คุยกันเรื่องวิลเลียม ซอมเมอเซท มอห์ม (William Somerset Maugham)

[เทาชมพู]

   "One can be very much in love with a woman without wishing to spend the rest of one's life with her."
   คนเราอาจรักผู้หญิงคนหนึ่งมากก็จริง  แต่ก็ไม่ได้หวังว่าจะต้องอยู่ด้วยกันไปจนตลอดชีวิต
   คำคมข้อนี้ตีความได้หลากหลายค่ะ
   มอห์มอาจหมายความว่า
   1 เขา(หรือเรา) อาจรักใครคนหนึ่งมากมายก็จริง  แต่ก็ดูออกว่าเราไม่สามารถอยู่กันได้  อาจด้วยความแตกต่างทางฐานะ สังคม เชื้อชาติ ศาสนา  ก็เลยได้แต่รักทั้งๆรู้ว่าไม่สามารถครองคู่กันได้
   2  ความรักของผู้ชายขึ้นอยู่กับปัจจุบัน  ไม่ใช่อนาคต  คือตอนนี้รักมาก รู้สึกจริงใจแท้แน่นอน ไม่ได้หลอกลวง แต่ก็รู้ว่าความรู้สึกนี้ไม่ได้ยั่งยืน   อาจแปรเปลี่ยนไปตามสิ่งที่เข้ามาในชีวิต   จึงไม่ได้หวังว่ารักแล้วต้องรักตลอดไป
   3  ผู้ชาย(คนไหนคนนั้น)รักประเดี๋ยวประด๋าว   ไม่ยั่งยืน

[เทาชมพู]

    The fact that a great many people believe something is no guarantee of its truth.
    อะไรที่คนจำนวนมากมายมหาศาลเชื่อ ไม่ได้เป็นหลักประกันว่าสิ่งนั้นจะเป็นความจริง
    คนเรามักจะเชื่อสิ่งที่ 'ใครๆเขาก็เชื่อกันทั้งนั้น'  แต่ไม่ค่อยทบทวนว่ามันพิสูจน์ได้หรือไม่ว่าจริง   เช่นความเชื่อเรื่องเครื่องรางของขลัง   เชื่อเรื่องเหนือธรรมชาติ   เชื่อสิ่งที่ครูบาอาจารย์สอน   แต่ไม่เคยเฉลียวใจว่า "ความเชื่อ" กับ "ความจริง" มันคนละอย่างกัน 
    เพียงแต่เห็นทำกันมาแต่โบราณ  ก็ทำตามอย่าง  ไม่จำเป็นต้องพิสูจน์  เพราะทำตามเหมือนๆคนอื่นแล้วสบายใจว่าถ้าเขาได้ผลดี เราก็คงได้เหมือนกัน   
    ทั้งที่สิ่งที่คนหนึ่งทำแล้วได้ผล  ไม่จำเป็นว่าอีกคนทำตามแล้วต้องได้ผลเช่นเดียวกัน   คนหนึ่งไปขูดหาเลขจากต้นมะขามแล้วถูกหวย  ก็ไม่ใช่ความจริงว่าอีกคนไปขูดจากต้นเดียวกันแล้วจะถูกหวยเหมือนกันเป๊ะๆ

[เทาชมพู]

     “Impropriety is the soul of wit.”
     ความไม่เหมาะไม่ควร คือหัวใจสำคัญของการแสดงเชาวน์ปัญญาหรือไหวพริบ
     มอห์มเขียนคำคมสั้นๆทีไร  เป็นต้องตีความยาวเป็นหน้ากระดาษทีนั้น
    คำคมนี้มอห์มดัดแปลงจาก Hamlet ของเชกสเปียร์ ที่เดิมกล่าวว่า brevity is the soul of wit. คำว่า brevity หมายถึงสั้นแบบรัดกุม กะทัดรัด ตรงเป้าหมาย  ไม่ใช่ถ้อยคำที่เย่ินเย้อ พูดวกวนหรือยืดยาว  แต่จับใจความไม่ได้
    ความหมายคือ ถ้าจะเขียนหรือพูดข้อความอะไร ถ้าจะแสดงความฉลาดออกมาแล้ว ต้องพูดสั้นๆกะทัดรัด อธิบายง่ายๆคือพูดให้เฉียบคม จะโดนใจคนฟัง
    ทีนี้มาดูกันว่า ความไม่เหมาะไม่ควรที่ว่าคืออะไร
     “Impropriety" ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงคำพูดหยาบคาย หรือถ่อยสกุล  หรือก้าวร้าว   แต่ค่อนไปทางคำพูดกวนๆ ร้ายๆ แสบๆ  ทำให้คนฟังหัวเราะได้ ด้วยความนึกไม่ถึง หรือจนมุมกับคำตอบที่ได้ยิน
    คำพูดตลกร้าย ที่โดนใจ ก็เข้าข่ายนี้
    หนึ่งในนักเขียนที่มีคำคมแบบนี้คือ Oscar Wilde
    “I can resist everything except temptation.”  
    "ข้าพเจ้าหักห้ามใจได้ทุกเรื่อง    ยกเว้นเรื่องที่มันล่อใจ"  
    ความหมายของคำก็คือ  "ข้าพเจ้าพยายามหักห้ามใจ แต่ไม่สำเร็จ"  แต่ถ้าพูดออกมาตรงๆ เข้าใจง่ายแบบนี้  มนุษย์ทั้งโลกก็พูดกันได้  แต่คำคมอย่างไวลด์พูด มีแต่เขาคนเดียวที่คิดได้    ทำให้ยืนยงมาได้แม้เจ้าตัวจะล่วงลับไปนานแล้วก็ตาม  

[เทาชมพู]

    If 50 million people say a foolish thing, it's still a foolish thing.
    เรื่องงี่เง่านั้น ต่อให้คน 50 ล้านคนพูดเป็นเสียงเดียวกัน   มันก็ยังเป็นเรื่องงี่เง่าอยู่ดี
    มอห์มเน้นที่สาระของคำพูด  ไม่ใช่คะแนนนิยมของคำพูด    สมมุติว่าคนจำนวนมากมายมหาศาลคนพูดตรงกันว่า "ชีวิตคนเราอยู่เฉยๆก็ดีเอง"  ก็ไม่ได้หมายความว่าข้อนี้จะเป็นจริงขึ้นมา

[เทาชมพู]

       "If a nation values anything more than freedom, it will lose its freedom; and the irony of it is that if it is comfort or money that it values more, it will lose that too".
    "หากประเทศใดให้คุณค่ากับสิ่งใดมากกว่าเสรีภาพ ประเทศนั้นจะสูญเสียเสรีภาพ   และที่ตลกก็คือ หากสิ่งที่ประเทศให้คุณค่ามากกว่าส่ิงอื่น คือชีวิตที่สะดวกสบายหรือความมั่งคั่ง  ก็จะสูญเสียสิ่งนั้นไปเช่นกัน"

   มอห์มหมายความว่า เมื่อสังคมมุ่งไปทางสร้างความสำคัญด้านอื่นๆ เช่นความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจ ความมั่นคงหรือความสะดวกสบายในชีวิต มากกว่าสิทธิเสรีภาพของประชาชน   ย่อมแสดงว่าสิทธิเสรีภาพถูกด้อยความสำคัญลง  ทำให้เสี่ยงต่อการที่ประชาชนจะสูญเสียเสรีภาพโดยสิ้นเชิง    เนื่องจากค่านิยมอื่นๆ กลายเป็นจุดศูนย์กลางของนโยบายประเทศไปเสียแล้ว
   มอห์มยังให้ความเห็นต่อไป ว่า หากประเทศมุ่งเน้นความเจริญทางเศรษฐกิจและความสะดวกสบายในชีีวิตประชาชน  แต่ไม่เน้นเสรีภาพของประชาชน   ประเทศก็จะสูญเสียสิ่งนั้นไปเช่นกัน  เพราะความมั่งคั่งอยู่ดีกินดี ไม่สามารถยั่งยืนอยู่ได้หากปราศจากเสรีภาพ  เขาเห็นว่าการยึดมั่นในเสรีภาพของประชาชนเป็นสิ่งสำคัญยิ่งต่อการรักษาผลประโยชน์อื่นๆ ที่สังคมพึงปรารถนา
 
   มอห์มมีชีวิตอยู่ในยุคประชาธิปไตย  เสรีภาพของประชาชนเป็นใหญ่  เพราะมองว่าประชาชนคือคนส่วนใหญ่ของประเทศ  ควรจะตัดสินได้เองว่าอะไรดีอะไรไม่ดีสำหรับพวกเขา    แต่ล่วงมาถึงศตวรรษที่ 21 โลกพบว่า ประชาธิปไตยในหลายประเทศไม่อาจสร้างความมั่นคงหรือแก้ปากท้องของประชาชนได้  จึงนำไปสู่คำถามว่า ถ้ายากจนอยู่ในประเทศประชาธิปไตย กับมีกินมีใช้อยู่ในประเทศที่ไม่ได้ใช้ระบบประชาธิปไตย  อย่างไหนประชาชนควรเลือกกว่ากัน

[เทาชมพู]

   "Love is what happens to a man and a woman who don't know each other".
   "รักคือส่ิงที่เกิดขึ้นได้กับชายและหญิงผู้ไม่รู้จักกัน"
    ปกติแล้ว คนเรารู้สึกเฉยๆกับคนที่เราไม่รู้จัก   เช่นคนที่เห็นกันในรถไฟฟ้า  หรือในร้านอาหาร หรือเจอกันในงานเลี้ยง   แต่มอห์มบอกว่า ความรักเป็นอารมณ์ที่แปลกประหลาด   มันเกิดขึ้นได้แม้แต่กับคนที่ไม่รู้จักกันมาก่อน 
   เราคงเคยอ่านประวัติหรือคำสัมภาษณ์ของคนมีชื่อเสียงบางคน  เม่ื่อเขาเล่าถึงประวัติส่วนตัว    มีหลายคนที่บอกว่าเคยประสบรักแรกพบมาก่อน  พอเห็นหน้าก็รู้ว่าคนนี้ "ใช่เลย"   ต่อมาก็ได้แต่งงานกันจริงๆ อยู่กินกันจนบั้นปลายชีวิต
   มอห์มหมายความเช่นนี้ค่ะ