นิราศพระประธม

จาก ตู้หนังสือเรือนไทย

การปรับปรุง เมื่อ 04:52, 9 กรกฎาคม 2552 (ดูโค้ด) Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (หน้าที่ถูกสร้างด้วย '== ข้อมูลเบื้องต้น == หมวดหมู่:วรรณคดีไทย [[หมวดหมู่…') ← แตกต่างก่อนหน้า		รุ่นปัจจุบันของ 04:55, 9 กรกฎาคม 2552 (ดูโค้ด) Admin (พูดคุย | เรื่องที่เขียน) (→บทประพันธ์)
แถว 6:		แถว 6:
	'''ผู้แต่ง:''' [[สุนทรภู่]]		'''ผู้แต่ง:''' [[สุนทรภู่]]
	== บทประพันธ์ ==		== บทประพันธ์ ==
		+	<tpoem>
		+	๏ ถวิลวันจันทร์ทิวาขึ้นห้าค่ำ
		+	ลงนาวาคลาเคลื่อนออกเลื่อนลำ  พอเสียงย่ำยามสองกลองประโคม
		+	น้ำค้างย้อยพรอยพรมเป็นลมว่าว  อนาถหนาวนึกเคยได้เชยโฉม
		+	มาลับเหมือนเดือนดับพยับโพยม  ยิ่งทุกข์โทมนัสในใจรัญจวน
		+	โอ้หน้าหนาวคราวนี้เป็นที่สุด  ไม่มีนุชแนบชมเมื่อลมหวน
		+	พี่เห็นนางห่างเหยังเรรวน  มิได้ชวนเจ้าไปชมประธมประโทน ฯ
		+
		+	๏ ที่ปลูกรักจักได้ชื่นทุกคืนค่ำ  ก็เตี้ยต่ำตายฝอยกรองกร๋อยโกร๋น
		+	ที่ชื่นเชยเคยรักเหมือนหลักประโคน  ก็หักโค่นขาดสูญประยูรวงศ์
		+	ยังเหลือแต่แม่ศรีสาครอยู่  ไปสิงสู่เสน่หานางสาหงส์
		+	จะเชิญเจ้าเท่าไรก็ไม่ลง  ให้คนทรงเสียใจมิได้เชย ฯ
		+
		+	๏ วัดระฆังตั้งแต่เสร็จสำเร็จศพ  ไม่พานพบภคินีเจ้าพี่เอ๋ย
		+	โอ้แลเหลียวเปลี่ยวใจกระไรเลย  มาชวดเชยโฉมหอมถนอมนวล
		+	จนนาวาคลาคล่องเข้าคลองกว้าง  ตำบลบางกอกน้อยละห้อยหวน
		+	ตลาดแพแลตลอดเขาทอดพวน  แลแต่ล้วนเรือตลาดไม่ขาดคราว
		+	ทุกเรือนแพแลลับระงับเงียบ  ยิ่งเย็นเยียบยามดึกให้นึกหนาว
		+	ในอากาศกลาดเกลื่อนด้วยเดือนดาว  เป็นลมว่าวเฉื่อยฉิวหวิวหวัวใจ
		+	โอ้บางกอกกอกเลือดให้เหือดโรค  แต่ความโศกนี้จะกอกออกที่ไหน
		+	แม้นได้แก้วแววตามายาใจ  แล้วก็ไม่พักกอกดอกจริงจริง ฯ
		+
		+	๏ ดูวังหลังยังไม่ลืมที่ปลื้มจิต  เคยมีมิตรมากมายทั้งชายหญิง
		+	มายามดึกนึกถึงที่พึ่งพิง  อนาถนิ่งน้อยหน้าน้ำตานอง
		+	บางหว้าน้อยน้อยจิตด้วยพิสมัย  น้อยหรือใจจืดจางให้หมางหมอง
		+	หมายว่ารักจักได้พึ่งเหมือนหนึ่งน้อง  เห็นเจ้าของขายหน้าทั้งตาปี
		+	ถึงวัดทองหมองเศร้าให้เหงาเงียบ  เย็นยะเยียบหย่อมหญ้าป่าช้าผี
		+	สงสารฉิมนิ่มน้องสองนารี  มาปลงที่เมรุทองทั้งสองคน
		+	ขอบุญญาอานิสงส์จำนงสนอง  ช่วยส่งสองศรีสวัสดิ์ไปปัฏิสนธิ์
		+	ศิวาลัยไตรภพจบสกล  ประจวบจนได้พบประสบกัน
		+	ทั้งแก้วเนตรเกสรามณฑาทิพย์  จงลอยลิบลุล่วงถึงสรวงสวรรค์
		+	จะเกิดไหนได้อยู่คู่ชีวัน  อย่ามีอันตรายเป็นเหมือนเช่นนี้ ฯ
		+
		+	๏ วัดประขาวขาวเหลือเชื่อไม่ได้  ด้วยดวงใจเจ้ามันคล้ำดำมิดหมี
		+	แม่หม้ายสาวขาวโศกโฉลกมี  เหมือนแม่ศรีสาครฉะอ้อนเอว
		+	โอ้เคราะห์กรรมจำคลาดนิราศร้าง  เพราะขัดขวางความในเหมือนไขว่เฉลว
		+	ทั้งเกลียดลิ้นนินทาพาลาเลว  เหมือนควันเปลวปลิวต้องให้หมองมอม
		+	เสียดายแต่แม่ศรีเจ้าพี่เอ๋ย  จะชวดเชยชวดชิดสนิทสนอม
		+	เหมือนดอกไม้ไกลแดนเพราะแตนตอม  ใครแปลงปลอมปลิดสอยมันต่อยตาย ฯ
		+
		+	๏ บางบำหรุเหมือนบำรุบำรุงรัก  จะพึ่งพักพิศวาสเหมือนมาดหมาย
		+	ไม่เหมือนนึกตรึกตรองเพราะสองราย  เห็นฝักฝ่ายเฟือนลงด้วยทรงโลม
		+	พอสิ้นแพแลล้วนสวนสงัด  พยุพัดฮือฮือกระพือโหม
		+	ยิ่งดึกดาววาววามดังตามโคม  น้ำค้างโซมแสนหนาวให้เปล่าใจ
		+	บางขุนนนท์ต้นลำภูดูหิ่งห้อย  เหมือนเพชรพร้อยพรอยพร่างสว่างไสว
		+	จังหรีดร้องซ้องเสียงเรียงเรไร  จะแลไหนเงียบเหงาทุกเหย้าเรือน
		+	บางระมาดมาดหมายสายสวาท  ว่าสมมาดเหมือนใจแล้วไม่เหมือน
		+	แสนสวาทมาดหมายมาหลายเดือน  มีแต่เคลื่อนแคล้วคลาดประหลาดใจ
		+	วัดไก่เตี้ยไม่เห็นไก่เห็นไทรต่ำ  กอระกำแกมสละขึ้นไสว
		+	หอมระกำก็ยิ่งช้ำระกำใจ  ระกำไม่เหมือนระกำที่ช้ำทรวง
		+	ถึงสวนหลวงหวงห้ามเหมือนความรัก  เหลือที่จักจับต้องเป็นของหลวง
		+	แต่รวยรินกลิ่นผกาบุปผาพวง  ระรื่นร่วงเรณูฟูขจร
		+	โอ้ไม้ต้นคนเฝ้าแต่เสาวรส  ยังปรากฏกลิ่นกล่อมหอมเกสร
		+	แต่โกสุมภุมรินมาบินวอน  ไม่ดับร้อนร่วงกลิ่นให้ดิ้นโดย
		+	ดึกกำดัดสัตว์อื่นไม่ตื่นหมด  แต่นกกดร้องเร้ากระเหว่าโหวย
		+	ระรวยรินกลิ่นโศกมาโบกโบย  โอ้โศกโรงเหมือนพี่ร้างมาทางจร ฯ
		+
		+	๏ ถึงบางขวางปางก่อนว่ามอญขวาง  เดี๋ยวนี้นางไทยลาวแก่สาวสอน
		+	ทำยกย่างขวางแขวนแสนแสงอน  ถึงนางมอญก็ไม่ขวางเหมือนนางไทย
		+	วัดพิกุลฉุนกลิ่นระรินรื่น  โอ้หอมชื่นเช่นกับรสแป้งสดใส
		+	เหมือนพิกุลอุ่นทรวงพวงมาลัย  ที่เคยใส่หัตถ์หอมถนอมนวล
		+	โอ้ยามนี้มิได้เชยเหมือนเคยชื่น  มาหอมรื่นแต่ดอกไม้ที่ในสวน
		+	พระพายโชยโรยรินกลิ่นลำดวน  เหมือนจะชวนชื่นใจเมื่อไกลเชย
		+	บางสนามนึกขามแต่หนามเสี้ยน  หนามทุเรียนรักฉีกอีกเจ้าเอ๋ย
		+	ที่กีดขวางทางความแต่หนามเตย  ไม่น่าเชยน่าชังล้วนรังแตน
		+	ถึงสวนแดนแสนเสียดายสายสวาท  มาสิ้นชาติชนมโลกให้โศกแสน
		+	ไปสวรรค์ชั้นบนคนละแดน  ไม่ร่วมแผ่นภพโลกยิ่งโศกใจ ฯ
		+
		+	๏ ถึงวัดเกดเจตนาแต่การะเกด  ไม่สมเจตนาน่าน้ำตาไหล
		+	เคยสบเนตรเกษน้อยกลอยฤทัย  มาจำไกลกลืนกลั้นที่รัญจวน
		+	น้ำค้างพรมลมชายระบายโบก  หอมดอกโศกเศร้าสร้อยละห้อยหวน
		+	เหมือนโศกร้างห่างเหเสน่ห์นวล  มาถึงสวนโศกช้ำระกำทรวง
		+	เห็นรักน้ำคร่ำคร่าไม่น่ารัก  จะเด็ดหักเสียก็ได้เขาไม่หวง
		+	แต่ละต้นผลลูกดังผูกพวง  ก็โรยร่วงเปล่าหมดไม่งดงาม
		+	เหมือนรักคนคนรักทำยักยอก  จะเก็บดอกเด็ดผลคนก็ขาม
		+	แม้นยางลูกถูกหัตถ์ก็กัดลาม  เหมือนรำรามรักรายริมชายพง ฯ
		+
		+	๏ วัดชะลอใครหนอชะลอฉลาด  เอาอาวาสมาไว้ให้อาศัยสงฆ์
		+	ช่วยชะลอวรลักษณ์ที่รักทรง  ให้มาลงเรือร่วมนวมที่นอน
		+	ถนอมแนบแอบอุ้มประทุมน้อย  แขนจะคอยเคียงวางไว้ต่างหมอน
		+	เมื่อปลื้มใจไสยาอนาทร  จะกล่าวกลอนกล่อมขนิษฐ์ให้นิทรา ฯ
		+
		+	๏ เห็นคลองขวางบางกรวยระทวยจิต  ไม่ลืมคิดนิ่มน้อยละห้อยหา
		+	เคยร่วมสุขทุกข์ร้อนแต่ก่อนมา  โอ้สิ้นอายุเจ้าได้เก้าปี
		+	แต่ก่อนกรรมทำสัตว์ให้พลัดพราก  จึงจำจากนิ่มน้องให้หมองศรี
		+	เคยไปมาหาน้องในคลองนี้  เห็นแต่ที่ท้องคลองนองน้ำตา
		+	สงสารบุตรสุดเศร้าทุกเช้าค่ำ  ด้วยเป็นกำพร้าแม่ชะแง้หา
		+	เขม้นมองคลองบ้านดูมารดา  เช็ดน้ำตาโซมซาบลงกราบกราน
		+	ยิ่งตรอมตรึกดึกดื่นสะอื้นอั้น  จนไก่ขันเอื้อนเอกวิเวกหวาน
		+	เหมือนนิ่มน้องร้องเรียกสำเหนียกนาน  เจียนจะขานหลงแลชะแง้คอย ฯ
		+
		+	๏ บางสีทองคลองบ้านน้ำตาลสด  อร่อยรสซาบซ่านหวานคอหอย
		+	เหมือนปากพี่สีทองของน้องน้อย  เป็นคู่บอกดอกสร้อยสักรวา
		+	ทุกวันนี้พี่ก็เฒ่าเราก็หง่อม  เธอเป็นจอมเราเป็นจนต้องบ่นหา
		+	โอ้จอมพี่สีทองของน้องยา  เมื่อไรจะพาพิมน้อยมากลอยใจ ฯ
		+
		+	๏ บางอ้อช้างโอ้ช้างที่ร้างโขลง  มาอยู่โรงรักป่าน้ำตาไหล
		+	พี่คลาดแคล้วแก้วตาให้อาลัย  เหมือนอกไอยราร้างฝูงนางพัง ฯ
		+
		+	๏ พอจวนรุ่งฝูงนกวิหคร้อง  ประสานซ้องเซ็งแซ่ดังแตรสังข์
		+	กระเหว่าหวานขานเสียงสำเนียงดัง  เหมือนชาววังหวีดเสียงสำเนียงนวล
		+	อโณทัยไตรตรัสจำรัสแสง  กระจ่างแจ้งแจ่มฟ้าพฤกษาสวน
		+	หอมดอกไม้หลายพรรณให้รัญจวน  เหมือนกลิ่นนวลน้ำกุหลาบซึ่งซาบทรวง
		+	โอ้บุปผาสารพัดที่กลัดกลีบ  ครั้นรุ่งรีบบานงามไม่ห้ามหวง
		+	ให้ชื่นชุ่มภุมรินสิ้นทั้งปวง  ได้ซาบทรวงเสาวรสไม่อดออม
		+	แต่ดอกฟ้าส่าหรีเจ้าพี่เอ๋ย  มิหล่นเลยละให้หมู่แมงภู่สนอม
		+	จะกลัดกลิ่นสิ้นรสเพราะมดตอม  จนหายหอมแลกลอกเหมือนดอกกลอย ฯ
		+
		+	๏ ถึงวัดสักเหมือนพึ่งรักที่ศักดิ์สูง  สูงกว่าฝูงเขาเหินเห็นเกินสอย
		+	แม้นดอกฟ้าคลาเคลื่อนหล่นเลื่อนลอย  จะได้คอยเคียงรับประคับประคอง
		+	บางขนุนขุนกองมีคลองกว้าง  ว่าเดิมบางชื่อถนนเขาขนของ
		+	เป็นเรื่องหลังครั้งคราวท้าวอู่ทอง  แต่คนร้องเรียกเฟือนไม่เหมือนเดิม
		+	สุดาใดได้เพื่อนอย่าเฟือนพี่  เหมือนมณีนพรัตน์ฉัตรเฉลิม
		+	อันน้ำในใจรักช่วยตักเติม  ให้พูนเพิ่มพิศวาสอย่าคลาดคลาย
		+	บางนายไกรไกรทองอยู่คลองนี้  ชื่อจึงมีมาทุกวันเหมือนมั่นหมาย
		+	ไปเข่นฆ่าชาละวันให้พลันตาย  เป็นยอดชายเชี่ยวชาญการวิชา
		+	ได้ครอบครองสองสาวชาวพิจิตร  สมสนิทนางตะเข้เสน่หา
		+	เหมือนตัวพี่นี้ได้ครองแต่น้องยา  จะเกื้อหน้าพางามขึ้นครามครัน
		+	ถึงคลองขวางบางระนกโอ้อกพี่  แม้นปีกมีเหมือนหนึ่งนกจะผกผัน
		+	ไปอุ้มแก้วแววตาพาจรัล  มาด้วยกันกับทั้งคู่ที่อยู่ริม
		+	คงร่วมเรือเมื่อว่าตื่นสะอื้นอ้อน  จะคอยช้อนโฉมอุ้มไม่หยุมหยิม
		+	ให้แย้มสรวลชวนเสบยเฝ้าเชยชิม  กว่าจะอิ่มอกแอบแนบนิทรา
		+	บางคูเวียงเสียงเงียบเซียบสงัด  เป็นจังหวัดเวียงสวนล้วนพฤกษา
		+	ดูรูปนางบางคูเวียงเหมือนเหนียงนา  ไม่เหมือนหน้านางนั่งในวังเวียง
		+	เห็นโรงหีบหนีบอ้อยเขาคอยป้อน  มีคนต้อนควายตวาดไม่ขาดเสียง
		+	เห็นน้ำอ้อยย้อยรางที่อ่างเรียง  โอ้พิศเพียงชลนาพี่จาบัลย์
		+	อันลำอ้อยย่อยยับเหมือนกับอก  น้ำอ้อยตกเหมือนน้ำตาพี่กว่าขัน
		+	เขาโหมไฟในโรงโขมงควัน  เหมือนอ้นอั้นอกกลุ้มรุมระกำ
		+	โอ้น้ำในใจคนเหมือนต้นอ้อย  ข้างปลายกร่อยชืดชิมไม่อิ่มหนำ
		+	ต้องหันหีบหนีบแตกให้แหลกลำ  นั่นแลน้ำจึงจะหวานเพราะจานเจือ ฯ
		+
		+	๏ ถึงบางม่วงง่วงจิตคิดถึงม่วง  ต้องจากทรวงเสียใจอาลัยเหลือ
		+	มะม่วงงอมหอมหวนเหมือนนวลเนื้อ  มิรู้เบื่อบางม่วงเหมือนดวงใจ
		+	เห็นต้นรักหักโค่นต้นสนัด  เป็นรอยตัดรักขาดให้หวาดไหว
		+	เหมือนตัดรักหักสวาทขาดอาลัย  ด้วยเห็นใจเจ้าเสียแล้วเจ้าแก้วตา ฯ
		+
		+	๏ ถึงบางใหญ่ให้จอดทอดประทับ  เข้าเทียบกับกิ่งรักไม่พักหา
		+	เมื่อกินข้าวเขาก็หักใบรักมา  จิ้มปลาร้าลองดูด้วยอยู่ริม
		+	อร่อยนักรักอ่อนปลาช่อนย่าง  เปรียบเหมือนนางเนื้อนุ่มที่หยุมหยิม
		+	อยากรู้จักรักใคร่พึ่งได้ชิม  ชอบแต่จิ้มปลาร้าจึงพารวย
		+	โอ้รักต้นคนรักเขาหักให้  ไม่พักได้เด็ดรักไม่พักฉวย
		+	แต่รักน้องต้องประสงค์ถึงงงงวย  ใครไม่ช่วยชักนำให้กล้ำกลืน ฯ
		+
		+	๏ เสพอาหารหวานคาวเมื่อคราวยาก  ล้วนของฝากเฟื่องฟูค่อยชูชื่น
		+	แต่มะแป้นแกนในจะไปคืน  ของอื่นอื่นอักโขล้วนโอชา
		+	เห็นสิ่งของน้องรักฟักจันอับ  แช่อิ่มพลับผลชิดเป็นปริศนา
		+	พี่จรจากฝากชิดสนิทมา  เหมือนแก้วตาตามติดมาชิดเชื้อ
		+	แผ่นขนุนวุ้นแท่งของแห้งสิ้น  แต่ละชิ้นชูใจอาลัยเหลือ
		+	ได้ชื่นชิมอิ่มหนำทั้งลำเรือ  เพราะน้องเนื้อนพคุณกรุณา ฯ
		+
		+	๏ แล้วเข้าทางบางใหญ่ครรไลล่อง  ไปตามคลองเคลื่อนคล้อยละห้อยหา
		+	เห็นสิ่งไรในจังหวัดรัถยา  สะอื้นอาลัยถึงคะนึงนวล
		+	แม้นแก้วตามาเห็นเหมือนเช่นนี้  จะยินดีด้วยดอกไม้ที่ในสวน
		+	ไม่แจ้งนามถามพี่จะชี้ชวน  ชมลำดวนดอกส้มต้นนมนาง
		+	ที่ริมน้ำง้ำเงื้อมจะเอื้อมหัก  เอายอดรักให้น้องเมื่อหมองหมาง
		+	ไม่เหมือนหมายสายสวาทมาขาดกลาง  โอ้อ้างว้างวิญญาณ์ในสาคร ฯ
		+
		+	๏ บางกระบือเห็นกระบือเหมือนชื่อบ้าน  แสนสงสารสัตว์นาฝูงกาสร
		+	ลงปลักเปลือกเกลือกเลนระเนนนอน  เหมือนจะร้อนรนร่ำทุกค่ำคืน
		+	โอ้อกพี่นี้ก็ร้อนเพราะศรรัก  ถึงฝนสักแสนห่าไม่ฝ่าฝืน
		+	แม้นเหมือนรสพจมานเมื่อวานซืน  จะชูชื่นใจพี่ด้วยปรีดิ์เปรม
		+	โอ้เปรียบชายคล้ายนกวิหคน้อย  จะเลื่อนลอยลงสรงกับหงส์เหม
		+	ได้ใกล้เคียงเรียงริมจะอิ่มเอม  แสนเกษมสุดสวาทไม่คลาดคลาย ฯ
		+
		+	๏ ถึงคลองย่านบ้านบางสุนัขบ้า  เหมือนขี้ข้านอกเจ้าเฉาฉงาย
		+	เป็นบ้าจิตคิดแค้นด้วยแสนร้าย  ใครใกล้กรายเกลียดกลัวทุกตัวคน ฯ
		+
		+	๏ ถึงลำคลองช่องกว้างชื่อบางโสน  สะอื้นโอ้อ้างว้างมากลางหน
		+	โสนออกดอกระย้าริมสาชล  บ้างร่วงหล่นแลงามเมื่อยามโซ
		+	แต่ต้นเบาเขาไม่ใช้เช่นใจหญิง  เบาจริงจริงเจียวใจเหมือนไม้โสน
		+	เห็นตะโกโอ้แสนแค้นตะโก  ถึงแสนโซสิ้นคิดไม่ติดตาม
		+	พอสุดสวนล้วนแต่เหล่าเถาสวาด  ขึ้นพ้นพาดเพ่งพิศให้คิดขาม
		+	ชื่อสวาดพาดเพราะเสนาะนาม  แต่ว่าหนามรกระชะกะกาง
		+	สวาดต้นคนต้องแล้วร้องอุ่ย  ด้วยรุกรุยรกเรื้อรังเสือสาง
		+	จนชั้นลูกถูกต้องเป็นกองกลาง  เปรียบเหมือนอย่างลูกสวาทศรียาตรา
		+	ริมลำคลองท้องทุ่งดูวุ้งเวิ้ง  ด้วยน้ำเจิ่งจอกผักขึ้นหนักหนา
		+	ดอกบัวเผื่อนเกลื่อนกลาดดาษดา  สันตะวาสายติ่งต้นลินจง ฯ
		+
		+	๏ ถึงบ้านใหม่ธงทองริมคลองลัด  ที่หน้าวัดเห็นเขาปักเสาหงส์
		+	ขอความรักหนักแน่นให้แสนตรง  เหมือนคันธงแท้เที่ยงอย่าเอียงเอน
		+	ได้ชมวัดศรัทธาสาธุสะ  ไหว้ทั้งพระปฏิมามหาเถร
		+	นาวาล่องคล่องแคล่วเขาแจวเจน  เฟือยระเนนน้ำพร่างกระจ่างกระจาย
		+	ดูชาวบ้านพรานปลาทำลามก  เที่ยวดักนกยิงเนื้อมาเถือขาย
		+	เป็นทุ่งนาป่าไม้รำไรราย  พวกหญิงชายชาวเถื่อนอยู่เรือนโรง ฯ
		+
		+	๏ ที่ริมคลองสองฝั่งเขาตั้งบ้าน  น่าสำราญเรียงรันควันโขมง
		+	ถึงชะวากปากช่องชื่อคลองโยง  เป็นทุ่งโล่งลิบลิ่วหวิวหวิวใจ
		+	มีบ้านช่องสองฝั่งชื่อบางเชือก  ล้วนตมเปือกเปอะปะสวะไสว
		+	ที่เรือน้อยลอยล่องค่อยคล่องไป  ที่เรือใหญ่โป้งโล้งต้องโยงควาย
		+	เวทนากาสรสู้ถอนถีบ  เขาตีรีบเร่งไปน่าใจหาย
		+	ถึงแสนชาติจะมาเกิดกำเนิดกาย  อย่าเป็นควายรับจ้างที่ทางโยง ฯ
		+
		+	๏ ตามแถวทางกลางย่านนั้นบ้านว่าง  เขาปลูกสร้างศาลาเปิดฝาโถง
		+	เจ๊กจีนใหม่ไทยมั่งไปตั้งโรง  ขุดร่องน้ำลำกระโดงเขาโยงดิน
		+	ดูทุ่งกว้างวางเวกหมอกเมฆมืด  บรรพตพืดภูผาพนาสิณฑ์
		+	ฝูงวิหคนกกาเที่ยวหากิน  ตามที่ถิ่นเขตแคว้นทุกแดนดาว
		+	บ้างเดินดินบินว่อนขึ้นร่อนร้อง  ริมขอบหนองนกกระกรุมคุ่มคุ่มขาว
		+	ค้อนหอยย่องมองปลาแข้งขายาว  อีโก้งก้าวโก้งเก้งเขย่งตัว
		+	กระทุงทองล่องเลื่อนดูเกลื่อนกลาด  ไม่คลาคลาดคลอเคลียเหมือนเมียผัว
		+	มีต่างต่างยางกรอกนกดอกบัว  เที่ยวเดินยั้วเยี้ยย่องที่ท้องนา
		+	นกกระจาบคาบคุ่มอีลุ้มร่อน  ดูว้าว่อนเวียนเร่ในเวหา
		+	เห็นยางเจ่าเซาจับคอยสับปลา  นกกระสาซ่องซ่องค่อยย่องเดิน
		+	โอ้ดูนกอกใจให้ไหวหวาด  ยามนิราศเริดร้างมาห่างเหิน
		+	เห็นสิ่งไรใจพี่ไม่มีเพลิน  ส่วนเรือเดินด่วนไปใจจะคืน ฯ
		+
		+	๏ จะออกช่องคลองโยงเห็นโรงบ้าน  เขาเรียกลานตากฟ้าค่อยพาชื่น
		+	โอ้แผ่นฟ้ามาตากถึงภาคพื้น  น่าจะยืนหยิบเดือนได้เหมือนใจ
		+	เจ้าหนูน้อยพลอยว่าฟ้าตกน้ำ  ใครช่างดำยกฟ้าขึ้นมาได้
		+	แม้นแดนดินสิ้นฟ้าสุราลัย  จะเปล่าใจจริงจริงทั้งหญิงชาย ฯ
		+
		+	๏ โอ้ฟังบุตรสุดสวาทฉลาดเปรียบ  ต้องทำเนียบนึกไปก็ใจหาย
		+	ถึงแขวงแควแลลิ่วชื่องิ้วราย  สะอื้นอายออกความเหมือนนามงิ้ว
		+	งามเสงี่ยมเอี่ยมอิ่มเมื่อพริ้มพักตร์  ดูน่ารักเรือนผมก็สมผิว
		+	แสนสุภาพกราบก้มประนมนิ้ว  เหมือนโฉมงิ้วงามราวกับชาววัง ฯ
		+
		+	๏ ถึงย่านน้ำสำประทวนรำจวนจิต  เหมือนใจคิดทวนทบตลบหลัง
		+	ไปลอบโลมโฉมเฉกที่เมฆบัง  เปรียบเหมือนนั่งแอบอุ้มทุกทุ่มโมง ฯ
		+
		+	๏ ถึงปากน้ำลำคลองที่ท้องทุ่ง  เจ๊กเขาหุงเหล้ากลั่นควันโขมง
		+	มีรางรองสองชั้นทำคันโพง  ผูกเชือกโยงยืนชักคอยตักเติม
		+	น่าชมบุญขุนพัฒน์ไม่ขัดข้อง  มีเงินทองทำทวีภาษีเสริม
		+	เมียน้อยน้อยพลอยเป็นสุขไรจุกเจิม  ได้พูนเพิ่มวาสนาเสียกว่าไทย
		+	ทุกวันนี้มีทรัพย์เขานับถือ  เหมือนเราหรือเขาจะรักมิผลักไส
		+	สงสารจนอ้นอั้นให้ตันใจ  จนเข้าในปากน้ำสำประโทน ฯ
		+
		+	๏ ริมลำคลองสองฝั่งสะพรั่งพฤกษ์  พินิจนึกเหมือนหนึ่งเขียนบ้างเกรียนโกร๋น
		+	นกอีลุ้มคุ่มขาบจิบจาบโจน  กระพือโผนโผผินขึ้นบินโบย
		+	บนไม้สูงฝูงเปล้านกเค้ากู่  กระลุมพูโพระโดกเสียงโหวกโหวย
		+	วิเวกใจได้ยินยิ่งดิ้นโดย  ละห้อยโหยหาน้องในคลองลัด
		+	พอมืดมนฝนคลุ้มชอุ่มอับ  โพยมพยับเป็นพยุระบุระบัด
		+	เสียงลมสั่นบันลือกระพือพัด  พิรุณซัดสาดสายลงพรายพราว
		+	ฟ้ากระหึมครึมครั่นให้ปั่นป่วน  เหมือนพี่ครวญคราวทนน้ำฝนหนาว
		+	แวมสว่างอย่างแก้วดูแวววาว  เป็นเรื่องราวรามสูรอาดูรทรวง
		+	เพราะนางเอกเมขลาหล่อนล่อแก้ว  จะให้แล้วแล้วไม่ให้ด้วยใจหวง
		+	เหมือนรักแก้วแววฟ้าสุดาดวง  เฝ้าหนักหน่วงนึกเหมือนจะเคลื่อนคลา ฯ
		+
		+	๏ ถึงบางแก้วแก้วอื่นสักหมื่นแสน  ไม่เหมือนแม้นแก้วเนตรของเชษฐา
		+	ดูรูปนางบางแก้วไม่แผ้วตา  ไม่เหมือนหน้าน้องแก้วที่แคล้วกัน
		+	จนเกินย่านบ้านคลองที่ท้องทุ่ง  เป็นเขตคุ้งขอบป่าพนาสัณฑ์
		+	ทุกถิ่นเถื่อนเรือนโรงโขมงควัน  เป็นสำคัญเขตโขดโตนดตาล ฯ
		+
		+	๏ ถึงโพเตี้ยโพต่ำเหมือนคำกล่าว  แต่โตราวสามอ้อมเท่าพ้อมสาน
		+	เป็นเรื่องราวจ้าวฟ้าพระยาพาน  มาสังหารพระยากงองค์บิดา
		+	แล้วปลูกพระมหาโพธิบนโขดใหญ่  เผอิญให้เตี้ยต่ำเพราะกรรมหนา
		+	อันเท็จจริงสิ่งใดเป็นไกลตา  เขาเล่ามาพี่ก็เล่าให้เจ้าฟัง ฯ
		+
		+	๏ ที่ท้ายบ้านศาลจ้าวของชาวบ้าน  บวงสรวงศาลจ้าวผีบายศรีตั้ง
		+	เห็นคนทรงปลงจิตอนิจจัง  ให้คนทั้งปวงหลงลงอบาย
		+	ซึ่งคำปดมดท้าวว่าจ้าวช่วย  ไม่เห็นด้วยที่จะได้ดังใจหมาย
		+	อันจ้าวผีนี้ถึงรับก็กลับกลาย  ถือจ้าวนายที่ได้พึ่งจึงจะดี
		+	แต่บ้านนอกขอกนาอยู่ป่าเขา  ไม่มีจ้าวนายจึงต้องพึ่งผี
		+	เหมือนถือเพื่อนเฟือนหลงว่าทรงดี  ไม่สู้พี่ได้แล้วเจ้าแก้วตา ฯ
		+
		+	๏ บางกระชับเหมือนกำชับให้กลับหลัง  กำชับสั่งว่าจะคอยละห้อยหา
		+	วานซืนนี้พี่ได้รับกำชับมา  ไม่อยู่ช้ากว่ากำชับจะกลับไป
		+	แต่เป็ดหงส์ลงหาดไม่คลาดคู่  สังเกตดูดังจะพาน้ำตาไหล
		+	เหมือนเสียทีมีเพื่อนไม่เหมือนใจ  ดังดินไร้เส้นหญ้าอนาทร ฯ
		+
		+	๏ ถึงวัดสิงห์สิงสู่อยู่ที่นี่  แต่ใจนี้พี่ไปสิงมิ่งสมร
		+	ถึงตัวจากพรากพลัดกำจัดจร  ยังอาวรณ์หวังเสน่ห์ทุกเวลา ฯ
		+
		+	๏ ถึงวัดท่าท่าน้ำดูฉ่ำชื่น  สำราญรื่นร่มไม้ไทรสาขา
		+	คิดถึงนุชสุดสวาทที่คลาดคลา  จะคอยท่าถามข่าวทุกคราวเครือ ฯ
		+
		+	๏ ถึงบ้านกล้วยกล้วยกล้ายเขารายปลูก  น้ำเต้าลูกเท่ากระติกพริกมะเขือ
		+	กล้วยหักมุกสุกห่ามอร่ามเครือ  อยู่ริมเรือเรียดทางข้างคงคา
		+	คิดถึงเมื่อเรือน้องมาคลองนี้  จะชวนชี้ชมประเทศกับเชษฐา
		+	สะอื้นโอ้โพล้เพล้ถึงเวลา  สกุณาข้ามฝั่งไปรังเรียง
		+	บ้างเริงร้องซ้องแซ่กรอแกรกรีด  หวิวหวิวหวีดเวทนาภาษาเสียง
		+	ลูกอ่อนแอแม่ป้อนชะอ้อนเอียง  บ้างคู่เคียงเคล้าคลอเสียงซอแซ
		+	เอ็นดูนกกกบุตรแล้วสุดเศร้า  เหมือนบุตรเราเคียงข้างไม่ห่างแห
		+	หวนสะอื้นฝืนใจอาลัยแล  ได้เห็นแต่ตาบน้อยละห้อยใจ ฯ
		+
		+	๏ ตะวันรอนอ่อนอับพยับแสง  ดูดวงแดงดังจะพาน้ำตาไหล
		+	ยังรอรั้งสั่งฟ้าด้วยอาลัย  ค่อยไรไรเรืองลับวับวิญญาณ์
		+	พระจันทรจรจำรูญข้างบูรพทิศ  กระต่ายติดแต้มสว่างกลางเวหา
		+	โอ้กระต่ายหมายจันทร์ถึงชั้นฟ้า  เทวดายังช่วยรับประคับประคอง
		+	มนุษย์หรือถือดีว่ามีศักดิ์  มิรับรักเริดร้างให้หมางหมอง
		+	ไม่เหมือนเดือนเหมือนกระต่ายเสียดายน้อง  จึงขัดข้องขัดขวางทุกอย่างไป ฯ
		+
		+	๏ น้ำค้างพรมลมเฉื่อยเรื่อยเรื่อยริ้ว  หนาวดอกงิ้วงิ้วออกดอกไสว
		+	เกสรงิ้วปลิวฟ้ามายาใจ  ให้ทราบในทรวงช้ำสู้กล้ำกลืน
		+	โอ้งิ้วป่าพาหนาวเมื่อคราวยาก  สุดจะฝากแฝงหน้าไม่ฝ่าฝืน
		+	แม้นงิ้วเป็นเช่นงานเมื่อวานซืน  จะชูชื่นช่วยหนาวเมื่อคราวครวญ
		+	โอ้ดูเดือนเหมือนได้ยลวิมลพักตร์  ไม่ลืมรักรูปงามทรามสงวน
		+	กระจ่างแจ้งแสงจันทร์ยิ่งรัญจวน  คะนึงหวนนิ่งนอนอ่อนกำลัง ฯ
		+
		+	๏ ถึงบ้านธรรมศาลาริมท่าน้ำ  เป็นโรงธรรมภาคสร้างแต่ปางหลัง
		+	เดชะคำทำคุณการุณัง  เป็นที่ตั้งศาสนาให้ถาวร
		+	ขอสมหวังดังสวาทอย่าคลาดเคลื่อน  ให้ได้เหมือนหมายรักในอักษร
		+	หนังสือไทยอธิษฐานสารสุนทร  จงถาพรเพิ่มรักเป็นหลักโลม
		+	โอ้เย็นฉ่ำน้ำค้างลงพร่างพร้อย  ให้ละห้อยหวนเห็นเหมือนเช่นโฉม
		+	พอมืดมนฝนพยับอับโพยม  ทรวงจะโทรมเสียเพราะรักที่หนักทรวง ฯ
		+
		+	๏ ถึงถิ่นฐานบ้านเพนียดเป็นเนินสูง  ที่จับจูงช้างโขลงเข้าโรงหลวง
		+	เหตุเพราะนางช้างต่อไปล่อลวง  พลายทั้งปวงจึงต้องถูกมาผูกโรง
		+	โอ้อกเพื่อนเหมือนหนึ่งชายที่หมายมาด  แสนสวาทหวังงามมาตามโขลง
		+	ต้องติดบ่วงห่วงรักชักชะโลง  เสียดายโป่งป่าเขาคิดเศร้าใจ
		+	เข้าจอดท่าหน้าเนินเพนียดช้าง  มีโรงร้างไร้ฝาเข้าอาศัย
		+	พอประทังบังฝนใต้ต้นไทร  พวกผู้ใหญ่หยุดหย่อนเขานอนเรือ
		+	แต่ลูกเล็กเด็กอ่อนนอนชั้นล่าง  น้ำค้างพร่างพรมพราวให้หนาวเหลือ
		+	โอ้รินรินกลิ่นเกสรขจรเจือ  เหมือนกลิ่นเนื้อแนบชิดสนิทใน ฯ
		+
		+	๏ หนาวน้ำค้างพร่างพรมจะห่มผ้า  พออุ่นอารมณ์ระงับได้หลับไหล
		+	ถึงลมว่าวหนาวยิ่งจะผิงไฟ  แต่หนาวใจจากเจ้าให้เศร้าซึม
		+	สงัดเงียบเยียบเย็นทุกเส้นหญ้า  แต่สัตว์ป่าปีบร้องก้องกระหึม
		+	ไม่เห็นหนต้นไม้พระไทรครึม  เสียงงึมงึมเงาไม้พระไทรคะนอง
		+	ทั้งเป็ดผีปี่แก้วแว่วแว่วหวีด  จังหรีดกรีดกรีดเกรียวเสียวสยอง
		+	เสียงหริ่งหริ่งกิ่งไทรเรไรร้อง  แม่ม่ายสองไนเพราะเสนาะใน ฯ
		+
		+	๏ สงสารแต่แม่หม้ายสายสวาท  นอนอนาถหนาวน่าน้ำตาไหล
		+	อ่านหนังสือหรือว่าน้องจะลองใน  เสียดายใจจางจืดไม่ยืดยาว
		+	แม้นยอมใจให้สัตย์จะนัดน้อง  จะร่วมห้องหายหม้ายทั้งหายหนาว
		+	นี่หลงเพื่อนเหมือนเคี้ยวข้าวเหนียวลาว  ลืมข้าวเจ้าเจ้าประคุณที่คุ้นเคย
		+	โอ้คิดอื่นหมื่นแสนไม่แม้นเหมือน  ที่ร่วมเรือนร่วมเตียงเคียงเขนย
		+	สงัดเสียงเที่ยงคืนเคยชื่นเชย  เมื่อไรเลยจะคืนมาชื่นใจ
		+	จวนจะหลับกลับฝันว่าขวัญอ่อน  แนบฉะอ้อนอุ่นจิตพิสมัย
		+	พี่เคยเห็นเช่นเคยเชยฉันใด  จนชั้นไฝที่ริมปากไม่อยากเฟือน
		+	พอฟื้นกายหายรูปให้งูบง่วง  กำสรดทรวงเสียใจใครจะเหมือน
		+	ยังมีคุ้นอุ่นจิตไม่บิดเบือน  มาเป็นเพื่อนทุกข์ยากเมื่อจากจร
		+	ยังเหลือแต่แพรสีที่พี่ห่ม  ขึ้นประธมจะถวายให้สายสมร
		+	แม้นโฉมงามตามมาจะพาจร  เมื่อขวัญอ่อนขึ้นไปชมประธมทอง
		+	โอ้ยามสามยามจากเคยฝากรัก  ได้ฟูมฟักแฝงเฝ้าเป็นเจ้าของ
		+	มาสูญชาติวาสนาน้ำตานอง  มิได้น้องแนบเชยเหมือนเคยเคียง ฯ
		+
		+	๏ พอรุ่งรางวางเวงเสียงเครงครื้น  ปักษาตื่นต่างเรียกกันเพรียกเสียง
		+	โกกิลากาแกแซ่สำเนียง  สนั่นเพียงพิณพาทย์ระนาดประโคม
		+	กระหึมหึ่งผึ้งบินกินเกสร  ทรวงภมรเหมือนพี่เคยได้เชยโฉม
		+	น้ำค้างชะประเปรยเชยชะโลม  พื้นโพยมแย้มสว่างกระจ่างตา
		+	เสพย์อาหารหวานคาวแต่เช้าชื่น  ยังรวยรื่นรินรินกลิ่นบุปผา
		+	กับพวกพ้องสองบุตรสุดศรัทธา  ขึ้นเดินป่าไปตามทางเสียงวางเวง
		+	กระเหว่าหวานขานเสียงสำเนียงเสนาะ  ค้อนทองเคาะค้อนทองเสียงป๋องเป๋ง
		+	เห็นรอยเสือเนื้อตื่นอยู่ครื้นเครง  ให้กริ่งเกรงโห่ฉาวเสียงกราวเกรียว
		+	ต้นกรวยไกรไทรสะแกแคแกรกร่าง  น้ำค้างพร่างพร่างชุ่มชอุ่มเขียว
		+	หนทางอ้อมค้อมคดต้องลดเลี้ยว  พากันเที่ยวชมเนื้อดูเสือดาว
		+	พอแสงแดดแผดร้อนอ่อนอ่อนอุ่น  กระต่ายตุ่นต่างต่างบ้างด่างขาว
		+	สุกรป่าช้ามดเหมือนแมวคราว  เวลาเช้าชักฝูงออกทุ่งนา
		+	เด็กเด็กโดดโลดไล่กระต่ายหลบ  จับประจบหกล้มสมน้ำหน้า
		+	สนุกในไพรพนัสรัถยา  ทั้งบรรดาเด็กน้อยก็พลอยเพลิน ฯ
		+
		+	๏ ครั้นถึงวัดพระประธมบรมธาตุ  สูงทายาทอยู่สันโดษบนโขดเขิน
		+	แลทะมึนทึนเทิ่งดังเชิงเทิน  เป็นโขดเนินสูงเสริมเขาเพิ่มพูน
		+	ประกอบก่อย่อมุมมีซุ้มมุข  บุดีบุกบรรจบถึงนพศูล
		+	เป็นพืดแผ่นแน่นสนิททั้งอิฐปูน  จงเพิ่มพูนพิสดารอยู่นานครัน
		+	แล้วลดเลี้ยวเที่ยวลอบขอบข้างล่าง  ล้วนรอยกวางทรายเกลื่อนไก่เถื่อนขัน
		+	สะพรั่งต้นคนทาลดาวัลย์  ขึ้นพาดพันพงพุ่มชอุ่มใบ
		+	เห็นห้องหับลับลี้เป็นที่สงฆ์  เที่ยวธุดงค์เดินมาได้อาศัย
		+	พลอยศรัทธาพาเพลินเจริญใจ  ถึงบันไดดูโกรกชะโงกงัน
		+	เห็นสูงสุดหยุดแลชะแง้แหงน  ถึงมาตรแม้นบรรลัยคงไปสวรรค์
		+	ต่างอุตส่าห์พยายามต้องตามกัน  ขึ้นถึงชั้นบนได้จิตใจมา ฯ
		+
		+	๏ สงสารสุดบุตรน้อยก็พลอยขึ้น  ไม่เมื่อยมึนเหมือนผู้ใหญ่ไวหนักหนา
		+	ประนมมือถือประทีปเทียนบูชา  ตั้งวันทาทักษิณด้วยยินดี
		+	ได้สามรอบชอบธรรมเป็นกำหนด  กราบประณตกรประนมก้มเกศี
		+	ถวายธูปเทียนบุปผาสุมาลี  กับเทียนที่ฝากถวายนั้นหลายคน
		+	เจ้าของคิดอธิษฐานที่บ้านแล้ว  จงผ่องแผ้วผิวพักตร์ถึงมรรคผล
		+	ให้ผาสุกทุกสมรอย่าร้อนรน  ประจวบจนจะได้ตรัสด้วยศรัทธา
		+	ฉันรับฝากอยากจะใคร่ได้เป็นญาติ  ทุกทุกชาติไปอย่าขาดเหมือนปรารถนา
		+	ให้รักใคร่ไปทุกวันเห็นทันตา  ไปเบื้องหน้านั้นขอให้บริบูรณ์
		+	สาธุสะพระประธมบรมธาตุ  จงทรงศาสนาอยู่อย่ารู้สูญ
		+	ข้าทำบุญคุณพระช่วยอนุกูล  ให้เพิ่มพูนสมประโยชน์โพธิญาณ ฯ
		+
		+	๏ หนึ่งขอฝากปากคำทำหนังสือ  ให้สืบชื่อชั่วฟ้าสุธาสถาน
		+	สุนทราอาลักษณ์เจ้าจักรพาฬ  พระทรงสารศรีเศวตเกศกุญชร ฯ
		+
		+	๏ อนึ่งมนุษย์อุตริติต่างต่าง  แล้วเอาอย่างเทียบทำคำอักษร
		+	ให้ฟั่นเฟือนเหมือนเราสาปในกาพย์กลอน  ต่อโอนอ่อนออกชื่อจึงลือชา ฯ
		+
		+	๏ อนึ่งหญิงทิ้งสัตย์เราตัดขาด  ถึงเนื้อน้ำธรรมชาติไม่ปรารถนา
		+	ข้างนอกนวลส่วนข้างในใจสุดา  เหมือนปลาร้าร้ายกาจอุจาดจริง
		+	ถึงรูปชั่วตัวดำระยำยาก  รู้รักปากรักหน้าประสาหญิง
		+	ถึงปากแหว่งแข้งคอดไม่ทอดทิ้ง  จะรักยิ่งยอดรักให้หนักครัน
		+	จนแก่กกงกเงิ่นเดินไม่รอด  จะสู้กอดแก้วตาจนอาสัญ
		+	อันหญิงลิงหญิงค่างหญิงอย่างนั้น  ไม่ผูกพันพิศวาสให้คลาดคลา ฯ
		+
		+	๏ ขอเดชะพระมหาอานิสงส์  ซึ่งเราทรงศักราชพระศาสนา
		+	เสน่ห์ไหนให้คนนั้นกรุณา  เหมือนในอารมณ์รักประจักษ์ใจ ฯ
		+
		+	๏ หนึ่งน้องหญิงมิ่งมิตรพิศวาส  ซึ่งสิ้นชาติสิ้นภพสบสมัย
		+	ขอคุณพระอานิสงส์ช่วยส่งไป  ถึงห้องไตรตรึงษ์สถานพิมานแมน ฯ
		+
		+	๏ ที่ยังอยู่คู่เคยไม่เชยอื่น  จงปรากฏยศยืนกว่าหมื่นแสน
		+	มั่งมีมิตรพิศวาสไม่ขาดแคลน  ให้หายแค้นเคืองทั่วทุกตัวคน
		+	นารีใดที่ได้รักแต่ลักลอบ  เสน่ห์มอบหมายรักเป็นพักผล
		+	เผอิญขัดพลัดพรากเพราะยากจน  แบ่งกุศลส่งสุดาทุกนารี
		+	ให้ได้คู่สู่สมภิรมย์รัก  ที่สมศักดิ์สมหน้าเป็นราศี
		+	สืบสกุลพูนสวัสดิ์ในปัถพี  ร่วมชีวีสองคนไปจนตาย
		+	แต่นารีขี้ปดโต้หลดหลอก  ให้ออกดอกทุกวี่วันเหมือนมั่นหมาย
		+	ทั้งลิ้นน้องสองลิ้นเพราะหมิ่นชาย  เป็นแม่หม้ายเท้งเต้งวังเวงใจ
		+	ที่จงจิตพิศวาสอย่าคลาดเคลื่อน  ให้ได้เหมือนหมายมิตรพิสมัย
		+	อย่าหมองหมางห่างเหเสน่ห์ใน  ได้รักใคร่ครองกันจนวันตาย
		+	เป็นคู่สร้างทางกุศลจนสำเร็จ  สรรเพชญ์โพธิญาณประมาณหมาย
		+	ยังมิถึงซึ่งนิพพานสำราญกาย  จะกลับกลายเป็นไฉนอย่าไกลกัน ฯ
		+
		+	๏ แม้นเป็นไม้ให้พี่นี้เป็นนก  ให้ได้กกกิ่งไม้อยู่ไพรสัณฑ์
		+	แม้นเป็นนารีผลวิมลจันทร์  ขอให้ฉันเป็นพระยาวิชาธร
		+	แม้นเป็นบัวตัวพี่เป็นแมงภู่  ได้ชื่นชูสู่สมชมเกสร
		+	เป็นวารีพี่หวังเป็นมังกร  ได้เชยช้อนชมทะเลทุกเวลา
		+	แม้นเป็นถ้ำน้ำใจใคร่เป็นหงส์  จะได้ลงสิงสู่ในคูหา
		+	แม้นเนื้อเย็นเป็นเทพธิดา  พี่ขออาศัยเสน่ห์เป็นเทวัญ
		+	กว่าจะถึงซึ่งมหาศิวาโมกข์  เป็นสิ้นโศกสิ้นสุดมนุษย์สวรรค์
		+	เสวยสวัสดิ์ชัชวาลนานอนันต์  เหลือจะนับกัปกัลป์พุทธันดร ฯ
		+
		+	๏ โอ้คิดไปใจหายเสียดายนัก  ที่เคยรักเคยเคียงเคยเรียงหมอน
		+	มาวายวางกลางชาติถึงขาดรอน  ให้ทุกข์ร้อนรนร่ำระกำตรอม
		+	ยังเหลือแต่แพรชมพูของคู่ชื่น  ทุกค่ำคืนเคยชมได้ห่มหอม
		+	พี่ย้อมเหลืองเปลื้องปลดสู้อดออม  เอาคลุมห้อมหุ้มห่มประธมทอง
		+	กับแหวนนางต่างหน้าบูชาพระ  สาธุสะถึงเขาผู้เจ้าของ
		+	ได้บรรจงทรงเครื่องให้เรืองรอง  เหมือนรูปทองธรรมชาติสะอาดตา ฯ
		+
		+	๏ แล้วกราบลาพระประธมบรมธาตุ  เลียบลีลาศแลพินิจทุกทิศา
		+	เห็นไรไรไกลสุดอยุธยา  ด้วยสุธาถมสูงที่กรุงไกร
		+	ที่อื่นเตี้ยเรี่ยราบดังปราบเรี่ยม  ด้วยยืนเยี่ยมสูงกว่าพฤกษาไสว
		+	โอ้เวียงวังยังเขม้นเห็นไรไร  แต่สายใจพี่เขม้นไม่เห็นทรง
		+	ยิ่งเสียวเสียวเหลียวย้ายทั้งซ้ายขวา  ล้วนทุ่งนาเนินไม้ไพรระหง
		+	ภูเขาเคียงเรียงรอบเป็นขอบวง  ในแดนดงดูสล้างล้วนยางยูง
		+	ที่ทุ่งโถงโรงเรือนดูเหมือนเขียน  เห็นช้างเจียนจะเท่าหมูด้วยอยู่สูง
		+	เขาต้อนควายหวายผูกจมูกจูง  เป็นฝูงฝูงไรไรทุกไร่นา ฯ
		+
		+	๏ ในอากาศดาดดูล้วนหมู่นก  บ้างเวียนวกวนร่อนว่อนเวหา
		+	เห็นนกไม้ไพรวันอรัญวา  สะอื้นอาลัยเหลียวด้วยเปลี่ยวใจ
		+	บนประธมลมเอื่อยเรื่อยเรื่อยรื่น  กระพือผืนผ้าปลิวหวิวหวิวไหว
		+	เสียงฮือฮือรื้อร่ำยังค่ำไป  อนาถใจจนสะอื้นกลืนน้ำตา
		+	เห็นไรไรไม้งิ้วละลิ่วเมฆ  ดังฉัตรเฉกชื่นชุ่มพุ่มพฤกษา
		+	สูงสันโดษโสดสุดจึงครุฑา  เธอแอบอาศัยสถานพิมานงิ้ว
		+	เห็นไม้งามนามไม้อาลัยมิตร  รำคาญคิดเขินขวยระหวยหิว
		+	ฉิมพลีปลีอ่อนเกสรปลิว  มาริ้วริ้วรื่นรื่นชื่นชื่นใจ ฯ
		+
		+	๏ โอ้ยามจนอ้นอั้นกระสันสวาท  คิดถึงญาติดังจะพาน้ำตาไหล
		+	แกล้งแลเลยเชยชมพนมไพร  พระปรางค์ใหญ่เยี่ยมฟ้าสุธาธาร
		+	ที่ริมรอบขอบคันข้างชั้นล่าง  เอาอิฐขว้างดูทุกคนไม่พ้นฐาน
		+	แลข้างบนคนข้างล่างที่กลางลาน  สุดประมาณหมายหน้านัยน์ตาลาย
		+	แล้วลาพระจะลงดูตรงโตรก  สูงชะโงกเงื้อมไม้จิตใจหาย
		+	เมื่อขึ้นนั้นขั้นกระไดขึ้นง่ายดาย  จะลงเห็นเป็นว่าหงายวุ่นวายใจ
		+	ต้องผินผันหันหลังลงทั้งสิ้น  ถึงแผ่นดินยินดีจะมีไหน
		+	เที่ยวชมวัดทัศนาศาลาลัย  ต้นโพธิ์ไทรสูงสูงทั้งยูงยาง
		+	ดูเย็นชื่นรื่นร่มพนมมาศ  มะตูมตาดต้นเอื้องมะเฟืองฝาง
		+	นมสวรรค์ลั่นทมต้นนมนาง  มีต่างต่างตันอกตกตะลึง
		+	นมสวรรค์ฉันดูสู้ไม่ได้  เหมือนเตือนใจให้นึกรำลึกถึง
		+	เห็นเล็บนางหมางเมินเดินรำพึง  ชมกระดึงดอกดวงพวงพะยอม
		+	พิกุลใหญ่ใต้ต้นหล่นแชล่ม  ดูกลีบแซมชื่นเชยระเหยหอม
		+	ผลลูกสุกห่ามงามงามงอม  แต่แตนตอมต่อผึ้งหึ่งหึ่งฮือ
		+	เห็นนกเปล้าเขาไฟฝูงไก่เถื่อน  เที่ยวเดินเกลื่อนกลางดินบ้างบินปรื๋อ
		+	เหล่าลูกเล็กเด็กใหญ่ไล่กระพือ  มันบินหวือว่อนลงข้างดงดอน ฯ
		+
		+	๏ ทั้งสระมีสี่มุมปทุมชาติ  ระดาดาดดอกดวงบัวหลวงสลอน
		+	บ้างร่วงโรยโปรยปรายกระจายจร  หอมเกสรเสาวคนธ์ที่หล่นลอย
		+	มีเต่าปลาอาศัยอยู่ในน้ำ  บ้างผุดดำโดดคะนองพ่นฟองฝอย
		+	ฝูงกริมกรายรายเรียงขึ้นเคียงคอย  จะคาบสร้อยเสาวคนธ์ว่ายวนเวียน
		+	เหมือนด้วยรักหนักหน่วงไม่ร่วงหล่น  ให้เวียนวนหวั่นจิตตะขวิดตะเขวียน
		+	แสนสนุกรุกขชาติดาษเดียร  เที่ยวเดินเวียนวนชมประธมทอง ฯ
		+
		+	๏ โบสถ์วิหารท่านสร้างแต่ปางก่อน  มีพระนอนองค์ใหญ่ยังไม่หมอง
		+	หลับพระเนตรเกศเกยเขนยทอง  ดูผุดผ่องพูนเพิ่มเติมศรัทธา ฯ
		+
		+	๏ โอ้เอ็นดูหนูตาบจะกราบก้ม  เปลื้องผ้าห่มนอบนบจบเกศา
		+	ขึ้นห่มพระอธิษฐานให้มารดา  พลอยน้ำตาตกพรากเพราะยากเย็น
		+	แม้นยังอยู่คู่เชยไม่เลยละ  มาไหว้พระก็จะพามาให้เห็น
		+	โอ้ชาตินี้มีกรรมจึงจำเป็น  มาแสนเข็ญขาดมิตรสนิทใน
		+	กราบพระเจ้าเศร้าจิตคิดสังเวช  โอ้น้ำเนตรเอ๋ยกลืนก็ขืนไหล
		+	สารพัดตัดขาดประหลาดใจ  ตัดอาลัยตัดสวาทไม่ขาดความ ฯ
		+
		+	๏ แกล้งพูดพาตาเฒ่าพวกชาวบ้าน  คนโบราณรับไปได้ไต่ถาม
		+	เห็นรูปหินศิลาสง่างาม  เป็นรูปสามกษัตริย์ขัตติย์วงศ์
		+	ถามผู้เฒ่าเล่าแจ้งจึงแต่งไว้  หวังจะให้ทราบความตามประสงค์
		+	ว่ารูปทำจำลองฉลององค์  พระยากงพระยาพานกับมารดา
		+	ด้วยเดิมเรื่องเมืองนั้นถวัลยราชย์  เรียงพระญาติพระยากงสืบวงศา
		+	เอาพานทองรองประสูติพระบุตรา  กระทบหน้าแต่น้อยน้อยเป็นรอยพาน
		+	พอโหรทายร้ายกาจไม่พลาดเพลี่ยง  ผู้ใดเลี้ยงลูกน้อยจะพลอยผลาญ
		+	พระยากงส่งไปให้นายพราน  ทิ้งที่ธารน้ำใหญ่ยังไม่ตาย
		+	ยายหอมรู้จู่ไปเอาไว้เลี้ยง  แกรักเพียงลูกรักไม่หักหาย
		+	ใครถามไถ่ไม่แจ้งให้แพร่งพราย  ลูกผู้ชายชื่นชิดสู้ปิดบัง
		+	ครั้นเติบใหญ่ได้วิชาตาปะขาว  แกเป็นชาวเชิงพนมอาคมขลัง
		+	รู้ผูกหญ้าผ้าพยนต์มนต์จังงัง  มีกำลังลือฤทธิ์พิสดาร
		+	พระยากงลงมาจับก็รับรบ  ตีกระทบทัพย่นถึงชนสาร
		+	ฝ่ายท้าวพ่อมรณาพระยาพาน  จึงได้ผ่านภพผดุงกรุงสุพรรณ
		+	เข้าหาพระมเหสีเห็นมีแผล  จึงเล่าแต่ความจริงทุกสิ่งสรรพ์
		+	เธอรู้ความถามไถ่ได้สำคัญ  ด้วยความนั้นคนเขารู้ทุกผู้คน ฯ
		+
		+	๏ ครั้นถามไถ่ยายหอมก็ยอมผิด  ด้วยปกปิดปฏิเสธซึ่งเหตุผล
		+	เธอโกรธาฆ่ายายนั้นวายชนม์  จึงให้คนก่อสร้างพระปรางค์ประโทน
		+	แทนคุณตามความรักแต่หักว่า  ต้องเข่นฆ่ากันเพราะกรรมเหมือนคำโหร
		+	ที่ยายตายหมายปักเป็นหลักประโคน  แต่ก่อนโพ้นพ้นมาเป็นช้านาน
		+	จึงสำเหนียกเรียกย่านบ้านยายหอม  ด้วยเดิมจอมจักรพรรดิอธิษฐาน
		+	ครั้นเสร็จสรรพกลับมาหาอาจารย์  เหตุด้วยบ้านนั้นมีเนินศีลา
		+	จึงทำเมรุเกณฑ์พหลพลรบ  ปลงพระศพพระยากงพร้อมวงศา
		+	แล้วปลดเปลื้องเครื่องกษัตริย์ขัตติยา  ของบิดามารดรแต่ก่อนกาล
		+	กับธาตุใส่ในตรุบรรจุไว้  ที่ถ้ำใต้เนินพนมประธมสถาน
		+	จึงเลื่องลือชื่อว่าพระยาพาน  คู่สร้างชานเชิงพนมประธมทอง ฯ
		+
		+	๏ ท่านผู้เฒ่าเล่าแจ้งจึงแต่งไว้  หวังจะให้สูงเสริมเฉลิมฉลอง
		+	ด้วยเลื่อมใสในจิตคิดประคอง  ให้เรืองรองรุ่งโรจน์ที่โบสถ์ราม
		+	ก็จนใจได้แต่คำทำหนังสือ  ช่วยเชิดชื่อท่านผู้สร้างไว้ทั้งสาม
		+	ให้ลือชาปรากฏได้งดงาม  พอเป็นความชอบบ้างในทางบุญ
		+	ถ้าขัดเคืองเบื้องหน้าขออานิสงส์  สิ่งนี้จงจานเจือช่วยเกื้อหนุน
		+	ทั้งแก้วเนตรเชษฐาให้การุญ  อย่าเคืองขุ่นข้องขัดถึงตัดรอน ฯ
		+
		+	๏ แล้วลาออกนอกโบสถ์ขึ้นโขดหิน  ตรวจวารินรดทำคำอักษร
		+	ส่งส่วนบุญสุนทราสถาพร  ถึงบิดรมารดาคุณอาจารย์
		+	ถวายองค์มงกุฎอยุธเยศ  ทรงเศวตคชงามทั้งสามสาร
		+	เสด็จถึงซึ่งบุรีนีรพาน  เคยโปรดปรานเปรียบเปี่ยมได้เทียมคน
		+	สิ้นแผ่นดินปิ่นเกล้ามาเปล่าอก  น้ำตาตกตายน้อยลงร้อยหน
		+	โอ้พระคุณทูลกระหม่อมจอมสกล  พระคุณล้นเลี้ยงเฉลิมให้เพิ่มพูน
		+	ถึงล่วงแล้วแก้วเกิดกับบุญฤทธิ์  ยังช่วยปิดปกอยู่ไม่รู้สูญ
		+	สิ้นแผ่นดินทินกรรอนจำรูญ  ให้เพิ่มพูนพอสว่างหนทางเดิน
		+	ดังจินดาห้าดวงช่วงทวีป  ได้ชูชีพช่วยทุกข์เมื่อฉุกเฉิน
		+	เป็นทำนุอุปถัมภ์ไม่ก้ำเกิน  จงเจริญเรียงวงศ์ทรงสุธา ฯ
		+
		+	๏ อนึ่งน้อมจอมนิกรอัปสรราช  บำรุงศาสนสงฆ์ทรงสิกขา
		+	จงไพบูลย์พูนสวัสดิ์วัฒนา  ชนมาหมื่นแสนอย่าแค้นเคือง ฯ
		+
		+	๏ ษิโณทกตกดินพอสิ้นแสง  ตะวันแดงดูฟ้าเป็นผ้าเหลือง
		+	เข้าพลบค่ำร่ำรวีราศีประเทือง  ก็จบเรื่องแต่งชมประธมเอย ฯ
		+	</tpoem>
		+
	== เชิงอรรถ ==		== เชิงอรรถ ==

---

รุ่นปัจจุบันของ 04:55, 9 กรกฎาคม 2552

ข้อมูลเบื้องต้น

ผู้แต่ง: สุนทรภู่

บทประพันธ์

เชิงอรรถ