คุยกันเรื่องวิลเลียม ซอมเมอเซท มอห์ม (William Somerset Maugham)

[เทาชมพู]

     สวัสดีค่ะ คุณ Hally
     ขอเชิญนั่งแถวหน้าในกระทู้นี้ค่ะ   คุณ SILA คุณ Superboy และท่านอื่นๆเขยิบที่ให้แล้ว

     ทีนี้มาดูกันดีกว่า ว่ามอห์มคิดอะไร และนำเสนออะไร
     ประเด็นที่ควรสังเกต
     อย่างที่เกริ่นไว้ในตอนแรกว่า ภาพลักษณ์ของ "แม่" เป็นภาพที่สวยงามในทุกมุมโลก  เป็น "หัตถาครองพิภพจบสากล" หรือ The hand the rules the world   แต่มอห์มเหมือนคนที่มองเห็นเงามืดข้างหลัง ขณะที่คนอื่นๆมองเห็นหลอดไฟ
     นั่นคือ  ความเป็น “แม่” ที่กลายเป็น “ปีศาจ”
     ไม่มีใครปฏิเสธได้ว่า ลา คาชิรา รักลูกชายอย่างหมดใจ  เป็นรักแท้ จดจ่อ แน่วแน่ ห่วงใย ปกป้อง   แต่ไม่ใช่รักแบบทะนุถนอม อ่อนหวาน ละมุนละไม เสียสละ อย่างที่เราอ่านกลอนในวันแม่
     นี่คือความรักที่ครอบครอง ความรักที่หวงแหน จนกลายเป็น ปีศาจ  ไม่ใช่ แม่พระ
     Maugham ไม่กลัวคนอ่านจะด่าเอายับเยินที่บังอาจเสนอภาพแม่ในมุมร้าย   เขาตั้งใจเสนออีกมุมที่คนทั่วไปอาจไม่รู้จัก หรือต่อให้รู้จักก็ไม่เข้าใจ   สิารของเขาคือสิ่งที่เรียกว่าความรักอาจกลายเป็นยาพิษ หากว่ามันล้ำเส้นเกินกว่าขอบเขตที่ควรเป็น   
    ล้ำเส้นอย่างไร?  มีด้วยหรือ ความรักที่ล้ำเส้นจนกลายเป็นยาพิษ?
    มีค่ะ   มันคือ ความรักแบบกักขัง เป็นความรักที่ไม่ยอมให้ลูกมีชีวิตของตัวเอง

[SILA]

            เมื่อจับประเด็น ด้านมืด - อาการหนักรักลูกมากเกินปกติจนหวงเกินเบอร์  น่าจะปรับคู่ปรับ-สก๊อยให้มี
ความสว่างบ้าง ไม่ต้องถึงกับจ้า, พอสลัวๆ ก็ยังดี (เช่น เป็นสาวโรงงานสู้ชีวิต สู้คน,แต่ไม่เที่ยวไปชนใคร)
จะได้มีความตัดกันจนเห็นได้ชัดถึงความมืดของแม่ที่มีปัญหาหวงแหนลูกกับแฟนที่ไม่ได้มีข้อเสียมีตำหนิชัดเจนจริงจัง
            พอแฟนในเรื่องออกมาเป็นสก๊อยแรงจัด จึงเป็นเหตุให้เข้าใจได้ว่าทำไมแม่ต้องห่วงหวงลูกและพยายามขัดขวาง
อย่างเต็มที่ (ความมืดสาวสก๊อยทอนด้านมืดของแม่) และเมื่อสก๊อยไม่ยอมหยุดยังมีทีท่าท้าทาย สติแม่ก็เลยหลุด
           ส่วนฉากตาย ยังอยากให้เป็นการใช้มีดขู่แล้วเกิดอุบัติเหตุ หรือดึงรั้งจนตกบันไดลงไปถึงตายมากกว่า
การจงใจแทงให้ถึงตายแล้วถามซ้ำอีกว่าตายยัง ดูเป็นการป้ายสีดำจัดใส่ตัวละคร,ไม่ให้มีด้านสลัวบ้างเลย

            สแกนกูเกิ้ลดูบางส่วน - แม่ท่านมอมตายจากไปเมื่อท่านมอมอายุ 8 ขวบ ยังความสูญเสียเศร้าโศกอย่างใหญ่หลวง
และไม่เลือนหายต่อด.ช.มอมที่รักแม่มาก ในนิยายเรื่อง The Kite มีเนื้อเรื่องอิง Oedipus complex (ปมรักแม่ชังพ่อ)

[เทาชมพู]

   สังคมของไทย-รวมทั้งสังคมโลก เน้นความรักที่แม่มีต่อลูกน้อยเป็นหลักใหญ่   คำว่า"พระคุณ" "กตัญญูรู้คุณ" และ"ตอบแทนพระคุณ" เกิดขึ้นจากจุดนี้
    ตอนลูกยังเล็ก   ถ้าเกิดมีคนแปลกหน้าเข้ามาจับตัว    เด็กขัดขืนและร้องหาแม่  แม่ก็จะเข้ามาปกป้อง  กอดลูกไว้แน่นไม่ให้ใครมาเอาตัวไปได้ แม้แต่ต้องแย่งชิงต่อสู้กับคนนั้นแม่ก็ทำ
   นี่คือพระคุณของแม่
   แต่ถ้าลูกโตเป็นหนุ่มเป็นสาวแล้ว  มีคนจากภายนอกจะมาเอาตัวลูกไปอยู่กับเขา   แม่ก็ยังกอดลูกไว้แน่นไม่ให้ใครเอาตัวไปได้  ปกป้องทุกทางที่จะรักษาลูกเอาไว้
   นี่คือปัญหา
   เพราะว่าธรรมชาติสร้างสิ่งมีชีวิตทุกอย่างให้เจริญเติบโต ไม่สามารถดำรงอยู่ในสถานะเดิมได้ตั้งแต่เกิดจนตาย  แม้แต่ต้นไม้ที่ใส่กระถางไว้ เมื่อมันโตขึ้น รากยังดันกระถางแตก จนต้องเอาลงดินให้เติบโตได้เต็มที่      ลูกนกบินออกจากรังเมื่อปีกแข็งแรงดีแล้ว    ลูกสัตว์ต่างๆเมื่อโตเต็มตัวก็ไม่เคล้าเคลียอยู่กับแม่   แต่แยกไปหากินของมันเอง
   ดังนั้น ถ้าแม่คนไหนยังปฏิบัติต่อลูกเหมือนเขาเป็นเด็กน้อย แม่ต้องโอบอุ้มคุ้มครองไม่ให้คนภายนอกเข้ามาแตะต้องได้  แม่คนนั้นก็ฝืนธรรมชาติ    สิ่งที่เข้าใจว่าเป็นความรัก ที่จริงคือการครอบครองเป็นเจ้าเข้าเจ้าของ  และที่สำคัญคือไม่ยอมรับรู้ว่าคนเราเมื่อเติบโต ต้องมีชีวิตของเขาเอง   ไม่ใช่ถูกผนึกเข้ากับชีวิตของแม่จนแยกกันไม่ออก

[เทาชมพู]

   ทีนี้ มาดูในมุมของสาวสก๊อยโรซาเลียบ้าง
   พื้นฐานของหล่อนเป็นสาวสลัม  อยู่มาได้โดยไม่ต้องอาศัยการขัดเกลากิริยามารยาท   ไม่ต้องกระมิดกระเมี้ยนกับความรู้สึก  รักก็ตอบสนอง   ไม่รักก็ด่า  ถูกใจหนุ่มคนไหนก็เชิญชวนเขา ตรงไปตรงมา
   ถ้าหากว่ามีสาวอีกคนหนึ่งทอดสะพานให้หนุ่มหล่อเคอร์ริโตเหมือนกัน  ตามยั่วเขาไม่เลิก  โรซาเลียก็คงจะตบกับสาวนั้นให้อลหม่านกันไปทั้งถนน  ไม่มีวันไปแอบร้องไห้อยู่เงียบๆอยา่งนางเอกยุคทีวีขาวดำทำกัน
   ทีนี้  "หญิงอื่น" ที่ว่านั้น ไม่ใช่สาวสลัม แต่เป็นแม่ของเขา
  โดยสถานภาพนางเป็นสตรีที่ไม่มีอะไรให้ชาวบ้านนับถือเลยแม้แต่น้อย   มีแต่รู้สึกรังเกียจหรือรำคาญ     โรซาเลียก็เลยรู้สึกว่าคู่แข่งคนนี้ไม่ยากที่จะปัดให้กระเด็น   
   หนอย  ลูกชายมึงมาหลงรักกูเองนะ   กูจะเอาหรือไม่เอาก็เรื่องของกู  เอ๊! อีแก่นี่ตามราวีไม่เลิก  เออ! งั้นต้องให้เห็นฝีมือกันมั่ง  เดี๋ยวก็รู้ ใครชนะ  อย่าหวังว่ากูจะยอมอดทนเหมือนพจมานบ้านทรายทอง
    กูก็เลยเอาลูกชายมึงมาเป็นแฟนซะจริงๆ   หน้าอย่างมึงน่ะรึ  โดนด่ากลับไปแรงๆก็หงอย   
    ปรากฏว่าโรซาเลียประเมินอารมณ์ของหญิงแแก่ต่ำไปมาก     หล่อนต้องชดใช้ความเข้าใจผิดนี้ด้วยชีวิตตนเอง

[เทาชมพู]

    ทีนี้มาดูคนกลาง คือเจ้าหนุ่มรูปหล่อเคอร์ริโตดูบ้างนะคะ
    มอห์มบอกอะไรเราระหว่างบรรทัดเกี่ยวกับตัวเคอร์ริโตบ้าง ?  แฟนนิยายของมอห์มจะรู้ว่ามอห์มไม่ค่อยบอกอะไรตรงๆ เกี่ยวกับอุปนิสัยใจคอ หรือชีวิตภูมิหลังของตัวละคร   คนอ่านต้องถอดรหัสเอาเองระหว่างบรรทัด
    สิ่งที่เรารู้ก็คือ
    - เขาเป็นลูกคนเดียวของแม่
    - พ่อเขาตาย หรือเลิกกับแม่ก็ไม่แน่  ที่แน่ๆคือไม่มีพ่ออยู่ในชีวิตเขาตั้งแต่เด็ก
    - เขาถูกพ่อเลี้ยงทำร้ายอย่างรุนแรงเมื่ออายุ 13  แสดงว่าเขามีพ่อเลี้ยงตั้งแต่เด็ก
    - เขาทำงานหาเลี้ยงตัวเองได้  น่าจะเป็นงานที่มีรายได้ดีพอสมควร เพราะเขาสามารถรักษารูปร่างหน้าตาให้หล่อเนี้ยบ และหาเลี้ยงเมียได้จึงขอแต่งงานกับโรซาเลียได้
    - ไม่ปรากฏว่าลา คาชิรา ทำงานอะไร   ลูกชายมาเยี่ยมทุกอาทิตย์ น่าจะแบ่งรายได้มาเลี้ยงแม่
    - เขารู้ว่าแม่รักและหวงเขามาก  เขาจึงไม่กล้าบอกแม่เรื่องแฟน
    - เขาใช้วิธีหลีกเลี่ยงไม่มาหาแม่   เป็นการถ่วงปัญหาไม่ให้เกิดการเผชิญหน้า
    - เขาปล่อยให้คนรักรับมือกับแม่เอาเอง      
    ลักษณะแบบนี้พบได้ง่ายในกรณีแม่ลูกผูกพันกันแน่นแฟ้นกว่าแม่ลูกทั่วๆไป    คือลูกมักเป็นลูกคนเดียว  ไม่มีพ่อ หรือมีก็ไม่มีปากเสียงอะไรในบ้าน       ถ้าเป็นกรณีลูกชายกับแม่ก็จะยิ่งเห็นชัด ว่าแม่ทุ่มเททุกอย่างในชีวิตเพื่อลูก  เช่นทำกับข้าวให้กินทุกมื้อ ซักเสื้อผ้าทำความสะอาดห้อง ลูกไม่ต้องแตะงานบ้าน      ลูกมีเงินทองใช้จ่ายตามสบายไม่ต้องดิ้นรน อยากได้อะไรแม่ก็หามาให้    แม่อาจจะเลือกสถาบันหรือสาขาเรียนให้ลูก  เรื่อยไปจนเลือกอาชีพ  แม่บางคนให้ลูกทำงานที่เดียวกันเพื่อจะได้ไปกลับด้วยกัน
    ปัญหาเกิดขึ้น เมื่อลูกโตเป็นหนุ่มสาว   แม่แบบนี้ต้องการเลือกคู่ครองให้ลูก  หรือแย่กว่านี้คือไม่อยากให้ลูกมีคู่ครองเอาเลย    แต่ไม่ยอมรับตรงๆ ใช้ข้ออ้างกับลูกและกับตัวเองว่า ลูกยังอายุน้อยเกินไป   ผู้หญิงคนนี้ยังไม่ดีพอนะลูก   ดังนั้น ถ้าลูกอยากมีแฟนก็ต้องแอบแม่  หรือไม่ คบกับใครก็ต้องเลิกเพราะแม่ไม่ชอบ    ต่อให้หาทางแต่งงานกันได้  ชีวิตสมรสมักอยู่กันไม่ยืด เพราะแม่ไม่ยอมปล่อยมือจนแล้วจนรอด    ส่วนใหญ่สะใภ้จะกระเด็นออกไปเอง  นอกเสียจากว่าแม่ชิงตายไปก่อน
   ในเรื่องนี้ มอห์มไม่ได้บอกตรงๆแต่คนอ่านก็พอเดาได้ว่า  ไม่ว่าโรซาเลียหรือผู้หญิงคนไหน ต่อให้เป็นคนอ่อนหวานนอบน้อมกับแม่ผัวเพียงใด  ลา คาชิราก็คงจัดการให้หล่อนกระเด็นออกไปได้อยู่ดี   ไม่ว่าหย่าหรือตาย    เพราะโลกของลา คาชิรา มีเพียงนางกับลูกชายเท่านั้น

[เทาชมพู]

     ที่สำคัญ  ลูกชายของผู้หญิงแบบลา คาชิรา จะเป็นแบบเคอร์ริโต คือเป็นหนุ่มที่เชื่อว่าแม่รักเขามาก จนเขาไม่กล้าหือ หรือแข็งข้อกับความรักของแม่     พระคุณแม่ที่เลี้ยงดูเขามาอย่างสะดวกสบายเป็นน้ำหนักที่เขาต้องแบกรับไปตลอดกาล   มิฉะนั้นเขาจะกลายเป็นลูกอกตัญญู   ไม่รู้จักค่าน้ำนม
    ผู้ชายแบบนี้  อเมริกันเรียกว่า Mama's boy  เป็นคนที่ต่อให้โตเป็นผู้ใหญ่แล้ว ก็ปล่อยให้คนรักต้องเผชิญปัญหาของเขา (ซึ่งมาในรูปของแม่) ตามลำพัง  เขาอาจเป็นสามีหรือคนรักที่อ่อนโยน ใจดี สุภาพ ตามใจในเรื่องอื่นๆ  แต่พอมาถึงเรื่องแม่   ผู้หญิงจะต้องหาทางเอาตัวรอดเอาเอง  เขาไม่สามารถช่วยอะไรได้   ลูกชายแบบนี้น้อยคนนักจะกล้าแยกตัวเองจากแม่ไปมีชีวิตของตัวเอง  เพราะรู้สึกมาตลอดว่าไม่มีใครรักเขามากเท่าแม่
     เคอร์ริโตเองก็เห็นชัดว่าไม่กล้ายืดอกบอกแม่อย่างลูกผู้ชายว่า  ผมรักโรซาเลีย  ผมโตเป็นผู้ใหญ่แล้ว ไม่ใช่เด็กๆ ถึงเวลามีเมียมีลูก    เพราะเขารู้ว่าเป็นการทำร้ายจิตใจแม่แสนสาหัส    การทำร้ายจิตใจแม่ย่อมเป็นบาปสำหรับเขา   แต่เขาก็ไม่อยากเลิกกับคนรัก
     ปัญหามันวนเป็นลูปอยู่แบบนี้   ก็มักจะลงเอยว่าเขาปล่อยให้ผู้หญิงสองคนสู้กันเองว่าใครจะชนะ    ใครชนะเขาก็อยู่กับคนนั้น
     ส่วนใหญ่  แม่ครองแชมป์ค่ะ   

[เทาชมพู]

    อาการของแม่แบบ ลา คาชิรา  คือหวงแหนลูกจนกลายเป็นแค้น จบลงด้วยคลั่งถึงฆ่าหากว่ามีผู้หญิงคนไหนเข้ามาในชีวิต  ไม่ใช่อาการหวงลูกอย่างธรรมดา  แต่เข้าข่ายอาการทางจิต
    มอห์มได้ปูพื้นหลังให้เราสังเกตได้หากว่าจะสังเกตสักหน่อย คือโลกของลา คาชิราไม่มีใครอื่นที่จะมาเฉลี่ยความรักและความสนใจได้เลย    นางไม่มีญาติพี่น้อง  ไม่มีสามี   ไม่มีลูกคนอื่นๆ   ไม่มีสังคมที่นางมีส่วนร่วม  นางอยู่อย่างเก็บกดและว้าเหว่  โลกของนางมีเคอร์ริโตคนเดียว  
    หญิงที่เข้ามา แทนที่จะเพิ่มจำนวนคนในโลกให้ลา คาชิรารู้สึกอบอุ่นใจขึ้น  กลับกลายเป็นว่ามาแย่งลูกชายไปจากโลกของนาง  ดังนั้น การกำจัดโรซาเลียจึงเป็นการปกป้องโลกจากผู้รุกราน   ลา คาชิราไม่ได้รู้สึกว่ากำลังประกอบอาชญากรรมฆ่าคนตาย  แต่รู้สึกเหมือนได้กำจัดเสี้ยนหนามออกไปจากอาณาจักรของนาง  นางจึงตอบรับความตายของหญิงสาวด้วยคำว่า "ขอบคุณพระเจ้า" หรือ "สาธุ" ถ้านางนับถือพุทธศาสนา
   มอห์มเสนอภาพให้เราเห็นว่า แม้ความรักที่ได้ชื่อว่าบริสุทธิ์งดงามไม่มีความรักใดเทียบเท่า ก็ต้องมีขอบเขตความพอเหมาะพอดี   ไม่ใช่ว่าสามารถรักได้ไม่มีขอบเขตจำกัด    เพราะถ้าหากว่าล้ำเส้นออกไปเมื่อใด  ก็อาจกลายเป็นอาการป่วย หรือโศกนาฏกรรมได้อย่างในเรื่องนี้
   แต่มอห์มก็ฉลาดพอจะไม่ตัดสินลงไปให้เห็น   เขาสร้างเหตุการณ์ให้เราเห็น   วาดภาพให้เราดู  แล้วปล่อยให้คนอ่านคิดเองว่าเห็นด้วยหรือไม่
    แม้คนอ่านมองเห็นอีกมุมหนึ่ง อย่างคุณหมอ SILA เห็น มอห์มก็ไม่ว่าอะไร   ดีเสียอีก ได้มองเห็นภาพกว้างขวางออกไป
    ขอหยุดแค่นี้ค่ะ เผื่อมีท่านอื่นจะออกความเห็นบ้าง

[SILA]

 The Mother แบบไทยๆ ไม่ถึงเลือด,ถึงตาย
            นานประมาณหนึ่ง มีละครไทยเรื่อง รักคุณเท่าฟ้า (ออกตัวว่า ไม่ได้ตามดูแต่พอรู้เรื่องราว) เสนอเรื่องราวประมาณนี้
- แม่ที่รักลูก,หวงลูกเกินเบอร์ คนรักของลูกที่ผ่านเข้ามาคนแล้วคนเล่าต่างต้องเลิกร้างกันไป จนในที่สุดเกิดเหตุให้แม่ได้คิดว่า
โลกนี้ยังมีคนอื่นที่รักลูก(สาวอีกคน)ของตัวได้มากมาย- เท่ากับหรือใกล้เคียงกับความรักของแม่เอง และสังขารแม่ก็ป่วยถดถอย
ไม่สามารถอยู่รักและปกป้องครอบครองลูกได้อีกนาน
            พระเอกลูกแม่กับผู้หญิงที่ผ่านมา,ผ่านไปเพราะไม่ผ่านด่านแม่ 3 คน ทั้งสามคนก็ดูดีไม่มีข้อเสียอะไรรุนแรงนอกจาก
การเข้ามามีส่วนแบ่งในชีวิตของลูกชายแหง่สุดแหนหวงของแม่ ทำให้เห็นได้ชัดถึงความหวงเกินไปของแม่จนเกิดผลข้างเคียงรุนแรง -
เมื่อลูกชายยอมรับสภาพ,ไม่คิดมีใครอีกแล้ว       

[เทาชมพู]

  ปัญหาแม่ผัว vs ลูกสะใภ้เป็นธีมอมตะของละครโทรทัศน์ ไม่ใช่เฉพาะของไทย  ชาติอื่นๆในเอเชียก็ปัญหาทำนองนี้ไม่น้อยหน้า    ส่วนพ่อตา แม่ยาย กับลูกเขยไม่ค่อยมี    ถ้ามีก็มีแต่แรกคือไม่ยอมยกลูกสาวให้  ถ้าพากันหนีไปพ่อแม่ก็ตัดขาด เป็นอันจบตั้งแต่ต้นเรื่อง
  แต่ละครแม่ผัวลูกสะใภ้มักจะเอนเอียงไปทางแม่ผัวรวย ลูกสะใภ้จน   จึงเกิดการรังเกียจเดียดฉันท์  ดูถูกดูหมิ่นว่าไม่คู่ควรกับลูกชายราคาหมื่นล้านของฉัน     ไม่ค่อยจะเกิดจากการชิงชัยว่าลูกชายรักแม่หรือเมียมากกว่ากัน     ถ้าหากว่าลูกสะใภ้มีความทรหดอดทนพอกับทหารผ่านศึก  ยึดมั่นในความดีงาม  ไม่โกรธไม่แค้น  ตัดกิเลสได้มากกว่าคนธรรมดาทั่วไป   ก็จะชนะใจแม่ผัวได้ในที่สุด
  ส่วนลา คาชิรา ไม่อยู่ในประเภทนี้  สมมุติว่านางไม่ได้ฆ่าโรซาเลียหรือพยายามฆ่าแต่หญิงสาวรอดไปได้   ระหว่างนางไปติดคุก  ทางนี้เคอร์ริโตแต่งงานกับโรซาเลียได้สำเร็จ   พอออกจากคุก   แม่ผัวก็จะไม่มีวันพาตัวเองออกไปจากชีวิตลูก  แต่จะต้องกลับมาหาลูกชาย   ถ้าไม่อยู่บ้านเดียวกันก็ต้องอยู่ใกล้กัน   นางก็จะดูแลรับใช้ลูกชาย ทำให้ทุกอย่างเช่นซักผ้า ถูบ้าน ทำกับข้าว เอาใจเขาทุกอย่างให้สะดวกสบาย
   ส่วนลูกสะใภ้ก็จะค่อยๆหมดเนื้อที่ในบ้าน  เพราะทะเลาะกับผัวยังไง เคอร์ริโตก็ยังเห็นว่าเมียควรทำใจรับแม่มากกว่าจะกีดกันแม่ออกไป    ผู้ชายแบบนี้จะไม่ตัดสินใจเลือกเมียหรือเลือกแม่ แต่จะเอาทั้งสองอย่าง เพราะเขาได้จากผู้หญิงสองคนนี้  ไม่เสียอะไร
   ตอนจบของเรื่องเราก็คงเดาได้ว่าฝ่ายไหนจะหอบผ้าออกจากบ้านไป  

[เทาชมพู]

เรื่องต่อไป  The Lotus Eater