + | ||
| - | จนออกทุ่งมุ่งดูพระสุริยน | + | |
| - | โอ้สงสารสุริยาฟ้าพยับ | + | ๏ ถึงบ้านจีนจีนมีที่นี่หรือ จึงเรียกชื่อจีนจามให้ความฉงน |
| - | พระอาทิตย์ดวงเดียวเปลี่ยวเหมือนเรา | + | ชื่อบ้านจีนแล้วทำไมไทยปน โอ้ตำบลนี้วิบัติอัศจรรย์ ฯ |
| - | ถึงมีเพื่อนเหมือนพี่ไม่มีเพื่อน | + | |
| - | มีเพื่อนเล่นก็ไม่เหมือนกับเพื่อนตาย | + | |
| - | + | ๏ มาถึงบ้านนายไกรฤทัยหมอง คิดถึงเรื่องไกรทองยิ่งโศกศัลย์ | |
| - | + | เขาเรืองฤทธิ์คิดฆ่าชาละวัน แล้วชมขวัญโฉมศรีวิมาลา | |
| - | + | เมื่อนางกลับเป็นจระเข้เที่ยวเร่ร่อน ไกรทองนอนคนเดียวเปลี่ยวนักหนา | |
| - | มาตะบึงลุถึงหัวโยงเชือก | + | คิดถึงน้องร้องไห้ฟายน้ำตา อุปมาเหมือนเรานี้เศร้าใจ ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงวัดอุทยานรำคาญจิต แล้วเพ่งพิศพฤกษาบุปผาไสว | |
| - | + | เหมือนสวนสวรรค์ขั้นฟ้าสุราลัย หอมดอกไม้น่าดมลมรำเพย | |
| - | + | ถ้าน้องมากับพี่จะชี้บอก ว่าโน่นดอกสาระภีเจ้าพี่เอ๋ย | |
| - | จนพลบค่ำน้ำค้างลงพร่างพร้อย | + | รสสุคนธ์คนชมภิรมย์เชย เหมือนพี่เคยชมน้องที่ห้องนอน |
| - | + | เรียมครวญพลางห่างพ้นตำบลวัด โทมนัสน้อยใจอาลัยสมร | |
| - | + | พระสุริยงทรงรถบทจร ก็รีบร้อนเรือมาด้วยเร็วพลัน ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | ไม่มีมุ้งยุงกัดสะบัดหนาว | + | ๏ ถึงบางระนกบางโคเวียงเคียงกันอยู่ เหมือนอย่างคู่เชยชมภิรมย์ขวัญ |
| - | + | ทั้งสองบางปากบางไม่ห่างกัน อัศจรรย์บ้านนี้ดีสุดใจ | |
| - | + | แต่ตัวพี่ผู้เดียวมาเที่ยวท่อง ให้ห่างห้องห่างมิตรพิสมัย | |
| - | + | เฝ้าครวญคร่ำรำพึงตะบึงไป ดั่งเปลวไฟเผาอกวิตกมา ฯ | |
| - | + | ||
| - | ทั้งคับใจคับที่เจ้าพี่เอ๋ย | + | |
| - | + | ๏ ถึงโรงหีบเห็นเขาหีบแต่น้ำอ้อย ดูหยดย้อยรองไว้ได้นักหนา | |
| - | มาถึงด่านบ้านนอกออกแม่น้ำ | + | พี่รักน้องถ้าจะรองเอาน้ำตา คงมากกว่าน้ำอ้อยแล้วกลอยใจ |
| - | + | ชะรอยรักโฉมฉายมาหลายชาติ เป็นบุพเพสันนิวาสหรือไฉน | |
| - | มาถึงลานตากฟ้าเวลาเช้า | + | ยิ่งคิดถึงแก้วตาสุดอาลัย ในจิตใจพี่นี้ไม่มีสบาย ฯ |
| - | เป็นทุ่งนาหญ้ารกวิหคเกรียว | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ ถึงบางม่วงเห็นพวงมะม่วงห้อย คิดจะสอยก็ไม่สมอารมณ์หมาย | |
| - | + | จะปีนต้นเล่าก็ยากลำบากกาย พี่นึกอายนิ่งอดเหมือนมดแดง | |
| - | + | อดมะม่วงอดได้พี่ไม่อยาก เป็นแต่ปากพูดแยบให้แอบแฝง | |
| - | เรือก็ล่องตามคลองแม่น้ำมา | + | แต่อดชมพี่นี้ตรมอุราแรง ไม่รู้แห่งที่จะอดซึ่งรสชม |
| - | ถึงงิ้วรายหมายคุ้งมุ่งเขม้น | + | ชมอื่นก็ไม่ชื่นเหมือนชมน้อง ประสมสองสมจิตสนิทสนม |
| - | แต่ตัวน้องพี่มองไม่เห็นแล้ว | + | ถึงจะได้ดอกฟ้าลงมาดม ในอารมณ์พี่ก็ยังไม่ยินดี |
| - | มาถึงบ้านสามประทวนหวนละห้อย | + | ไม่ชอบเหมือนทรามเชยพี่เคยชิด พี่ยิ่งคิดถึงน้องให้หมองศรี |
| - | ให้หิวหอบบอบช้ำระกำใจ | + | ไม่เห็นกันวันหนึ่งเหมือนครึ่งปี หัวอกพี่ร้อนเริงดั่งเพลิงกอง |
| - | ถึงนครไชยศรีมีโรงเหล้า | + | อนาถจิตคิดไปแล้วใจหาย ไม่เว้นวายกำสรดสลดหมอง |
| - | ไม่เมาเหล้าเมาแต่รักหนักอุรา | + | พี่เหลียวกลับลับคุ้งเฝ้ามุ่งมอง เรือก็ล่องลอยมาในสาคร ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | อันทุกข์โศกโรคร้อนนอนไม่หลับ | + | ๏ ถึงบางใหญ่ใหญ่แต่ชื่อเขาลือเล่า ไม่ใหญ่เท่าทุกข์พี่ที่จากสมร |
| - | ด้วยรักกันฟั่นเฝือเหลือประวิง | + | พี่ทุกข์เท่าฟ้าดินคิรินทร ไม่หยุดหย่อนโศกาน้ำตาคลอ |
| - | + | มาตามทางบางใหญ่ไกลนักหนา ไม่เห็นหน้าน้องแก้วพี่แล้วหนอ | |
| - | + | มาถึงด่านด่านเรียกให้เรือรอ แล้วเลยต่อไปในวนชลธาร ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | มีวัดหนึ่งโตใหญ่ใกล้สาคร | + | ๏ มาถึงวัดส้มเกลี้ยงพอเที่ยงสาย สกนธ์กายร้อนเริงดังเหลิงผลาญ |
| - | ดูเบื้องบนอาวาสก็ลาดเลี่ยน | + | เห็นส้มเกลี้ยงน่าจะกลืนให้ชื่นบาน เปรี้ยวหรือหวานก็ไม่รู้ดูแต่ตา |
| - | + | อันส้มสูกลูกไม้ทั้งหลายหมด ไม่เหมือนรสมิ่งมิตรขนิษฐา | |
| - | พี่คิดถึงบัวทองของน้องแก้ว | + | ครรไลเลยหลีกเลี่ยงส้มเกลี้ยงมา ไม่รอรารีบรัดตัดตำบล |
| - | + | ไม่รู้จักชื่อบ้านรำคาญจิต นั่งพินิจแนวทางมากลางหน | |
| - | + | จนออกทุ่งมุ่งดูพระสุริยน เมฆหมอกมนหมองมัวเหมือนตัวเรา | |
| - | + | โอ้สงสารสุริยาฟ้าพยับ จะเลื่อนลับยุคุนธรศิงขรเขา | |
| - | + | พระอาทิตย์ดวงเดียวเปลี่ยวเหมือนเรา กำสรดเศร้าโศกมาเอกากาย | |
| - | ยิ่งร้อนแดดแผดพยับอับละออง | + | ถึงมีเพื่อนเหมือนพี่ไม่มีเพื่อน เพราะไม่เหมือนนุชนาฏที่มาดหมาย |
| - | + | มีเพื่อนเล่นก็ไม่เหมือนกับเพื่อนตาย มีเพื่อนชายก็ไม่เหมือนกับเพื่อนชม | |
| - | + | ถึงจะมีวิมานสถานทิพย์ ให้ลอยลิบเลิศมนุษย์สุดประถม | |
| - | + | ถ้าไม่มีคู่เคียงเรียงภิรมย์ จะเตรียมตรมตรึกหาเป็นอาจิณ ฯ | |
| - | รำพันพลางทางมาถึงวัดสิงห์ | + | |
| - | ประณมหัตถ์ทัศนาพระอาราม | + | |
| - | + | ๏ มาตะบึงลุถึงหัวโยงเชือก เป็นโคลนเทือกท้องนาชลาสินธุ์ | |
| - | + | คลองก็เล็กน้ำตื้นเห็นพื้นดิน ไม่น่ากินน้ำท่าระอาใจ | |
| - | สิ้นหนทางคงคาชลาลัย | + | ต้องจ้างโยงโยงเรือเหลือลำบาก ให้ควายลากเรือเลื่อนเขยื้อนไหว |
| - | + | ผูกระนาวยาวยึดเป็นพืดไป ทั้งเจ๊กไทยปนกันสนั่นอึง | |
| - | + | ไม่พักแจวพักถ่อให้รอรา เป็นราคาจ้างประจำลำสลึง | |
| - | ไปจ้างเกวียนชาวนาสิบห้าเล่ม | + | ควายก็เดินดันดังกันกังกึง พอเชือกตึงเรือตามกันหลามมา |
| - | + | จนพลบค่ำน้ำค้างลงพร่างพร้อย พระจันทร์ลอยเด่นดวงช่วงเวหา | |
| - | เขาออกเกวียนพร้อมหน้าเวลาบ่าย | + | ดาวประดับวับวามอร่ามตา ดูท้องฟ้าอ้างว้างกลางอัมพร |
| - | + | ดูแลทุ่งทุ่งก็กว้างเป็นว่างเปล่า เหมือนอกเราว่างเว้นไม่เห็นสมร | |
| - | ดูดุมวงกงหมุนเป็นฝุ่นฟุ้ง | + | เห็นแต่ทุ่งกับป่ายิ่งอาวรณ์ อนาถนอนนิ่งนึกคะนึงนาง |
| - | ถืออาวุธกันภัยระไวระวัง | + | ไม่มีมุ้งยุงกัดสะบัดหนาว ทั้งลมว่าวพัดต้องยิ่งหมองหมาง |
| - | ถึงบ้านธรรมศาลาพนาสณฑ์ | + | เห็นเพื่อนเรือเมื่อจวนจะรุ่งราง มีมุ้งกลางกอดเมียอยู่เคลียคลอ |
| - | เขาบอกว่าบ้านนั้นแสนกันดาร | + | แสนอาภัพก็แต่เราช่างเปล่าปลอด ไม่ได้กอดเหมือนอย่างเขาหนอเราหนอ |
| - | + | นอนก็อัดอุดอู้คุดคู้งอ ในใจคอคับแคบแทบจะตาย | |
| - | ถึงยากจนทนสู้เขาอยู่ชิน | + | ทั้งคับใจคับที่เจ้าพี่เอ๋ย ไม่หลับเลยจนสว่างกระจ่างฉาย |
| - | + | เขาโยงเรือรีบรุดไม่หยุดควาย มาจนสายจึงพ้นตำบลโยง ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงด่านบ้านนอกออกแม่น้ำ ดูลึกล้ำน่ากลัวตะเข้โขง | |
| - | + | พี่นั่งขืนเรือไว้มิให้โคลง แจวชะโลงล่องน้ำมาลำเดียว ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงลานตากฟ้าเวลาเช้า ยิ่งโศกเศร้าเสียใจอาลัยเหลียว | |
| - | ดูสองข้างมรรคาล้วนป่าไผ่ | + | เป็นทุ่งนาหญ้ารกวิหคเกรียว กะทุงเที่ยวเลียบหนองคอยมองปลา |
| - | หนามแขนงแกว่งห้อยรอยเขารอน | + | ถ้าแม้นพี่เป็นนกผกโผผิน จะโบยบินไปรับมิตรขนิษฐา |
| - | + | นี่ตัวพี่เป็นมนุษย์สุดปัญญา จะไปมาสารพัดขัดกันดาร | |
| - | พอเห็นคนวนบินดินกระจุย | + | ทำกระไรขวัญใจจะได้รู้ พี่คิดอยู่ถึงนุชสุดสงสาร |
| - | + | เชิญพระพายพัดพาเอาอาการ ให้ข่าวสารทราบจิตวนิดา | |
| - | + | ยิ่งรำพันตันจิตให้คิดถึง แทบประหนึ่งจะเด็ดดิ้นสิ้นสังขาร์ | |
| - | + | เรือก็ล่องตามคลองแม่น้ำมา ไม่รอรารีบผลัดกันแจว ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | ดูต้นไม้ในป่าเหมือนหญ้าบอน | + | ๏ ถึงงิ้วรายหมายคุ้งมุ่งเขม้น พี่แลเห็นต้นงิ้วเป็นทิวแถว |
| - | + | แต่ตัวน้องพี่มองไม่เห็นแล้ว เห็นแต่แนวแม่น้ำนั้นร่ำไป ฯ | |
| - | ข้างพื้นล่างกลางลานชานชลา | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงบ้านสามประทวนหวนละห้อย น้ำเนตรย้อยซึมโซมชโลมไหล | |
| - | เที่ยวเลี้ยวลัดทัศนาพระอาวาส | + | ให้หิวหอบบอบช้ำระกำใจ พลางครรไลล่องลอยนาวามา ฯ |
| - | บริเวณวัดวาเป็นป่าดง | + | |
| - | + | ||
| - | สูงเท่านกเขาเหินเกินทะยาน | + | ๏ ถึงนครไชยศรีมีโรงเหล้า เป็นของเมาตัดขาดไม่ปรารถนา |
| - | + | ไม่เมาเหล้าเมาแต่รักหนักอุรา เมายิ่งกว่าเมาเหล้ายิ่งเศร้าใจ | |
| - | + | อันเมารักมักหลงพะวงรัก ใครจะชักฉุดไว้ก็ไม่ไหว | |
| - | พี่ได้ฟังเรื่องราวเขาเล่ามาก | + | กำลังมึนเมามัวไม่กลัวใคร คงจะไปหารักที่พักพิง |
| - | + | อันทุกข์โศกโรคร้อนนอนไม่หลับ เกิดสำหรับร่างกายทั้งชายหญิง | |
| - | พอโพล้เพล้เวลาจะค่ำลง | + | ด้วยรักกันฟั่นเฝือเหลือประวิง อนาถนิ่งนอนนึกระลึกกัน |
| - | + | พี่พลัดพรากจากรักมาพักนี้ แทบชีวีเชษฐาจะอาสัญ | |
| - | + | ดั่งศรศักดิ์ปักอกวิตกครัน ให้อัดอั้นอึดใจครรไลจร ฯ | |
| - | แล้วหยุดนอนในป่าเวลาดึก | + | |
| - | หักใบไม้ปูลาดกวาดธุลี | + | |
| - | + | ๏ ถึงบางแก้วมองเขม้นไม่เห็นแก้ว เห็นแต่แนวคงคาพฤกษาสลอน | |
| - | + | มีวัดหนึ่งโตใหญ่ใกล้สาคร สง่างอนช่อฟ้าศาลาตะพาน | |
| - | แต่ตัวพี่นอนกลางหว่างต้นไม้ | + | ดูเบื้องบนอาวาสก็ลาดเลี่ยน ต้นตะเคียนร่มรกปกวิหาร |
| - | + | มีทั้งสระโกสุมปทุมมาลย์ บ้างตูมบานเกสรอ่อนละออ | |
| - | จนดึกดื่นเดือนสว่างกระจ่างแจ้ง | + | พี่คิดถึงบัวทองของน้องแก้ว ยังผ่องแผ้วพรรณรายเสียดายหนอ |
| - | น้ำค้างพรมลมว่าวหนาวอุรา | + | กำลังสดมิได้เศร้าน่าเคล้าคลอ พี่เคยขอชมเล่นไม่เว้นวัน |
| - | ไม่อุ่นเหมือนแนบกายสายสวาท | + | ตั้งแต่พี่พลัดพรากมาจากน้อง มิได้ต้องบัวทองประคองขวัญ |
| - | ลุกขึ้นนั่งหลังอิงแล้วผิงไฟ | + | ชมแต่บัวริมน้ำยิ่งรำพัน แสนกระสันต์โศกเศร้าจนเข้าคลอง |
| - | + | พระสุริย์ฉายสายแสงขึ้นแข็งกล้า รับเรือมามิได้หยุดพี่สุดหมอง | |
| - | จนแสงทองส่องฟ้าสง่างาม | + | ยิ่งร้อนแดดแผดพยับอับละออง ไม่ผุดผ่องผิวคล้ำระกำใจ |
| - | + | โอ้อกเอ๋ยเคยอยู่แต่ร่มร่ม ได้เชยชมชิดน้องไม่หมองไหม้ | |
| - | + | ถึงจะร้อนก็คงเย็นไม่เป็นไร แม่ดวงใจเคยพัดให้พี่นอน | |
| - | + | เมื่อยามหนาวแนบกายพี่หายหนาว ไม่ขดคราวเป็นสุขสโมสร | |
| - | + | เมื่อไรอีกจะได้แนบอุระนอน จะอาวรณ์วุ่นวายไปหลายวัน | |
| - | + | โอ้ปานนี้แก้วพี่จะเป็นไฉน สำราญใจหรือว่าน้องจะโศกศัลย์ | |
| - | ถ้าน้องมาเห็นจะพาพี่สบาย | + | พี่จากเจ้าเยาวมาลย์มานานครัน ยังไม่ทันสั่งความแม่ทรามเชย |
| - | + | เป็นแต่ลอบชมชิดไม่สิทธิ์ขาด แรมนิราศร้างมานิจจาเอ๋ย | |
| - | + | ถ้าแม้นมาดคลาดเคลื่อนไม่เหมือนเคย ไม่อยู่เลยจะสู้ตายด้วยอายคน | |
| - | + | ขอเดชะความรักเป็นหลักแหล่ง ช่วยตบแต่งให้เขาเห็นว่าเป็นผล | |
| - | + | ขอเชิญเทพทุกสถานพิมานบน ช่วยเข้าดลใจมิตรให้ติดตาม ฯ | |
| - | เห็นไฟป่าไหม้ป่ายิ่งอาวรณ์ | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ รำพันพลางทางมาถึงวัดสิงห์ พี่นั่งนิ่งนึกไปฤทัยหวาม | |
| - | + | ประณมหัตถ์ทัศนาพระอาราม แล้วมาตามคลองน้อยละห้อยใจ ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ ถึงวัดท่าเป็นท่าที่เรือจอด ไปเปล่าปลอดเรือแพแลไสว | |
| - | พี่คิดว่าเสียงนางมาครางครวญ | + | สิ้นหนทางคงคาชลาลัย จะขึ้นไปเดินป่าพนาวัน |
| - | + | สัปบุรุษหยุดเรืออยู่พร้อมหน้า เสียงเฮฮาอึงอื้อหฤหรรษ์ | |
| - | + | เป็นพวกพ้องเข้าประสบสมทบกัน จะผายผันพวกเดียวก็เปลี่ยวใจ | |
| - | คิดถึงเรื่องอุณรุทกับอุษา | + | ไปจ้างเกวียนชาวนาสิบห้าเล่ม บรรทุกเต็มพร้อมกันเสียงหวั่นไหว |
| - | แล้วเทวาพาพรากมาจากน้อง | + | ทั้งหนุ่มสาวเถ้าแก่ออกแซ่ไป จะเดินไพรให้สนุกไม่ทุกข์ร้อน |
| - | + | เขาออกเกวียนพร้อมหน้าเวลาบ่าย แลดูควายเดินระดับสลับสลอน | |
| - | + | เจ้าของหวดตะพดให้บทจร เกวียนสะท้อนกงสะเทือนเขยื้อนดัง | |
| - | + | ดูดุมวงกงหมุนเป็นฝุ่นฟุ้ง คนเดินมุ่งมาดมาทั้งหน้าหลัง | |
| - | + | ถืออาวุธกันภัยระไวระวัง ไม่รอรั้งรีบมาเป็นช้านาน ฯ | |
| - | ครั้นลมพัดกวัดแกว่งพลิกแพลงใบ | + | |
| - | + | ||
| - | เห็นนกไม้ในดงพงพนา | + | ๏ ถึงบ้านธรรมศาลาพนาสณฑ์ เป็นบ้านคนใหญ่โตรโหฐาน |
| - | + | เขาบอกว่าบ้านนั้นแสนกันดาร ตำข้าวสารกรอกหม้อแต่พอกิน | |
| - | + | ดูเหย้าเรือนเคหาน่าสังเวช เต็มทุเรศรุงรังไปทั้งสิ้น | |
| - | คิดถึงหมอนเคยนอนกับหมอนนาง | + | ถึงยากจนทนสู้เขาอยู่ชิน ไม่ทิ้งถิ่นที่ทางให้ร้างโรย |
| - | + | แต่ตัวเราร้างนุชมาสุดเนตร แสนทุเรศร่ำไห้ไม่วายโหย | |
| - | + | ไม่มีความแช่มชื่นสะอื้นโอย มีแต่โกยทุกข์ล้นมาเดินทาง | |
| - | + | ดูคนอื่นชื่นแช่มเขาแย้มยิ้ม ไม่เหงาหงิมเหมือนพี่ที่หมองหมาง | |
| - | + | พูดผู้หญิงหยอกเอินให้เพลินพลาง มาตามทางหิมวันสนั่นมา ฯ | |
| - | พี่รักน้องมิได้อยู่เป็นคู่นาน | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ ถึงพระโฑณารามพราหมณ์เขาสร้าง เป็นพระปรางค์แต่บูราณนานนักหนา | |
| - | + | แต่ครั้งตวงพระธาตุพระศาสดา พราหมณ์ศรัทธาสร้างสรรค์ไว้มั่งคง | |
| - | + | บรรจุพระทะนานทองของวิเศษ พี่น้อมเกศโมทนาอานิสงส์ | |
| - | ฤดูแล้งแห้งหายสิ้นสายชล | + | จุดธูปเทียนอภิวันท์ด้วยบรรจง ถวายธงแพรผ้าแล้วลาจร |
| - | + | ดูสองข้างมรรคาล้วนป่าไผ่ คนตัดใช้ทุกกอตอสลอน | |
| - | + | หนามแขนงแกว่งห้อยรอยเขารอน บ้างเป็นท่อนแห้งหักทะลักทะลุย | |
| - | ขี้เกียจกล่าวราวป่าจะช้าถึง | + | ที่โคนไผ่ไก่ป่ามาซุ่มซุก บ้างกกกุกเขี่ยดินกินลุกขลุ่ย |
| - | + | พอเห็นคนวนบินดินกระจุย เห็นรอยคุ้ยรอบข้างหนทางจร ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ บรรลุถึงพระประธมประทับหยุด สัปบุรุษเซ็งแซ่แลสลอน | |
| - | ฝูงสวายว่ายเรียงเคียงเทโพ | + | แวะขึ้นไปไหว้พระประธมประณมกร สโมสรโสมนัสนมัสการ |
| - | + | ต่างระรื่นชื่นจิตพิศวง เทียวเวียนวงไหว้รอบขอบสถาน | |
| - | + | พระปรางค์ใหญ่มีอยู่แต่บูราณ สูงตระหง่านยอดเยี่ยมเทียมอัมพร | |
| - | + | มีบันไดขึ้นไปถึงทักษิณ แลเห็นสิ้นทุกทิศจิตสยอง | |
| - | + | ดูต้นไม้ในป่าเหมือนหญ้าบอน ระเนนนอนแนบชิดติดสุธา | |
| - | + | ดูแผ่นดินรายรอบเป็นขอบคัน เป็นหมอกควันแลไปไกลนักหนา | |
| - | + | ข้างพื้นล่างกลางลานชานชลา มีพฤกษาร่มรื่นเป็นพื้นทราย | |
| - | + | พี่ชมพลางทางนบอภิวาท สุคนธชาติบุปผาบูชาถวาย | |
| - | + | สัปบุรุษพร้อมพรั่งทั้งหญิงชาย กราบถวายวันทาแล้วลาลง | |
| - | พวกผู้หญิงปลิงกัดสะบัดร้อง | + | เที่ยวเลี้ยวลัดทัศนาพระอาวาส ดูอนาถน้ำจิตพิศวง |
| - | + | บริเวณวัดวาเป็นป่าดง ดูงวยงงร่วงรามาช้านาน | |
| - | + | พระประธมของบรมกษัตริย์สร้าง เป็นพระปรางค์ใหญ่โตรโหฐาน | |
| - | + | สูงเท่านกเขาเหินเกินทะยาน พระยาพาลก่อสร้างไว้ล้างกรรม | |
| - | แล้วขึ้นจากคงคาเวลาบ่าย | + | เธอหลงฆ่าบิตุรงค์ทิวงคต เขารู้หมดเรื่องความไม่งามขำ |
| - | + | เธอทำผิดคิดเห็นไม่เป็นธรรม จึงกลัวกรรมก่อสร้างพระปรางค์ทอง | |
| - | + | พี่ได้ฟังเรื่องราวเขาเล่ามาก เมื่อยามยากนึกไปฤทัยหมอง | |
| - | ต้องพระพายชายช่ออรชร | + | ไหว้พระปรางค์ทางนึกระลึกน้อง ให้ตามตรองเตรียมใจครรไลลา |
| - | แมลงภู่เป็นคู่ของบุปผา | + | มาถึงเกวียนเจียนใจจะขาดหาย เหลียวดูซ้ายแล้วก็แปรมาแลขวา |
| - | + | เห็นผู้หญิงอื่นอื่นไม่ชื่นตา แล้วรีบมาพร้อมกันสนั่นดัง ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ ข้ามห้วยหนองคลองบึงถึงอ้ายก้อง สกุณร้องรัญจวนถึงนวลหงส์ | |
| - | + | พอโพล้เพล้เวลาจะค่ำลง ให้งวยงงง่วงเหงาเศร้าฤทัย | |
| - | + | เสียงจักจั่นแจ้วแจ้วให้แว่วหวาด หนาวอนาถนึกน่าน้ำตาไหล | |
| - | ยิ่งคิดไปใจตื้นสะอื้นไห้ | + | ยะเยือกเย็นเส้นหญ้าพนาลัย วังเวงใจจรมาในราตรี |
| - | เห็นค่างลิงวิ่งโลดกระโดดเกรียว | + | แล้วหยุดนอนในป่าเวลาดึก คะนึงนึกถึงน้องยิ่งหมองศรี |
| - | + | หักใบไม้ปูลาดกวาดธุลี กองอัคคีรอบเกวียนเวียนระวัง | |
| - | ขี้เกียจดูหมู่ลิงวิ่งซุกซน | + | บ้างกินโภชนากระยาหาร ต่างสำราญสู่สมอารมณ์หวัง |
| - | พระสุริยายอแสงลงแฝงเฝือ | + | บ้างก็หาร่มไม้ชิดให้ปิดบัง พอยับยั้งกายตามยามกันดาร |
| - | + | แต่ตัวพี่นอนกลางหว่างต้นไม้ ยกมือไหว้เทวดาพฤกษาสาณฑ์ | |
| - | แต่ปางก่อนเป็นลำแม่น้ำกว้าง | + | อย่าให้มีโพยภัยสิ่งใดพาน นมัสการแปดทิศแล้วนิทรา |
| - | แต่น้ำแห้งเหือดหายสายชลา | + | จนดึกดื่นเดือนสว่างกระจ่างแจ้ง จำรัสแสงส่องสอดลอดพฤกษา |
| - | ยิ่งพินิจคิดไปแล้วใจหาย | + | น้ำค้างพรมลมว่าวหนาวอุรา พี่ห่มผ้าซ้อนผืนไม่ชื่นใจ |
| - | + | ไม่อุ่นเหมือนแนบกายสายสวาท โศกไสยาสน์เกลือกกลับไม่หลับใหล | |
| - | ถึงพระแท่นแสนสนุกทุกข์ค่อยหาย | + | ลุกขึ้นนั่งหลังอิงแล้วผิงไฟ ได้ยินไก่เถื่อนขันสำคัญยาม |
| - | + | เสียงจังหรีดกรีดกริ่งระหริ่งร้อง เย็นสยองเยี่ยมย่างเข้ายามสาม | |
| - | พอพลบค่ำทำที่จะอาศัย | + | จนแสงทองส่องฟ้าสง่างาม เรืองอร่ามรุ่งรางสว่างวัน |
| - | + | ต่างคนก็ตื่นขึ้นพร้อมหน้า แล้วรีบมาเร็วไวในไพรสัณฑ์ | |
| - | แล้วพักผ่อนนอนหลับระงับงีบ | + | ระยะทางกลางไพรยังไกลครัน แรมอรัญทุเรศสังเกตมา |
| - | เอาธูปเทียนบุปผาสุมาลัย | + | หนทางเกวียนเตียนโล่งตลอดลิ่ว สะพรั่งทิวแถบไม้ไพรพฤกษา |
| - | + | ระบัดใบรมรื่นพื้นสุธา ดาษดาดอกดวงก็ร่วงราย | |
| - | แต่ไม้รังยังรักพระศาสดา | + | บ้างทรางผลหล่นหนักเป็นอักนิฐ ไม่พักปลิดก็ได้ดังใจหมาย |
| - | + | ถ้าน้องมาเห็นจะพาพี่สบาย จะชวนสายสุดที่รักให้ชมดง | |
| - | น้ำเนตรหยัดหยดย้อยเป็นฝอยลง | + | ถ้าเหาะได้พี่จะกลับไปรับน้อง มาชมท้องทุ่งท่าป่าระหง |
| - | + | ยิ่งคิดถึงมิ่งมิตรจิตพะวง แทบจะปลงชีวาลีลาจร ฯ | |
| - | พระชนม์ได้แปดสิบก็นิพพาน | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงลาดหญ้าไทรหัวใจหาย ตะวันสายเสียใจด้วยไกลสมร | |
| - | มิให้องค์ทรงญาณนิพพานก่อน | + | เห็นไฟป่าไหม้ป่ายิ่งอาวรณ์ ทรวงพี่ร้อนเริงแรงดังแสงไฟ |
| - | ยิ่งคิดไปใจหายฟายน้ำตา | + | เห็นลมพัดหัดควันไปปั่นป่วน เหมือนลมหวนโหยจิตพิสมัย |
| - | + | เห็นหนองน้ำน้ำชุ่มสนุ่นไคล เหมือนน้ำใจที่พี่ช้ำระกำตรอม | |
| - | ประคองวางกลางเกล้าเฝ้าพิไร | + | ไม่มีสุขทุกข์โศกด้วยโรครัก อกจะหักเสียด้วยร้างห่างถนอม |
| - | ดูพระแท่นแล้วก็แสนจะสังเวช | + | เดินก็เหนื่อยเมื่อยหนักสะบักสะบอม จนซูบผอมผิวคล้ำสิ้นน้ำนวล ฯ |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | + | ๏ มาถึงโป่งลูกวัวน่ากลัวผี เสียงชะนีโหยไห้พิไรหวน | |
| - | + | พี่คิดว่าเสียงนางมาครางครวญ ให้รัญจวนจรมาในอารัญ | |
| - | ทั้งแก้วแหวนเงินทองก็นองเนือง | + | เห็นต้นไทรใหญ่โตรโหฐาน สูงตระหง่านเงื้อมป่าพนาสัณฑ์ |
| - | มีสวนแก้วอุทยานสำราญรื่น | + | พี่หยุดยั้งนั่งนบอภิวันท์ พลางรำพันนึกในฤทัยปอง |
| - | ปลูกไม้รังตั้งแท่นแผ่นศิลา | + | คิดถึงเรื่องอุณรุทกับอุษา พระไทรพาอุ้มสมภิเษกสอง |
| - | ของพระยามลราชประสาทไว้ | + | แล้วเทวาพาพรากมาจากน้อง พระร่ำร้องหานางเหมือนอย่างเรา |
| - | ที่สำคัญมั่นหมายหลายประการ | + | พี่จากนุชสุดใจมาไกลนัก ไม่เห็นพักตร์ทรามประโลมโฉมเฉลา |
| - | + | เห็นแต่ทิวทางเดินเนินลำเนา พี่สร้อยเศร้าโศกาลาพระไทร ฯ | |
| - | พระอุทยานร้างราเป็นป่ารัง | + | |
| - | เดชะบุญได้นบอภิวาท | + | |
| - | รำพันพลางทางก้มบังคมลา | + | ๏ ถึงหนองโพธิ์โพธิ์มีที่ริมหนอง ต้นโพธิ์ทองปากป่าคนอาศัย |
| - | + | ครั้นลมพัดกวัดแกว่งพลิกแพลงใบ ที่ภายใต้ร่มรื่นชื่นอุรา | |
| - | ขึ้นถึงยอดทอดตาดูน่าเพลิน | + | พี่นั่งนบอภิวันท์แล้วผันผาย ไม่เหือดหายโหยหวนรัญจวนหา |
| - | + | เห็นนกไม้ในดงพงพนา ไม่เห็นหน้านิ่มมวลยิ่งครวญคราง ฯ | |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | พยับลมกลมกลืนกับพื้นฟ้า | + | ๏ มาถึงห้วยหมอนทองมองเขม้น และไม่เห็นหมอนทองยิ่งหมองหมาง |
| - | พินิจพลางทางเดินบนเนินผา | + | คิดถึงหมอนเคยนอนกับหมอนนาง ทั้งหมอนข้างหมอนอิงเคยพิงกาย |
| - | + | เจ้าเคยจัดปัดปูไม่รู้ขาด พี่ไสยาสน์ด้วยทุกคืนไม่ตื่นสาย | |
| - | บ้างเป็นก้อนกลิ้งกลมบ้างคมแหลม | + | มาเดินป่าคราวนี้ไม่มีสบาย ใบไม้รายรองนอนหมอนไม่มี |
| - | เป็นที่เทพนิรมิตด้วยฤทธา | + | โอ้สงสารอาตมานิจจาเอ๋ย ยังไม่เคยจากน้องจึงหมองศรี |
| - | + | ช่างจำเพาะเคราะห์ร้ายเมื่อปลายปี ไม่มีดีขัดสนพ้นประมาณ | |
| - | + | ด้วยราหูจู่จับเข้าทับลักคมน์ นิราศรักร้อนใจดังไฟผลาญ | |
| - | ยิ่งพิศดูภูผาน้ำตาตก | + | พี่รักน้องมิได้อยู่เป็นคู่นาน มาเกิดการกำจัดวิบัติเป็น |
| - | มาปลูกฝังตั้งวางกลางนคร | + | พระเคราะห์พามาไกลถึงไพรสัณฑ์ สักกี่วันจะได้กลับมาเล็งเห็น |
| - | ยกไม่ไหวจนใจไม่มีฤทธิ์ | + | โอ้ที่นอนหมอนข้างจะร้างเย็น ใครจะเคล้นเคล้าน้องประคองนอน |
| - | แล้วลงจากเขาเขินเนินพนม | + | วิตกพลางทางเลยครรไลล่วง ข้ามห้วยห้วงคงคามาสลอน |
| - | + | บ้างโห่ร้องกับป่าพนานอน ทุเรศร้อนรีบรัดตัดตำบล ฯ | |
| - | ต้นงอกขึ้นตามพื้นพสุธา | + | |
| - | + | ||
| - | + | ๏ ถึงห้วยกระบอกซอกธารสถานที่ หนองจะมีคงคาต่อหน้าฝน | |
| - | + | ฤดูแล้งแห้งหายสิ้นสายชล มีแต่ต้นไม้ล้างข้างลำธาร | |
| - | + | ต้นซึกซากโศกไทรมะไฟป่า เคี่ยมมะค่าคางแคแสมสาร | |
| - | + | กระเบียนกระบากหมากลิงมะพร้าวตาล สุดประมาณหมู่ไม้ที่ในดง | |
| - | + | ขี้เกียจกล่าวราวป่าจะช้าถึง รีบตะบึงมาในไพรระหง | |
| - | + | จนเบี่ยงบ่ายสายแสงพระสุริยง อุตส่าห์ทรงกายเดินดำเนินจร ฯ | |
| - | + | ||
| - | ฟังวิเวกวังเวงดังเพลงสวรรค์ | + | |
| - | พี่เที่ยวทั่วบริเวณจังหวัดวง | + | ๏ มาถึงห้วยปลากดเขาปลดเกวียน เป็นที่เตียนหยุดประทับสลับสลอน |
| - | + | ลงอาบน้ำดำเกล้าบรรเทาร้อน เห็นสาครลึกซึ้งเป็นบึงโต | |
| - | + | ทั้งสองฟากครึ้มครึกล้วนพฤกษา มีมัจฉาพรั่งพรูอยู่อักโข | |
| - | + | ฝูงสวายว่ายเรียงเคียงเทโพ ดุกชะโดโดดดิ้นเข้ากินไคล | |
| - | + | ตะเพียนทองล่องลอยอยู่พ้นน้ำ กระดี่ดำแหวกว่ายอยู่ไหวไหว | |
| - | + | ตะโกกกาปลาสร้อยก็ลอยไป เข้าแฝงใบจอกกระจับให้ลับกาย | |
| - | + | ยิ่งชมปลาอารมณ์ให้ร้อนจิต นึกถึงคู่ชีวิตแล้วใจหาย | |
| - | พี่เดินพลางทางดูหมู่วิหค | + | ถ้าน้องมาถึงนี่กับพี่ชาย จะชวนสายสุดที่รักลงสรงชล |
| - | + | พี่จะชี้ให้ดูหมู่มัจฉา ที่ว่ายมาเกลือกกลับอยู่สับสน | |
| - | + | แล้วจะชวนเก็บฝักหักอุบล ให้นิรมลชมธารสำราญใจ | |
| - | นกนางนวลโนรีสีชมพู | + | โอ้ว่าเหล่าเต่าปลานิจจาเอ๋ย อย่าผุดเลยหามีใครชมไม่ |
| - | + | น้องของเรามิได้ดูด้วยอยู่ไกล ผุดให้ใครชมเล่านะเต่าปลา | |
| - | + | โอ้ว่าน้ำเอ๋ยน้ำในลำห้วย น้ำไม่ช่วยล้างทุกข์ให้สุขา | |
| - | + | ดีแต่ล้างเหงื่อไคลในกายา กับล้างหน้าล้างร้อนให้ผ่อนเย็น | |
| - | + | จะล้างทุกข์ของพี่นี้สุดยาก พี่ทุกข์มากอยู่ในใจใครไม่เห็น | |
| - | + | ชะตาตกอกเอ๋ยไม่เคยเป็น มิได้เว้นว่ายวายคลายรำคาญ | |
| - | + | เห็นสิ่งไรใจหวนให้ครวญคร่ำ ทุกย่านน้ำแนวหนองคลองละหาน | |
| - | + | ใครจะเป็นเช่นพี่ไม่มีปาน เหลือประมาณที่รักภัคินี | |
| - | + | ถึงงามขำทำผิดสักร้อยครั้ง พี่ก็ยังรักใคร่ไม่หน่ายหนี | |
| - | + | ไม่หึงหวงล่วงว่าไม่ด่าตี ด้วยปรานีอดออมถนอมกัน | |
| - | พี่เที่ยวเดินดูสนุกทุกตำบล | + | ถึงจะรักหญิงอื่นสักหมื่นโกฏิ ไม่ปราโมทย์เหมือนนุชสุดกระสันต์ |
| - | + | มักเบื่อหน่ายหายงามไม่ข้ามวัน ไม่เหมือนขวัญนัยนาสัจจาจริง | |
| - | + | ถึงสุดสิ้นฟ้าดินไม่สิ้นรัก จะฟูมฟักเฝ้าประคองแต่น้องหญิง | |
| - | + | ถึงยากเย็นเข็ญใจก็ไม่ทิ้ง จะรักมิ่งนิรมลจนวันตาย | |
| - | กระจายฟุ้งพลุ่งใหญ่ไฟพะเนียง | + | ให้น้องรักรักพี่อย่างนี้บ้าง อย่าเริดร้างรสรักให้หักหาย |
| - | บ้างก็จุดอ้ายตื้อเสียงหวือหวูด | + | จงคิดถึงยามสะเบยเคยสบาย อย่าลืมวายรสร่วมภิรมย์ชม |
| - | มีคนดูกรูเกรียวเที่ยวสำราญ | + | รำพันพลางทางแลดูพวกเพื่อน ออกกล่นเกลื่อนรายเรียงเสียงขรม |
| - | + | ลงอาบน้ำดำดุดบ้างผุดจม เอาโคลนตนขว้างกันสนั่นไป | |
| - | บ้างโกนเกล้าเข้าบวชแล้วสวดมนต์ | + | พวกผู้หญิงปลิงกัดสะบัดร้อง ขึ้นจากหนองปลดปลิงวิ่งไสว |
| - | บ้างก็ร้องแก้เพลงกันเครงครื้น | + | ที่บางคนกล้าแข็งแรงสุดใจ ก็แล่นไล่เอาเถิดเกิดพนัน |
| - | เขาเล่นเรื่องขุนแผนแสนอาลัย | + | พวกผู้ชายว่ายับอยู่สับสน ได้นางคนหนึ่งแรงแข็งขยัน |
| - | + | ขยุ้มขยำคลำปะแล้วละกัน เสียงสนั่นเฮฮาในวารี | |
| - | ข้างเสภากุมกรับขยับพลาง | + | แล้วขึ้นจากคงคาเวลาบ่าย ทั้งหญิงชายปรีดิ์เปรมเกษมศรี |
| - | + | ก็ออกเกวียนพร้อมกันด้วยทันที เกวียนของพี่ออกหน้าพากันจร | |
| - | + | ระรวยรื่นชื่นหอมพะยอมสด คันธรสโรยร่วงพวงเกสร | |
| - | จนดึกดื่นครื้นครั่นสนั่นมี | + | ต้องพระพายชายช่ออรชร แมลงภู่ฟอนเฝ้าเคล้าประคองชม |
| - | + | แมลงภู่เป็นคู่ของบุปผา บูราญว่าเห็นจริงทุกสิ่งสม | |
| - | + | หญิงกับชายก็เป็นคู่ชูอารมณ์ ชั่วปฐมกัปกัลป์พุทธันดร | |
| - | หักใบไม้ลงนอนกับดอนดิน | + | ใครมีคู่พลัดคู่ไม่มีสุข มักเกิดทุกข์ใหญ่ยิ่งกว่าสิงขร |
| - | + | เหมือนตัวเรียมร่ำรักหนักอุทร ด้วยจากจรมิได้อยู่เป็นคู่เชย | |
| - | + | โอ้แม่ดวงพวงพุ่มปทุมทิพย์ ดูลิบลิบลอยฟ้านิจจาเอ๋ย | |
| - | + | พี่ยังจำกลิ่นได้ไม่ลืมเลย เป็นคู่เชยชื่นจิตชีวิตเดียว | |
| - | ครั้นแสงทองรองเรืองอร่ามฟ้า | + | ยิ่งคิดไปใจตื้นสะอื้นไห้ พลางครรไลเลยมาในป่าเขียว |
| - | + | เห็นค่างลิงวิ่งโลดกระโดดเกรียว บ้างกลับเหลียวหลังหลอกตะคอกคน | |
| - | ก็ชวนกันวันทาลาพระแท่น | + | บางลิงก็เกาะกิ่งพฤกษาโหน บางลิงโจนจับคว้าผลาผล |
| - | ให้ครวญคร่ำร่ำรักพระทศพล | + | ขี้เกียจดูหมู่ลิงวิ่งซุกซน ก็รีบรนเร็วมาในป่าดอน ฯ |
| - | + | ||
| - | ก็ชื่นชมโสมนัสด้วยศรัทธา | + | |
| - | ขอเดชะภูษาอานิสงส์ | + | ๏ พระสุริยายอแสงลงแฝงเฝือ ถึงพระยาพายเรือไม่หยุดหย่อน |
| - | + | ที่ย่านนั้นดูสนุกน่านั่งนอน เป็นทรายอ่อนขาวสะอาดประหลาดตา | |
| - | ขอให้ข้าได้ตรัสตัดกิเลส | + | แต่ปางก่อนเป็นลำแม่น้ำกว้าง ดูสองข้างยังเห็นเป็นฝั่งฝา |
| - | + | แต่น้ำแห้งเหือดหายสายชลา เป็นสุธารื่นราบดังปราบลาน | |
| - | ขอให้สมปรารถนาอย่าช้านัก | + | ยิ่งพินิจคิดไปแล้วใจหาย ก็ผันผายล่องลัดพ้นสถาน |
| - | ให้พบพระทุกชาติอย่าคลาดคลาย | + | พระสุริยงลงลับโพยมมาน ก็ข้ามบ้านโป่งมาเข้าป่ารัง ฯ |
| - | ตั้งแต่ชาตินี้ไปจนได้ตรัส | + | |
| - | + | ||
| - | ครั้นตรวจน้ำสำเร็จเสร็จธุระ | + | ๏ ถึงพระแท่นแสนสนุกทุกข์ค่อยหาย เห็นรังรายใจปลื้มจนลืมหลัง |
| - | + | พวกหญิงชายสัปบุรุษก็หยุดยั้ง เข้าแอบบังพฤกษาริมอาราม | |
| - | ถึงฟ้าดินอิสินธรศิงขรเขา | + | พอพลบค่ำทำที่จะอาศัย บ้างปักไม้เกะกะแล้วสะหนาม |
| - | + | บ้างกองไฟจุดไต้ตะเกียงตาม ดูอร่ามรายเรียงเคียงกันไป | |
| - | ใช่จะแกล้งแต่งประกวดอวดฉลาด | + | แล้วพักผ่อนนอนหลับระงับงีบ จะแสงทองส่องทวีปสว่างไสว |
| - | + | เอาธูปเทียนบุปผาสุมาลัย ชวนกันไปไหว้พระแท่นแผ่นศิลา | |
| - | หวังจะให้ลือเลื่องในเมืองหลวง | + | ในระหว่างนางรังทั้งคู่ค้อม คำนับน้อมกิ่งก้านก็สาขา |
| - | ถ้าใครเป็นก็จะเห็นว่าจริงจัง | + | แต่ไม้รังยังรักพระศาสดา อนิจจาเราเกิดไม่ทันองค์ |
| - | ขอเดชะถ้อยคำที่ร่ำเรื่อง | + | เห็นแต่แท่นแผ่นผายังปรากฏ แสนกำสรดเศร้าจิตพิศวง |
| - | ขอเชิญไทเทวราชประสาทพร | + | น้ำเนตรหยัดหยดย้อยเป็นฝอยลง คิดถึงองค์พระสัพพัญญุตญาณ |
| + | พระองค์โปรดเทวดาและมนุษย์ ให้สูงสุดสิ้นโอฆสงสาร | ||
| + | พระชนม์ได้แปดสิบก็นิพพาน โปรดประทานศาสนาไว้ห้าพัน | ||
| + | พระองค์เกิดในบูรีกบิลพัสดุ์ เป็นกษัตริย์ศรีสุขเกษมสันต์ | ||
| + | มานิพพานในป่าสาละวัน ถ้าเกิดทันแล้วจะทูลอาราธนา | ||
| + | มิให้องค์ทรงญาณนิพพานก่อน ให้ถาวรอยู่สืบพระศาสนา | ||
| + | ยิ่งคิดไปใจหายฟายน้ำตา แทบชีวาจะพินาศเพียงขาดใจ | ||
| + | และเห็นก้อนพระโลหิตประดิษฐาน ยิ่งสงสารสังเวชน้ำเนตรไหล | ||
| + | ประคองวางกลางเกล้าเฝ้าพิไร แล้วกราบไหว้ตั้งวางไว้อย่างเดิม | ||
| + | ดูพระแท่นแล้วก็แสนจะสังเวช ถ้าเรืองเดชจะนิมิตมณฑปเสริม | ||
| + | จะสร้างวัดจัดแจงตกแต่งเติม ไว้เฉลิมโลกาสถาพร | ||
| + | นี่จนจิตฤทธีหามีไม่ ยิ่งคิดไปก็ยิ่งทอดฤทัยถอน | ||
| + | โอ้พระแท่นแผ่นเผาอยู่ป่าดอน แต่ปางก่อนที่นี่เป็นที่เมือง | ||
| + | ชื่อกรุงโกสินรายสบายนัก เป็นเอกอัครออกชื่อย่อมลือเลื่อง | ||
| + | ทั้งแก้วแหวนเงินทองก็นองเนือง ไม่ฝืดเคืองสมบัติกษัตรา | ||
| + | มีสวนแก้วอุทยานสำราญรื่น ดูดาดดื่นดอกดวงพวงบุปผา | ||
| + | ปลูกไม้รังตั้งแท่นแผ่นศิลา คือแผ่นผาอันนี้ท่านนิพพาน | ||
| + | ของพระยามลราชประสาทไว้ ย่อมแจ้งใจทุกประเทศเขตสถาน | ||
| + | ที่สำคัญมั่นหมายหลายประการ สมนิพพานเรื่องเทศน์สังเกตฟัง | ||
| + | แต่บ้านเมืองสูญหายกลายเป็นป่า พยัคฆาอาศัยดังใจหวัง | ||
| + | พระอุทยานร้างราเป็นป่ารัง อนิจจังอนาถจิตอนิจจา | ||
| + | เดชะบุญได้นบอภิวาท ไม่เสียชาติที่ได้พบพระศาสนา | ||
| + | รำพันพลางทางก้มบังคมลา ถอบออกมาเที่ยวชมพนมเนิน | ||
| + | ขึ้นคิรีที่ถวายพระเพลิงเผา บันไดเล่าลดหลั่นเป็นขั้นเขิน | ||
| + | ขึ้นถึงยอดทอดตาดูน่าเพลิน เหมือนเหาะเหินเห็นรอบขอบมณฑล | ||
| + | ดูทางทิศบุรพาน่าวิเวก เห็นเทียมเมฆกลุ้มเกลื่อนเลื่อนเวหน | ||
| + | ข้างทิศใต้ทิวไม้เป็นหมอกมน แลดูคนตัวนิดนิดติดสุธา | ||
| + | เห็นเขาใหญ่ไกลตะคุ่มชอุ่มเขียว ดูลดเลี้ยวหลายหลากชะวากผา | ||
| + | พยับลมกลมกลืนกับพื้นฟ้า ทัศนานั่งแลอยู่แต่ไกล | ||
| + | พินิจพลางทางเดินบนเนินผา เห็นศิลาแวววามงามไสว | ||
| + | รรณรายพรายแพรวดูแววไว แลวิไลเลื่อมเลื่อมละลานตา | ||
| + | บ้างเป็นก้อนกลิ้งกลมบ้างคมแหลม เป็นแก้วแกมเกิดก้อนชะง่อนผา | ||
| + | เป็นที่เทพนิรมิตด้วยฤทธา พิจารณาสมความตามบาลี | ||
| + | เป็นก้อนแก้วแวววาบประปราบแสง คือเครื่องแต่งพระศพพระชินสีห์ | ||
| + | จึงเกิดเป็นบรรพตปรากฏมี ด้วยเป็นที่ถวายเพลิงเชิงตะกอน | ||
| + | ยิ่งพิศดูภูผาน้ำตาตก อยากใคร่ยกโยกยอดให้ถอดถอน | ||
| + | มาปลูกฝังตั้งวางกลางนคร ให้ถาวรวันทาบูชาชม | ||
| + | ยกไม่ไหวจนใจไม่มีฤทธิ์ สุดจะคิดขุดหินแผ่นดินถม | ||
| + | แล้วลงจากเขาเขินเนินพนม เที่ยวเดินชมบุปผาชาติดาษดา | ||
| + | เห็นลั่นทมลมพัดสลัดร่วง เป็นพุ่มพวงกลิ่นหอมทั้งจอมผา | ||
| + | ต้นงอกขึ้นตามพื้นพสุธา ดาษดาร่มรื่นด้วยพื้นทราย | ||
| + | เป็นสายหยุดหยุดยืนค่อยชื่นจิต พี่ยิ่งคิดถึงนุชที่สุดหมาย | ||
| + | ได้หยุดชมหยุดเชยเคยสบาย ทั้งหยุดก่ายหยุดกอดแม่ยอดรัก | ||
| + | มะลิลาเหมือนพี่มาไม่ลาน้อง ให้ขัดข้องอุทรดังศรปัก | ||
| + | กระลำพักได้พบประสบพักตร์ มาไกลนักนึกถึงคะนึงครวญ | ||
| + | เห็นนางแย้มเหมือนหนึ่งแก้มแม่แย้มยิ้ม ดูเพราพริ้มสุดงามทรามสงวน | ||
| + | อบเชยเหมือนพี่เชยเคยชมชวน ให้นิ่มนวลนอนแนบแอบอุรา | ||
| + | กาหลงเหมือนพี่หลงลานสวาท เบญจมาศเหมือนพี่มาดเสน่หา | ||
| + | พี่ชมพรรณบุปผาชาติหวาดวิญญาณ แล้วชมป่าไม้รังสะพรั่งไป | ||
| + | ไม่มีไม้อื่นปนต้นสล้าง ดูกิ่งกางคดค้อมน้อมไสว | ||
| + | เป็นดอกดวงร่วงผลัดสะบัดใบ ที่ภายใต้ราบรื่นด้วยพื้นทราย | ||
| + | เสียงเรไรจักกระจั่นสนั่นก้อง สกุณร้องเพรียกหูไม่รู้หาย | ||
| + | ประดุจเสียงขับรำบำเรอราย ร้องถวายพระแท่นในแดนดง | ||
| + | ฟังวิเวกวังเวงดังเพลงสวรรค์ อัศจรรย์จับจิตพิศวง | ||
| + | พี่เที่ยวทั่วบริเวณจังหวัดวง จนเลยหลงลัดทางมากลางไพร | ||
| + | เห็นพะยอมยางยูงสูงสลอน ดูซับซ้อนโศกสนต้นไสว | ||
| + | ตะลิงปลิงปลิงปรางมะทรางไทร ประคำไก่กันเกราสะเดาดง | ||
| + | กระถินกระทิมชุมแสงดังแกล้งดัด เป็นคันฉัตรชูเชิดระเหิดระหง | ||
| + | ปลิงประดู่ปรูเปรียงพุมเรียงดง โลดทะนงอินทะนิลและอินจันทน์ | ||
| + | เป็นพวงผลหล่นกลาดลงดาษดื่น ระดะพื้นพสุธาวนาสัณฑ์ | ||
| + | มะขามป้อมน้อมกิ่งลงชิงกัน เสียงสนั่นเฮฮาในป่าดอน | ||
| + | พี่เดินพลางทางดูหมู่วิหค บ้างโผผกบินจับสลับสลอน | ||
| + | นกกะลิงจับกิ่งกาหลงนอน กระจาบจรจากรังไปพรั่งพรู | ||
| + | อีลุ้มเหล่าเขาชวากระทาขัน เบญจวรรณบินผวาเที่ยวหาคู่ | ||
| + | นกนางนวลโนรีสีชมพู น่าเอ็นดูแต่เจ้าสาลิกาทอง | ||
| + | พี่คะนึงถึงสาลิกาแก้ว ค่ำลงแล้วใครจะอยู่เป็นคู่สอง | ||
| + | จะเศร้าทรวงง่วงงงอยู่กรงทอง หรือจะล่วงลอยบินไปกินไกล | ||
| + | จวนจะค่ำร่ำตรึกนึกถวิล นกขมิ้นเหลืองอ่อนจะนอนไหน | ||
| + | มานอนเพื่อนพี่บ้างในกลางไพร ให้ชื่นใจเชษฐาสักราตรี | ||
| + | พิลาปร่ำคร่ำครวญชวนละห้อย พี่ก็พลอยคร่ำครวญถึงนวลศรี | ||
| + | พระสุริยายอแสงแฝงคิรี เสียงชะนีโหยหวนรัญจวนใจ | ||
| + | เห็นเสือด้อมทรายเดินเนินพนัส เล็มระบัดใบหญ้าที่อาศัย | ||
| + | วิ่งคะนองลองเชิงละเลิงใจ เห็นคนไปวิ่งซอกตอมตรอกเตริน | ||
| + | หมีกระโดดหมูดุดเที่ยวมุดแฝง แรดก็แรงกินหนามไม่ขามเขิน | ||
| + | ชะมดฉะมันหันหาพากันเดิน ละมั่งเมินมองเมียงฟังเสียงคน | ||
| + | กระรอกกระแตแย้ตุ่นเที่ยวดุนดุด บ้างคุ้ยขุดดินป่าพนาสณฑ์ | ||
| + | พี่เที่ยวเดินดูสนุกทุกตำบล ก็ต่างคนต่างสำราญบานฤทัย | ||
| + | ครั้นเย็นย่ำค่ำมืดขมุกขมัว พี่นึกกลัวกลับมาที่อาศัย | ||
| + | พระจันทร์ส่องท้องฟ้าพนาลัย จุดดอกไม้เพลิงพลามตามตะเกียง | ||
| + | ถวายพระแท่นอุทิศตั้งจิตหวัง จุดพลุดังก้องลั่นสนั่นเสียง | ||
| + | กระจายฟุ้งพลุ่งใหญ่ไฟพะเนียง ขึ้นสูงเพียงปลายรังดังสะท้าน | ||
| + | บ้างก็จุดอ้ายตื้อเสียงหวือหวูด กรวดก็ฉูดพุ่งประหลาดอยู่ฉาดฉาน | ||
| + | มีคนดูกรูเกรียวเที่ยวสำราญ ประกอบการบูชาประสาจน | ||
| + | บ้างก็เล่นเต้นรำทำสมโภช ด้วยปราโมทย์มุ่งหมายฝ่ายกุศล | ||
| + | บ้างโกนเกล้าเข้าบวชแล้วสวดมนต์ บ้างนั่งบ่นภาวนาหลับตาไป | ||
| + | บ้างก็ร้องแก้เพลงกันเครงครื้น คนพั่งยืนยัดเยียดเบียดไม่ไหว | ||
| + | เขาเล่นเรื่องขุนแผนแสนอาลัย เมื่อจรไปรับน้องวันทองมา | ||
| + | บ้างก็ร้องสักระวาใส่หน้าทับ ลูกคู่รับเรียบรัดไม่ขัดขวาง | ||
| + | ข้างเสภากุมกรับขยับพลาง แล้วครวญครางถึงพิมนิ่มอนงค์ | ||
| + | พี่พาทย์รับขันขานประสานเสียง ก็กลมเกลี้ยงกล่อมจิตพิศวง | ||
| + | คนมาฟังนั่งพร้อมล้อมเป็นวง บ้างขึ้นลงอัดแอเสียงแซ่เซ็ง | ||
| + | จนดึกดื่นครื้นครั่นสนั่นมี ชวนกันตีระฆังดังหง่างเหง่ง | ||
| + | สัปบุรุษพร้อมกันเมื่อวันเพ็ง พระจันทร์เปล่งเปลื้องปลดหมดมลทิน | ||
| + | ดารารายพรายพร่างน้ำค้างย้อย หวนละห้อยโหยจิตคิดถวิล | ||
| + | หักใบไม้ลงนอนกับดอนดิน เขาหลับสิ้นเสียงเงียบยะเยียบเย็น | ||
| + | พี่นอนโศกเศร้าจิตพิศวง พอค่ำลงวันนั้นก็ฝันเห็น | ||
| + | ว่าโลมลูบจูบน้องประคองเคล้น แม่เนื้อเย็นหยิกข่วนว่ากวนใจ | ||
| + | พี่กล่าวคำร่ำปลอบให้ชอบชื่น ระเริงรื่นชื่นจิตพิสมัย | ||
| + | สะดุ้งตื่นรื่นรสสุมาลัย น้ำค้างไพรพร่างพรมลมรำเพย | ||
| + | โอ้น้ำค้างกลางหาวหนาวละห้อย อย่าหยดย้อยหยุดบ้างน้ำค้างเอ๋ย | ||
| + | โอ้ดอกดวงพวงพะยอมอย่าหอมเลย พี่อยากเชยชมชูเรณูนวล | ||
| + | โอ้พระจันทร์อันสว่างกระจ่างแจ้ง อย่าเข้าแฝงเมฆมนลมบนหวน | ||
| + | ขอชมต่างหน้าน้องละอองนวล อย่าเพ่อด่วนลับเหลี่ยมเมรุไกร | ||
| + | โอ้ว่าดวงดาราในอากาศ เดียรดาษแวมวามงามไสว | ||
| + | ลอยประโลมเลื่อมฟ้านภาลัย เหมือนดวงใจของพี่ที่เลื่อนลอย | ||
| + | พี่อยากได้ดวงดาวอันวาววับ นึกขยับแล้วขยาดไม่อาจสอย | ||
| + | ชมแต่แสงสุกสว่างอยู่พร่างพร้อย พี่บุญน้อยนึกปองไม่ต้องการ | ||
| + | ครั้นแสงทองรองเรืองอร่ามฟ้า สกุณาร่ำร้องก้องประสาน | ||
| + | ดาวก็เลื่อนเดือนก็ลับโพยมมาน รวีวารส่องภพจบสกล | ||
| + | ก็ชวนกันวันทาลาพระแท่น พี่สุดแสนเสียดายฝ่ายกุศล | ||
| + | ให้ครวญคร่ำร่ำรักพระทศพล ก็ต่างคนต่างสะอื้นกลืนน้ำตา | ||
| + | พี่ปลดเปลื้องเครื่องภูษิตอุทิศถวาย แล้วคลี่คลายคลุมพระแท่นที่แผ่นผา | ||
| + | ก็ชื่นชมโสมนัสด้วยศรัทธา แล้วก้มหน้าตรวจน้ำเป็นคำไทย | ||
| + | ขอเดชะภูษาอานิสงส์ เมื่อปลดปลงชีวิตให้คิดได้ | ||
| + | อย่ามีมารผจญเข้าดลใจ เทพไทจงเห็นเป็นพยาน | ||
| + | ขอให้ข้าได้ตรัสตัดกิเลส จะข้ามเขตแว่นแคว้นแดนสงสาร | ||
| + | ให้สำเร็จประโยชน์โพธิญาณ เข้านิพพานพ้นทุกข์สุขสบาย | ||
| + | ขอให้สมปรารถนาอย่าช้านัก สิ่งใดรักขอให้สมอารมณ์หมาย | ||
| + | ให้พบพระทุกชาติอย่าคลาดคลาย อย่าให้ตายกลางอายุปัจจุบัน | ||
| + | ตั้งแต่ชาตินี้ไปจนได้ตรัส อย่าข้องขัดทรัพย์สินทุกสิ่งสรรค์ | ||
| + | การสิ่งใดที่หยาบบาปทุกอัน การสิ่งนั้นอย่าได้พบประสบเลย | ||
| + | ครั้นตรวจน้ำสำเร็จเสร็จธุระ พี่ลาพระแท่นทองนะน้องเอ๋ย | ||
| + | ประดิษฐ์กลอนอ่อนใจด้วยไกลเชย ไม่หมดเลยเรื่องรักนี้หนักจริง | ||
| + | ถึงฟ้าดินอิสินธรศิงขรเขา ไม่หนักเท่าทุกข์พี่นี้สักสิ่ง | ||
| + | เมื่อยามนอนนอนคิดจิตประวิง อนาถนิ่งนึกถึงตะบึงไป | ||
| + | ใช่จะแกล้งแต่งประกวดอวดฉลาด ทำนิราศรักมิตรพิสมัย | ||
| + | ด้วยจิตรรักกาพย์กลอนอักษรไทย จึงตั้งใจแต่คำแต่ลำพัง | ||
| + | หวังจะให้ลือเลื่องในเมืองหลวง คนทั้งปวงอย่าว่าเราบ้าหลัง | ||
| + | ถ้าใครเป็นก็จะเห็นว่าจริงจัง ประดุจดังน้ำจิตเราคิดกลอน | ||
| + | ขอเดชะถ้อยคำที่ร่ำเรื่อง ให้ลือเลื่องเลิศลักษณ์ในอักษร | ||
| + | ขอเชิญไทเทวราชประสาทพร ให้สุนทรลือทั่วธานีเอย ฯ | ||
</tpoem> | </tpoem> | ||
== เชิงอรรถ == | == เชิงอรรถ == | ||
== อ้างอิง == | == อ้างอิง == | ||
รุ่นปัจจุบันของ 14:10, 10 กรกฎาคม 2552
เนื้อหา |
ข้อมูลเบื้องต้น
แม่แบบ:เรียงลำดับ ผู้แต่ง: นายมี
บทประพันธ์
| ๏ นิราศรักหักใจอาลัยหวน | ||||
| ไปพระแท่นดงรังตั้งแต่ครวญ | มิได้ชวนขวัญใจไปด้วยกัน | |||
| ด้วยอยู่ห่างต่างบ้านนานนานปะ | เหมือนเลยละลืมนุชสุดกระสันต์ | |||
| แต่น้ำจิตคิดถึงทุกคืนวัน | จะจากกันทั้งรักพะวักพะวน ฯ | |||
| ๏ ในปีวอกนักษัตรอัฐศก | ชะตาตกต้องไปถึงไพรสณฑ์ | |||
| ลงนาวาหน้าวัดพระเชตุพน | พี่ทุกข์ทนถอนใจครรไลจร | |||
| เหลืออาลัยเหลียวหลังจะสั่งน้อง | เฝ้ามองมองมุ่งเขม้นไม่เห็นสมร | |||
| เห็นวัดโพธิ์โสภาสถาพร | สง่างอนงามพริ้งทุกสิ่งอัน | |||
| โอ้วัดโพธิ์เป็นวัดกษัตริย์สร้าง | ไม่โรยร้างรุ่งเรืองดังเมืองสวรรค์ | |||
| แต่ตัวเรียมร้างนุชสุดรำพัน | สักกี่วันจะได้คืนมาชื่นชม | |||
| ขอเชิญเทพรักษามารศรี | อย่าให้มีอันตรายเท่าปลายผม | |||
| ถึงคนอื่นขืนแข่งมาแต่งลม | ขออย่าให้ทรามชมนั้นยอมยิน ฯ | |||
| ๏ พี่สั่งพลางโศกพลางมากลางน้ำ | ถึงหน้าตำหนักแพกระแสสินธุ์ | |||
| เห็นนางในใสสดหมดมลทิน | ทำดีดดิ้นดัดจริตสะกิดกัน | |||
| พี่ชมโฉมนางงามเมื่อยามโศก | แสนวิโยคถึงนุชสุดกระสันต์ | |||
| ทำเมินเฉยเลยลับไปฉับพลัน | พี่กลืนกลั้นอาลัยไว้ในทรวง ฯ | |||
| ๏ มาตะบึงถึงคลองบางกอกน้อย | ยิ่งเศร้าสร้อยเสียใจเป็นใหญ่หลวง | |||
| โทมนัสกลัดกลุ้มถึงพุ่มพ่วง | จนเลยล่วงครรไลเข้าในคลอง | |||
| เห็นตลาดท้องน้ำประจำขาย | บ้างแจวพายอึงอื้อมาซื้อของ | |||
| เห็นสาวสาวแม่ค้าน่าประคอง | พี่มองมองประตาน่าเอ็นดู | |||
| ชั่งงามเหมือนโฉมเฉลาเยาวยอด | ยังไม่ถอดกำไรใส่ตุ้มหู | |||
| น่าสงสารคอนพายมาขายพลู | ถ้าได้อยู่กับพี่จะดีครัน | |||
| พี่จะได้ครอบครองเป็นสองฝ่าย | ไม่หน้าหน่ายแก้วตาจนอาสัญ | |||
| โอ้ว่าจิตคิดไปไม่ได้กัน | รักเท่านั้นเถินอย่ารักเอานักเลย ฯ | |||
| ๏ ถึงวังหลังเป็นวังสงัดเงียบ | เย็นยะเยียบรักรานนิจาเอ๋ย | |||
| แต่ก่อนเปรื่องเรืองฟ้าสง่าเงย | พระคุณเคยปกเกล้าชาวบูรี | |||
| สามพระองค์ทรงชำนาญในการศึก | ออกสะอึกราญรบไม่หลบหนี | |||
| แต่ครั้งพวกพม่ามาราวี | พระต้อนตีแตกยับอัปรา | |||
| ทุกวันนี้มีแต่พระนามเปล่า | พระผ่านเกล้านิพพานนานหนักหนา | |||
| เสียดายองค์พงศ์ขษัตริย์ขัติยา | ชลนานองเนตรสังเวชวัง | |||
| แล้วหวนคิดถึงนุชยิ่งสุดหมอง | พี่มิได้อยู่ครองเหมือนแต่หลัง | |||
| จะร่วงโรยแรมร้างเหมือนอย่างวัง | อนิจจังจากมายิ่งอาลัย ฯ | |||
| ๏ ถึงบ้านบุบุขันสนั่นก้อง | เขาหลอมทองเทถ่ายละลายไหล | |||
| ทรวงพี่ร้อนเหมือนหนึ่งทองในทองไฟ | ทำกระไรร้อนเราจะเบาบาง ฯ | |||
| ๏ ถึงวัดทองทองทาบอยู่ปลาบเปล่ง | พี่แลเล็งเนื้อทองยิ่งหมองหมาง | |||
| คิดไปถึงแหวนทองของน้องนาง | เคยสำอางใส่อวดประกวดกัน | |||
| พี่เคยขอแหวนยอดน้องทอดให้ | มาสอดใส่นิ้วขวับแล้วรับขวัญ | |||
| โอ้อกเอ๋ยเคยชื่นทุกคืนวัน | คิดถึงขวัญนัยนาให้อาวรณ์ ฯ | |||
| ๏ มาถึงวัดชีปะขาวให้เศร้าสร้อย | นาวาลอยลับไปไกลสมร | |||
| พี่กล้ำกลืนโศกาอาทร | สะท้อนถอนจิตใจไม่สบาย ฯ | |||
| ๏ ถึงตำบลบางระมาดอนาถจิต | เหมือนพี่คิดมุ่งมาดสวาทหมาย | |||
| ก็ได้สมชมน้องประคองกาย | แล้วกลับกลายพลัดพรากไปจากทรวง ฯ | |||
| ๏ มาถึงวัดไก่เตี้ยยิ่งเสียจิต | พี่นิ่งคิดเสียดายไม่หายห่วง | |||
| ยิ่งแลลับแก้วตาสุดาดวง | ครรไลล่วงล่องลอยนาวามา ฯ | |||
| ๏ มาถึงวัดพิกุลให้ฉุนชื่น | หอมระรื่นดอกดวงพวงบุปผา | |||
| ดอกพิกุลหล่นกลาดดาษดา | ถ้าน้องมาเห็นจะเก็บไว้ร้อยกรอง | |||
| น่าถนอมหอมกรุ่นพิกุลเอ๋ย | แมลงภู่เชยคลึงเคล้าเป็นเจ้าของ | |||
| แต่ตัวเรามิได้อยู่เป็นคู่ครอง | ทิ้งให้น้องโหยหนอยู่คนเดียว | |||
| สักเมื่อไรจะได้กลับมารับขวัญ | เห็นหลายวันยังจะไปถึงไพรเขียว | |||
| เป็นทุกข์ถึงน้องหญิงจริงจริงเจียว | พี่ก็เปลี่ยวเปล่าใจอาลัยครวญ | |||
| ดูเพื่อนกันที่เขามาเป็นผาสุก | ไม่มีทุกข์ทัศนาพฤกษาสวน | |||
| บ้างก็ชี้ชมพวงมะม่วงพรวน | บ้างก็ชวนชักชี้ให้พี่ดู | |||
| เห็นต้นไม้ชื่อพ้องกับน้องรัก | เพื่อนเขาทักถูกชื่อให้ครือหู | |||
| พี่ก้มหน้านิ่งเฉยไม่เงยดู | กลัวเขารู้เรื่องราวจะฉาวไป ฯ | |||
| ๏ เห็นไม้โศกเป็นดอกออกระดะ | โศกปะทะสองซ้ำจะทำไฉน | |||
| โอ้โศกต้นเข้าระคนกับโศกใจ | ทำกระไรโศกเราจะเบาลง | |||
| เห็นดงรักริมคลองทั้งสองฟาก | ยิ่งรักมากมัวจิตพิศวง | |||
| พี่รักดอกรักจูบรักรูปทรง | รักจนหลงเหลือรักหนักอุรา | |||
| เห็นรักหักเหมือนรักพี่เริดร้าง | จะเว้นว่างเชยชิดกนิษฐา | |||
| ยิ่งคิดถึงงามชื่นกลืนน้ำตา | แล้วรีบมาในวนชลธาร ฯ | |||
| ๏ ถึงบางกรวยให้ระทวยระทดทอด | แทบม้วยมอดมรณังสิ้นสังขาร | |||
| พี่แข็งขืนกลืนกล้ำที่รำคาญ | ทำชื่นบานแย้มเยื้อนกับเพื่อนกัน ฯ | |||
| ๏ มาตะบึงลุถึงบางอ้อยช้าง | ไม่วายว่างวิโยคยิ่งโศกศัลย์ | |||
| นั่งคะนึงถึงนุชสุดรำพัน | แล้วผายผันรีบมาในวาริน | |||
| กระทั่งถึงบางขนุนให้ขุ่นจิต | นั่งพินิจนึกในน้ำใจถวิล | |||
| เห็นขนุนหนามหนาไม่น่ากิน | แต่รสกลิ่นภายในชอบใจคน | |||
| เหมือนรูปชั่วใจดีเจ้าพี่เอ๋ย | ไม่เลือกเลยสุดแท้แต่กุศล | |||
| ที่รูปดีใจชั่วตัวซุกซน | ไม่เป็นผลคบยากลำบากใจ | |||
| แต่ตัวน้องของพี่นี้ดีพร้อม | ควรถนอมแนบชิดพิสมัย | |||
| งามประเสริฐเพริศพริ้งทุกสิ่งไป | ทั้งน้ำใจดีนักน่ารักจริง | |||
| โอ้อาลัยใจหายเสียดายโฉม | เคยประโลมเลียมกอดแม่ยอดหญิง | |||
| มาพลัดพรากจากนุชสุดประวิง | อนาถนิ่งหนาวใจอยู่ในเรือ ฯ | |||
| ๏ มาถึงบางขุนกองให้หมองหมาง | ระยะทางที่จะไปยังไกลเหลือ | |||
| โอ้แต่นี้มีแต่จะหนาวเนื้อ | ไม่ได้เสื้อมาห่มยิ่งตรมใจ | |||
| สุดรำพันอั้นอกวิตกนัก | ด้วยความรักเหลือล้นพ้นวิสัย | |||
| แต่โศกเราเซ้าซี้พิรี้พิไร | จนครรไลล่วงทางมากลางชล ฯ | |||
| ๏ ถึงบ้านจีนจีนมีที่นี่หรือ | จึงเรียกชื่อจีนจามให้ความฉงน | |||
| ชื่อบ้านจีนแล้วทำไมไทยปน | โอ้ตำบลนี้วิบัติอัศจรรย์ ฯ | |||
| ๏ มาถึงบ้านนายไกรฤทัยหมอง | คิดถึงเรื่องไกรทองยิ่งโศกศัลย์ | |||
| เขาเรืองฤทธิ์คิดฆ่าชาละวัน | แล้วชมขวัญโฉมศรีวิมาลา | |||
| เมื่อนางกลับเป็นจระเข้เที่ยวเร่ร่อน | ไกรทองนอนคนเดียวเปลี่ยวนักหนา | |||
| คิดถึงน้องร้องไห้ฟายน้ำตา | อุปมาเหมือนเรานี้เศร้าใจ ฯ | |||
| ๏ มาถึงวัดอุทยานรำคาญจิต | แล้วเพ่งพิศพฤกษาบุปผาไสว | |||
| เหมือนสวนสวรรค์ขั้นฟ้าสุราลัย | หอมดอกไม้น่าดมลมรำเพย | |||
| ถ้าน้องมากับพี่จะชี้บอก | ว่าโน่นดอกสาระภีเจ้าพี่เอ๋ย | |||
| รสสุคนธ์คนชมภิรมย์เชย | เหมือนพี่เคยชมน้องที่ห้องนอน | |||
| เรียมครวญพลางห่างพ้นตำบลวัด | โทมนัสน้อยใจอาลัยสมร | |||
| พระสุริยงทรงรถบทจร | ก็รีบร้อนเรือมาด้วยเร็วพลัน ฯ | |||
| ๏ ถึงบางระนกบางโคเวียงเคียงกันอยู่ | เหมือนอย่างคู่เชยชมภิรมย์ขวัญ | |||
| ทั้งสองบางปากบางไม่ห่างกัน | อัศจรรย์บ้านนี้ดีสุดใจ | |||
| แต่ตัวพี่ผู้เดียวมาเที่ยวท่อง | ให้ห่างห้องห่างมิตรพิสมัย | |||
| เฝ้าครวญคร่ำรำพึงตะบึงไป | ดั่งเปลวไฟเผาอกวิตกมา ฯ | |||
| ๏ ถึงโรงหีบเห็นเขาหีบแต่น้ำอ้อย | ดูหยดย้อยรองไว้ได้นักหนา | |||
| พี่รักน้องถ้าจะรองเอาน้ำตา | คงมากกว่าน้ำอ้อยแล้วกลอยใจ | |||
| ชะรอยรักโฉมฉายมาหลายชาติ | เป็นบุพเพสันนิวาสหรือไฉน | |||
| ยิ่งคิดถึงแก้วตาสุดอาลัย | ในจิตใจพี่นี้ไม่มีสบาย ฯ | |||
| ๏ ถึงบางม่วงเห็นพวงมะม่วงห้อย | คิดจะสอยก็ไม่สมอารมณ์หมาย | |||
| จะปีนต้นเล่าก็ยากลำบากกาย | พี่นึกอายนิ่งอดเหมือนมดแดง | |||
| อดมะม่วงอดได้พี่ไม่อยาก | เป็นแต่ปากพูดแยบให้แอบแฝง | |||
| แต่อดชมพี่นี้ตรมอุราแรง | ไม่รู้แห่งที่จะอดซึ่งรสชม | |||
| ชมอื่นก็ไม่ชื่นเหมือนชมน้อง | ประสมสองสมจิตสนิทสนม | |||
| ถึงจะได้ดอกฟ้าลงมาดม | ในอารมณ์พี่ก็ยังไม่ยินดี | |||
| ไม่ชอบเหมือนทรามเชยพี่เคยชิด | พี่ยิ่งคิดถึงน้องให้หมองศรี | |||
| ไม่เห็นกันวันหนึ่งเหมือนครึ่งปี | หัวอกพี่ร้อนเริงดั่งเพลิงกอง | |||
| อนาถจิตคิดไปแล้วใจหาย | ไม่เว้นวายกำสรดสลดหมอง | |||
| พี่เหลียวกลับลับคุ้งเฝ้ามุ่งมอง | เรือก็ล่องลอยมาในสาคร ฯ | |||
| ๏ ถึงบางใหญ่ใหญ่แต่ชื่อเขาลือเล่า | ไม่ใหญ่เท่าทุกข์พี่ที่จากสมร | |||
| พี่ทุกข์เท่าฟ้าดินคิรินทร | ไม่หยุดหย่อนโศกาน้ำตาคลอ | |||
| มาตามทางบางใหญ่ไกลนักหนา | ไม่เห็นหน้าน้องแก้วพี่แล้วหนอ | |||
| มาถึงด่านด่านเรียกให้เรือรอ | แล้วเลยต่อไปในวนชลธาร ฯ | |||
| ๏ มาถึงวัดส้มเกลี้ยงพอเที่ยงสาย | สกนธ์กายร้อนเริงดังเหลิงผลาญ | |||
| เห็นส้มเกลี้ยงน่าจะกลืนให้ชื่นบาน | เปรี้ยวหรือหวานก็ไม่รู้ดูแต่ตา | |||
| อันส้มสูกลูกไม้ทั้งหลายหมด | ไม่เหมือนรสมิ่งมิตรขนิษฐา | |||
| ครรไลเลยหลีกเลี่ยงส้มเกลี้ยงมา | ไม่รอรารีบรัดตัดตำบล | |||
| ไม่รู้จักชื่อบ้านรำคาญจิต | นั่งพินิจแนวทางมากลางหน | |||
| จนออกทุ่งมุ่งดูพระสุริยน | เมฆหมอกมนหมองมัวเหมือนตัวเรา | |||
| โอ้สงสารสุริยาฟ้าพยับ | จะเลื่อนลับยุคุนธรศิงขรเขา | |||
| พระอาทิตย์ดวงเดียวเปลี่ยวเหมือนเรา | กำสรดเศร้าโศกมาเอกากาย | |||
| ถึงมีเพื่อนเหมือนพี่ไม่มีเพื่อน | เพราะไม่เหมือนนุชนาฏที่มาดหมาย | |||
| มีเพื่อนเล่นก็ไม่เหมือนกับเพื่อนตาย | มีเพื่อนชายก็ไม่เหมือนกับเพื่อนชม | |||
| ถึงจะมีวิมานสถานทิพย์ | ให้ลอยลิบเลิศมนุษย์สุดประถม | |||
| ถ้าไม่มีคู่เคียงเรียงภิรมย์ | จะเตรียมตรมตรึกหาเป็นอาจิณ ฯ | |||
| ๏ มาตะบึงลุถึงหัวโยงเชือก | เป็นโคลนเทือกท้องนาชลาสินธุ์ | |||
| คลองก็เล็กน้ำตื้นเห็นพื้นดิน | ไม่น่ากินน้ำท่าระอาใจ | |||
| ต้องจ้างโยงโยงเรือเหลือลำบาก | ให้ควายลากเรือเลื่อนเขยื้อนไหว | |||
| ผูกระนาวยาวยึดเป็นพืดไป | ทั้งเจ๊กไทยปนกันสนั่นอึง | |||
| ไม่พักแจวพักถ่อให้รอรา | เป็นราคาจ้างประจำลำสลึง | |||
| ควายก็เดินดันดังกันกังกึง | พอเชือกตึงเรือตามกันหลามมา | |||
| จนพลบค่ำน้ำค้างลงพร่างพร้อย | พระจันทร์ลอยเด่นดวงช่วงเวหา | |||
| ดาวประดับวับวามอร่ามตา | ดูท้องฟ้าอ้างว้างกลางอัมพร | |||
| ดูแลทุ่งทุ่งก็กว้างเป็นว่างเปล่า | เหมือนอกเราว่างเว้นไม่เห็นสมร | |||
| เห็นแต่ทุ่งกับป่ายิ่งอาวรณ์ | อนาถนอนนิ่งนึกคะนึงนาง | |||
| ไม่มีมุ้งยุงกัดสะบัดหนาว | ทั้งลมว่าวพัดต้องยิ่งหมองหมาง | |||
| เห็นเพื่อนเรือเมื่อจวนจะรุ่งราง | มีมุ้งกลางกอดเมียอยู่เคลียคลอ | |||
| แสนอาภัพก็แต่เราช่างเปล่าปลอด | ไม่ได้กอดเหมือนอย่างเขาหนอเราหนอ | |||
| นอนก็อัดอุดอู้คุดคู้งอ | ในใจคอคับแคบแทบจะตาย | |||
| ทั้งคับใจคับที่เจ้าพี่เอ๋ย | ไม่หลับเลยจนสว่างกระจ่างฉาย | |||
| เขาโยงเรือรีบรุดไม่หยุดควาย | มาจนสายจึงพ้นตำบลโยง ฯ | |||
| ๏ มาถึงด่านบ้านนอกออกแม่น้ำ | ดูลึกล้ำน่ากลัวตะเข้โขง | |||
| พี่นั่งขืนเรือไว้มิให้โคลง | แจวชะโลงล่องน้ำมาลำเดียว ฯ | |||
| ๏ มาถึงลานตากฟ้าเวลาเช้า | ยิ่งโศกเศร้าเสียใจอาลัยเหลียว | |||
| เป็นทุ่งนาหญ้ารกวิหคเกรียว | กะทุงเที่ยวเลียบหนองคอยมองปลา | |||
| ถ้าแม้นพี่เป็นนกผกโผผิน | จะโบยบินไปรับมิตรขนิษฐา | |||
| นี่ตัวพี่เป็นมนุษย์สุดปัญญา | จะไปมาสารพัดขัดกันดาร | |||
| ทำกระไรขวัญใจจะได้รู้ | พี่คิดอยู่ถึงนุชสุดสงสาร | |||
| เชิญพระพายพัดพาเอาอาการ | ให้ข่าวสารทราบจิตวนิดา | |||
| ยิ่งรำพันตันจิตให้คิดถึง | แทบประหนึ่งจะเด็ดดิ้นสิ้นสังขาร์ | |||
| เรือก็ล่องตามคลองแม่น้ำมา | ไม่รอรารีบผลัดกันแจว ฯ | |||
| ๏ ถึงงิ้วรายหมายคุ้งมุ่งเขม้น | พี่แลเห็นต้นงิ้วเป็นทิวแถว | |||
| แต่ตัวน้องพี่มองไม่เห็นแล้ว | เห็นแต่แนวแม่น้ำนั้นร่ำไป ฯ | |||
| ๏ มาถึงบ้านสามประทวนหวนละห้อย | น้ำเนตรย้อยซึมโซมชโลมไหล | |||
| ให้หิวหอบบอบช้ำระกำใจ | พลางครรไลล่องลอยนาวามา ฯ | |||
| ๏ ถึงนครไชยศรีมีโรงเหล้า | เป็นของเมาตัดขาดไม่ปรารถนา | |||
| ไม่เมาเหล้าเมาแต่รักหนักอุรา | เมายิ่งกว่าเมาเหล้ายิ่งเศร้าใจ | |||
| อันเมารักมักหลงพะวงรัก | ใครจะชักฉุดไว้ก็ไม่ไหว | |||
| กำลังมึนเมามัวไม่กลัวใคร | คงจะไปหารักที่พักพิง | |||
| อันทุกข์โศกโรคร้อนนอนไม่หลับ | เกิดสำหรับร่างกายทั้งชายหญิง | |||
| ด้วยรักกันฟั่นเฝือเหลือประวิง | อนาถนิ่งนอนนึกระลึกกัน | |||
| พี่พลัดพรากจากรักมาพักนี้ | แทบชีวีเชษฐาจะอาสัญ | |||
| ดั่งศรศักดิ์ปักอกวิตกครัน | ให้อัดอั้นอึดใจครรไลจร ฯ | |||
| ๏ ถึงบางแก้วมองเขม้นไม่เห็นแก้ว | เห็นแต่แนวคงคาพฤกษาสลอน | |||
| มีวัดหนึ่งโตใหญ่ใกล้สาคร | สง่างอนช่อฟ้าศาลาตะพาน | |||
| ดูเบื้องบนอาวาสก็ลาดเลี่ยน | ต้นตะเคียนร่มรกปกวิหาร | |||
| มีทั้งสระโกสุมปทุมมาลย์ | บ้างตูมบานเกสรอ่อนละออ | |||
| พี่คิดถึงบัวทองของน้องแก้ว | ยังผ่องแผ้วพรรณรายเสียดายหนอ | |||
| กำลังสดมิได้เศร้าน่าเคล้าคลอ | พี่เคยขอชมเล่นไม่เว้นวัน | |||
| ตั้งแต่พี่พลัดพรากมาจากน้อง | มิได้ต้องบัวทองประคองขวัญ | |||
| ชมแต่บัวริมน้ำยิ่งรำพัน | แสนกระสันต์โศกเศร้าจนเข้าคลอง | |||
| พระสุริย์ฉายสายแสงขึ้นแข็งกล้า | รับเรือมามิได้หยุดพี่สุดหมอง | |||
| ยิ่งร้อนแดดแผดพยับอับละออง | ไม่ผุดผ่องผิวคล้ำระกำใจ | |||
| โอ้อกเอ๋ยเคยอยู่แต่ร่มร่ม | ได้เชยชมชิดน้องไม่หมองไหม้ | |||
| ถึงจะร้อนก็คงเย็นไม่เป็นไร | แม่ดวงใจเคยพัดให้พี่นอน | |||
| เมื่อยามหนาวแนบกายพี่หายหนาว | ไม่ขดคราวเป็นสุขสโมสร | |||
| เมื่อไรอีกจะได้แนบอุระนอน | จะอาวรณ์วุ่นวายไปหลายวัน | |||
| โอ้ปานนี้แก้วพี่จะเป็นไฉน | สำราญใจหรือว่าน้องจะโศกศัลย์ | |||
| พี่จากเจ้าเยาวมาลย์มานานครัน | ยังไม่ทันสั่งความแม่ทรามเชย | |||
| เป็นแต่ลอบชมชิดไม่สิทธิ์ขาด | แรมนิราศร้างมานิจจาเอ๋ย | |||
| ถ้าแม้นมาดคลาดเคลื่อนไม่เหมือนเคย | ไม่อยู่เลยจะสู้ตายด้วยอายคน | |||
| ขอเดชะความรักเป็นหลักแหล่ง | ช่วยตบแต่งให้เขาเห็นว่าเป็นผล | |||
| ขอเชิญเทพทุกสถานพิมานบน | ช่วยเข้าดลใจมิตรให้ติดตาม ฯ | |||
| ๏ รำพันพลางทางมาถึงวัดสิงห์ | พี่นั่งนิ่งนึกไปฤทัยหวาม | |||
| ประณมหัตถ์ทัศนาพระอาราม | แล้วมาตามคลองน้อยละห้อยใจ ฯ | |||
| ๏ ถึงวัดท่าเป็นท่าที่เรือจอด | ไปเปล่าปลอดเรือแพแลไสว | |||
| สิ้นหนทางคงคาชลาลัย | จะขึ้นไปเดินป่าพนาวัน | |||
| สัปบุรุษหยุดเรืออยู่พร้อมหน้า | เสียงเฮฮาอึงอื้อหฤหรรษ์ | |||
| เป็นพวกพ้องเข้าประสบสมทบกัน | จะผายผันพวกเดียวก็เปลี่ยวใจ | |||
| ไปจ้างเกวียนชาวนาสิบห้าเล่ม | บรรทุกเต็มพร้อมกันเสียงหวั่นไหว | |||
| ทั้งหนุ่มสาวเถ้าแก่ออกแซ่ไป | จะเดินไพรให้สนุกไม่ทุกข์ร้อน | |||
| เขาออกเกวียนพร้อมหน้าเวลาบ่าย | แลดูควายเดินระดับสลับสลอน | |||
| เจ้าของหวดตะพดให้บทจร | เกวียนสะท้อนกงสะเทือนเขยื้อนดัง | |||
| ดูดุมวงกงหมุนเป็นฝุ่นฟุ้ง | คนเดินมุ่งมาดมาทั้งหน้าหลัง | |||
| ถืออาวุธกันภัยระไวระวัง | ไม่รอรั้งรีบมาเป็นช้านาน ฯ | |||
| ๏ ถึงบ้านธรรมศาลาพนาสณฑ์ | เป็นบ้านคนใหญ่โตรโหฐาน | |||
| เขาบอกว่าบ้านนั้นแสนกันดาร | ตำข้าวสารกรอกหม้อแต่พอกิน | |||
| ดูเหย้าเรือนเคหาน่าสังเวช | เต็มทุเรศรุงรังไปทั้งสิ้น | |||
| ถึงยากจนทนสู้เขาอยู่ชิน | ไม่ทิ้งถิ่นที่ทางให้ร้างโรย | |||
| แต่ตัวเราร้างนุชมาสุดเนตร | แสนทุเรศร่ำไห้ไม่วายโหย | |||
| ไม่มีความแช่มชื่นสะอื้นโอย | มีแต่โกยทุกข์ล้นมาเดินทาง | |||
| ดูคนอื่นชื่นแช่มเขาแย้มยิ้ม | ไม่เหงาหงิมเหมือนพี่ที่หมองหมาง | |||
| พูดผู้หญิงหยอกเอินให้เพลินพลาง | มาตามทางหิมวันสนั่นมา ฯ | |||
| ๏ ถึงพระโฑณารามพราหมณ์เขาสร้าง | เป็นพระปรางค์แต่บูราณนานนักหนา | |||
| แต่ครั้งตวงพระธาตุพระศาสดา | พราหมณ์ศรัทธาสร้างสรรค์ไว้มั่งคง | |||
| บรรจุพระทะนานทองของวิเศษ | พี่น้อมเกศโมทนาอานิสงส์ | |||
| จุดธูปเทียนอภิวันท์ด้วยบรรจง | ถวายธงแพรผ้าแล้วลาจร | |||
| ดูสองข้างมรรคาล้วนป่าไผ่ | คนตัดใช้ทุกกอตอสลอน | |||
| หนามแขนงแกว่งห้อยรอยเขารอน | บ้างเป็นท่อนแห้งหักทะลักทะลุย | |||
| ที่โคนไผ่ไก่ป่ามาซุ่มซุก | บ้างกกกุกเขี่ยดินกินลุกขลุ่ย | |||
| พอเห็นคนวนบินดินกระจุย | เห็นรอยคุ้ยรอบข้างหนทางจร ฯ | |||
| ๏ บรรลุถึงพระประธมประทับหยุด | สัปบุรุษเซ็งแซ่แลสลอน | |||
| แวะขึ้นไปไหว้พระประธมประณมกร | สโมสรโสมนัสนมัสการ | |||
| ต่างระรื่นชื่นจิตพิศวง | เทียวเวียนวงไหว้รอบขอบสถาน | |||
| พระปรางค์ใหญ่มีอยู่แต่บูราณ | สูงตระหง่านยอดเยี่ยมเทียมอัมพร | |||
| มีบันไดขึ้นไปถึงทักษิณ | แลเห็นสิ้นทุกทิศจิตสยอง | |||
| ดูต้นไม้ในป่าเหมือนหญ้าบอน | ระเนนนอนแนบชิดติดสุธา | |||
| ดูแผ่นดินรายรอบเป็นขอบคัน | เป็นหมอกควันแลไปไกลนักหนา | |||
| ข้างพื้นล่างกลางลานชานชลา | มีพฤกษาร่มรื่นเป็นพื้นทราย | |||
| พี่ชมพลางทางนบอภิวาท | สุคนธชาติบุปผาบูชาถวาย | |||
| สัปบุรุษพร้อมพรั่งทั้งหญิงชาย | กราบถวายวันทาแล้วลาลง | |||
| เที่ยวเลี้ยวลัดทัศนาพระอาวาส | ดูอนาถน้ำจิตพิศวง | |||
| บริเวณวัดวาเป็นป่าดง | ดูงวยงงร่วงรามาช้านาน | |||
| พระประธมของบรมกษัตริย์สร้าง | เป็นพระปรางค์ใหญ่โตรโหฐาน | |||
| สูงเท่านกเขาเหินเกินทะยาน | พระยาพาลก่อสร้างไว้ล้างกรรม | |||
| เธอหลงฆ่าบิตุรงค์ทิวงคต | เขารู้หมดเรื่องความไม่งามขำ | |||
| เธอทำผิดคิดเห็นไม่เป็นธรรม | จึงกลัวกรรมก่อสร้างพระปรางค์ทอง | |||
| พี่ได้ฟังเรื่องราวเขาเล่ามาก | เมื่อยามยากนึกไปฤทัยหมอง | |||
| ไหว้พระปรางค์ทางนึกระลึกน้อง | ให้ตามตรองเตรียมใจครรไลลา | |||
| มาถึงเกวียนเจียนใจจะขาดหาย | เหลียวดูซ้ายแล้วก็แปรมาแลขวา | |||
| เห็นผู้หญิงอื่นอื่นไม่ชื่นตา | แล้วรีบมาพร้อมกันสนั่นดัง ฯ | |||
| ๏ ข้ามห้วยหนองคลองบึงถึงอ้ายก้อง | สกุณร้องรัญจวนถึงนวลหงส์ | |||
| พอโพล้เพล้เวลาจะค่ำลง | ให้งวยงงง่วงเหงาเศร้าฤทัย | |||
| เสียงจักจั่นแจ้วแจ้วให้แว่วหวาด | หนาวอนาถนึกน่าน้ำตาไหล | |||
| ยะเยือกเย็นเส้นหญ้าพนาลัย | วังเวงใจจรมาในราตรี | |||
| แล้วหยุดนอนในป่าเวลาดึก | คะนึงนึกถึงน้องยิ่งหมองศรี | |||
| หักใบไม้ปูลาดกวาดธุลี | กองอัคคีรอบเกวียนเวียนระวัง | |||
| บ้างกินโภชนากระยาหาร | ต่างสำราญสู่สมอารมณ์หวัง | |||
| บ้างก็หาร่มไม้ชิดให้ปิดบัง | พอยับยั้งกายตามยามกันดาร | |||
| แต่ตัวพี่นอนกลางหว่างต้นไม้ | ยกมือไหว้เทวดาพฤกษาสาณฑ์ | |||
| อย่าให้มีโพยภัยสิ่งใดพาน | นมัสการแปดทิศแล้วนิทรา | |||
| จนดึกดื่นเดือนสว่างกระจ่างแจ้ง | จำรัสแสงส่องสอดลอดพฤกษา | |||
| น้ำค้างพรมลมว่าวหนาวอุรา | พี่ห่มผ้าซ้อนผืนไม่ชื่นใจ | |||
| ไม่อุ่นเหมือนแนบกายสายสวาท | โศกไสยาสน์เกลือกกลับไม่หลับใหล | |||
| ลุกขึ้นนั่งหลังอิงแล้วผิงไฟ | ได้ยินไก่เถื่อนขันสำคัญยาม | |||
| เสียงจังหรีดกรีดกริ่งระหริ่งร้อง | เย็นสยองเยี่ยมย่างเข้ายามสาม | |||
| จนแสงทองส่องฟ้าสง่างาม | เรืองอร่ามรุ่งรางสว่างวัน | |||
| ต่างคนก็ตื่นขึ้นพร้อมหน้า | แล้วรีบมาเร็วไวในไพรสัณฑ์ | |||
| ระยะทางกลางไพรยังไกลครัน | แรมอรัญทุเรศสังเกตมา | |||
| หนทางเกวียนเตียนโล่งตลอดลิ่ว | สะพรั่งทิวแถบไม้ไพรพฤกษา | |||
| ระบัดใบรมรื่นพื้นสุธา | ดาษดาดอกดวงก็ร่วงราย | |||
| บ้างทรางผลหล่นหนักเป็นอักนิฐ | ไม่พักปลิดก็ได้ดังใจหมาย | |||
| ถ้าน้องมาเห็นจะพาพี่สบาย | จะชวนสายสุดที่รักให้ชมดง | |||
| ถ้าเหาะได้พี่จะกลับไปรับน้อง | มาชมท้องทุ่งท่าป่าระหง | |||
| ยิ่งคิดถึงมิ่งมิตรจิตพะวง | แทบจะปลงชีวาลีลาจร ฯ | |||
| ๏ มาถึงลาดหญ้าไทรหัวใจหาย | ตะวันสายเสียใจด้วยไกลสมร | |||
| เห็นไฟป่าไหม้ป่ายิ่งอาวรณ์ | ทรวงพี่ร้อนเริงแรงดังแสงไฟ | |||
| เห็นลมพัดหัดควันไปปั่นป่วน | เหมือนลมหวนโหยจิตพิสมัย | |||
| เห็นหนองน้ำน้ำชุ่มสนุ่นไคล | เหมือนน้ำใจที่พี่ช้ำระกำตรอม | |||
| ไม่มีสุขทุกข์โศกด้วยโรครัก | อกจะหักเสียด้วยร้างห่างถนอม | |||
| เดินก็เหนื่อยเมื่อยหนักสะบักสะบอม | จนซูบผอมผิวคล้ำสิ้นน้ำนวล ฯ | |||
| ๏ มาถึงโป่งลูกวัวน่ากลัวผี | เสียงชะนีโหยไห้พิไรหวน | |||
| พี่คิดว่าเสียงนางมาครางครวญ | ให้รัญจวนจรมาในอารัญ | |||
| เห็นต้นไทรใหญ่โตรโหฐาน | สูงตระหง่านเงื้อมป่าพนาสัณฑ์ | |||
| พี่หยุดยั้งนั่งนบอภิวันท์ | พลางรำพันนึกในฤทัยปอง | |||
| คิดถึงเรื่องอุณรุทกับอุษา | พระไทรพาอุ้มสมภิเษกสอง | |||
| แล้วเทวาพาพรากมาจากน้อง | พระร่ำร้องหานางเหมือนอย่างเรา | |||
| พี่จากนุชสุดใจมาไกลนัก | ไม่เห็นพักตร์ทรามประโลมโฉมเฉลา | |||
| เห็นแต่ทิวทางเดินเนินลำเนา | พี่สร้อยเศร้าโศกาลาพระไทร ฯ | |||
| ๏ ถึงหนองโพธิ์โพธิ์มีที่ริมหนอง | ต้นโพธิ์ทองปากป่าคนอาศัย | |||
| ครั้นลมพัดกวัดแกว่งพลิกแพลงใบ | ที่ภายใต้ร่มรื่นชื่นอุรา | |||
| พี่นั่งนบอภิวันท์แล้วผันผาย | ไม่เหือดหายโหยหวนรัญจวนหา | |||
| เห็นนกไม้ในดงพงพนา | ไม่เห็นหน้านิ่มมวลยิ่งครวญคราง ฯ | |||
| ๏ มาถึงห้วยหมอนทองมองเขม้น | และไม่เห็นหมอนทองยิ่งหมองหมาง | |||
| คิดถึงหมอนเคยนอนกับหมอนนาง | ทั้งหมอนข้างหมอนอิงเคยพิงกาย | |||
| เจ้าเคยจัดปัดปูไม่รู้ขาด | พี่ไสยาสน์ด้วยทุกคืนไม่ตื่นสาย | |||
| มาเดินป่าคราวนี้ไม่มีสบาย | ใบไม้รายรองนอนหมอนไม่มี | |||
| โอ้สงสารอาตมานิจจาเอ๋ย | ยังไม่เคยจากน้องจึงหมองศรี | |||
| ช่างจำเพาะเคราะห์ร้ายเมื่อปลายปี | ไม่มีดีขัดสนพ้นประมาณ | |||
| ด้วยราหูจู่จับเข้าทับลักคมน์ | นิราศรักร้อนใจดังไฟผลาญ | |||
| พี่รักน้องมิได้อยู่เป็นคู่นาน | มาเกิดการกำจัดวิบัติเป็น | |||
| พระเคราะห์พามาไกลถึงไพรสัณฑ์ | สักกี่วันจะได้กลับมาเล็งเห็น | |||
| โอ้ที่นอนหมอนข้างจะร้างเย็น | ใครจะเคล้นเคล้าน้องประคองนอน | |||
| วิตกพลางทางเลยครรไลล่วง | ข้ามห้วยห้วงคงคามาสลอน | |||
| บ้างโห่ร้องกับป่าพนานอน | ทุเรศร้อนรีบรัดตัดตำบล ฯ | |||
| ๏ ถึงห้วยกระบอกซอกธารสถานที่ | หนองจะมีคงคาต่อหน้าฝน | |||
| ฤดูแล้งแห้งหายสิ้นสายชล | มีแต่ต้นไม้ล้างข้างลำธาร | |||
| ต้นซึกซากโศกไทรมะไฟป่า | เคี่ยมมะค่าคางแคแสมสาร | |||
| กระเบียนกระบากหมากลิงมะพร้าวตาล | สุดประมาณหมู่ไม้ที่ในดง | |||
| ขี้เกียจกล่าวราวป่าจะช้าถึง | รีบตะบึงมาในไพรระหง | |||
| จนเบี่ยงบ่ายสายแสงพระสุริยง | อุตส่าห์ทรงกายเดินดำเนินจร ฯ | |||
| ๏ มาถึงห้วยปลากดเขาปลดเกวียน | เป็นที่เตียนหยุดประทับสลับสลอน | |||
| ลงอาบน้ำดำเกล้าบรรเทาร้อน | เห็นสาครลึกซึ้งเป็นบึงโต | |||
| ทั้งสองฟากครึ้มครึกล้วนพฤกษา | มีมัจฉาพรั่งพรูอยู่อักโข | |||
| ฝูงสวายว่ายเรียงเคียงเทโพ | ดุกชะโดโดดดิ้นเข้ากินไคล | |||
| ตะเพียนทองล่องลอยอยู่พ้นน้ำ | กระดี่ดำแหวกว่ายอยู่ไหวไหว | |||
| ตะโกกกาปลาสร้อยก็ลอยไป | เข้าแฝงใบจอกกระจับให้ลับกาย | |||
| ยิ่งชมปลาอารมณ์ให้ร้อนจิต | นึกถึงคู่ชีวิตแล้วใจหาย | |||
| ถ้าน้องมาถึงนี่กับพี่ชาย | จะชวนสายสุดที่รักลงสรงชล | |||
| พี่จะชี้ให้ดูหมู่มัจฉา | ที่ว่ายมาเกลือกกลับอยู่สับสน | |||
| แล้วจะชวนเก็บฝักหักอุบล | ให้นิรมลชมธารสำราญใจ | |||
| โอ้ว่าเหล่าเต่าปลานิจจาเอ๋ย | อย่าผุดเลยหามีใครชมไม่ | |||
| น้องของเรามิได้ดูด้วยอยู่ไกล | ผุดให้ใครชมเล่านะเต่าปลา | |||
| โอ้ว่าน้ำเอ๋ยน้ำในลำห้วย | น้ำไม่ช่วยล้างทุกข์ให้สุขา | |||
| ดีแต่ล้างเหงื่อไคลในกายา | กับล้างหน้าล้างร้อนให้ผ่อนเย็น | |||
| จะล้างทุกข์ของพี่นี้สุดยาก | พี่ทุกข์มากอยู่ในใจใครไม่เห็น | |||
| ชะตาตกอกเอ๋ยไม่เคยเป็น | มิได้เว้นว่ายวายคลายรำคาญ | |||
| เห็นสิ่งไรใจหวนให้ครวญคร่ำ | ทุกย่านน้ำแนวหนองคลองละหาน | |||
| ใครจะเป็นเช่นพี่ไม่มีปาน | เหลือประมาณที่รักภัคินี | |||
| ถึงงามขำทำผิดสักร้อยครั้ง | พี่ก็ยังรักใคร่ไม่หน่ายหนี | |||
| ไม่หึงหวงล่วงว่าไม่ด่าตี | ด้วยปรานีอดออมถนอมกัน | |||
| ถึงจะรักหญิงอื่นสักหมื่นโกฏิ | ไม่ปราโมทย์เหมือนนุชสุดกระสันต์ | |||
| มักเบื่อหน่ายหายงามไม่ข้ามวัน | ไม่เหมือนขวัญนัยนาสัจจาจริง | |||
| ถึงสุดสิ้นฟ้าดินไม่สิ้นรัก | จะฟูมฟักเฝ้าประคองแต่น้องหญิง | |||
| ถึงยากเย็นเข็ญใจก็ไม่ทิ้ง | จะรักมิ่งนิรมลจนวันตาย | |||
| ให้น้องรักรักพี่อย่างนี้บ้าง | อย่าเริดร้างรสรักให้หักหาย | |||
| จงคิดถึงยามสะเบยเคยสบาย | อย่าลืมวายรสร่วมภิรมย์ชม | |||
| รำพันพลางทางแลดูพวกเพื่อน | ออกกล่นเกลื่อนรายเรียงเสียงขรม | |||
| ลงอาบน้ำดำดุดบ้างผุดจม | เอาโคลนตนขว้างกันสนั่นไป | |||
| พวกผู้หญิงปลิงกัดสะบัดร้อง | ขึ้นจากหนองปลดปลิงวิ่งไสว | |||
| ที่บางคนกล้าแข็งแรงสุดใจ | ก็แล่นไล่เอาเถิดเกิดพนัน | |||
| พวกผู้ชายว่ายับอยู่สับสน | ได้นางคนหนึ่งแรงแข็งขยัน | |||
| ขยุ้มขยำคลำปะแล้วละกัน | เสียงสนั่นเฮฮาในวารี | |||
| แล้วขึ้นจากคงคาเวลาบ่าย | ทั้งหญิงชายปรีดิ์เปรมเกษมศรี | |||
| ก็ออกเกวียนพร้อมกันด้วยทันที | เกวียนของพี่ออกหน้าพากันจร | |||
| ระรวยรื่นชื่นหอมพะยอมสด | คันธรสโรยร่วงพวงเกสร | |||
| ต้องพระพายชายช่ออรชร | แมลงภู่ฟอนเฝ้าเคล้าประคองชม | |||
| แมลงภู่เป็นคู่ของบุปผา | บูราญว่าเห็นจริงทุกสิ่งสม | |||
| หญิงกับชายก็เป็นคู่ชูอารมณ์ | ชั่วปฐมกัปกัลป์พุทธันดร | |||
| ใครมีคู่พลัดคู่ไม่มีสุข | มักเกิดทุกข์ใหญ่ยิ่งกว่าสิงขร | |||
| เหมือนตัวเรียมร่ำรักหนักอุทร | ด้วยจากจรมิได้อยู่เป็นคู่เชย | |||
| โอ้แม่ดวงพวงพุ่มปทุมทิพย์ | ดูลิบลิบลอยฟ้านิจจาเอ๋ย | |||
| พี่ยังจำกลิ่นได้ไม่ลืมเลย | เป็นคู่เชยชื่นจิตชีวิตเดียว | |||
| ยิ่งคิดไปใจตื้นสะอื้นไห้ | พลางครรไลเลยมาในป่าเขียว | |||
| เห็นค่างลิงวิ่งโลดกระโดดเกรียว | บ้างกลับเหลียวหลังหลอกตะคอกคน | |||
| บางลิงก็เกาะกิ่งพฤกษาโหน | บางลิงโจนจับคว้าผลาผล | |||
| ขี้เกียจดูหมู่ลิงวิ่งซุกซน | ก็รีบรนเร็วมาในป่าดอน ฯ | |||
| ๏ พระสุริยายอแสงลงแฝงเฝือ | ถึงพระยาพายเรือไม่หยุดหย่อน | |||
| ที่ย่านนั้นดูสนุกน่านั่งนอน | เป็นทรายอ่อนขาวสะอาดประหลาดตา | |||
| แต่ปางก่อนเป็นลำแม่น้ำกว้าง | ดูสองข้างยังเห็นเป็นฝั่งฝา | |||
| แต่น้ำแห้งเหือดหายสายชลา | เป็นสุธารื่นราบดังปราบลาน | |||
| ยิ่งพินิจคิดไปแล้วใจหาย | ก็ผันผายล่องลัดพ้นสถาน | |||
| พระสุริยงลงลับโพยมมาน | ก็ข้ามบ้านโป่งมาเข้าป่ารัง ฯ | |||
| ๏ ถึงพระแท่นแสนสนุกทุกข์ค่อยหาย | เห็นรังรายใจปลื้มจนลืมหลัง | |||
| พวกหญิงชายสัปบุรุษก็หยุดยั้ง | เข้าแอบบังพฤกษาริมอาราม | |||
| พอพลบค่ำทำที่จะอาศัย | บ้างปักไม้เกะกะแล้วสะหนาม | |||
| บ้างกองไฟจุดไต้ตะเกียงตาม | ดูอร่ามรายเรียงเคียงกันไป | |||
| แล้วพักผ่อนนอนหลับระงับงีบ | จะแสงทองส่องทวีปสว่างไสว | |||
| เอาธูปเทียนบุปผาสุมาลัย | ชวนกันไปไหว้พระแท่นแผ่นศิลา | |||
| ในระหว่างนางรังทั้งคู่ค้อม | คำนับน้อมกิ่งก้านก็สาขา | |||
| แต่ไม้รังยังรักพระศาสดา | อนิจจาเราเกิดไม่ทันองค์ | |||
| เห็นแต่แท่นแผ่นผายังปรากฏ | แสนกำสรดเศร้าจิตพิศวง | |||
| น้ำเนตรหยัดหยดย้อยเป็นฝอยลง | คิดถึงองค์พระสัพพัญญุตญาณ | |||
| พระองค์โปรดเทวดาและมนุษย์ | ให้สูงสุดสิ้นโอฆสงสาร | |||
| พระชนม์ได้แปดสิบก็นิพพาน | โปรดประทานศาสนาไว้ห้าพัน | |||
| พระองค์เกิดในบูรีกบิลพัสดุ์ | เป็นกษัตริย์ศรีสุขเกษมสันต์ | |||
| มานิพพานในป่าสาละวัน | ถ้าเกิดทันแล้วจะทูลอาราธนา | |||
| มิให้องค์ทรงญาณนิพพานก่อน | ให้ถาวรอยู่สืบพระศาสนา | |||
| ยิ่งคิดไปใจหายฟายน้ำตา | แทบชีวาจะพินาศเพียงขาดใจ | |||
| และเห็นก้อนพระโลหิตประดิษฐาน | ยิ่งสงสารสังเวชน้ำเนตรไหล | |||
| ประคองวางกลางเกล้าเฝ้าพิไร | แล้วกราบไหว้ตั้งวางไว้อย่างเดิม | |||
| ดูพระแท่นแล้วก็แสนจะสังเวช | ถ้าเรืองเดชจะนิมิตมณฑปเสริม | |||
| จะสร้างวัดจัดแจงตกแต่งเติม | ไว้เฉลิมโลกาสถาพร | |||
| นี่จนจิตฤทธีหามีไม่ | ยิ่งคิดไปก็ยิ่งทอดฤทัยถอน | |||
| โอ้พระแท่นแผ่นเผาอยู่ป่าดอน | แต่ปางก่อนที่นี่เป็นที่เมือง | |||
| ชื่อกรุงโกสินรายสบายนัก | เป็นเอกอัครออกชื่อย่อมลือเลื่อง | |||
| ทั้งแก้วแหวนเงินทองก็นองเนือง | ไม่ฝืดเคืองสมบัติกษัตรา | |||
| มีสวนแก้วอุทยานสำราญรื่น | ดูดาดดื่นดอกดวงพวงบุปผา | |||
| ปลูกไม้รังตั้งแท่นแผ่นศิลา | คือแผ่นผาอันนี้ท่านนิพพาน | |||
| ของพระยามลราชประสาทไว้ | ย่อมแจ้งใจทุกประเทศเขตสถาน | |||
| ที่สำคัญมั่นหมายหลายประการ | สมนิพพานเรื่องเทศน์สังเกตฟัง | |||
| แต่บ้านเมืองสูญหายกลายเป็นป่า | พยัคฆาอาศัยดังใจหวัง | |||
| พระอุทยานร้างราเป็นป่ารัง | อนิจจังอนาถจิตอนิจจา | |||
| เดชะบุญได้นบอภิวาท | ไม่เสียชาติที่ได้พบพระศาสนา | |||
| รำพันพลางทางก้มบังคมลา | ถอบออกมาเที่ยวชมพนมเนิน | |||
| ขึ้นคิรีที่ถวายพระเพลิงเผา | บันไดเล่าลดหลั่นเป็นขั้นเขิน | |||
| ขึ้นถึงยอดทอดตาดูน่าเพลิน | เหมือนเหาะเหินเห็นรอบขอบมณฑล | |||
| ดูทางทิศบุรพาน่าวิเวก | เห็นเทียมเมฆกลุ้มเกลื่อนเลื่อนเวหน | |||
| ข้างทิศใต้ทิวไม้เป็นหมอกมน | แลดูคนตัวนิดนิดติดสุธา | |||
| เห็นเขาใหญ่ไกลตะคุ่มชอุ่มเขียว | ดูลดเลี้ยวหลายหลากชะวากผา | |||
| พยับลมกลมกลืนกับพื้นฟ้า | ทัศนานั่งแลอยู่แต่ไกล | |||
| พินิจพลางทางเดินบนเนินผา | เห็นศิลาแวววามงามไสว | |||
| รรณรายพรายแพรวดูแววไว | แลวิไลเลื่อมเลื่อมละลานตา | |||
| บ้างเป็นก้อนกลิ้งกลมบ้างคมแหลม | เป็นแก้วแกมเกิดก้อนชะง่อนผา | |||
| เป็นที่เทพนิรมิตด้วยฤทธา | พิจารณาสมความตามบาลี | |||
| เป็นก้อนแก้วแวววาบประปราบแสง | คือเครื่องแต่งพระศพพระชินสีห์ | |||
| จึงเกิดเป็นบรรพตปรากฏมี | ด้วยเป็นที่ถวายเพลิงเชิงตะกอน | |||
| ยิ่งพิศดูภูผาน้ำตาตก | อยากใคร่ยกโยกยอดให้ถอดถอน | |||
| มาปลูกฝังตั้งวางกลางนคร | ให้ถาวรวันทาบูชาชม | |||
| ยกไม่ไหวจนใจไม่มีฤทธิ์ | สุดจะคิดขุดหินแผ่นดินถม | |||
| แล้วลงจากเขาเขินเนินพนม | เที่ยวเดินชมบุปผาชาติดาษดา | |||
| เห็นลั่นทมลมพัดสลัดร่วง | เป็นพุ่มพวงกลิ่นหอมทั้งจอมผา | |||
| ต้นงอกขึ้นตามพื้นพสุธา | ดาษดาร่มรื่นด้วยพื้นทราย | |||
| เป็นสายหยุดหยุดยืนค่อยชื่นจิต | พี่ยิ่งคิดถึงนุชที่สุดหมาย | |||
| ได้หยุดชมหยุดเชยเคยสบาย | ทั้งหยุดก่ายหยุดกอดแม่ยอดรัก | |||
| มะลิลาเหมือนพี่มาไม่ลาน้อง | ให้ขัดข้องอุทรดังศรปัก | |||
| กระลำพักได้พบประสบพักตร์ | มาไกลนักนึกถึงคะนึงครวญ | |||
| เห็นนางแย้มเหมือนหนึ่งแก้มแม่แย้มยิ้ม | ดูเพราพริ้มสุดงามทรามสงวน | |||
| อบเชยเหมือนพี่เชยเคยชมชวน | ให้นิ่มนวลนอนแนบแอบอุรา | |||
| กาหลงเหมือนพี่หลงลานสวาท | เบญจมาศเหมือนพี่มาดเสน่หา | |||
| พี่ชมพรรณบุปผาชาติหวาดวิญญาณ | แล้วชมป่าไม้รังสะพรั่งไป | |||
| ไม่มีไม้อื่นปนต้นสล้าง | ดูกิ่งกางคดค้อมน้อมไสว | |||
| เป็นดอกดวงร่วงผลัดสะบัดใบ | ที่ภายใต้ราบรื่นด้วยพื้นทราย | |||
| เสียงเรไรจักกระจั่นสนั่นก้อง | สกุณร้องเพรียกหูไม่รู้หาย | |||
| ประดุจเสียงขับรำบำเรอราย | ร้องถวายพระแท่นในแดนดง | |||
| ฟังวิเวกวังเวงดังเพลงสวรรค์ | อัศจรรย์จับจิตพิศวง | |||
| พี่เที่ยวทั่วบริเวณจังหวัดวง | จนเลยหลงลัดทางมากลางไพร | |||
| เห็นพะยอมยางยูงสูงสลอน | ดูซับซ้อนโศกสนต้นไสว | |||
| ตะลิงปลิงปลิงปรางมะทรางไทร | ประคำไก่กันเกราสะเดาดง | |||
| กระถินกระทิมชุมแสงดังแกล้งดัด | เป็นคันฉัตรชูเชิดระเหิดระหง | |||
| ปลิงประดู่ปรูเปรียงพุมเรียงดง | โลดทะนงอินทะนิลและอินจันทน์ | |||
| เป็นพวงผลหล่นกลาดลงดาษดื่น | ระดะพื้นพสุธาวนาสัณฑ์ | |||
| มะขามป้อมน้อมกิ่งลงชิงกัน | เสียงสนั่นเฮฮาในป่าดอน | |||
| พี่เดินพลางทางดูหมู่วิหค | บ้างโผผกบินจับสลับสลอน | |||
| นกกะลิงจับกิ่งกาหลงนอน | กระจาบจรจากรังไปพรั่งพรู | |||
| อีลุ้มเหล่าเขาชวากระทาขัน | เบญจวรรณบินผวาเที่ยวหาคู่ | |||
| นกนางนวลโนรีสีชมพู | น่าเอ็นดูแต่เจ้าสาลิกาทอง | |||
| พี่คะนึงถึงสาลิกาแก้ว | ค่ำลงแล้วใครจะอยู่เป็นคู่สอง | |||
| จะเศร้าทรวงง่วงงงอยู่กรงทอง | หรือจะล่วงลอยบินไปกินไกล | |||
| จวนจะค่ำร่ำตรึกนึกถวิล | นกขมิ้นเหลืองอ่อนจะนอนไหน | |||
| มานอนเพื่อนพี่บ้างในกลางไพร | ให้ชื่นใจเชษฐาสักราตรี | |||
| พิลาปร่ำคร่ำครวญชวนละห้อย | พี่ก็พลอยคร่ำครวญถึงนวลศรี | |||
| พระสุริยายอแสงแฝงคิรี | เสียงชะนีโหยหวนรัญจวนใจ | |||
| เห็นเสือด้อมทรายเดินเนินพนัส | เล็มระบัดใบหญ้าที่อาศัย | |||
| วิ่งคะนองลองเชิงละเลิงใจ | เห็นคนไปวิ่งซอกตอมตรอกเตริน | |||
| หมีกระโดดหมูดุดเที่ยวมุดแฝง | แรดก็แรงกินหนามไม่ขามเขิน | |||
| ชะมดฉะมันหันหาพากันเดิน | ละมั่งเมินมองเมียงฟังเสียงคน | |||
| กระรอกกระแตแย้ตุ่นเที่ยวดุนดุด | บ้างคุ้ยขุดดินป่าพนาสณฑ์ | |||
| พี่เที่ยวเดินดูสนุกทุกตำบล | ก็ต่างคนต่างสำราญบานฤทัย | |||
| ครั้นเย็นย่ำค่ำมืดขมุกขมัว | พี่นึกกลัวกลับมาที่อาศัย | |||
| พระจันทร์ส่องท้องฟ้าพนาลัย | จุดดอกไม้เพลิงพลามตามตะเกียง | |||
| ถวายพระแท่นอุทิศตั้งจิตหวัง | จุดพลุดังก้องลั่นสนั่นเสียง | |||
| กระจายฟุ้งพลุ่งใหญ่ไฟพะเนียง | ขึ้นสูงเพียงปลายรังดังสะท้าน | |||
| บ้างก็จุดอ้ายตื้อเสียงหวือหวูด | กรวดก็ฉูดพุ่งประหลาดอยู่ฉาดฉาน | |||
| มีคนดูกรูเกรียวเที่ยวสำราญ | ประกอบการบูชาประสาจน | |||
| บ้างก็เล่นเต้นรำทำสมโภช | ด้วยปราโมทย์มุ่งหมายฝ่ายกุศล | |||
| บ้างโกนเกล้าเข้าบวชแล้วสวดมนต์ | บ้างนั่งบ่นภาวนาหลับตาไป | |||
| บ้างก็ร้องแก้เพลงกันเครงครื้น | คนพั่งยืนยัดเยียดเบียดไม่ไหว | |||
| เขาเล่นเรื่องขุนแผนแสนอาลัย | เมื่อจรไปรับน้องวันทองมา | |||
| บ้างก็ร้องสักระวาใส่หน้าทับ | ลูกคู่รับเรียบรัดไม่ขัดขวาง | |||
| ข้างเสภากุมกรับขยับพลาง | แล้วครวญครางถึงพิมนิ่มอนงค์ | |||
| พี่พาทย์รับขันขานประสานเสียง | ก็กลมเกลี้ยงกล่อมจิตพิศวง | |||
| คนมาฟังนั่งพร้อมล้อมเป็นวง | บ้างขึ้นลงอัดแอเสียงแซ่เซ็ง | |||
| จนดึกดื่นครื้นครั่นสนั่นมี | ชวนกันตีระฆังดังหง่างเหง่ง | |||
| สัปบุรุษพร้อมกันเมื่อวันเพ็ง | พระจันทร์เปล่งเปลื้องปลดหมดมลทิน | |||
| ดารารายพรายพร่างน้ำค้างย้อย | หวนละห้อยโหยจิตคิดถวิล | |||
| หักใบไม้ลงนอนกับดอนดิน | เขาหลับสิ้นเสียงเงียบยะเยียบเย็น | |||
| พี่นอนโศกเศร้าจิตพิศวง | พอค่ำลงวันนั้นก็ฝันเห็น | |||
| ว่าโลมลูบจูบน้องประคองเคล้น | แม่เนื้อเย็นหยิกข่วนว่ากวนใจ | |||
| พี่กล่าวคำร่ำปลอบให้ชอบชื่น | ระเริงรื่นชื่นจิตพิสมัย | |||
| สะดุ้งตื่นรื่นรสสุมาลัย | น้ำค้างไพรพร่างพรมลมรำเพย | |||
| โอ้น้ำค้างกลางหาวหนาวละห้อย | อย่าหยดย้อยหยุดบ้างน้ำค้างเอ๋ย | |||
| โอ้ดอกดวงพวงพะยอมอย่าหอมเลย | พี่อยากเชยชมชูเรณูนวล | |||
| โอ้พระจันทร์อันสว่างกระจ่างแจ้ง | อย่าเข้าแฝงเมฆมนลมบนหวน | |||
| ขอชมต่างหน้าน้องละอองนวล | อย่าเพ่อด่วนลับเหลี่ยมเมรุไกร | |||
| โอ้ว่าดวงดาราในอากาศ | เดียรดาษแวมวามงามไสว | |||
| ลอยประโลมเลื่อมฟ้านภาลัย | เหมือนดวงใจของพี่ที่เลื่อนลอย | |||
| พี่อยากได้ดวงดาวอันวาววับ | นึกขยับแล้วขยาดไม่อาจสอย | |||
| ชมแต่แสงสุกสว่างอยู่พร่างพร้อย | พี่บุญน้อยนึกปองไม่ต้องการ | |||
| ครั้นแสงทองรองเรืองอร่ามฟ้า | สกุณาร่ำร้องก้องประสาน | |||
| ดาวก็เลื่อนเดือนก็ลับโพยมมาน | รวีวารส่องภพจบสกล | |||
| ก็ชวนกันวันทาลาพระแท่น | พี่สุดแสนเสียดายฝ่ายกุศล | |||
| ให้ครวญคร่ำร่ำรักพระทศพล | ก็ต่างคนต่างสะอื้นกลืนน้ำตา | |||
| พี่ปลดเปลื้องเครื่องภูษิตอุทิศถวาย | แล้วคลี่คลายคลุมพระแท่นที่แผ่นผา | |||
| ก็ชื่นชมโสมนัสด้วยศรัทธา | แล้วก้มหน้าตรวจน้ำเป็นคำไทย | |||
| ขอเดชะภูษาอานิสงส์ | เมื่อปลดปลงชีวิตให้คิดได้ | |||
| อย่ามีมารผจญเข้าดลใจ | เทพไทจงเห็นเป็นพยาน | |||
| ขอให้ข้าได้ตรัสตัดกิเลส | จะข้ามเขตแว่นแคว้นแดนสงสาร | |||
| ให้สำเร็จประโยชน์โพธิญาณ | เข้านิพพานพ้นทุกข์สุขสบาย | |||
| ขอให้สมปรารถนาอย่าช้านัก | สิ่งใดรักขอให้สมอารมณ์หมาย | |||
| ให้พบพระทุกชาติอย่าคลาดคลาย | อย่าให้ตายกลางอายุปัจจุบัน | |||
| ตั้งแต่ชาตินี้ไปจนได้ตรัส | อย่าข้องขัดทรัพย์สินทุกสิ่งสรรค์ | |||
| การสิ่งใดที่หยาบบาปทุกอัน | การสิ่งนั้นอย่าได้พบประสบเลย | |||
| ครั้นตรวจน้ำสำเร็จเสร็จธุระ | พี่ลาพระแท่นทองนะน้องเอ๋ย | |||
| ประดิษฐ์กลอนอ่อนใจด้วยไกลเชย | ไม่หมดเลยเรื่องรักนี้หนักจริง | |||
| ถึงฟ้าดินอิสินธรศิงขรเขา | ไม่หนักเท่าทุกข์พี่นี้สักสิ่ง | |||
| เมื่อยามนอนนอนคิดจิตประวิง | อนาถนิ่งนึกถึงตะบึงไป | |||
| ใช่จะแกล้งแต่งประกวดอวดฉลาด | ทำนิราศรักมิตรพิสมัย | |||
| ด้วยจิตรรักกาพย์กลอนอักษรไทย | จึงตั้งใจแต่คำแต่ลำพัง | |||
| หวังจะให้ลือเลื่องในเมืองหลวง | คนทั้งปวงอย่าว่าเราบ้าหลัง | |||
| ถ้าใครเป็นก็จะเห็นว่าจริงจัง | ประดุจดังน้ำจิตเราคิดกลอน | |||
| ขอเดชะถ้อยคำที่ร่ำเรื่อง | ให้ลือเลื่องเลิศลักษณ์ในอักษร | |||
| ขอเชิญไทเทวราชประสาทพร | ให้สุนทรลือทั่วธานีเอย ฯ | |||
