ม.ร.ว.ลดา สุประดิษฐ ยุคล

[เทาชมพู]

    สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์  ต้นราชสกุลยุคล ทรงเสกสมรสกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมเขตรมงคล พระธิดาในสมเด็จพระราชปิตุลา บรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช กับ หม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา
   ทรงมีพระโอรส 3 พระองค์ คือ
   พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล   
   พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเฉลิมพลฑิฆัมพร   
   พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ
   และทรงมีหม่อมอีกท่านหนึ่ง คือ ม.ร.ว. ลดา สุประดิษฐ์  

   ภาพม.ร.ว.ลดา จาก FB เลาะรั้ว ชมวัง

[เทาชมพู]

   ราชสกุลสุประดิษฐ์ สืบเชื้อสายมาจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุประดิษฐ วรฤทธิราชมหามกุฏ บุรุษยรัตนราชวโรรส กรมหมื่นวิษณุนาถนิภาธร  พระนามเดิมเมื่อประสูติว่า หม่อมเจ้าสุประดิษฐ ทรงเป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 2 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาน้อย  ธิดพระอินทร์อภัย (หรืออดีตเจ้าฟ้าทัศไภย พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี)
   กรมหมื่นวิษณุนาถทรงเป็นพระโอรสหนึ่งในสองพระองค์ที่ประสูตินอกเศวตฉัตร (อีกพระองค์หนึ่งคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส) หมายถึงว่าตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯยังทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ามงกุฎ
   สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 4  พระชันษาเพียง 38 ปี

[เทาชมพู]

รายพระนามพระโอรสธิดา
หม่อมเจ้าสถิตย์เสถียร   
หม่อมเจ้าหญิงจันทร   
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงแก้วกัลยาณี   
หม่อมเจ้าหญิงใหญ่   
หม่อมเจ้าหญิงโสภา หรือโสภานารีรัตน   
หม่อมเจ้าหญิงสฤกษาสัณฐาน
หม่อมเจ้าหญิงผกา หรือพวงผกา
หม่อมเจ้าหญิงสยุมยุพี หรือยุพี   
หม่อมเจ้าสง่างาม   
หม่อมเจ้าปิยะภักดีนาถ
หม่อมเจ้าหญิงวงแข หรือดวงแข   
หม่อมเจ้าหญิงกมลมาต   
หม่อมเจ้างาม   
หม่อมเจ้าเล็ก   

ม.ร.ว.ลดา เป็นธิดาของหม่อมเจ้าสง่างาม  สุประดิษฐ์

[เทาชมพู]

     หม่อมเจ้าสง่างาม  ประสูติแต่หม่อมแช่ม สุประดิษฐ ณ อยุธยา เมื่อปี พ.ศ. 2400    ทรงมีสกุลยศแรกประสูติเป็นหม่อมราชวงศ์ เพราะพระบิดาดำรงพระยศเป็นหม่อมเจ้า  ต่อมา ในสมัยรัชกาลที่ 4  ทรงยกขึ้นเป็น พระเจ้าหลานเธอ  หม่อมเจ้า
   เมื่อเจริญชันษาก็ได้เข้ารับราชการ ทรงสมัครเข้าเป็นนายเสือป่าตั้งแต่แรกตั้งกองเสือป่าในปี พ.ศ. 2454  ได้รับพระราชทานธงประจำตัวนายหมู่เสือป่าเป็นธงพื้นสีขาว (เพราะประสูติวันจันทร์) ลายกลางเป็นภาพพราหมณ์แต่งตัว ซึ่งตรงกับพระนามสง่างาม   
     หม่อมเจ้าสง่างามเป็นข้าราชการส่วนกลางมาตลอด 25 ปี ไม่เคยต้องไปประทับแรมที่ใด ทรงปฏิบัติงานเรียบร้อยเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยกระทั่งในปี พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งเมืองใหม่ขึ้น โดยให้รวมพื้นที่อำเภอคลองสามวา อำเภอแสนแสบ อำเภอเจียรดับ และอำเภอหนองจอก ขึ้นเป็นจังหวัดมีนบุรี แล้วแต่งตั้งหม่อมเจ้าสง่างาม ข้าราชการชั้นเอก ซึ่งทรงรู้จักท้องถิ่นชานเมืองเป็นอย่างดีให้มาปกครองท้องที่แถบตะวันออกของกรุงเทพมหานครแห่งนี้ ท่านจึงเป็นเจ้าเมืองมีนบุรีองค์แรกและองค์เดียว ก่อนปี พ.ศ. 2474 จังหวัดมีนบุรีจึงถูกยุบรวมเข้ากับจังหวัดพระนคร เพื่อประหยัดงบประมาณราชการ เนื่องจากปัญหาเศรษฐกิจตกต่ำหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง
     เมื่อหม่อมเจ้าสง่างามทรงพ้นจากราชการแล้ว ได้ประทับที่วังข้างวัดตรีทศเทพวรวิหาร บั้นปลายได้ประชวรด้วยพระโรคภูมิแพ้และโรคบาดพิศม์ และสิ้นชีพตักษัยเมื่อ 23 เมษายน พ.ศ. 2460 สิริชันษา 60 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดตรีทศเทพวรวิหาร เมื่อวันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2462

[เทาชมพู]

     หม่อมเจ้าสง่างามได้ถวายธิดาเป็นข้าหลวงพระวิมาดาเธอ ฯ  คือม.ร.ว. สรัท ม.ร.ว.สงวน และม.ร.ว. ลดา ทั้งสามจึงเข้าไปอยู่ในวังสวนสุนันทาตั้งแต่ยังเยาว์ 
    ต่อมา ม.ร.ว.ลดาได้เป็นหม่อมในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์  แต่ไม่มีโอรสธิดา
   สมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีฯ สิ้นพระชนม์เมื่อ พ.ศ. 2475 ก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครองไม่กี่เดือน ต่อมาพระวิมาดาเธอฯก็สิ้นพระชนม์ในวันที่ 24 มิถุนายน 2475 วังเมื่อสิ้นเจ้านาย บรรดาผู้อยู่อาศัยในวังต่างก็ "แพแตก" แยกย้ายกันออกไปอยู่ภายนอกจนหมด
    เมื่อเจ้านายส้ินพระชนม์กันหมด  เหลือแต่สมเด็จเจ้าฟ้านิภานภดล กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี ทรงว้าเหว่ที่ไม่เหลือใคร ประกอบกับมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง   2475   ทรงเกรงภัยทางการเมือง จึงเสด็จไปประทับอยู่ที่บันดุงตามคำทูลเชิญของเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์  ทรงนำผู้ติดตามไปด้วยจำนวนหนึ่ง   มีหม่อมลดาตามเสด็จไปด้วย

[เทาชมพู]

     สมเด็จหญิงน้อย เจ้าฟ้านิภานภดลประทับอยูที่บันดุงได้เพียง 3 ปีก็สิ้นพระชนม์ เมื่อพ.ศ. 2478    เมื่อส้ินเจ้านายแล้ว  หม่อมลดาเดินทางกลับมาประเทศไทย
     ท่านพำนักอยู่ในกรุงเทพชั่วระยะหนึ่ง แต่ถูกเพ่งเล็งว่ามีทรัพย์สมบัติที่เจ้าฟ้ากรมหลวงลพบุรีประทานให้  อาจเป็นเหตุให้ถูกยึดทรัพย์ได้   แม้ว่าข่าวนี้เป็นเพียงข่าวลือ  เพื่อตัดปัญหา ม.ร.ว. ลดาจึงตามเสด็จพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามาลิศเสาวรส พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ไปอยู่ที่จ.ชลบุรี
     ณ ที่นั้น  ท่านสร้างบ้านที่วัดเขาบางทราย จ.ชลบุรี ชื่อตึกสมสุขวัลย์   เจ้าจอมม.ร.ว.สดับ ก็ไปปลูกบ้านอยู่ใกล้ๆกัน    ท่านพำนักอยู่นานหลายปี     เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่  2  ญาติๆฝ่ายราชสกุลสุประดิษฐ์ได้อพยพหลบภัยสงครามไปอยู่ด้วย

[เทาชมพู]

ม.ร.ว. ลดา ถึงแก่กรรมประมาณพ.ศ. 2426