เรือนไทย
ยินดีต้อนรับ ท่านผู้มาเยือน
กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน
ส่งอีเมล์ยืนยันการใช้งาน?
ข่าว: การแนบไฟล์ กรุณาใช้ชื่อไฟล์ภาษาอังกฤษเท่านั้นครับ
หน้า: [1]
  พิมพ์  
อ่าน: 4688 พวงมาลาหลวงทรงรี มีที่มาที่ไปอย่างไร
อมฤตาลัย
อสุรผัด
*
ตอบ: 30


 เมื่อ 24 ต.ค. 24, 23:34

อยากทราบว่าพวงมาหลวงลักษณะนี้เริ่มใช้ตั้งแต่ยุคสมัยไหนคะ มีท่านใดพอทราบไหมคะ


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 41293

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 1  เมื่อ 25 ต.ค. 24, 08:00

หมายถึงพวงหรีดพระราชทานใช่ไหมคะ
ถ้าพวงมาลา เป็นแบบรูปข้างล่างนี้ค่ะ  ใช้สักการะพระบรมศพของพระมหากษัตริย์และบรมวงศานุวงศ์
ยังหาไม่เจอว่าพวงหรีดพระราชทานมีมาตั้งแต่ยุคไหน  ใครทราบช่วยตอบด้วยนะคะ


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 41293

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 2  เมื่อ 26 ต.ค. 24, 09:26

ภาพนี้คือพระโกศพระบรมอัฐิรัชกาลที่ 5 รัชกาลที่ 6 รัชกาลที่ 7 และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระราชชนนีพันปีหลวง ประดิษฐาน ณ พระที่นั่งพุดตานถม ภายในพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ในพระราชพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลทักษิณานุปทานพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 (ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร)
มองเห็นพวงมาลาพระราชทานอยู่ข้างหน้า แสดงว่าในรัชกาลที่ 8 มีแล้วค่ะ


บันทึกการเข้า
เพ็ญชมพู
หนุมาน
********
ตอบ: 16060



ความคิดเห็นที่ 3  เมื่อ 26 ต.ค. 24, 11:35

พวงมาลา หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า พวงหรีด มาจากภาษาอังกฤษว่า wreath ราชบัณฑิตยสถานให้ความหมายว่า

หรีด = ดอกไม้ที่จัดแต่งขึ้นตามโครงรูปต่าง ๆ เช่น วงกลม วงรี มักมีใบไม้เป็นส่วนประกอบด้วย สำหรับใช้เคารพศพ, พวงหรีด ก็เรียก

พวงหรีดในวัฒนธรรมตะวันตก ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของวัฒนธรรมพวงหรีด นอกจากจะใช้สำหรับเคารพศพแบบไทยแล้ว ยังใช้เป็นสิ่งแสดงความยินดีและการเฉลิมฉลองอีกด้วย

เหตุที่พวงหรีดเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในวัฒนธรรมไทย เฉพาะแต่งานอวมงคลเพียงอย่างเดียวนั้น รุจิราภา งามสระคู อธิบายว่า "เมื่อรับพวงหรีดเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของธรรมเนียม คนไทยมิได้ใช้ในสองวาระเช่นชาวตะวันตก แต่นำมาใช้เฉพาะในงานอวมงคลเพื่อแสดงความไว้อาลัยและหรือนำไปสักการะรูปปั้นผู้ล่วงลับ คงเนื่องจากคนไทยนับถือศาสนาพุทธย่อมไม่มีเทศกาลเฉลิมฉลองตามแบบแผนของศาสนาคริสต์ จึงเลือกใช้ในพิธีกรรมที่ไม่ขัดกับคติความเชื่อทางศาสนา"

เอนก นาวิกมูล สันนิษฐานว่า อาจได้รับอิทธิพลมาในช่วงสมัยรัชกาลที่ ๔  ซึ่งเป็นช่วงที่วัฒนธรรมตะวันตกเริ่มเข้ามาในสยามประเทศ ดังเช่น การใช้การ์ดขอบดำแจ้งข่าวการสิ้นพระชนม์ของสมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสฯ ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่าพวงหรีดน่าจะเข้าสู่สยามในคราวเดียวกันนี้เอง

สมบัติ พลายน้อย ให้ข้อมูลว่า วัฒนธรรมงานศพของคนไทยแต่เดิมคือจะนำดอกไม้ ธูป เทียน ไหว้เคารพศพเพื่อแสดงความอาลัย ดอกไม้ที่ใช้มักเป็นดอกซ่อนกลิ่น เนื่องจากมีสีขาวและมีกลิ่นหอม เมื่อพวงหรีดเข้าสู่วัฒนธรรรมไทยจึงเข้ามาแทนที่การนำดอกไม้ ธูป เทียน ไหว้เคารพศพ

ในอีกแง่หนึ่ง พวกหรีดยังเข้ามาแทนที่เครื่องสักการะศพด้วย กล่าวคือ ในอดีตจะมีเครื่องสักการะศพ (โดยเฉพาะพระศพชนชั้นสูง) ที่เป็นพุ่มดอกไม้ทอง พุ่มดอกไม้เงิน หรือพุ่มดอกไม้สด แต่ภายหลังได้นำพวงหรีดมาแทนที่ ดังเช่นในงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๓ ปรากฏภาพพวงหรีดที่นำมาใช้เป็นเครื่องสักการะพระบรมศพ แขวนไว้บริเวณด้านซ้ายขวาของพระบรมโกศ เป็นพวงหรีดที่ทำจากดอกบานไม่รู้โรยย้อมสีแล้วเย็บแบบเป็นอักษรพระนาม "จปร" และยังปรากฏภาพพวงหรีด (แบบแห้ง) หลายพวงวางเรียงรายด้านนอกของพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซึ่งนับเป็นภาพที่เก่าที่สุดที่มีการใช้พวงหรีดแบบแห้งในงานศพ

(ซ้าย) พระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕, มีพวงมาลา (พวงหรีด) ปักพระนาม "จปร" (ขวา) พวงหรีดงานพระบรมศพรัชกาลที่ ๕ บริเวณพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท


บันทึกการเข้า
เพ็ญชมพู
หนุมาน
********
ตอบ: 16060



ความคิดเห็นที่ 4  เมื่อ 26 ต.ค. 24, 12:35

การส่งพวงหรีดในวัฒนธรรมตะวันตกมักจะมีกระดาษแผ่นเล็ก ๆ หรืออาจเป็นนามบัตรชื่อผู้ส่งติดไปพร้อมกับพวงหรีด เพื่อให้เจ้าภาพรู้ข้อมูลชื่อผู้ส่งและจะได้ตอบขอบคุณ ส่วนงานศพของไทยในอดีตพบว่า พวงหรีดงานศพของสามัญชนไม่พบนามบัตรเช่นนี้ติดมาเลย ในงานศพของชนชั้นสูงมีพบบ้าง ดังนั้น จึงสันนิษฐานว่า ได้มีการเปลี่ยนรูปแบบจากนามบัตรเป็นกระดาษคาดทับพวกหรีดอย่างที่เห็นในปัจจุบัน ซึ่งมักเป็นเขียนคำไว้อาลัยหรือเขียนชื่อเจ้าของพวกหรีดนั้น ๆ

พวงหรีดเก่าสุดที่พบว่ามีคำไว้อาลัยติดมาด้วยคือพวงหรีดพระราชทานของรัชกาลที่ ๕ พระราชทานในคราวงานทำบุญครบ ๑ ปี การถึงแก่อสัญกรรมของเจ้าพระยาสุรวงษ์วัฒนศักดิ์ (โต บุนนาค) โดยมีข้อความว่า ทรงรฤกถึงความจงรักภักดีและที่ได้เคยอยู่ด้วยกันเป็นนิจช้านาน ให้สมุหราชองครักษ์อัญเชิญมาวางที่โกศโดยทรงพระกรุณาไม่จืดจาง

ความนิยมใช้พวงหรีดได้แพร่หลายในหมู่ชนชั้นสูงเป็นกลุ่มแรก ๆ ก่อนจะแพร่หลายสู่สามัญชน งานพระศพหรืองานพระบรมศพซึ่งมักจัดในระยะเวลายาวนาน ดังนั้น จึงไม่นิยมใช้พวกหรีดดอกไม้สด เพราะนอกจากจะเหี่ยวเฉาในเร็ววันแล้ว ดอกไม้สดในสมัยก่อนไม่ได้มีหลากหลายอย่างปัจจุบัน ในอดีตใช้ดอกไม้ตกแต่งพวกหรีดไม่กี่ชนิด เช่น ดอกกุหลาบ ดอกกล้วยไม้ ดอกเบญจมาศ และดอกหน้าวัว จึงมักจะใช้ดอกไม้ประดิษฐ์ตกแต่งเสริม ภายหลังจึงนิยมใช้ดอกไม้ประดิษฐ์ทั้งหมด พวงหรีดดอกไม้แห้งจึงเป็นที่นิยมมากกว่าพวงหรีดดอกไม้สด

เสฐียรโกเศศ บันทึกถึงพวงหรีดในสมัยรัชกาลที่ ๘ ว่า "…เวลานี้หาซื้อพวงหรีดดอกไม้ปลอมได้ง่าย ราคาก็ถูกกว่าไม่ต้องเสียเวลาทำ เก็บเอาไว้ได้นานกว่า เห็นมีพวงหรีดชนิดนี้หนาตา พวงหรีดสดชักจะบางตาไป ต่อมาไม่ช้าคงเป็นพวงหรีดแห้งกันหมด"

ต่อมา เมื่อวัฒนธรรมพวงหรีดเริ่มแพร่หลายสู่งานศพของสามัญชน ซึ่งมีพิธีศพไม่ต่อเนื่องยาวนานเหมือนพิธีศพของชนชั้นสูง ประกอบกับพันธุ์ดอกไม้เริ่มหลากหลายและมีปลูกขายกันมากขึ้น ดังนั้น จึงหันมาใช้พวงหรีดดอกไม้สดกันมากขึ้น เนื่องจากพวงหรีดดอกไม้สดมีความสวยงามและให้ความสดชื่นมากกว่า จึงเข้ามาแทนที่พวงหรีดดอกไม้แห้ง และได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ

ข้อมูลจากบทความเรื่อง การรับ-ปรับวัฒนธรรม "พวงหรีด" จากตะวันตกสู่ไทย แพร่หลายเข้าสู่สยามเมื่อใด?
บันทึกการเข้า
อมฤตาลัย
อสุรผัด
*
ตอบ: 30


ความคิดเห็นที่ 5  เมื่อ 26 ต.ค. 24, 17:12

หมายถึงพวงหรีดพระราชทานใช่ไหมคะ
ถ้าพวงมาลา เป็นแบบรูปข้างล่างนี้ค่ะ  ใช้สักการะพระบรมศพของพระมหากษัตริย์และบรมวงศานุวงศ์
ยังหาไม่เจอว่าพวงหรีดพระราชทานมีมาตั้งแต่ยุคไหน  ใครทราบช่วยตอบด้วยนะคะ

หมายถึงแบบในรูปที่หัวกระทู้เลยค่ะ ที่เป็นสีตามวันประสูติแล้วมีอักษรพระนามย่อ เท่าที่สังเกตจะมีอยู่ 2 แบบ คือ
1. เหมือนเอาดอกไม้มาร้อยเป็นลายไทยแล้วมีอักษรพระนามย่อ
2. เป็นทรงกลมรี สีตามวันพระราชสมภพ / ประสูติ แล้วมีอักษรพระนามย่อ

อยากทราบที่มาที่ไปของแบบที่ 2 ค่ะ ว่าเริ่มใช้ครั้งแรกตอนไหนค่ะ


บันทึกการเข้า
Mr.Fame
มัจฉานุ
**
ตอบ: 74


ความคิดเห็นที่ 6  เมื่อ 26 ต.ค. 24, 21:16

ขออนุญาตตอบในประเด็นการใช้พวงมาลาแบบที่ 2 อ้างตามที่คุณอมฤตาลัยถามครับ

1) ธรรมเนียมการพระราชทานพวงมาลาหลวง (พวงมาลาที่ได้รับพระทานจากพระมหากษัตริย์) หรือพวงมาลาพระราชทาน/ประทาน (พวงมาลาที่ได้รับจากพระบรมวงศานุวงศ์) ในปัจจุบันจะแบ่งเป็น 2 รูปแบบ คือ

     1.1 พวงมาลาดอกไม้สด ซึ่งก็คือรูปแบบที่ 1 อ้างตามที่คุณอมฤตาลัยกล่าวถึง โดยพวงมาลาแบบนี้จะขึ้นเป็นงานร้อยดอกไม้สดแล้วนำไปขึ้นโครงตาข่ายเป็นทรงหยดน้ำมีชายอุบะห้อยประดับอย่างสวยงาม โดยสีจะใช้สีตามวันพระราชสมภพ/วันประสูติของท่านผู้พระราชทาน ใช้วางหน้าโกศศพ/หีบศพบุคคลที่ได้รับพระราชทานเป็นรายกรณี หรือใช้วางหน้าพระราชานุสาวรีย์ พระอนุสารีย์ อนุสาวรีย์ของบุคคลสำคัญในงานวันที่ระลึกต่างๆ ทั้งนี้พวงมาลารูปแบบนี้มักเจ้าพนักงานมักจัดสำหรับใช้พิธีศพของเจ้านาย หรือวางหน้าอนุสาวรีย์ในงานที่พระมหากษัตริย์ พระบรมวงศ์วงศานุวงศ์ หรือผู้แทนพระองค์ เสด็จฯ หรือเดินทางไปเป็นประธานในงานด้วยพระองค์/ตนเอง

     1.2 พวงมาลาดอกไม้เทียม ซึ่งก็คือรูปแบบที่ 2 ที่คุณอมฤตาลัย มักขึ้นโครงเป็นรูปทรงรีด้วยวัสดุที่มีน้ำหนักเบาหุ้มด้วยผ้าสีตามวันพระราชสมภพ/วันประสูติของเจ้านายที่เป็นผู้พระราชทาน/ประทาน พร้อมประดับอักษรพระปรมาภิไธย/พระนามาภิไธย/พระนามย่อ รอบๆ ประดับด้วยตอกไม้เทียม ซึ่งส่วนมากทำจากผ้า หรือพลาสติก วัตถุประสงค์เพื่อให้สามารถประดับหน้าโกศ/หีบศพผู้วายชนม์ได้นานวัน ทั้งนี้พวงมาลารูปแบบนี้มักเจ้าพนักงานมักจัดสำหรับใช้ในพิธีศพทั้งของเจ้านาย และบุคคลสามัญทั่วไปที่ได้รับพระราชทาน/ประทานพวงมาลา ซึ่งมีการตั้งบำเพ็ญกุศลนานหลายวัน/หลายเดือน หรือเป็นปี (กรณีงานพระบรมศพ/พระศพเจ้านายในพระราชวงศ์ช่วงวันแรกพวงมาลาจะเป็นแบบแรก แต่เมื่อพิธีบำเพ็ญกุศลล่วงเลยหลายวันหรือนานหว่านั้นเจ้าพนักงานก็จะเปลี่ยนมาใช้พวงมาลาแบบที่ 2 นี้ วางหน้าพระโกศ)

2) ส่วนคำถามที่ว่าพวงมาลาแบบที่สองเริ่มใช้เมื่อใด ต้องตอบแบบสันนิษฐานว่าน่าจะเริ่มใช้มาตั้งแต่รัชกาลที่ 5 ที่เรารับวัฒนธรรมการวางพวงหรีดมาจากตะวันตก โดยใช้ควบคู่กับพวงมาลาดอกไม้สด ด้วยเหตุผลเรื่องการอยู่คงทนกว่าดอกไม้สด แต่รูปแบบจะคล้ายๆ ไม่เหมือนเสียทีเดียวกับพวงมาลาดอกไม้เทียมที่ใช้ในปัจจุบัน ในขณะที่พวงมาลาดอกไม่เทียมหรือแบบที่ 2 ตามที่คุณอมฤตาลัยสอบถามนั้น ไม่มีเอกสารที่ระบุชัดเจนว่าใช้รูปแบบนี้เมื่อใด แต่เท่าที่สืบค้นดูจากภาพถ่ายงานศพที่ได้รับพระราชทานพวงมาลาหลวง/พวงมาลาพระราชทาน ทำให้พอจะสันนิษฐานได้ว่า พวงมาลาแบบที่ 2 น่าจะใช้อย่างน้อยๆ ก็ช่วงปี 2527 - 2528 เป็นต้นมาครับ ซึ่งหากไปลองค้นภาพถ่ายหรือภาพเคลื่อนไหวงานพระบรมศพของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ในปี 2527 จะเห็นว่ามีการเริ่มใช้พวงมาลาลักษณะนี้แล้ว แต่รูปแบบอาจจะแตกต่างเล็กน้อยจากในปัจจุบัน แต่เมื่อสืบค้นต่อมาในงานพระศพของพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ 6 ในปี 2528 รูปแบบพวงมาลาแบบที่ 2 ที่ใช้วางหน้าพระโกศพระศพที่พระที่นั่งทรงธรรม วัดเบญจมบพิตร เป็นรูปแบบอย่างที่ใช้ในปัจจุบันแล้ว

ปล. ข้อมูลการใช้พวงมาลาแบบที่ 2 ข้างต้นเป็นการสันนิษฐานจากหลักฐานคือภาพถ่าย/ภาพเคลื่อนไหวงานพระบรมศพ/พระศพที่สามารถค้นคว้าหาได้ทางสื่อปัจจุบันครับ หากท่านอื่นๆ มีข้อมูลอื่นที่ชัดเจนกว่านี้รบกวนเผยแพร่เพื่อความเข้าใจที่ถูกต้องได้ครับ
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 41293

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 7  เมื่อ 28 ต.ค. 24, 10:25

ขอบคุณมากค่ะ
บันทึกการเข้า
หน้า: [1]
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006, Simple Machines
Simple Audio Video Embedder

XHTML | CSS | Aero79 design by Bloc หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.035 วินาที กับ 19 คำสั่ง