คุยกันเรื่องวิลเลียม เชกสเปียร์

[SILA]

           เปิดเรื่องด้วย เรื่องเหนือธรรมชาติ,ปีศาจ สามแม่มด คล้ายๆ แฮมเลท
           ต่อด้วย,เปิดตัว แม่มด "คน"ที่สี่

[เพ็ญชมพู]

ฉากเปิดเรื่องของ Macbeth



First Witch
When shall we three meet again? *
In thunder, lightning, or in rain?

Second Witch
When the hurly-burly’s done,
When the battle’s lost and won.
Third Witch

That will be ere the set of sun.

* ฟาโรสเล่าว่า ตอนที่เรียนปี ๑ วิชา Intro Drama Arts ปริทัศน์ศิลปการละคร ได้เรียนกับ รองศาสตราจารย์สดใส พันธุมโกมล อาจารย์ยกตัวอย่างให้ดูและถามว่า "คุณรู้ไหม ทำไมเชกสเปียร์ถึงดัง" และเปิดแมคเบธให้ดู ประโยคแรกของเรื่องคือ "When shall we three meet again? - เมื่อไหร่สามเราจะหวนมาชุมนุม" อาจารย์ถามว่านิสิตเห็นอะไรบ้างในประโยคนี้ อาจารย์ชี้ให้ดูว่า เห็นผู้พูดไหม มีเราสามคน เห็นเวลาไหมว่ามีอนาคตจะต้องมาเจอกัน แสดงว่ามีพันธกิจบางอย่างกำลังจะเกิดขึ้น ซึ่งสามารถขยายความได้เป็น paragraph แต่ทุกอย่างจบได้ในประโยคเดียว

จาก PYMK ในความคิดเห็นที่ ๑๖ นาทีที่ ๓๒.๓๓ - ๓๔.๐๐

ข้อที่น่าสังเกตในเรื่อง Macbeth มีแม่มด ๓ ตน ทำให้นึกถึง แม่มดในภาพยนตร์เรื่อง Stardust (ศึกมหัศจรรย์ ปาฏิหาริย์รักจากดวงดาว) ก็มี ๓ ตนเหมือนกัน

เลข ๓ นั้น สำคัญไฉน?

[เทาชมพู]

     ภาพวาดนี้ชื่อ  Ellen Terry as Lady Macbeth วาดโดย John Singer Sargent
ศิลปินขอให้นางละครชื่อ  Ellen Terry ผู้สวมบทบาทนี้บนเวที  แสดงแบบเป็นเลดีแม็คเบธ  ให้เขาวาด   ภาพนี้แสดงตอนเลดีแม็คเบธชูมงกุฎของกษัตริย์ดันแคนขึ้นจะสวมบทศีรษะ  หลังจากลอบสังหารแล้ว    บทนี้ไม่มีในละคร แต่ศิลปินเห็นว่าเป็นท่าทางที่สะท้อนตัวตน และบทบาทสำคัญของนางได้มากที่สุด
       ภาพนี้แสดงอยู่ที่ Tate Gallery ในลอนดอน

[เทาชมพู]

     แม็คเบธกลับไปที่ปราสาทของเขา เลดีแม็คเบธรอต้อนรับอยู่ด้วยความยินดีปรีดา   ส่วนกษัตริย์ดันแคนก็ตามมาในวันนั้น   งานเลี้ยงจัดขึ้นอย่างสมเกียรติ   เมื่องานเลิกทุกคนแยกย้ายกันไปนอน   แต่สามีภรรยาแม็คเบ็ธตัดสินใจว่าคืนนี้เป็นโอกาสเดียวที่จะลงมือสังหารดันแคนได้   เพราะพรุ่งนี้ดันแคนก็จะเดินทางจากไปแล้ว
      สามีภรรยารอจนกลางดึก ทุกคนหลับสนิท เมื่อถึงเวลาที่กำหนด เลดี้แม็คเบ็ธมอมเหล้ายามเฝ้าประตูเพื่อให้แม็คเบธสามารถเข้าไปสังหารกษัตริย์ได้   นางเข้าไปดูลาดเลาก่อน  แล้วเรียกสามีให้เข้าไปจัดการ
     ในตอนแรก   แม็คเบ็ธลังเลที่จะฆ่าผู้บริสุทธิ์ แต่เลดีแม็คเบธเร่งเร้าผลักดันจนเขาตกลงใจจ้วงแทงดันแคนจนตายคาที่     
      พอลงมือทำไปแล้ว  แม็คเบธช็อคในการกระทำของตนเองมาก    แต่ภรรยากล่อมให้เขาสงบลง นางนำกริชที่เปื้อนเลือดไปวางไว้ข้างยามที่เมาสลบไสล

     เลดีแม็คเบธเข้าไปดูลาดเลา

[เทาชมพู]

 ตอนเช้า  ทุกคนตื่นขึ้น  แมคดัฟฟ์ ขุนนางคนหนึ่งของประเทศเข้าไปพบศพของกษัตริย์ดันแคน   แม็คเบ็ธแสดงออกว่าโกรธแค้นมาก  ถึงกับฆ่ายามที่เมาสุราเพื่อแก้แค้นแทนกษัตริย์     การกระทำของแม็คเบธทำให้เจ้าชายมัลคอล์มและน้องชายชื่อดอนัลเบน ระแวงเงื่อนงำการสังหารบิดา   ทั้งสองจึงหลบหนีออกจากปราสาทด้วยความหวาดกลัวว่าจะถูกกำจัดเป็นอันดับต่อไป 
      ในเมื่อเจ้าชายหายตัวไป  แม็คเบธก็ได้โอกาสป้ายความผิดว่าทั้งสองเป็นผู้อยู่เบื้องหลังการลอบสังหาร

ภาพล่าง  แม็คเบธเข้าไปสังหารดันแคน

[เทาชมพู]

     ในเมื่อกษัตริย์ถูกสังหาร   เจ้าชายก็หนีหายไป   แม็คเบธผู้เป็นบุคคลสำคัญที่สุดในราชสำนักจึงได้ขึ้นครองบัลลังก์สกอตแลนด์ ตรงตามคำทำนายของแม่มด
     ทุกอย่างทำท่าว่าจะเป็นไปด้วยดี   แม็คเบธขึ้นเป็นกษัตริย์ได้สมความมุ่งหมาย ไม่มีใครต่อต้าน    แต่แทนที่จะมีความสุขได้เต็มที่   เขากลับถูกหลอกหลอนด้วยความรู้สึกหวาดระแวง  ไม่มั่นใจในอนาคตของตัวเอง
     เขานึกถึงคำพยากรณ์แม่มดที่ว่าทายาทของแบงโควจะได้เป็นกษัตริย์  ในเมื่อแม่มดทำนายถูกมาหมดแล้วทุกเรื่อง   เรื่องนี้ก็จะต้องเป็นจริงตามนั้น   กลายเป็นว่าพ่อลูกจะกลายมาเป็นก้างขวางคอ ล้มบัลลังก์กษัตริย์ในวันหนึ่ง
      แม็คเบธวางแผนสังหารแบงโควและเฟลยองซ์บุตรชายของเขา     มือสังหารฆ่าแบงโควได้สำเร็จ แต่เด็กหนุ่มเฟลยองซ์หนีรอดไปได้   
    

[เทาชมพู]

       ในคืนเดียวกันนั้น มีงานเลี้ยงใหญ่ในวัง     แม็คเบธเห็นวิญญาณของแบงโควปรากฏตนขึ้นหลอกหลอน   จนเขาตื่นตระหนก หวาดกลัวแทบเสียสติ  ก่อให้เกิดความฉงนสนเท่ห์ให้เหล่าขุนนาง เพราะไม่มีใครเห็นปีศาจนอกจากแม็คเบธคนเดียว  
        เลดีแม็คเบธรีบไล่แขกออกไปก่อนสามีจะหลุดความลับออกมา นางพยายามปลอบใจสามีว่าไม่มีอะไรมาก แค่ภาพหลอน แต่ก็ไม่เป็นผล  แม็คเบธยังคงหวาดกลัวแทบคลุ้มคลั่ง

[SILA]

         จากคำนำ แมคเบธ ผลงานแปลโดย อ. นพมาส แววหงส์
  
โดย อ.สดใส พันธุมโกมล

         แมคเบธ เป็นวรรณกรรมบทละครที่เปี่ยมด้วยคุณค่าอย่างยากจะหาเรื่องอื่นใดเทียบได้ มีความโดดเด่น
ทั้งในลักษณะการดำเนินเรื่อง การวางตัวละคร การใช้ภาษา ภาพพจน์ อุปมาอุปไมย และแก่นของเรื่องที่ลึกซึ้งน่าประทับใจ

เลดี้ แมคเบธ งานวาดโดย อ.จักรพันธุ์ โปษยกฤต

[เพ็ญชมพู]

คำนิยมของรองศาสตราจารย์สดใส พันธุมโกมล ศิลปินแห่งชาติ สาขาสาขาศิลปะการแสดง (ละครเวทีและโทรทัศน์) ประจำปี ๒๕๕๔

ข้าพเจ้ารู้สึกเป็นเกียรติอย่างสูงที่ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้เขียนคำนิยมสำหรับบทละครที่รองศาสตราจารย์นพมาส แววหงส์ ได้คัดเลือกมาทำเป็นบทภาษาไทยจากวรรณกรรมการละครที่ยิ่งใหญ่ของวิลเลียม เชกสเปียร์ เพราะชื่นชมและมั่นใจในความเป็นอัจฉริยะของรองศาสตราจารย์นพมาสที่จะสามารถทำให้บทละครภาษาไทยที่แปลจากปลายปากกาของเชกสเปียร์มีความงดงามและยิ่งใหญ่ไม่แพ้ต้นฉบับเดิมที่เป็นภาษาอังกฤษเลยแม้แต่น้อย นอกจากนั้น บทละครในชุดนี้ยังได้รับความกรุณาจากอาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ เป็นผู้วาดภาพปกและภาพประกอบ ซึ่งย่อมทำให้บทละครเรื่อง แมคเบธ และบทละครทุกเรื่องที่นำเสนอในชุดนี้ มีความเพียบพร้อมและสมบูรณ์ทั้งในแง่ศิลปะและวรรณกรรมอย่างหาที่เปรียบมิได้

ข้าพเจ้าเคยสอนบทละครเรื่อง Macbeth ของวิลเลียม เชกสเปียร์ เป็นวิชาหนึ่งของแผนกวิชาภาษาอังกฤษ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งข้าพเจ้าสอนเป็นภาษาอังกฤษ รองศาสตราจารย์นพมาส แววหงส์ เป็นหนึ่งในนิสิตในชั้นเรียนวิชานี้อยู่ด้วย หลังจาก รศ.นพมาสเรียนจบและเป็นอาจารย์ประจำภาควิชาศิลปการละครต่อมา วิชาหนึ่งที่ข้าพเจ้าได้มอบหมายให้สอนคือ การอ่านและแปลบทละคร เพื่อประโยชน์ในการเรียนการสอนรายวิชานี้ รศ.นพมาสเกิดแรงบันดาลใจให้แปลเรื่อง แมคเบธ และยังได้ใช้บทละครที่แปลในการเรียนการสอนวิชาอื่น ๆ ของภาควิชาศิลปการละครต่อมา รวมทั้งได้กำกับละครเรื่องนี้ เป็นละครปฐมฤกษ์ของศูนย์ศิลปการละครสดใส พันธุมโกมล คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔ ด้วย

แมคเบธ เป็นวรรณกรรมบทละครที่เปี่ยมด้วยคุณค่าอย่างยากจะหาเรื่องอื่นใดเทียบได้ มีความโดดเด่นทั้งในลักษณะการดำเนินเรื่อง การวางตัวละคร การใช้ภาษา ภาพพจน์ อุปมาอุปไมย และแก่นของเรื่องที่ลึกซึ้งน่าประทับใจ น่ายินดีที่แวดวงการศึกษาศิลปะการละครของไทยเรา ได้มีบทละครชิ้นเอกของโลก วรรณกรรมในภาคภาษาไทยไว้ศึกษาอีกเรื่องหนึ่ง

บทละครที่รองศาสตราจารย์นพมาสแปลไม่ใช่เป็นการแปลคำต่อคำ แต่แสดงให้เห็นความสามารถในการแปลอย่างเยี่ยมยอด เป็นงานแปลที่สมบูรณ์ ทั้งในลักษณะภาษา วรรณกรรมและวัฒนธรรมซึ่งต่างยุคต่างสมัยไปจากสมัยปัจจุบัน และไม่ใช่แปลจากภาษาหนึ่งไปอีกภาษาหนึ่งเท่านั้น แต่สามารถถ่ายทอดหัวใจ ความคิดความใฝ่ฝัน ของต้นฉบับ คนอ่านจะได้เรียนรู้ถึงยุคสมัยลักษณะนิสัย ตัวละครบรรยากาศของยุคสมัย และขนบประเพณีต่าง ๆ ไปด้วย

[SILA]

           เลดี้แมคเบธในชุดแดงจากหน้าปกหนังสือแปล สู่เวทีโรงละครคณะอักษรฯ จุฬาฯ
ศูนย์ศิลปการละครสดใส พันธุมโกมล

ใส่ชุดแดงสวมบทโดย อ.อรชุมา ยุทธวงศ์ เมื่อพ.ค. 2554

https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=dada&month=06-2011&date=02&group=1&gblog=270

[เทาชมพู]

      แม็คเบธไปตามหาแม่มดจนเจอ   แม่มดทำนายว่าพระราชาแม็คเบธจะปลอดภัยอยู่บนบัลลังก์จนกว่าป่าในละแวกนั้น ชื่อ"เบอร์นัมวูด" จะเดินมาประชิดติดเมืองได้   นอกจากนี้ เขายังไม่ต้องกลัวใครที่คลอดจากสตรี  เพราะบุคคลเหล่านั้นจะไม่สามารถทำร้ายเขาได้ 
     อย่างไรก็ตาม แม่มดยังทำนายอีกว่าทายาทของสกอตแลนด์จะยังคงมาจากสายเลือดของแบงโคว    แม็คเบธจึงเริ่มครองราชย์ด้วยความโหดเหี้ยม สังหารผู้คนมากมายที่เขาระแวงว่าเป็นญาติหรือพรรคพวกของแบงโคว  รวมถึงครอบครัวของขุนนางอีกคนชื่อแมคดัฟฟ์
     แมคดัฟฟ์หนีรอดไปได้  เขาเดินทางไปพบมัลคอล์ม (โอรสของกษัตริย์ดันแคน) ที่หลบหนีไปพำนักอยู่ในราชสำนักอังกฤษ มัลคอล์มยังเยาว์วัย   ไม่มั่นใจในตัวเอง แต่แมคดัฟฟ์ผู้สาบานว่าจะล้างแค้นให้ครอบครัวสามารถโน้มน้าวให้เขานำกองทัพเข้าต่อสู้กับแม็คเบธได้สำเร็จ
     

[เทาชมพู]

   ทัพของมัลคอล์มยาตราเข้ามาถึงสกอตแลนด์    แต่แม็คเบธยังรู้สึกวางใจว่าทำอะไรเขาไม่ได้อยู่ดี    จนกระทั่งได้รับข่าวจากชาวบ้านที่ตื่นตระหนกว่า  เห็นป่าเบอร์นัมวูดเดินได้   กำลังเคลื่อนเข้ามาหาเขา    ที่แท้ กองทัพของมัลคอล์มนั้นถือกิ่งไม้จากป่ามาใช้พรางตัวเพื่อบุกโจมตีป้อมปราการของแม็คเบธ
    ในขณะเดียวกัน เลดีแม็คเบ็ธถูกความรู้สึกผิดที่มีส่วนร่วมในการสังหารดันแค้น  ก็เริ่มคุมตัวเองไม่อยู่  เดินละเมอเอามือที่เปื้อนเลือดล้างแล้วล้างอีก   ในที่สุด เมื่อทนทุกข์ทรมานไม่ไหว นางก็ปลิดชีพตัวเอง      ข่าวนี้ไปถึงแม็คเบธเมื่อเตรียมรบครั้งสุดท้าย    แม็คเบ็ธกำลังหดหู่ใจกับชีวิตที่ผ่านมา   เมื่อได้ยินข่าวว่าภรรยาฆ่าตัวตาย เขาก็ยิ่งเสียขวัญและส้ิ้นหวัง 
    แม็คเบธออกศึกด้วยตนเอง  พบว่าทัพของตนกำลังจะพ่ายแพ้  เขาได้เผชิญหน้ากับแมคดัฟฟ์   แม็คดัฟฟ์ท้าแม็คเบ็ธให้สู้กันตัวต่อตัว    เมื่อแม็คเบธประกาศว่าไม่มีใครที่เกิดจากสตรีทำร้ายเขาได้   แมคดัฟฟ์ก็ตอบว่าเขาไม่ได้คลอดออกมาอย่างทารกทั่วไป แต่เกิดจากการผ่าออกทางหน้าท้อง     แม็คเบธจึงตระหนักว่าตนถึงจุดจบ และถูกแม็คดัฟฟ์สังหารในการรบ
     แมคดัฟฟ์ชนะศึก    นำศีรษะของแม็คเบ็ธไปมอบให้มัลคอล์ม มัลคอล์มประกาศคืนความสงบสุขให้แผ่นดิน และเดินทางเข้าเมืองเพื่อขึ้นครองบัลลังก์เป็นกษัตริย์สกอตแลนด์

[เพ็ญชมพู]

แมคเบธต่อสู้กับแมคดัฟฟ์

ภาพจาก แมคเบธ ละครปฐมฤกษ์ของศูนย์ศิลปการละครสดใส พันธุมโกมล คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๔

[SILA]

          คราวแรกที่เคยได้อ่านเรื่องย่อนานแล้ว ถึงตอนนี้ที่ว่า ไม่ได้เกิดจากการคลอดตามช่องทางธรรมชาติ
(แต่ผ่าออกจากช่องท้อง) ก็ไม่ได้ติดใจ,ผ่านเลยไป
          มาคราวนี้ ได้ไปรีวิวคร่าวๆ
          การผ่าคลอดทำกันมานานนับร้อย นับพันปี แรกทำในกรณีมารดาเสียชีวิตเพื่อช่วยชีวิตทารกที่น่าจะ
ยังไม่ตายตามไป
          Julius Caesar ไม่ได้เกิดโดยการผ่าคลอดเพราะมารดาไม่ได้ตายตอนคลอด,ยังมีชีวิตอยู่เมื่อพระองค์
เจริญวัย แต่สมัยพระองค์นั้นมีกฎหมายให้ทำการผ่าทารกออกจากมารดาที่เสียชีวิต(เพื่อรักษาทรัพยากรสำคัญ - มนุษย์)
          จึงอาจเป็นที่มาของคำเรียกการผ่าคลอด - cesarean section(พบมีที่ใช้ในปี 1598) แต่
          อีกแนวทางที่มาคือ คำกริยาภาษา Latin "caedare," แปลว่า to cut และคำว่า "caesones"
ใช้เรียกทารกที่เกิดจากมาตามต(แม่ตาย)

[เทาชมพู]

เข้าใจผิดมาตลอดว่า การผ่าคลอด (ซีซาร์เรียน เซคชั่น)ได้ชือนี้ เป็นเพราะจูเลียส ซีซาร์ เกิดมาเพราะถูกผ่าตัดออกทางหน้าท้อง   ความจริงไม่ใช่   สันนิษฐานว่าเขาได้รับชื่อนี้จากบรรพบุรุษที่เกิดจากการผ่าคลอด   ที่จริงคืออย่างที่คุณหมอ SILA ว่า  คือการผ่าคลอดถูกใช้เพื่อช่วยชีวิตทารกจากครรภ์ของมารดาที่เสียชีวิตขณะคลอดบุตร